REPORT. #4 voorjaar bodegas. Een beeldmerk. een wijnhuis. Kostenefficiënte. architectuur. Prismatische. architectuur

#4

voorjaar 2009

REPORT Magazine van Reynaers Aluminium

bodegas protos Een beeldmerk voor een wijnhuis Focus Kosten­ efficiënte architectuur

royal city Prismatische architectuur in Plovdiv

#4

Verantwoordelijke uitgever: Birgit Huybrechs Productie: RSM co-publishers Rectificatie In Report #2 werden de verkeerde afbeeldingen geplaatst bij het artikel over het ARP Museum. Reynaers heeft de zonwering voor dit project geleverd, maar het louvresysteem in deze afbeeldingen is niet van ons. Onze excuses voor deze fout.

Ventalis (zie Innovaties, pagina 58) 4

Standaard

I

n deze tijden van economische tegenwind krijgt iedereen te maken met de gevolgen van wat zich vorig jaar begon te manifesteren als de kredietcrisis in de Verenigde Staten. Het is nog niet duidelijk welke effecten de crisis zal hebben op de bouwindustrie en de architectuur. Een verandering in de architectuur ligt echter voor de hand, want dat is eerder ook gebeurd. Om twee van de grootste crises van de twintigste eeuw als referentie te nemen, zowel de beurscrash van 1929 als de oliecrises van de jaren zeventig leidden tot een ander soort architectuur. De bouw van spectaculaire gebouwen als het Chrysler Building en het Empire State Building in New York, begon voor de eerste crisis uitbrak en werd voltooid in tijden van tegenspoed. In de jaren dertig maakten de gedurfde ontwerpen echter plaats voor een bescheidener architectuur. In de jaren zeventig maakte de allure van het strakke, grootschalige modernisme met zijn transparantie en ruimtelijkheid plaats voor een kleinschalige, humane architectuur, die veel meer gesloten is. En nu zou het zo maar kunnen gebeuren dat de huidige spektakelarchitectuur, die overal is te vinden, van Sjanghai tot Londen en van Dubai tot Moskou, het veld zal ruimen en het tegenovergestelde naar de voorgrond zal komen: een architectuur die veel minder effectbelust is en op een ingetogen en terughoudende manier vorm geeft aan de opgave. De systemen van Reynaers Aluminium lenen zich buitengewoon goed voor dergelijke architectuur. Want al is elke geveloplossing op maat te maken met één van de Reynaers custom producten, juist binnen de gehanteerde systemen kan op een efficiënte en hoogwaardige wijze een verfijnde standaard worden geboden. Reynaers is dan ook weer zeer verheugd om u in deze vierde uitgave een grote diversiteit aan gebouwen te kunnen tonen die tot stand zijn gekomen dankzij de hechte samenwerking van alle Reynaers-teams, samen met architecten en constructeurs. Maciej Przybylski, Directeur Reynaers Centraal-Europa

in dit nummer

4

58

Kostenefficiënte architectuur

Recente innovaties en nieuwigheden

FOCUS

innovaties

10

60

Bodegas Protos, Peñafiel 10 Rams Business Center, Boekarest 20 Wooncomplex Balans, Leidsche Rijn 28 Auto­assemblage workshop, Bahrein 34 Woonhuis, Leiria 38 Complex ‘Royal City’, Plovdiv 44 Kantoorgebouw op Piccadilly, Londen 50

Een overzicht van projecten waaraan Reynaers heeft bijgedragen

projecten

referenties

focus

4

kosten­ efficiënte architectuur

De vrijheid van unifor­ miteit

Tekst: Hans Ibelings

5

W

ie een willekeurig architectuurtijdschrift openslaat, krijgt gemakkelijk de indruk dat de architectuur vooral bestaat uit nooit eerder vertoonde experimenten. Op zichzelf zijn grensverleggende bouwwerken behalve spectaculaire monumenten van de hedendaagse architectuur vaak ook een belangrijke stimulans voor innovatie van de bouwpraktijk. Door de grenzen op te rekken van wat constructief, bouwtechnisch, ruimtelijk of formeel mogelijk is, vormen dergelijke projecten de voorhoede van de architectuur en verruimen ze uiteindelijk ook onze opvattingen over wat in normale projecten haalbaar is.

6

FOCUS

Regelmaat en efficiëntie: de natuur biedt tal van referenties en inspiratiebronnen voor de ontwikkeling en toepassing van gestandaardiseerde oplossingen.

Deze experimentele projecten zullen echter altijd een uitzondering op de regel vormen, omdat de bouwpraktijk nu eenmaal voor het grootste deel uit normale opgaven bestaat, voor gewone programma’s, met gewone budgetten. De architectuur in Centraal-Europa is daar een goed voorbeeld van. Volgens Maciej Przybylski, directeur van Reynaers Centraal-Europa in Piaseczno, Polen wordt in bijna 95% van de gevallen gebruik gemaakt van standaardproducten. ‘Kosten spelen daarin zeker een rol. Wat wij zien is dat meestal wordt gewerkt met systemen zoals ze voorhanden zijn. We worden vaak in een vroeg stadium bij projecten betrokken, doorgaans al voordat de hoofdaannemer is gekozen. Dat betekent dat in deze gevallen werktekeningen kunnen worden gebaseerd op de maatvoering van de systemen van Reynaers. Alleen in sommige grote projecten verloopt het anders en moeten binnen bestaande Reynaers-systemen voor ramen of gevels aanpassingen worden gemaakt, omdat dan de dimensionering van de betonstructuur van het gebouw maatgevend is.’ Waar uit overwegingen van efficiëntie en economie het vanzelfsprekend is, of zou moeten zijn, om eerst te kijken of er een standaardoplossing mogelijk is, valt op dat er onder architecten opmerkelijk vaak wordt afgeweken van de regelmaat. Er is echter een kleine groep ontwerpers die niet op zoek gaat naar het exceptionele, maar juist naar de perfectionering van de standaard.

Het streven naar een perfectionering van de standaard, naar normale, regelmatige architectuur, zou kunnen worden omschreven als een vorm van realisme in de architectuur. Daarbij staat niet een idealistische wens om de wereld te veranderen voorop, maar een pragmatisch streven om de wereld zoals we die kennen zo goed mogelijk te maken. Met als het even kan een economie van middelen. Deze benadering kent in de architectuur een eerbiedwaardige geschiedenis. Met bijvoorbeeld de Franse negentiende-eeuwer J.N.L. Durand die in zijn studieboeken de architectonische vorm en compositie systematisch heeft geanalyseerd. Met Ernst Neufert, die zich in de twintigste eeuw op een encyclopedische schaal bezig hield met normering (en wiens boek daarover, Bau-Entwurfslehre uit 1938, zo’n begrip is geworden dat dit in inmiddels in vele talen verschenen standaardwerk bekend staat als ‘Neufert’). Met de Fransman Jean Prouvé die zich in de jaren dertig en veertig richtte op prefabricatie van huizen in aluminium, net als overigens de gebroeders Keck of Richard Buckminster Fuller in de Verenigde Staten dat deden in dezelfde periode. En met John Habraken, de Nederlandse architect die zich vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw heeft ingezet voor de ontwikkeling van een nieuwe benadering van de woningbouw. Hij ontwikkelde een concept dat bestond uit draagstructuren waardoor een ieder in staat werd gesteld aan de hand van gestandaardiseerde inbouwpakketten zijn eigen droomwoning te bouwen.

Er is een kleine groep ontwerpers die niet op zoek gaat naar het exceptionele, maar juist naar de perfectionering van de standaard

Regelmaat Deze kleine groep vormt in de hedendaagse architectuur een bepaald niet onbelangrijke beweging. En er zijn vooraanstaande architecten in tal van landen die niet op zoek zijn naar de uitzondering, maar juist naar de regels; niet naar het eenmalige, maar naar de mogelijkheden van herhaling, onder meer door op een systematische wijze gebruik te maken van wat voorhanden is. Door er bijvoorbeeld voor te kiezen om alle openingen voor ramen en deuren dezelfde maat te geven, zoals in dit nummer te zien is in het woningbouwproject van KCAP in de Utrechtse wijk Leidsche Rijn.

7

De mens als maat van alle dingen: illustratie uit Bau-Entwurfs­ lehre (1938) 4

8

Economie De moeilijkheid van elke vorm van standaar­ disering is niet eens zozeer dat het vraagt om een uniforme maatvoering, maar vooral dat het vanuit het perspectief van ontwerpers vraagt om een sluitend systeem waarbij alles past, elke aan­ sluiting klopt. Het interessante van de bouwpro­ ductie is dat het echter mogelijk is om zonder een totale uniformering te komen tot een eenheid. De interesse in standaardisering is soms ingegeven door ontevredenheid van architecten dat bijna elke opgave eenmalig is, en dat elk bouwpro­ject een accumulatie is van uitzonderingen en incidentele oplossingen. De rationalisering van de bouw is een thema dat architecten in de eerste plaats bezighoudt uit allerlei praktische redenen, omdat er geen geld of behoefte is om iets anders te doen dan wat standaard is, maar voor een deel ook uit overtuiging. De Nederlandse modernist Jan Duiker sprak in de jaren twintig van de vorige eeuw in dit verband van ‘een geestelijke eco­ nomie’. Vandaag de dag zijn er in Centraal-Europa architecten die graag iets anders zouden willen dan de standaard, maar dat vanwege de kosten niet kunnen doen, aldus Przybylski. Maar er zijn ook ontwerpers die welbewust kiezen voor een ingetogen eenvoud. Niet uit esthetische motieven om tot een abstract minimalisme te komen, maar simpelweg om een subjectieve, architectonische willekeur tegen te gaan en als tegenwicht voor

FOCUS

heid, maar dankzij het uitgebreide assortiment met beschikbare opties en de tot in detail uitgewerkte en verfijnde systemen die Reynaers Aluminium heeft ontwikkeld, is het ook mogelijk een hoge mate van architectonische verscheidenheid te bereiken met onze standaard systemen. Zoals Przybylski ook stelt, blijkt dat niet alleen in nieuwbouw, maar ook in renovaties van bestaande bebouwing, net als elders ook in Centraal-Europa een groeimarkt, veelal gebruik gemaakt kan worden van een van de standaard systemen. ‘Dat vraagt meestal hooguit een aanpassing voor de verankering van kozijnen of gevelframes. De afgelopen jaren hebben wij vooral in nieuwbouw gewerkt, maar renovatie is zeker een terrein waar de komende tijd veel te doen zal zijn. Het gebouw waarin het kantoor in Slowakije is gevestigd, is gebouwd in de jaren zeventig en is een voorbeeld van kansen voor zulke renovaties van de bestaande voorraad. We zijn in dit geval betrokken bij de renovatie van de gevels en de oude fabrieksgebouwen (met gebruik van CS 38-SL). En onlangs hebben we ook de gevels van drie torens van het Slowaakse Ministerie van Sociale Zaken in Bratislava gerenoveerd met gebruik van CS 77 HV.’ Dergelijke projecten tonen de flexibiliteit die binnen de Reynaers Aluminium systemen mogelijk is en die de starre opvattingen weerleggen dat systemen de speelruimte beperken. Juist de doordachte toepassing ervan, opent een horizon van mogelijkheden, en onderstreept de wijsheid dat er geen vrijheid kan bestaan zonder de orde van een systeem.

niet alleen in nieuwbouw, maar ook in renovaties kan veelal gebruik gemaakt worden van een van de standaardsystemen

de visuele overdaad in de gebouwde omgeving. Dat doen ze door zo min mogelijk vorm te geven aan gebouwen, waardoor ze veelal uitkomen op eenvoudige, rechthoekige oplossingen. Zoals de Duitse architect Paul Kahlfeldt een keer heeft gezegd is er een hele goede reden voor rechthoekigheid in gebouwen, namelijk dat de zwaartekracht recht naar beneden werkt. Wie zo’n rationele opvatting van de architectuur hanteert (de zwaartekracht niet verloochenen) zal vermoedelijk ook snel de gevolgtrekking maken dat het logisch is om gebruik te maken van materialen, producten en systemen die direct voorhanden zijn. Reynaers Aluminium biedt op maat gemaakte oplossingen voor iedere gelegen-

9

3 Standaardsystemen toegepast in woningbouw Balans in Utrecht van KCAP (zie pagina 28)

Het Slowaakse Ministerie van Sociale Zaken in Bratislava 4

10

project

Bodegas Protos Peñafiel, Spanje Tekst: María Alvarez en Lucía Perelétegui Fotografie: Wenzel

Een beeldmerk voor een wijnhuis

11

I

n Spanje zijn de wijnindustrie en de toeristische sector de laatste jaren dichter tot elkaar gebracht. Particuliere bodega’s, de traditionele Spaanse wijnhuizen die vroeger uitsluitend op de wijnproductie waren gericht, veranderen in ware musea. Om die reden worden de meest toonaangevende architecten gevraagd om wat zich normaal gesproken ondergronds bevindt, aan de oppervlakte te brengen. Het wijnhuis Protos in Peñafiel, dat in particuliere handen is maar als een coöperatie wordt beheerd, is één van de bedrijven die zich, met behulp van het architectenteam van Richard Rogers, op deze vernieuwing in de wijnindustrie heeft gestort.

12

Ondergronds Het perceel waarop dit gebouw zich bevindt, heeft een oppervlakte van ongeveer 7.000 m². Het ligt aan de voet van een hoge rots waarop het kasteel staat waarin op dit moment het Wijnmuseum is gehuisvest. Er is op dit perceel 20.000 m² vloeroppervlak gerealiseerd waarvan het grootste gedeelte ondergronds ligt. De productie van wijn vereist een rustige, stabiele omgeving, met een constante temperatuur tussen de 14 en 16° C. Deze thermische omstandigheden worden in de traditionele architectuur zonder enige vorm van koeling bereikt door de installaties in te graven op een diepte die kan variëren van twee tot wel dertig meter. De kosten van de aanleg zijn aanzienlijk, vanwege het grote oppervlak dat moet worden uitgegraven, maar de besparing tijdens het gebruik en de minimale impact op de omgeving, compenseren deze initiële investering ruimschoots. De ondergrondse positie van de vertrekken waar de productie van de wijn plaatsvindt, maakt het ook mogelijk het nieuwe gebouw door middel van een tunnel met de bestaande bodega te verbinden. Dit functionele systeem is afgekeken van wat in dit gebied gebruikelijk was. Daarbij is gebruik gemaakt van traditionele bouwmaterialen, enerzijds dankzij de dialoog met de klant die over een grote historische kennis beschikte en anderzijds omdat men aan het gebouw geen industriële uitstraling wilde meegeven. Aardewerk, steen en hout zijn een aantal voorbeelden van materialen die in het gebouw worden gecombineerd. één met het landschap Het deel van de bodega dat boven de grond uitsteekt, bestaat uit vijf met elkaar vervlochten gewelven die ten opzichte van elkaar iedere keer

3 De tongewelven voegen zich in het heuvelachtige landschap

13

2 Een grote oogvormige opening zorgt voor lichttoetreding in de kelder

14

een stukje inspringen en op een netvormige structuur steunen die inloopt om zich aan de driehoekige vorm van het perceel aan te passen. Door het dak in vijf kleinere stukken op te delen, lijkt het gebouw kleiner en opgenomen in de traditionele lappendeken van het landschap met uitgestrekte velden, wijngaarden en hier en daar het dak van een boerderij. Transparante gevel De overgang van het dak naar het grootste deel van het gebouw waar zich de ondergrondse wijnproductie bevindt, wordt gevormd door een glazen gevel die het pronkstuk vormt van de voorgevel. De glazen gevels, en ook glazen binnenwanden, zijn gemaakt met het CW 50 systeem. Deze transparante oplossing werd enerzijds ingegeven door de noodzaak een natuurlijke lichtinval te creëren, zowel voor de verwerking van de druiven als voor de laatste fase van de productie wanneer het belangrijk is de natuurlijke kleur van de wijn te kunnen waarnemen. En anderzijds wordt hiermee een relatie tussen het dorp en de bodega tot stand gebracht, omdat de bodega er een min of meer openbaar karakter door krijgt. Dit laatste past perfect bij het idee achter het project, want veel van de leden van de coöperatie zijn ook inwoners van Peñafiel. Ongeveer 250 gezinnen uit het dorp zijn van de bodega afhankelijk. De vrije toegang vanaf de straat, het feit dat het terrein niet is afgesloten en dat de gebruikelijke bewegwijzering met een verplichte route ontbreekt, ondersteunen deze kenmerkende eigenschap van het project. De periode van de wijnoogst die over het algemeen begin oktober plaatsvindt, betekent een aantal dagen keihard werken, vaak ook ’s nachts. Op die momenten werkt het gebouw, dankzij die transparantie, als grote lantaarn die de plek waar de druivenplukkers samenkomen, verlicht. Functionaliteit Vanwege de voorwaarde om een constante temperatuur te handhaven en tegelijkertijd bescherming tegen de zon te bieden, is gekozen voor een ventilerend dak met dakpannen. Dit werkt hetzelfde als de ventilerende gevel, waarbij er een interne luchtstroom ontstaat die de warmte verdrijft en in staat is de invloed van de zon tot wel 30 procent te verminderen. Daarbij komt nog het feit dat het dak voorbij de gevel doorloopt, zodat de gevel nog extra beschermd wordt tegen zonnestralen. Deze overhangende gewelven steunen op een aantal parabolen en vormen op deze manier een dubbele structuur, een buitenste boog en

15

3 De architectuur combineert transparantie met beschutting voor de zon

16

2 CW 50

17

Het gebouw slaagt erin om openheid te bieden aan een proces van wijnproductie dat voorheen onder de grond verborgen bleef

18

3

2 Een trap verbindt de hoofdverdieping met de kelder Constructief detail 4

LACITREV ÓICCES ROLIA RC EIFTNRIERVEÓ SSICECVEASRT ROIREFNI RESSEVART

Het wijnhuis met op de achtergrond het kasteel waarin het wijnmuseum is ondergebracht

19

een binnenste parabool die de horizontale druk van de bogen van het grote dak in verticale krachten verandert en al het gewicht op de grote netvormige draagconstructie van prefab beton kolommen overbrengt. Het gebouw van Richard Rogers slaagt er in om openheid te bieden aan een proces van wijnproductie dat voorheen onder de grond verborgen bleef. Het resultaat is van zo’n eenvoud dat het net lijkt alsof de logische ontwikkeling van het wijnambacht wel moest uitmonden in een gebouw als dit. Bodegas Protos Architect: Rogers Stirk Harbour & Partners, London (UK) / Alonso Balaguer y Arquitectos Asociados, Barcelona Opdrachtgever: Bodegas Protos Aannemer: Arup / Boma / Agroindus Constructeur: Bellapart S.A.U., Olot Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50

project

Rams Business Center Arhi Grup maakt van een kantoorgebouw een opvallend complex

20 Boekarest, Roemenië Tekst: Stefan Ghenciulescu Fotografie: Andrei Mărgulescu

21

22

D

e ARHI GRUP toont aan hoe het buigen en creatief indelen van gevels dynamiek kan geven aan een vorm die aan regelgeving en economische efficiency is gebonden. De glazen vliesgevel is zonder twijfel een van de krachtigste bouwkundige symbolen van het Roemenië na 1989. De vliesgevel, die in het communistische landschap nauwelijks voorkwam en alleen

soms voor fabrieksgebouwen werd gebruikt, werd steeds meer toegepast toen het regime veranderde en de overgang naar een vrije markteconomie tot stand kwam. En hoewel er in de eerste jaren na de revolutie alleen nog maar eenvoudige systemen en oplossingen voorhanden waren, kwamen er al snel geavanceerdere toepassingen. Daardoor konden na verloop van tijd nieuwe bouwkundige oplossingen tot stand worden gebracht, die zich qua complexiteit en creativiteit onderscheidden en veel verder gingen dan de standaardformule.

Rams Business Center is zo’n kantoorgebouw dat tot de bouwkundige top behoort en uitstijgt boven alles wat doorsnee is. Het gebouw ligt aan de rand van Boekarest waar zich de laatste jaren een enorme groei heeft voorgedaan. De voormalige fabrieksterreinen in het gebied ondergaan een snelle verstedelijking en er verrijzen verschillende woon- en kantoorcomplexen. De bouwregelgeving schreef een lomp volume voor, dat door een aantal creatieve ingrepen echter toch elegantie heeft gekregen. Het architectonische antwoord op deze bouwverordeningen was een ontwerp waarin het gebouw in twee delen is verdeeld. De twee delen voldoen aan de vereiste hoogtes en verzachten de krachtige impact van het omvangrijke, negen verdiepingen tellende gebouw. Logischerwijs bevat het verbindingsstuk tussen de gebouwen zowel de ingang als de kern met liften en trappen. Twee polyeders Het beeld van twee aparte blokken wordt bepaald door de verschillend uitkragende gevels en de opening daartussen van het terugliggende middendeel. Het totale volume is opgedeeld in twee onregelmatige polyeders die door een diepe opening van elkaar worden gescheiden. Door beide gebouwen van de voorgevels naar het verbindingspunt met een schuine lijn te doorsnijden, worden de dieper liggende entree en de verkeersaders benadrukt. Aangezien de begane grond wat inspringt ten opzichte van de hoofdgebouwen, lijkt het of deze laatste iets boven de grond zweven. Deze vorm van decompositie wordt verder doorgevoerd door de verschillende behandeling van de gevels van de twee gebouwen. Het hoge, dikke gebouw lijkt op een semitransparant kristal waarvan het gelijkmatige oppervlak overgaat in de balustrade (op de eerste verdieping) van een ingebouwde loggia. Het brede, lagere gebouw is bedekt met een groot aantal afwisselend doorzichtige en ondoorzichtige stroken. Ze zijn onderdeel van hetzelfde plan en zorgen voor een dubbelzinnigheid in de waarneming: je kunt de gevel als een doorlopend oppervlak lezen of de blik richten op de afwisseling van ramen en borstweringen. De elementen van deze gevel hebben geen regelmatig ritme, sterker nog, de ondoorzichtige panelen zijn in drie kleuren geschilderd, waardoor het hele oppervlak een spel van willekeurig geplaatste elementen vormt. Het kleurenspel gaat de hoek om en loopt dan door tot aan het tegengestelde effen achterzijde van het gebouw en tot aan een deel van de zijgevel van het glazen gebouw. Daar komen het vezelcement en het glazen oppervlak samen in een diagonale rand, waardoor de twee verschillende stijlen van hetzelfde gebouw nog extra worden benadrukt.

23 3 De onregelmatige afwisseling van glas en gevelcementplaten geven het complex een unieke uitstraling

Glooien en overhellen De opzet is vrij eenvoudig: er is een open ruimte met een soort ruggengraat in het midden waarin zich de technische ruimtes en verkeersaders bevinden. De as waarop de entree is geplaatst doorbreekt de ruggengraat net voor de verkeersaders. Het meest spectaculaire uitzicht is langs de voorgevel te vinden: het glooien en overhellen van de gevel en de verschillende uitsparingen van de verdiepingen zijn daar uitermate goed zichtbaar en zorgen ervoor dat de binnenkant een dynamische uitstraling krijgt. Op de gevel heeft men zich wat betreft innovaties en bijzondere details nog het meest kunnen uitleven. Er werden twee Reynaers-systemen gebruikt: CS 68 voor de buitendeuren en CW 50 voor de gevel. De ondoorzichtige panelen zijn in de gevel geïntegreerd en bestaan uit een metalen omlijsting die zowel thermische isolatie als bescherming tegen brand biedt, waarin met klinknagels een vezelcementplaat is bevestigd. De tussenruimte tussen de omlijsting en de plaat zorgt ervoor dat het principe van de geventileerde gevel blijft behouden, zelfs in dit gebied. Binnen de gehele gevel is sprake van een beglazingssysteem met verborgen profielen achter het glas. De verticale voegen zijn bedekt met flexibele, luchtdichte profielen, terwijl de horizontale voegen een aluminium coating hebben waardoor de horizontale lijnen van de gevel zonder dat het opvalt, nog beter tot hun recht komen. Begrijpelijkerwijs vormden de randen waar de overhellende gedeeltes samenkomen de meest delicate delen van de constructie. Hoewel het gebouw er redelijk ingewikkeld uitziet, zijn er slechts

Detail van de hoekoplossing 8 34

82 °

2 De glazen hoek van het hoogste volume in aanbouw

034.1508.XX 080.9445.04 034.2027.XX 080.9514.04 34

24

15

bended alu sheet 2 mm C3

25

Een speciaal ontworpen aluminium onderdeel verbindt het glazen oppervlak met het belangrijkste dragende element

drie van zulke randen. Deze randen werden in elkaar gepast door drie diagonale profielen die binnen de draagconstructie van de gevel werden geplaatst. Omdat de hoeken die vervolgens ontstonden, niet standaard waren, moesten deze profielen worden aangepast. Een speciaal ontworpen aluminium onderdeel verbindt het glazen oppervlak met het belangrijkste dragende element. Deze innovatie biedt meer oplossingen voor het bestaande systeem zodat er een eindeloos aantal varianten van ‘ruimtelijke gevels’ kan worden geschapen. Het effect is indrukwekkend en het gebouw is een krachtig baken geworden binnen een

nogal rommelig gebied, ondanks de oorspronkelijke grootte die door het vereiste totale vloeroppervlak en de bouwverordeningen werd opgelegd. Het feit dat de gebouwen er, nu ze af zijn, bijna exact uitzien als de 3D-modellen uit het ontwerpstadium, bewijst wel hoe opmerkelijk er op de details is gelet en hoe goed de samenwerking was tussen architecten, leverancier, ontwerper en de gevelbouwer.

Rams Business Center Architect: Arhi Grup (Bogdan Stoica, George Mihalache), Boekarest Opdrachtgever/investeerder: Euro Property Rentals Constructeur: Plus Confort, Boekarest Toegepaste Reynaerssystemen: CS 68, CW 50

26 3

2

Principedetails gevel

De gekleurde banen transformeren de schaal van het gebouw, dat uit meer lagen lijkt te bestaan dan het werkelijk doet

27

28

leidsche rijn, NEDERLAND Tekst: Anneke Bokern Fotografie: Wim Tholenaars

Dit terras­ vormige gebouw slaat een brug tussen twee zeer verschillende stedenbouw­ kundige situaties

29

project

woonComplex ‘balans’

H

oe kan een appartementencomplex een brug slaan tussen een drukke doorgaande weg en een wijk met rijtjeshuizen – en dat terwijl beide nog niet eens bestaan? Voor deze opgave werd KCAP gesteld bij het ontwerp van het appartementenblok Balans in het nieuwbouwgebied Leidsche Rijn, vlakbij Utrecht. Het resultaat is een geraffineerd gebouw met afwisselende en voor Nederlandse begrippen ruim bemeten buitenruimten.

46 30

Leidsche Rijn is een twintig vierkante kilometer grote nieuwbouwlocatie ten westen van Utrecht, gelegen tussen de A2 en de A12. Momenteel telt het gebied circa 14.000 bewoners, maar tussen de verschillende woonwijken is nog volop ruimte op het voormalige akkerland, en de bouwwerkzaamheden zijn in volle gang. Tussen nu en 2015 moet het aantal bewoners toenemen tot 100.000 personen. Daarmee is Leidsche Rijn een van de grootste zogenaamde Vinex-wijken, die verrijzen in het kader van een woningbouwprogramma waarvoor de Nederlandse overheid in 1993 het groene licht gaf. Vóór 2015 moeten in Nederland bij elkaar 750.000 woningen gerealiseerd worden in nieuwbouwwijken in en in de buurt van grote steden. Midden in Leidsche Rijn ligt Het Zand, een van de zeven wijken waaruit het gebied bestaat. Het behoort tot de later ontwikkelde delen en zal naar verwachting in 2011 opgeleverd worden. Het Zand, evenals de rest van Leidsche Rijn, zal grotendeels bestaan uit rijtjeshuizen met tuintjes. Dwars door de wijk loopt echter een spoorlijn en evenwijdig daaraan komt een doorgaande weg, die Het Zand van west naar oost doorkruist en een rechtstreek-

de indeling zorgt voor een vloeiende overgang tussen de stedelijke sfeer van de hoofdas en de laagbouw erachter se verbinding vormt met Utrecht. Langs deze as moet stedelijke hoogbouw verrijzen, waartoe ook het appartementengebouw Balans van KCAP behoort. Trapsgewijze architectuur Grenst het Balans-complex in het noorden aan de hoofdas die in de toekomst waarschijnlijk te maken krijgt met de nodige verkeersdrukte, in het zuiden ligt een woonerf met landelijk karakter, zoals ze typerend zijn voor Leidsche Rijn. Het was

31

3 Vanwege de geluidsbelasting bevinden de galerijen zich achter een glazen façade 4

De woningen openen zich naar het gemeenschappelijke binnenhof

Detail van de gevel voor de galerijen 4

3 Aan de galerij liggen deuren en verdiepingshoge ramen

32

De zes meter hoge entreehal 4

1 Dwarsdoorsnede

zaak deze twee extremen met architectonische middelen in elkaar te laten overlopen. Daarom gaf KCAP de vijftig koopappartementen met een woonoppervlak van 65 tot 180 vierkante meter de vorm van een hoefijzer, waarvan de twee zijvleugels een daktuin omarmen en een trapsgewijze daklijn hebben. Aan de doorgaande weg is het bakstenen gebouw zes verdiepingen hoog, maar verder naar het zuiden telt het nog maar drie verdiepingen. Daardoor konden alle appartementen in de zijvleugels een op het zuiden gelegen dakterras krijgen, dat in grootte varieert van 26 tot 60 vierkante meter. Voor Nederlandse begrippen zijn dat buitengewoon riante afmetingen. Tegelijkertijd zorgt deze indeling voor een vloeiende overgang tussen de stedelijke sfeer van de hoofdas en de laagbouw erachter. De ingang van het appartementengebouw wordt gevormd door een zes meter hoge glazen hal, waar op de begane grond, aan de noordkant van het gebouw, drie werkruimten en een bedrijfsruimte zijn ondergebracht. Daarachter bevindt zich een op twee verdiepingen gelegen, half verzonken parkeergarage, met daarboven de aan drie kanten omsloten daktuin. Deze dient als gezamenlijke buitenruimte voor de bewoners en is voorzien van bankjes, plantenbakken en zelfs een jeu de boules-baan. De appartementen die op dezelfde verdieping liggen als de daktuin hebben elk een eigen dakterras. De andere appartementen hebben hetzij een balkon met zicht op de daktuin of bevinden zich achter een bijzonder brede galerij die tevens dienst kan doen als buitenruimte.

Vernuftige geluidswering Alle appartementen in Balans zijn uitgerust met hoge vensters, die deels als Franse balkons zijn gerealiseerd. Voor de ramen werd het driekamersysteem CS 68 gebruikt, voor een deel in de versie CS 68-FP, die een brandwerendheid van 30 minuten heeft. De noordgevel vereiste speciale geluidswerende maatregelen, en daarom koos KCAP voor een gevel van dubbel glas, hetgeen niet alleen goede geluidsisolatie garandeert maar ook een natuurlijke ventilatie mogelijk maakt. De voorgevel is gebaseerd op het systeem CW 50, dat dankzij zijn 50 mm smalle profielen zeer slank is en veel licht naar binnen laat. Ook de beide zij-gevels zijn voorzien van vernuftige geluidsisolatie: daar zijn de balkons half in het gebouw verzonken. Hoewel de stedelijke omgeving van Balans nog niet echt vastligt, heeft deze een grote invloed gehad op de vormgeving van het gebouw. Door de configuratie van de gebouwelementen en de gevels is een blok ontstaan dat behalve de noodzakelijke geluidsisolatie ook grote raamoppervlakken en veel buitenruimte biedt en bovendien een brug slaat tussen twee zeer verschillende stedenbouwkundige situaties. wooncomplex ’balans‘ Architect: KCAP, Rotterdam Opdrachtgever/investeerder: 2dvlop / BAM Vastgoed Hoofdaannemer: BAM Woningbouw Constructeur: Elementz BV, Oisterwijk Toe­gepaste Reynaers-systemen: CW 50, CS 68, CS 68-FP

33

project

auto­ assemblage WORKSHOP

BIIC, bahrein Tekst: Hans Ibelings Fotografie: Mohammed Al Najjar

34 Formule 1 architectuur

36

2 De zonwering is geïntegreerd in de profielen van het CW 50systeem

Detail van de gevel en de zonwering 8

D

e architectuur kent verbazingwekkende specialisaties. Een van de bijzondere specialisten is het architecten- en ingenieursbureau Tilke uit Aken in Duitsland, dat zich heeft toegelegd op de autosport. Het bureau is in 1994 opgericht en wordt geleid door civiel ingenieur Hermann Tilke en architect Peter Wahl. Talloze racecircuits zijn door hen ontworpen, gerenoveerd of uitgebreid. Van de Hockenheimring in Duitsland en het circuit van Zandvoort in Nederland tot de Formule-Icircuits van Duitsland (Neurenbergring), Spanje (Catalonië), China (Shanghai), Turkije (Istanbul), Maleisië (Sepang), Japan (Fuji Speedway) en Bahrein. Het bureau heeft daarmee aan liefst zeven van de vijftien van de huidige Formule-Icircuits gewerkt. Dat aantal is nog indrukwekkender wanneer wordt bedacht dat twee van de vijftien locaties waar Formule-I-races worden gehouden stratencircuits zijn. Dat betekent dus dat het portfolio van Tilke meer dan vijftig procent van de echte Formule-I-circuits omvat. Vooral spectaculaire tribunes zijn tot de signature architecture van het bureau gaan behoren. Veel ander werk van het bureau vloeit voort uit deze unieke specialisatie. Zo ook dit tweede project van Tilke in Bahrein. Het is een assemblagewerkplaats van de eveneens van oorsprong Duitse firma RUF, die net als Tilke een bijzonder specialisatie heeft, het opvoeren van de prestaties van Porsches. Daar is RUF in de jaren zestig van de vorige eeuw in Duitsland mee begonnen en inmiddels zijn er vestigingen

van het bedrijf in Noorwegen en Zweden, Zuid-Korea en Japan, de Verenigde Staten van Amerika en in Bahrein. Het door Tilke ontworpen onderkomen van de Bahreinse vestiging van deze auto tuner heeft dezelfde sportieve allure als de auto’s die er verbouwd worden. De architectuur van Tilke is op te vatten als een bouwkundige variant op de hightech van de racerij. Dat geldt zeker ook voor dit complex dat een passend decor is voor de snelle auto’s die hier onder handen worden genomen, met de nadrukkelijke stroomlijn en de vormen die ontleend lijken te zijn aan die van spoilers and sideskirts, geavanceerde luchthappers en andere elementen die van race- en sportauto’s zulke indrukwekkende voertuigen maken. Het gebouw, met een totaal vloeroppervlak van 3600 m² ligt nabij de Grand Prix racebaan van Bahrein, en wordt gebruikt om Porsches te onderhouden en te herstellen tijdens het Formule-I –seizoen. De grootste uitdaging was de perfecte uitvoering van de afgeronde vormen in de gevel, waarvoor speciaal op maat gemaakte profielen zijn gemaakt, en de integratie van het BS-systeem van zonwering dat speciaal voor dit project is aangepast en is opgenomen in de vliesgevel die zonder buitenprofiel is gedetailleerd. De glazen gevels, gemaakt met systemen van Reynaers passen uitstekend in deze sfeer van geavanceerde technologie en dynamiek en versterken daarmee optimaal het karakter van deze architectuur.

Ruf Car Architect: Tilke GmbH, Aachen (Germany) Aannemer: Al Moayyed Contracting, Bahrein Constructeur: Abdul Aziz Aluminium, Bahrein Toegepaste Reynaers-systemen: CS 59, CS 59Pa, CW 50 OS, Custom BS systeem

De architectuur van Tilke is op te vatten als een bouwkundige variant op de hightech van de racerij

37

project

Woonhuis

Leiria, Portugal Tekst: Carlos Sant’ana Fotografie: FG+ SG Architectural Photography

Contaminar geeft vorm aan een verscheidenheid aan uitzichten

38

39

D

e Portugese architectuur heeft twee gezichten. Er is een groot contrast tussen de bulk van gebouwen die in architectonisch opzicht weinig opmerkelijk is en een select aantal projecten van buitengewoon niveau, die er voor hebben gezorgd dat de Portugese architectuur een internationaal begrip is. Van de Portugese architecten zijn Alvaro Siza en Eduardo Souto de Moura zonder meer de meest aansprekende namen, maar de architectonische kwaliteit wordt gedragen door een bredere groep ontwerpers. Een van de bureaus die een bijdrage levert aan de huidige architectuur in Portugal is het bureau Contaminar. Het bureau is internationaal nog niet zo bekend is maar maakt wel hoogst opmerkelijke architectuur die past in wat inmiddels een Portugese traditie kan worden genoemd: een gevoelig modernisme dat rekening houdt met de context.

40 De dagelijkse leefruimte op de eerste verdieping 4

1

3

Binnen een eenvoudige vorm biedt het huis een complexe ruimtelijkheid en een veelheid aan uitzichten

De woonruimten op de eerste verdieping lopen via de schuifpuien over in grote loggia’s

41

42

Dit project is een voorbeeld van samenhang tussen het abstracte concept en het bouwobject

3

2

De uitkragende slaapkamers op de bovenste laag

Woongedeelten en slaapvertrekken zijn ruimtelijk van elkaar gescheiden

Casa de Leiria —een referentieproject van dit bureau— is één van de projecten die een voorbeeld vormen van samenhang tussen het abstracte concept en het bouwobject. Doordat de architect van de opdrachtgever de vrijheid kreeg, was het mogelijk om van een eenvoudig project, een vrijstaand huis aan de rand van Leiria, iets bijzonders te maken. Via een ruimte gelegen tussen de twee delen van de onderste verdiepingen krijgt men toegang tot de woonkamer die rechtstreeks in verbinding staat met de tuin en met de ruimten voor dagelijks gebruik op de eerste verdieping, en de keuken, die beiden bij de tuin worden betrokken door de grote ramen, zodat de grens tussen binnen en buiten vervaagt. Op de bovenste, meest intieme en afgeschermde verdieping treffen we de slaapkamers aan. Deze kamers liggen naast elkaar en hangen over de hoofdgevel van de woning heen en vormen zo een overkapping boven de ingang. Scenario’s Voor de beweegbare elementen van buitendeuren en -ramen is gekozen voor twee verschillende aluminium kozijnsystemen van Reynaers die passen bij hun gebruik en specifieke behoeften. Er is hierbij gekozen voor schuif- en hefschuifelementen van het type CP 96, die een uitstekende verhouding bieden tussen duurzaamheid, kwaliteit en prijs. Voor andere deuren en ramen is het ES 50-systeem gebruikt, dat design combineert met een hoge kwaliteit. Bovendien draagt dit syteem bij aan de energie-efficiëntie, een thema waaraan in de huidige wetgeving en gebruiksnormen hogen eisen aan worden gesteld. Volgens de architecten ‘vormt ieder raam een ander kader. Via de ramen ontstaan scenario’s die niet kunnen worden gereproduceerd op andere plaatsen in het huis.’. Woonhuis IN LEIRIA Architect: Contaminar, Leiria Constructeur: Perfilis, Leiria Toegepaste Reynaers-systemen: ES 50, CP 96

25 43

Prismatische architectuur in Plovdiv

project

44

Complex ‘Royal City’ Plovdiv, Bulgarije Tekst: Milena Fileva Fotografie: Julian Nedev, Atanas Panov

45

46

De driehoekige elementen van gewapend beton vormen een x-vormige kern en bieden bescherming tegen aardbevingen

47

De kantoortoren vormt de markering van het multifunctionele complex

R

oyal City is een nieuw multifunctioneel complex dat zowel kantoren, woningen als winkels bevat. Het complex bevindt zich op een strategische locatie in het noorden van Plovdiv, de op één na grootste stad van Bulgarije, op het kruispunt tussen de drukke boulevards Dunav (Danube) en Pobeda (Victory), die het centraal station van Plovdiv met het busstation in het noorden verbinden, en de uitvalswegen naar de International Plovdiv Fair en de hoofdstad Sofia. Het complex is ontworpen door Sector arch. De hoofdarchitect is Atanas Panov, die tevens de auteur van het masterplan is. Het complex is functioneel in twee delen verdeeld. Het privégedeelte bestaat uit vijf woongebouwen, terwijl het openbare gedeelte een kantoortoren en vijf win-

kelruimtes van twee verdiepingen omvat. De woongebouwen liggen aan de noordelijke kant van het terrein, op enige afstand van de twee boulevards. De openbare gebouwen bevinden zich voor de woningen, nabij de boulevards, zodat ze de woningen afschermen van het drukke verkeer en het lawaai. Tussen de gebouwen in liggen beschutte groenstroken voor de bewoners van het complex. Maximale flexibiliteit Op het kruispunt tussen de boulevards staat het boegbeeld van het hele complex: het 62,5 meter hoge kantoorgebouw waarin het hoofdkantoor van Vinprom Peshtera is gevestigd, de Bulgaarse producent van alcoholische dranken en één van de twee investeerders van het project. Het belangrijkste principe bij het ontwerp van het gebouw was om maximale flexibiliteit te betrachten en

 De vijf winkelruimtes aan de straatzijde

48

zo goed mogelijk aan alle wensen van alle huurders tegemoet te komen. Het was een dwingende regel om de structuur minimaal te houden en alle installaties in verhoogde vloeren en verlaagde plafonds te verbergen. Daardoor werd het zestien verdiepingen hoge kantoorgebouw een ontwerp in een heel eenvoudige vierkante vorm met afmetingen van 27 bij 27 meter. De kantoorruimtes liggen rond een centrale verticale as die 25° is geroteerd ten opzichte van de buitenste vorm, waardoor het gebouw beter bestand is tegen aardbevingen. Dezelfde functie wordt vervuld door de driehoekige prismatische elementen van gewapend beton die om de randen van de glazen gevel staan en een x-vormige kern vormen die bescherming bieden tegen aardbevingen. De prismatische elementen zijn holle lichamen die de verschillende technische installaties van het gebouw verbergen. Hypermodern Met de onregelmatige geometrische vorm van de massieve elementen, hebben de architecten een dynamische omlijsting rond de glazen gevel tot stand weten te brengen, zodat het gebouw als een kunstwerk lijkt te worden tentoongesteld. Het is net of het gebouw zweeft, maar wordt gevangen in de omlijsting. De vliesgevel is modern asymmetrisch en lijkt nonchalant over de toren heen te zijn gedrapeerd. De verticale lijnen in de CW 50 gevel van Reynaers Aluminium komen nog beter tot hun recht door de ritmische afwisseling van doorzichtige en ondoorzichtige rechthoeken, een effect dat ontstaat door de borstweringen onder de ramen

Begane grond (onder) en standaardverdieping van de kantoortoren

die de horizontale lijn doorbreken. Naast het glas is er voor de prismavormen op de hoeken van de toren gekozen voor geventileerde panelen van grijs, thermisch gekoeld graniet. Door het sterke contrast tussen de lichtheid van het glas in combinatie met de elegante aluminium profielen en de zwaarte van het massieve graniet krijgt het gebouw een krachtige en dynamische uitstraling. Hoewel de toren vier identieke gevels heeft en er vanuit iedere hoek hetzelfde uitziet, krijgt iedere gevel een eigen dynamische uitstraling door de spectaculaire scherpe uiteinden van de vliesgevel en de coating in steen. Alles onder één dak Royal City is een kwalitatief hoogstaand complex met meerdere functies onder één dak dat is ontstaan als antwoord op het hectische bestaan van vandaag de dag. Het complex biedt mensen een plaats om te werken, te leven en plezier te maken zonder dat er kostbare tijd verloren gaat in het verkeer. De verschillende functies van het complex onderscheiden zich van elkaar door de verschillende materialen die zijn gebruikt, van het warme keramiek in het woongedeelte tot de imposante donkere steen van de winkels en het middelpunt van het complex, het Vinprom Peshtera gebouw. Deze torenflat geeft niet alleen het complex, maar ook de skyline van de hele stad karakter. Kantoorgebouw en winkelcentrum ‘Royal City’ Architect: Sector Arch Ltd. (arch. Atanas Panov), Sofia Supervisie: Yordan Milev Opdrachtgever/ investeerder: Vinprom Peshtera SA, Plovdiv Aannemer: SK Arnaudov Ltd., Plovdiv Constructeur: Astral Ltd. / Kristian Neiko 90 Ltd., Sofia Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50 POW, CS 68

49

project

Kantoorgebouw op Piccadilly

Londen, Verenigd Koninkrijk Tekst: Cordula Zeidler Fotografie: Nick Short

50

Een eigentijdse klassieker op een imposante locatie

51

E

en indrukwekkendere locatie voor een nieuw kantoorgebouw in Londen is nauwelijks denkbaar: dit is Piccadilly, een straat waar vijf eeuwen Britse architectuur samensmelten in een gevarieerd landschap van baksteen en natuursteen.

52

Ten westen van het terrein ligt het juweeltje van Edwin Lutyens, een voormalig bankgebouw uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Het gebouw is een charmante kubus van rode baksteen met versieringen van Portland-steen en indrukwekkende schuiframen die het zonlicht toegang verschaffen tot de voormalige bankhal waar zich nu de galerie van Hauser & Wirth bevindt. Daar weer naast ligt één van de meesterwerken van Christopher Wren, de St James’ Church waarvan de bouw startte rond 1670. De kerk ligt iets terug ten opzichte van de straat en vormt een alom geprezen oriëntatiepunt voor de omgeving dankzij de opvallend smalle torenspits. Aan de oostkant van het terrein bevindt zich een modern architectonisch hoogtepunt van architect Joseph Emberton uit 1935. Het gebouw werd jarenlang door warenhuis Simpson gebruikt, maar is tegenwoordig een boekenwinkel. De opvallendste kenmerken van het gebouw zijn de brede horizontale randen onder de ramen en de elegante etalages. En het gaat maar door: aan de overkant van de straat wordt het allemaal zelfs nog indrukwekkender met het kolossale Piccadilly Hotel van Norman Shaw dat begin twintigste eeuw werd gebouwd. Daarnaast staat Burlington House dat meerdere functies heeft gekend en tegenwoordig door de Royal Academy wordt gebruikt. Verder naar het oosten vinden we de meer intieme hofjes uit de Georgian periode die

6 De kozijnen dragen bij aan het klassieke reliëf van de gevel 7

Het kantoorgebouw naast het voormalige bankgebouw van Edwin Lutyens

53

54

het gebouw werd gedeeltelijk uitgevoerd in het CS 68 Renaissance-systeem, dat goed bij de classicistische stijl past

55

onderdeel uitmaken van de gebouwen van The Albany van William Chambers, waarvan de bouw eind achttiende eeuw werd begonnen.

42 56

Een nieuw bouwproject Een omgeving met zulke architectonische zwaargewichten stelt hoge eisen aan nieuwbouw. In een nieuw project moet hier rekening gehouden worden met de gevarieerde mix aan stijlen en materialen. De lokale overheid en semi-overheidsinstellingen als CABE (Commission for Architecture and the Built Environment) houden de voorstellen die in zo’n gebied worden gedaan nauwlettend in de gaten. Er was een eerste poging om de plaats in oude staat te herstellen, maar dit plan mislukt. Het bestaande gebouw was misschien een beetje te armoedig voor deze prominente plek, maar op de kwaliteit viel weinig aan te merken. De gevel was zorgvuldig ontworpen en uitgevoerd in Portlandsteen met mooie erkers. Dit was geen gebouw dat je zomaar even sloopte om er iets minders voor in de plaats te zetten. Standard Life Investments, die het bouwterrein in eigendom had, nam toen contact op met Robert Adam Architects die erin slaagde de planologen van het gemeentebestuur en CABE ervan te overtuigen dat een gebouw dat alleen maar als neoclassicistisch omschreven kan worden, perfect op deze locatie zou passen. Het negentiende-eeuwse gebouw van Portland-steen werd vervangen door een nieuw gebouw, eveneens van Portland-steen. Het was een simpele truc die op een misschien wel verrassende, maar kostenbesparende manier werd uitgevoerd. Het nieuwe gebouw werd opgebouwd uit een stalen frame waarop grote stenen platen zijn aangebracht. De voegen zijn met een nieuwe mix van steenpoeder bespoten om de indruk van een traditionele constructie te wekken. De gevel werd vervolgens versierd met enorm grote langwerpige urnen op het dak en beelden van artiest Sandy Stoddart op de hogere verdiepingen. De hoek naar het westen wordt gekenmerkt door een lijvige toren die de verbinding tussen een kleine wandelboulevard en Piccadilly markeert. Als het gebouw de hoek tegenover St James’ Church omdraait, wordt alles opeens ingrijpend anders. De opstand verandert in baksteen, maar daarboven bevindt zich een ingewikkeld daklandschap dat meer dan één ding tegelijk probeert; eerst is er een mansardedak van twee verdiepingen waarin dakkapellen zijn geplaatst en daarboven bevindt zich een penthouse-achtig paviljoen dat vaag doet denken aan een klassieke Griekse tempel en dat boven de rest van het geheel uittorent. In het voetspoor van de buren In het gebouw zijn winkels en kantoren gevestigd. De bovenste verdiepingen zijn door Apax Partners in gebruik genomen die ermee instemde

het gebouw al voordat het af was te huren. Apax wilde een herkenbaar hoofdkantoor en ze zijn nu inderdaad in een gebouw getrokken dat aardig wat heeft losgemaakt en moeilijk te negeren is. De ingang van Apax Partners ligt aan de achterkant van het gebouw, in Jermyn Street, de straat die parallel aan Piccadilly loopt. De begane grond is op het moment nog dicht getimmerd, maar biedt ruimte aan een groot aantal winkelruimtes waar de winkeliers nog in moeten trekken. Het interieur wordt vormgegeven door de huurders. Robert Adam Architects heeft zich tot de uiterst belangrijke buitenkant van het gebouw beperkt. En in hoeverre past deze nieuwkomer nu op de locatie? Paul Hanvey, één van de directeuren van Robert Adam Architects, vindt dat het gebouw goed in de omgeving past. Er is goed gekeken naar het naastgelegen warenhuis Simpson, waarvan de raampartijen op dezelfde hoogte doorlopen, terwijl de opstand aan de westkant tegenover de kerk veel bescheidener is en met zijn baksteen voortborduurt op de baksteen van de buren. Een gedeelte van het gebouw werd uitgevoerd in het CS 68 Renaissance systeem van Reynaers vanwege het geprofileerde uiterlijk van dit systeem waardoor de kozijnen wat meer diepte krijgen, wat goed bij de classicistische stijl van het gebouw past. Daarnaast wordt op deze manier aan het oog onttrokken dat het hier om een gebouw met airconditioning gaat, waar de ramen alleen maar om onderhoudsredenen opengaan. Piccadilly 198-202 Architect: Robert Adam Architects, Londen Aannemer: GVA Second Wall, Londen Constructeur: Clapton Glass, Londen Toegepaste Reynaers-systemen: CS 68 Renaissance

Robert Adam beheerst het classicisme tot in de kleinste details 7

57

2

3

Het toegepaste profiel CS 68 Renaissance

Achterzijde, gelegen aan Jermyn Street

Reynaers Aluminium blijft op zoek naar mogelijkheden om systemen te verbeteren. Een greep uit de recente innovaties en optimaliseringen.

INNOVATIES Nieuwe deuren CS-reeks oor drie systemen uit de CS-reeks van Reynaers Aluminium zijn sinds kort nieuwe hoogwaardige deuren beschikbaar: CS 86-HI, CS 77 en CS 68. De voordelen van deze deuren zijn legio, zowel voor architecten als voor constructeurs. Tot de voordelen behoort dat ze flexibele strips hebben die uitzetting en krimp door warmteverschillen kunnen opvangen waardoor ze doorbuiging in de hoogte voorkomen. De vernieuwde deuren zijn beschikbaar met verschillende bodemoplossingen: met borstel, met valdorpel of met aanslag en dorpel waardoor het systeem tegemoet komt aan de verschillende vereisten of voorkeuren in de markt. Kenmerkend is dat in elke oplossing een optimale wind- en waterdichtheid wordt geboden. Het hoogwaardig deurconcept is geïmplementeerd in de verschillende CS-reeksen zodat meerdere keuzes aan isolatieniveau aangeboden kunnen worden. Binnen elk systeem is een scala aan toepassingsmogelijkheiden beschikbaar: naar binnen of naar buiten draaiende deuren, raamdeuren, vlakke deuren, met profielen in verstek of met deursokkels. Er is ook een toepassing mogelijk als vluchtdeur volgens de normen EN 179 en EN 1125 en alle deuren hebben een WK2 inbraakveiligheidsniveau. De nieuwe deuren bieden architecten een grote mate van vrijheid, zowel in de toepassing als in de verschijningsvorm. Doordat het aantal standaardoplossingen hiermee is uitgebreid, zijn er voor architecten meer mogelijkheden om binnen de CS 86-HI, CS 77 en CS 68 deze bijzondere deuren toe te passen. De nieuwe deuren kunnen vervaardigd worden tot een hoogte van maximaal drie meter.

V

58

1a Bodemoplossingen nieuwe CS-deuren 1b  CS 86-HI deur (detail) 1c  CS 68 deur toegepast in kantoorgebouw L-Palace in Zilina (Slowakije)

Ventalis eynaers Aluminum heeft een reeks nieuwe oplossingen voor de ventilatie in aluminium deuren en ramen ontwikkeld: Ventalis. Vaak gaat een efficiënt energiegebruik ten koste van goede

R

ventilatie. Ventalis is een antwoord op dit probleem. Dit nieuwe ventilatiesysteem is een cruciaal onderdeel om energiezuinigheid te combineren met een perfect gecontroleerde ventilatie, met een optimale temperatuur en luchtvochtigheid. Het Ventalis-systeem bestaat uit instelbare elementen aan de bovenzijde van ramen en deuren. Deze elementen bevatten een zelfregulerende eenheid die een verschil in luchtdruk automatisch compenseert. Het ventilatieniveau is ook altijd handmatig aan te passen. De ventilatie-units worden eenvoudig geplaatst in de ruimte tussen het ventilatieprofiel en het kozijn. Ventalis is nu al te integreren in de systemen Eco system, CS 68 en CS 77, maar wordt verder uitgebreid naar andere raam-, deur- en schuifsystemen.

2a 2b

Ventalis doorsnede Ventalis binnenzicht

CW 65-EF en CW 65-EF-SG aast de reeds bekende CW 86 Element Façade werd CW 65-EF ontwikkeld met een aanzichtbreedte van 65 mm. Het nieuwe façade systeem voldoet aan de esthetische behoeften van architecten naar nog slankere profielen en is uitermate geschikt voor hoogbouw. CW 65-EF biedt een verhoogde isolatie met een Uf-waarde tot 2.6 W/m²K. Het slanke profiel is sterk en kan worden toegepast met een maximale breedte van 1600 mm en een hoogte van 3700 mm. Bij de CW 65-EF/SG variant wordt structurele beglazing op een zeer esthetische manier toegepast. Tussen twee glasplaten zit een minimale voeg van 16 mm die is afgewerkt met een verdiept liggende EPDM dichting.

N

3

Horizontale doorsnedes van CW 65-EF (links) en CW 65-EF-SG (rechts)

CS 68

1a

CS 77

CS 86-HI

2a 1b

2b 1c

3

REFERENTIES oostende, belgië Stijlvolle transformatie van het voormalige Feest & Cultuurpaleis tot winkelcentrum

FEEST EN CULTUUR PALEIS Architect: Architectenbureau Berteloot-Verbaenen, Gent Constructeur: Tant Eddy, Poelkapelle Reynaers-systemen: CS 68, CP 155

60

Bratislava, Slowakije Expressief en krachtig, een kantoorgebouw in constructivistische sfeer Kantoorgebouw 3S Architect: Branislav Somora Reynaers-systemen: CW 50-HL, CS 68

Branislav Somora: ‘Een combinatie van twee prismatische vormen, de één van glas, de ander van beton’

Kiev, Oekraïne

Een bowlinghal met klassieke allure

Bowling club Architect: O. Nazarenko, Kiev Aannemer: Eurobud Ltd, Kiev Constructeur: MaksiBud Engineering Ltd Reynaers-systemen: CW 50

61

referenTIES

62

Varna, Bulgarije

Een van de bedrijfs­gebouwen van architecten Svetoslav Stanislavov en Delian Jechev

Kantoor- en handelscentrum Beegarden Architect: Architectural studio Dizarh Ltd, Varna Opdrachtgever: Izo Garant, Varna Constructeur: Technoplast Ltd, Varna Reynaers-systemen: CW 50, CW 50-RA

63

referenTIES

Praag, Tsjechië

Toparchitectuur voor een topclub

Sporthal Sparta Praag Architect: Omikron-K, Praag Opdrachtgever: AC Sparta Praha, Praag Aannemer: Syner s.r.o., Liberec Constructeur: Galdo s.r.o., Benešov Reynaers-systemen: CW 50, CS 68, CS 59Pa

  64

gdynia, POLen Kantoorgebouw in de nabijheid van de containerterminal in de haven van Gdynia

Kantoor in het havengebied Architect: Kenton Małgorzata, Rafał Ickiewicz, Gdańsk Opdrachtgever: Zarządu Portu Morskiego Gdynia S.A., Gdynia Aannemer: Korporacja Budowlana DORACO Spółka z o.o., Gdańsk Constructeur: PROFAL Sp. z o.o., Wiślina Reynaers-systemen: CW 50, CW 50-HL, CW 50-SC, CS 68, CS 59Pa

cHARTRES, frankrijk Een façade met een twist GROUPAMA Architect: Agence Franc Gérard, Parijs Opdrachtgever: Groupama Centre Manche, Chartres Constructeur: SERALU Monsieur Vincendeau, Mouchamps Reynaers-systemen: CW 50-FV

65

referenTIES Lichtenvoorde, Nederland Marianum College Architect: GAJ Architecten, Arnhem Constructeur: Aluberg Aluminium B.V., Gemert Reynaers-systemen: CS 38-SL, CW 50

Met een reeks van uitbreidingen, verbouwingen en renovaties is een middelbare school in Lichtenvoorde getransformeerd door GAJ Architecten. De meest recente toevoeging is het glazen hart, een hal die zowel ontmoetingsruimte als theater is. Daaromheen liggen de leerwerkomgevingen.

66

67

Zilina, slowakije

Een strakke stapeling van restaurant, kantoren en appartementen

kantoor- en appartementen­ gebouw ‘L-Palace’ Architect: Frantisek Lancos Reynaers-systemen: CS 68, CW 50

WE BRING ALUMINIUM TO LIFE

REYNAERS B.V. Maisdijk 7 · 9102 · 5704 RM Helmond t 0492 56 10 20 · f 0492 56 10 30 www.reynaers.nl · [email protected]