Reorganisatie, advies(recht) en OR Hans van den Hurk
Agenda 1. Wat is een reorganisatie 2. Wat is een OR-advies en wat is belangrijkste rol advies 3. Valkuilen – en hoe die te vermijden 4. Wat als je extern advies zoekt.
Reorganisatie • Letterlijk: – De onderneming her-organiseren – De organisatie aanpassen – Beter toegerust op een (mogelijke) toekomst
• Externe aanleiding • Interne aanleiding
Reorganisatie • Vormen: – Deel productie afstoten, • afdelingen opheffen of inkrimpen
– – – –
Afdelingen samenvoegen Aansturing wijzigen Afslanken …….
Reorganisatie • Impact op organisatie – Mensen raken ongerust • Gewoontedieren • Angst of nieuwe functie past
– Grotere rol management (en P&O) – Schuldgevoelens bij blijvers – Boosheid, angst voor de toekomst bij vertrekkers
1
Bevoegdheden OR: WOR • “Reorganisatie” staat niet in WOR • Wel aantal ondernemersbesluiten: – – – –
Beëindigen (deel) werkzaamheden Inkrimping of uitbreiding van werkzaamheden Wijziging in organisatie, verdeling bevoegdheden Verhuizing
Bevoegdheden OR: cao • Soms staat afspraak in cao Indien de werkgever overgaat tot een reorganisatie van (een deel van) de organisatie die een aanmerkelijke wijziging tot gevolg heeft in de arbeidssituatie van 20 of meer werknemers, dient hij een voorlopig reorganisatieplan op te stellen. Hij legt dit met een adviesaanvraag voor aan de ondernemingsraad. In het voorlopig reorganisatieplan wordt aangegeven: • welke onderdelen van de organisatie als gevolg van de reorganisatie kwalitatief en kwantitatief wijzigen; • op welke wijze (tijdsbestek, fasen) de reorganisatie zal worden geëffectueerd; • een indicatie van het aantal formatieplaatsen dat (eventueel) verloren zal gaan.
Cao VVT (deel van artikel)
Wat is een advies • WOR: • Besluit blijft ondernemersbesluit – Wel medezeggenschap, geen industriële democratie
• OR kan iets zeggen over: 1. Besluit zelf 2. Gevolgen voor werknemers 3. Welke maatregelen om gevolgen op te vangen
Belangrijkste rol advies
Wat is een advies • Opvang gevolgen: dubbelloop met vakbond/sociaal plan – Geen equivalent “27.3”
• OR heeft zelfstandig adviesrecht – Geen gedwongen conformeren aan sociaal plan vakbond
Belangrijkste rol advies
• Boodschap van werknemers aan werkgever, vóór die zijn definitieve besluit neem
• Kern advies: visie vanuit werknemers op besluit, gevolgen voor werknemers en de opvang daarvan
• OR is er niet verantwoordelijk voor dat bestuurder het juiste besluit neemt,
• Door extern deskundige gecomponeerd advies mist essentieel facet
– Wel dat die de mening van de werknemers kent
– Ook al is het (juridisch) doeltreffender
• “Áls u het voorgenomen besluit definitief neemt, hou er dan rekening mee dat uw mensen er dít van vinden”
2
“Valkuilen”
Beïnvloeding besluit door OR • Werkgever wil graag positief gekleurd advies van OR • Geeft ruimte om besluit bij te sturen – OR is ongelukkig met besluit opheffing functie X, en ziet toezegging die te behouden graag terug in definitief besluit
• Een aantal uit het leven gegrepen manieren om advies te geven….. • …..waarbij advies onvoldoende een “boodschap werknemers aan werkgever” is • Dubbelloop is niet uit te sluiten
– Voor OR is behoud functie X een conditio sine qua non om met besluit te kunnen leven
Valkuilen bij OR-advies (1)
Valkuilen bij OR-advies (2-1)
• Te weinig OR-visie, te veel voetnoten
• Te weinig OR-visie, te formeel-juridisch
• Adviesvorm:
• Adviesvorm:
– – – –
Herhaling vraag werkgever Vragen om verduidelijking Vragen om onderbouwing Vragen om evaluatie
– Herhaling vraag werkgever – Wijzen op formele manco’s, plus vraag die te dichten • Onderbouwing, onhelder voorgenomen besluit, foute letter 25.1
Valkuilen bij OR-advies (2-2) • Beducht voor: observaties die geen stand houden voor OK • Maar wel belangrijk zijn als boodschap werknemerswerkgever
Valkuilen bij OR-advies (3) • Te weinig grote lijn, te detaillistisch • Adviesvorm: – Uitsluitend de voorgenomen maatregelen op detailniveau becommentariëren – Geen (expliciet) oordeel over grote lijn – VB: • Bij uur later werken een toeslag • Bij verhuizing reistijd = werktijd
3
Valkuilen bij OR-advies (4) • Te veel de mensen zien, te weinig de functies • Met name druk maken om “mensen die het niet verdiend hebben” of “zo’n slechte arbeidsmarktpositie hebben”
Valkuilen bij OR-advies (5) • Fixatie op één item – gedwongen ontslagen, ontslagvergoeding, opheffing van zekere afdeling
• OR wordt erg geraakt door specifiek onderdeel • Besteedt daar onevenredig veel aandacht aan
• Adviesvorm: – Sterk maken dat functie X behouden blijft – Uit loyaliteit met betrokken werknemers
Valkuilen bij OR-advies (6-1)
• Onevenwichtig advies
Valkuilen bij OR-advies (6-2)
• Fixatie op vertrekkers
• OR vergeet de blijvers
• OR richt aandacht met name op vertrekkers
• Afdoende opleiding, vertrouwenspersoon, werkdruk, spreekuur
– Ontslagvergoeding, outplacement, remplaçanten
• Ook blijvers hebben problemen – Nieuwe functies, hogere werkdruk, gevoelens van schuld en onmacht
Waarom de valkuilen? • Grote verantwoordelijkheid voor medewerkers – OR staat onder druk – Maakt rustig nadenken lastig
• Lastig om (groeps)mening te vormen
Waarom de valkuilen? • Angst om stelling te nemen, “ja” te zeggen – Je kunt iets over het hoofd zien
• Vragen stellen en kritiek geven: makkelijker dan mening vormen
– Gedachte dat je informatie tekort hebt • Maar wijsheid, mening, ligt niet in detail
• Voorstappen op een zijpad – Irritatie om non-antwoord
4
Kortom • • • •
Maak je eigen verhaal Werknemersvisie op het besluit Raak de kern van het besluit Ga niet te snel in de adviesvraag bladeren
Inroepen deskundigheid • Materiedeskundige of procesbegeleider? • Moet verhaal van de OR blijven: “dit is de boodschap van uw werknemers” – Pleit voor procesbegeleiding
Inroepen deskundigheid • Maar – Alternatieven moeten haalbaar zijn – Beweringen van directie moeten gecheckt kunnen worden – OR vraagt soms sturing op wat “gebruikelijk” is
Bedankt!
• Ergo – Procesbegeleiding door iemand die kundig is – Advies niet laten “overnemen”
Actualiteiten arbeidsvoorwaarden Roelof van Marrum
5
Programma • • • • • • •
Uniform loonbegrip Levensloopregeling Loon- en crisisheffing Pensioen (AOW) en 65-jarigen Wijzigingen m.b.t. arbeidsongeschiktheid ‘Subsidies’ werkgever Werkkostenregeling
Wat gaat niet door? • • • •
Uniform loonbegrip • • • • •
Opheffen discoördinatiepunten Bijdrage ZvW niet meer op loonstrook Bijtelling auto belast voor alle heffingen Levensloop aftrekbaar/belast voor alle heffingen WW-premiegrondslag hoger, premie% lager
Forensentaks Vitaliteitsregeling Premiekorting in dienst nemen 55+-ers Jaarsystematiek afdrachtvermindering
Levensloopregeling 2.0 • Saldo 31 december 2011 • Doorsparen mogelijk bij € 3.000 of meer • Levensloopverlofkorting - geen nieuwe opbouw vanaf 2012 - maximaal 6 jaar maal € 205
• Regeling eindigt in 2022 - overgangsrecht - (verplichte) uitkering 2013 - 20% onbelast, 80% belast, mits …..
• Gevolgen loonstrook en loonkosten
Loonheffing 2013 • Belastingpercentages - 1e schijf stijgt naar 37% (was 33,1%) - 2e schijf wordt 42%
• Heffingskorting - algemene heffingskorting iets lager - arbeidskorting hoger - afbouw hogere inkomens
Crisisheffing • • • • •
Eenmalige werkgeversheffing 16% Fiscaal inkomen 2012 hoger dan € 150.000 Aangifte en afdracht maart 2013 Uit dienst? Toch betalen! Inkomen verdeeld over meerdere werkgevers? - niet betalen in geval van verschillende werkgevers - betalen indien binnen hetzelfde concern
• 2014 daling belastingpercentages
6
AOW • Partnertoeslag afgeschaft per 1 januari 2015 • Vanaf 2018 leeftijd naar 66 jaar - vanaf 2013 jaarlijks één maand erbij - vanaf 2016 jaarlijks drie maanden erbij
• Vanaf 2021 leeftijd naar 67 jaar - vanaf 2019 jaarlijks vier maanden erbij
• Daarna aanpassing o.b.v. levensverwachting • Overgangsregeling en voorschot
Pensioen • Pensioenrichtleeftijd naar 67 (2014) • Pensioenopbouw maximaal 1,75% (2015) • Pensioenopbouw inkomens hoger dan € 100.000 belast (2015) • Nettopremies in plaats van brutopremies (2015) • Aanpassen premiestaffels i.v.m. wijzigen sterftecijfers (2014) • Denemarken heeft beste pensioenstelsel !
Maatregelen m.b.t. dekkingsgraad • Huidige stand van zaken • Septemberpakket - aanpassen rekenrente - adempauze m.b.t. herstel - korting spreiden (maximaal 7%)
• Voorwaarden
Wijzigen pensioenovereenkomst • Instemmingsrecht OR • Wijzigingen noodzakelijk - einde dienstverband bij 65 jaar - pensioenovereenkomst pensioenfonds/verzekeraar
• Verantwoordelijkheid werkgever m.b.t. pensioen - werkgever als financial planner
- pensioenrichtleeftijd in 2013 naar 67 - doorrekening stijging levensverwachting - indexatie 110%
65 jaar • Einde dienstverband (heden) - arbeidsovereenkomst - cao - ontslagvergunning UWV WERKbedrijf
• Brief Kamp (29.05.2012) - loondoorbetalingsplicht bij ziekte maximaal 6 weken - minimale re-integratieverplichtingen - wettelijk minimumloon van toepassing - automatisch ontslag (AOW-gerechtigde leeftijd) - meerdere tijdelijke contracten mogelijk
• Betaalbaarheid pensioenregeling - werkgever en werknemer
Hervorming ZW • WIA-instroom flexibele krachten te hoog • Gedifferentieerde ZW-premie - afhankelijk van grootte onderneming
• Gedifferentieerde WGA-premie ook afhankelijk van zieke flexkrachten • Werknemer wordt na 1 jaar beoordeeld t.b.v. passende arbeid • ZW-uitkering deels loongerelateerde, daarna gebaseerd op minimumloon (t/m 104 weken) - afhankelijk van arbeidsverleden
7
Subsidies werkgever
Wijzigen arbeidsvoorwaarden - WKR
• Mobiliteitsbonus - in dienst nemen werkloze 50+ - in dienst nemen arbeidsgehandicapte - indien loon hoger dan minimumloon
€ 7.000 € 3.500 € 7.000
• Samenloop premiekorting vervalt vanaf 2013 • Proefplaatsing van 3 naar 6 maanden
• Eenzijdig wijzigen? • Einde fiscaal vriendelijk belonen - fiets, fitness, telefoon en internet - optimalisatie reiskostenvergoeding woon-werk
• Keuzes Loon (belast) of eindheffingsloon (onbelast) • Kostenvergoeding (onbelast of 80% belast)
Jurisprudentiequiz Radboud Hafkenscheid
8
Spoorboekje
De Quiz De antwoorden Doe je voordeel met het rechtersoordeel
De prijzen De voordelen
1. Eens gegeven, altijd gegeven Een eens gegeven instemmingsrecht op een niet in artikel 27 genoemde regeling levert altijd instemmingsrecht op bij wijziging of intrekken van de regeling. Waar Niet waar
3. Proceskosten betalen Werknemers kunnen veroordeeld worden tot het betalen van de proceskosten als geprocedeerd wordt om een eigen OR voor de onderneming in te stellen in plaats van een OC door de COR.
2. Beroepstermijn De beroepstermijn van de OR voor het instellen van beroep bij de Ondernemingskamer is precies één maand. Waar Niet waar
4. Instemmingsverzoek voor pilot Pilot met arbodienst is instemmingsplichtig. Waar Niet waar
Waar Niet waar
9
5. Vakbond versus OR
6. Vertraging OR-advies
Een vakbond kan het reglement van de OR via de voorzieningenrechter laten aanpassen.
Bestuurder mag alvast besluit nemen als de OR door omstandigheden wat later is met zijn advies.
Waar Niet waar
Waar Niet waar
7. Europees aanbesteden Europese aanbestedingsregels zijn van toepassing voor het inhuren van een extern deskundige door een overheid-OR. Waar Niet waar
1. Eens gegeven, altijd gegeven Een eens gegeven instemmingsrecht op een niet in artikel 27 genoemde regeling levert altijd instemmingsrecht op bij wijziging of intrekken van de regeling. Waar Niet waar
1. Eens gegeven, altijd gegeven • Betreft: OR Stichting Trajekt • Inzet: instemmingsrecht over regeling verlofdagen • Argument: eerdere schriftelijke instemmingsverzoeken door bestuurder en schriftelijke instemming door de OR tonen in voldoende mate aan dat er sprake is van een ondernemingsovereenkomst • Oordeel: Alleen als er sprake is van een ondernemingsovereenkomst (art. 32) is instemmingsrecht van toepassing op regelingen die niet in artikel 27 worden opgesomd.
10
1. Eens gegeven, altijd gegeven Een eens gegeven instemmingsrecht op een niet in artikel 27 genoemde regeling levert altijd instemmingsrecht op bij wijziging of intrekken van de regeling.
2. Beroepstermijn De beroepstermijn van de OR voor het instellen van beroep bij de Ondernemingskamer is precies één maand. Waar Niet waar
Niet waar
2. Beroepstermijn • Betreft: OR Politieregio Twente • Inzet: Beroepsprocedure niet juist. OR is te laat met beroep aantekenen bij Ondernemingskamer • Argument: Op zaterdag verliep termijn, op maandag beroepsschrift ontvangen • Oordeel: Artikel 1 Algemene Termijnenwet verlengt termijnen tot eerstvolgende dag na het weekeinde. Opschortingstermijn kan in de praktijk langer zijn dan één maand
3. Proceskosten betalen Werknemers kunnen veroordeeld worden tot het betalen van de proceskosten als geprocedeerd wordt om een eigen OR voor de onderneming in te stellen in plaats van een OC door de COR. Waar Niet waar
2. Beroepstermijn De beroepstermijn van de OR voor het instellen van beroep bij de Ondernemingskamer is precies één maand.
Niet waar
3. Proceskosten betalen • Betreft: 13 personeelsleden Zonnefoliefabriek Helianthos • Inzet: Hoger beroep eigen OR i.p.v. een OC→OR→ COR-constructie • Argument: COR-advies niet akkoord, daarom adviesaanvraag in eigen OR • Oordeel: Ook in hoger beroep in ongelijk gesteld. Proceskosten worden verhaald op de individuele personeelsleden. OR kan niet veroordeeld worden voor de proceskosten.
11
3. Proceskosten betalen Werknemers kunnen veroordeeld worden tot het betalen van de proceskosten als geprocedeerd wordt om een eigen OR voor de onderneming in te stellen in plaats van een OC door de COR.
4. Instemmingsverzoek voor pilot Pilot met arbodienst is instemmingsplichtig. Waar Niet waar
Waar
4. Instemmingsverzoek voor pilot • Betreft: Kortgeding door COR Veolia • Inzet: Instemmingsrecht op pilot met arbodienst • Argument: Pilot vindt plaats door niet gecertificeerde arbodienst. Voldoet niet aan criteria van de COR. • Oordeel: 21% van personeel is betrokken bij pilot. Kwetsbare medewerkers hebben geruime tijd te maken met gevolgen van de pilot. Daarom (voorlopig) oordeel dat instemmingsrecht van toepassing is.
5. Vakbond versus OR Een vakbond kan het reglement van de OR via de voorzieningenrechter laten aanpassen. Waar Niet waar
4. Instemmingsverzoek voor pilot Pilot met arbodienst is instemmingsplichtig.
Waar
5. Vakbond versus OR • Betreft: FNV & CNV versus OR Albert Heijn • Inzet: kiesgroepenindeling in OR-reglement deugt niet; verkiezingen uitstellen • Argument: verdeling van management en winkelpersoneel niet in balans in de OR • Oordeel: uitstel van verkiezingen niet in belang van MZ; 5 handtekeningen onder vrije lijst is ook akkoord
12
5. Vakbond versus OR Een vakbond kan het reglement van de OR via de voorzieningenrechter laten aanpassen.
Niet waar
6. Vertraging OR-advies • • • •
Betreft: Stichting Combiwel Inzet: besluit bestuurder onrechtmatig Argument: OR te laat met advies Oordeel: bestuurder mag besluit nemen als OR te laat is met advies en hij daar niet de oorzaak van is
6. Vertraging OR-advies Bestuurder mag alvast besluit nemen als de OR door omstandigheden wat later is met zijn advies Waar Niet waar
6. Vertraging OR-advies Bestuurder mag alvast besluit nemen als de OR door omstandigheden wat later is met zijn advies
Waar
7. Europees aanbesteden Europese aanbestedingsregels zijn van toepassing voor het inhuren van een extern deskundige door een overheid-OR. Waar Niet waar
7. Europees aanbesteden • Betreft: PI Hoogeveen • Inzet: Inhuur juridisch adviseur valt niet onder Europese aanbestedingsregels • Argument: OR heeft geen rechtspersoonlijkheid en voldoet niet aan eisen van een publiekrechtelijke instelling en is daarmee een zelfstandig mz-instituut • Oordeel: Overheid-OR is niet verplicht tot Europese aanbestedingsregels
13
7. Europees aanbesteden Europese aanbestedingsregels zijn van toepassing voor het inhuren van een extern deskundige door een overheid-OR.
Niet waar
Welk voordelen hebben deze oordelen?
Keuzes, keuzes, keuzes
• Zelfvertrouwen • Strategie van de OR aanpassen • Vechten of samenwerken? • Spelregels of knikkers? • De man of de bal
Vragen?
14
Wijziging systeem OR-scholing Sophia Geelkerken
Wat komt aan de orde • SER: Sociaal-Economische Raad • CMB: Commissie Bevordering Medezeggenschap
Scholingsrecht • • • •
Aantal dagen (5 (OR), 3 (OR-commissie), 8 (beide)) In werktijd en met behoud van loon Nodig voor OR-werk Kosten draagt werkgever
• • • •
Scholingsrecht Wijziging Wet op de ondernemingsraden (WOR) Commissie Bevordering Medezeggenschap Stichting Certificering Opleiding Ondernemingsraden
Scholingswijze • Maatwerkcursus • Open-inschrijving cursus • Anders
15
Wetswijziging op komst • Advies SER • Wetgever (Tweede Kamer, Eerste Kamer) • 1 januari 2013 ?
Wat gaat uit de WOR? • WOR-heffing: heffing ter bevordering scholing • GBIO-subsidie: bijdrage aan OR-cursus
Wat komt in de WOR?
Belangrijke verandering
• Kwaliteitsbewaking: scholing van voldoende kwaliteit • Benadrukken betaalplicht werkgevers Ondernemer betaalt rechtstreeks • SER kan vaststellen: richtbedragen als richtsnoer
• • • •
• Bijzonder taak SER: bevorderen medezeggenschap
• Geschillenregeling bij Bedrijfscommissie
Werkgever betaalt rechtstreeks Mogelijkheid scholingsbudget afspreken Richtbedragen als richtsnoer Scholing van voldoende kwaliteit
• SER-taak bevordering medezeggenschap
Richtbedragen 2013 • maatwerkcursus: € 1.094 per dagdeel per OR per trainer open inschrijving: € 180 per dagdeel per indiv. OR-lid
• Berekeningswijze
Ongewijzigd blijft • Scholingsrecht • Omvang scholing in overleg • Wettelijk minimum aantal dagen
maatwerkcursus: (richtbedrag x aantal dagdelen) =€… open inschrijving: (richtbedrag x aantal dagdelen x aantal OR-leden) = € … accommodatiekosten: (daadwerkelijke accommodatiekosten) = PM ---------- + budget hele OR = € ... +PM
16
Geschillen • Bedrijfscommissie:
Stelselwijziging • Gevolgen voor OR • Rol CBM en SCOOR
Speciale procedure voor geschillen scholing Naast reguliere bemiddelingsprocedure Laagdrempelig en gratis • Kantonrechter
CBM • • • •
Commissie Bevordering Medezeggenschap SER-commissie Samenstelling Kerntaak: bevorderen medezeggenschap en kwaliteit ervan in ondernemingen
Ferdinand Grapperhaus, Voorzitter CBM
Taken CBM • Bevordering medezeggenschap: kwantiteit en kwaliteit informatie veld! thema’s • Taken inzake scholing en vorming richtbedragen monitoren
Taken CBM • Bevordering medezeggenschap • Taken inzake scholing en vorming • Adviseren regering en parlement over medezeggenschap • Monitoren Bedrijfscommissies • Instellen en aanwijzen bedrijfscommissies • Verlenen ontheffing plicht instellen OR
SCOOR • Stichting Certificering Opleiding Ondernemingsraden • Onafhankelijke stichting • Samenstelling • Kerntaak: bewaken van de kwaliteit van opleidingen voor ondernemingsraden • Certificering opleidingsinstituten (vrijwillig)
17
Kwaliteitsbewaking
Afronding
• Certificeren van opleidingsinstituten
• Belang van kwalitatief goede medezeggenschap onomstreden • Goede scholing belangrijk
• Nu: GBIO erkende opleidingsinstituten • Straks: SCOOR gecertificeerde opleidingsinstituten • Overgangsregeling
• Vragen?: – www.ser.nl – www.ser.nl/nl/taken/bestuurlijke/orenmedezeggenschap/ bevordering_medezeggenschap.aspx – www.bedrijfscommissie.nl – www.scoor.nl
18
