Relatie psychosociale aspecten en werkbaar werk Claes Leen Preventieadviseur ergonomie en psychosociale aspecten, AristA Maart 2013
Werkbaar werk • Definitie werkbaarheid: (bron Ervaringsfonds) Evenwicht tussen mogelijkheden en beperkingen van werknemer (gezondheid, kennis en competenties,…) en karakteristieken eigen aan de werkomgeving (veiligheid, functie-eisen, fysische en psychosociale eisen). Werkbaarheid heeft onder meer te maken met variatie van het werk, leermogelijkheden in het werk, werkdruk, psychosociale belasting, de mogelijkheden om werk en privéleven te combineren, de arbeidsomstandigheden, arbeidsflexibiliteit.
2
Work ability Index • (Finse hoogleraar Ilmarinen) Werkvermogen wordt gemeten in de Work Ability Index: − Wordt voor 39% door de lichamelijke en geestelijke gezondheid van het individu bepaald. − Wordt voor 33% door de werkomgeving, de eisen van de baan en de houding van de leidinggevende. − Competentie (13%) en werkplezier (14%) hebben minder invloed.
• WAI: prognose over twee jaar: hoe groot of hoe klein is de kans dat de onderzochte persoon op het werk zal uitvallen.
3
Op sectorniveau
4
STAP 1: Werkbaarheid in kaart brengen • Stichting Innovatie & Arbeid in Vlaanderen • Driejaarlijkse bevraging bij 20.000 werknemers en zelfstandige ondernemers • Sinds 2004
• Werkbaarheidsmonitor : Meten van werkbaarheidsgraad voor werknemers en zelfstandige ondernemers http://www.serv.be/stichting/page/werkbaar-werk-0 http://www.serv.be/stichting/publicatie/sectorprofielwerkbaar-werk-bouwsector-1 (fiche)
5
6
Op bedrijfsniveau
7
Wettelijke / bindende verplichtingen werkgever t.a.v. psychosociale belasting • Wet van 10 januari 2007: − Werkgever is verantwoordelijk voor psychosociaal welzijn van de werknemers − Dient een preventiebeleid te voeren: • Risicoanalyse – – – –
Kwantitatief (vragenlijsten) / Kwalitatief (interviews) Voorafgaandelijke risicoanalyse Risicoanalyse na incidenten 1. informele en formele procedure 2. register van feiten van derden
• Preventiemaatregelen (collectief / groep / individu) • Sensibilisatie Hiërarchische lijn en werknemers
8
Wettelijke / bindende verplichtingen werkgever t.a.v. psychosociale belasting • K.B. van 17 mei 2007: preventie van de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk. 1. Definitie: elke belasting van psychosociale aard die haar oorsprong vindt in de uitvoering van het werk of die voorkomt naar aanleiding van de uitvoering van het werk en die schadelijke gevolgen heeft voor de lichamelijke of psychische gezondheid van de persoon. 2. Preventie van pesten, geweld en ongewenst seksueel gedrag (register van de feiten door derden) 3. Stress (CAO nr. 72) 4. Middelengebruik CAO nr. 100 over preventief alcohol- en drugsbeleid
• Risicoanalyse en preventieve maatregelen verplicht 9
Wettelijke/bindende verplichtingen werkgever t.a.v. psychosociale belasting • 5. CAO Posttraumatische begeleiding bij dodelijke arbeidsongevallen. (Paritaire Commissie Bouw) (IVP/POBOS 0800/11 0 11) • Kosten begeleiding: Fonds voor Bestaanszekerheid van de Werklieden uit het Bouwbedrijf • Doel: Impact van ernstige of dodelijke arbeidsongevallen voor de families en de rechtstreeks betrokken medewerkers, verkleinen.
10
STAP 1: Werkbaarheid in kaart brengen • Meten van werkbaarheid: VOW / QFT: Vragenlijst over Werkbaarheid / Questionnaire Facultés de Travail Alain Piette, Ergonoom - Attaché FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg AD Humanisering van de Arbeid - Ervaringsfonds E. Blerotstraat 1 - 1070 Brussel Tel.: +32 (0) 2 233 46 28; GSM: +32 (0) 475 80 29 20 email:
[email protected]
1. Huidig werknemersbestand in kwantitatieve en in kwalitatieve zin? 2. Verwachte in-, door- en uitstroom in geval van ongewijzigd beleid? 3. Gewenste werknemersbestand? 4) Beleidsmaatregelen om het gewenste werknemersbestand te krijgen en langs welke weg?
11
STAP 2: Analyseren van de werkomstandigheden • Gebruik van een methode om een diagnose te stellen van de factoren die kunnen verbeterd worden • DEPARIS-methode binnen de SOBANE-strategie (Screening(opsporing),OBservatie, ANalyse, Expertise) • www.werk.belgie.be • www.respectophetwerk.be
12
Opsporing via DEPARIS-methode (18 rubrieken) Psychosociale - organisatorische aspecten (rubriek 14-18) • 14. Autonomie en individuele verantwoordelijkheden • 15. Inhoud van het werk • 16.Tijdsdruk • 17. Arbeidsverhoudingen tussen werknemers en hiërarchische lijn • 18. Psychosociale omgeving • 19. Beleid middelengebruik: roken, alcohol- en drugsgebruik ?
13
Mogelijks belastende factoren 1. Arbeidsinhoud en werkwijze • Te veel werk • Werken onder tijdsdruk • Tegenstrijdige opdrachten • Onvoldoende opleiding • Planning • Aantrekkelijkheid van de job 2. Arbeidsverhoudingen • Gebrek aan mogelijkheden voor overleg en participatie. • Gebrekkige communicatie • Geen waardering van de hiërarchie. 14
Mogelijks belastende factoren 3. Arbeidsomstandigheden • Arbeidsmiddelen / transportmiddelen / onderhoud • Fysische omgevingsfactoren (klimaat, geluid, verlichting,trillingen…) • Rook, alcohol- en drugsproblematiek 4. Arbeidsvoorwaarden • Loonvoorwaarden • Overuren regeling • Toekomstonzekerheid
15
STAP 3: Preventiemaatregelen en verbeteringsprojecten • Maatregelen met betrekking tot de werktijdregeling, een groep van werkposten of van functies • Functiewijziging of gedeeltelijke veranderingen van verantwoordelijkheden – aangepast werk • Wijzigen of afbakenen van verantwoordelijkheden • Stress- /conflictmanagement voor leden van de hiërarchische lijn • Stress- conflicthantering werknemers • Opvang en nazorg bij schokkende gebeurtenissen / ernstige ongevallen • Opleiding voor vertrouwenspersonen • Omgaan met en preventie van agressie (H.L. / wn) • Procedure re-integratie bij langdurende afwezigheid 16
STAP 3: Preventiemaatregelen en verbeteringsprojecten • • • •
Rook-, alcohol en drugsbeleid Arbeidsverzuim Privé- en werkbalans Gezondheidspromotie (voeding, bewegen, stress, slaap,…)
Organisatorische maatregelen • Zorg voor goede werkvoorbereiding, logistiek en reële planning van de tijdsduur van het werk en de inzet van personeel. • Zorg voor een goede, tijdige aan- en afvoer van materiaal, materieel, gereedschappen en hulpmiddelen.
17
STAP 3: Preventiemaatregelen en verbeteringsprojecten Collectieve maatregelen • Zorg voor heldere werkinstructies, werkoverleg en een goede communicatie met de uitvoerder en uitvoerenden. • Zorg dat het resultaat wordt teruggekoppeld: laat vertellen wat goed ging of wat beter kan. • Zorg voor taakroulatie, taakverbreding of taakverrijking voor het personeel. Individuele maatregelen • Overleg met de voorman of uitvoerder / werkoverleg om samenwerking of problemen te bespreken. • Ergonomische aanpassingen aan het werk / werkpost. • Uurrooster / werktijden. • Functiewijziging, -verbreding / rotatie. • Voldoende rust en herstelmogelijkheden 18
Documentatie NAVB • Preventie van stress in de bouwsector Werknemersbrochure - nl_ndos_108b • Preventie van stress in de bouwsector Werkgeversbrochure - nl_ndos_108a • Posttraumatische begeleiding bij een ernstig of dodelijk arbeidsongeval en een incident met een psychisch trauma (IVP/POBOS) • Alcohol- en drugspreventie in de bouw
19
