Reisgids Berlijn
Update: 2012 Euroreizen.be
Reisgids Berlijn Inhoud van deze reisgids
Inleiding Niet te missen bij een verblijf van 2 dagen Stadswandeling Berlijn-centrum Stadswandeling in het teken van de Muur Bezienswaardigheden buiten de wandelroutes Potsdam met Charlottenburg, Schloss Sanssouci, ... Berlijn, een korte geschiedenisschets Praktische informatie Taaltips Nederlands - Duits Situeringskaart Nota‟s, disclaimer
2
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
3 4 5 12 19 21 22 23 24 25 26
Reisgids Berlijn Inleiding Berlijn heeft een bewogen geschiedenis achter de rug en daar zijn nu nog steeds veel getuigen van. De Brandenburger Tor is hiervan wellicht het symbool met de Reichstag op de achtergrond. Maar ook het nieuwe Holocaustmonument, het Haus am Checkpoint Charlie en de nieuwe Potsdamer Platz maken deel uit van deze herinneringen. Niettegenstaande dat Berlijn meer dan 3 miljoen inwoners telt is het ook een groene stad. Zelfs in het hartje van de stad ligt er een reusachtig groot park, de Tiergarten. Met zoveel Berlijners zijn er natuurlijk immens veel shoppingmogelijkheden waarvan de Kurfürstendamm als muziek in ieders oren klinkt. Aan musea ontbreekt het zeker niet in Berlijn. Ze zijn met meer dan 150 en bieden je tentoonstellingen aan over allerlei thema's. We stellen je in dit citytripdossier een paar van de belangrijkste voor. Aan kastelen, historische gebouwen en monumenten kom je in deze stad ook niks tekort. We stellen je zelfs voor om even voorbij de stadsgrenzen te reizen om een paar van de mooiste kastelen in Duitsland te bezoeken. Berlijn leeft! Het is een multiculturele stad waar zowel jongeren en ouderen van elke levensvatting of overtuiging zich thuis zullen voelen. Er zijn doorlopend evenementen en er is een overaanbod aan theaterzalen en bioscoopcomplexen. Kortom, in Berlijn is verveling uitgesloten.
Praktische tips voor je bezoek aan Berlijn Berlin WelcomeCard laat je toe gedurende drie dagen vrij gebruik te maken van het openbaar vervoer in Berlijn. Bovendien krijg je kortingen tot 50% op toeristische attracties, musea, theaters en nog veel meer. City Circle Tour is een toeristische bus die 14 haltes heeft verspreid over de stad. Je kan er rustig blijven zitten en dan maak je een rondrit van 2 uur. Met je ticket kan je een volle dag genieten van dit vervoer. Bezoek koepel Reichstaggebouw Het aantal bezoekers overstijgt de capaciteit van de koepel. Daarom dien je zich online aan te melden via een formulier: minstens 4 dagen en maximum 2 maanden voor je bezoek. Telefonische aanmeldingen worden niet aangenomen. Alle informatie en de link naar het formulier vind je op hun website: www.bundestag.de/besuche/kuppel.html
3
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn Niet te missen bij een verblijf van 2 dagen Berlijn is moeilijk te bundelen op 2 dagen, toch vind je hieronder een suggestie. Vind je shopping belangrijk dan moet je zeker langs de Kurfürstendamm (+ zijstraten) en de Friedrichstrasse (samen goed voor een volle dag). Heb je nog een dagje extra houd die dan voor een uitstap naar Potsdam, laat je niet verleiden om er slechts een halve dag van te maken anders kan je niet genieten!
Dag 1 De eerste dag moet je het hedendaagse Berlijn bezoeken. De enige manier om te weten wat Berlijn nu betekent voor de inwoners en de toeristen kan je alleen zien op de Postdamer Platz. Na de val van de muur werd dit het symbool van de heropstandig van het herenigde Duitsland. Moderne technologie, boordevol cultuur en shopping zijn de trefwoorden voor dit bezoek. Meer info op de pagina 'het hart van Berlijn'. Loop even langs de Brandenburger Tor en als je Berlijn wil zien vanuit de lucht beklim dan de glazen koepel van de Reichstag. Daarna misschien even naar de overkant stappen? Het museum van Checkpoint Charlie die je de geschiedenis van de Muur doet herbeleven is zeker een must! Heb je genoeg van al die drukte dan kan je even ontsnappen naar de uitgestrekte groene zone van de Tiergarten en de Zoo van Berlijn.
Dag 2 De tweede dag brengen we voornamelijk door in het voormalige Oost-Berlijn. Checkpoint Charlie bezocht je misschien al gisteren en als het even kan loop ook even binnen in de Dom van Berlijn. Het hoogtepunt van deze dag dien je evenwel te verdelen tussen het beroemde Pergamonmuseum en het gloednieuwe Joods Museum. Het Pergamonmuseum, het belangrijkste museum ter wereld over de Oudheid, maakt deel uit van het Museuminsel met veel musea over de Griekse, Romeinse en Byzantijnse kunsten. Het Joods Museum handelt over de Joodse populatie voor de Tweede Wereldoorlog en de gruweldaden van die zwarte periode in de geschiedenis.
Foto: ©mkrberlin/iStockphoto.com
4
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn Hoogtepunten van Berlijn Met deze wandelroute door Berlijn laten we je de diverse aspecten zien van deze stad. Je start in het hart van het voormalige Oost-Berlijn en kruist de Spree aan het belangrijke Museuminsel (museumeiland). We wandelen naar de bekende Gendarmenmarkt en komen langs Checkpoint Charlie. Uiteraard mag het nieuwe Potsdamer Platz niet ontbreken om dan via het Kulturforum met talrijke musea naar het herdenkingsmonument voor de vermoorde Europese Joden te stappen. We eindigen aan de Brandenburger Tor met de Reichstag en Unter den Linden. Toch hebben we nog niet alles gezien van Berlijn, op de wandeling geven we je nog een paar uitbreidingsmogelijkheden mee.
Afstand: 7.9 km Vertrek: U-Bahn (metro) Alexanderplatz Einde: U-Bahn (metro) Friedrichstrasse Aard: stadswandeling Wegdek: verharde wegen Reliëf: vlak Toegankelijk voor rolwagens: ja Bewegwijzering: geen Hoe te bereiken: start aan de metrohalte „Alexanderplatz‟
> Legende: = wegwijzer = bezienswaardigheid
Copyright foto‟s (in volgorde van verschijnen): Brandenburger Tor ©Ariane Lohmar | Agency: Dreamstime.com; Berliner Dom: ©iStockphoto.com/Neal McClimon; Gendarmenmarkt: © iStockphoto.com/Matthew Dixon; Potsdamer Platz, Berlin ©iStockphoto.com/Bojan Tezak; Reichstag ©iStockphoto.com/ Bojan Tezak
5
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn ROUTEBESCHRIJVING
We starten onze wandeling aan het metrostation Alexanderplatz. Daarna gaan we aan de Neptunbronnen en net voor het stadhuis de Jüdenstrasse in en tussen de drukke Grünerstrasse en komen zo aan het oude stadhuis.
Alexanderplatz Dit plein is een groot verkeersknooppunt en gedomineerd door de 365 meter hoge televisietoren. Boven is er een restaurant dat om zijn as heen draait en je zo de volledige stad laat zien. Het plein laat niet direct een vrolijke blik zien. Het is na de oorlog opnieuw opgebouwd in het communistisch tijdperk. Op het plein staat ook nog de Marienkirche. Meer opvallend is het Rote Rathaus uit de 19de eeuw, ook met een toren van bijna 100 meter.
Nikolaiviertel We maken even dit ommetje om je langs het oude stadhuis te brengen. Als je dan rechtsaf geslagen bent kom je in het Nikolaiviertel terecht. Daar zal vooral de Nikolaikirche je opvallen. Afhankelijk van het aantal kerken dat je op deze wandelroute wilt bezoeken is deze toch de moeite waard om even binnen te stappen. Er zijn talrijke grafmonumenten te zien.
Aan het oude stadhuis ga je rechtsaf en wandel je door de Spandauer Strasse. Je zal aan je linkerkant de Nikolaikirche zien staan. Voorbij het Marx-Engels Forum neem je links de KarlLiebknechtstrasse. Zo kom je aan het DDR-Museum.
DDR-Museum In het DDR-Museum kom je alles te weten over het wonen en werken in de voormalige DDR. Het is een vrij nieuw en interactief museum. Dit is meteen je eerste belangrijke museum op je wandelroute. Er volgen nog een 10-tal andere die zeker de moeite lonen.
6
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn Berliner Dom In de nabijheid van Unter den Linden ligt de Berlijnse Dom. Voor velen de mooiste kerk van Berlijn en na de éénmaking opnieuw in ere hersteld. Het is een protestantse kerk waarvan het orgel de belangrijkste bezienswaardigheid is van het interieur. Het is een zeer monumentaal gebouw dat een beetje de concurrentie wou aangaan met de St.-Pietersbasiliek in Rome.
Net na de Berliner Dom ga je rechtsaf en stap je het Museuminsel binnen. Aan de linkerkant ligt het Altes Museum en voor je het Neues Museum. We nemen aan de Bodestrasse links en blijven deze weg volgen tot we op de brede boulevard komen: Unter den Linden.
Museuminsel Hier zijn vooral musea gevestigd die Griekse, Romeinse en Byzantijnse kunst tentoonstellen. Doordat deze gebouwen in het oosten van de stad staan moesten ze dringend worden gerestaureerd, werken die nog bezig zijn. Het Bode-Museum is wellicht het mooiste gebouw en reeds gerestaureerd. Het Pergamonmuseum is het wereldberoemde en belangrijkste museum ter wereld over de Oudheid. Naar aanleiding van de vondsten in het Nabije Oosten werd dit museum gebouwd begin de 20ste eeuw. Paleizen, tempels en stadspoorten die opgegraven werden door de archeologen werden naar hier overgebracht en gereconstrueerd. Het Pergamonaltaar is wellicht de meest begeerde schat.
Unter den Linden Unter den Linden was in het voormalige Oost-Duitsland de belangrijkste straat. Historische gebouwen zijn er bij de vleet. Het Deutsches Historische Museum is het eerste wat je ziet en meteen het grootste museum over de Duitse geschiedenis, gehuisvest in het meest imposante gebouw. Aan de andere zijde heb je de Neue Wache, een gedenkplaats voor de slachtoffers van oorlogen. Wat verder staat het standbeeld van Frederik de Grote. Het mooiste operagebouw van Duitsland is de Staatsoper Unter den Linden. Daar verlaten we de straat Unter den Linden om ons naar een prachtig plein te begeven.
We wandelen het standbeeld van Frederik de Grote voorbij en slaan linksaf net na de Deutsche Staatsoper: de Hedwigskirchstrasse. Om dan onmiddellijk rechtsaf en terug linksaf te slaan. Zo komen we op het mooiste plein van Berlijn: de Gendarmenmarkt.
7
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn
Gendarmenmarkt Op de Gendarmenmarkt, ten zuiden van Unter den Linden, zijn er twee kerken. De Französischer Dom is nu een museum over de Hugenoten (Franse protestanten). De Deutscher Dom is ook een museum geworden met de parlementaire geschiedenis van Duitsland als thema.
Voorbij de Deutscher Dom ga je rechtsaf in de Mohrenstrasse om in de Friedrichstrasse terug linksaf te slaan. Nu wandelen we rechtdoor tot aan Checkpoint Charlie.
Checkpoint Charlie Nu blijft er niet veel meer over van deze grenspost tussen Oost- en West-Berlijn. Het bord met de waarschuwing heeft nog de grootste symboolwaarde. Bezoek zeker het museum 'Haus am Checkpoint Charlie', ook wel het Mauermuseum genoemd. Het is een museum die je toont wat de invloed was van de Berlijnse Muur, hoe het er vroeger allemaal uitzag en op welke manieren men probeerde te vluchten naar het Westen.
Met Checkpoint Charlie achter je en het museum voor je stap je rechts de Kochstrasse in om dan de eerste rechts te nemen en direct de eerste links: de Niederkirchnerstrasse.
Topographie des Terrors Dit zijn de herinneringen aan de terreurdaden van het Derde Duitse Rijk. Het is een tentoonstelling die nu nog is ondergebracht in een tijdelijk gebouw: “Dokumentationszentrum NS-Zwangarbeit” (Niederkirchnerstrasse 8). Op deze locatie werden de gevangenen door de SS-ers ondervraagd en gemarteld. De Gestapo had hier zijn hoofdkwartier. De bouwwerken voor het nieuwe museum zijn nog steeds bezig. In deze straat is er ook een groot stuk van de Muur bewaard gebleven.
Op het einde van die straat ga je rechts de Stresenmannstrasse in tot op de Potsdamer Platz. Daar stap je links de Potsdamer Strasse in en zie je aan je rechterzijde het Sony Center. Een drukke straat kruisen tot waar je rechts in de Sharonstrasse kan.
8
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn
Potsdamer Platz en Sony Center De Potsdamer Platz stond voor de Tweede Wereldoorlog synoniem voor moderne technologie. Doordat het een druk kruispunt was stonden hier de eerste verkeerlichten. Na de oorlog bleef er echter niets meer over van deze glorie. Bovendien lag het in een neutrale zone en bleef dan ook tot de éénmaking braak liggen. Na de val van de Berlijnse Muur moest dit opnieuw het uitgaanscentrum van de stad worden. Nieuwbouw verrees uit de grond waarvan het Sony Center het meest beroemde is. Onder de enorme koepel bevindt er zich een groot cinemacomplex en talrijke horecazaken. Waar de Muur vroeger stond liggen nu een dubbele rij kasseistenen in het wegdek.
Je stapt in de Sharonstrasse en meteen ben je in het Kulturforum met aan je rechterhand het Musikinstrumentenmuseum en aan je linkerhand het Kunstgewerbemuseum. In de Tiergartenstrasse sla je rechtaf tot je terug komt aan de Ebertstrasse.
Kulturforum Tussen Tiergarten en de Potsdamer Platz ligt het beroemde Kulturforum. Dit is een verzameling van moderne gebouwen die veel musea huisvesten. Alleen al de architectuur is een wandeling waard. Als belangrijkste museum is er de Gemäldegalerie. Ze bevat een enorme collectie schilderijen (ca. 25.000) van de 13de tot de 18de eeuw. De moderne kunst kan je dan vinden in de Neue Nationalgalerie. Verder vind je er ook nog het onderkomen voor de Berliner Philharmoniker (orkest), de Staatsbibliotheek, het Muziekinstrumentenmuseum en nog andere.
Aan de Ebertstrasse ga je linksaf en zie je al meteen het herdenkingsmonument voor de vermoorde Europese Joden opduiken. Je gaat dan verder rechtdoor en kom je langs de Brandenburger Tor. Nog wat verder zal je links de Reichstag zien.
Herdenkingsmonument geopend voor de vermoorde Europese Joden In mei 2005 is het herdenkingsmonument geopend voor de vermoorde Europese Joden. Het 9
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn is centraal gelegen in de stad nabij de Brandenburger Tor. Het bestaat uit 2751 blokken van verschillend formaat verdeeld over een oppervlakte van 19.000 m². De bedoeling is dat je bij een wandeling doorheen de blokken een gevoel krijgt van desoriëntatie. Aan dit memorial is ook een ondergronds informatiecentrum verbonden.
Brandenburger Tor De Brandenburger Tor is het symbool van de éénmaking. Het is een 18de eeuwse stadspoort. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het zwaar beschadigd en daarna gerestaureerd. Maar na de bouw van de Muur werd de poort gesloten tot 22 december 1989. Het nationale symbool onderging opnieuw een restauratie en schittert nu in volle glorie.
Reichstag In 1894 werd de Reichstag ingehuldigd als parlementsgebouw voor het Duitse keizerrijk. Sedertien heeft het altijd een grote symboolwaarde gehad voor de vrijheid van het Duitse volk. In 1933 werd de grote vergaderzaal vernietigd door brandstichting. Dit voorval werd door Hitler aangegrepen als een bedreiging voor het Duitse volk. Op het einde van de Tweede Wereldoorlog plaatsten de Sovjetsoldaten de vlag op de Reichstag als teken van nederlaag voor de Duitsers. De Reichstag was bijna volledig verwoest en werd na de oorlog niet meer gebruikt omdat West-Berlijn geen hoofdstad meer was. Pas na de éénmaking en de nakende verhuizing van de regeringszetel kwam de grote restauratie. De Britse architect Norman Robert Foster plaatste er een glazen koepel op die je sedert 1999 een mooi uitzicht biedt over dit stadsdeel. De Reichstag is opnieuw het parlementsgebouw van de Bundestag (Duits parlement). De talloze bezoekers komen onder meer om de prachtige architectuur van het gebouw te bewonderen.
Aan de rivier ga je naar rechts de Reichstagufer in en stap je zo verder tot aan de Friedrichstrasse waar ook een treinstation is gelegen (regionale treinen, U-Bahn en S-Bahn).
Einde wandeling aan de U-Bahn van de Friedrichstrasse.
10
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn
11
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn Berlijn: 20 jaar na de val van de Muur In november 2009 is het precies 20 jaar geleden dat de Berlijnse muur ten val kwam. Deze wandeling brengt je langs de plaatsen waar de muur vroeger stond. Op je weg zie je nog verschillende restanten en doen we ook een tweetal musea aan. Inlichtingenborden langs de weg geven je meer informatie, een dubbele rij kasseien wijzen je de weg en de loop van de muur aan. Het is een vrij lange wandeling en daarom zal je op de kaart de U-Bahn (metrostations) aangeduid zien. Zo kan je op eender welke locatie de wandeling starten.
Afstand: 14,1 km Vertrek: U-Bahn (metro) Bernauer Strasse Einde: U-Bahn (metro) Oberbaumstrasse Aard: stadswandeling Wegdek: verharde wegen Reliëf: vlak Toegankelijk voor rolwagens: ja Bewegwijzering: geen, zie kaart, op sommige plaatsen ligt er een dubbele rij straatstenen of staan er kleine pijltjes Mauerweg. Hoe te bereiken: start aan de metrohalte „Bernauer Strasse‟
> Legende: = wegwijzer = bezienswaardigheid Copyright foto‟s (in volgorde van verschijnen): ©iStockphoto.com/Carsten Madsen (2x); ©iStockphoto.com/ Bojan Tezak; © Fan Tjong Wong | iStockphoto.com; © Image provided by Dreamstime.com; © Andree Feurich
12
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn ROUTEBESCHRIJVING
We starten onze wandeling aan het metrostation Bernauer Strasse. Daar heb je de mogelijkheid om naar het Mauerpark te stappen. In de Bernauer Strasse ga je dan naar rechts. Wat verder links ligt het Mauerpark, daar is er een eerste restant te zien van de originele muur.
In het Mauerpark is er nog een stuk muur te zien dat beschilderd is met graffiti. Regelmatig worden die stukken muur voorzien van een nieuwe laag graffiti.
Terug in de Bernauer Strasse ga je terug van waar de wandeling gestart is. Je stapt verder door en aan de linkerzijde zie je de herinneringskapel en het monument van de Berlijnse muur.
Bernauer Strasse Aan de Gedenkstätte Berliner Mauer staat een eerste infozuil. Je zal er nog meerdere op je traject zien. Op die infozuilen krijg je meer informatie over de bijzondere locaties waar de muur liep. Vooral de foto‟s op die zuilen laten je zien hoe het er meer dan 20 jaar geleden uitzag. Je bevindt zich nu in West-Berlijn. Eigenlijk is deze locatie een zeer goede plaats om de wandeling te starten want hier ligt het documentatiecentrum van de Berlijnse Muur. Je kan er o.m. zien hoe de mensen tunnels groeven om te ontsnappen. Toen de Muur gebouwd werd in 1961 zijn er veel mensen die aan de oostzijde van deze straat woonden door hun raam naar West-Berlijn gesprongen. Hun voordeur lag immers in het westen. Nog meer van dit kan je ook zien in het Mauermuseum aan Checkpoint Charlie, verderop in deze wandeling. Op deze plaats staat er ook nog een stuk muur met de bijhorende neutrale zone wat in het Duits „Todesstreifen‟ heet of letterlijk „de strook van de dood‟. Er is een uitzichtspunt die je toelaat dat heel goed te zien. De Herinneringskapel is nieuw. Vroeger stond de Versöhnungskirche (Verzoeningskerk) in de neutrale zone en werd afgebroken want die belemmerde het zicht van de grensbewakers.
13
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn
Voorbij de Gedenkstätte Berliner Mauer stap je rechts in de Gartenstrasse tot aan een rond punt waar je naar links gaat.
Nu ben je opnieuw op het traject van de voormalige muur. Ga eerst naar rechts in de Chausseestrasse en vervolgens naar links (Boyenstrasse). Op het einde ga je naar links en volg je de weg die je een blokje om brengt.
In de Kieler Strasse staat een voormalige wachttoren, zo staan er maar 2 meer overeind in Berlijn. Deze straat is bijzonder omdat hier de eerste vluchteling werd doodgeschoten op 24 augustus 1961. Er is een gedenkteken voor dit slachtoffer, Günter Litfin en de andere doden die vielen bij een vluchtpoging. Je kan hier ook nog de restanten zien van het Invalidenfriedhof. Het werd grotendeels afgebroken bij de bouw van de muur.
Je kan de muur volgen langs de waterkant of in de Scharnhorststrasse.
Op het einde kom je in de Invalidenstrasse: ga naar rechts en stap voor het water linksaf. Dit is een patrouillepad van de grenswachters. Aan de overkant van het water zal je het nieuwe Centraal Station (Hauptbahnhof) zien van Berlijn. Op het einde kom je aan een T-splitsing. Je volgt nu de oever naar links om dan de 2de brug te nemen om de rivier over te steken. Tussen de eerste en tweede brug kom je langs het gedenkoord van Marie-Elisabeth-Lüder. In dit huis zijn er originele stukken van de muur te zien. Over de brug stap je naar rechts (Reichstagufer) en dan naar links (Friedrich Ebert Platz) zo kom je langs de voorkant van de Reichstag.
Reichstag In 1894 werd de Reichstag ingehuldigd als parlementsgebouw voor het Duitse keizerrijk. Sedertien heeft het altijd een grote symboolwaarde gehad voor de vrijheid van het Duitse volk. In 1933 werd de grote vergaderzaal vernietigd door brandstichting. Dit voorval werd door Hitler aangegrepen als een bedreiging voor het Duitse volk. Op het einde van de Tweede Wereldoorlog plaatsten de Sovjetsoldaten de vlag op de Reichstag als teken van nederlaag voor de Duitsers. De Reichstag was bijna volledig verwoest en werd na de oorlog niet meer gebruikt omdat West-Berlijn geen hoofdstad meer was. Pas na de éénmaking en de nakende verhuizing van de regeringszetel kwam de grote restauratie. De Britse architect Norman Robert Foster plaatste er een glazen koepel op die je sedert 1999 een mooi uitzicht biedt over dit 14
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn stadsdeel. De Reichstag is opnieuw het parlementsgebouw van de Bundestag (Duits parlement). De talloze bezoekers komen onder meer om de prachtige architectuur van het gebouw te bewonderen.
Van de Reichstag volg je de weg tot voorbij de Potsdamer Platz. Op dit traject kom je veel infozuilen tegen.
Brandenburger Tor De Brandenburger Tor is het symbool van de éénmaking. Het is een 18de eeuwse stadspoort. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het zwaar beschadigd en daarna gerestaureerd. Maar na de bouw van de Muur werd de poort gesloten tot 22 december 1989. Het nationale symbool onderging opnieuw een restauratie en schittert nu in volle glorie. Herdenkingsmonument geopend voor de vermoorde Europese Joden Op weg naar de Potsdamer Platz kom je langs het Holocaust Memorial. In mei 2005 is het herdenkingsmonument geopend voor de vermoorde Europese Joden. Het is centraal gelegen in de stad nabij de Brandenburger Tor. Het bestaat uit 2751 blokken van verschillend formaat verdeeld over een oppervlakte van 19.000 m². De bedoeling is dat je bij een wandeling doorheen de blokken een gevoel krijgt van desoriëntatie. Aan dit memorial is ook een ondergronds informatiecentrum verbonden.
Potsdamer Platz De Potsdamer Platz stond voor de Tweede Wereldoorlog synoniem voor moderne technologie. Doordat het een druk kruispunt was stonden hier de eerste verkeerlichten. Na de oorlog bleef er echter niets meer over van deze glorie. Bovendien lag het in een neutrale zone en bleef dan ook tot de éénmaking braak liggen. Aan de Potsdamer Platz is er ook nog een wachttoren te zien. Na de val van de Berlijnse Muur moest dit opnieuw het uitgaanscentrum van de stad worden. Nieuwbouw verrees uit de grond waarvan het Sony Center het meest beroemde is. Onder de enorme koepel bevindt er zich een groot cinemacomplex en talrijke horecazaken. Waar de Muur vroeger stond liggen nu een dubbele rij kasseistenen in het wegdek.
15
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn
We staan op dit punt aan een wachttoren en gaan linksaf in de Niederkirchnerstrasse. Hier zijn er ook nog resten van de Muur te zien. Belangrijk is evenwel het in aanbouw zijnde museum Topografie des Terrors. Je volgt deze straat altijd rechtdoor en komt zo aan Checkpoint Charlie. Daar moet je even naar rechts voor het Mauermuseum.
Topographie des Terrors Dit zijn de herinneringen aan de terreurdaden van het Derde Duitse Rijk. Het is een tentoonstelling die nu nog is ondergebracht in een tijdelijk gebouw: Dokumentationszentrum NS-Zwangarbeit” (Niederkirchnerstrasse 8). Op deze locatie werden de gevangenen door de SS-ers ondervraagd en gemarteld. De Gestapo had hier zijn hoofdkwartier. De bouwwerken voor het nieuwe museum zijn nog steeds bezig. In deze straat is er ook een groot stuk van de Muur bewaard gebleven.
Checkpoint Charlie Nu blijft er niet veel meer over van deze grenspost tussen Oost- en West-Berlijn. Het bord met de waarschuwing heeft nog de grootste symboolwaarde. Bezoek zeker het museum 'Haus am Checkpoint Charlie', ook wel het Mauermuseum genoemd. Het is een museum die je toont wat de invloed was van de Berlijnse Muur, hoe het er vroeger allemaal uitzag en op welke manieren men probeerde te vluchten naar het Westen.
Vanaf dit punt tot de brug naar het Ostbahnhof (punt 10) kronkel je door de stad op de plaats waar de Muur stond. Je kan de kaart volgen maar er zijn ook bordjes geplaatst met „Berliner Mauerweg‟. Je zal hier op regelmatige plaatsen ook herkenningspunten zien aangebracht in het wegdek (bronzen plaketten in een dubbele rij kasseien) om aan te tonen waar de Muur stond.
16
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn
Aan de brug over de Spree ga je naar rechts om dan de volgende brug opnieuw rechts te nemen.
East-Side-Gallery De Muur is hier meer dan 1 km lang en meteen ook het langst bewaard gebleven stuk. Bij de openstelling van de grenzen was dit stuk grauw en grijs van de uitlaatgassen. Meer dan 100 kunstenaars maakten van dit stuk muur de grootste openluchtgallerij. Omdat iets in openlucht zeer snel kapot gaat moest men opnieuw grondig restaureren.
De brug van Oberbaum was ook een grensovergang maar daar zijn er op wat restanten na en een wachttoren niet veel herinneringen meer te zien. De Wachturm Schlesischer Busch is een museum van verboden kunsten. Deze grensovergang mocht niet gebruikt worden door buitenlanders. Zij mochten alleen Checkpoint Charlie gebruiken. Einde wandeling aan de U-Bahn van de Oberbaumstrasse.
17
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn
18
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn Te zien buiten de wandelroutes Kurfürstendamm Met wat kunnen we beter starten dan met de Kurfürstendamm. Nadat de Duitsers gewonnen hadden van de Fransen in 1871 moesten ook zij een 'Champs-Elysées' hebben. Vijf jaar later werd de Kurfürstendamm aangelegd. Dit is nu een shoppingstraat van bijna 4 km lang met chique winkels, grootwarenhuizen, dure en goedkopere boetieks, cafés en restaurants. Ook de zijstraten van de Kurfürstendamm zijn aanlokkelijk, vooral de Fasanenstrasse. In de Kurfürstendamm is er ook een attractie: The Story of Berlin. Een interactieve tentoonstelling die je met de modernste technieken iets vertelt over de geschiedenis van Berlijn. Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche Dit zijn de restanten van een protestantse kerk die werd verwoest tijdens de Tweede Wereldoorlog. De toren is gehalveerd en een nieuwe kerk werd ernaast gebouwd. In de ruïne werd een museum ingericht die oproept voor vrede. Je kunt er ook nog een Christusbeeld en mozaïeken zien die de verwoestingen hebben overleefd. Deze kerk was opgericht in 1895 ter ere van keizer Wilhelm I. Tiergarten Een immens groot park midden het stadscentrum. Het beslaat niet minder dan 200 ha en je kan het verkennen via 30 km wandelpaden. Centraal ligt de Siegessäule of de overwinningszuil. Deze zuil van 62 meter hoog werd opgericht ter ere van verschillende gewonnen oorlogen met als laatste deze tegen de Fransen (1871). Bovenop de zuil staat het beeld van de godin Victoria. Vroeger stond dit monument voor de Reichstag aan de oostelijke zijde van het park. Na de Tweede Wereldoorlog werd het verplaatst. Je kunt tot boven klimmen en genieten van een schitterend panorama. Bij een wandeling door het park zal je in het noordoosten een mooi kasteel, het Schloss Bellevue zien. Het werd gebouw in de 18de eeuw als zomerresidentie en Hitler logeerde er zijn hoge gasten. Sedert Berlijn opnieuw de hoofdstad is logeert de president in dit gebouw. Het is dan ook niet toegankelijk voor het publiek. Zoologischer Garten Dit is de zoo die een onderdeel vormt van Tiergarten. Het is de oudste dierentuin van Duitsland en huisvest meer dan 1500 diersoorten. Je moet zeker het aquarium, de volières, ijsberen en giraffes bezoeken.
19
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn Schloss Charlottenburg Schloss Charlottenburg ligt even buiten het stadscentrum en was in de 17de eeuw een eenvoudige zomerresidentie. Toen Pruisen politiek belangrijker werd moest het uitgebreid worden naar het voorbeeld van de Franse kastelen. Spijtig genoeg is het uitgebrand tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het werd volledig gerestaureerd en een aantal kamers stralen opnieuw hun volle glorie uit. Je kunt Schloss Charlottenburg bezoeken omdat er musea zijn in ondergebracht. De tuin is al net zo belangrijk. Het grote park heeft ook een aantal gebouwen die je kunt bezoeken: Belvedere, Mausoleum en Schinkel-Pavillon. Kennedy-museum Op nauwelijks enkele stappen van de Brandenburgse Poort waar de Amerikaanse president John F. Kennedy op 26 juni 1963 zijn legendarische solidariteit met het “belegerde” Berlijn uitte en zijn beroemde woorden “Ich bin ein Berliner” uitsprak, opende eind 2006 het nieuwe Kennedy-museum aan de Pariser Platz. Je ontdekt er een indrukwekkende en grote collectie met foto‟s, officiële documenten, privé-brieven en tal van memorabilia van de Kennedy familie. Joods Museum Het Joods Museum of Jüdisches Museum is nieuw en heeft een wel zeer bijzondere architectuur. Vroeger was er in Berlijn een zeer grote Joodse populatie. Na de Tweede Wereldoorlog blijft daar niet veel meer van over. Met dit museum wil men de bezoeker doen nadenken over anti-semitisme en de holocaust. Men maakt gebruik van de meest moderne technieken. Museumcomplex Dahlem Voor de echte museumfanaat zijn er in het zuiden van de stad nog een paar gespecialiseerde musea: Museum für Ostasiatische Kunst, Indische Kunst, Europaïscher Kulturen en het Ethnologisches Museum. Er is ook een Botanischer Garten (tuin) en bijhorend museum in Dahlem met een oppervlakte van 42 hectaren.
Foto: © Photographer: Boris Budniok | Agency: Dreamstime.com en ©iStockphoto.com/Stan Rippel
20
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn Schloss Sanssouci, ... Schloss & Garten Sanssouci Potsdam Dit complex moet je zeker bezocht hebben. Het is zo groot en bevat zoveel paleizen dat een ganse dag het minste is wat je dient te voorzien. Dit was ooit het paleis van Frederik de Grote en werd gebouwd in de 18de eeuw. Maar het bleef niet bij dit Schloss Sanssouci. Er werden in het park nog vele andere Schlösser neergezet. Je kunt ze allemaal gaan bezoeken: Charlottenhof, Neues Palais en Marmorpaleis. Voorzie ook nog wat tijd voor een rustig bezoek aan het 300 ha tellende park. Er is een theehuisje, Romeinse baden en vele kleine gebouwen, zoals de Orangerie. Allen zijn ze geopend voor het publiek.
Schloss Cecilienhof ligt buiten het Schlosspark, ten noorden van het centrum van Potsdam. Het is het enige kasteel dat een functie heeft gekregen als hotel. Het was de plaats waar in 1945 door de grote machthebbers het verdere lot van Duitsland werd bepaald.
21
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn Berlijn, een korte geschiedenisschets De regio rond Berlijn zou al duizenden jaren geleden bewoond geweest zijn. De stad Berlijn kent echter pas zijn ontstaan zo'n 1500 jaar terug. Het bleef een handelsstadje tot de 16de eeuw. Eind 17de eeuw begon de bloei van Berlijn, handelaars en kunstenaars werden er warm onthaald. Aan deze groei kwam abrupt een einde met de Napoleontische oorlogen. Begin 19de eeuw was er een positieve kentering waar te nemen die na de Frans-Pruisische oorlog (1870) omsloeg in een explosieve groei. Berlijn werd dan de hoofdstad van het Duitse Rijk. De stad werd zowel industrieel als cultureel een grootmacht. De politieke geschiedenis was wel minder rooskleurig en erg tumultueus. Het uitbreken van twee wereldoorlogen zijn daarvan de herinnering. Berlijn had voor de Tweede Wereldoorlog een belangrijk aantal Joodse inwoners. Van de 170.000 joden zijn er veel gevlucht voor de oorlog maar toch zouden er naar schatting 60.000 Berlijnse joden gestorven zijn in de Duitse concentratiekampen. Vandaar de vele herinneringen aan de Holocaust in de stad. Eind april 1945 werd Berlijn aangevallen door de geallieerden en compleet verwoest. Op 8 mei was de Tweede Wereldoorlog voorbij en begon er voor Berlijn een zeer moeilijke periode. Berlijn werd opgesplitst en het westelijk deel was zelfs een jaar lang afgesloten van de buitenwereld. Zijn inwoners werden toen bevoorraad door de bekende luchtbrug. In 1949 was de splitsing definitief en zou Checkpoint Charlie het symbool worden van de koude oorlog. In 1961 werd de beroemde en vervloekte muur gebouwd, ongeveer 180 km lang. Pas in 1972 kon men de grens tussen Oost- en West-Berlijn oversteken en kon er 'eenvoudiger' gereisd worden tussen de Bondsrepubliek Duitsland en West-Berlijn. Op 9 november 1989 werd de grens volledig opengesteld en op 3 oktober 1990 was Duitsland opnieuw één groot land. Deze belangrijke gebeurtenissen hebben voor Berlijn veel positieve gevolgen. Het werd terug de hoofdstad van het ééngemaakte Duitsland en er werden grootse bouwprojecten opgezet. De Potsdamer Platz met het Sony Center is hiervan het symbool.
22
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn Praktische tips Duitsland Vereiste reisdocumenten voor Duitsland Als inwoner van een Europees land is een geldige identiteitskaart voldoende. Let vooral op de geldigheidsdatum! Het juiste uur in Duitsland: er is geen uurverschil. Reisperiode De winters zijn iets kouder dan in België en Nederland, de zomers dan weer iets warmer (landklimaat). Financiële informatie Ook de euro is in Duitsland het betaalmiddel - wisselkoersen berekenen Geldautomaten zijn er bij overvloed Kredietkaarten worden bijna overal aangenomen Belgische ambassade in Duitsland Jägerstrasse 52-53 10117 Berlin Tel: +49 (30) 206420 Website: www.diplomatie.be/berlinnl Nederlandse ambassade in Duitsland Klosterstrasse 50 10179 Berlijn Tel.: +49 30 20956-0 Website: http://bln.niederlandeweb.de/nl/content/Berlin/Home/start_html Feestdagen vaste feestdagen: 01/01 - 01/05 - 15/08 - 03/10 - 24/12 - 25/12 -26/12 - 31/12 feestdagen in sommige deelstaten: 06/01 - 31/10 - 01/11 variabele feestdagen: Goede Vrijdag - Pasen - tweede Paasdag (maandag) - O.L.Heer Hemelvaart (donderdag) - Pinksteren - tweede Pinksteren (maandag) variabele feestdagen in sommige deelstaten: Corpus Christi Douane Uitvoerregels zijn deze die van kracht zijn voor de Europese Unie: tabaksprodukten: 800 sigaretten, 400 cigarillo's, 200 sigaren, 1 kilogram rooktabak . Alcoholische dranken: 110 liter bier, 90 liter wijn (waarvan max. 60 liter mousserende wijn), 20 liter aperitiefdrank, 10 liter sterke drank.
23
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn Taaltips: Nederlands – Duits
24
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10: eins, zwei, drei, vier, fünf, sechs, sieben, acht, neun, zehn ja / neen: ja, nein dank u / alstublieft: danke, bitte goedemorgen / goedendag: Guten Morgen, Guten Abend ingang / uitgang: Eingang, Ausgang koud / warm: kalt, warm lepel / mes / vork: Löffel, Messer, Gabel links / rechts / rechtdoor: links, rechts, geradeaus open / gesloten: offen, geschlossen (gesperrt) maandag, dinsdag, …: Montag, Dienstag, Mittwoch, Donnerstag, Freitag, Samstag, Sonntag apotheek / dokter: Apotheke, Arzt bagage: Gepäck bakkerij: Bäckerei belegd broodje: belegtes Bröttchen boekhandel: Bücherei bier: Bier drinkwater: Trinkwasser hotel: Hotel huurauto: Mietwagen inkom (vrij / niet toegankelijk): Eintritt (freier Zutritt / Gesperrt) kamer: Zimmer kassa: Kasse kasteel: Burg kerk: Kirche kleingeld / wisselen: Wechselgeld / wechseln koffie / thee (met melk): Kaffee (mit Sahne) / Tee (mit Milch) luchthaven: Flughafen markt: Markt museum: Museum
ontbijt: Frühstück politie: Polizei restaurant: Restaurant standbeeld: Statue, Standbild station: Bahnhof strand: Strand toeristische dienst: Fremdenvekehrsamt toilet: Toilette tram: Strassenbahn vegetarisch: vegetarisch winkelcentrum: Einkaufszentrum ziekenhuis: Krankenhaus zwembad: Schwimmbad Ik begrijp u niet: Ich verstehe Sie nicht Ik spreek geen Duits: Ich spreche kein Deutsch Heeft u nog een kamer vrij? Ist bei Ihnen noch ein Zimmer frei? Hoe laat gaan de winkels open / toe? Welche Öffnungszeiten haben die Geschäfte? Hoe laat is de voorstelling? Wie spät ist die Vorstellung? Hoeveel kost dit? Was kostet das? Kamer met ontbijt: Zimmer mit Frühstück Kan ik betalen met een creditcard? Kann Ich zahlen mit Kreditcarte? De rekening alstublieft: Die Rechnung bitte Spreekt u Engels of Frans? Sprechen Sie Englisch oder Französich? Verboden te roken: Rauchen verboten Waar is het internetcafé? Wo ist das Internetcafé?
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn
25
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
Reisgids Berlijn Persoonlijke nota’s
……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………….
Dislaimer: AT-Europe bvba haalt zijn informatie uit betrouwbare en zorgvuldig geselecteerde bronnen. Doch kan AT-Europe bvba niet verantwoordelijk gesteld worden voor eventuele foutieve informatie noch voor het gebruik van deze informatie en zijn eventuele nadelige gevolgen. Wij zouden het ten zeerste op prijs stellen indien je eventuele opmerkingen, aanvullingen of foutieve gegevens zou doorgeven via
[email protected] Fotoverantwoording: © Images provided by Dreamstime.com Photographers: Gabriele Sochor, Boris Budniok, Ariane Lohmar, Stephen Gibson, Laurin Rinder, Radu Razvan en andere fotografen die apart genoteerd staan op de pagina‟s. Dit is een uitgave van AT-EUROPE BVBA. Redactie: Geert Van de Voorde Niets uit deze uitgave mag op geen enkele wijze worden gekopieerd en gepubliceerd zonder toestemming van de uitgeverij.
Alle rechten voorbehouden.
26
Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba