Regionale Fietsroute Open Monumentendag 2012 ‘Groen van Toen’
1
Orientatiekaart
2
Regionale fietsroute Open Monumentendag zaterdag 8 september Fietsen door het ‘ Groen van Toen’ van Waterland Deze regionale fietsroute gaat langs monumenten en activiteiten in de gemeenten Edam-Volendam, Purmerend, Waterland en Zeevang. Tijdens de Open Monumentendag op 8 september 2012 zijn veel van deze monumenten geopend en/of worden op diverse locaties activiteiten georganiseerd rond het thema ‘Groen van Toen’ . De route gaat langs diverse rustpunten en eet- en drinkgelegenheden. Op zondag 9 september kan de route ook gefietst worden maar er zijn dan minder monumenten open en activiteiten te bezoeken. Kijk voor de actuele programma’s op de websites van de deelnemende gemeenten en VVV-kantoren. Bij de volgende centrale inform atiepunten kan de fietsroute worden afgehaald: Edam -> VVV , Damplein 1, Edam. www.vvv-edam.nl Monnickendam -> VVV, Zuideinde 2, Monnickendam. www.vvv-waterland.nl Purm erend-> Purmerends Museum, Kaasmarkt 20, Purmerend. www.purmerendsmuseum.nl www.purmerend.nl Oosthuizen -> Bezoekerscentrum De Breek, Etersheimer braakweg 5, Oosthuizen. www.debreek.com www.zeevang.nl www.vvvzeevang.nl Starten U kunt de fietsroute starten op ieder gewenste locatie langs de route. Keuzemogelijkheden in de route en vervolg van de route worden met *** aangegeven.
*Route - Monnickendam - Zuiderwoude - Broek in Waterland - Ilpendam – Purmerend Start: ↵
VVV, Zuideinde 2, M onnickendam
rechtsaf Zuideinde afrijden
3
Zuideinde 2 en M iddendam sluis te M onnickendam - O PEN Hier vindt u het oorspronkelijke brug- en sluiswachterswoning en de monumentale middendamsluis. In de 18de eeuw functioneerde de woning als tolhuis (accynshuys) en werd er drinkwater verkocht. ↵
linksaf - Waterlandse Zeedijk
***Keuze m ogelijkheid route rondje M arken of Zuiderw oude – Broek in W aterland – Purm erend
***Route rondje M arken → Waterlandse Zeedijk vervolgen tot het eiland Marken (entree beschermd dorpsgezicht Marken) ↵
Rechtsaf de wandel- en fietsroute rond Marken over de dijk
↵
Linkaf Oosterpad
Vuurtoren – O osterpad 1 – O PEN De vuurtoren van Marken op de oostpunt van het eiland is een markant wit bouwwerk, bekend als het paard van Marken. De toren werd in 1839 gebouwd op het fundament van een vierkante vuurbaak. De ingemetselde steen met daarop wapens, dolfijnen en het jaartal 1700 is hiervan een overblijfsel. De vuurtoren heeft een nog werkende Bronsmotor, misthoorn en mistbel.
↵
Rechtsaf Walandweg
↵
Linksaf Minneweg
→ Kerkbuurt M arker M useum – Kerkbuurt 44-47 – O PEN In het marker museum is een expositie te zien met als thema “van donker naar licht”. Deze expositie gaat over rouwkleding op Marken. Verder laten vrijwilligers verschillende handwerken zien zoals; borduren, haken, kantklossen en knikkerpopjes maken.
→ Buurterstraat ↵
Rechtsaf Westerstraat
↵
Linksaf Havenbuurt
4
Zuideinde 2 en M iddendam sluis te M onnickendam - O PEN Hier vindt u het oorspronkelijke brug- en sluiswachterswoning en de monumentale middendamsluis. In de 18de eeuw functioneerde de woning als tolhuis (accynshuys) en werd er drinkwater verkocht. ↵
linksaf - Waterlandse Zeedijk
***Keuze m ogelijkheid route rondje M arken of Zuiderw oude – Broek in W aterland – Purm erend
***Route rondje M arken → Waterlandse Zeedijk vervolgen tot het eiland Marken (entree beschermd dorpsgezicht Marken) ↵
Rechtsaf de wandel- en fietsroute rond Marken over de dijk
↵
Linkaf Oosterpad
Vuurtoren – O osterpad 1 – O PEN De vuurtoren van Marken op de oostpunt van het eiland is een markant wit bouwwerk, bekend als het paard van Marken. De toren werd in 1839 gebouwd op het fundament van een vierkante vuurbaak. De ingemetselde steen met daarop wapens, dolfijnen en het jaartal 1700 is hiervan een overblijfsel. De vuurtoren heeft een nog werkende Bronsmotor, misthoorn en mistbel.
↵
Rechtsaf Walandweg
↵
Linksaf Minneweg
→ Kerkbuurt M arker M useum – Kerkbuurt 44-47 – O PEN In het marker museum is een expositie te zien met als thema “van donker naar licht”. Deze expositie gaat over rouwkleding op Marken. Verder laten vrijwilligers verschillende handwerken zien zoals; borduren, haken, kantklossen en knikkerpopjes maken.
→ Buurterstraat ↵
Rechtsaf Westerstraat
↵
Linksaf Havenbuurt
5
Laan 26-28, Broek in W aterland – O PEN Stolp met fraai gereconstrueerd laat 18e eeuwse uitgezwenkte halsgevel. Het interieur bevat een tongewelf, verschillende wandschilderingen en beschilderd houtsnijwerk uit de 17e en 18e eeuw.
↵
Linksaf Dorpsstraat/Havenrak
↵
Linksaf Kerkplein over de draaibrug
↵
Rechtsaf Roomeinde
Room einde 45, Broek in W aterland – O PEN De algemene begraafplaats in Broek in Waterland is aangelegd in 1849 en heeft een baarhuis uit 1853.
→ Noordmeerweg ↵
Rechtsaf Drs. J. van Disweg
↵
Linksaf Keerngouw
↵
na ongeveer 1 km Linksaf Overleekergouw
↵
na ongeveer 1 km gaat u rechtsaf het fietspad op, na de brug linksaf en het fietspad blijven volgen tot Overleek
↵
Linksaf Overleek
↵
Linksaf Monnickendammerrijweg
→ Rechtdoor Dorpsstraat in D orpsstraat 58, Ilpendam – O PEN De R.K. St. Sebastianus Kerk uit 1871 is een eenbeukige kerk met driezijdig gesloten koor en een half ingebouwde toren met achtzijdige spits. De bijbehorende pastorie is eveneens uit 1871.
↵
Rechtsaf Kerkstraat
→ de Noord ↵
Linksaf Molenpad
→ Oudelandsdijkje
6
*Route Purmerend – Kwadijk – Hobrede → Oudelandsdijkje blijven volgen in Purmerend ↵
rechtsaf fietspad volgen onder de weg door
↵
Linksaf fietspad volgen
↵
rechtsaf Oudelandsdijkje
***Keuze m ogelijkheid bezoek Kinderboerderij ↵
rechtsaf Purmerweg en brug Purmerringvaart over
Kinderboerderij De Ridder – Leeghw aterpark 4, Purm erend – O PEN De kinderboerderij en boomgaard zijn gratis toegankelijk. Er is een tentoonstelling over ‘ Gemeentelijk groenbeheer’ . ***Vervolg route zonder bezoek Kinderboerderij ↵
linksaf Purmerweg
N ieuw e Algem ene Begraafplaats Purm erend – Purm erw eg – O PEN (Heleen, zie hier voor meer informatie de fietsroute begraafplaatsen) → Purmerweg ↵
linksaf Zeevangstraat in en Waterlandlaan oversteken bij de stoplichten
↵
rechtsaf fietspad volgen richting het centrum onder het spoor door
↵
linksaf fietspad door het park naar de Kastanjelaan
↵
rechtsaf Wilhelminalaan
↵
rechtsaf Wolthuissingel
↵
linksaf de fietsbrug over de stadssingel
Oude Begraafplaats – N ieuw straat – O PEN Oudste begraafplaats van Purmerend (1664). Om 11.00 uur Presentatie vernieuwde Bomenroute door wethouder Helm. Start rondleidingen door Alex Vallentgoed en Jan Kramer om 12.00 en 13.30 uur. ↵
bij poort begraafplaats linksaf Nieuwstraat
→ Westerstraat oversteken
7
↵
rechtsaf bij Noordhollandskanaal
→ Kanaalschans tot de sluis ***Keuze m ogelijkheid bezoek Vereniging Historisch Purm erend en Archeologische W erkgroep Purm erend ↵
linksaf bij de sluis het Noordhollandskanaal over
Keuze: linksaf Kanaaldijk VHP huis – Kanaaldijk 10, Purm erend – O PEN Fototentoonstelling ‘ Energie van Toen in Purmerend’ . Keuze: rechtdoor N eckerstraat Archeologie Huis Purm erend – N eckerstraat 11, Purm erend – O PEN Tentoonstelling archeologische vondsten ‘ Energie van Toen’ . ***Vervolg route bij de sluis → Kanaalkade Historische bedrijfsvaartuigen afgem eerd aan de Kanaalkade – O PEN Gratis te bezichtigen en rondvaart mogelijk. ***Keuze m ogelijkheid bezoek centraal inform atiepunt Purm erends M useum ↵
Rechtsaf Slotplein oversteken en met de fiets lopend via Padjedijk naar de
Kaasmarkt of de fiets op het Slotplein parkeren. Purm erends M useum – Kaasm arkt 20, Purm erend – O PEN Diverse presentaties: ‘ Groene long van Purmerend’ en door basisschoolleerlingen gemaakte vaasjes naar voorbeeld van het Purmerends aardewerk. Gratis stadswandeling en fietsroute begraafplaatsen in Purmerend. ***Vervolg route bij de sluis zonder bezoek centraal inform atiepunt Purm erends M useum → Kanaalkade → Beemsterburgwal → Gedempte Singelgracht oversteken en fietspad Weerwal volgen ↵
linksaf bij driesprong (oude postkantoor) Hoornselaan in
8
↵
Over de brug linksaf Overweersepolderdijk
RK begraafplaats – O verw eersepolderdijk 24, Purm erend – O PEN De kapel en het toegangshek zijn gemeentelijk monument. Expositie in de tuin en de kapel. → Overweersepolderdijk volgen tot kruising Aletta Jacobslaan ↵
linksaf fietspad Westerdraaij langs Beemsterringvaart
→ Westdijk ↵
rechtsaf Kwadijk
***Keuze m ogelijkheid route Kw adijk – M iddelie – Edam – Volendam – Katw oude – M onnickendam of route Hobrede – O osthuizen – Beets –Schardam –Etersheim – W arder – Edam
*Route Kwadijk – Middelie – Edam – Volendam – Katwoude – Monnickendam → Kwadijk W atertoren – Kw adijk 39 – N IET O PEN Watertoren in 1925 gebouwd. Hoogte 45,50 meter. Bevat twee boven elkaar gelegen waterreservoirs. Kerk – Kw adijk 87 – O PEN Nederlands Hervormde Kerk. Zaalkerk met spitsboogvensters. Kw adijk 125 – O PEN Expositie ‘ Groen in Kwadijk’ . → Kwadijk volgen over het spoor ↵
linksaf Zeevangsdijkje naar Middelie
Zeevangsdijkje 4, Kw adijk – O PEN De gebouwen van Apollo Dumpstore maken deel uit van de Stelling van Amsterdam (provinciaal monument). → Axwijk en Zijvend ↵
linksaf Middelie
9
Kerk – M iddelie 79 – O PEN Doopsgezinde vermaning, gebouwd in 1899. M iddelie 76 Voormalige pastorie, gebouwd in 1881. → Terug door Middelie richting Edam → Buitengouwweg ↵
linksaf Edammerdijkje/Zeevangsdijkje
↵
linksaf Grootwesterbuiten
→ fietstunnel onder de weg door ↵
linksaf Westervesting
Vesting rond Edam (deze is helem aal rond te fietsen) De eerste verwijzing naar een versterkte stad is te vinden in het handvest dat graaf Willim V (1349-1389) de plaats in 1357 schonk. Vesten moet uitgelegd worden als aarden wal. Tussen 1513 en 1526 werden dit stenen verdedigingswerken, een fortificatie met poorten en grachten. ↵
rechts vanaf de vesting de Grote Kerk
Grote Kerk – G rote Kerkstraat 59, Edam – O PEN Waarschijnlijk stond er al rond 1200 een kerkje of kapel. Wat we zeker weten is dat de kerk al voor 1366 bestond en dezelfde grootte had. In 1413 krijgt de stad Edam het voorrecht van Willem VI, dat een iemand die poorter wordt, duizend stenen of geld daarvoor moet betalen. De Grote Kerk is een erkende rustplaats voor fietsers en bij mooi weer zal er met OMD buiten gerecreëerd kunnen worden. Aan de oost- en noordkant van de kerk ligt een prachtige onderhouden begraafplaats.
*Route naar centraal informatiepunt VVV Edam – Volendam – Monnickendam ↵
rechtsaf vanaf de Westervesting en linksaf vanaf de Noordervesting naar
Groenland en Nieuwvaartje G roenland en Nieuw vaartje, Edam Sinds jaar en dag worden het Groenland en Nieuwvaartje het "boerenbuurtje" genoemd. De naam kan ook afgeleid zijn van de familie de Boer, deze naam
10
kwam al in de 17e eeuw voor aan het grachtje. Alle elf, voornamelijk Stolpboerderijen, zijn nu buiten bedrijf en worden bewoond door particulieren. ↵
rechtsaf Achterhaven
↵
linksaf Breestraat
→ Dam over (zonder fiets!) naar Damplein Dam plein 1, Edam – O PEN Voormalig raadhuis. Hier is het VVV Edam centraal inform atiepunt. Een boekje met de bezienswaardigheden van Edam is gratis te verkrijgen tijdens Open Monumentendag en het programma voor de zondag. → via Spui ↵
linksaf Spuistraat en brug over
→ Edammerpad tot in Volendam volgen ↵
rechtsaf Julianaweg
→ Kathammerzeedijk ↵
linksaf Hoogedijk naar Katwoude
↵
Bij stoplichten linksaf Jaagweg naar Monnickendam
↵
linksaf bij stoplichten naar jachthaven
→ Noordeinde (entree beschermd stadsgezicht Monnickendam) N oordeinde 5, M onnickendam – O PEN Dit voormalige herenhuis, in rococo- of Lodewijk XV-stijl, werd in 1746 (zie jaartal in Romeinse cijfers boven de deur) in opdracht van Albert Timmerman gebouwd. Albert Timmerman was een koopman en regent uit Monnickendam. In 1814 kwam het pand in handen van de gemeente Monnickendam die het als raadhuis in gebruik nam. Rond die tijd is als blikvanger het 17e eeuwse beeld van een monnik, afkomstig van het oude stadhuis, bovenop de geveltop geplaatst. Bijzonderheden zijn er in dit pand volop: de grote achterzaal (nu trouwzaal) is bekleed met goudleerbehangsel, de eikenhouten voordeur met in het houtsnijwerk het hoofd van Minerva en de trapleuningen in de vorm van twee slangen. → Middendam → VVV, Zuideinde 2
11
Einde regionale fietsroute
*Route Hobrede – Oosthuizen – Beets – Schardam – Etersheim – Warder – Edam ↵
linksaf fietspad Hobrederdijk
→ Hobrede volgen naar Oosthuizen → Westeinde W esteinde 7, Oosthuizen Kaaspakhuis uit de 18e eeuw. W esteinde 3, Oosthuizen Houten huis, oorspronkelijk een boerderij, uit de 18e eeuw. → Raadhuisstraat Kerk – Raadhuisstraat 61, O osthuizen – O PEN Hervormde Kerk. Laatgotische kruiskerk met vijfzijdig gesloten koor en een open achtzijdig torentje op de kruising, 1511-1518. Raadhuisstraat 55, Oosthuizen Houten huis uit de 18e eeuw met aan de straat een puntgevel met fronton boven een bakstenen pui. Raadhuisstraat 42, Oosthuizen Bakstenen huis met schilddak uit tweede helft 18e eeuw. Ingang met bovenlicht tussen pilasters in het midden van de voorgevel. Daarboven een dakkapel met gesneden vleugelstukken en een gebogen bekroning. Raadhuisstraat 29, Oosthuizen Bakstenen huis met schilddak uit tweede helft 18e eeuw. Gesneden Lodewijk XVdeur en snijraam tussen geblokte pilasters in het midden van de voorgevel. Daarboven een dakkapel met rijk gesneden vleugelstukken en bekroning. ↵
linksaf voor de provinciale weg
→ fietsroute naar Beets volgen ↵
linksaf bij de brandweergarage het fietspad naar Beets langs de
Beemsterringvaart ***Keuze m ogelijkheid bezoek kerk Beets
12
↵
na brug linksaf Beets
Kerk – Beets 51 – O PEN Hervormde Kerk. Eenbeukige kruiskerk met toren uit de 15e eeuw. ***Vervolg route zonder bezoek kerk Beets ↵
na brug rechtsaf Beets
Beets 15 Stolphoeve met houten wanden op bakstenen plint uit de 18e eeuw. Houten geveltop links boven de voorgevel. Vensters met roedenverdeling. ↵
rechtsaf bij provinciale weg en brug over
↵
na brug direct linksaf provinciale weg oversteken
→ Westerkoogdijk ***Keuze m ogelijkheid route Schardam ↵
linksaf Schardam
Schardam 21 Complex van twee sluizen, waarvan de zuidelijke in 1592 gereed kwam en drie stenen heeft, één met Anno, één met 1783 en één met inscriptie. De noordelijke sluis bevat twee cartouches, de een met het wapen van het Hoogheemraadschap de Uitwaterende Sluizen, de ander met vermelding van de dijkgraaf. Naastgelegen woonhuis, een geheel uitmakend met het complex van de beide sluizen te Schardam. Aan de overzijde een grensafbakening met Hoorn. Een hardstenen banpaal met opschrift 1761 en bekroond door de Eenhoorn met het wapen van Hoorn. Kerk – Schardam 27 – N IET O PEN Hervormde Kerk. Klein eenschepig gebouw met vijfzijdige sluiting, waarschijnlijk daterend uit 1662. Klokkentorentje boven het westelijk wolfeind van de kap. Hierin een oud uurwerk en een klok gegoten door G. de Wou, 1497. Nu is de kerk in gebruik als woonhuis. Schardam 32 Beemster- of Hornsluis. In 1735 voltooid en loost het polderwater uit de Schermer en de Beemster. Een cartouche met het door lofwerk omgeven wapen van de Beemster en onderschrift 1735 (kopie) en een cartouche met wapens en namen van dijkgraaf, (hoog) heemraden en secretaris van de Beemster.
13
***Vervolg route zonder Schardam ↵
rechtsaf IJsselmeerdijk naar Etersheim
↵
rechtsaf Etersheim
↵
rechtsaf IJsselmeerdijk naar Etersheim
Schooltje van Dik Trom – Etersheim 8 – N IET O PEN C. Joh. Kieviet schreef zijn eerste Dik Trom boek rond 1900 in de Openbare Lagere School in Etersheim. ’Uit het leven van Dik Trom’ werd het beroemdste kinderboek van de vorige eeuw. Na de restauratie van het schooltje met onderwijzerswoning wordt er in 2013 het Dik Trom museum in gevestigd. ↵
linksaf Etersheimerbraakweg
Molenm useum en bezoekerscentrum De Breek – Etersheim erbraakw eg 5 – O PEN Bezoekerscentrum De Breek is centraal inform atiepunt. Poldermolen met molenerf van de polder Etersheimerbraak. De Etersheimerbraak was een binnen de Westfriese Omringdijk gelegen meertje dat door een dijkdoorbraak ooit moet zijn ontstaan. Rond 1632 is de plas drooggelegd en sindsdien werd de zo ontstane polder door een windmolen op peil gehouden. De molen verzorgt de onderbemaling van de Etersheimbraakpolder ↵
terug fietsen naar de IJsselmeerdijk en rechtsaf richting Warder
IJsselm eerdijk 4 Op de dijk naar Warder een grenspaal in de vorm van een obelisk uit 1777. → IJsselmeerdijk naar Edam → Zeevangszeedijk → Oorgat Fort Edam – O orgat 10 – O PEN Fort van de Stelling van Amsterdam. ↵
rechtsaf Klundert
↵
linksaf Noordervesting
Vesting rond Edam (deze is helem aal rond te fietsen)
14
De eerste verwijzing naar een versterkte stad is te vinden in het handvest dat graaf Willim V (1349-1389) de plaats in 1357 schonk. Vesten moet uitgelegd worden als aarden wal. Tussen 1513 en 1526 werden dit stenen verdedigingswerken, een fortificatie met poorten en grachten. ↵
links vanaf de vesting de Grote Kerk
Grote Kerk – G rote Kerkstraat 59 – O PEN Waarschijnlijk stond er al rond 1200 een kerkje of kapel. Wat we zeker weten is dat de kerk al voor 1366 bestond en dezelfde grootte had. In 1413 krijgt de stad Edam het voorrecht van Willem VI, dat een iemand die poorter wordt, duizend stenen of geld daarvoor moet betalen. De Grote Kerk is een erkende rustplaats voor fietsers en bij mooi weer zal er met OMD buiten gerecreëerd kunnen worden. Aan de oost- en noordkant van de kerk ligt een prachtige onderhouden begraafplaats.
*** Vervolg route naar centraal informatiepunt VVV Edam – Volendam – Monnickendam ↵
linksaf vanaf de Noordervesting naar Groenland en Nieuwvaartje
Deze route werd mede mogelijk gemaakt door de VVV Edam, gemeente Purmerend, gemeente Waterland en gemeente Zeevang. Copyright: Gemeente Purmerend 2012
15
