Regionaal voedsel uit Altena

Regionaal voedsel uit Altena Draagvlak onderzoek Biesbosch streeknetwerk maart 2014

1

© Optifield/New Meanings 2014

Vraag en aanpak Vraag: Wat is het draagvlak voor een regionaal voedsel concept in de regio Altena onder de stakeholders? Bij: • Producenten • Restaurants / kookstudio • Verzorgingshuizen

• Volkstuinen • Basisscholen en BSO • Winkels

2


Vraag en aanpak Doelstellingen: • Inzicht verkrijgen in draagvlak voor regionaal voedingsconcept • Inzicht verkrijgen in samenwerkingsbereidheid en –behoefte tussen de stakeholders • Inzicht verkrijgen in reeds bestaande alternatieven • Ideeën van stakeholders t.a.v. Regionaal voedingsconcept

Aanpak: 23 Interviews bij stakeholders aan de hand van een gespreksleidraad en 18 bestaande concepten. 3


Vraag en aanpak gespreksthema’s • Wat is een streekproduct of een streekgerecht? • Waar staat onze streek en waar staan onze streekproducten voor? Wat maakt ze uniek? • Wat gebeurt er nu, wat werkt en wat werkt niet? • Wat zou u graag willen? Waarom? • Waar is behoefte aan in de markt? Bij de klanten? • Hoe verloopt de samenwerking? • Welke producten, concepten en welke vorm van samenwerking hebben de meeste kans volgens u?

4


Nu Dit is de situatie nu

Kenmerken en grenzen van onze streek volgens de deelnemers

“Een streekproduct komt uit onze streek als het uit het Land van Heusden en Altena, het gebied tussen de rivieren komt en/of verwerkt is.”

5



Wat verstaat u onder streekproducten / streekgerechten (hoe groter de letters, des te vaker genoemd)

6

Streekproducten

Streekgerechten © Optifield/New Meanings 2014


Belangrijkste associaties streekproducten / streekgerechten

Ambachtelijk Vers Van Dichtbij Vakmanschap Authentiek Duurzaam Bij de boer vandaan Landelijk is dit (Motivaction consumenten onderzoek): Associaties: Vers van het land, ambachtelijk, uniek. Lokale producten: uit de buurt, kleinschalig Streekproducten: Nederlandse oorsprong 7


Nu Aanbod streekproducten

Dit is er volgens mij en dit verkoop of verwerk ik

Appels, Peren, Kersen, Genderse mix kaasboerderij Genderen, snoekbaars rivier Woudrichem, aardappelen, ham van slagerij van der Linden Bruchem, Brakelse knol, Almkerkse overjarige kaas (is er helaas niet meer), brood van Hardeman, fruit van oude rassen fruitbomen, rivierkreeftjes, wilde gans, grondeltjes, Woerkums bier, witte speculaas uit Werkendam, sappen Fruitschuur, den Eelder, boter van van de Pol, advocaat van Jan Bax, manden, klompen, Bossche bol, Heidehoeve vlees, Vughtse broeder, fruit Verkooijen, producten van HAK, Drunense ham, Sleeuwijkse roefjes, Woerkumse sloffen, Veens paaltje, honing landgoed Klootwijk, paling uit Biesbosch, geitenkaas, producten van molen in Woudrichem, wijn van wijnboer in Made, palling, kruidbollen, lokale leveranciers voor reguliere producten, harde bolussen, Mikkemannen, potjebraaiers, Raamsdonkse broeder, Biesbosch bier, capri geitenijs, Eethense wijnappel, Roem van 8 altena

Fruit, aardappelen, snoekbaars, ham, honing, sappen, Genderse mix, zuivel van den Eelder, van de Pol boter, lokale leverancier voor brood/banket, groenten, fruit, eieren, Brabants vlees, Heidehoeve vlees, Brabants genot advocaat, Biesbosch paling, Brabants worstenbroodje,Woerkumse sloffen, honing, Drunense ham, blanke speculaas, Woerkums bier, meelproducten, kaas, jam


Nu Aanbod streekproducten

9

Feedback

•

Uniciteit kan zitten in beleving, verhaal en/of product zelf

•

Supermarkt verkoopt alles al, aanbod is niet tot weinig onderscheidend

•

Er zijn producten van goede kwaliteit

•

Presentatie regioproduct blijft wat achter

•

Producten worden verspreid door de regio aangeboden, kleinschalig

•

Er is ondernemer nodig die het oppakt

•

Je moet ervan gehoord hebben, weet niet goed wat er te koop is, vnl mond op mond reclame, locale krantjes

•

Zijn er mogelijkheden voor speciale/ unieke teelt? (bijvoorbeeld hopscheuten in België)

•

Als mensen proeven en het verhaal horen vinden ze het geweldig

•

Distributie is een punt, te veel moeite en tijd

•

Behoefte aan centraal punt in de regio

•

Er zijn kansen om producten en toerisme elkaar te laten versterken

•

Duidelijkheid en goed vindbare informatie over prijs en aanbod

•

Zou er best meer mee willen doen

•

Onbekendheid

•

Originaliteit van producten kan beter

•

Meer onderscheid in smaak

•

Biologisch aanbod is beperkt

•

Weinig budget voor marketing/communicatie


Klanten type consumenten

restaurants

zorg

Beeld

winkels producenten volkstuinen

10


Klanten type consumenten

11


Klanten geïnteresseerde consumenten

Restaurants, zorg, winkels, producenten

Inschatting % klanten dat geïnteresseerd is in streekproducten:

Gemiddelde 40% 80-100% kookstudio, delicatessenwinkel 40% zorg, restaurants 10-30% supermarkten 25% producenten

12


Klanten geïnteresseerde consumenten

Restaurants, zorg, winkels, producenten

Producten zijn aantrekkelijk als: • Het verhaal klopt en wordt verteld (storytelling), beleving creëren • Het product uniek is, bijv. smaak, receptuur, ras

• Bekendheid gegenereerd wordt – marketing communicatie, proeverijen • Ze herkenbaar zijn als streekproduct • Ze duurzaam zijn

• Er structureel aanbod is, ruim assortiment • Bereikbaarheid en toegankelijkheid van producten vergroot wordt • Goede kwaliteit voor een redelijke prijs

13


Klanten consumenten prijsniveau en marktpotentie Prijsniveau streekproducten vs regulier

+0-10% Potentieel in stijging omzet (slechts 6 respondenten)

X5 (supermarkt beperkt) • Bij voldoende aanbod en aansluitend op randvoorwaarden • Minder marge tussen inkoop en verkoop is bespreekbaar

14


Ambitie Wensen van afnemers Wat zouden streekproducten kunnen betekenen voor…. •

Geïnteresseerden uit andere regio’s: unieke producten specifiek uit deze regio, aantrekkingskracht voor de regio, zet ons op de kaart, promotie van de regio

•

Streek en bewoners: trots, verbinding, bijdrage aan de streek ,werkgelegenheid, behoud bestaansrecht regio, bevordering economie, economische stromen in regio houden – financieel (elkaar steunen) en beleving bij ons eten, meer toerisme, duurzaamheid

•

Mijn klanten: meer binding met eigen regio, extra aantrekkingskracht (pull) door verhaal, beleving, smaak ipv volume, verantwoord, herinneringen

•

Mij: toegevoegde waarde voor bedrijf, onderscheidend vermogen, klantbinding, inspiratie, eerlijke prijs, verbinding

15


Ambitie Wensen van afnemers

16


Ambitie

Volkstuinen behoeften, kansen, dromen

nu •

Vrij vaste kern houders volkstuinen

•

Geen behoefte aan veranderingen

•

Telen voor eigen gebruik, familie en buren

•

•

Er zijn geen of nauwelijks wachtlijsten

Geen wens voor samenwerking met andere partijen

17


Ambitie

Scholen nu

behoeften, kansen, dromen

Basisscholen

Basischolen

•

Kinderen minder kennis voedselbron

•

•

Besteden aandacht aan voedsel

Structureler aandacht aan voedsel geven, maar programma is vol

•

Tussendoorhap is minder gezond

•

•

Boerderij-school/tuintjes: met hulp van vrijwilligers

Tuintjes sterk afhankelijk enthousiasme leerkracht

•

Streekproductenmarkt op schoolplein

•

Tijd en geld beperkende factoren

•

Levering fruit

•

Soms excursies agrarische bedrijven

•

Gemeentelijk coördinator thema voedsel (zoals ‘Bartinwerkendam.nl’ bewegen en beleven)

•

Kinderboerderij

•

Brede school met vergaande samenwerking

18


Ambitie

Scholen nu


Prinsentuincollege

Prinsentuincollege

•

Voedsel onderdeel opleiding: gezondheid, verwerking, conserveren, koken

•

•

Excursies: te weinig bedrijven

•

Ongezond voedsel: vet, suiker

Verwerkende bedrijven om te bezoeken

Goede kantine gerund door leerlingen Extra vak ‘horeca’

19


Ambitie

Trema nu


BSO

BSO

•

•

Wil graag lokaal inkopen

•

Voedsel prachtig : eten, leren, werken, bewegen

•

Incidenteel en structureel kennismaken met voedsel, producenten, verwerking etc.

•

Pilot ‘warme maaltijden’ op één BSO. Kant en klare maaltijd uit supermarkt Werken met de kinderen in BSO met ‘thema’s : bezig zijn, kennis ontwikkelen

Ouderen •

Dagbesteding

Vrijwilligers •

Organisatie van vrijwilligers

Ouderen •

tuintjes bijhouden

Vrijwilligers •

organiseren vrijwilligers rondom voedsel: tuintjes, excursies

Brede school met gezamenlijke inkoop en verwerking voedsel 20


Ambitie

Zorg nu


•

Met name via directe levering

•

Verbeteren distributie

•

Producten worden ingezet bij extra activiteiten

•

•

Indien mogelijk worden locale leveranciers gezocht (bijv voor brood)

Beleving en herkenning bij cliënten stimuleren, er kunnen activiteiten om heen gecreëerd worden

•

Voldoen aan kwaliteitseisen en regelgeving, continue levering is soms lastig

•

Voldoen aan kwaliteits- en leveringseisen (o.a haccp, overige wetgeving, continue levering)

•

Kwaliteit en verantwoord product is belangrijk

•

•

Voldoen aan wet- en regelgeving een vereiste

Kan extra inkomsten genereren bijv. door cateringactiviteiten / maaltijdvoorziening in directe regio

•

Men is in de keten niet altijd voldoende op de hoogte van elkaars eisen

•

Prijs is zeer bepalend (totale voeding/dag 6,pp), smaak ook

•

Producten roepen herinneringen op bij bewoners: weemoed, thuisgevoel

•

•

Centrale keukens staan onder druk

Kleinschalig wonen wordt steeds belangrijker, daarmee krijgen afdelingen eigen voedingsbudget

21


Ambitie nu

22

Restaurants - kookstudio behoeften, kansen, dromen

•

Onze klanten hebben er interesse in

•

We vertellen graag het verhaal

•

•

Behoefte aan onderscheidende producten, met name op smaak en unieke producten voor deze streek, niet overal verkrijgbaar

We halen nu zelf producten op, dat is te duur en vraagt te veel tijd

•

Erkend streekproduct zou mooi zijn

•

Producten zijn niet altijd onderscheidend

•

Duurzaam, bij voorkeur biologische producten

•

Betrouwbaarheid in levering voor langere tijd is weleens lastig: als het op het menu staat moet ik het kunnen leveren

•

Verhaal meer en duidelijker vertellen

•

Kwaliteit zeer belangrijk

•

We kunnen niet standaard producten verwaarden (valappels, kromme groenten etc)

•

Distributie verbeteren, centraal punt, betrouwbare levering

•

Informatie voorziening over wat er allemaal is verbeteren (bijv online, incl prijs en beschikbaarheid)

•

Marketing communicatie verbeteren

•

Vergroten breedte van assortiment (diversiteit)

•

Ik hoor er nu via via van

•

Het is een food trend

•

Aanbod past niet altijd bij marktbehoefte


Ambitie

Winkels nu

behoeften, kansen, dromen •

Kan concurrentiepositie verstevigen

•

Assortimentsbreedte streekproducten moet uitgebreid worden.

•

Voldoen aan leverings-/kwaliteitseisen van retailers

Als het in het reguliere assortiment opgenomen moet worden, dan moet het ook aan eisen van centrale inkoop voldoen (omzet/meter schap, promotie budget, volume, centrale frequente levering etc)

•

Gezamenlijk uitleveren, niet iedereen apart

•

Centraal verkooppunt voor streekproducten in hele regio

•

Distributie verbeteren

•

Kwaliteitsbewaking vanuit centrale keten is sterk

•

Smaak, onderscheidend vermogen belangrijk

•

Wil uit goodwill producten opnemen, maar verdienen er niet-minimaal op

•

Zou graag meer aanbieden

•

Producten uit de regio geven vertrouwen en kunnen bijdragen aan transparantie (kunt zien hoe het gemaakt wordt)

•

Marketing en salesacties, bekendheid en herkenbaarheid producten verbeteren

•

•

•

•

23

Veel mensen moeten op de prijs letten, producten zijn nu duurder dan regulier

Mogelijkheden om producten in assortiment op te nemen buiten de centrale distributie/keten is zeer beperkt (ca 1%)

Samenwerking als gezamenlijke ondernemers kan beter, bekendheid met elkaars eisen ook

Centrale distributie en assortiment verbeteren © Optifield/New Meanings 2014

Ambitie ANV Altena Biesbosch –werkgroep streekproducten nu behoeften, kansen, dromen -Er wordt samengewerkt met een aantal producenten

-Samenwerking (10 top-)bedrijven -Alles onder één vlag

-Samenwerken wordt als positief ervaren

-Box concept introduceren

-Samenwerking nog matig

-Goede logistiek

-Verkoop van elkaars producten

-Personeel uitwisselbaar

-Nog geen gezamenlijk doel en visie -Nog matige interesse streekproducten bij consumenten

-Eigen product ontwikkelen -Meer beleving rond streekproducten genereren

-Onbekend wat marktomvang is -Beperkte investeringen mogelijk Zelf een streekbox concept in de markt zetten

24


Ambitie Natuurlijk Biesbosch nu -Deelnemers certificeren, producenten voldoen aan score om mee te mogen doen + verbetering per jaar

behoeften, kansen, dromen -

Goed gecoördineerde distributie streekpakketten

-

Groothandelsfunctie

-

Groter volume, meer deelnemers

-Samenwerking tussen deelnemers loop stroef (twee trekkers)

-

Uitbreiden werkgebied naar Altena

-

Samenwerking met ANV Altena Biesbosch

-Onderlinge uitwisseling producten

-

Meer bekendheid krijgen

-Samenwerking met horeca en recreatie en verzorgingshuis

-Centrale distributie komt niet van de grond

Samenwerken en afzet vergroten

-Meegewerkt aan schoolgruiten

25


Ondersteuning (centraal) nodig bij:

Genoemd door geïnterviewden

Meest genoemd: • Distributie (vele malen genoemd) • Informatie, marketing (assortiment, beschikbaarheid, verhaal, thema dagen, events) Overig: • Overkoepelend concept • Stichting streekproduct die je informeert en assortiment controleert • Kwaliteitscontrole (wetgeving, haccp) • Geen merk, wel keurmerk/ streeklogo

• Ideeën • Verkoop 26


Concept Geselecteerde inspirerende bestaande voorbeelden

APP & toeristische route

Neighbour foodmarket

Boerderijwinkel & streekdagen

APP/site: wens tot uitbreiding in aanbieders en functionaliteiten (zoals bijv social food market) Gansch de gans: met name inspirerend voor zorginstellingen.

Social food market

Gansch de Gans

27


Boerderijwinkel / streekdagen/ neighbourhood food market: vooral t.a.v. centrale plek in regio en gecoördineerde distributie

Concept Geselecteerde meest kansrijke bestaande voorbeelden

APP & toeristische route

Neighbour foodmarket

St Maartenskliniek minder afval

Beebox

Gansch de Gans

Boerderijwinkel & streekdagen

28


Samenwerking binnen het streeknetwerk

Film toelichting streeknetwerk

http://prezi.com/pksvpyzoqa9o/streekalliantie-biesboschregio/ http://prezi.com/ywefn6xunhzz/biesbosch-streeknetwerk/ 29

http://www.youtube.com/watch?v=w5ZV5yLLil4 © Optifield/New Meanings 2014

Het verbeteren van distributie, assortiment, marketing en communicatie is een centraal thema Belang

Belang

Organisatie

Organisatie Brengen

Brengen

Halen Halen

Thema van

Halen

Brengen

samenwerking

Organisatie Brengen

Belang

Belang

Halen

Halen Brengen

Belang Organisatie 30


Organisatie

Overkoepelende collectieve belangen tussen de stakeholders zijn minder ontwikkeld of worden minder relevant gevonden

31


Conclusies (1) •

De rivieren rondom het land van Heusden en Altena worden als natuurlijke grens van de streek gezien

•

Als kenmerkende eigenschappen voor de positionering van de streek worden de natuur met dijken en de Biesbosch, Land van Heusden en Altena als eiland, het landelijke, gemoedelijke karakter en de behoudende maar daardoor ook authentieke cultuur genoemd. De kerk speelt een belangrijke rol.

•

Dit sluit aan bij de associaties die er leven rondom streekproducten: authentiek, ambachtelijk, traditie, van de boer, van dichtbij, en in verbondenheid.

•

Men vindt de houding ten opzichte van voeding van consumenten in de streek hier ook bij passen. Zij zijn in het algemeen geïnteresseerd in bekende, vertrouwde, traditionele voeding. 'Het goede behouden'. Een kleinere groep staat open voor ontdekken en verantwoord.

•

Men verwacht dat een groot deel van de klanten geïnteresseerd is in streekproducten en het verhaal wil horen.

•

Er zijn geen duidelijk herkenbare streekgerechten bekend, wel wat traditionele, oudere gerechten die ook elders in Nederland worden gegeten

32


Conclusies (2) •

Buiten dat de producten uit de streek komen, is het onderscheidend vermogen en de beleving die eromheen gecreëerd wordt beperkt.

•

Er is meer beschikbaar dan dat men daadwerkelijk verkoopt of verwerkt. Er is onbekendheid met wat er allemaal beschikbaar is (je moet het via via horen), en er zijn distributie issues (kost te veel moeite om producten te verkrijgen, structureel aanbod). Marketing communicatie en de presentatie van de producten behoeven aandacht.

•

De prijs van de producten moet vergelijkbaar zijn met regulier of maximaal 10% hoger. Een hoge gedoe factor en een laag onderscheidend vermogen vergroten de relatieve prijs perceptie

•

Binnen de keten is men niet altijd op de hoogte van elkaars wensen en eisen

•

Men vindt dat streekproducten betekenisvol zouden kunnen zijn voor de regio (aantrekkelijkheid, verbinding, beleving & inspiratie, economische stromen)

•

Er zijn zeker ambities ten opzichte van regionale producten, maar de realiteit valt vaak tegen, er mist verbindende, realiserende trekkracht ten opzichte van het overkoepelende belang.

33


Conclusies per stakeholder groep (1) •

De volkstuinen hebben geen behoefte aan een samenwerking met andere partijen. De huidige situatie voldoet voor de leden. De volkstuinen niet in een vervolgtraject betrekken.

•

De basisscholen proberen zo goed en zo kwaad als heet kan om aandacht aan voedsel te besteden om gezond eten onder de aandacht te brengen, herkomst te leren en als sociaal element. Meer aandacht schenken aan voedsel is wenselijk. Beperkingen zijn tijd en geld. Kansen liggen er in de levering van fruit aan scholen. Ook het aanbieden van schooltuinen bij boeren voor basisscholen. Het inschakelen van vrijwilligers (via Trema) is een randvoorwaarde. Voedsel kan als kapstok worden gebruikt voor meer activiteiten. Coördinatie vergelijkbaar met ‘bartinwerkendam.nl’.

•

Prinsentuin; vanuit de achtergrond van de school is er vrij veel aandacht voor voedsel in de opleiding. De kwaliteit van het geconsumeerde voedsel op school laat te wensen over. Aanhalen van contacten tussen de school en de producenten en verwerkers van voedsel geeft mogelijkheden voor samenwerking. Leveren van producten aan de school voor kantine en de lessen.

•

Trema ziet voedsel als een mooi thema om van alles omheen op te bouwen. Ze zouden o.a. lokaal voedsel in willen kopen. Daarnaast is de organisatie op zoek naar allerlei activiteiten voor jong en oud. Ze zijn gespecialiseerd in organiseren en zouden verbindend kunnen werken tussen de producenten en afnemers van producten.

34


Conclusies per stakeholder groep (2) •

Producenten: Er is sprake van een gemêleerde groep. De trekkracht in de groep zou beter kunnen. Uitbreiding van activiteiten voorwaarts in de keten zijn vaak lastig te combineren met de dagelijkse bedrijfsvoering. Men zou graag een streekbox concept willen realiseren (ANV). Natuurlijk Biesbosch wil graag samenwerken met ANV Altena Biesbosch, waardoor meer variatie in aanbod en meer draagkracht ontstaat

•

Zorg: men staat positief tegenover het werken met lokale leveranciers, mits men voldoet aan de leverancierseisen rondom inzicht in aanbod, kwaliteit, levering en prijs. Streekproducten kunnen beleving geven als het aansluit op de wensen en herinnering van de bewoners.

•

Horeca: er is behoefte aan centrale distributie, meer variatie / onderscheidend vermogen in het assortiment en ondersteuning bij het vertellen van het verhaal

•

Winkels: er is behoefte aan verbetering in centrale distributie en assortiment. Marketing en salesacties zijn nodig om bekendheid en herkenbaarheid van de producten te verbeteren

35


Aanbevelingen •

De grootste factor voor commercieel succes is de meerwaarde die de eindklant ervaart (71%) en dat het voldoet aan hun eisen en wensen (61%). Het testen van de behoeften bij consumenten is daarom gewenst

•

De huidige app over streekproducten zou kunnen worden uitgebreid in aantal aanbieders en functionaliteiten (assortiments- en prijs overzicht, webwinkel, centraal afhaalpunt…)

•

Voor zorginstellingen is het aanbieden van workshops zoals Gansch de gans inspirerend maar behoeft nog nadere uitwerking

•

Onderzoek naar de mogelijkheid om een centrale plek in de regio te realiseren, met gecoördineerde distributie. Op deze plek zijn producten te koop en beleef je waar de streek voor staat (zie Altena marktplaats)

•

Onderzoek mogelijkheden samenwerking producenten met scholen, BSO en dagbesteding ouderen met Trema als mogelijk verbindend element

•

Onderzoek de mogelijkheid om voedsel als thema (zoals sport en cultuur) op de gemeentelijke agenda te krijgen met ‘Bartinwerkendam’ als voorbeeld.

36


Idee: Altena marktplaats

Er is een centrale plek in de regio waar ik mijn streekproducten kan kopen, proeven, eten en waar ik het verhaal erachter ervaar. Lokale restaurants en winkels halen er ook hun producten op, dat is wel zo efficient. Met mijn app en op de site kan ik zien wat er te koop is en waar het vandaar komt. Zo kan ik ook van tevoren bestellen en het snel even oppikken in de boodschappen kluiswand. 37


Idee: Altena marktplaats

Wie gaat dit trekken?

38


Ienze Koekkoek Optifield BV Graskamp 26 Postbus 59 4254 ZH Sleeuwijk

+31 (0)6 20 48 34 95 [email protected]

Petra Buijs New Meanings BV Sluis 2

4285 XA Woudrichem +31 (0)6 53 99 33 81 [email protected] 39

Adressen


Bijlage A: gesprekspartners ANV Altena Biesbosch

Stichting Natuurlijk Biesbosch Restaurant Kruiden en Jasmijn De Koppelpaarden

Brasserie boven de rivieren Fort Altena Kookstudio Heerlijk en Eerlijk De Riethorst Stromenland Zorgplein Maaswaarden Volkstuinen Aalburg Volkstuinvereniging Sleeuwijk OBS De Regenboog Dussen PC Basisschool 'De Morgenster' Prinsentuincollege Andel Trema Welzijn BV De Leckernij Van den Heuvel De Kwant

40

Albert Heijn Almkerk Emté Wijk en Aalburg

Kaasboerderij De Lange Hoeve Schutskooi / Van der beek De Fruitschuur Groenland Organics t Boerenhof Johan Halters Peter Verschuren Patrick de Rade Bjorn van der Westen Michel Vermeymeren Yvonne Pit Ronald van de Ende Birgit van Kuik Locatie Notenhoff, Ben Vos W. Timmermans Cees Swart Dick Slijkoort Wim Marinissen Reinilde Korthout Annemieke van Willegen Jorge van den Heuvel

Ron de Kwant Dennis en Robin Groen Armand Nieuwkoop


Regionaal voedsel uit Altena

Recommend Documents