Beleidsplan Altena

Beleidsplan

2012-2015

Altena

Met de wind vol tegen is het nog knap fris. Maar wat een uitzicht! De zon zet het Brabantse land in een scherp licht, de Bergsche Maas golft zachtjes, de dijk staat vol lammetjes. Het Land van Heusden en Altena lijkt nog weg te dromen in vervlogen tijden. Ingeklemd door water, ver van lawaaiig verkeer en zware industrie, straalt het een rust uit die hoort bij een arbeidzaam boerenleven. Godsvrezend ook: alleen kerktorens priemen uit boven de weidse vlakte, die meurt naar gier. Dit land inspireert tot dichten. Maar Het Land van Heusden en Altena is niet alleen interessant voor dichters. Dit boerenland is ook het parcours waarop Olympischen wereldkampioene Marianne Vos (uit Babyloniënbroek) de basis legde voor haar indrukwekkende wielercarrière. Snelheid maken, stevig doortrappen, dat gaat hier prima op de veelal goed geasfalteerde wegen. 1

Precies deze combinatie, het bewustzijn van de omgeving, haar historie en eigenheid, gecombineerd met stevig doortrappen in het licht van de toekomst, is de essentie van de toekomstvisie van Bibliotheek Altena.

Je leven slijten tussen de rivieren is keer op keer weer kopje ondergaan. Als kind verdronk je bijna bij de pieren: de stroom was sterk, je kon niet blijven staan. En altijd zullen er de ponten blijven, geleid door kabels naar de overkant, strak nagestaard door koeien die hun lijven verkoelen, de poten vast in zuigend zand. Naast water waren Maas en Waal je vrienden. De Maas een maatje dat je had getemd, de Waal een stroom waar moeders soms om grienden: hij zette vaak de mensen in hun hemd. Mooi Altena, omarmd door brede stromen die tussen smalle dijken verder gaan, behoud je glans. Laat het zover niet komen, dat alles onder water komt te staan

Kees van Gammeren

1

Trouw Onno Havermans 17-4-2010

1

Inhoud

Inleiding Hoofdstuk 1

3 De veranderende context

4

Doorkijk: Visie op de toekomst: wereldwijd en toch lokaal

6

Hoofdstuk 2

Maatschappelijke legitimatie: missie, visie en kernwaarden

11

Hoofdstuk 3

Toekomstbeeld

13

Doorkijk Bibliotheek met ambitie: De leukste plek in de omgeving, een fysieke en virtuele belevenis.

14

Hoofdstuk 4

Naar een toekomstbestendige strategie

20

Hoofdstuk 5

Doelen, activiteiten, speerpunten en doelgroepen

25

Hoofdstuk 6

Organisatie, financiën en planning

31

Bijlagen

Mogelijke samenwerkingspartners

33

2

SBA is in 2010 ontstaan uit een fusie van Stichting Bibliotheek Aalburg, Stichting Openbare Bibliotheek Den Buitenburcht, Stichting Openbare Bibliotheek Werkendam en Stichting Bibliotheek Altena. SBA heeft in 2011 in de regio 7 bibliotheekvestigingen en 4 bibliotheekpunten in basisscholen. SBA heeft een werkgebied van ongeveer 53.000 inwoners verdeeld over 21 dorpen.

Inleiding

Dit Beleidsplan 2012-2015 beschrijft de strategische overwegingen en plannen voor de komende periode. De vernieuwing en versterking van de dienstverlening, die we de vorige beleidsperiode al hebben ingezet, zetten we onverminderd door. We hebben geworsteld met de toekomstvisie van onze bibliotheek. Op bijna alle voor ons belangrijke terreinen vinden ingrijpende veranderingen plaats waarvan de uitkomsten voor een deel nog onduidelijk zijn. Dat betekent dat het bereiken van de bestemming geen verzorgde reis kan zijn maar meer het karakter heeft van een trektocht. We weten welke kant we op willen maar de route ernaar toe is geen blauwdruk. We hebben de ambitie de beste plattelandsbibliotheek van Nederland te worden. Uitgangspunten hierbij zijn dat informatieverwerving en cultuurbeleving fundamentele waarden zijn voor maatschappelijk succes en welzijn. Een (toekomstige) kennissamenleving kan niet zonder een goede bibliotheek voor informatievoorziening en culturele ondersteuning. Voor Bibliotheek Altena (SBA) houdt dit in dat de bibliotheek lokaal verankerd is, het centrum vormt van gemeentelijke en maatschappelijke informatiefuncties, een wezenlijke interactie met de inwoners aangaat en een proactieve instelling heeft. De route? Die creëren we samen met anderen in een steeds veranderende context. Het kan zijn dat we er met een omweg komen of dat we onderweg onze koers aan willen passen aan nieuwe omstandigheden! SBA zal als gids en reisleider deze route afleggen en de maatschappelijke organisaties, gemeenten én vooral de burgers meenemen in die ontwikkelingen. In dit beleidsplan is die tweedeling steeds zichtbaar: de korte tot middellange termijn waarvoor we gerichte keuzes maken en acties inzetten; beleid dat de richting van de eindbestemming volgt en nog vooraan op ons pad ligt. Daarnaast zullen we vergezichten geven van waar we heen willen en waar we naar toe willen werken met de acties die we in de komende drie jaren in gaan zetten. Het is een reis die we in gezamenlijkheid met onze partners willen én moeten maken. Onze ambities op het gebied van de toekomst kunnen en willen we niet alleen gestalte geven. We zullen in gesprek met partners (gemeenten, medewerkers, scholen, andere bibliotheken, organisaties in het maatschappelijk middenveld) de route van onze reis bepalen want uiteindelijk willen we gezamenlijk dat einddoel bereiken! De trektocht die we gaan ondernemen is een spannende; het is een reis met vraagtekens en valkuilen, met hoogte- en dieptepunten. Een reis die we graag willen beginnen! Op basis van onze visie maken we keuzes die gericht zijn op het behalen van ons einddoel: een sterke fysieke én een sterke digitale bibliotheek. SBA gelooft dat het bibliotheekwerk de komende jaren in een stroomversnelling zal raken waarbij de digitale component uiterst belangrijk wordt. Om deze digitale ontwikkeling te kunnen inzetten is het nodig om ruimte te creëren, zowel in menskracht als in budget. In hoofdstuk 1 beschrijven we de veranderende context, ontwikkelingen die van grote invloed zijn op de bibliotheek. In hoofdstuk 2 de maatschappelijke legitimatie (missie en visie) en een korte terugblik op het afgelopen jaar. In hoofdstuk 3 schetsen we een beeld van de bibliotheek die we in toekomst willen zijn. Daarna beschrijven we de weg naar een toekomstbestendige strategie. In hoofdstuk 5 worden de voorgaande hoofdstukken geconcretiseerd in doelen, activiteiten en resultaten. We eindigen met de organisatie, financiën en planning in hoofdstuk 6. De blik op de toekomst op langere termijn is geïntegreerd in de hoofdstukken1 (kader: visie op de toekomst: wereldwijd en toch lokaal) en 3 (kader: bibliotheek met ambitie).

3

Hoofdstuk 1

De veranderende context

In de inleiding hebben we al aangegeven dat we ons richten op zowel de nabije toekomst als het perspectief op langere termijn. In dit hoofdstuk gaat het allereerst om de nabije toekomst en de consequenties voor het beleid. De geschetste trends en de gemaakte keuzes dragen bij aan de ontwikkelingen die wij op de iets langere termijn zien en volledig willen omarmen. Die schets van de toekomst treft u aan in het aparte kader van dit hoofdstuk. Onze maatschappij is de afgelopen decennia sterk veranderd en blijft voortdurend in ontwikkeling. Op basis van onder meer economische, demografische en technologische ontwikkelingen is een maatschappij ontstaan waarin mensen ouder worden, zelfstandiger en mondiger zijn en meer keuzemogelijkheden hebben. Informatie en informatievoorziening drukken sinds de digitale (r) evolutie een steeds grotere stempel op onze maatschappij. Maar niet iedereen kan meekomen in die ontwikkeling terwijl de kenniseconomie daar wel om vraagt. Ook het bibliotheekveld merkt de gevolgen van deze maatschappelijke ontwikkelingen. Sterker nog, bibliotheken kunnen en moeten een belangrijke rol gaan vervullen in de (digitale) informatievoorziening. Bibliotheek Altena houdt nadrukkelijk rekening met deze trends in het beleidsplan. Wij willen de kansen die deze trends ons geven aanpakken en omzetten in nieuwe producten en diensten. Hieronder de belangrijkste trends voor de bibliotheek op een rij: De informatiemaatschappij De openbare bibliotheek is er om mensen zo goed mogelijk toe te rusten, zodat zij zich kunnen ontwikkelen. Uitgangspunt is dat geletterde en goed geïnformeerde burgers beter in staat zijn hun democratische rechten uit te oefenen en zich bewust, kritisch en actief te bewegen in de maatschappij. Deze opdracht is onverminderd van kracht, maar de omstandigheden waarin de bibliotheek opereert zijn ingrijpend gewijzigd. Voorheen bestond de kerntaak voornamelijk uit het beschikbaar stellen van boeken en andere informatiebronnen. De opmars van de informatietechnologie en de snelle groei van internet zorgen er echter voor dat informatie in overvloed en via vele kanalen beschikbaar is voor iedereen. De burger, de consument, ouderen, kinderen en jongeren, allemaal hebben ze het internet ontdekt als een plek om hun identiteit vorm te geven, elkaar te ontmoeten en gezamenlijk te reflecteren en initiatieven te ontplooien. Sociale media, zoals Hyves en Facebook zijn onderdeel van het dagelijks leven geworden. Honderden miljoenen mensen over de hele wereld houden een eigen blog bij of leveren user generated content aan Wikipedia, YouTube en Flickr. Er wordt zo’n niet aflatende stroom over mensen uitgestort, dat je rustig kunt spreken van informatie inflatie. Mediawijsheid Alleen toegang bieden tot informatie volstaat niet. Naarmate de maatschappij verder digitaliseert, is er een steeds grotere noodzaak om mensen te helpen zich te ontwikkelen tot mediawijze burgers. Onder mediawijsheid wordt ondermeer verstaan: de vaardigheden om zelf effectief en gestructureerd naar betrouwbare informatie te zoeken, de gevonden informatie kritisch te analyseren en feiten van meningen te onderscheiden. Maar het is meer dan dat. Het gaat ook om het vermogen van mensen om zelf informatie of cultuuruitingen te produceren en daarmee een zinvolle bijdrage te leveren op het internetpodium.

4

Internet heeft een participatiecultuur doen ontstaan; een podium waarop iedereen de kans heeft zich te manifesteren. De mediavaardigheden die mensen nodig hebben om onderdeel uit te maken van die participatiecultuur zijn in wezen de nieuwe sociale vaardigheden van de 21ste eeuw. Het ontbreken ervan zorgt voor een nieuwe tweedeling in de maatschappij: de connected en de not-connected. Wie geen gebruik maakt van moderne media en niet participeert in virtuele netwerken raakt letterlijk losgekoppeld van de maatschappij. Het stimuleren van mediawijsheid is dan ook één van de meest wezenlijke taken voor SBA in de komende jaren. Daarbij gaat het niet alleen om het bijbrengen van informatievaardigheden, maar juist ook om de nieuwe competenties die nodig zijn om te participeren in virtuele netwerken. Verbredende scholen op weg naar een digitale toekomst Hoewel het onderwijs gevangen lijkt in een richtingenstrijd tussen ‘het nieuwe leren’ en meer klassieke vormen van onderwijs zijn een aantal ontwikkelingen onmiskenbaar. Een heel belangrijke is de ontwikkeling van Brede Scholen en educatieve centra. Alle voorzieningen voor de jeugd worden meer en meer rondom het onderwijs geformeerd. Kinderopvang,

peuterspeelzaal

en

onderwijs hergroeperen zich en komen tot een beter afgestemd en rijker aanbod richting jeugd en hun ouders (dagarrangementen). Het onderwijs is daarbij de spil en regievoerder. Andere voorzieningen zoals bijvoorbeeld GGD en schoolmaatschappelijk werk, en ook de bibliotheken groeperen zich in een soort tweedelijns rol om deze brede scholen heen. Daarbij wordt overigens wel steeds duidelijker dat de school niet de oplossing is voor álle maatschappelijke problemen. De school (in smalle zin) moet vooraleerst zorgen voor taal en rekenen. Dit zijn dé belangrijkste vaardigheiden die de (economische) zelfredzaamheid van een leerling in het latere leven zullen bepalen. Er is veel aandacht voor passend onderwijs, handelings- en opbrengt gericht werken. ICT neemt een steeds belangrijker plaats in. De Vier in Balans monitor 2011 van Kennisnet geeft aan dat 75% van de leraren in het primair onderwijs gebruik maken van ICT. Het gebruik van digitaal leermateriaal is nu 17% maar veel leraren geven aan meer gebruik te gaan maken van digitaal lesmateriaal als het aanbod beter gaat aansluiten op hun vraag. Die ontwikkeling zou zondermeer plotseling in een stroomversnelling kunnen komen. In korte tijd werd het aantal computers in het primair onderwijs bijna verdubbeld en steeds meer zal er sprake zijn van een laptop of IPad per leerling. In het kader van educatie wordt steeds meer aandacht gevraagd voor de vaardigheden van de 21e eeuw voor de kenniseconomie. Het doel van het onderwijs is de persoonlijke talentontwikkeling, het voorbereiden op de arbeidsmarkt, het bijbrengen van burgerzin en het doorgeven van waarden, normen en culturele tradities. Het onderwijs moet mee evolueren met de maatschappelijke veranderingen2. De afname van zogenaamde industriële routine-jobs ten voordele van dienstverlening en creatieve banen vereist een grondige herziening van de vaardigheden, attituden en inhoud die in een actueel onderwijs aangeleerd moeten worden. Als alternatief ontstaat een visie op vaardigheden voor de 21e eeuw. Deze zijn op te delen in competenties voor leren en innovatie, burgerschaps- en beroepscompetenties en digitale geletterdheid.

2

Trilling, B. en Fadel, C. (2009) 21st Century Skills. Learning for life in our times. San Francisco: Jossey

5

Visie op de toekomst: wereldwijd en toch lokaal Niemand kan de toekomst voorspellen maar dat het er in de nabije toekomst al heel anders uit zal zien in de wereld van media en informatie is evident. Bibliotheken kunnen in dit veranderende landschap een cruciale rol spelen. Als geen andere maatschappelijk instituut is de geschiedenis van bibliotheken er een van transformatie en heruitvinding. Bibliotheek Altena kan en wil voorop lopen in dit proces. In dit vergezicht wordt een beeld geschetst van die bibliotheektoekomst op basis van de huidige trends op het gebied van media en informatie. Distributie In 2015 bestaan er naast de sterk gegroeide markt voor e-content nog steeds papieren boeken. Veel boekhandels zijn inmiddels verdwenen. Boeken worden vooral online gekocht en, de toptitels, in supermarkten. Bibliotheken voorzien nog steeds in de, weliswaar sterk verminderde, behoefte aan oudere titels en hebben daar een efficiënt aanvraag & distributiesysteem voor ontwikkeld gekoppeld aan centrale opslag. Bibliotheek.nl heeft zich ontwikkeld tot partner van bibliotheken en distributiepunt voor e-content. De problemen met e-books zijn pas recent opgelost. Oorspronkelijk mochten bibliotheken van uitgeverijen iedere e-content uitgave slecht door 3-5 gebruikers tegelijk laten bekijken. Dit businessmodel is uitgebreid en afgekocht via de landelijke copyright organisatie: de landelijke bibliotheekorganisatie betaalt nu boven op de abonnementen een lumpsum voor een onbeperkt aantal gebruiken van de e-content per jaar over alle titels. De uitgeverijen gebruiken de bibliotheek als pilot omgeving voor hun nieuwe elektronische uitgaven. Voor populaire en actuele digitale boektitels is een door NBD Biblion en het Centraal Boekhuis ontwikkeld try&buy systeem met de uitgeverijen afgesproken. Lenen van deze titels door klanten kost geld maar na de afgesproken leenperiode kan het boek met korting gekocht worden. Nieuws In 2015 verkeren de meeste grote dagbladen in crisis door de grote concurrentie van gratis nieuws op internet. Er verschijnen nog wel een aantal gratis papieren kranten maar ook deze staan onder druk. De overgebleven dagbladbedrijven hebben hun activiteiten grotendeels verlegd naar het digitale domein en leveren hun klanten gepersonaliseerde content op abonnementsbasis. De artikelen zijn leesbaar via de Newsapp die geschikt is voor tal van verschillende tablets/e-readers en ook bruikbaar in widgetversies. Bibliotheek Altena werkt samen met een platform voor gepersonaliseerd nieuws. Zij stelt speciale dossiers samen over actuele of bijzondere thema’s die alleen voor leden beschikbaar zijn. Bibliotheekleden hebben toegang tot krantenarchieven en kunnen deze via een nieuwswidget raadplegen. De bibliothecaris is content-curator geworden. Bibliothecaris als content curator, verbinder van kennis in de lokale gemeenschap Een content curator is iemand die doorlopend relevante informatie over bepaalde onderwerpen vindt, beoordeelt, verrijkt en deelt met zijn omgeving. Het vak van de papieren bibliothecaris gaat over naar de digitale bibliothecaris. De bronnen bevinden zich online. Door de zich uitbreidende constante stroom van nieuwe data en informatie is het stroomlijnen, begrijpelijk maken en bij elkaar brengen van informatie heel belangrijk geworden. Hier is een taak voor de digi-bibliothecaris weggelegd. Om zonder commerciële belangen maar handelend vanuit algemeen belang, met kennis en passie de verzamelde informatie weer ter beschikking te stellen. Het gaat dan vooral om het identificeren, classificeren, beoordelen en verrijken van content die relevant is, of door bewerking wordt, voor de lokale omgeving. Een curator is bedreven in het delen van deze

6

informatie met zijn omgeving en het verbinden van kennis in de lokale gemeenschappen. Hij/zij maakt daarbij gebruik van het volle spectrum van tools. Nu zijn dat bijvoorbeeld rssfeeds, facebook, linked-in, twitter, pinterest, scoop-it, paper-li, storify, en pearl-tree. Morgen kunnen dit nieuwe populaire instrumenten zijn. Platform In de toekomst zijn de bedrijven die de beste platformfunctie vervullen het meest succesvol. Facebook, Amazon, Apple en Google blijven voorlopig heer en meester. Vrijwel alle kleinere content leveranciers gebruiken vanwege het grote bereik en de makkelijke ontsluiting, deze platformen als distributiekanaal. In 2014 zijn televisie en computer geïntegreerd tot één interactief systeem voor beeld & geluid waardoor in de meeste huishoudens geen gescheiden computers en televisies meer te vinden zijn. Broadcasten is vervangen door ‘content on demand’. Ieder huishouden beschikt zowel over supersnelle glasvezelverbinding als draadloos breedband Wi-Fi. Mobiele applicaties plukken voortdurend de laatste versies van content automatisch via Wi-Fi uit de lucht. Alle content kan eenvoudig via netwerken gedeeld worden met anderen via de op open standaarden gebaseerde geïntegreerde functionaliteit. Mobiele applicaties werken contextgevoelig en bieden dankzij Web3.0-applicaties voortdurend op de fysieke context van de gebruiker afgestemde informatie. Ook de bibliotheekwereld heeft zich ontwikkeld tot digitaal platform voor leren, informeren en kennisdeling. De landelijke website Mijnbibliotheek.nl is door de VOB ontwikkeld tot dé portal van de landelijke bibliotheken. Lokale bibliotheken kunnen deze website, via het centrale Content Management Systeem, configureren voor de lokale bibliotheek (en hierop bijv. hun openingstijden en activiteitenprogramma aangeven) en hoeven geen eigen websites meer te ontwikkelen Gebruikers kunnen per titel hun mening geven –en het boek waarderen. Door de grote hoeveelheid waarderingen kunnen relevante suggesties worden gedaan zoals nu bijvoorbeeld bij “goodreads” gebeurt en op een andere manier bij bol/amazon (lezers die die boek leenden, lazen ook….). Mijnbibliotheek.nl integreert naadloos met het Google platform waar vrijwel alle gepubliceerde e-content te koop is. Tarieven voor lenen van e-content zijn gekoppeld aan een advertentiesysteem. Hoe lager het lidmaatschapstarief hoe meer advertenties er dynamisch tussen de e-content getoond wordt. Leren Alle scholen maken gebruik van Elektronische Leer Omgevingen. Deze ELO’s zijn ook distributiepunt voor e-fictie en e-nonfictie. Alle scholieren beschikken over mobiele applicaties die ook als e-reader dienen. Lezen doen kinderen vooral met een apparaat en nog zelden op papier. De bibliotheek is met haar bibliotheekfuncties, zoals Digitale Zoekassistent, Try&Buysysteem, leestips en gepersonaliseerde Schoolbieb geïntegreerd in de ELO van de school. Kinderen kunnen van tal van sms-alerts gebruik maken. Alle jeugd in het Land van Heusden en Altena is via school automatisch lid van de bibliotheek. De lidmaatschapskaart van de bibliotheek biedt tal van kortingsmogelijkheden bij partnerinstellingen zoals filmtheaters en muziekcontentaanbieders. Loket voor lokale kennis Bibliotheken hebben zich in 2014 tot fysieke en digitale kennisplatforms in het gebied ontwikkeld voor burgers met een individuele leervraag. De bibliotheekvestigingen worden door allerlei lokale welzijnsorganisaties gebruikt om hun diensten aan te bieden. Maatschappelijke spreekuren, loopbaanontwikkeling, budgetplanning, opvoedspreekuur, milieu educatie, gemeentelijk informatiecentrum, etc. het wordt door tal van instellingen georganiseerd in de bibliotheek.

7

De bibliotheekpas biedt kortingsmogelijkheden op content, toegang tot culturele instellingen, cursussen etc. Burgers kunnen zich in de bibliotheek laten bijscholen in de laatste digitale ontwikkelingen. De bibliotheek wordt ook gebruikt als afgiftepunt voor pakjes van TNT, er is een oplaadpunt voor de chipkaart en een ticket office.

Altena plein Meer over actuele Werkendamse kwesties (kwesties in land van altena) en over de virtualisering van informatie. • Collectie van boeken over Werkendam, Woudrichem en Aalburg; boeken over de

geschiedenis, forten, Biesbos, Hollandse Waterlinie, overstromingen, kastelen, de dorpen.

• Virtuele dossiers over actuele lokale onderwerpen: bijvoorbeeld vrijwilligers (voorbeeld

http://dossiers.detweedeverdieping.nu/), de WMO, gemeenteraden, ………. • Altenase verhalenprojecten: verhalen van en voor bewoners van het werkgebied • Wijkkranten uit Altena, folders van buurtorganisaties, welzijnswerk, sportverenigingen en nog veel meer …….Op het Altena plein is ook meer te vinden over de digitalisering van informatie: de wereld van online archieven, digitale kaarten, e-books, digitale overheidsinformatie enzovoort.

Mediawijsheid Bibliotheek Altena ziet een belangrijke rol voor zichzelf weggelegd om mensen op digitaal vlak sturing en richting te geven. Met kwalitatieve en objectieve informatievoorziening, in het kunnen omgaan met oude en nieuwe media, informatie op waarde kunnen schatten en veilig internetgebruik Via onze mediacoaches en met behulp van verschillende internetcursussen worden burgers, speciale doelgroepen en kinderen wegwijs gemaakt in het “lezen van de wereld”. Op het gebied van mediawijsheid werkt de bibliotheek intensief samen met het Expertisecentrum Mediawijsheid. Voorbeelden zijn: Familyweb, 23 onderwijsdingen, cursussen web 2.0 voor docenten, Webdetective, Cursus veilig internet Ontmoeting 3 De centrale vestiging wordt een feit. Er zijn diverse werkplekken en comfortabele zitplaatsen. De bibliotheek levert ondersteuning in de vorm van het vinden van de juiste content, hulp bij zoeken en faciliteert met gratis draadloos internet. En er is natuurlijk een horecavoorziening aanwezig. Bibliotheekleden krijgen korting op de producten. Het welzijnswerk verzorgt voor diverse doelgroepen activiteiten in de bibliotheek, bijvoorbeeld activiteiten voor jeugd in vakantieperiodes en je kunt er ook cursussen volgen die zijn georganiseerd door de één van de partners. Zoeken In 2014 is Google’s zoekfunctionaliteit zo sterk verbeterd dat het alle andere zoeksystemen uit de markt heeft verdrongen of geïncorporeerd. De landelijke bibliotheekcatalogus wordt door Google geïndexeerd en via Google Books ontsloten. De landelijk georganiseerde webdiensten van de bibliotheek zijn geïntegreerd met alle Google applicaties. Er worden steeds minder vragen gesteld in de bibliotheekvestigingen. De bibliotheek biedt via het eigen ELO en via het bibliotheek Youtube-kanaal een rijk pakket aan online instructiecursussen en films waarin je kunt leren om zelf beter te zoeken en te vinden. Daarnaast organiseert de bibliotheek op verzoek nog steeds groepsinstructies op scholen, tehuizen, kantoren en ook in de bibliotheek zelf.

3

Voor meer beelden van de fysieke bibliotheek verwijzen we graag naar “Bibliotheek met ambitie”



op pagina 17

8

Ebooks Het e-book breekt nu definitief door, de toekomst binnen de bibliotheek is voorlopig nog onduidelijk. SBA ziet de komst van het e-book niet als een bedreiging maar als een verrijking. De essentie verandert niet: het gaat om het lezen zelf, om de beleving van literatuur. Op welke manier er ook gelezen wordt, en door digitalisering is dat op nog meer en andere manieren, taalontwikkeling en literaire vorming blijven van wezenlijk belang voor de ontplooiing van mensen. Daarom blijft SBA zich ook in de komende jaren toeleggen op lezen en leesbevordering. Innoveren in het aanbod is echter wel van belang. Naast het beschikbaar stellen van collecties zal meer het accent worden gelegd op het samenbrengen van mensen rond de beleving van lezen en literatuur. Er is in onze maatschappij een grote behoefte aan het delen van ervaringen en verhalen. Vanuit haar kennis van de inhoud wil SBA bemiddelen en helpen om deze processen te faciliteren. Door alle digitale mogelijkheden is de vorm waarin mensen teksten tot zich nemen steeds meer divers geworden. Er zijn elektronische boeken, verhalenblogs, poëziesites, graphic novels en zelfs twitterromans. Door deze nieuwe vormen wordt het mogelijk verbindingen te leggen tussen tekst, beeld en geluid. Doordat verschillende media-uitingen steeds meer in elkaar overvloeien en elkaar aanvullen, wordt er tegenwoordig ook wel gesproken over meervoudige geletterdheid. Individualisering en segmentering Het proces van individualisering gaat voort. Mensen worden steeds minder afhankelijk van personen en omstandigheden in hun directe omgeving en kiezen zelf hoe zij hun leven in willen richten. Traditionele verbanden en traditionele vormen van interactie raken daardoor steeds meer op de achtergrond. Als reactie daarop groeit de behoefte aan sociale samenhang, aan plaatsen en momenten voor ontmoeting. Bibliotheken zijn vaak de laatste écht publieke ruimtes in een dorp of stadswijk. Het zijn daardoor onmisbare plaatsen voor het bevorderen van participatie en sociale cohesie. Alle facetten van het leven, zoals cultuur, school, werk, vrije tijd en geloof worden er als mogelijkheden gezien voor ontmoeting en verdere ontwikkeling. Daar waar dat nodig is, wil SBA deze functie versterken en uitbouwen. Veranderend consumentengedrag De klant is niet langer de passieve consument, maar heeft zich ontwikkeld tot een producent van informatie, muziek, film en kunst. Via internet worden content, meningen en verhalen vrijelijk gedeeld met anderen. Consumenten zijn steeds beter geïnformeerd en kiezen uit het aanbod datgene wat het beste bij hun identiteit past. Daarbij baseren zij hun keuzes meer en meer op de mening en ervaring van andere consumenten. Sociale netwerken spelen daarin een belangrijke rol. Consumenten zoeken interactie met elkaar en gebruiken de groeiende hoeveelheid beschikbare digitale informatie over winkels en producten om zorgvuldige aankoopbeslissingen te nemen. Consumenten worden ook veeleisender. Op internet kun je 24 uur per dag en 7 dagen per week winkelen of je bankzaken regelen. Mensen zijn eraan gewend dat ze alles kunnen krijgen op het moment dat het hen uitkomt. Naast onmiddellijke behoeftebevrediging wordt maatwerk steeds belangrijker. Consumenten vragen een aanbod dat in hoge mate is afgestemd op hun persoonlijke wensen en interesseprofiel. Niet meer ‘alles voor iedereen’, maar maatwerk voor het individu is het adagium voor de toekomst. SBA wil beter inspelen op de behoefte van gebruikers aan snelle en gepersonaliseerde dienstverlening. Gebruikersonderzoek kan daarvoor waardevolle input leveren. Maar tegenwoordig is het evenzeer van belang om als bibliotheek aanwezig te zijn in sociale media. De interactie die daar plaatsvindt biedt ons waardevolle inzichten in de wensen, voorkeuren en behoeften van het publiek. SBA kan op deze wijze in conversaties participeren en haar expertise op een zeer directe manier zichtbaar maken.

9

Subsidies onder druk Door de recente economische crisis blijven de belastinginkomsten van het rijk flink achter bij de prognoses. Fors ingrijpen in de rijksuitgaven is onvermijdelijk. Op landelijk niveau wordt het bibliotheekwerk nu nog ontzien. Op lokaal niveau is de situatie onzekerder geworden.

10

Hoofdstuk 2

Maatschappelijke legitimatie: missie, visie en kernwaarden

In de huidige digitale wereld wordt ons met regelmaat de vraag gesteld of bibliotheken nog wel nodig zijn. Niet voor niets staan positie en functie van het openbaar bibliotheekwerk hoog op de politieke agenda van de verschillende overheden. Het resultaat tot nu toe is dat de drie verschillende overheden eind 2009 een bibliotheekcharter hebben opgesteld waarin de verantwoordelijkheden van de overheid, de provincie en de gemeenten werden afgestemd. ‘De openbare bibliotheek is de plaatselijke toegangspoort tot kennis en schept een essentiële voorwaarde voor levenslang leren, onafhankelijke besluitvorming, de ontwikkeling van individuen en maatschappelijke groeperingen’. Bij het formuleren van de visie en missie van Bibliotheek Altena hebben wij de landelijke ontwikkelingen nauw betrokken. Ook de beleidsdoelstellingen van de betrokken gemeentelijke opdrachtgevers zijn in onze missie en visie verweven. De bibliotheek richt zich op de persoonlijke ontwikkeling van mensen en de verbetering van hun kansen in de maatschappij. Het gaat om emancipatie: het stimuleren van zelfstandigheid, gelijkwaardigheid en participatie, zodat burgers volwaardig aan de samenleving deel kunnen nemen. In de Engelse taal is daar een mooi woord voor: empowerment. Het betekent: mensen sterker maken zodat zij zelf de verantwoordelijkheid kunnen nemen voor hun leven. Dat is belangrijk omdat de overheid steeds meer overlaat aan de eigen verantwoordelijkheid van burgers. Als burger moet je in staat zijn bewust, kritisch en actief in de maatschappij te participeren. Door in je eigen onderhoud te voorzien, door sociaal betrokken te zijn, door je democratische rechten uit te oefenen en door je voortdurend te blijven ontwikkelen. Dat vraagt nogal wat van mensen. Je hebt kennis, (informatie)vaardigheden en onderscheidingsvermogen nodig. Leesvaardig zijn en goed geïnformeerd zijn vormen daarbij basisvoorwaarden. De bibliotheek werkt aan de ontwikkeling van taal- en leesvaardigheid, kennis, burgerschapsvaardigheden en cultureel- en historisch bewustzijn. De bibliotheek van de toekomst brengt mensen in contact met informatie, kennis en cultuur maar ook met elkaar. Meerwaarde creëren, samen met partners en gebruikers, staat de komende jaren centraal.

Missie

Visie

Bibliotheken Altena is een zichtbare

De wereld is ontwikkeld naar een

en onmisbare partner voor mensen

24-uurseconomie

en organisaties op de terreinen lezen,

onbeperkte digitale mogelijkheden als

informatie en educatie. Zij worden

het gaat om kennisuitwisseling. Er is

verleid met een verrassend, compleet

een keerzijde aan deze overvloed. Binnen

en kwalitatief hoogwaardig aanbod

de samenleving ontstaat een groeiende

van (digitale en fysieke) producten en

kloof tussen de mensen die wel kennis

diensten.

hebben en zij die dat niet hebben, tussen

met

vrijwel

mensen die mediavaardig zijn en zij die dat niet zijn. Mensen die kennis hebben en mediavaardig zijn komen tijd tekort om het maximale eruit te halen.

11

Het gebruik van de bibliotheek

Uit jaarverslag 2011:

Van alle inwoners in het werkgebied van

Ingeschreven leners

SBA is ruim 23 % lid van de bibliotheek.

2008

2009

2010

2011

Er blijkt grote waardering. Uit

13238

13426

13984

12456

imago

onderzoek blijkt dat de SBA vooral wordt geassocieerd met de woorden

Deze aantallen zijn exclusief ingeschreven school- en/of

behulpzaam en vertrouwd.

instellingspassen

Het bereik van de bevolking in percentages 2011 Aalburg

Woudrichem

Werkendam

Altena

23,50 %

23,03 %

23,23 %

23,24 %

Aantal uitleningen

Omvang ccollectie

2008

2009

2010

2011

2009

2010

2011

517.834

507.750

507.459

494.117

98.479

103.692

100.274

Naast de geregistreerde leden maken ook veel niet-leden gebruik van de diensten van de bibliotheek. We zien jaarlijks honderden kinderen en volwassenen die op verschillende manieren deelnemen aan speciale doelgroepactiviteiten op het gebied van leesbevordering en cultuureducatie zoals de Kinderjury, voorlees-en schrijfwedstrijden en Nederland Leest!, Onze lezingen worden jaarlijks bezocht door vele bezoekers. We organiseerden meer dan tien exposities. De bibliotheek wordt ook frequent in groepsverband bezocht voor een uitgebreide introductie. De afgelopen jaren ging het om gemiddeld 20 bezoeken door schoolklassen en 5 bezoeken door volwassenen (o.a. ouderen, speciale doelgroepen zoals NT1).

Waardering van de bibliotheek We bevragen onze gebruikers regelmatig over de kwaliteit van onze dienstverlening en hun wensen ten aanzien van het dienstenaanbod. We gebruiken daartoe kwartaalenquêtes via een klantenpanel en mystery guest bezoeken van vestigingen. De uitkomsten van deze onderzoeken zijn belangrijke input voor verdere verbetering van onze dienstverlening. Het mystery guest bezoek heeft informatie gegeven over onder andere de pro actieve houding van het personeel, de professionaliteit, het gevoel van welkom, warmte en vriendelijkheid dat klanten hebben ervaren of over de sfeer op de locatie. Een summiere greep uit de bevindingen laat zien dat in 71% van de gevallen de inrichting uitnodigt om verder te komen, dat 57% van de bezoekers zich volledig welkom voelden en dat in 76% van de bezoeken meegelopen werd naar de boekenkast in plaats van te wijzen waar de klant een boek kan vinden. Een klantenpanel betrof de collectie en de Toptitels. Hieruit blijkt dat de klanten over het algemeen positief zijn over de collectie. Er is waardering voor de keuzemogelijkheid, actualiteit, de prijs en de kwaliteit. Klanten laten weten altijd wel een goed boek naar wens te kunnen vinden in de bibliotheek. Uit een imago onderzoek blijkt dat de SBA vooral wordt geassocieerd met de woorden behulpzaam en vertrouwd. SBA is gecertificeerd volgens de normen die door de brancheorganisatie en de VNG zijn vastgesteld.

12

Hoofdstuk 3

Toekomstbeeld

Om de uitdaging waarvoor Bibliotheek Altena zich gesteld ziet te delen, geven wij een beschrijving van de bibliotheek die wij in de toekomst willen zijn. SBA fungeert als een netwerkorganisatie SBA ontwikkelt zich verder tot netwerkorganisatie. De kern van een netwerkorganisatie is dat er betekenisvolle relaties met partners uit het netwerk worden aangegaan, ontwikkeld en onderhouden. Het gaat daarbij om een herkenbare identiteit, een niet-hiërarchische verhouding tussen de netwerkpartners; de blik naar buiten gericht, ondernemerschap, de waardering van eigen initiatief en zelforganisatie; een open informatie-uitwisseling met behulp van ICT en zowel structurele, tijdelijke alsook unieke samenwerkingsvormen. Spin in het web Een spin in het web is vooral iemand die vanuit een ‘strategische’ positie alles overziet, goed kijkt en luistert, en snel reageert op ontwikkelingen. Samenwerken is hierbij voor SBA het toverwoord. Samenwerken en samen werken in één centrale vestiging, samenwerken met scholen en voorschoolse organisaties, samenwerken met verpleeg- en verzorgingshuizen en samenwerken met gemeenten om onze taken zo goed en efficiënt mogelijk uit te voeren. Nog meer dan nu het geval is zal SBA zich de komende jaren richten op samenwerking met als doel te komen tot co-creatie, tot het elkaar stimuleren tot betere dienstverlening. SBA werkt vanuit klantenperspectief Wij onderkennen dat er meerdere klantprofielen en nieuwe afnemers zijn, en anticiperen daarop via ons aanbod en activiteiten. Uit de onderzoeken “Welke klant is úw koningin”4 blijkt dat het SBA klantenbestand voor 80% bestaat uit traditionele gezinnen en welvarende levensgenieters. De belangrijkste manieren waarop we hiermee rekening houden is het centraal stellen van de ondersteuning van het onderwijs – de bibliotheek op school- , het afstemmen van de collectie en het inrichten van inspirerende vestigingen (een inspirerende vestiging). De klant mag in de bibliotheek gewoon zijn en ‘shopt’ naar gelang behoefte. Onze specialisten weten een goede balans te vinden tussen vraag en aanbod. Dit betekent dat wij keuzes moeten maken binnen ons aanbod en (snelle) beschikbaarheid ervan voor de klant. Klantonderzoek en CRM (Customer Relationship Management) zijn instrumenten die wij inzetten om onze klanten te kennen en onze dienstverlening te optimaliseren. Kennis van het media-aanbod en vertaling van de vraag van onze leners zorgen voor tevreden klanten, wat resulteert in een stijging van het aantal abonnees en (digitale) bezoekers. SBA biedt lezen, luisteren, kijken én beleven Onze (digitale) collectie is de onmisbare basis en kenmerkt zich door diversiteit en actualiteit. Literatuur, veiligheid, gezondheid, historie, cultuur of kunst, het komt allemaal aan bod in onze sterk gepresenteerde collecties en inspirerende activiteiten. Door informatie, ontmoeting en beleving toe te voegen aan de media van de bibliotheek, willen wij ervoor zorgen dat de bezoeker zich uitgenodigd voelt om onze vestiging te bezoeken. Onze vestiging is veelzijdig, verrassend en een prettige plek om te verblijven. Het Winkel-of retail concept is dé wijze waarop wij onze vestiging inrichten en het publiek welkom heten. Via onze actuele website en samenwerking met andere instellingen houden wij de klant op de hoogte van ons eigen aanbod maar ook van maatschappelijke, literaire en culturele ontwikkelingen. 4

In 2011 zijn er door Cubiss individuele ledenanalyses van alle bibliotheekvestigingen van SBA uitgevoerd. Een doorontwikkeling en vestigingsspecifieke vertaling van de in 2008 verschenen rapportage “De Klant is koningin”.

13

Bibliotheek met ambitie: De leukste plek in de omgeving, een fysieke en virtuele belevenis. Lokale bibliotheken spelen een belangrijke rol in de lokale samenleving. De succesfactor voor het verwerven van nieuwe doelgroepen ligt in samenwerking en in netwerkorganisaties, gericht op verbetering en vernieuwing. Voorwaarde is dat de moderne informatietechnologie volledig wordt geïntegreerd in een full-service dienstenpakket. Door de dienstverlening te combineren met onder meer social media, digital signage, digital class en soundshowers, wordt de bibliotheek een plek waar mensen gemakkelijk informatie verkrijgen, hun wereld vergroten, ideeen opdoen en in aanraking komen met boeken, kunst en cultuur. Zij worden op die wijze aangezet tot participatie en actief burgerschap. De kunst is om groots te denken en dat op lokaal niveau waar te maken. Lokale bibliotheken vormen een krachtig, uniek en innovatief landelijk informatienetwerk, dat een van de pijlers is van de kenniseconomie. Met ondersteuning van de overheid, in samenwerking met de brancheorganisatie en hoge scholen en universiteiten, staat niets ‘de bibliotheek van de toekomst’ in de weg. De openbare bibliotheek is de beste en de mooiste plek in de omgeving. De meest leuke en goede boeken zijn er te vinden en te leen. Bovendien is alle informatie en kennis van anderen beschikbaar en toegankelijk en in de bibliotheek ligt de cultuur voor het oprapen waar niet voor betaald hoeft te worden. Alleen voor het lenen van materialen wordt een bijdrage gevraagd. Deze bijdrage is overigens altijd minder dan de aanschaf van 2 à 3 boeken per jaar. Bibliotheken leveren sinds mensenheugenis een belangrijke bijdrage aan de verheffing van het volk door middel van taalontwikkeling en leesbevordering. Over tien jaar echter leent niemand meer fysiek een boek, maar zal de behoefte aan informatie, selectie, contextualisering en duiding groter zijn dan ooit. Daarin, en ook in de verdergaande individualisering van mens en maatschappij, ligt een grote kans voor bibliotheken. Zij bieden een aangename verblijfsfeer: prikkelend, veilig, informatief, maar tot niets verplichtend Bibliotheek Altena is ervan overtuigd dat de bibliotheek een andere maatschappelijke functie krijgt. Hiertoe is een toekomstvisie ontwikkeld om die nieuwe functie vorm en inhoud te geven5. Uitgangspunten hierbij zijn dat informatieverwerving en cultuurbeleving fundamentele waarden zijn voor maatschappelijk succes en welzijn. Maar vooral moet de bibliotheek de leukste plek van het Land van Heusden en Altena worden. Voor SBA houdt dit in dat de bibliotheek lokaal verankerd is, het centrum vormt van gemeentelijke en maatschappelijke informatiefuncties, een wezenlijke communicatie over en weer met de inwoners aangaat en een proactieve instelling heeft. De bibliotheek is er voor, door, met, en van de inwoners van het gebied. Wij willen onze kennis en inzichten graag delen met collega-bibliotheken, bestuurders, politici en potentiele samenwerkingspartners, want de bibliotheek wordt in deze tijd opnieuw uitgevonden. De bibliotheek is het lokale informatiecentrum, het boeken, -lees-, en schrijfcentrum, het digital en het centrum voor kunst en cultuur. Vanzelfsprekend heeft de bibliotheek nog steeds een boekencollectie voor jong en oud, en die blijft zij ook uitlenen. In de vernieuwing komt alles samen: content, inrichting en dienstverlening. De drie elementen versterken elkaar. De bibliotheek wordt een plek om er fysiek en virtueel te dwalen, te ontdekken, te werken, kennis op te doen en elkaar te ontmoeten. 5

De onderzoeken ‘De openbare bibliotheek tien jaar van nu’ (2008) en ‘De staat van de publieke dienst’ (2008) hebben de noodzaak van deze functieverandering en van de nieuwe visie overtuigend aangetoond. Ook het ‘Library and Information Manifesto 2010’ van het Chartered Institute of Library and Information Professionals (CILILP) biedt inzicht in nieuwe bibliotheekvormen. Belangrijke bronnen zijn ook: David Lankes, Stephen Abrams, het onderzoeksbureau Gartner (next generation resource centre), de fablab/makerspace mocement.Voor de beelden is ook gebruik gemaakt van de Nederlandse bibliotheken, m.n. bibliotheken Nieuwegein en Haarlem.

14

Vijf doelstellingen voor een virtuele toekomst 1.De bibliotheek is de uitdagendste (leukste) plek van het land van Heusden en Altena; de huis-, studeer en lees- en producerskamer van het gebied. De inrichting van de vestigingen (vestiging) wordt gekoppeld aan de dienstverlening en de inhoud. De centrale bibliotheek is uitdagend en verrassend ingericht en altijd open. De inrichting is niet zozeer gericht op doelgroepen, maar op situaties en rollen van gebruikers. Overal is uitdaging te vinden, zowel in de content als in het aanbod en in de inrichting. Beeldschermen maken integraal en haast ongemerkt deel uit van het meubilair. Er is een dorpsplein dat uitnodigt tot ontmoeting – onder het genot van goede kop koffie. Er zijn beeldschermen met actuele berichten uit de samenleving, kranten en tijdschriften. Dat alles maakt de bibliotheek tot een plek waar mensen graag verblijven. Het wordt leuk om te kijken wat er nu weer in de bibliotheek te doen is!

2.De bibliotheek is relevant in het dagelijks leven van inwoners van de Altenase gemeenten. De bibliotheek wil de eerste instantie zijn waar inwoners zijn en waaraan zij denken als zij op zoek zijn naar informatie. De bibliotheek als een betrouwbare en Altenase bron. De veilige haven in het publieke domein zoals die wordt genoemd in de monitor van de kenniseconomie. Wie iets wil weten over Werkendam, Woudrichem, Aalburg, de prachtige dorpen, gaat te rade bij de bibliotheek, zowel fysiek als via internet. De bibliotheek werkt hierbij samen met de gemeenten en andere instellingen in het gebied, zoals de services van gemeenten (wmo) welzijn, gezondheidszorg en wijkcentra. Ze zoekt continu aansluiting bij de geschiedenis en de toekomst van het werkgebied, bij lokale activiteiten en lokale thema’s, en zet structureel social media in om de mening van burgers te peilen. De bibliotheek organiseert ook bijeenkomsten, debatten en voorlichtingsbijeenkomsten. Mensen kunnen elkaar in een neutrale omgeving ontmoeten en worden concreet uitgenodigd om informatie tot zich te nemen, hun visie te leveren op maatschappelijke ontwikkelingen of interesses met elkaar te delen. Daarmee versterkt de bibliotheek de sociale cohesie binnen het gebied van Altena. Dankzij nieuwe communicatiemiddelen is de bibliotheek overal in de omgeving aanwezig: fysiek op belangrijke informatiepunten, maar ook via beeldschermen op strategische locaties (digital signage). Door inzet van sociale media, crowdsourcing en user generated content, vervult de bibliotheek een verbindende rol tussen verschillende bronnen. Zo worden bijvoorbeeld alle tweets die over Altena zichtbaar gemaakt op een social screen. Hierdoor zijn burgers bij de bibliotheek betrokken en omgekeerd komt de bibliotheek te weten welke (lokale) thema’s en onderwerpen voor burgers van belang zijn. 3.De bibliotheek verbindt en verrijkt informatie Er is tegenwoordig zoveel informatie bereikbaar dat mensen er haast geen raad mee weten. De bibliotheek kan een belangrijke rol vervullen door informatie te selecteren, verbanden te leggen, informatie in een context te plaatsen en te duiden (de rol van content-curator). De bibliotheek verbindt en verrijkt informatie. Zij biedt die informatie aan via virtuele dossiers en zet cross‑mediale interactieve media in om inwoners te betrekken bij het maatschappelijk debat. Is er bijvoorbeeld een discussie gaande over de wmo en de inzet van mantelzorg dan levert de bibliotheek een dossier waarin feiten, meningen en visies op een rij worden gezet. Ook organiseert zij een debatavond waar deskundigen en inwoners hun verhaal kunnen vertellen en neemt die bijdragen op in het dossier. Het dossier wordt aan- geboden aan de instantie of onderneming die er direct belang bij heeft. Alle onderwerpen die inwoners bezig houden kunnen in dossiers worden verwerkt. Dat kan het parkeerbeleid, het boomkapbeleid of de fijnstofproblematiek zijn maar ook thema’s als eenzaamheid, de betekenis van vrijwilligerswerk en energielevering.

15

4.De bibliotheek als informatiemakelaar voor gemeenten en bedrijfsleven SBA ziet een grote kans in het samenwerken met de gemeenten in het werkgebied. In het profileren van de centrale vestiging als modern kennis-en mediacentrum kunnen een aantal gemeentelijke informatiefuncties optimaal tot zijn recht komen. De laatste jaren hebben talrijke ontwikkelingen er toe geleid dat de verhoudingen tussen de overheid, in het bijzonder gemeenten, en burgers zijn veranderd. Vanuit de samenleving worden steeds meer eisen gesteld aan de dienstverlening en de organisatie van de overheid. Afnemers van overheidsdiensten worden mondiger en dwingen steeds vaker een transparante en vraaggerichte, geïntegreerde dienstverlening af. Daarnaast bestaat er druk vanuit de Rijksoverheid om de dienstverlening zo efficiënt en effectief mogelijk in te richten. Door de komst van de WMO per 2007 heeft de gemeente een belangrijke taak in het realiseren van het doel dat iedere burger volwaardig moet kunnen deelnemen aan de maatschappij. Het gaat om het bevorderen van de maatschappelijke participatie en zelfredzaamheid en het versterken van actief burgerschap en sociale samenhang. Eén van de prestatievelden van de WMO is het geven van informatie en advies. Bovengenoemde ontwikkelingen maken dat het verstrekken van informatie aan burgers steeds belangrijker wordt. SBA is de aangewezen partij om een aantal van deze functies samen met de gemeenten uit te voeren. SBA heeft medewerkers in dienst die juist zijn opgeleid om informatie te verzamelen en te verrijken. Zo kan een deel van de informatietaken van de gemeenten door deze medewerkers opgepakt worden in de laagdrempelige omgeving van de bibliotheekvestiging. Een andere vorm van dienstverlening die SBA aan gemeenten, en het bedrijfsleven, kan bieden is het beantwoorden van specifieke informatievragen: Waar moet ik rekening mee houden wanneer ik een bepaalde onderneming wil starten in de Biesbos? Wanneer ik een sport enquête in de gemeente uit wil zetten, wat zijn dan best practices? Wat gebeurt er wanneer een bepaalde woonwijk ontwikkeld zou worden met de verkeersafwikkeling? Allemaal voorbeelden van vragen waarvoor medewerkers van SBA de informatie kunnen verzamelen. Niet om de vraag daadwerkelijk te beantwoorden maar om meningsvorming mogelijk te maken die kan leiden tot het beantwoorden van de vraag! 5.De bibliotheek stimuleert de beleving van taal, literatuur, kunst en cultuur De bibliotheek wil het klimaat om te lezen en te schrijven versterken en mensen in aanraking brengen met literatuur, kunst en cultuur. Dit draagt ertoe bij dat mensen zichzelf en de samenleving beter begrijpen. De bibliotheek biedt ook een platform voor lokale kunst. De bibliotheek presenteert elk nieuw seizoen een programma waarin schrijvers, taalvirtuozen en kunstenaars aan het woord komen of worden geïnterviewd en waar actuele thema’s worden besproken. Er is ruimte voor aankomende talenten en er zijn open podia voor jong en oud. De bibliotheek vergroot daarmee de wereld van Altenase burgers; vooral ook door het contact met elkaar.

16

SBA is lokaal verankerd De collectie en deskundigheid brengen wij dicht bij de doelgroep. Vragen betreffende leesbevordering, taalontwikkeling, mediawijsheid en cultuureducatie worden doeltreffend en in nauwe samenwerking met het onderwijs, het dorpshuis en de welzijnsorganisaties beantwoord. Producten, diensten en service worden op ‘lokale maat’ aangeboden. Hierbij is ketenaansluiting met lokale partners van essentieel belang. Vanuit het klantenperspectief werken wij in iedere gemeente nauw samen met tal van organisaties aan (nieuwe) arrangementen en ketens. Daarmee versterkt de bibliotheek als het ware de lokale gemeenschap. SBA treedt op als wegwijzer Informatie, zowel fysiek als digitaal, is voor iedereen toegankelijk. We helpen bij het omgaan met alle soorten van media op innovatieve, creatieve en veelzijdige wijze. Uitgangspunt hierbij is de wetenschap dat alle mensen nieuwsgierig zijn en antwoorden op hun vragen wensen. Die vragen, soms latent, van alle inwoners in het werkgebied zijn voor ons de uitdaging en de basis voor de informatiebibliotheek in de vorm van boeken, websites, databestanden, folders etc. Met onze kennis kunnen wij de bezoeker helpen bij het vinden van de juiste, kwalitatieve en betrouwbare informatie en bij het bepalen van wat het meest passende antwoord is. Dit doen wij vanuit een onafhankelijke positie.

17

SBA verlevendigd door digitalisering Het realiseren van de bibliotheek van de toekomst vindt plaats door het inzetten van digitalisering. Vele kansen en mogelijkheden doen zich voor. Door de digitalisering is de markt voor bibliotheken gegroeid. Elke internetgebruiker is nu een potentiele klant. De nieuwe middelen en instrumenten maken dat de bibliotheek overal tegelijk kan zijn, in de huiskamer, in groep 6 van de basisschool en in de centrale bibliotheek. Via de website, maar ook de bibliotheek-app, Twitter en Facebook. De voorziening is daarmee in principe onbegrensd. Dat is één van de mooiste dingen die de digitale instrumenten mogelijk maken: het gemakkelijk delen van kennis. Inspelen op de specifieke wensen en eisen van klanten kan daardoor beter worden gerealiseerd. Wellicht heeft dat tot gevolg dat een deel van de klanten zich compleet zal gaan richten op de digitale bibliotheek. Dat zou in de toekomst geld kunnen gaan schelen. Maar waar het vooral om gaat is dat het digitale aanbod een cruciale aanvulling is op de fysieke verschijningsvorm. Wij zien dit als een middel om de fysieke bibliotheek beter te laten renderen. Er treedt een verlevendiging op door digitalisering. De digitale bibliotheek is een belangrijke nieuwe bron voor het beschikbaar maken van content. Het geeft daar allerlei nieuwe mogelijkheden voor. Door bijvoorbeeld het uitlenen van e-books bereik je mensen die al een tijd geen gebruik meer maakten van de bibliotheek. Dat is een belangrijke meerwaarde van de digitale bibliotheek. Maar denk ook aan een mediabar: dat is een hoek waar mensen kunnen kennismaken met nieuwe gadgets en digitale projecten. Het is best moeilijk voor veel mensen om dit soort zaken zelf uit te vinden dus willen wij daarbij helpen. Verder hebben we de bibliotheekapp en we hebben al enkele jaren e-readers en via de website e-books. Wij zien al deze zaken niet als vervanging van de fysieke bibliotheek maar als een versterking. De belangrijkste meerwaarde van de fysieke bibliotheek is dat zij niet alleen de content kan leveren, maar ook de context. En die context hebben we nu juist zo hard nodig. Je moet altijd teruggaan naar de vraag wat eigenlijk de kern is van ons werk. En dat is persoonlijke ontwikkeling. En voor veel taken die daaronder vallen, zoals leesbevordering, ontmoeting en educatie heb je de fysieke bibliotheek nog steeds nodig. Kinderen die worden voorgelezen en spelen tussen de kleurrijke boekenkasten, volwassenen die snuffelen tussen de boeken en advies vragen. De bibliotheek is en blijft een ander soort ontmoetingsplek dan bijvoorbeeld een café of restaurant. Bezoekers voelen zich hier op hun gemak omdat ze niks hoeven. Mensen lopen ontspannen rond, alsof het een overdekte publieke ruimte is. En dat is het eigenlijk ook. En daarom onvervangbaar. De fysieke bibliotheek is een belangrijk promotiemiddel voor de digitale versie. Het sterke merk van de bibliotheek wordt een stuk zwakker als er geen gebouwen meer zouden zijn. En tegelijkertijd kan je je afvragen of alle fysieke vestigingen wel in staat zijn die context op een goede manier aan te bieden. Door de digitale instrumenten kun je de fysieke bibliotheek nog toegankelijker maken. De combinatie is dus cruciaal. Social media Social media is een verzamelnaam voor alle internet-toepassingen waarmee het mogelijk is om informatie met elkaar te delen op een gebruiksvriendelijke en vaak leuke wijze. Social media staat voor ‘Media die je laten socialiseren met de omgeving waarin je je bevindt’ en waarbij het vooral gaat om de rol van de website bezoeker. Hij zorgt meestal voor de inhoud van de website Het woord “social” zegt al voldoende; Social media zijn omgevingen waar een hoge mate van interactie plaatsvindt. Groepen mensen komen er samen om te communiceren over onderwerpen die zij belangrijk vinden.

18

Bibliotheek Altena

Bibliotheek Altena heeft op dit

@biebaltena

Bibliotheek met 7 vestigingen in het Land van Heusden en Altena Altena

Land van Heusden en Altena · http://www.bibliotheekaltena.nl

moment bewust gekozen om zich te beperken tot twee van de belangrijkste

1,019

TWEETS

27

FOLLOWING

391

FOLLOWERS

Following

View more Tweets

Bibliotheek Altena @biebaltena ook voor de #taalcoach biedt #biebaltena geschikte boeken. (t) Altena

zullen

de

landelijke spelers het initiatief kunnen het best op landelijk de landelijke website, waarbij

Bibliotheek Altena @biebaltena Niet gekocht door #biebaltena http://bit.ly/PgMR0h - Doelgroep heeft toch geen tijd om dit te lezen en te oefenen (w). pic.twitter.com/xgDtC4YV

Bibliotheek Altena @biebaltena Zou dat ook gelden voor lezen aan het strand? http://www.ad.nl/ad/nl/1003/You/article/detail/3297136/2012/08/06 Kinderen-raken-steeds-vaker-zoek.dhtml … Voortaan “Lees voorzichtig, denk aan ons” op boeken van #biebaltena ? (w) Bibliotheek Altena @biebaltena w: Hoe zat dat ook al weer met die spelregels? #biebaltena #hockey #goud

Altena

Altena

uitzetten

niveau worden ontwikkeld. Zoals

Altena

Altena

lijnen

Bibliotheek Altena @biebaltena diverse lokale media hebben t al gemeld: op 1 nov. is Marianne Grandia ‘s avonds te gast in #biebaltena Aalburg (t)

Bibliotheek Altena @biebaltena #biebaltena ontvangt ook uitnodiging voor landelijke dag #Laaggeletterdheid op 1/11. #LDL12

Altena

Als het gaat om de grote digitale

nemen. De digitale producten

Altena

Altena

Landelijke ontwikkelingen

Bibliotheek Altena @biebaltena weer een tevreden klant! zoekwoorden: bruiloft geluk hout breien. gevonden! ook daarvoor naar de #bibliotheek! (t) Altena

Altena

media: Facebook

(BoekStart) en twitter.

Bibliotheek Altena @biebaltena w: Hij lijkt momenteel de meest gehate man van Nederland, maar zijn boeken doen het desondanks(?) best goed #biebaltena http://bit.ly/MP1gOJ

wij een product afnemen dat we kunnen aanpassen aan de lokale situatie, is echt ideaal. Voor kennisdeling op landelijk niveau is de Nationale Bibliotheekcatalogus absoluut

noodzakelijk.

Alle

bibliotheken samen vormen een reusachtige schatkamer die op een goede manier ontsloten moet

Bibliotheek Altena @biebaltena w: Een naam voor uw kind? Waar let men op? http://bit.ly/siTglH - We hebben natuurlijk ook ‘gewoon’ boeken met voornamen #biebaltena

worden. Een groter punt is onze

Bibliotheek Altena @biebaltena RT @Mediawijzer: 8 tips om je digitale leven te helpen beveiligen http://www.mediawijzer.net/publiek/nieuws/8-tips-omje-digitale-leven-te-helpen-beveiligen … #mediawijsheid #mathonan #security (J)

met name Google. Daar moeten

zichtbaarheid in zoekmachines, op landelijk niveau nog grote stappen in worden gezet.

SBA heeft professionaliteit en innovatie in huis Professionaliteit en innovatie zijn essentiële voorwaarden om de gewenste bibliotheek en onze ambitie te realiseren. De menselijke factor is daarbij de kritische succesfactor. Wij willen het belang benadrukken van het investeren in professionaliteit, het creëren van ruimte voor ondernemerschap, de aandacht voor attitude en cultuur naar meer klant- en servicegerichtheid. 19

Innovatie betekent permanente aandacht voor verbetering van onze klant- en werkprocessen en ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. Het proces dat wij voorstaan is een ontwikkeling van een lerende naar een excellerende bibliotheekorganisatie. Om draagvlak voor en uitwerking van onze plannen en ambities te realiseren, zijn wij in voortdurend gesprek met stakeholders in de omgeving. De externe omgeving en (potentiële) partners zijn van vitaal belang om onze doelstellingen en ambities te kunnen realiseren. De prioriteiten liggen in de komende jaren bij: • de fysieke bibliotheek: het optimaliseren van onze dienstverlening en het verbreden van het publieksbereik; • de digitale bibliotheek: proactief en gebruikmakend van landelijke en provinciale vernieuwingsprogramma’s; • de bedrijvige bibliotheek: met nadruk op samenwerking, het innovatief partnerschap met het onderwijs, de gemeenten en het maatschappelijk ondernemerschap.

Hoofdstuk 4

Naar een toekomstbestendige strategie

Denken in functies; Spreiding van voorzieningen Er is in onze samenleving sprake van een toegenomen complexiteit, fragmentatie en onzekerheid. Maatschappelijke relevantie van de bibliotheek en het geschetste toekomstbeeld laten zien waarom SBA een belangrijke rol voor zichzelf ziet binnen deze veranderende context Hiermee zijn een stevige herbezinning en een toekomstgericht herontwerp van SBA aan de orde. Het ontwerp dient vernieuwend, uitdagend en realistisch te zijn, gezien de maatschappelijke maar ook de financiële ontwikkelingen. Deze uitdaging vraagt om een andere benadering; het gaat om het denken in functies van de bibliotheek en niet meer in het denken van vestigingen. Het denken in functies in plaats van gebouwen wordt ondersteund doordat digitalisering en internet de dienstverlening minder afhankelijk maakt van tijd en plaats. De toegenomen mobiliteit maakt dat mensen makkelijker een grotere afstand naar voorzieningen kunnen overbruggen. Ouderen en kinderen tot circa 12 jaar blijven wél gebaat bij voorzieningen in de buurt. We nemen daarom niet langer de bestaande fysieke bibliotheekvestigingen als uitgangspunt. Dit schept vervolgens mogelijkheden om zowel in te spelen op de behoefte aan een kwalitatief hoogwaardige bibliotheek (hoogwaardige service, breed aanbod) als op de behoefte aan een bibliotheek die goed toegankelijk is (ruime openingstijden, aanwezig in vrijwel alle kernen).Kwaliteit omvat in onze ogen een collectie die voldoende variatie en diepte biedt, zeer actueel is en goed aansluit bij de wensen van gebruikers. Een digitale dienstverlening die “state of the art”is. Service die snel en betrouwbaar is. Kwaliteit impliceert ook dat we investeren in expertise waarmee we toegevoegde waarde leveren in nieuwe diensten. De functies van de bibliotheek kunnen immers op veel plaatsen worden uitgevoerd en aangeboden, dat hoeft niet per se in een bibliotheekgebouw. Dat kan ook op de peuterspeelzaal, de basisschool, het dorpshuis, de middelbare school, het verzorgingshuis enz. SBA hecht aan de producten en diensten die zij haar klanten kan bieden, zij zoekt juist de samenwerking met partners en wil een meerwaarde creëren. Het huidige vestigingsbeleid sluit hier niet langer meer bij aan. Bovendien is door de grote spreiding het aanbod in de huidige kleine vestigingen beperkt. Kortom, een nieuwe infrastructuur is geboden om de missie en de visie en daarbij ons toekomstbeeld te realiseren. 20

Centrale vestiging gecombineerd met Bibliotheek op school SBA kiest in de toekomst voor één centrale vestiging gecombineerd met een Bibliotheek op school in de basisscholen in het werkgebied. De Bibliotheek op school is de gezamenlijke strategische aanpak van de bibliotheken, primair onderwijs en overheid. Kiezen voor de Bibliotheek op school betekent dat we met elkaar met ons eigen netwerk op verschillende niveaus gaan werken aan een structurele aanpak. Deze aanpak ondersteunt het onderwijs, de bibliotheek en de gemeente. En vergroot het plezier in lezen en verbetert daardoor de taal-, lees- en informatievaardigheden van kinderen. Meetbaar! Zie ook de toelichting bij de speerpunten in hoofdstuk 5.

Geschetst beeld De centrale vestiging wordt een hoogwaardige bibliotheekvestiging, gericht op de gebruiker van 0 tot 100 jaar, die graag wil snuffelen in een uitgebreide collectie boeken, films en andere materialen. Net als de klant van een boekhandel wordt deze gebruiker graag geïnspireerd door wat hij in de bibliotheek aantreft. Hij stelt prijs op een ruime keuze, ruime openingstijden, comfort en een gezellige ambiance. Kortom, een plek waar het goed toeven is. De gebruiker is best bereid om daarvoor desnoods wat verder te rijden. Het bezoek aan de bibliotheek is een uitje voor de liefhebber, de geïnteresseerde, de cultuurzoeker. In deze vestiging werken professionele medewerkers. Naast een hartelijke ontvangst en een goed georganiseerde en verzorgde bibliotheek zorgen zij ervoor dat de klanten juist dat boek of die informatie vinden waar ze naar op zoek zijn. Dit kan in boekvorm zijn maar ook digitaal. De klanten mogen verwachten dat de medewerkers goed op de hoogte zijn van recente titels, informatie en digitale informatiestromen. De bibliotheekmedewerkers staan midden in de samenleving en weten wat er speelt in de regio. Spin in het web Maar er is meer: we willen deze centrale vestiging graag delen met een aantal partners om zo de dienstverlening te versterken. Zo krijgt SBA ook de spin in het web functie. Het web bestaat uit een fijnmazig stelsel van Bibliotheken op School die voorzien in de behoefte van de basisschoolleerlingen. Afhankelijk van de locatie en de lokale behoefte kan deze Bibliotheek op school worden uitgebreid met een afhaalpunt voor gereserveerde boeken, een klein filiaal of een wat groter filiaal in combinatie met een dorpshuisachtige functie in een brede school. Wel zal dit altijd gekoppeld zijn aan een school waarbij de behoefte van de school leidend is. De spin zelf zit in de hierboven beschreven centrale vestiging: een ruim opgezette locatie waar het gonst van de activiteiten die door SBA en/of door één van haar samenwerkingspartners in het gebouw worden georganiseerd. Dit gebouw is ruim geopend, wordt bemenst door gastvrije, deskundige bibliotheekmedewerkers en is een centraal punt (letterlijk en figuurlijk) in ons werkgebied. Doordat we onze werkzaamheden kunnen concentreren op één plaats is het gemakkelijk om langer en vaker geopend te zijn, kunnen we meer aandacht besteden aan advies van de klanten, meer aandacht aan de presentatie van de collectie en meer aandacht aan inhoudelijke, vakkundige werkzaamheden Kansen Het positioneren van één centrale bibliotheekvestiging binnen het werkgebied biedt veel kansen voor de inwoners, de leefbaarheid, de samenwerkingspartners, de bezoekers aan het werkgebied en aan de gemeenten. Voorwaarden hierbij zijn: • Dat de huidige en toekomstige producten en diensten in de centrale vestiging kunnen worden

aangeboden of geborgd zijn in andere services, zoals de bibliotheek op school.

• Dat de vestiging centraal gelegen is; • Er voldoende financiële middelen (eenmalig/structureel) beschikbaar zijn voor een gezonde exploitatie.

21

Door ons te richten op één centrale vestiging kan er een nieuwe bibliotheekvoorziening worden gecreëerd die toekomstbestendig is. Ook is het mogelijk om meer rendement te halen (bezoekers, leners, schoolgebruik, uitleningen, gebruik door partners etc.) uit de bibliotheeksubsidie. Met deze centrale vestiging sorteren we voor op de toekomst zoals we die voor de bibliotheek in het algemeen en voor SBA in het bijzonder zien: een sterke digitale en een sterke fysieke bibliotheek die elkaar versterken en elkaar (in financiële en personele zin) mogelijk maken. Planvorming Om tot een nieuwe infrastructuur van het bibliotheekwerk te komen moet per gemeente de situatie in kaart worden gebracht, en moet er vervolgens een plan worden ontworpen om uiteindelijke besluitvorming hierover in de productbegroting goed voor te bereiden.

In het plan per gemeente wordt meegenomen hoe de betreffende functie het beste gestalte kan krijgen: in de vorm van een vestiging, virtueel, in samenwerking met andere instellingen zoals scholen o.a. ‘bibliotheek in school’, ouderencentra , buurthuizen etc. Hierbij wordt ‘out of the box’ gedacht en wordt gezocht naar nieuwe creatieve en financieel gunstige mogelijkheden om de dienstverlening te realiseren. Na de besluitvorming over het plan, vindt gefaseerde invoering plaats. Er wordt een planning opgesteld om van de bestaande naar de nieuwe situatie te komen. In de bijlage staat een weergave van de mogelijke partners voor samenwerking in o.a. de centrale vestiging.

Collectiebeleid Het streven van SBA is om alle inwoners van het werkgebied een rijke en gevarieerde collectie te bieden, die goed vindbaar, makkelijk opvraagbaar en snel leverbaar is. Wijzigingen in de spreiding van de voorzieningen maken het noodzakelijk het collectiebeleid opnieuw de loep te nemen. Omvang en samenstelling van de collectie zullen immers zo goed mogelijk afgestemd moeten worden op de eventuele nieuwe situatie in het verzorgingsgebied. Er wordt in het collectiebeleid ondermeer aandacht besteed aan: • Op doelgroep en leesniveau afgestemde collecties. • Toegang tot digitale collecties in Bibliotheek.nl, nationale en internationale databanken. • Optimale inregeling van het interbibliothecaire leenverkeer (IBL). • Aantrekkelijke en verrassende presentatie van de collectie. De non-fictie collectie staat bij steeds meer bibliotheken onder druk. De cijfers liegen er niet om: de uitleningen van dit collectie onderdeel laten al jaren een dalende tendens zien. Overzichtscijfers in Brabant wijzen uit dat non-fictie voor volwassenen goed is voor ongeveer 10% van de totale uitleningen van een bibliotheek, terwijl zij ruim 20% van het bezit vertegenwoordigen. Bij de jeugd ligt die verhouding respectievelijk op 8% en 13%. Anders gezegd: de non-fictie collectie neemt relatief veel ruimte in en levert naar verhouding te weinig op in termen van gebruik of uitleenfrequentie. Het ligt het voor de hand om het gebruik van de non-fictie collectie nader te onderzoeken.

22

Welkome aanvulling Bibliotheek Altena benaderde De Riethorst Stromenland met de vraag of zij de vertelkoffer in wilde zetten. Cliënten en medewerkers waren meteen enthousiast. Afdeling Akkerwinde van verpleeghuis Altenahove in Almkerk maakt sinds enkele maanden gebruik van de vertelkoffer. Activiteitenbegeleider Lisanne van de Westen: ‘Voor ons is de koffer een mooi middel om meer contact te krijgen met mensen met dementie. Eens in de paar weken laten we cliënten de platen uit de koffer zien en vertellen we het verhaal dat erbij hoort. Je merkt echt dat mensen even terug naar hun vroegere jaren gaan. Er komen mooie herinneringen naar boven. Vaak is het stellen van een simpele vraag al voldoende. De koffer is eigenlijk een heel simpel instrument, maar het effect is verbazingwekkend.’ Persbericht op website De Riethorst Stromenland.

Nieuws uit Woudrichem: Lezen met je baby in Bibliotheek Altena woensdag 18 jan 2012 (laatst gewijzigd op: 12 april 2012, 01:28) ALTENA - Op dinsdag 24 januari gaan de zeven vestigingen van Bibliotheek Altena aan de slag met BoekStart, een landelijk programma om ouders te stimuleren kinderen zo vroeg mogelijk met boeken in aanraking te laten komen. De officiële opening wordt verricht door Mevrouw Jeannette Zwijnenburg - van der Vliet, lid van de commissie cultuur en samenleving van Provinciale Staten voor Noord-Brabant. Jeanette Zwijnenburg zal het eerste abonnement overhandigen aan mevrouw Quartel en baby Jens. Dit in aanwezigheid van de burgemeesters van Aalburg, Werkendam en Woudrichem. Dit gebeurt in Hank, aan het Pastoor Lipsplantsoen 12 om 14:15 uur. Koffertje Alle nieuwe ouders krijgen van één van de drie Altena-gemeentes een brief met een bon. Met die bon krijgen ze in de bibliotheek een gratis abonnement voor hun baby en een BoekStart koffertje. In het koffertje zitten een stoffen boekje en een cd met kinderliedjes. Het koffertje met inhoud mogen ze houden. Het abonnement kunnen ze gebruiken om regelmatig nieuwe boekjes te lenen. Alle vestigingen hebben een speciale babyhoek waar stoffen, kartonnen en plastic boekjes te leen zijn. Daarnaast is er een Facebook pagina voor BoekStart Altena waar ouders elke week nieuwe informatie kunnen vinden en hun ervaringen uit kunnen wisselen.De medewerkers van de bibliotheek hebben een speciale training gevolgd over boeken voor baby’s en hun ouders. Lezen met je baby gaat over spelen, benoemen, reageren en vooral op een heel fijne manier bezig zijn met je kind. Lezen Britse onderzoekers stelden vast dat het loont om te ’lezen’ met baby’s. Eenmaal op school blijken de kinderen een grotere woordenschat te hebben, ingewikkelder zinsconstructies te maken en zich beter te kunnen concentreren dan kinderen die niet in de babyleeftijd met boeken bezig zijn geweest. Die voorsprong weten ze bovendien hun gehele schoolloopbaan te behouden. Heeft u een baby kom dan naar de bibliotheek en ontvang een gratis abonnement en een BoekStart koffertje voor uw kind.

23

De vijfde bijeenkomst van Open Coffee Altena, het informele ondernemersnetwerk, is op donderdag 13 september in Giessen. Gastheer dit keer is Bibliotheek Altena. Van 09.30 tot 11.00 uur zijn ondernemers welkom om elkaar te ontmoeten, kennis te delen, contacten te leggen, zaken te doen. Tijdens Open Coffee Altena 4.0 stonden Jos Korthout (sociaal pedagogisch medewerker) en Peter Kant (veiligheidsadviseur) op de Open Coffee Stip… WoudrichemNet: #OpenCoffee Altena is B2B met koffie als brandstof - Aanmelden via http://t.co/JBFYPJF5 #Welkom Original Tweet: http://api.twitter.com/1/WoudrichemNet/status/235413579220779008

ROC Da Vinci College & Bibliotheek Altena - Vragen aandacht voor laaggeletterdheid met elfjes Voorafgaand aan donderdag 8 sept a.s. zijn de deelnemers van de laaggeletterden groepen bezig met het maken van elfjes, korte gedichtjes die bestaan uit 11 woorden. Op donderdag 8 september komen we bij elkaar in het atelier van Martin Copier (schilder) waar we een achtergrond schilderen voor het elfje. Deze kunstwerken worden aan elkaar gemaakt en gaan vervolgens een tour maken langs bibliotheken, gemeentehuizen en andere gebouwen om laaggeletterdheid onder de aandacht te brengen. We doen dit in samenwerking met Bibliotheek Altena.

24

Hoofdstuk 5

Doelen en activiteiten, speerpunten en doelgroepen

SBA formuleert vanuit het in hoofdstuk 3 geschetste toekomstbeeld een aantal doelen en daarbij behorende activiteiten. Daarbinnen gelden een aantal accenten die we hieronder graag verder toelichten.

SBA is een lokaal verankerde netwerkorganisatie Doel

Activiteiten

Optimale effectiviteit en efficiency

• Deelname aan en aansluiting op provinciale en landelijke netwerken

Verstevigen positie SBA als instrument van gemeentelijk beleid

• Opbouwen van kennis over gemeentelijk beleid, ontwikkelingen in

Uitbouwen en versterken samenwerking met lokale partijen

• Opbouwen van contacten met lokale partners op het gebied van

Ontwikkelen alternatieve vormen van dienstverlening

• Onderzoeken, ontwikkelen en invoeren/implementeren van

dorpen en wijken en maatschappelijke trends in het algemeen.

• Ontwikkelen van expertise m.b.t. prestatieindicatoren om de

maatschappelijke effecten van bibliotheekwerk te kunnen meten en analyseren.

onderwijs, cultuur en maatschappelijk werk alsmede met wijkraden, vrijwilligersorganisaties etc. • Het in samenwerking met lokale partners organiseren, dan wel faciliteren van activiteiten en lezingen rond uiteenlopende thema’s. Kenmerk daarbij is dat SBA vanuit haar deskundigheid en bronnenkennis zorgt voor de informatievoorziening rond thema’s innovatieve en betaalbare vormen van bibliotheekwerk in dorpen, met als uitgangspunt het denken in functies in plaats van het denken in vestigingen.

SBA werkt vanuit klantperspectief Doel

Activiteiten

Profilering van de bibliotheek als moderne klantgerichte (vraaggerichte) dienstverlener en co-creator’.

• Beschikbaar stellen van actuele en aantrekkelijke collecties, die zowel traditionele leesboeken en romans als e-books bevatten.

• Jaarlijks organiseren van literaire activiteiten in het kader van

landelijke acties. Voorbeelden: Boekenweek, Gedichtendag, Maand van het spannende boek, Nederland Leest. • Ondersteunen van leesclubs en leeskringen d.m.v. beschikbaar stellen van collecties, dichterpodium en ontmoetingsruimte.

Speerpunten

Speerpunt: bibliotheek op school Speerpunt: vroeg- en voorschoolse educatie Speerpunt: 50 plus

Resultaten *

1. Vanaf 2013 organiseert SBA jaarlijks minstens 2 activiteiten die

speciaal bedoeld zijn voor de doelgroep 50 plus. Daarnaast organiseert SBA jaarlijks een activiteit voor de activiteitenbegeleiders van verzorg- en verpleeghuizen.

* De resultaten zijn hier summier weergegeven; deze worden in de jaarplannen aangevuld en geconcretiseerd

25

SBA biedt lezen, luisteren, kijken en beleven Doel

Activiteiten

Excelleren in ondersteuning van taalontwikkeling en leesbevordering

• Aanbieden van op doelgroepen afgestemde

• • • •

leesbevorderingsprogramma’s ( BoekStart, Rode Draad, Kunst van Lezen etc.) bij voorkeur op plaatsen waar de doelgroepen het best bereikbaar zijn. Versterken van de samenhang tussen leesbevorderingsprogramma’s door het opzetten van een doorgaande leeslijn. Organiseren van leesbevorderingactiviteiten in het kader van landelijke acties. Voorbeelden: Kinderboekenweek, Kinderjury, Voorleeswedstrijd, Nationale Voorleesdagen. Actief benaderen van de doelgroep laaggeletterden, ondermeer door contacten te leggen met maatschappelijke instellingen in het werkgebied. Aanbieden van speciale collecties voor moeilijk lezende/ laaggeletterde kinderen en volwassenen.

Versterking uitstraling bibliotheekvestigingen als plaats van ontmoeting

• • • •

Stimuleren maatschappelijk en cultureel bewustzijn

• Het op eigen initiatief organiseren van een breed scala aan

Invoeren van eigentijdse concepten voor collectiepresentatie. Doorontwikkelen concept centrale vestiging. Opstellen plan voor financiering en realisatie. Uitvoering herinrichtingsplannen activiteiten.

• Intensiveren van de samenwerking met lokaal en regionaal

opererende maatschappelijke en culturele organisaties met als doel de profilering van SBA als flexibele en creatieve partner die verschillende rollen in kan nemen (mede initiator, uitvoerder en facilitator van activiteiten). • Professionalisering medewerkers op het gebied van (cultureel) ondernemerschap. Speerpunten

Speerpunt: bibliotheek op school Speerpunt: vroeg- en voorschoolse educatie

Resultaten

1. Uiterlijk in 2017 is in samenwerking met de basisscholen op alle

2. 3. 4. 5.

basisscholen in het werkgebied een Bibliotheek op school neergezet. Binnen Bibliotheek op school worden specifieke doelstellingen met betrekking tot de leesresultaten van de leerlingen gesteld die per school kunnen verschillen. In 2012 is in alle vestigingen een babyhoek gecreëerd voor BoekStart en vanaf 2013 komt 50% van de aangeschreven ouders het BoekStart koffertje halen. Van die 50% wordt 50% lid van de bibliotheek. SBA organiseert jaarlijks, samen met ROC, minstens 1 activiteit die speciaal gericht is op laaggeletterden met als doel hen toe te leiden tot het ROC en zo te werken aan hun geletterdheid. Uiterlijk in 2017 betrekt SBA, samen met partners, een nieuwe centrale vestiging In 2012 voert SBA een personeelsbezettinganalyse uit en deze analyse vormt het uitgangspunt voor het personeelsbeleid in de periode 20132015 waardoor de organisatie is toegerust voor het ondersteunen van de Bibliotheek op school en het werken in één centrale vestiging.

26

SBA treedt op als wegwijzer Doel

Activiteiten

Profilering als kennisondernemer

• Beschikbaar stellen van actuele, multimediale collecties die zijn afgestemd op het werkgebied.

• Versterken van de rol als informatiemakelaar voor andere

kennisintensieve organisaties (Centra voor Jeugd en Gezin, Regionaal Archief etc.) • Introduceren van nieuwe vormen van interactie met gebruikers, met name in het digitale domein. • Vergroten van de inhoudelijke kennis van de medewerkers m.b.t. de collectie. Hierbij speciale aandacht voor kennis en toepassingsmogelijkheden van digitale bronnen. Professionalisering op het gebied van mediawijsheid

• Versterken van de samenhang tussen de programma’s mediawijsheid door het werken met een doorgaande leerlijn mediawijsheid.

• Doorontwikkeling van ‘ Bibliotheek op school ’concepten, waarbij op

maat gemaakte programma’s voor verschillende doelgroepen op school worden aangeboden. • Vergroten van het bereik van de programma’s door versterken van de banden met het onderwijs. • Opleiden van bibliotheekmedewerkers tot mediacoach.

SBA verlevendigd door digitalisering Doel

Activiteiten

Optimale effectiviteit en efficiency

• Aansluiten op de landelijke infrastructuur ; landelijke en provinciaal

Inspiratie, gebruiksgemak en optimale ontsluiting

• Ontsluiten van de fysieke en digitale collectie via sociale media. • Ontsluiten van de fysieke en digitale collectie via gemaksdiensten;

ontwikkelde digitale diensten.

toepassingen voor smartphones en tablets.

• Ontsluiten van de fysieke en digitale collectie, ook richting onderwijs en erfgoedinstellingen door aanbieden van moderne technologie zoals de multitouchtafel.

Profilering als kennisondernemer

• Zie SBA treedt op als wegwijzer

De mediawijze burger (Specialist mediawijsheid)

• Zie SBA treedt op als wegwijzer

27

Toelichting Speerpunt: Bibliotheek op school De Bibliotheek op school is feitelijk de integratie van de jeugdbibliotheek met de (brede) school, dicht bij het kind. De functie van de jeugdbibliotheek, die nu in 7 bibliotheekvestigingen vorm krijgt, wordt omgezet naar alle basisscholen6. De Bibliotheek op school is bestemd voor kinderen van 0 – 13 jaar, hun ouders, leerkrachten en pedagogisch medewerkers van kinderopvang, BSO en peuterspeelzalen. De Bibliotheek op school bevat drie elementen: • De collectie bestaat uit een reguliere jeugdcollectie en kan worden aangevuld met de eigen collectie van de school. De materialen zijn bestemd voor gebruik in de school maar ook daarbuiten. De omvang van de collectie is afgestemd op het aantal gebruikers en houdt rekening met specifieke wensen vanuit de school. Ook kinderen die op een andere basisschool zitten (bijvoorbeeld speciaal onderwijs) kunnen gebruik maken van deze collectie. • We ondersteunen de school en voor- en buitenschoolse instellingen met specifieke leesbevorderingsprogramma’s Rode Draad en Voortouw zoals we ook de afgelopen jaren hebben gedaan. Deze programma’s worden inhoudelijk doorontwikkeld. Verder ondersteunen we scholen bij activiteiten zoals de Kinderboekenweek en de Nationale Voorleesdagen. De Bibliotheek op school maakt onderdeel uit van het schoolwerkplan en sluit optimaal aan bij het onderwijsprogramma. • Tenslotte bieden we leerkrachten, ouders en voor- en buitenschoolse instellingen specifieke expertise en kennisoverdracht op het gebied van leesbevordering, taalontwikkeling, cultuureducatie en mediawijsheid. We ondersteunen scholen en kinderopvang onder andere met de leesattitudetest, de monitor leesgedrag, een cursus Open Boek en workshops voor leerkrachten, pedagogisch medewerkers en ouders. Onze jeugd- en onderwijsspecialisten worden specifiek geschoold op het gebied van taalontwikkeling, leesbevordering, jeugdliteratuur, mediawijsheid en kennen de ontwikkelingen in het onderwijs. Ze denken actief mee met scholen en voor- en buitenschoolse instellingen over de vraag hoe de ontwikkeling van kinderen zo goed mogelijk kan worden ondersteund. De Bibliotheek op school wordt begeleid, ondersteund

“Lezen is een onmisbare vaardigheid in de samenleving. Lezen en literatuur geven zin en glans

en aangestuurd door SBA. In praktische zin wordt de collectie beheerd door de school zelf. SBA ondersteunt dit met technische hulpmiddelen en instructie. De school draagt op verschillende manieren bij aan de realisatie van de Bibliotheek op school (bijvoorbeeld huisvesting, beheer).

aan het leven”. Voormalig minister OCW Ronald Plasterk

6

In de centrale vestiging blijft een aanvullende jeugdbibliotheek beschikbaar.

28

Speerpunt: Vroeg- en voorschoolse educatie (VVE) De wet “Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie (OKE)” trad per 1 augustus 2010 in werking en vanaf die datum hebben gemeenten de wettelijke verantwoordelijkheid om een goed aanbod te doen aan jonge kinderen met taalachterstand. De gemeenten hebben een inspanningsverplichting om al deze kinderen te bereiken. Met de gemeenten heeft SBA besloten BoekStart in te zetten. Daarnaast wordt het VVE-beleid van SBA voor een groot deel uitgevoerd in de Bibliotheek op school. BoekStart is een programma dat het lezen met heel jonge kinderen wil bevorderen én ouders met jonge kinderen wil laten genieten van boeken. BoekStart gaat uit van de gedachte dat kinderen die al op jonge leeftijd in aanraking komen met boeken een voorsprong (op school) ontwikkelen waar ze hun hele leven voordeel van hebben. Samen een boekje kijken, plaatjes aanwijzen en benoemen, versjes leren, verhaaltjes vertellen en ernaar luisteren, versterkt bovendien de band tussen ouder en kind. SBA ziet BoekStart als dé manier om kinderen en hun ouders vanaf het begin het plezier van (voor)lezen te laten ervaren. Naast het uitdelen van het koffertje wil SBA ook, in samenwerking met de Bibliotheek op school, voorleesactiviteiten en workshops voorlezen organiseren. Voorlezen SBA krijgt steeds vaker verzoeken van peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, ouderraden, scholen enz. om informatie te geven over voorlezen, een workshop te verzorgen over voorlezen en/of om te komen voorlezen. Juist omdat voorlezen zo enorm belangrijk is voor de groep van 0-4 jaar wil SBA graag aan deze verzoeken voldoen en zal hier in de komende jaren ook een regulier product van maken.

29

Speerpunt: 50 plus De doelgroep 50 plus is voor SBA om meerdere redenen een speerpunt van beleid. In de eerste plaats is het een grote, groeiende, groep met tijd en vaak ook middelen waardoor het voor SBA een interessante doelgroep is. Maar er is meer. Juist ook in deze groep zien we veel laaggeletterdheid. Een handicap waar deze mensen al jaren mee leven en die, op de leeftijd dat ze kleinkinderen krijgen, een nieuwe dimensie krijgt. “Oma, wil jij voorlezen” is een veelgehoorde vraag en het doet erg veel pijn om die vraag met “Nee” te moeten beantwoorden. Samen met partners wil SBA zich blijven inzetten om laaggeletterden te vinden en te overtuigen te gaan leren lezen en schrijven. SBA zal daarom ook zorgen voor een geschikte collectie voor deze doelgroep.

Ook zijn 50 plussers een groep die veel en vaak gebruik zullen willen maken van onze diensten zoals cursussen, lezingen en dergelijke. We willen bij het aanbod daarvan dan ook nauw aansluiten bij de behoeften die deze groep heeft. In onze visie hebben we al aangegeven dat er een groeiende kloof ontstaat tussen de mensen die wel kennis hebben en zij die dat niet hebben, tussen mensen die mediavaardig zijn en zij die dat niet zijn. Vaak loopt de scheidslijn bij de leeftijd van 50 plus. SBA wil juist de groep 50 plussers ondersteunen met kennis en hen op weg helpen mediavaardig te worden. 50 plus is, zo realiseren wij ons, een grote groep met daarbinnen heel veel verschillen. Naast de actieve 50 plussers die gewapend met iPad en iPhone een wereldreis gaat maken en bij SBA boeken komen lenen voor de e-reader zijn er ook 80 plussers in de verzorgingshuizen die moeite hebben met hun geheugen. Ook voor die laatste groep, en hun mantelzorgers, wil SBA producten en diensten aanbieden die het plezier in lezen tot op hoge leeftijd kunnen ondersteunen. Hiervoor zullen de huidige producten en diensten verder worden uitgewerkt en nieuwe worden ontwikkeld. De samenwerking met de verzorgings- en verpleeghuizen is hierbij van cruciaal belang. Op dit moment is SBA actief waar het gaat om het benaderen van de activiteitenbegeleiders van verpleeg- en verzorgingshuizen. We bieden themakoffers aan en verzorgen ook jaarlijks een bijeenkomst waarbij de begeleiders handvatten wordt geboden om met bewoners met taal en verhalen bezig te zijn. Een niet zo zichtbaar maar heel belangrijk onderdeel van onze dienstverlening aan deze groep is de boekendienst-aan-huis. Vrijwilligers gaan voor leden die zelf niet meer naar de bibliotheek kunnen gaan, boeken en andere materialen lenen in de bibliotheek en brengen deze thuis. Op deze manier blijft het mogelijk om te lezen, ook al kun je niet meer naar de bibliotheek komen. De vrijwilligers van de boekendienst-aan-huis worden ook geschoold in dit werk.

30

Hoofdstuk 6

Organisatie, financiën en planning

Organisatie We moeten in onze sector strakker sturen op resultaten en leren ons aan deadlines te houden. En dat zal soms betekenen dat we ons wat harder moeten opstellen en dat we een hogere kwaliteit eisen. We mogen ons best wat meer gedragen als een groot bedrijf. We draaien voor een groot deel op overheidsgeld en dat brengt de plicht met zich mee om efficiënt te werken. De organisatie van SBA zal moeten worden aangepast. Niet langer zullen op 7 verschillende plaatsen vestigingen worden bemenst maar deze dienstverlening zal op één centrale plaats plaatsvinden. Het aantal openingsuren zal van 112,5 (eind 2011) dalen naar waarschijnlijk 62 in de centrale vestiging. De personeelsbezettingsanalyse zal uit moeten wijzen hoeveel uren voor medewerkers nodig zijn om de centrale vestiging te bemensen en wat de inzet van vrijwilligers zal zijn in de dienstverlening van SBA. Daarnaast zullen de taken van de specialisten in de nieuwe setting worden benoemd (met daaraan gekoppeld het benodigde aantal uren). Vanuit de rekenmodellen van de Bibliotheek op school zal ook naar voren komen hoeveel uren SBA moet investeren in het ondersteunen van de scholen met leesconsulenten. Financiën Belangrijke pijlers zijn de personeelskosten, de huisvestingskosten, de kosten en opbrengsten van Bibliotheek op school en de kosten die gepaard gaan met het aanpassen van de organisatie aan het nieuwe beleid. Verder zijn de financiën afhankelijk van de wensen van de verschillende gemeenten; hoeveel uitleenpunten/kleine vestigingen wil een gemeente, wat willen zij in het kader van VVE, van cultuureducatie enz. Dit zal in de komende tijd duidelijk(er) moeten gaan worden. Huisvestingskosten Voor wat betreft de huisvestingskosten is het zo dat SBA nu jaarlijks bijna € 90.000 aan huur betaalt. Dit bedrag kan maximaal ingezet worden voor een andere locatie. De andere huisvestingskosten zullen voor een deel blijven bestaan en voor een deel lager worden doordat ze nog maar op één plaats gemaakt worden in plaats van op maximaal 7 plaatsen. De financiële opzet voor een nieuwe locatie is mede afhankelijk van waar dit gaat plaatsvinden: wat moet er aan een gebouw gebeuren voordat het geschikt is voor SBA en haar partners (eenmalige kosten) en van de exploitatie van het gebouw. Op dit moment is het moeilijk om daar wat over te kunnen zeggen. Bibliotheek op school Bibliotheek op school is een landelijk concept waar ook landelijk rekenmodellen voor worden ontwikkeld. Bij Bibliotheek op school kennen we eenmalige kosten voor het inrichten van de bibliotheekvoorziening op de school en jaarlijkse kosten waar het gaat om onderhoud van apparatuur, vervanging van collectie en de ondersteuning van het personeel vanuit SBA. De eenmalige kosten zijn sterk afhankelijk van hoe groot de bibliotheekvoorziening moet worden, wat de school eventueel zelf al heeft, wat SBA vanuit haar huidige collecties in de verschillende vestigingen in kan zetten enz. De jaarlijkse kosten zijn afhankelijk van het aantal uren dat geïnvesteerd wordt vanuit SBA in iedere Bibliotheek op school en van het bedrag dat de scholen aan SBA gaan betalen voor de dienstverlening.

31

Samen met Cubiss is, op basis van landelijke richtlijnen, een eerste verkennende berekening gemaakt. Hierbij is uitgegaan van 27 Bibliotheken op school (een aantal scholen zal immers samen in een Brede School gehuisvest worden waarbij maar één Bibliotheek op school nodig is). Verder is uitgegaan van gemiddeld 193 leerlingen per school (dat is het totaal aantal leerlingen gedeeld door het aantal scholen, dit aantal verschilt sterk per school maar voor de berekening is een gemiddeld aantal voldoende). Een eerste rekenexercitie wijst uit dat een Bibliotheek op school waarschijnlijk € 17.500 per school kost en dat de jaarlijkse exploitatiekosten waarschijnlijk ongeveer € 6.350 bedragen. Hierbij is (nog) geen rekening gehouden met een bijdrage per leerling door de school. Deze bedragen zijn verkregen door een aantal aannames te doen, er zitten dus ook nog wat variabelen in die we met de gemeenten, de scholen en op basis van landelijke ontwikkelingen verder in kunnen vullen. Uitgaande van 27 scholen betekent het een investering van 27 x € 17.500 = € 472.500. De jaarlijkse kosten bedragen 27 x € 6.350 = € 171.450. In beide bedragen zijn ook personeelskosten meegerekend.

Planning kortere en langere termijn Planning op korte termijn De eerste stap die gezet is, is de mening van de gemeenten peilen inzake de korte-termijn perspectieven in dit beleidsplan. Dit is in het eerste kwartaal 2012 gebeurd. De volgende stap is contact leggen met de scholen in het werkgebied om met hen het Bibliotheek op School concept te bespreken. Hiervoor zal aansluiting gezocht worden met bewegingen die inmiddels in gang zijn gezet in de verschillende gemeenten op het gebied van de Brede School ontwikkelingen. Ons beleidsplan, zowel op korte, alsook op lange termijn, staat en valt met het samenwerken met partners, deze partners zijn deels nieuw en deels bekend. Het eerste halfjaar van 2013 zal worden gebruikt om deze contacten aan te halen of aan te gaan. Samen willen we de meerwaarde formuleren en onze samenwerking verder verkennen. Het uitwerken van de personele consequenties (met name op het gebied van competenties) zal het komende half jaar worden uitgewerkt. De planning op de langere termijn zal in de loop van 2013 worden uitgewerkt. 32

BIJLAGEN Mogelijke samenwerkingspartners binnen het gebouw Als er sprake is van inpandige (fysieke) samenwerkingspartners dan kan dit voor allen veel voordelen opleveren. De belangrijkste voordelen hierbij zijn: • Besparing op huisvestingskosten; • Profiteren van elkaars bezoekersstromen; • Intensiever gebruik van de aanwezige producten en diensten; • Delen van facilitaire diensten (toiletten, receptie, horeca, etc.); • Intensievere samenwerking tussen bibliotheek en partners. Onderstaand geven wij een overzicht van mogelijke samenwerkingspartners binnen een centrale vestiging. Deze lijst is niet uitputtend en de volgorde is willekeurig. Centrum voor Jeugd en Gezin Sinds 2011 moet iedere gemeente een Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) realiseren. Het CJG bundelt verschillende partners op het gebied van jeugd- en gezinszorg zodat gezinnen één centraal aanspraakpunt hebben voor hun problemen en vragen. Wanneer er voor wordt gekozen het CJG onder te brengen bij de bibliotheek heeft dat, naast andere voordelen, het voordeel dat het CJG in combinatie met de bibliotheek laagdrempeliger is dan wanneer het CJG apart gehuisvest is. Uit landelijke ervaringen blijkt dat ouders zich soms schamen om “gezien” te worden bij het CJG. Stichting De Vleet Stichting De Vleet is de welzijnsinstelling in de gemeente Woudrichem. De Vleet richt zich op kinderen, jongeren en volwassenen en neemt een belangrijke plaats in binnen de samenleving. Helaas moet De Vleet bezuinigen waardoor het voor deze stichting moeilijker wordt haar werkzaamheden uit te voeren. In samenwerking met de bibliotheek worden de huisvestingskosten gedrukt en kunnen De Vleet en de bibliotheek elkaar inspireren tot het ontwikkelen van nieuwe diensten en gebruik maken van elkaars expertise. Vanzelfsprekend is deze samenwerking ook mogelijk met andere welzijnsorganisaties. Welzijnsinstelling Trema Trema is één van de kernpartners van het Centrum voor Jeugd en Gezin in de gemeenten Werkendam en Woudrichem. Verder verzorgt Trema algemeen en schoolmaatschappelijk werk. Op dit moment is Trema gehuisvest in Nieuwendijk. Het is heel goed mogelijk om ook in de centrale vestiging van SBA ruimte voor Trema in te ruimen, voor Trema geldt hetzelfde als voor De Vleet: we kunnen elkaar inspireren en versterken. Daarnaast is de bibliotheek wellicht voor een aantal cliënten laagdrempeliger. Juvans Juvans verzorgt het maatschappelijk werk in Aalburg. Voor Juvans geldt hetzelfde als voor De Vleet en Trema: je versterkt en inspireert elkaar en kunt zo komen tot betere producten en diensten in gedeelde huisvesting. Bureau Altena Bureau Altena voor Werk, Inkomen en Zorg is belast met de uitvoering van een aantal sociale wetten en regelingen voor de inwoners van Werkendam en Woudrichem. Bureau Altena is nu gehuisvest in het gemeentehuis van Werkendam. Door een plaats te vinden in de centrale vestiging van SBA profiteert dit bureau van het laagdrempelig karakter van de bibliotheek en kan direct verwijzen naar partners in het gebouw op het gebied van maatschappelijk werk en naar de informatie die de bibliotheek kan bieden.

33

Commerciële partner Een commerciële partij in het gebouw kan zowel financieel als inhoudelijk een waardevolle aanvulling zijn. Dit kan bijvoorbeeld een TNT servicepunt of een bank zijn. In Nederland zijn daarnaast voorbeelden waarbij de bibliotheek bijvoorbeeld in één pand is gevestigd met een boekwinkel of supermarkt. Horeca Wanneer er horeca in dezelfde ruimte is als waar de bibliotheek zich bevindt, verandert de leestafel(s) in een leescafé waar men prettig kan verblijven. In diverse bibliotheken in Nederland wordt het leescafé door werklozen en/of verstandelijk gehandicapten verzorgd, waarmee de gemeente vormgeeft aan het participatiebeleid (zie bijvoorbeeld www.prinsheerlijktilburg.nl of www.fifteen.nl). Een extra voordeel is ook dat deze functie ertoe bijdraagt dat bezoekers langer in het gebouw blijven. Onderwijs Samenwerking met het voortgezet onderwijs vindt al plaats. SBA biedt maatschappelijke stageplaatsen aan leerlingen van het voortgezet onderwijs. De samenwerking met het basisonderwijs wordt verder uitgewerkt in het hoofdstuk Bibliotheek op School. Muziekschool Op meerdere plaatsen in Nederland zien we voorbeelden van muziekscholen en bibliotheken die in hetzelfde pand gevestigd zijn. Wanneer er geen muziekschool is, zijn er wellicht wel aanbieders van muziekonderwijs die in de bibliotheek een ruimte willen huren. Buurthuisfunctie De bibliotheek kan goed gecombineerd worden met een buurthuisfunctie. De bibliotheek is, net zoals een buurthuis, gericht op ontmoeting en verblijf. Daarnaast zijn er diverse bibliotheekdiensten die de buurthuisfunctie kunnen moderniseren en verrijken, zoals internetwerkplekken, Wi-Fi, leestafel, etc. Servicepunt vrijwilligers Een combinatie van dit servicepunt en de bibliotheek zorgt ervoor dat meer mensen in aanraking komen met vrijwilligerswerk en de openstaande vacatures. Hierdoor neemt het aantal aanmeldingen mogelijk toe. Ouderenbonden Ouderenbonden kunnen profiteren van alle faciliteiten die de bibliotheek hen kan bieden en van de toeloop van bezoekers. ZZP-ers Ons werkgebied kent veel zelfstandig ondernemers. Vaak werken zij, alleen, thuis. Door in de bibliotheek werkplekken te creëren kunnen de zzp-ers op een prettige, rustige plek hun werk doen en in contact komen met andere zelfstandigen. Het concept van seats-2-meet wordt hierbij ook bestudeerd. Historische verenigingen en heemkundekringen De bibliotheek heeft een grote collectie streekinformatie. Dit, in combinatie met de kennis die aanwezig is bij historische verenigingen en heemkundekringen, kan leiden tot een historisch informatiepunt (HIP) waarbij streekinformatie wordt ontsloten voor de bezoekers. Ook scholen kunnen hier een bezoek brengen en in het kader van geschiedenislessen geïnformeerd worden. Gemeenten/Bedrijfsleven Over de samenwerking met gemeenten en bedrijfsleven is in het beleidsplan zelf al het een en ander gezegd. De samenwerking zal zich toespitsen op het leveren van informatie(dossiers) en het informeren van burgers over gemeentelijke zaken.

34