OP WEG NAAR DE PAREL FORT ALTENA

OP WEG NAAR DE PAREL FORT ALTENA NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE

27 juni 2008 073817900:0.9 110402.001352

OP WEG NAAR DE PAREL FORT ALTENA

Inhoud 1

2

3

4

5

Inleiding____________________________________________________________________ 3 1.1

Achtergrond ____________________________________________________________ 3

1.2

Doelstelling_____________________________________________________________ 4

1.3

Leeswijzer ______________________________________________________________ 4

Infra en de Linie _____________________________________________________________ 5 2.1

Inleiding _______________________________________________________________ 5

2.2

Kansen koppeling infra met de Linie _______________________________________ 5

2.3

Aanbeveling ____________________________________________________________ 6

Projecten en plannen ________________________________________________________ 8 3.1

Infrastructureel _________________________________________________________ 9

3.2

Overige _______________________________________________________________ 11

3.3

Aanbeveling ___________________________________________________________ 12

Programma Altena _________________________________________________________ 13 4.1

Inhoud van het programma (visie, PvE en ontwerp) _________________________ 14

4.2

Planning ______________________________________________________________ 14

4.3

Financiering ___________________________________________________________ 15

4.4

Coordinatie en sturing __________________________________________________ 15

Conclusies en aanbevelingen ________________________________________________ 17 5.1

Conclusies_____________________________________________________________ 17

5.2

Aanbevelingen _________________________________________________________ 17

1

NHW Profielschets kansen infrastructuur _____________________________________ 18

2

Financiële uitwerking _______________________________________________________ 28

3

Geïnterviewde organisaties en personen _____________________________________ 29

4

Colofon ___________________________________________________________________ 30

073817900:0.9

ARCADIS

2


HOOFDSTUK

1.1

1

Inleiding

ACHTERGROND Sinds 1999 staat de Nieuwe Hollandse Waterlinie als nationaal project op de kaart. Met de oprichting van het projectbureau, de liniecommissie en de enveloppecommissies en het opstellen van een ruimtelijk plan en een uitvoeringsprogramma wordt sindsdien gewerkt om de Linie te versterken en nieuwe toekomstwaarde te geven. Voor de versterking van de Nieuwe Hollandse Waterlinie is veel geld benodigd. Eén van de mogelijke financieringsbronnen is de koppeling van Linieprojecten aan infrastructuurprojecten. In een eerder advies van Arcadis is de mogelijke koppeling tussen infrastructuur en de Hollandse Waterlinie verkend. In het advies dat hier voorligt, wordt voor het Linieonderdeel Fort Altena de koppeling verder uitgewerkt. Dit kan als bespreek- en besluitvormingsstuk dienen voor de ontwikkeling van Fort Altena als parel in de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

073817900:0.9

ARCADIS

3


1.2

DOELSTELLING Doelstelling van dit advies is: § Het realiseren van toegevoegde waarde uit een integratie van infrastructurele projecten en overige ontwikkelingsprojecten van Fort Altena Onderzoeksvragen die hiervoor zijn geformuleerd: § Wat zijn relevante infrastructurele plannen of projecten? § Wat zijn relevante ontwikkelingsplannen voor Fort Altena? § Wat zijn concrete integratiemogelijkheden? § Wat zijn de gevraagde investeringen en wat leveren deze op? § Op welke wijze kan coördinatie en sturing gegeven worden aan het geheel? § Waar liggen mogelijkheden voor een financiële bijdrage uit infrastructurele projecten?

1.3

LEESWIJZER In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de conclusies uit het eerdere advies over de koppeling tussen infrastructuur en de Hollandse Waterlinie. Deze conclusies vormen het kader waarbinnen de verdere ontwikkeling van Fort Altena plaats kan vinden. In hoofdstuk 3 wordt gefocust op Fort Altena. De projecten en plannen met en rondom Fort Altena worden beschreven. De conclusies rondom uitvoering en integratie van deze projecten vormen de basis voor het geadviseerde programma Altena dat in hoofdstuk 4 is opgenomen. Ten slotte worden in hoofdstuk 5 conclusies en aanbevelingen gegeven.

073817900:0.9

ARCADIS

4


HOOFDSTUK

2.1

2

Infra en de Linie

INLEIDING In de periode 2007 – 2020 worden veel projecten en activiteiten uitgevoerd om de Nieuwe Hollandse Waterlinie te ontwikkelen. Deze projecten zijn opgenomen in het overkoepelende 1

uitvoeringsprogramma van de Linie . Er is een investeringsopgave bepaald, passend bij de ambities, van 550 miljoen euro. Hiervan is 300 miljoen euro nodig tot en met 2013. Enerzijds zal dit geld via het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) beschikbaar komen. Maar er is nog meer geld benodigd. Eén van de mogelijkheden om projecten van de Linie uitgevoerd te krijgen is aansluiting te zoeken bij projecten van andere partijen. Hierbij valt te denken aan infrastructuurprojecten in de buurt van de Linie. Een inventarisatie van de mogelijkheden van het aan elkaar linken van infrastructuur en de Linie laat zien dat op dit vlak inderdaad mogelijkheden liggen. In bijlage 1 is de totale inventarisatie opgenomen. In paragraaf 2.2 zal een samenvatting worden gegeven van de kansen die uit de inventarisatie zijn gekomen.

2.2

KANSEN KOPPELING INFRA MET DE LINIE Er zijn op 3 vlakken kansen om Linieprojecten verder te brengen. Routeontwerp en infrastructuurprojecten In de eerste plaats kan aansluiting worden gezocht bij regionale en lokale infrastructuurprojecten via de regionale diensten van Rijkswaterstaat en via provincies en kaderwetgebieden. Door in een vroeg stadium aansluiting te zoeken zijn de kansen het grootst om verbetering van de Linie samen te laten gaan met het opknappen of uitbreiden van infrastructuur. De financiële middelen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat uit het MIRT lopen ook via de regionale diensten van RWS en via de provincies en kaderwetgebieden (via de Gebundelde Doeluitkering) naar de infrastructuurprojecten. Door de Linie onderdeel te maken van deze projecten (en op die manier in het MIRT te krijgen) ontstaan er kansen voor uitvoering. Voor de Linie interessante projecten zijn: § A2, A12 en A27 (de Linie wordt voor deze wegen concreet benoemd als onderdeel van Routeontwerp van deze wegen) § A1 en A6/A9 (extra aandacht op richten omdat er (nog) geen concrete Linie koppelingen wordt voorgesteld, zoals bij Routeontwerp)

1

Eén Linie, samen sterk in de uitvoering, Overkoepelend Uitvoeringsprogramma Nationaal Landschap

Nieuwe Hollandse Waterlinie; Commissie Nationaal Project Nieuwe Hollandse Waterlinie; Utrecht; december 2006

073817900:0.9

ARCADIS

5


§ Hoofdwegennet/onderliggend wegennet driehoek Utrecht – Hilversum – Amersfoort en Hoofdwegennet/onderliggend wegennet Ring Utrecht (deze projecten zijn nieuw, kunnen nog beïnvloed worden en vallen binnen de provincie Utrecht die actief met de Linie bezig is) § N417 verbinding Hilversum - Utrecht: versterking verblijfskarakter, ecoduct en leefbaarheid § Lightrail Merwede Linge lijn tussen Dordrecht, Gorinchem en Geldermalsen: versterken van bereikbaarheid voor (fiets)recreant § N229 en N410 met A12 (project Salto): duurzame ontsluiting van Houten op A12. Samenwerking tussen gemeenten, provincie Utrecht en Rijkswaterstaat Dienst Utrecht. De Linie is benoemd binnen het beleidskader. § Carpoolpleinen bij Geldermalsen en Culemborg: P+R(ecreatie) § Fietsnetwerken Verzorgingsplaatsen Naast grootschalige infrastructuurprojecten zijn er ook mogelijkheden om aan te sluiten bij de herinrichting van verzorgingsplaatsen langs de snelwegen. Verzorgingsplaatsen bieden de mogelijkheid om aandacht te besteden aan nabijgelegen onderdelen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie of zelfs een wandelpad of uitkijkpunt aan te leggen. Als voorbeeld geldt verzorgingsplaats De Forten langs de A12 bij Bunnik. Deze verzorgingsplaats is een Toeristisch Overstappunt (TOP), van waaruit recreanten kunnen wandelen of fietsen naar toeristische plekken in de omgeving, zoals Fort Vechten. Voor de Linie interessante verzorgingsplaatsen zijn: § A1 Muiden: ideeën voor een uitkijktoren, uitbreiden met informatie over de Waterlinie § A1 Naarden: nog geen initiatieven maar dichtbij Naarden, informatiebord of uitzichtpunt is een optie § A2 Lingehorst, nog geen initiatieven maar dichtbij Diefdijk, informatiebord is een optie § A27 Fort Altena, onderdeel van Routeontwerp en Planstudie A27 Compensatie Bij aanleg of aanpassing van wegen waarbij natuurwaarden worden aangetast, dient de verdwenen natuur te worden gecompenseerd. Grootschalige natuurcompensatie biedt de mogelijkheid om bepaalde delen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie te ontwikkelen/verbeteren. Voor de Linie interessante projecten met mogelijke compensatie zijn: § Planstudie A1 Muiderberg – Hoevelaken § Planstudie A6/A9 (Schiphol –) Amsterdam – Almere § Planstudie A27 Lunetten – Hooipolder § Studie aansluiting Houten op A12 in relatie tot N229 en N410 (project A12 Salto)

2.3

AANBEVELING Zoals uit de inventarisatie blijkt zijn er verschillende kansen om een koppeling te leggen tussen infrastructuurprojecten en Linieprojecten. We adviseren door een verdere focus aan te brengen de kans op een geslaagde koppeling te vergroten. Een mogelijkheid hiervoor biedt het Routeontwerp A27. De A27 loopt over een grote lengte langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie en doorkruist op een aantal plekken ook de Linie. In de visie op het routeontwerp van de A27 komt de Linie ook veelvuldig terug als belangrijk omgevingselement van de A27. De verwevenheid zou verder uitgebouwd kunnen worden

073817900:0.9

ARCADIS

6


door, bij de uitwerking van de visie van Routeontwerp in architectonische specificaties voor de A27, elementen uit de Linie op verschillende manieren terug te laten komen. Een insteek daarbij zou kunnen zijn om te werken met het thema Militair of Verdediging voor de gehele route. Dit thema kan terugkomen in de vormgeving van bruggen en viaducten of verzorgingsplaatsen. Deze uitwerking zou een samenwerking kunnen zijn tussen het projectbureau van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Rijksbouwmeester. Een specifieke plek in deze vormgeving kan Fort Altena innemen. Dit fort in de buurt van Sleeuwijk in Noord-Brabant wordt door de A27 doorsneden. Deze doorsnijding kan verder aangezet worden en op deze manier de entreepoort vormen voor de A27 route door het Nationaal Landschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Fort Altena wordt daarmee met recht een van de parels van het Routeontwerp A27 en van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In hoofdstuk 3 zal verder worden ingegaan op de toegevoegde waarde uit de integratie van infrastructurele projecten en overige ontwikkelingsprojecten van Fort Altena.

073817900:0.9

ARCADIS

7


HOOFDSTUK

3

Projecten en plannen

2

In het Pact van Rijnauwen zijn afspraken tussen Rijk en provincies, verenigd in de Liniecommisie, vastgelegd voor de periode 2008-2011. Het Pact bevat een programma van meer dan 150 projecten. Rijk, provincies en een groot aantal deelnemers waaronder gemeenten, waterschappen en private partijen, spannen zich in om de benodigde 150 miljoen euro ter beschikking te stellen. Het Rijk heeft via het Investeringsbudget Landelijk Gebied financiële middelen beschikbaar gesteld die benut kunnen worden voor de realisatie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Daarnaast doorloopt de Nieuwe Hollandse Waterlinie als project de Nota Ruimte budgetprocedure. De verkenningsfase van deze procedure zal op korte termijn met een maatschappelijke kosten-batenanalyse worden afgesloten In het Pact is de hoofdweerstandlijn Land van Heusden en Altena, waar Fort Altena onderdeel van uitmaakt, opgenomen als kansrijke gebiedsontwikkeling. De projecten die hieronder vallen worden met voorrang uitgevoerd. Dit is onder andere het ontwikkelen van Fort Altena als parel van het Routeontwerp A27. De geraamde investering voor dit project is €2,5 mln. De Liniecommissie is de instantie die alle projecten toetst aan het Linieperspectief en het NHW-Uitvoeringsprogramma dat door de betrokken Rijkspartijen is geaccordeerd. Naast de toegezegde reservering in het ILG-budget van circa € 60 mln. (ten opzichte van een geraamd investeringsbedrag voor het totale uitvoeringsprogramma tot 2014 van € 300 mln.)3, ziet men mogelijkheden om de projecten prioriteit laten krijgen binnen de rijks- en provinciale instrumenten en programma’s, zoals Ecologische Hoofdstructuur, Recreatie om de stad, Investering Stedelijke vernieuwing, Bufferzones, Routeontwerp, Infrastructurele inpassingen, Waterbeheer en benutting van educatie- en onderwijsprogramma’s en van provinciale programma’s voor recreatie en toerisme. Fort Altena valt binnen de enveloppe Loevestein. Er is een werkgroep opgericht waarin Provincie Noord-Brabant, Provincie Gelderland, Provincie Zuid-Holland, RWS, gemeente Werkendam en Woudrichem, Brabants Landschap en het Brabants Bureau voor Toerisme plaats hebben genomen. In deze werkgroep worden de diverse plannen en projecten van de partijen benoemd en afgestemd.

2

Pact van Rijnauwen, afspraken tussen Rijk en provincies verenigd in de Liniecommissie over

uitvoeringsimpuls Nieuwe Hollandse Waterlinie voor de periode 2008-20011; Bunnik; februari 2008. 3



073817900:0.9

ARCADIS

8


De provincies zijn een faseplan aan het opstellen met daarin voor het hele gebied de projecten die de komende jaren uitgevoerd zullen worden, dit plan is te beschouwen als een 4

actualisatie van het uitvoeringsprogramma . De projecten worden vervolgens door de betrokken provincie gestuurd en begeleid. Tevens zijn de provincies de projectmonitor aan het ontwikkelen om de status van de projecten te toetsen. Hierbij wordt onder andere gelet op: projectleider, trekker, fasering, status van vergunningen en financiën. Aan Fort Altena heeft men de recreatieve functie toegekend. De hoofdlijn van de projecten is in te delen in: § Restauratie van fort en wallenstructuur § Ontsluiting van het fort en aanleggen parkeergelegenheid § Invullen van de recreatieve functie In onderstaande paragrafen zijn de projecten benoemd die verband houden met de (hoofd)infrastructuur rond Fort Altena en de overige projecten in het kader van de transformatie van Fort Altena. Hierin komt aan de orde welke projecten en plannen men in gedachten heeft en welke status en financiële basis deze plannen hebben. In hoofdstuk 4 zullen we een analyse van de plannen uit hoofdstuk 3 maken om te zien of er synergie effect te vinden is tussen de “infra” en “overige Altena” projecten

Infra

I&A

Altena

Onderzoekskader

3.1

INFRASTRUCTUREEL Op het gebied van de infrastructuur lopen 3 relevante projecten: 1

Ontsluiting van het fort en het aanleggen van parkeergelegenheid

2

Routeontwerp A27

3

Planstudie A27 Lunetten – Hooipolder

Ontsluiting fort en parkeergelegenheid Ter verbetering van de recreatieve mogelijkheden van het fort is een plan opgesteld waarbij het fort een ontsluiting krijgt vanaf de noordkant. Dit houdt in dat het fort per auto ook direct bereikbaar is vanaf aansluiting 23 bij Werkendam. Tegelijkertijd wordt de toegangsweg naar het fort aangepast. In plaats van de huidige dam, komt er een brug, zoals dat vroeger ook was. Verder wordt bij de toegangsweg een nieuw parkeerterrein aangelegd. Voor dit project is inmiddels een ontwerp opgesteld. Het project dient in 2009 gereed te zijn. 4



073817900:0.9

ARCADIS

9


Het project is samen met de restauratie en herbestemming van het fort als 1 pakket ingediend bij de Provincie Noord-Brabant voor Europese subsidiering. De kosten van de ontsluiting en parkeergelegenheid bedragen € 1.000.000. De Europese Unie zal dit voor 50% subsidiëren, de provincie draagt circa een kwart bij vanuit het ILG, Brabants Landschap zal het merendeel van het resterende bedrag voor zijn rekening nemen. Met de gemeente Werkendam wordt nog overlegd over een bijdrage. Routeontwerp A27 Voor de A27 is in 2006 een routeontwerp opgesteld. Dit routeontwerp is een samenhangende visie op de snelweg, de omgeving en de relatie tussen de weg en de omgeving. In deze visie wordt de relatie gelegd met de Hollandse Waterlinie. Fort Altena wordt aangeduid als in potentie één van de meest bijzondere plekken langs de A27. De bestaande confrontatie tussen de weg en het fort kan verder opgevoerd worden om het fort beter zichtbaar te maken voor de automobilist. Een nieuwe parkeerplaats nabij het fort kan de uitvalsbasis vormen voor diverse recreatieve uitstapjes. Trekker van het Routeontwerp A27 is Rijkswaterstaat. Samenhangend met het Routeontwerp is door Rijkswaterstaat, Provincie Noord-Brabant en het Brabants Landschap een ontwerpopgave Fort Altena en A27 bij de Nieuwe Brabantse Kunststichting (NBKS) uitgezet. Tien kunstenaars en ontwerpbureaus zijn uitgenodigd om een toekomstvisie te ontwikkelen voor de toekomst van het fort, in samenhang met de rijkswegontwikkeling. De ingeleverde voorstellen variëren van objecten tot landschappelijke inrichtingsvisies. In een symposium op 30 mei jl. zijn de voorstellen gepresenteerd. In de aansluitende discussie over de ontwerpen is helaas niet duidelijk geworden hoe verder wordt gegaan. De Provincie heeft aangegeven een regierol te willen spelen. In een eerder stadium hebben de Provincie samen met Rijkswaterstaat aangegeven een uitwerking van de integrale gebiedsopgave ter hand te willen nemen. Een dergelijke uitwerking kan dan onderdeel gaan uitmaken van de planstudie A27 Lunetten – Hooipolder. Om de zichtbaarheid en herkenning van het Fort vanaf de weg te vergroten is het bermbeheer aangepast: door het snoeien van de haag langs de A27 is het Fort nu in volle glorie zichtbaar. Hiermee is het vroegere schootsveld rond het Fort geaccentueerd. In 2008 zal de Nieuwe Hollandse Waterlinie op deze plaats ook herkenbaar worden gemaakt door een bruin gebiedsbord, zoals dat ook al op andere plaatsen in Nederland te zien is bij diverse Nationale Landschappen. Planstudie A27 Lunetten – Hooipolder In het MIRT 2008 is de planstudie A27 Lunetten – Hooipolder opgenomen. Door Rijkswaterstaat wordt een studie uitgevoerd naar oplossing van de bereikbaarheidsproblemen op deze weg. De alternatieven die worden onderzocht zijn: 1.

nulalternatief

2.

2x3 rijstroken met regionale verbindingen

3.

deels 2x3, deels 2x4 rijstroken

4.

deels 2x3, deels 4x2 rijstroken

5.

Hoge Snel Weg alternatief

6.

Meest Milieuvriendelijke Alternatief

073817900:0.9

ARCADIS

10


Onderdeel van de studie is ook om te kijken op welke wijze marktpartijen betrokken kunnen worden. De planstudie zal volgens planning in 2009 worden afgerond. De uiteindelijke realisatie zal plaatsvinden in de periode 2013 – 2018. In het MIRT 2008 is nog geen taakstellend budget voor de realisatie van de A27 opgenomen. Los van de kwestie in welke mate budget opgenomen zal worden voor de A27 is in de gesprekken ook duidelijk geworden dat het lang niet zeker is of er aan gerelateerde projecten (zoals Fort Altena) zal worden bijdragen.

3.2

OVERIGE Fort Altena is nu in eigendom van het Brabants Landschap. In eerste instantie heeft men samen met het Monumenten Fonds Brabant en Stichting Militair Erfgoed plannen gemaakt voor de toekomst van het fort. Als beheerder heeft Brabants Landschap kwartiermakers aangesteld. In samenwerking met de Kwartiermeesters worden tal van activiteiten opgezet. Enerzijds om "door gebruik geen verval" te realiseren. Anderzijds om de mogelijkheden die Altena biedt, te verkennen. De kwartiermeesters en het Brabants Landschap hebben een onderlinge (huur)overeenkomst gesloten en afspraken gemaakt over het kader waarbinnen activiteiten kunnen worden ontwikkeld. Brabants Landschap heeft als eigenaar van het fort de trekkersrol in de herontwikkeling van Fort Altena. Doelstelling is om het fort terug te brengen in de status van 1880 en te voorzien van een (hoogwaardige) recreatieve functie. Dit wordt voor een deel al ingevuld door de kwartiermeesters maar men wil eerst de wallenstructuur herstellen en de ontsluiting regelen alvorens dat verder uit te breiden. De projecten die spelen rondom Fort Altena zijn: § Restauratie van het fort. Groot project om het fort weer terug te brengen in de status van 1880. De eerste fase wordt al opgepakt en omvat het in oorspronkelijke staat terugbrengen van de wallenstructuur en het slopen van een deel van de bebouwing van na 1940 § Als onderdeel van de recreatieve functie wil men met ingang van het recreatieseizoen 2008 een agentschap van de toeristeninformatie in het fort huisvesten § Het nabijgelegen Fort Bakkerskil wordt omgevormd tot Bed & Breakfast. Men hoopt op een goede wisselwerking tussen beide forten § Verbinden van Fort Altena en Slot Loevestein door het wandelpad “Versteende ridders” § Verbetering van de fietsverbinding van Fort Altena naar het oosten en de verbinding met de landgoederen § Ontwikkeling van een robuuste ecologische verbindingszone. Doelstelling is om 100 ha grond aan te kopen, hiervan is al 55 ha aangekocht. Dit wordt getrokken door de provincie, die daarin wordt ondersteund door DLG. Het inrichtingsplan wordt opgesteld op het moment dat alle grond is verworven Uit de gesprekken is gebleken dat financiering van de projecten een onderwerp is dat een lange adem vergt. De projecten worden bedacht, de kosten worden geraamd op hoofdlijnen en uitvoeringsplannen worden opgesteld. Dit laatste kan gebeuren terwijl er nog een flink gat tussen de te vinden dekking en de verwachte kosten bestaat. Net voor de uitvoering gaat men kijken naar de daadwerkelijk te verwachten kosten en hoe deze gefinancierd kunnen

073817900:0.9

ARCADIS

11


worden. Er zijn wel afspraken op hoofdlijnen over het meefinancieren door partijen die er belang bij hebben (bijv. een gemeente), maar de daadwerkelijke invulling hiervan verschilt per project. Dit kan betekenen dat grotere partijen (provincie en Brabants Landschap) een groter deel gaan financieren of dat het project aangepast of gestaakt moet worden. Voor de invulling van de recreatieve functie zijn afspraken gemaakt met de kwartiermeesters. Er wordt nu geïnvesteerd in de restauratie door het Brabants Landschap. De kwartiermeesters hebben een (huur)overeenkomst met het Brabants Landschap en zij zorgen ervoor dat de recreatieve functie wordt ingevuld. Grootschalige ontwikkelingen in de omgeving (zoals de mogelijke komst van een Van der Valk hotel) wordt door Brabants Landschap de kwartiermakers als onwenselijk bestempeld in het kader van cultuurbeheer. Grootschalige ontwikkelingen op het terrein vindt men ook onwenselijk omdat men de directe omgeving niet te veel last wil bezorgen met de uitbating van het fort. Een verdere samenwerking met private partijen, ontwikkelaars of investeerders wordt om deze reden ook afgehouden. Door deze factoren is het vrijwel niet meer mogelijk om financieringsbronnen te vinden buiten de publieke gelden. Gezien de aantrekkelijkheid van Fort Altena en de voorbeeldfunctie die zij vervult binnen de Waterlinie is dit eigenlijk een gemiste kans.

3.3

AANBEVELING De specifieke infrastructuurprojecten bevinden zich nog in de fase van de planuitwerking. Dit biedt kansen op het verknopen van de Linieprojecten met de uitwerking van de infrastructuurprojecten. In navolging van ons advies over de koppeling met de uitwerking van het Routeontwerp A27 (paragraaf 2.3), kan rondom Fort Altena de koppeling concreet vorm worden gegeven. De kans daarvoor is de Planstudie A27 Lunetten – Hooipolder. Elementen die aantrekkelijk kunnen zijn om te integreren met de Planstudie A27, zijn: § Integratie van de A27 en het fort, door de weg door het fort te laten lopen en extra te accentueren § Recreatieve functie (parkeergelegenheid, wandelroute, vergaderlocatie etc.) die goed te combineren zijn met een verzorgingsplaats § Verbeterde aansluiting tussen het fort en A27 door de ontsluiting met de provinciale weg Zolang er nog geen taakstellend budget in het MIRT is vastgesteld voor de planstudie A27 kan nog invloed worden uitgeoefend op de invulling van de Planstudie A27 en het budget dat daarvoor benodigd is. Door de aanpak van Fort Altena een natuurlijk onderdeel te laten zijn van de visie op de A27 liggen hier dus kansen. Uit de gevoerde gesprekken en de inventarisatie van de plannen blijkt wel dat er veel goede bedoelingen zijn, maar dat voor een daadwerkelijke koppeling meer benodigd is. In hoofdstuk 4 zal een programma-aanpak worden voorgesteld om tot een succesvolle uitkomst te kunnen komen.

073817900:0.9

ARCADIS

12


HOOFDSTUK

4

Programma Altena

Uit hoofdstuk 3 blijkt dat diverse partijen aan het werk zijn rond Fort Altena. Via de werkgroep vindt de afstemming plaats. Het blijkt echter ook dat de financiering van de plannen een lastig punt is dat laat in het traject pas tot concrete uitwering komt. In onderstaande figuur staat de huidige status rond het fort geschetst. Voor een groot deel zit men nog op het niveau van de visie, terwijl men op andere punten al op het niveau zit van activeren en doen. Routeontwerp A27 Visie Pact Loevesteijn Denken Werkgroep: Ecologische zone PvE Kunstenaars voorstellen

Werkgroep:

VO/

Ontsluiting + Parkeren

DO Activeren Bestek

Aanbesteding Werkgroep: Recreatieve functie

Uitvoering

Doen

Beheer & Onderhoud

073817900:0.9

ARCADIS

13


Om tot een optimale werkwijze te komen waarbij plannen en projecten daadwerkelijk tot haalbare uitvoering komen adviseren wij een programma-aanpak.

4.1

INHOUD VAN HET PROGRAMMA (VISIE, PVE EN ONTWERP) Er is rond het fort al veel bedacht en uitgewerkt. Echter er ontbreekt eenheid en gezamenlijkheid. Er zijn verschillende initiatieven die elkaar wel raken, maar niet daadwerkelijk met elkaar verbonden zijn. Ons voorstel is om dit allemaal te benutten en samen te voegen in een integrale visie en een integraal programma van eisen van alle betrokken partijen (inclusief routeontwerp). Hier dient vervolgens een integraal schetsontwerp van gemaakt te worden. Alle partijen werken hun projecten en plannen voortaan uit binnen de kaders van dit programma van eisen en schetsontwerp. Het programma van eisen en het schetsontwerp worden ingediend voor de planstudie A27. Men weet dan wat men rond 2013 kan verwachten en kan daarop anticiperen. Tegelijkertijd weet men bij het A27-project dat men bij de uitvoering niet op lokale problemen zal stuiten. Groot voordeel van deze constructie is dat men de plannen met elkaar heeft besproken, kostenramingen op hoofdlijnen heeft en met elkaar de financiële mogelijkheden heeft besproken en afgesproken heeft wie welke financiering zal verzorgen, waardoor de plannen een hoog realisatiegehalte hebben. In navolging van een eerdere toezegging kan RWS, in samenwerking met het kwaliteitsteam en de Provincie een schetsontwerp maken, op basis waarvan een globale kostenraming opgesteld kan worden. Schetsontwerp en kostenraming worden besproken tussen betrokken partijen om aan te geven welk deel van het project via RWS (planstudie) zal worden opgepakt en wat door de Altena-Waterlinie werkgroep wordt opgepakt, uitgewerkt en gefinancierd (al dan niet via het Pact Loevestein). In de Waterliniewerkgroep kan men vervolgens de visie, het grofmazig ontwerp en het programma van eisen verder uitwerken (voor zover het geen onderdeel betreft van de planstudie) tot een concreet Altena-uitvoeringsprogramma van projecten, kostenramingen en financiering en planning.

4.2

PLANNING IJkpunten: 1. Planstudie A27 in 2008 en 2009 2. Realisatie A27 tussen 2013 en 2018 3. Restauratie van Fort Altena tussen 2008 en 2011 als onderdeel van het Pact Loevesteijn 4. Aanleg ontsluiting 2009 5. Inrichtingsplan ecologische zone in 2008 en 2009 6. Ontwikkeling ecologische zone na 2009 Uit bovenstaande weergave van de ijkpunten blijkt dat de realisatie van de A27 later ligt dan de geplande realisering van andere projecten rondom Fort Altena. Dit hoeft echter geen belemmering te zijn om de koppeling tussen deze projecten te leggen. Belangrijk is het om, zoals in paragraaf 4.1 omschreven, een gezamenlijk beeld te hebben een visie, programma van eisen en ontwerp. Op basis hiervan kunnen afspraken gemaakt worden over welke partij, welke onderdelen gaat uitvoeren. Deze uitvoering hoeft niet gelijktijdig te gebeuren,

073817900:0.9

ARCADIS

14


op voorwaarde dat de verschillende uitvoeringsprojecten binnen het gezamenlijke programma van eisen en ontwerp vallen. De gezamenlijkheid dient echter wel op korte termijn georganiseerd te worden. De gezamenlijke visie, programma van eisen en ontwerp dient in de zomer en het najaar van 2008 uitgevoerd te worden. Op deze manier kunnen de uitkomsten meegenomen worden bij het opstellen van de Planstudie A27 en het inrichtingsplan van de ecologische zone.

4.3

FINANCIERING Tussen de kostenraming in het uitvoeringsprogramma en de gevonden financiering zit nog een flink gat. Belangrijk is om te zien of dit gat gevuld kan worden en op welke wijze . In het Pact van Rijnauwen5 zijn afspraken gemaakt dat verschillende partijen zich inspannen om financiën te vinden voor de uitvoering van de projecten rondom de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Belangrijke bronnen hiervoor zijn de ILG-middelen en de middelen uit het Nota Ruimte-budget. Zoals in hoofdstuk 3 is aangegeven, zijn er tevens mogelijkheden om aan te sluiten bij infrastructuurprojecten en op deze manier onderdeel te zijn van de financieringsstroom uit het MIRT. Naast financiering met publieke gelden wordt ook nadrukkelijk de optie tot private gelden gemeld. Men zal een standpunt over de mogelijkheden tot inbreng van private gelden en de wijze waarop moeten innemen. In eerste instantie is overeenstemming over kosten op hoofdlijnen en verdelingsverhoudingen voldoende. Men kan hierbij overigens ook denken aan bijdragen in natura (advies-uren, realisatie tegen kostprijs, sponsoring, ondernemers die voor eigen rekening en risico initiatieven opstarten e.d.) Publiek Private Samenwerkingsvormen zijn hierbij ook een goede optie. Met het Brabants Landschap zal afgestemd moeten worden hoe zich dit verhoudt tot de kwartiermeesterovereenkomst. Als onderdeel van de PPS kan maatschappelijk verantwoord ondernemen en maatschappelijk verantwoord rendement worden opgenomen.

4.4

COORDINATIE EN STURING In deze fase waarin verschillende plannen, financieringsafspraken en planningsschema’s op elkaar moeten worden gepast is de inbreng van een procesmanager aan te bevelen. Deze zal integraal sturen en uitwerken naar deelprojecten. Er moet namelijk meer gebeuren dan afstemmen alleen. Een goede partij die een procesmanager zou kunnen aanleveren is DLG. DLG is nu al een partij die door aankoop van gronden tussen de markt en de overheid in staat en zo een link kan leggen tussen de verschillende partijen. Daarnaast heeft DLG goede kennis van het gebied rondom Fort Altena. DLG zou daarom in de fase van profilering van de ideeën en

5

Pact van Rijnauwen, afspraken tussen Rijk en provincies verenigd in de Liniecommissie over

uitvoeringsimpuls Nieuwe Hollandse Waterlinie voor de periode 2008-20011; Bunnik; februari 2008.

073817900:0.9

ARCADIS

15


het transformeren naar de uitvoering een belangrijke rol kunnen vervullen als een soort gebiedsregisseur. De provincie zal gevraagd kunnen worden om als gedelegeerd opdrachtgever op te treden. De Provincie heeft op het kunstenaarssymposium van 30 mei jl. aangegeven meer regie op de ontwikkelingen rondom Fort Altena te willen zetten. Als opdrachtgever en coördinator kan de Provincie hieraan vorm geven. Per project zal de provincie kunnen bepalen op welke wijze het project het beste uitgevoerd c.q. aanbesteed kan worden, variërend van PPSachtige gebiedsontwikkeling (zoals de inrichting van de ecologische verbindingszone), een DBFM voor de ontsluitingsweg of traditioneel via een (RAW-)bestek. Deze werkwijze en structuur kunnen ook bij de andere enveloppencommissies ingevoerd, worden, toepasbaar voor Routeontwerp A2 en A12, maar natuurlijk ook voor alle enveloppencommissies omdat er in alle gevallen sprake is van een diversiteit aan partijen, projecten en financieringsbehoeften.

073817900:0.9

ARCADIS

16


HOOFDSTUK

5

Conclusies en aanbevelingen 5.1

CONCLUSIES § Er zijn mogelijkheden om de uitvoering van Linie-projecten te koppelen aan infrastructuurprojecten § De mogelijkheden liggen op het vlak van Routeontwerp, projecten voor ombouw/uitbreiding van infrastructuur, verzorgingsplaatsen en compensatiemaatregelen § Rondom Fort Altena spelen ook verschillende infraprojecten en overige projecten die tot een succesvolle koppeling kunnen worden gebracht § De koppeling wordt op dit moment onvoldoende gelegd

5.2

AANBEVELINGEN § Maak van de A27 een route met kenmerken die passen bij de Nieuwe Hollandse Waterlinie (militair, verdediging). Zorg ervoor dat bij de uitwerking van de visie van Routeontwerp in architectonische specificaties voor de A27, elementen uit de Linie op verschillende manieren terug komen § Richt de projecten rondom Fort Altena op de koppeling met de Planstudie A27 § Koppel de verschillende visies en maak een integrale visie, een gezamenlijk programma van eisen en een schetsontwerp § Voer oriënterende gesprekken over de mogelijkheden en onmogelijkheden ten aanzien van financiering door de betrokken partijen en kijk daarbij specifiek naar een mogelijke rol van private partijen § Maak afspraken tussen de verschillende partijen ten aanzien van de borging van het schetsontwerp, het programma van eisen, de visie en de financiering § Stel een procesmanager aan die de betrokkenen begeleid bij het inzetten en volgen van deze samenwerkingsoperatie met de verschillende partners. Voorgesteld wordt om DLG deze rol te laten vervullen in opdracht van de Provincie § Het momentum is er. De betrokken partijen zijn enthousiast en willen tot plannen en actie komen. Sluit op elkaar aan en doe dit voor het najaar van 2008 in verband met de planning van de planstudie A27 § Zet de uitvoering van de ombouw van de A27 en de Altena-projecten afzonderlijk van elkaar in gang (gezien de ver uit elkaar liggende planning). Bij de uitvoering dient ieder wel binnen het afgesproken kader van visie, programma van eisen en schetsontwerp te blijven voor de gewenste synergie.

073817900:0.9

ARCADIS

17


BIJLAGE

1

NHW Profielschets kansen infrastructuur

Fout! Objecten kunnen niet worden gemaakt door veldcodes te bewerken.Fout! Objecten kunnen niet worden gemaakt door veldcodes te bewerken.Fout! Objecten kunnen niet worden gemaakt door veldcodes te bewerken.Fout! Objecten kunnen niet worden gemaakt door veldcodes te bewerken.

073817900:0.9

ARCADIS

18


Fout! Objecten kunnen niet worden gemaakt door veldcodes te bewerken.Fout! Objecten kunnen niet worden gemaakt door veldcodes te bewerken.

073817900:0.9

ARCADIS

19



073817900:0.9

ARCADIS

20



073817900:0.9

ARCADIS

21



073817900:0.9

ARCADIS

22



073817900:0.9

ARCADIS

23



073817900:0.9

ARCADIS

24



073817900:0.9

ARCADIS

25


BIJLAGE

2

Financiële uitwerking Er is momenteel nog weinig informatie beschikbaar specifiek gericht op Fort Altena. Er wordt momenteel gewerkt aan een geactualiseerd projectenplan (fasenplan) en kostenraming. De restauratieraming zoals tot op heden bekend en onderstaand weergegeven lijkt onvoldoende te zijn. Projectfase Restauratie fort en wallenstructuur Ontsluiting en parkeergelegenheid Recreatieve functie

kostenraming financiering € 3.500.000 € 2.000.000 € 1.000.000 € 870.000 ? ? € 2.500.000 € 4.500.000 € 5.370.000

financier provincie NB provincie NB (waaronder ILG), Europese Unie, Brabants Landschap ? Pact van Rijnauwen: restauratie en herbestemming fort Altena

Voor de financiering van ontsluiting en parkeergelegenheid zijn momenteel nog gesprekken gaande met gemeente Werkendam. De bijdrage van de Europese Unie is in het kader van de POP-subsidie, waarvoor de provincie Noord-Brabant het preadvies verzorgt. De definitieve toekenning is nog niet bekend.

073817900:0.9

ARCADIS

26


BIJLAGE

3

Geïnterviewde organisaties en personen RWS, Routemanager A27

Inez ’t Hart

Brabants Landschap

Hans Schep

RWS directie Noord-Brabant

Anneke Broeke

Provincie Noord-Brabant

Dhr. Findhammer, Tor Smits

RWS directie Utrecht

Afke Blauw

073817900:0.9

ARCADIS

27


BIJLAGE

4

Colofon OPDRACHTGEVER: NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE

STATUS: Concept

AUTEUR: S. Plantinga M. Rood

GECONTROLEERD DOOR: M. Rood S. Plantinga

VRIJGEGEVEN DOOR: S. Plantinga

FOTOGRAFIE: S. Plantinga 27 juni 2008

ARCADIS Nederland BV Polarisavenue 15 Postbus 410 2130 AK Hoofddorp Tel 023 5668 411 Fax 023 5611 575 www.arcadis.nl

©ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale reproductie of anderszins.

073817900:0.9

ARCADIS

28

OP WEG NAAR DE PAREL FORT ALTENA

Recommend Documents