Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren vzw. Jaarverslag 2014 Programma 2015

Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren vzw Jaarverslag 2014—Programma 2015

Jaarverslag 2014 Algemene Vergadering 9 maart 2015

Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren - Jaarverslag 2014

Inhoud 1

Voorwoord....................................................................................................................... 3

2

Organisatie en structuur ................................................................................................ 4 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

3

WERKINGSGEBIED ................................................................................................................................ 4 BESTUURSORGANEN ............................................................................................................................. 7 PERSONEEL ....................................................................................................................................... 10 PROFESSIONALISERING VAN DE ORGANISATIE ........................................................................................... 12 OVERLEG EN SAMENWERKING .............................................................................................................. 14 COMMUNICATIE ................................................................................................................................ 16 Natuurbehoud en KLE ................................................................................................. 17

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12 4

KORTWEG NATUUR ............................................................................................................................ 17 FUNCTIONELE AGROBIODIVERSITEIT: AANLEG VAN MULTIFUNCTIONELE AKKERRANDEN..................................... 19 NATUUR- EN LANDSCHAPSPROJECTEN SINT-TRUIDEN ............................................................................... 21 KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN TONGEREN ........................................................................................... 24 HERK EN MOMBEEK: BLAUW LINT, GROENE PARELS.................................................................................. 25 MENSEN EN SOORTEN ALS AMBASSADEURS VOOR BIODIVERSITEIT ............................................................... 27 PLAN LEEUWERIK ............................................................................................................................... 29 BILZEN DE BOOM IN! VAN BLOESEM TOT SAP .................................................................................... 31 PROVINCIALE BIODIVERSITEITSPROJECTEN ............................................................................................... 33 DE KUILEN VAN VECHMAAL ................................................................................................................. 34 QUICK-WINPROJECTEN NATURA 2000 ANB ........................................................................................ 36 STALLEN, SNACKBAR VOOR VLEERMUIZEN ............................................................................................... 39 Landschapszorg en streekeigen karakter ................................................................. 41

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10 5

LANDSCHAPSANIMATOR EN LANDSCHAPSTEAM ........................................................................................ 41 EEN ‘LANDSCHAPSLOKET’ IN HASPENGOUW EN VOEREN............................................................................ 44 BLOESEMLINT, TUSSEN MENS EN LANDSCHAP .......................................................................................... 47 HOOGSTAMKERNEN IN SINT-TRUIDEN.................................................................................................... 50 PARKRANGERS IN HASPENGOUW EN VOEREN (LANDSCHAPSTEAMS) ............................................................ 52 ACTIVITEITEN VLM-LANDSCHAPSBEDRIJFSPLANNER ................................................................................. 54 HOLLE WEGEN, EEN LEVENDE VERBINDING .............................................................................................. 56 KLEIN HISTORISCH ERFGOED IN DE KIJKER................................................................................................ 58 DE KLUIS VAN VRIJHERN HERBELEEFD .................................................................................................... 60 INRICHTING EN TOERISTISCHE ONTSLUITING VAN DE DRIE TUMULISITES IN GINGELOM ...................................... 63 Recreatief medegebruik en natuurrecreatie .............................................................. 65

5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 6

GREENSPOTS: WANDELEN ALS STREEKPRODUCT, EEN NIEUWE DIMENSIE VOOR WANDELEN IN HASPENGOUW....... 65 VERBORGEN MOOIS IN HASPENGOUW: NATUURRECREATIEVE ONTSLUITING VAN BIJZONDERE PLAATSEN IN HASPENGOUW ................................................................................................................................. 70 WANDELEN IN LIMBURG OP EEN HOGER NIVEAU ...................................................................................... 73 UITBOUW VAN KINDERBELEVINGSELEMENTEN, GEKOPPELD AAN HET WANDELNETWERK VOERSTREEK ................. 76 OPVOLGING PROJECT SINT-PIETERSBERG ................................................................................................ 77 Natuureducatie ............................................................................................................. 79

6.1 6.2 6.3

EINDSYMPOSIUM STRATEGISCH PROJECT HERK EN MOMBEEK .................................................................... 79 WORKSHOP HOLLE WEGENBEHEER........................................................................................................ 80 CURSUS BIJZONDERE HAAGVORMEN ...................................................................................................... 80 1


6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 7

Communicatie en sensibilisatie .................................................................................. 87 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7

8

LANDSCHAPSKRANTEN ........................................................................................................................ 87 LANDSCHAPSDOEDAG ......................................................................................................................... 88 TUMULI GINGELOM ........................................................................................................................... 89 KLAPROZEN- EN AKKERBLOEMENFESTIVAL HEERS ..................................................................................... 90 DAG VAN DE WIJERERS ....................................................................................................................... 90 NACHT VAN DE VLEERMUIS VECHMAAL .................................................................................................. 91 BILZEN DE BOOM IN............................................................................................................................ 92 Projecten voorbereid in 2014 ...................................................................................... 93

8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 9

BROOD VAN HET BAKHUIS.................................................................................................................... 80 CURSUSSEN IN HET KADER VAN BLOESEMLINT .......................................................................................... 81 SCHARRELKIDS ALKEN ......................................................................................................................... 83 LITTLE CHERRY .................................................................................................................................. 83 CURSUS SNOEIEN VAN HOOGSTAMFRUITBOMEN ...................................................................................... 84 EDUCATIEF AANBOD NAAR SCHOLEN ...................................................................................................... 84

SORP VOERSTREEK............................................................................................................................ 93 PLATTELANDSONDERZOEKSPROJECT VOERSTREEK ..................................................................................... 93 DRAAGVLAKVERBREDING LANDBOUW EN MILIEU ‘KORTWEG NATUUR HOOI’ ................................................. 93 PDPOIII EN PLATTELAND+ .................................................................................................................. 93 HERK EN MOMBEEKPROJECTEN MET GEMEENTEN .................................................................................... 94 Financieel verslag ........................................................................................................ 96

2


JAARVERSLAG 2014 1 Voorwoord Net als de voorgaande jaren, heeft het team van het Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren in 2014, samen met haar partners, het onderste uit de kan gehaald voor de natuur, het landschap en de identiteit van Haspengouw en de Voerstreek, een streek waarvan de schoonheid schuilt in talloze kleine landschapselementen in een glooiend, agrarisch landschap. Door mensen en natuur met elkaar te verbinden, ontstaat een wisselwerking die de drijvende motor van onze werking vormt. Een jaarverslag is een nuttig instrument om terug te kijken op wat er het voorbije jaar is gebeurd. Maar het is ook een basis om te evalueren en bij te sturen waar nodig. Deze publicatie geeft een idee van wat we in 2014 bereikt hebben. Er werd onder meer hard gewerkt aan de valleigebonden natuur. Via doordachte waterwerken, vaak bij particuliere landeigenaren, kunnen de vele beken die het landschap voeden letterlijk in goede banen worden geleid. Hierdoor werd heel wat Europees beschermde topnatuur in ere hersteld. De Parkrangers krijgen in dit jaarverslag de aandacht die ze verdienen: in samenwerking met de gemeenten worden deze arbeiders uit de sociale economie wekelijks ingezet om het landschap te verzorgen, haar uitstraling te bewaken en de wandelpaden te onderhouden. Om de natuur en het natuurlijk erfgoed van onze provincie de aandacht en kansen te geven die ze verdienen, zetten de drie Limburgse regionale landschappen in 2015 nog meer in op samenwerken en de ondersteuning van haar gemeenten. Met vereende krachten maken we, samen met onze partners, van 2015 een topjaar voor de landschappen van Vlaanderens groenste provincie.

3


2 Organisatie en structuur 2.1

Werkingsgebied

Beschrijving van het werkingsgebied Het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren (RLH) komt grosso modo overeen met het Limburgse grondgebied ten zuiden van de Demer. Deze typische streek kenmerkt zich door een glooiend landschap met vruchtbare gronden, dooraderd met holle wegen. Tussen de akkers, boomgaarden en weilanden liggen kleine dorpen met historische kerken, vierkantshoeven en kastelen. Het landschap en de natuur geven ieder toeristisch seizoen een unieke invulling: in het voorjaar de bloesem, in het najaar het fruit en gedurende de zomer worden de talrijke kastelen en hun parken in de kijker gezet. Haspengouw wordt opgedeeld in droog en vochtig Haspengouw. Droog Haspengouw ligt ten zuiden van de lijn Sint-Truiden, Borgloon, Tongeren. Het is een open plateaulandschap met uitgestrekte graanakkers, suikerbietvelden en koepelbosjes op de toppen van de heuvels. Een ideale biotoop voor tal van akkerfauna en –flora. De dikke krijtlagen onder de vruchtbare leemgronden zorgen ervoor dat het regenwater snel in de ondergrond verdwijnt waardoor hier nauwelijks rivieren zijn. Wel liggen hier de bronnen van de Demer, de Herk en de Mombeek. Daarnaast zit er ook mergel in de ondergrond die zorgt voor de typische mergelgroeves waar heel wat vleermuizen een overwinteringplaats vinden. In droog Haspengouw tref je rondom de kleine kerkdorpen landbouw op grote schaal aan. In het noorden vanaf de lijn Sint-Truiden, Borgloon, Tongeren ligt vochtig Haspengouw. Onder de leemlaag bevindt zich een dikke kleilaag die nauwelijks water doorlaat. Vochtig Haspengouw is dan ook rijk aan rivieren en beken. Hier stromen de Demer, de Herk en de Mombeek. Grootschalige landbouw is niet overal mogelijk omdat het terrein door waterlopen en kleine landschapselementen (meidoornhagen, hoogstamboomgaarden, poelen,…) wordt doorbroken. Hierdoor behoudt vochtig Haspengouw zijn kleinschalige en afwisselende karakter, de ideale biotoop voor onder andere de steenuil, eikelmuis, hazelmuis, das, kamsalamander, … Opvallend is de verwevenheid met het cultuurhistorisch patrimonium. Vochtig Haspengouw telt veel kastelen met bijhorende parken en boomgaarden. De fruitteelt domineert het landschap door laagstam plantages en de dorpskernen zijn vaak omzoomd hoogstamboomgaarden met meidoornhagen. De vzw Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren is opgericht in 1999. Sinds 2002 maakt ook Voeren deel uit van dit regionaal landschap. In het najaar van 2004 sloot de gemeente Herstappe aan. Volgende aaneengesloten 17 gemeenten maken deel uit van het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren: Alken, Bilzen, Borgloon, Diepenbeek, Gingelom, Hasselt, Heers, Herk-de-Stad, Herstappe, Hoeselt, Kortessem, Nieuwerkerken, Riemst, Sint-Truiden, Tongeren, Voeren en Wellen. Goed voor een totale oppervlakte van 86.839,82 ha. Daarmee is het RLH het grootste regionaal landschap van Vlaanderen.

4


Gemeente

Oppervlakte

Aantal inwoners (2013)

Alken Bilzen Borgloon Diepenbeek Gingelom Hasselt Heers Herk-de-Stad Herstappe Hoeselt Kortessem Nieuwerkerken Riemst St-Truiden Tongeren Voeren Wellen Totaal

2.813,91 ha 7.589,53 ha 5.112,28 ha 4.118,77 ha 5.649,23 ha 10.224,00 ha 5.306,60 ha 4.283,24 ha 135,46 ha 3.002,11 ha 3.389,96 ha 2.246,11 ha 5.787,63 ha 10.689,75 ha 8.756,11 ha 5.062,70 ha 2.672,43 ha 86.839,82 ha

11.338 31.435 10.562 18.542 8.297 75.579 7.111 12.330 85 9.618 8.389 6.729 16.443 39.769 30.631 4.121 7.371 325.189

Situeringskaart

5


Getekende overzichtskaart Haspengouw en Voeren

6


2.2

Bestuursorganen

Algemene Vergadering Op de Algemene Vergadering van 21 februari 2013 werd de samenstelling van de raad als volgt verkozen voor 3 jaar. In de loop van 2014 werd Jean Vangrinsven vervangen door Clem Verheyden.

Effectieve leden

Afgevaardigden

Doelgroep gemeenten en Provincie Provincie Limburg

Dhr. Ludwig Vandenhove

Gemeente Alken

Dhr. Dirk Luyck

Stad Bilzen

Dhr. Stefan Jans

Stad Borgloon

Dhr. Jo Dardenne

Gemeente Diepenbeek

Dhr. Frans Vandormael

Gemeente Gingelom

Dhr. Jan Wicheler

Gemeente Heers

Dhr. Jan Leus

Gemeente Herstappe

Mevr. Leen Vanwetswinkel

Stad Herk-de-Stad

Dhr. Wim Berden

Stad Hasselt

Mevr. Marijke Jordens

Gemeente Hoeselt

Dhr. Bert Vertessen

Gemeente Kortessem

Dhr. Camille Cuyx

Gemeente Nieuwerkerken

Mevr. Brenda Berden

Gemeente Riemst

Dhr. Christian Bamps

Stad Sint-Truiden

Mevr. Hilde Vautmans

Stad Tongeren

Dhr. Patrick Jans

Gemeente Wellen

Mevr. Kristien Treunen

Gemeente Voeren

Dhr. Huub Broers

Doelgroep milieu- en natuurverenigingen Natuurpunt De Herk Heers

Dhr. Charlie Claesen

Natuurpunt Diepenbeek

Dhr. Chris Dictus

Natuurpunt Zuidoost Limburg

Dhr. Peter Van Lindt

Natuurpunt vzw

Dhr. Stefan Carolus

Natuurpunt Beheer vzw

Dhr. Ignace Schops

Nationale Boomgaardenstichting vzw

Dhr. Ludo Royen

Natuurpunt Kortessem

Dhr. Kris Castro

Limburgs Landschap

Dhr. Jean Vangrinsven, vervangen door dhr. Clem Verheyden

Orchis vzw

Dhr. Jos Bijnens

Natuurpunt Aulenteer

Dhr. Diederik De Leersnyder

Natuurpunt Spouwen

Dhr. Lambert Schoenmaekers

Leefmilieu Tongeren

Dhr. Jan Konings 7


Natuurpunt De Vrienden van het Schulensbroek

Dhr. Piet Rymen

JNM Zuid-Limburg

Dhr. Niele Geypens

Natuurpunt Alken

Dhr. Gustaaf Grouwels

Natuurpunt – Leefmilieu Borgloon

Dhr. Luk Robijns

Natuurpunt Hasselt-Zonhoven

Dhr. Jos Coteur

Limburgse Milieukoepel vzw

Dhr. August Feyen

Natuurpunt Limburg

Dhr. Jos Ramaekers

Doelgroep landbouw, toerisme en WBE Boerenbond

Mevr. Heidi Pinxten

Landbouwcomice Sint-Truiden

Dhr. René Moyaers

Landbouwcomice Zichen Zussen Bolder Landelijke Gilden

Mevr. Dorien Verrecht

WBE Hesbania

Dhr. Jozef Ruison

WBE Haspengouw

Dhr. Ghislain d’Ursel

WBE Perdix

Dhr. Ludo Fastré

WBE Patrijzenkuilen

Dhr. Jozef Bogaerts

WBE De Herk

Dhr. Georges van Hövell tot Westerflier

Toerisme Riemst

Dhr. Xavier Noelmans

Toerisme Herk-de-Stad

Dhr. Jos Boesmans, vanaf 4/12/13 vervangen door dhr. Dirk Den Haese

Toerisme Borgloon

Mevr. Ingrid Depraetere

Toerisme Limburg

Mevr. Veerle Cops

Toerisme Voerstreek

Dhr. Guy Born

Toerisme Kortessem

Dhr. Gaston Stas

In & Uit Hasselt

Mevr. Veerle Bijnens

Toerisme Bilzen

Dhr. Jos Baerten († 21/09/2013)

Adviserende leden Milieuambtenaar Alken

Mevr. Wendy Houben

Milieuambtenaar Bilzen

Dhr. Filip Konings

Milieuambtenaar Borgloon

Mevr. Nathalie Steegmans

Milieuambtenaar Diepenbeek

Mevr. Lieve Houtmeyers

Milieuambtenaar Gingelom

Mevr. Ingrid Leemans

Milieuambtenaar Hasselt

Mevr. Hilde Pootemans

Milieuambtenaar Heers

Mevr. Patricia Knaepen

Milieuambtenaar Herk-de-Stad

Dhr. Patrick Gevers

Milieuambtenaar Hoeselt

Mevr. Denise Wijnen

Milieuambtenaar Kortessem

Mevr. Caroline Mariotti

Milieuambtenaar Nieuwerkerken

Mevr. Rachel Van Acker

Milieuambtenaar Riemst

Mevr. Francine Thewissen

Milieuambtenaar St-Truiden

Dhr. Peter Wiame

Milieuambtenaar Tongeren

Mevr. Linda Lousbergh

Milieuambtenaar Wellen

Dhr. Pieter Flamend 8


Milieuambtenaar Voeren

Mevr. Judith Voets

Vlaamse Landmaatschappij

Dhr. Martijn Erkens

Provincie Limburg

Dhr. Johan Van den Broek Dhr. Jan Mampay

Agentschap voor Natuur en Bos

Dhr. Jasper Goffin

Onroerend erfgoed

Dhr. Eddy Timmers

Afd. Land-en Tuinbouw

Mevr. Lieve Vandebroeck

Velt Zuidoost Haspengouw

Dhr. Philip Droogmans

Velt Hasselt-Diepenbeek

Dhr. Mario Parys

Landelijk Vlaanderen

Dhr. Lionel le Hardy

Groendienst Hasselt

Dhr. Geert Vande Kerkhof

Erfgoedcel Haspengouw

Dhr. Lieve Opsteyn

ZOLAD+

Dhr. Tim Vanderbeken

De Algemene Vergadering vergaderde op 24 februari 2014. Het verslag is in bijlage opgenomen. Raad van Bestuur Effectieve leden

Afgevaardigden


Dhr. Ludwig Vandenhove (voorzitter)

Gemeente Alken

Dhr. Dirk Luyck

Stad Borgloon

Dhr. Jo Dardenne

Gemeente Kortessem

Dhr. Camille Cuyx

Doelgroep milieu- en natuurverenigingen Limburgs Landschap vzw

Dhr. Jean Vangrinsven, vervangen door dhr. Clem Verheyden

Natuurpunt vzw

Dhr. Stefan Carolus

Natuurpunt Limburg vzw

Dhr. Jos Ramaekers (ondervoorzitter)


Mevr. Heidi Pinxten

WBE Haspengouw


Adviserende leden Toerisme Limburg

Mevr. Veerle Cops


Dhr. Jasper Goffin

Onroerend erfgoed

Dhr. Eddy Timmers

A & co

Mevr. Ann Van Baelen

PNC

Dhr. Jan Mampay

Provincie Limburg, dienst leefmileu

Dhr. Johan Vandenbroek

De Raad van Bestuur vergaderde in 2014 vier keer. 9


2.3

Personeel

Naam An Digneffe

Functie Coördinator

1

Martin Merken

Landschapsloket

1/2

Kristel Van Lishout Kathleen Stappers Frederik Santermans

Organisatie activiteiten en publicaties Medewerker administratie Ondersteuning landschappelijke projecten Projectcoördinator Biodiversiteit

1/2

Christel Cornelissen Tine Rijvers

Projectcoördinator Natuurrecreatie Landschapsanimator

Ward Andriessen Mieke Vanlangenaeker Eliane Erens

Projectcoördinator Integraal Waterbeheer Projectmedewerker Natuur en Landschap Landschapsloket

4/5 vanaf 1/10 4/5 Vanaf 1/04 1

Erik van Esch

Medewerker Natuur en Recreatie Projectmedewerker Landschapsbedrijfsplanner

Joke Rymen

Meg Verhees Martijn Erkens (personeelslid VLM)

VTE

Opleiding Landschapsarchitectuur Landschapsontwikkeling Verkeerskunde Natuurgids Bosbouwbekwaamheidsgetuigschrift Natuurbeheer Productontwikkeling

4/5 1

Landschapsarchitectuur

1

Graduaat Chemie optie milieuzorg Milieucoördinator B Lic. Biologie Duurzame ontwikkeling & menselijke ecologie Economische wetenschappen

1 3/5 1

Lic. Biologie Bosbouwbekwaamheidsgetuigschrift Lic. Biologie Bachelor Groen en landschapsmanagement Graduaat Chemie optie milieuzorg Milieucoördinator B Cultuurspreidingstechnieken, afdeling film Bio-ingenieur, landbouwwetenschappen Bachelor Groen en landschapsmanagement

1/2

Huidige personeelsbestand RLH: 10,5 VTE.

10


Opleiding personeel: •

•

An Digneffe volgde op 5 november een cursus Bestuurdersaansprakelijkheid en op 10 oktober en 24 november de opleiding: Teammanagement in tijden van verandering. De personeelsleden namen geregeld deel aan studiedagen, werkbezoeken en overlegfora.

Stageplaatsen: • Koen Geelen van PIBO liep stage van 24 maart tot 1 april • Remi Chevalier van PXL liep stage in kader van zijn Bachelorproef van 1 maart tot 31 december • Jo Vandormael van PXL liep stage van 1 september tot 31 oktober • Sam De Raeymaekervan PXL liep stage van 25 augustus tot 23 oktober

11


2.4

Professionalisering van de organisatie

12


Werkveldverantwoordelijken Er zijn werkvelden bepaald binnen de werking van het regionaal landschap, per werkveld is een verantwoordelijke aangesteld, deze persoon: - ziet er op toe dat het werkveld in de werking voldoende aan bod komt - prospecteert naar mogelijkheden die zich aanbieden in het werkveld - is op de hoogte van en volgt de ontwikkelingen in het werkveld Projectbureauverantwoordelijken (managementcomité) Gezien het regionaal landschap sterk afhankelijk is van projecten zal er constant aandacht moeten zijn voor het zoeken en uitwerken van nieuwe projecten. De projectbureauverantwoordelijken werken nieuwe projectideeën uit en zullen hiervoor geregeld en naar gelang de noodzaak samen komen en waar nodig aangevuld worden door de werkveldverantwoordelijken. Intern overleg - Jaarlijks of indien nodig 2 maal per jaar zal er een denkdag (of 2-daagse) plaatsvinden - Eén maal per maand vergadert het team van het regionaal landschap - Afhankelijk van de noodzaak en op vraag van een medewerker worden er op teamvergaderingen werkgroepen samengesteld voor verder overleg tussen bepaalde projecten, projectbureaus en/of thema’s. - In de projectbureaus is er constant overleg en terugkoppeling - Managementcomité (algemene ondersteuning in beleid en visie + vervanging in geval van verlof/bevalling) - Het regionaal landschap is zowel voor uitvoering van projecten als voor de coördinatie ervan sterk afhankelijk van projecten. Daarom wordt constant aandacht besteed aan het zoeken en uitwerken van nieuwe projecten. Dit is een taak voor iedere projectverantwoordelijke samen met het managementcomité en de werkveldverantwoordelijke.

Administratie en financieel beheer Zowel de administratieve als financiële opvolging worden gedaan volgens de richtlijnen van de vzw wetgeving. Vanaf het boekjaar 2006 werd de jaarrekening neergelegd bij de Nationale Bank België, conform de vernieuwde wetgeving voor vzw’s met een personeelsbezetting van meer dan 5 personeelsleden en ontvangen subsidies > 250.000 €. De voorbereiding van de documenten voor de Nationale Bank wordt uitbesteed aan een externe boekhouder (Ann Van Baelen). De boekhouding wordt analytisch geboekt door het Regionaal Landschap en wordt hiervoor extern ondersteund door de boekhoudkundige firma A&Co en bedrijfsrevisor Ira Nicolaij. Het Centrum voor Loonbeheer in Alken ondersteunt het Regionaal Landschap voor de loonadministratie. Voor de realisatie van de projecten wordt de wet op de overheidsopdrachten nageleefd. Er is een protocol opgesteld om hier aan te voldoen.

13


2.5

Overleg en samenwerking

Het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren vzw heeft geregeld overleg met subsidiërende overheden, doelgroepen, verenigingen en individuen, betrokken bij lopende of op te starten projecten. •

Met de Provincie Limburg is er structureel overleg in het kader van onze samenwerkingsovereenkomst. Ook met het Provinciaal Natuurcentrum, met LIKONA en met de dienst landbouw, erfgoed en waterlopen is er geregeld overleg.

•

Het Regionaal Landschap overlegt in het kader van diverse projecten geregeld met medewerkers van het Agentschap voor Natuur en Bos in Hasselt en Brussel. Er vonden verschillende overlegmomenten plaats: − − − − − − − − − −

Overleg ‘Bilzen De Boom In’ met Jasper Goffin Overleg beheer De Vroente met Tom Hoebrechts en Tom Verschraegen Overleg QuickWin Vechmaal met Wim Deblier Overleg QuickWin Duras met Jasper Goffin en Tom Verschraegen Stuurgroep NME-project ‘Stallen, snackbar voor vleermuizen’ (Walter Galle) Terreinoverleg IHD Bilzen (Tom Verschraegen) Overleg NEC ’t Vloot (Geert Coninx) Meerdere overlegmomenten met rond de IHD-doelstellingen en het opstellen van QUICKwin aanvraag Merlemont, Nietelbroeken, Grote modderkruiper, … Overleg met Dries Gorissen ivmhet Strategisch Openruimte project Voerstreek …

•

In het kader van de werking van de Landschapsanimator en het Landschapsteam is er overleg met dhr. E. Timmers en het PCCE met betrekking tot erfgoedzorg (KHE, beschermde sites, …).

•

Met de gemeenten is er o.a. overleg in het kader van de inzet van het Landschapsteam, de Parkrangers, de Leaderprojecten, de recreatieve projecten, Herk en Mombeek, Landschapsloket, ... Er is ook op verschillende plaatsen meegewerkt aan het organiseren van infoavonden.

•

Met de natuurverenigingen is o.a. overleg gepleegd voor de uitwerking van diverse projecten in het kader van de landschapswandelingen, Herk en Mombeek, Biodiversiteitsambassadeurs, … . Met de Nationale Boomgaardenstichting werd overlegd over het aanplanten van hoogstamboomgaarden en de sapmobiel.

•

Met Toerisme Limburg is er overlegd ivm de LEADER-projecten, de Greenspots, Verborgen Moois, Wandelen als streekproduct, Wandelen in Limburg op een hoger niveau en over diverse publicaties.

•

Met de landbouwverenigingen en landbouwers wordt intensief overlegd en samengewerkt voor de realisatie en opvolging van de projecten: Nectarranden, hagendorser, Eco², holle wegen, Kortweg Natuur (b.akkerbrood en biomeel) en ‘Stallen, snackbar voor vleermuizen’. De bedrijfsplanner nam verder contact met landbouwers en stelde bedrijfsplannen op.

14


•

Met de Vlaamse Landmaatschappij was er overleg in het kader van de ruilverkaveling Jesseren, ruilverkaveling Wellen, natuurprojecten en de aanleg van wandelgebieden. Verder is er een nauwe samenwerking betreffende de beheerovereenkomsten voor landbouwers en het project ‘De Cirkel’.

•

Zowel met de drie Limburgse regionale landschappen, als met de andere regionale landschappen is er op geregelde basis structureel overleg.

•

Het RLH is actief binnen LimNet, het provinciale netwerk voor natuureducatie. Het Regionaal Landschap zetelt in het bestuur van LimNet.

•

Met het bekkensecretariaat Demer is er geregeld overleg in kader van het Integraal project Herk en Mombeek en het Integraal project Schulensbroek.

RLH zetelt in de volgende stuurgroepen: • Leader Plaatselijke Groep Haspengouw • Limnet (Limburgs Natuur en Educatie Netwerk) • Biodiversiteitsambassadeurs: stuurgroep, werkgroepen • PDPO, Wandelen in Limburg op een hoger niveau; stuurgroep en werkgroepen • Ruilverkavelingscomité Jesseren • Natuureducatief Centrum ‘t Vloot • Plan harmonisch parkbeheer in Alden Biesen (ANB) • De Cirkel

RLH is trekker van volgende stuurgroepen • Leader-projecten: wandelen als Streekproduct, Kluis van Vrijhern herbeleefd • Functionele agrobiodiversiteit: aanleg van multifunctionele nectarranden • Sint-Pietersberg • Landschapsbeheerplan Herkenrode • Strategisch Openruimte project Voerstreek

Vlaams Overleg Regionale Landschappen (VORL) Regelmatig vergaderen de coördinatoren van de Vlaamse regionale landschappen, onder voorzitterschap van Dirk Cuvelier van RLWH. Het doel hiervan is het bespreken van gemeenschappelijke problemen, belangen en doelstellingen; het uitwisselen van ideeën,… Tussen de regionale landschappen onderling is er ook frequent informeel overleg. Op 9 en 10 januari 2014 organiseerde het Vlaams Overleg Regionaal Landschappen een tweedaags conclaaf voor de coördinatoren in het Pajottenland. Het VORL kwam in 2014 gemiddeld om de twee maanden samen. Het VORL was als lid van Civilscape (het netwerk van Europese NGO’s ter ondersteuning van de Europese Landschapsconventie) vertegenwoordigd op de Algemene Vergadering en is via Pauwel Bogaert ook lid van de Raad van Bestuur van Civilscape.

15


2.6

Communicatie

De communicatieverantwoordelijke van het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren brengt, in samenwerking met de projectbureaucoördinatoren, op gepaste tijdstippen acties of projecten in de aandacht, steeds in overleg met de algemeen coördinator. Er is een intern bestand met regionale en nationale perscontacten. Deze worden per e-mail op de hoogte gebracht van acties en evenementen van het regionaal landschap. Met de regionale contactpersonen wordt ook nog telefonisch contact opgenomen. De opmaak van folders, uitnodigingen, … wordt uitbesteed aan een grafisch bureau. Er wordt op toegezien dat de huisstijl van het regionaal landschap gerespecteerd wordt. Wanneer het regionaal landschap deelneemt aan studiedagen of activiteiten van andere organisaties kan er voor de promotie gebruik gemaakt worden van: een beursstand voor buitengebruik, een beursstand voor binnengebruik, foldermateriaal,displays, vlaggen, … Vanaf 2013 is het regionaal landschap ook te volgen via Facebook en Twitter. En in 2014 werd de eerste digitale nieuwsbrief verstuurd.

16


3 Natuurbehoud en KLE 3.1

Kortweg Natuur

In overleg met • •

De diverse partners en schakels uit de ketens (landbouwers, molen, verkopers) Akkervogelspecialisten (Grauwe Gorsenwerkgroep,…)

Projectperiode •

Vanaf 2011

Financiering •

Economische return  fonds KORTWEG NATUUR

Doelgroep • • •

De partners uit elke keten: “van akker tot bakker”, “van korrel tot borrel”, “van appel tot sap”,… De consument Akkerbiodiversiteit en biodiversiteit in het algemeen

Verloop actie KORTWEG NATUUR staat voor een product dat de fauna en flora een handje helpt én dat lokaal geteeld, verwerkt en verkocht wordt. KORTWEG NATUUR is een kwaliteitslabel. KORTWEG … omdat het product geen verre reis aflegt maar lokaal en dichtbij geteeld, verwerkt en verkocht wordt. Een korte ketenproduct dat de lokale economie stimuleert dus. NATUUR omdat het product de lokale biodiversiteit een handje helpt. Ieder product garandeert een bepaalde teelt- en werkwijze die het behoud van de biodiversiteit bevordert. De samenwerking rond KORTWEG NATUUR-graanproducten en akkervogels is reeds enkele jaren lopende: b.akkerbrood en biomeel. De samenwerking rond KORTWEG NATUUR-hoogstamproducten is in opstart: Biesonder appelsap. Ook wordt de mogelijkheden tot het vermarkten van andere producten (verder) bekeken: KORTWEG NATUUR-hooi, … Resultaten Zie: www.kortwegnatuur.be • b.akkerbrood • biomeel (in meelzakjes, koekjes, Limburg-brood, in de bakkerij van de Wroeter, …). Er werd 4128 kg verkocht in meelzakjes en 7622 kg verbruikt in de bakkerij van de Wroeter. In totaal is dat 11.750 kg. De ontwikkeling van nieuwe producten werd opgestart in 2014: bio-jenever, bio-bier en hoogstamfruitsap (Biesonder appelsap).

17


Nazorg en opvolging Dankzij dit project kan er voor bijna 1000 euro aan akkervogelmaatregelen gerealiseerd worden en communicatieacties i.k.v. akkernatuur gedaan worden. Deze acties zullen in het voorjaar van 2015 met de vogelwerkgroep (Grauwe Gors) verder besproken worden. De verdere uitwerking van lokale korte-keten-producten met een meerwaarde voor de natuur wordt bekeken. Deze producten en samenwerkingsverbanden worden mee opgenomen in een charter (per productcategorie) en gecommuniceerd via de website: www.kortwegnatuur.be

18


3.2

Functionele agrobiodiversiteit: aanleg van multifunctionele akkerranden

Partners Gemeenten Riemst, Sint-Truiden, Heers, Gingelomen Voeren, landbouwers, natuurverenigingen, WBE’s, VLM, Syngenta, Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), Afdeling duurzame landbouwontwikkeling (ADLO) Financiering Agentschap voor natuur en Bos (ANB), Afdeling Duurzame landbouwontwikkeling (ADLO), Syngenta, deelnemende gemeenten: Sint-Truiden, Gingelom, Heers, Riemst en Voeren Projectperiode Van 1 januari 2012 tot en met 31 december 2015 Doelgroepen Landbouwers, natuurverenigingen, imkers en wildbeheereenheden Doelstelling − − − − −

Acties om de bedreigingen bij de bestuivende insecten tegen te gaan door de inzaai van meerjarige, kruidenrijke akkerranden (minstens 35ha aanleg van nectar- en stuifmeelranden). Het bevorderen van de vruchtzetting en bestuiving van allerhande landbouwgewassen. Het bevorderen van natuurlijke plaagbestrijding (aantrek van zweefvliegen, sluipwespen,… Het beschermen van bedreigde akkerflora en kansen bieden voor ontwikkeling van lokale soorten. Mogelijkheden bekijken hoe bestaande grasstroken van de VLM kunnen verbeterd worden op vlak van biodiversiteit (multifunctioneel inrichten).

Verloop actie In totaal namen 50 landbouwers en organisaties deel aan het inzaaien van nectar-en stuifmeelranden met een totale oppervlakte van 38,6 ha dat ingericht werd ten voordele van bestuivende insecten. Naast het inzaaien werden de mogelijkheden bekeken om het beheer van grasstroken te optimaliseren en te verschraling. De randen worden door de landbouwers geklepeld zonder het maaisel af te voeren. Hierdoor hoopt het geklepeld materiaal op en vormt een dicht pakket van gras dat langzaam verteert en waarbij de bodem rijker wordt (= vervilting). De ideale oplossing hiervoor is het toepassen van een hooilandbeheer op de stroken waarbij landbouwers collectief worden ingezet voor het maaien/hooien en zo verschralend werken en de biodiversiteit verhogen. Verder werden er ook educatieve activiteiten uitgewerkt in samenwerking met scholen en natuurverenigingen. Zo werden er bijenhotels gemaakt in Herkenrode (20/03), in Heers tijdens het klaprozen- en akkerbloemenfestival (6/07), in Diepenbeek (19/09), in Alden Biesen tijdens Bilzen de Boom in (2 en 3/10) en in Sint-truiden op de fruit-doe-dag (23/10). Er werd een infobord ontwikkeld met uitleg over wilde bijen en de bijenhotels en een folder over wilde bijen. Op 7 en 9 augustus organiseerde Rlh een cursus wilde bijen voor het brede publiek (theorie avond en terreinbezoek). Op 14 oktober was er een infomoment voor gemeentebesturen omtrent wilde bijen. 19


Tenslotte werd het tweejarig onderzoek afgerond. Dit had tot doel de aantrek en het stimuleren van bijen en nuttigen te onderzoeken door de aanleg van nectarranden langs perenpercelen. De resultaten van landbouwkundig onderzoek (PC Fruit) wijzen er op dat er een tendens is tot lagere druk van perenbladvlo (schadelijk insect) aan de bloemenrand dan elders zonder rand. De aanwezigheid van nuttigen was niet beduidend hoger maar er was wel een primaire aanwezigheid van spinnen gevolgd door roofwantsen en gaasvliegen. Het onderzoek naar bestuiving en bijen (Nature ID) toonde aan dat er een groot aantal solitaire bijen werd aangetroffen. Deze solitaire bijen kunnen tijdens de bloeiperiode van peer (± maart-april wanneer ook reeds enkele bloemen uit deze bloemenrand beginnen te bloeien) de bestuiving positief beïnvloeden. Er werden wel bijzonder weinig parasitaire wilde bijensoorten gevonden. Dit wijst erop dat er weinig nesten van wilde bijen in de onmiddellijke omgeving zijn en/of de populaties van de gastheersoorten klein of weinig stabiel zijn. Toch lijkt het erop dat er in 2014 meer soorten en een hoger aantal parasitaire soorten aanwezig was dan in 2013. Er werden in 2014 ook opvallend meer graafwespen, spinnendoders en enkele goudwespen waargenomen. Dit is een indicatie dat er stilaan een angeldrager-gemeenschap aan het vormen is rond de bloemenranden. Nazorg en opvolging De bedoeling is om de randen die dankzij het project werden ingezaaid te verduurzamen via het nieuwe PDPOIII in een beheerovereenkomst. Vanaf 1 januari 2016 kunnen de landbouwers nieuwe pakketten afsluiten, in de loop van 2015 zullen alle randen besproken worden met de VLM voor mogelijke overdracht. Landbouwers, imkers en WBE’s zullen de komende jaren opvolging en advies blijven krijgen voor inrichting van biotoopvriendelijke maatregelen ter bevordering van bestuivende insecten.

Nectarrand Riemst

Bijenhotel Diepenbeek

20


3.3

Natuur- en landschapsprojecten Sint-Truiden

Partners Stad Sint-Truiden en Milieuadviesraad Financiering Stad Sint-Truiden Doelgroepen Inwoners van Sint-Truiden, wandelaars, fietsers en recreanten Doelstelling In de samenwerkingsovereenkomst van juli 2013 - december 2019 met de stad Sint-Truiden zijn de volgende doelstellingen geformuleerd: − het afstemmen en het initiëren van verschillende projecten binnen natuur- en landschapsbeheer (globale doelstelling) − inrichting van de natuurprojecten: om een verdere groene uitbouw te verwezenlijken − daarnaast integreren de projecten ook een complementaire aanpak betreffende het educatieve en sensibiliserende luik Omschrijving De stad Sint-Truiden is een samenwerkingsovereenkomst aangegaan voor 6 jaar en doet hierbij een beroep op het RLH voor de coördinatie en opvolging van verschillende natuur- en landschapsprojecten. Hieronder behoren de natuurprojecten Steenbornbeek en de Mergelgroeve Engelmanshoven, belevingsboomgaard Speelhof, Burcht van Brustem en RUP Groene waarde. Verder doet het RLH het beheer en de herwaardering van de holle wegen (opvolgen van het onderhoudsplan, coördinatie van de werken,…). Een ander onderdeel van de samenwerkingsovereenkomst is het uitwerken van projecten rond het thema biodiversiteit en soortenbescherming: het biodiversiteitscharter, coördinatie van de nectarranden en opvolging van het bermbeheer. Binnen de samenwerkingsovereenkomst wordt ook gewerkt rond landschapsontsluiting en natuurrecreatie (Greenspots, Verborgen Moois en landschapsbeheerplannen).Het RLH staat ook in voor watergebonden integrale projecten. Verloop actie In het gebied Steenbron werd via de Parkrangers het graslandbeheer (2x per jaar maaien en afvoer) uitgevoerd met opvolging door RLH. Ook werden de hagen gesnoeid en de poelen geruimd. Verder werd het plankenpad vernieuwd en overhangende takken gesnoeid. Vier jaar na het achterstallig beheer van het klakgrasland aan de Mergelgroeve van Engelmanshoven (Bosstraat) is de vegetatie reeds zeer goed hersteld en werd er o.a. kattendoorn, beemdkroon en wilde marjolein waargenomen. De Parkrangers hebben afgelopen voorjaar het kalkrijke helling vrijgesteld van bramen. In de belevingsboomgaard van ‘t Speelhof werden de reguliere onderhoudswerken uitgevoerd door de Parkrangers (onderhoud van de wandelpaden en maaien rond de picknickplaatsen en belevingselementen). Er is een integraal plan opgemaakt voor het onderhoud van het domein.

21


Op donderdag 13 februari vond er in Sint-Truiden een theorieles plaats over het snoeien van hoogstamfruitbomen en in het Speelhof werd de praktijkles gegeven op zaterdag 15 februari. Op 23 oktober vond er de Fruit-Doe-dag plaats samen met de basisscholen waarbij er verschillende workshops georganiseerd werden (appels persen, insectenhotels maken, nestkasten timmeren, zoektocht,…) Na de kapwerkzaamheden op de beschermende burchtsite van Brustem is het de bedoeling om een minimaal onderhoud via de Parkrangers uit te voeren waarbij enkel rond de slotgracht en de zichtas naar de burcht toegemaaid wordt. Binnen de stuurgroep is beslist om een landschapsbeheerplan op te maken voor de volledige site. De opmaak ervan zal gebeuren door het studiebureau Antea en begeleid worden door de stuurgroep. De bedoe ling is om op lange termijn een goed beheer in te zetten dat zowel het landschap/natuur, de restauratie als de ontsluiting omvat. In 2014 werden holle wegen werken uitgevoerd door de Wroeter in het kader van de goedgekeurde aanbesteding voor het reguliere beheer van de holle wegen (2013-2015). In de winter van 2014 is ook een start genomen met de planning voor de werken aan de hand van de bestaande onderhoudsplannen. Met financiële steun van de Provincie (GLE) werd er ook een algemene informatiefolder over holle wegen ontwikkeld in de bestaande reeks van KLE folders. Tot slot was er ook op regelmatige basis overleg met de provinciale dienst voor toeristische infrastructuur voor een goede afstemming met het onderhoud van het fietsroutenetwerk. Ter optimalisatie van de bermen zijn er een aantal overleggen geweest met natuurpunt, de stad en RLH om een aantal zeer waardevolle bermen anders te maaien (op maat) alvorens het aangepaste bermbeheerplan operationeel zal worden. Dit seizoen werden er bv een aantal zeer bloemenrijke bermen te vroeg gemaaid zodat er geen uitzaai heeft kunnen plaatsvinden en de aangepaste fauna niet heeft kunnen foerageren en voortplanten in de bermen. Er werd beslist dat er een begeleidingscommissie wordt samengesteld die het studiebureau aanstuurt en voorziet van detailinfo. Binnen de samenwerkingsovereenkomst worden de eigenaars van de RUP-hoogstam boomgaarden door het regionaal landschap geadviseerd, zorgen voor de coördinatie en opvolging. In het RUP werden een 12-tal sites in en nabij dorpskernen aangeduid waar hoogstamboomgaarden beeldbepalend zijn. De hoogstamboomgaarden zijn van belang omwille van de diversiteit aan oude fruitvariëteiten die ze bevatten, omwille van de ecologische functie die ze vervullen en omwille van het landschapsbeeld, wat zijn invloed heeft op het toerisme. Om het beheer en het behoud van deze hoogstamboomgaarden binnen het RUP te waarborgen, kunnen de eigenaars en gebruikers via het RLH een beheercontract of subsidieovereenkomst afsluiten. Hierbij worden de boomgaarden en de bijhorende hagen voor de eigenaar of gebruiker onderhouden. Het RLH coördineert en volgt de werken op, maakt prijsbestekken op, verleent advies bij de eigenaars, maakt kapvergunningen op en stelt nieuwe aanplantingsplannen voor. Binnen deze contracten werd ook advies gegeven over het Little Cherry Virus. Hieruit vloeide verschillende kapvergunningen voort om de zieke bomen te vervangen en nieuwe aan te planten. Binnen de samenwerkingsovereenkomst wordt ook ondersteuning gegeven aan de dienst Toerisme waarbij binnen het Leaderproject ‘Rijk Verleden’ en ‘Bijzondere picknickplaatsen’ advies en inrichtingsvoorstellen gedaan worden. Ook het bijwonen van de stuurgroep wandelen, waarbinnen projecten worden besproken zoals inrichting Fruitvallei, Guvelingen,.. vallen binnen de werking.

22


Nazorg en opvolging De gebiedsgerichte projecten zullen de komende jaren verder beheerd worden door de Parkrangers volgens de opgemaakte beheersvoorstellen. Met wederzijds overleg en in samenspraak met het stadsbestuur en Natuurpunt Aulenteer zal er een aanpassing van het bermbeheer uitgewerkt worden. De stad Sint-Truiden heeft voor het onderhoud van holle wegen een budget dat loopt tot eind 2015. Uiteraard blijft ook de samenwerking met o.a. de Milieuraad, Toerisme Limburg en de gemeentelijke diensten een belangrijk aandachtspunt.

23


3.4

Kleine Landschapselementen Tongeren

Partners Stad Tongeren, eigenaars gronden, … Financiering RLH, Stad Tongeren Doelgroep Landschapsherstel bij eigenaars in afgebakend gebied Opdracht Sinds 2011 heeft het RLH een samenwerkingsovereenkomst met de stad Tongeren in het kader van het herstel van Kleine landschapselementen. Na een grondige inventarisatie worden eigenaars van percelen waar zich een knelpunt op het vlak van KLE voordoet, aangeschreven met het aanbod voor een terreinbezoek met advies en gratis uitvoering van landschapswerken. In 2011-2012 werd de omgeving van Neerrepen-Overrepen-Kolmont bekeken. In 2013-2014 werd een tweede kwadrant aangepakt (omgeving Widooie, Koninksem, Lauw, Rutten en Diets-Heur). Een stagestudent van de PXL maakte onder begeleiding van het RLH een eindwerk over dit gebied met een concreet actieplan voor landschapsherstel. Dit plan werd in 2014 tot uitvoering gebracht. Resultaten 2014 de

Op basis van de inventarisatie in het 2 kwadrant werden ca. 110 eigenaars aangeschreven om zich op te geven voor een terreinbezoek. 20 mensen reageerden op deze oproep. Dit resulteerde voor 2014 in volgende realisaties: − Aanplant/herstel van 1,6 km haag − Aanplant 5 loofbomen − Onderhoud van 41 knotbomen (vooral oude wilgen) + jonge knotwilgenrij − Uitwerken voorstel voor herstel van 2hoogstamboomgaarden (aanplant 60-tal fruitbomen) − Boomverzorging 2 eiken langs holle weg − Boomverzorging gevaarlijk overhangende wilg Begin 2015 worden de werken in dit kwadrant afgerond. Staan nog op de uitvoeringslijst: − Herstel 2 boomgaarden − Verwijderen sluikstort holle weg te Lauw − Aanplant 1 km hagen − Actie rond herstel boomgaardengordel Diets-Heur.

Knotwerken oude wilgen Lauw

24


3.5

Herk en Mombeek: Blauw lint, groene parels

Partners • • • • • • • • • • • •

Gemeenten ( Alken, Borgloon, Diepenbeek, Kortessem, Hasselt, Heers, Herk-de-Stad, SintTruiden, Wellen) Provincie Limburg, dienst waterlopen en domeinen, dienst leefmilieu, Provinciaal Natuur Centrum, Departement Landbouw en Visserij VLM ANB VMM, Bekkensecretariaat Demer, VMM, Operationeel waterbeheer Watering Sint-Truiden, Watering De Herk Natuurpunt, Limburgse Milieukoepel, Limburgs Landschap ILVO ADLO duurzame landbouwontwikkeling Aquafin Boerenbond Particuliere eigenaars / gebruikers

Financiering Provincie Limburg (GLE) Gemeenten Projectperiode Tot april 2014 als strategisch project en daarna opgenomen in reguliere werking RLH Doelgroepen • • • • • •

Waterbeheerders Terreinbeherende natuurverenigingen Landbouwers Particuliere eigenaars / gebruikers / omwonende Gemeentebesturen Wildbeheereenheden

Doelstelling De globale doelstelling van het project is de landschaps-ecologische waarde en het waterbergend vermogen van de Herk- en Mombeekvallei te verhogen. Hierbij wordt zoveel mogelijk gestreefd naar verweving van de functies natuur, water, zachte recreatie-educatie en landbouw. Verloop acties in 2014 Op 18 mei organiseerde het RLH de jaarlijkse Landschapsdoedag. Deze dag stond dit jaar in het teken van water en de vallei van de Herk en Mombeek. De dag vond plaats op kasteeldomein Gasterbos in Herk-de-Stad, gelegen in de Herkvallei. In het voormiddaggedeelte werd een symposium georganiseerd voor de partners van het project. Aan de hand van een aantal getuigenissen werd een overzicht gegeven van de voornaamste actieterreinen en realisaties van het strategisch project Herk en Mombeek (2011 -2013). Op symbolische wijze werd het engagement van de partners verkregen voor een doorstart van de werking aan Herk en Mombeek door iedereen een vooraf afgesproken gemeentelijk project in de kijker te zetten. Hiervoor werd een gestileerde kaart ontworpen die door elke gemeentelijke afgevaardigde ondertekend werd. Tijdens de receptie met netwerkmoment werd de basis gelegd voor verdere samenwerking.

25


Alle Herk en Mombeek gemeenten ondertekenen de ‘Herk en Mombeek kaart van de Toekomst’

Centraal in het stroomgebied van de Herk & Mombeek ligt het project de Cirkel. Dit is een samenwerkingsverband voor duurzaam landschapsbeheer binnen het ruilverkavelingsgebied Jesseren. Samen met de VLM bereidt het RLH de beekherstelprojecten voor in het gebied. Op 10 februari vond een overleg plaats rond het beekherstel in de bovenlopen van de Herk en Mombeek. Terreinacties werden uitgevoerd in het Kasteeldomein van Voort. Hier werden 5 nieuwe poelen aangelegd die voldoende groot zijn om tot diep in het voorjaar watervoerend te blijven specifiek ifv de kamsalamander. In Merlemont in Diepenbeek werd een blauwgrasland hersteld, één van de prioritair te beschermen habitats volgens de Europese habitatrichtlijn.

Zicht op geplagde zones naast de waardevolle graslandzones

In de Broekbeemd van Wellen geven we al gedurende enkele jaren prioriteit aan het onderhoud van poelen voor de kamsalamander. In 2014 werden een 5-tal poelen geruimd. Samen met natuurvereniging Lila en lokale afdeling ’t Bokje vormen we vanuit het project Herk en Mombeek een populierenbeemd om naar hooiland. De potenties voor natuurontwikkeling zijn hier bijzonder hoog : veenpakket op klei met inde buurt reeds kieming van onder andere Paddenrus en meerdere Zeggesoorten.

26


3.6

Mensen en soorten als ambassadeurs voor biodiversiteit

Trekker Natuurpunt Limburg vzw In overleg met • • • •

Nationale Boomgaardenstichting vzw (co-promotor) Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren (co-promotor) Natuurpunt Beheer vzw (co-promotor) alle lokale partners actief rond biodiversiteit

Projectperiode Van 1 mei 2011 tot en met 30 april 2014 (RLH startte op 01/10/11) Doelgroep Het RLH richt zich binnen dit project op alle lokale partners die actief zijn rond biodiversiteit in hun omgeving. Gemeenten en lokale natuurorganisaties in eerste instantie maar ook inwoners, scholen, … worden betrokken.

Doelstellingen Het project beoogt om met gerichte acties en laagdrempelige activiteiten de lokale bevolking te betrekken bij de lokale biodiversiteit. Zo zal het draagvlak voor natuur, landschap en soorten vergroten wat zal leiden tot een grotere streekgebonden biodiversiteit met een duurzaam karakter. Het RLH zal binnen dit project fungeren als biodiversiteitsloket: gemeenten, organisaties, particulieren, … met vragen i.v.m. soorten biotoopverbeterende maatregelen in het buitengebied kunnen terecht bij het RLH. Er zal behalve adviesverlening ook ondersteuning geboden worden voor terreinuitvoerende acties. Verder zal het RLH samen met de gemeenten inhoud geven aan de gemeentelijke biodiversiteitscharters om zo te komen tot een duurzaam werking rond biodiversiteit.

Financiering • •

LEADER Haspengouw eigen middelen Natuurpunt Limburg vzw, NBS, Natuurpunt Beheer en RLH

Verloop actie Het BIODIVERSITEITSLOKET heeft in 2014 volgende biodiversiteitsacties opgezet: Bilzen: − uitvoer landschapswerken via Landschapsloket − projectvoorstel ‘Van bloesem tot sap’ werd in 2014 goedgekeurd bij Leader en opgestart − ontwikkeling van BIESONDER appelsap werd opgestart − organisatie ‘Bilzen, de Boom in’ op 02,03 en 04/10 − organisatie Scharrelkids-cursus Munsterbilzen op 16,18 en 25/10 − biodiversiteitswerkgroep: overleg op 04/04, 21/05 en 26/06 met opstart acties door partners (aangepast bermbeheer, Jaar van de Kiewit, aangepast beheer Katteberg,…) 27


Borgloon: − biodiversiteitsproject ‘kamsalamander’ werd ingediend en goedgekeurd i.s.m. gemeente en Leefmilieu Borgloon − biodiversiteitsproject ‘eikelmuis’ i.s.m. Natuurpunt Limburg (trekker), gemeente en Leefmilieu Borgloon werd ingediend en goedgekeurd − biodiversiteitswerkgroep: overleg op 07/01, 28/05 met opstart acties door partners (o.a. aangepast bermbeheer ifv gulden sleutelbloem, ondersteuning aanleg erosiestrook Broekom) Heers: − Inrichting/afsluiten van de mergelgrotten ‘Waterkuil’ (zie hoofdstuk 3.10) − organisatie Nacht v/d Vleermuis op 29/08 met officiële opening aan de Waterkuil − ondersteuning organisatie Wilde bloemen- en klaprozenevent op 06/07 − ontwikkeling Klaprozenroute Opheers/Batsheers Diepenbeek: − indiening en goedkeuring Investeringssubsidie Natuur bij ANB rond natuurherstel Groot Terherken Herk-de-Stad: − stripverhaal ‘strippen voor biodiversiteit… in het Schulensbroek’ afgewerkt en persvoorstelling op 14/05 − biodiversiteitsproject ‘kamsalamander’ i.s.m. gemeente en De Vrienden van het Schulensbroek ingediend en goedgekeurd − organisatie LandschapsDoeDag (H)eerlijk Herk 18/05 − indiening en goedkeuring Investeringssubsidie Natuur bij ANB rond monitoring e-DNA grote modderkruiper en slotenherstel Kortessem, met uitbereiding alle Limburgse gemeenten: − LNE- en biodiversiteitsproject ‘stallen, snackbars voor vleermuizen’ i.s.m. SEVON, gemeente Kortessem en LiLa: folder verspreid, info-avonden voor landbouwers PIBO en Biotechnum, opleidingsweekend voor vrijwilligers op 18-20/07, vangstencampagne bij stallen landbouwers (10 vangstnachten), BoerenBorrel op 13/11, infoavond op 10/12. Riemst: − opmaak biodiversiteitscharter lopende, gemeente neemt verder initiatief Tongeren: − publieksactiviteit Biodivers Tongeren op 11/05 met ondertekening BD-charter Sint-Truiden: − ‘herinrichting van vijvers Duras’ zijn gestart (bouwvergunning, aanbesteding, uitvoering) − plukactiviteit Speelhof op 23/10 − biodiversiteitswerkgroep: opstart werkgroep Biodiversiteit door Milieuraad Wellen: − publieksactiviteit Biodivers Wellen op 01/06/14 met ondertekening biodiversiteitscharter − biodiversiteitsproject ‘kamsalamander’ i.s.m. gemeente en ’t Bokje werd ingediend en goedgekeurd − biodiversiteitswerkgroep: opmaak en verspreiding infofolder ‘Wild van … waterleven in je tuin’

Nazorg en opvolging Het Leaderproject liep af in 2014 maar als regionaal landschap blijven we partners (gemeente, particulieren, …) die vragen hebben rond soortenbescherming en biodiversiteit ondersteunen en het nodige advies geven. Daarnaast wordt getracht om bij elk project van het RLH een ‘biodiversiteitstoets’ te doen zodat de Zuid-Limburgse biodiversiteit in elk project de nodige aandacht en de juiste maatregelen krijgt. 28


3.7

Plan Leeuwerik


Stad Bilzen alle lokale partners actief rond biodiversiteit (Natuurpunt Spouwen, ANB, NBS, VLM, Bilzerse scholen, …)

Financiering Stad Bilzen Projectperiode Van 1 november 2011 tot en met 31oktober 2014. Doelgroep Het RLH richt zich binnen dit project op alle gebruikers van het landschap. Afhankelijk van het type actie worden de lokale partners die actief zijn rond biodiversiteit in Bilzen en de gewenste doelgroepen betrokken (inwoners, landbouwers, scholen, …). Doelstellingen Het Plan Leeuwerik heeft volgende doelstellingen: • uitvoeren van diverse landschapsgerichte maatregelen (~landschapszorg) • met maximale kansen voor de biodiversiteit en de ecologische infrastructuur in het buitengebied • op maat van en bruikbaar voor alle gebruikers van dat landschap. Verloop actie Bij de aanvang werd, i.s.m. de kernwerkgroep, een startnota opgesteld waarin de werkmethodiek en de concrete acties zijn opgelijst. De startnota dient als basisdocument om het Plan Leeuwerik uit te voeren. Het RLH coördineert de uitvoer van het Plan Leeuwerik, in samenspraak met de Stad Bilzen en de betrokken partners. In 2013 werden volgende acties uitgevoerd: GEBIEDSGERICHT KLE-INRICHTING/-HERSTEL • invoeren van aangepast KLE-subsidiereglement op 01/01 • adviesverlening bij geïnteresseerde particulieren: tussen 01/11/13 en 01/10/14 werden 9vragen via het Landschapsloket behandeld • organisatie workshop fruitverwerking: op 18/10 vond de workshop taarten bakken plaats i.s.m. Natuurpunt Spouwen in Kleine Spouwen met een 20-tal deelnemers LANDSCHAP OP TAFEL • organisatie Bilzerse Ronde van de Sapmobiel: van 2/10 t.e.m. 4/10 en van 11/10 t.e.m. 13/10 hield de Sapmobiel van de Nationale Boomgaardenstichting halt in Alden Biesen. • organisatie pluk- en fruitverwerkingsactiviteit: op 2/10 en 3/10 vond de derde editie van ‘Bilzen, de Boom In’ plaats. Donderdag 2/10 kwamen 182 kinderen uit 4° leerjaar van Tongerse scholen de boomgaarden van Alden Biesen ontdekken. Vrijdag waren +/- 250 Bilzerse kinderen aanwezig. 29


•

• •

organisatie publieksactiviteit Bilzen, de Boom In: zaterdag 4/10 werd de boomgaard in Alden Biesen opengesteld voor particulieren die appels konden rapen om daarna eigen sap mee naar huis te nemen. Een 250-tal gezinnen schreven zich in voor de plukactiviteit en de voorziene plaatsen waren volgeboekt. opstart Leaderproject ‘Bilzen, de Boom In’: de uitbouw van het fruitplukevenement en de ontwikkeling van Bilzers hoogstamsap staan hierin centraal. ontwikkeling BIESONDER appelsap: in het voorjaar werd gestart met verkennende gespreken met mogelijke sapverwerkers, beheerders en afzetkanalen. Na deze informatieronde werd beslist een samenwerking op te starten met de Nationale Boomgaardenstichting en Pajottenlander voor de productie en het beheer van het appelsap. In samenspraak met de projectpartners werd de productnaam ‘BIESONDER’ gekozen. Half september werd het fruit verzameld waarna het voor verwerking naar Pajottenlander ging.

BIODIVERSITEITSWERKGROEP • De Bilzerse biodiversiteitswerkgroep (Stad Bilzen, NP Spouwen, NP Munsterbos, Orchis, RLH) kwam op 04/03/14, 21/05/14 en 26/06/14 samen. De eerste acties werden door de diverse partners opgestart/uitgevoerd (aangepast bermbeheer, Jaar van de Kiewit, aangepast beheer Katteberg, inrichtingsvoorstellen de Hoefaert, …)

Nazorg en opvolging Eind 2014 liep de samenwerkingsovereenkomst ‘Plan Leeuwerik’ af maar in 2014 werd een nieuw samenwerkingsvoorstel ‘BIODIVERS BILZEN’ opgemaakt dat vanaf 2015 zal opstarten. Het RLH coördineert de uitvoer i.s.m. lokale partners.

30


3.8

BILZEN DE BOOM IN! Van Bloesem tot Sap

Trekker Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren In overleg met Stad Bilzen, Stad Tongeren, ANB, Alden Biesen, NBS, NP Spouwen Projectperiode Van januari 2014 tot en met juni 2015 Doelgroep Bilzenaren, scholen van Bilzen en Tongeren, gezinnen, toeristen, … Doelstellingen Alden Biesen, één van de grootste kasteeldomeinen in de Euregio, is een belangrijk toeristisch uithangbord maar is ook dé hoogstamboomgaard van Vlaanderen. Het landschap rond de voormalige landcommanderij is één van de weinige plaatsen in Vlaanderen waar het typische hoogstamboomgaardenlandschap intact is gebleven. Meer dan 40 ha hoogstamfruitboomgaarden dragen eind september volop hun vruchten. Te veel fruit om op te eten en heerlijk om puur natuur appelsap van te maken. Daarom willen de Stad Bilzen en het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren i.s.m. lokale organisaties die actief zijn in Alden Biesen aan de slag met dit hoogstamfruit en dé hoogstamboomgaard van Vlaanderen. Via een communicatieve actie (Bilzen, de boom in) willen we het toeristisch beeld van Haspengouw als authentieke fruitregio buiten Limburg bevorderen en daarnaast draagvlak creëren binnen de regio zelf voor het waardevolle en unieke hoogstamlandschap. Daarnaast plannen we de ontwikkeling van een toeristisch vermarktbaar product (Biesensap) dat Haspengouw en haar usp’s (fruit, kastelen) beleefbaar maakt. Financiering LEADER Haspengouw, Stad Bilzen en Stad Tongeren Verloop actie •

Tijdens de oogsttijd werden Bilzerse en Tongerse schoolkinderen uitgenodigd voor een aantal workshops in de boomgaard van Alden Biesen. Tijdens deze workshops ervaarden ze het belang van hoogstam, streekeigen fruit, lokale biodiversiteit in en rond de boomgaard, … De workshops worden professioneel begeleid. Deze derde editie van de educatieve activiteit ‘Bilzen, de boom in’ vond plaats op 2 en 3 oktober en er namen een430-tal schoolkinderen van Bilzen en Tongeren (4° leerjaar) deel.

•

Er werd ook een toeristische activiteit voor gezinnen georganiseerd in van Alden Biesen. Dit was een fruitplukevenement waar ieder gezin z’n rapen en laten verwerken tot hoogstamsap door de Sapmobiel. Een vanuit heel Vlaanderen schreven zich in en gingen op ontdekking in de keerden ze naar huis met liters vers appelsap.

31

de boomgaarden eigen appels kon 250-tal gezinnen boomgaarden en


•

Naast bovenstaande activiteiten werd er ook gestart met de ontwikkeling van het BIESONDER appelsap (overleg partners, toekennen producten Pajottenlanderism NBS, ontwerp etiket, …). Dit Bilzers streekproduct zal in 2015 gelanceerd en gepromoot worden. Dit sap is 100% puur natuur appelsap, afkomstig van de hoogstambomen in en rond Alden Biesen. Via dit LEADER-project willen we de ontwikkeling en promotie van dit product ‘van bloesem tot sap’ uit testen. Bovendien kadert dit product in het KORTWEG NATUUR-label, het kwaliteitslabel voor een product dat lokaal geteeld, verwerkt en verkocht wordt en bovendien de fauna en flora een handje helpt.

Nazorg en opvolging Het Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren zal met de stad Bilzen vanaf 2015 een samenwerkingovereenkomst afsluiten om ook de komende jaren deze activiteiten te blijven organiseren en opvolgen. Wat betreft het BIESONDERsap, werd er bij de ontwikkeling van het sap rekening gehouden met een businessplan dat financieel sluitend is waardoor er jaarlijks sap gemaakt zal worden los van subsidies.

32


3.9

Provinciale Biodiversiteitsprojecten

1. Stallen, snackbars voor vleermuizen: het project van SEVON (Stichting Ecologisch Vleermuis Onderzoek Nederland) i.s.m. het RLH, de gemeente Kortessem, Limburgs Landschap en JNM werdopgestart. Tijdens de zomer liep de inventarisatiecampagne samen met een opleiding voor geïnteresseerde vrijwilligers. Daarnaast werd een infofolder ontwikkeld om landbouwers op te roepen tot medewerking aan de inventarisatiecampagne. Dit project sluit nauw aan bij het gelijknamige draagvlakverbredingsproject (zie hoofdstuk 3.12) waarbij de focus van dit biodiversiteitsproject op de inventarisatie ligt en via het draagvlakverbredingsproject voornamelijk aan draagvlak en communicatie gewerkt wordt. 2. Strippen voor biodiversiteit: dit project van Natuurpunt De Vrienden van het Schulensbroek i.s.m. het RLH en de gemeente Herk-de-Stad liep in 2014. In het voorjaar werd het stripverhaal ‘strippen voor meer biodiversiteit in het Schulensbroek uitgewerkt. Doelstelling van de strip is om de bezoekers van het natuurgebied het Schulensbroek bewust te maken van de biodiversiteit van het gebied en hiervoor respect te vragen. Op de Landschapsdoedag in Schulen werd de strip aan het publiek voorgesteld. 3. Biodiverse campus De Mijlpaal: de speelplaats van de Freneitschool De Mijlpaalwerd als een biodivers terrein ingericht i.s.m. met een aantal Tongerse partners en het RLH. Het RLH adviseerde in de beplanting en leverde het plantgoed aan. 4. Hermeandering Helshoven: het regionaal landschap diende i.s.m. Natuurpunt, de stad SintTruiden en de aanpalende eigenaars een project in om een hermeandering van de Herk in Helshoven te realiseren. Eind 2013 is de hermeandering uitgevoerd. In 2014 werden de omwonenden geïnformeerd en uitgenodigd voor een wandeling.

33


3.10 De Kuilen van Vechmaal In overleg met Gemeente Heers, Natuurpunt De Herk-Heers, ANB, Onroerend Erfgoed, vleermuizenwerkgroep Projectperiode Van januari 2014 tot en met december 2014 Doelgroep overwinterende vleermuizen in en rond Vechmaal inwoners van Heers Doelstellingen Het veilig afsluiten van de mergelgroeve De Waterkuil, zodat deze wordt beschermd tegen verdere aftakeling én verstoring van de vleermuizenpopulatie wordt tegengegaan. Met een ‘kunstige’ afsluiting de belevingswaarde van deze locatie die gelegen is langs de Greenspot Heks verhogen. Financiering LEADER Haspengouw, Onroerend Erfgoed, gemeente Heers, ANB Verloop actie In deze mergelgroeve in Vechmaal werd waarschijnlijk in de Romeinse tijd al mergel en silexgewonnen. Tot 1835 ging men door met de ontginning van mergel waardoor er ondergronds een groot gangenstelsel ontstond. Dit gangenstelsel is ondertussen een thuis geworden voor heel wat overwinterende vleermuizen. Europees beschermde vleermuizen zoals de ingekorven vleermuis gaan hier jaarlijks in winterslaap. Naast de belangrijke natuurwaarde is De Waterkuil en haar omgeving ook als landschap beschermd. Een natuurlijk stukje erfgoed dat de nodige bescherming verdient. Toch was dit de laatste jaren niet het geval. Er was immers veel verstoring van ongewenste bezoekers die in de groeve vuurtjes stookten, teksten graveerden, graffiti spoten en afval achterlieten. Nefast voor de groeve en de overwinterende vleermuizen maar ook een veiligheidsrisico voor de ongewenste bezoekers. Daarom werkten de gemeente Heers, de Heerse kunstenaar Frans Vandueren, de natuurvereniging De Herk Heers en het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren samen om dit stukje natuurlijk erfgoed ook in de toekomst veilig te stellen en de schuilgelegenheid voor de vleermuizen te verzekeren. Als afsluiting werd er niet gekozen voor een traditioneel hekwerk maarwel voor een unieke poort. De Waterkuil kreeg een kunstige afsluiting in Cortenstaal waarin vleermuissilhouetten dienst doen als invliegopeningen voor de vleermuizen. De afsluiting is dus eenkunstwerk ter bescherming van bedreigde soorten. Een mooi voorbeeld hoe kunst én de bescherming van Europese soorten en erfgoed samengaan. Ook de financiering van dit inrichtingsproject is een mooi voorbeeld hoe natuur, erfgoed en plattelandsontwikkeling samen bijdragen. Doordat de Kuilen van Vechmaal erkend zijn als Europees beschermd leefgebied voor vleermuizen (Natura 2000 gebied) zorgde het Agentschap voor Natuur en Bos en het Europees Fonds voor Plattelandsontwikkeling voor een deel van het budget. Ook Onroerend Erfgoed betaalde mee om dit stukje beschermd landschap in stand te 34


houden en in de toekomst verder te beschermen. Daarnaast investeerde de gemeente Heers en de Provincie Limburg via een Leaderproject in deze site. Zo hopen we dat de mens en dier in de toekomst van De Waterkuil kunnen genieten. Aangezien De Waterkuil langs de Landschapswandeling van Heks ligt (oranje route,startpunt Brugstraat Vechmaal, Herberg De Horne), is dit een bijzonder plekje gratis te ontdekken door iedere wandelaar. Op vrijdag 29 augustus werd het inrichtingsproject plechtig geopend tijdens de Nacht van de Vleermuis (zie 7.6) Nazorg en opvolging Aangezien de Waterkuil gemeentelijke eigendom is en beheerd wordt door Natuurpunt De HerkHeers is het verdere beheer van deze site verzekerd via beide partners. De opvolging van de aantallen overwinterende vleermuizen wordt via de vleermuizenwerkgroep verder gezet.

35


3.11 Quick-winprojecten NATURA 2000 ANB

Partners ANB, privé-eigenaar en afh. van de locatie: Onroerend erfgoed, verenigingen, … Projectperiode 2014-2015 Financiering ANB, privé-eigenaar Doelgroep Privé-eigenaars met eigendom in Natura 2000 gebieden Opdracht Vanuit de Vlaamse overheid worden er jaarlijks subsidies voorzien ter ondersteuning van privéeigenaars en verenigingen met gronden binnen Speciale Beschermingszones (SBZ), om de instandhoudingsdoelstellingen voor deze gebieden te behalen. Het RLH begeleidt de eigenaars bij het indienen van deze dossiers en bij de uitvoering van de werken. In 2014 gingen er 3 van deze QuickWins of investeringsprojecten van start. Daarnaast werden ook 3 nieuwe dossiers ingediend, waarvan er 2 werden weerhouden. Uitvoeringen 2014 Herinrichting historische vijver Duras Betrokken SBZ-gebied: BE2200038-15Bossen en kalkgraslanden van Haspengouw Instandhoudingsdoelstellingen: − Habitat 3150 met habitattypische soorten als glanzend of rossig fonteinkruid, groot en loos blaasjeskruid, vroege glazenmaker, glassnijder, gevlekte witsnuit, bruine korenbout, dodaars. − Habitat 6430_hf: op de omliggende dijken zal een vegetatie ontwikkelen van Moerasspirearuigte, met een potentie tot Grote Vossenstaartgemeenschap gezien de aanwezigheid van Moeraszegge en Moesdistel. − Soorten: doelstellingen inzake soorten van bijlage II en III: Watervleermuis, Meervleermuis, Ruige dwergvleermuis, Rosse vleermuis, Franjestaart. Realisaties: Na het verkrijgen van de nodige vergunningen, werden eind 2014 op het domein van Duras in SintTruiden 2 historische vijvers en een hooiland hersteld. Door het herstel van de dijken, de watertoevoer en –afvoer van de vijvers en het verwijderen van boom- en struikopslag kunnen de vijvers en het hooiland in de toekomst op een optimale manier beheerd worden. Dit komt de uiterst waardevolle waterplantenvegetaties en tal van diersoorten die hier aan gekoppeld zijn ten goede. Ook de vleermuizenpopulatie op het domein heeft baat bij dit natuurherstel, door het versterken van de overgang tussen bos, struweel, graslanden en open waterpartijen.

36


Kuilen van Vechmaal Betrokken SBZ-gebied: BE2200038-22 Bossen en kalkgraslanden van Haspengouw Instandhoudingsdoelstellingen: − Habitattype 8310 - niet voor het publiek opengestelde grotten: optimalisatie winterverblijf − Bijlage II-IV soorten: Ingekorven vleermuis, Bechsteins vleermuis, meervleermuis Realisaties: Na het bekomen van de nodige vergunningen, werden de toegangen van de Waterkuil op een vleermuisvriendelijke manier afgesloten d.m.v. een cortenstalen constructie. In deze voormalige mergelkuilen is er immers veel verstoring en vandalisme door ongewenste bezoekers. Deze verstoring is nefast voor de vleermuizenpopulaties die in deze kuilen hun winterverblijfplaats hebben. Er werd geopteerd voor een uniek ontwerp dat maximaal rekening houdt met de vooropgestelde natuur- en erfgoeddoelstellingen, maar toch een hoge belevingswaarde heeft voor wandelaars in de streek. In augustus werd deze afsluiting plechtig ingehuldigd en kregen de deelnemers de mogelijkheid om de kuilen te bezoeken onder begeleiding van natuurgidsen, die de nodige info gaven over het leven van de vleermuis.

Graslandherstel Merlemont Betrokken SBZ-gebied: BE2200038-18 Bossen en kalkgraslanden van Haspengouw Instandhoudingsdoelstellingen:

−

Optimaliseren staat van instandhouding alsook uitbreiding van de habitats 6410 en 6510

Realisaties: − Achterstallig maaibeheer met afvoer van schrale graslanden − Verwijderen van wilgenopslag naast brikbeek − Herstel waterhuishouding − Stronkenfrezen van oude populieren om maaibeheer te kunnen uitbreiden

37


38


3.12 Stallen, snackbar voor vleermuizen In overleg met Gemeente Kortessem, LNE, Provincie Limburg, Limburgs Landschap, SEVON, JNM Financiering LNE Draagvlakverbredingsproject Projectperiode Van januari 201 tot en met juni 2015 Doelgroep Landbouwers en natuurbeschermers Doelstellingen Draagvlak creëren bij de Haspengouwse landbouwers voor een bijzondere vorm van vliegende biodiversiteit, nl. de vleermuizen door: − hen te informeren over het belang van een gezonde mestbewonende fauna en het belang van vleermuizen via een info-avond en bedrijfsbezoeken − hen te betrekken bij de inventarisatie en vangstnachten in hun stallen en hen te informeren over mogelijke subsidies, ondersteunende maatregelen,… voor vleermuizen − hen via positieve communicatie in de kijker te zetten als ambassadeurs voor de Haspengouwse biodiversiteit De ingekorven vleermuis is een echte voedselspecialist waarbij ze bijna uitsluitend leven van stalvliegen. In de zomer gaan ze ’s nachts op jacht naar insecten in stallen boven het vee waar ze de stalvliegen van het plafond af plukken. Deze stallen zijn daarmee echte snackbars voor vleermuizen. Landbouwers kunnen meewerken aan de realisatie van een geschikt leefgebied voor de ingekorven vleermuis en tal van andere vleermuissoorten (laatvlieger, gewone dwergvleermuis,…) door te streven naar een gezonde mestbewonende fauna. Een vereiste hiervoor is dat landbouwers weten dat hun stallen en bedrijven belangrijk zijn voor vleermuizen. Door landbouwers te informeren en hen te betrekken bij de inventarisaties, hebben we met dit project hieraan gewerkt. Bewustwording en draagvlak zijn de sleutelwoorden. Er vonden 10 vangstnachten op landbouwbedrijven plaats i.s.m. lokale landbouwers. Hierdoor hebben we de landbouwers letterlijk laten kennis maken met de vleermuizenpopulatie op hun bedrijf en gingen we samen met hen op zoek naar vleermuizen. Daarnaast werden er infoavonden georganiseerd

Verloop actie •

De landbouwers werden geïnformeerd over het belang van vleermuizen door hen te betrekken bij de inventarisatie in hun stallen. Door het rapporteren van de resultaten aan hen, hebben we draagvlak kunnen creëeren bij de landbouwers voor deze vliegende vorm natuurlijke insectenbestrijder en daarnaast voor de ruime biodiversiteit.

•

13 november boerenborrel: informatieavond ‘effectieve vliegenbestrijding in rundveestallen’. − Effectieve insectenbestrijding in stallen door Peter Meeus - specialist in dierplaagbeheersing aan de Plagen Preventie Dienst 39


− − •

Vleermuizen in mijn stal, getuigenis door Johan Gerrits - veehouder uit Alken Resultaten Limburgs stallenonderzoek door Daan Dekeukeleire – vleermuisspecialist

Daarnaast werd er via een positieve communicatie het imago van de landbouw voor het behoud van de biodiversiteit in de kijker gezet bij de natuursector via een informatieavond.

Nazorg en opvolging Samen met de partners uit het project wordt gezocht naar nieuw projectfinanciering voor de toekomst

40


4 Landschapszorg en streekeigen karakter 4.1

Landschapsanimator en landschapsteam

Partners Provincie, afhankelijk van het project: eigenaar, gemeente, provincie, ANB, onroerend erfgoed, ... Financiering Provincie, restfinanciering: eigenaar, in voorkomend geval gemeente, ANB of andere Projectperiode Doorlopend Doelgroep Landschapsherstel voor particulieren en gemeenten Opdracht (cfr. werking Onroerend erfgoed voorgaande jaren). Met de toegekende projectmiddelen mogen herstel- en verbeteringswerken aan het landschap worden uitgevoerd (versterken van de cultuurhistorische of esthetische waarde) en ontsluitings-, onderzoeks- en voorlichtingswerken binnen het prioritaire werkingsgebied van het regionaal landschap. Onder deze prioritaire gebieden worden de ankerplaatsen en relictzones verstaan, zoals aangeduid in de landschapsatlas en historische sites. Naast de reguliere werking van de landschapsanimator trekt het regionaal landschap deze algemene landschapszorg door in tal van lopende projecten, die elders in dit jaarverslag omschreven worden. Onderstaande opsomming geeft een overzicht van de projecten die gelinkt zijn aan erfgoed- en landschapszorg. De codes verwijzen naar de respectievelijke ankerplaatsen en relictzones waar de actie werd uitgevoerd.

Resultaten 2014 De acties kaderen binnen 4 grote thema’s die karakteristiek zijn voor ons werkingsgebied: a. Gallo-Romeins erfgoed - Opening tumulisites Gingelom en opvolging beheerwerken tumulisites Gingelom, Tongeren (zie ook 4.10, 5.2, 7.3) - Omgeving Beukenberg Tongeren: landschapsherstel bij enkele privé-eigenaars (achterstallig onderhoud haag, aanplant 2 km haag - In Sint-Truiden werden tal van holle wegen in de nabijheid van de Romeinse kassei onderhouden (zie ook 3.3 en 4.7) b. Heraanleg en instandhouden van KLE De aandachtspunten binnen het landschap van Haspengouw en Voeren zijn hoogstamboomgaarden, hagen, houtkanten, solitaire bomen, houtkanten, poelen, holle wegen. We krijgen rond deze KLE zeer veel vragen, vaak van particulieren. Aanvragen die binnen de prioritaire gebieden vallen, worden door de landschapsanimator behandeld, aanvragen die buiten de prioritaire gebieden liggen door het landschapsloket. 41


Enkele voorname realisaties in 2014 binnen dit thema zijn: − Knotwerken in Gingelom: knotten van 27 oude wilgen (R27008) − Herstel 2 grote boomgaarden in Borgloon (Haren, Grootloon): aanplant 79 fruitbomen, aanplant 640 m haag (R70071, A70050) − Omgeving Kermt-Stevoort (Hasselt): inrichting 3 percelen, o.a. 300 m haag, 7 loofbomen, 10 fruitbomen, 120 m² houtkant, advies i.v.m. beheer knotbomen (A70055) − Ook in de Voerstreek werd op verschillende locaties gewerkt. Hier werden 1,2 km hagen geplant en ingeboet, bomen geknot, een boomgaard geplant en verschillende holle wegen onderhouden (APL004). − Langs de Herk en Mombeek werden verschillende poelen aangelegd en onderhouden. Zo werd in Voort bij een privé-eigenaar een reeks poelen aangelegd (R70072). (zie ook 3.5). − In Diepenbeek werden oude graslanden hersteld (Merlemont). (zie 3.11) − Het RLH heeft een samenwerkingsovereenkomst met de stad Tongeren rond het herstel van kleine landschapselementen. In 2014 werd de omgeving van Diets-Heur, Koninksem en Lauw aangepakt (R70074) (zie ook 3.4) − In Sint-Truiden worden de eigenaars van hoogstamboomgaarden die liggen binnen het RUP groene waarden via de overeenkomst tussen de stad en het RLH maximaal ondersteund bij het beheer van de boomgaarden en bijhorende hagen (zie ook 3.3 en 4.4) (APL002, R27008, R70072) . − Bloesemlint: inrichting publieke boomgaarden (zie 4.3). c. Klein historisch erfgoed Kleine erfgoedobjecten vormen mee een wezenlijk, herkenbaar onderdeel van ons landschap. Het RLH heeft in haar werking veel aandacht voor het behoud en herstel van deze elementen. De acties die rond dit thema uitgevoerd werden in 2014 staan vermeld onder 4.8 (Leaderproject Klein historisch erfgoed in de kijker). Speciaal te vermelden zijn het herstel van het dak van de oude waterput op het domein van Hex door de VDAB, het herstel van enkele weidebarrieren bij hoogstamboomgaarden in Grootloon, de snoei van de ‘tandpijnboom’ in Voeren en enkele werken nabij kapellen in Riemst, Vrijhern en Weert. d. Historische sites, tuinen en parken Het RLH adviseert en ondersteunt eigenaars van historische sites en parken bij herstel- en inrichtingswerken − Domein Duras: herstel historische vijvers en hooiland in kader van IHD (zie ook 3.11), aanplant 670 m haag, opmaak inrichtingsvoorstel toegangspoort en picknickplaats nabij het domein − Domein Beto: aanplant 2 km haag − Domein Hex: herstel dak waterput − Gidsbeurt parkbomen bij de Renesse ’s Herenelderen (contactdag bosgroepen) en park Doolhof in Klein-Gelmen (open monumentendag) − Herkenrode: opvolging beheercomissie landschapsbeheerplan − Burchtsite Brustem: opvolging beheerwerken en landschapsbeheerplan (zie ook 3.3) − Uitvoering inrichtingsplan omgeving Kluis Vrijhern: kappen bomen, dunnen bos, verwijderen afsluitingen (zie ook 4.9) − Inrichting mergelgroeven Vechmaal (zie ook 3.10, 3.11, 7.6) − Engelmanshoven, ’t Speelhof Sint-Truiden: coördinatie en opvolging natuur- en landschapsbeheer (zie 3.3).

42


−

Ontsluiting historische sites dmv Verborgen Moois wandelroutes (belle Vue, Mariënlof, Millen, Tumuli Gingelom, Jonckholt (zie ook 5.2).

e. Educatie en sensibilisatie (zie hoofdstuk 6 en 7) Er werden verschillende cursussen en workshops georganiseerd zoals oa cursus hagen leggen, snoeien hoogstam en holle wegenbeheer. Op 18 mei vond de Landschapsdoedag plaats in kasteeldomein Gasterbos (Schulen).

Herstel boomgaard Haren

Herstel haag bij boomgaard Grootloon

43


4.2

Een ‘Landschapsloket’ in Haspengouw en Voeren

In overleg met Gemeenten, Landschapsanimator, VLM bedrijfsplanner, natuurverenigingen, natuurwachters, De Bosgroep, …

Nationale

Boomgaardenstichting,

Financiering Eigen middelen, Onroerend erfgoed, Parkrangers, gemeentelijke en andere projecten. Doelgroep Hoofdzakelijk particulieren, landbouwers, gemeenten, natuurverenigingen, ... Projectperiode Opgestart in 2007 tot … Doelstelling en omschrijving Het landschapsloket is het aanspreekpunt voor landschapszorg in de streek. Iedereen met een specifieke vraag rond de aanleg en het beheer van kleine landschapselementen, een natuurvriendelijke inrichting van een perceel, het gebruik van streekeigen soorten en autochtoon plantmateriaal, vragen i.v.m. snoei en achterstallige onderhoudswerken, oude fruitvariëteiten, gebruiksmogelijkheden, de hagendorser, subsidiemogelijkheden en vergunningen,… worden deskundig verder geholpen. Tijdens een terreinbezoek worden de mogelijkheden verder besproken. Er worden inrichtingsvoorstellen opgemaakt, (kap)vergunningen opgesteld, subsidieaanvragen begeleid, kostprijsberekeningen gemaakt, verwerking van projectadministratie, … Tal van concrete uitvoeringen en realisaties vloeien hieruit voort: Resultaten In 2014 werden er meer dan 270 vragen behandeld.

Aantal aanvragen/contacten via het Landschapsloket per gemeente

44


Aantal adviezen per type KLE per gemeente

Volgende realisaties werden voorbereid en opgevolgd Landschapsloket en uitgevoerd door het Landschapsteam. aanplant/herstelhoogstam

door

de

aanplant loofbomen

550 bomen op 44 locaties 28 stuks

aanplant haag aanplant/herstel houtkant

10.1 km 1,5 ha

herstel haag

5.5 km

knotten/boomverzorging

199

Amfibiebiotopen (aanleg/herstel poelen) holle wegen

38

medewerkers

van

het

32 km

Specifieke acties werden opgezet: Samenwerkingsovereenkomst met de stad Tongeren: − inventarisatie en herstel van KLE binnen het tweede kwadrant ( zie 3.4) Samenwerkingsovereenkomst met de stad Bilzen: − actie rond het herstel van KLE: zie Plan Leeuwerik Bilzen (3.7). Projectgebied Herkvallei te Hasselt: − actie rond knotbomen: zie Landschapsanimator (4.1). Overlegplatform Little Cherry-virus: − overleg met partners uit de sector, voordracht voor gemeentebesturen, ondertekening van het protocol ter bestrijding van het Little Cherry-virus. − opmaak sensibiliseringsfolder − diverse aanmeldingen kwamen binnen naar aanleiding hiervan; elke vraag wordt individueel bekeken en verder behandeld door het Landschapsloket.

45


Overlegplatform De Cirkel - werkgroep hoogstamboomgaarden: − dit overlegplatform werd opgericht naar aanleiding van de Ruilverkavelingen te Jesseren – Borgloon. − met specifiek aandacht voor het behoud van hoogstamboomgaarden; mogelijke beschermingsstatuten, afstemming vraag- en aanbod van hoogstamfruit, overleg met beheeren verwerkingspartners, inrichting van de percelen binnen het ruilverkavelinggebied, mogelijke acties op termijn, … Project Bloesemlint: − Dit is een draagvlakverbredingsproject binnen de Zuidelijke gemeenten van Haspengouw waar publieke hoogstamboomgaarden i.s.m. gemeenten of natuurverenigingen worden ingericht: aanplantacties met scholen, tal van doe- en vormingsactiviteiten rond het thema hoogstamfruitbomen,…. (zie ook 4.3).

Nazorg en opvolging We merken dat zowel particulieren als landbouwers goed de weg naar het Landschapsloket vinden. Ook gemeentebesturen zijn vertrouwd met de werking van het Landschapsloket en vragen regelmatig advies. Doelgerichte acties en communicatie leidt direct tot vele concrete vragen en uitvoeringen. Er wordt een KLE-folders uitgewerkt rond het thema ‘gemeentelijke subsidies’ en ‘streekeigen plantgoed’: de druk hiervan is voorzien in 2015.

46


4.3

Bloesemlint, tussen mens en landschap

Partners gemeenten en (natuur)verenigingen, de Winning, NBS, Centrum Duurzaam Groen Financiering Leader projectperiode van 1 januari 2014 tot 30 juni 2015 doelgroep Gemeenten, natuurverenigingen, scholen, toeristen, buurtbewoners doelstelling De doelstelling van het project is de realisatie van een bloesemlint in het zuiden van Haspengouw en de waarde van de boomgaardengordels rond de dorpskernen in Haspengouw voor het toerisme en de lokale bevolking extra in de kijker te zetten. Het belang van hoogstamboomgaarden cultuurhistorisch, toeristisch en ecologisch in de aandacht brengen en dat door de inrichting of opwaardering van publieke boomgaarden en de aanplant van nieuwe hoogstamboomgaarden. Dit gekoppeld aan communicatieacties en activiteiten rond de hoogstamboomgaard Omschrijving De publieke boomgaarden vormen de eerste stap om in de toekomst de boomgaardengordels rond de Zuid-Limburgse dorpskernen te herstellen die het landschap en de mens terug met elkaar verbinden. Deze kunnen dienst doen als plukboomgaard (i.s.m. de persmobiel), om snoeilessen in te geven, voor het organiseren van een bloesemfeest, een educatieve activiteit,… Met lokale partners wordt de verdere uitbouw bekeken: dit kan gaan over verenigingen, jeugdbewegingen, scholen en landbouwers. Ook zal er bijzondere aandacht zijn voor typische soorten die voorkomen in hoogstamboomgaarden (steenuil, specht, das,…). Deze specifieke soorten kunnen tevens als mascottes gebruikt worden voor de boomgaarden. De variëteitkeuze van de hoogstambomen die aangeplant worden gebeurt in overleg met de Nationale Boomgaardenstichting. Op deze manier wordt er ook aandacht besteed aan de genetische biodiversiteit van oude rassen. verloop actie Volgende hoogstamfruitbomen werden reeds gerealiseerd: Boomgaard Voeren - Altenbroek: − aanleg van een boomgaard met gemeenschappelijk nut − terreineigenaar: Natuurpunt − beheer en verwerking: het beheer en de verdere verwerking van het fruit zal verder door de vrijwilligers van Natuurpunt gedaan worden − aanplantactie i.s.m. de basisschool van Voeren en Educatief Natuurbeheer (NP) op 12/11/2014 – er werden 24 hoogstamfruitbomen aangeplant langs de Schophemerheide

47


Boomgaard Tongeren - Henis: − aanleg van een publieke boomgaard: vrij toegankelijk voor buurtbewoners, passanten, toeristen, scholen, … − terreineigenaar: stad Tongeren − beheer en verwerking: er wordt een hoogstambrigade opgericht bestaande uit vrijwilligers uit de buurt die het beheer verder op zich nemen (cursus najaar) − Aanplantactie i.s.m. de basisschool van Henis op 18/12/2014 – er werden 20 hoogstamfruitbomen aangeplant langs het fietspad in Henis (zie krantenartikel). − Verdere inrichting: boompaspoorten, picknickbank, infobord

Boomgaard Borgloon – Grootloon: − aanplanting van een boomgaard met gemeenschappelijk nut − terreineigenaar: Natuurpunt − beheer en verwerking: het beheer en de verdere verwerking van het fruit zal verder door de vrijwilligers van Natuurpunt Borgloon gedaan worden – werkgroep hoogstambomen in opstart (cursus in het najaar) − aanplantactie i.s.m. de leerlingen van het Viio – er werden 11 hoogstamfruitbomen aangeplant (zie krantenartikel)

Volgende hoogstamfruitbomen staan op de planning: −

−

−

Boomgaard Riemst - Elst: in Elst wordt op het hoogste punt van Riemst in januari een hoogstamboomgaard aangeplant met 13 bomen. De aanplant gebeurt samen met de basisschool van Millen. Boomgaard Riemst – Valmeer: in Valmeer wordt een nieuwe boomgaard aangeplant met 10 fruitbomen. In de boomgaard komt ook een picknickbank, infobord en boompaspoorten. In deze boomgaard kunnen in de toekomst snoeicursussen doorgaan. Het beheer wordt samen met Limburgs Landschap bekeken. Boomgaard Riemst – Kanne: deze boomgaard wordt door Natuurpunt Riemst beheerd. In de bestaande vriendenboomgaard op het Plateau van Caestert worden enkele fruitbomen 48


−

−

−

−

−

−

vervangen. Natuurpunt gaat een werkgroep hoogstamboomgaarden en fruitverwerking inrichten (cursus in het najaar). Boomgaard Hoeselt - Werm (Koesteeg): deze inrichting is nog in overleg met de gemeente. Er kan een aanplant gebeuren in de speelweide van een boomgaard met 11 hoogstamfruitbomen met inrichting van een picknickbank, infobord, boompaspoorten, bijenhotel, natuurlijk speelelement, …. De bestaande wilgenhutten kunnen hersteld worden. Boomgaard Bilzen – Spouwen: aanplant van een hoogstamboomgaard i.s.m. het buurtcomité, Natuurpunt en de Nationale Boomgaardenstichting. Er wordt een picknickbank, infobord en boompaspoorten voorzien. Het buurtcomité zal de educatieve activiteiten en verdere fruitverwerkingsactiviteiten op zich nemen. Boomgaard Heers - Speelweide: deze inrichting is nog in overleg met de gemeente. In de speelweide langs de klaprozenroute kan een nieuwe boomgaard aangeplant worden en voorzien worden van een picknickbank, infobord, boompaspoorten. Boomgaard Sint-Truiden - Speelhof: bijplant van hoogstamfruitbomen in de dreef van het Speelhof. De passant kan een appeltje plukken en het fruit wordt verder verwerkt door het Wiric (ondersteuningscentrum voor volwassen personen met een verstandelijke handicap) Speelgroen Sint-Truiden – school Wilderen: samen met de school en de Chiro werd een vergroeningsproject ingediend van de speelterreinen; o.a. het beheer en verdere inrichting van een hoogstamboomgaard werd hierin opgenomen. Boomgaard Sint-Truiden - Engelmanshoven: samen met Natuurpunt wordt de aanplant van hoogstamfruitbomen bekeken.

Om meer draagvlak te creëren werden de volgende cursussen georganiseerd (zie 6.5). −

− −

−

Op zaterdag 11 oktober stond een bezoek aan de Stroopfabriek van Borgloon op het programma. Hierbij werd de link gelegd tussen de hoogstamboomgaard en het verwerken van (val)fruit. Hoogstamsnoei (theorie + praktijk) : de cursus vond plaats op 26 en 29 november 2014 in SintTruiden. Op 21 oktober werd er in Riemst confituur gemaakt van hoogstamfruit. Vooraf werd een toelichting gegeven rond de meerwaarde van hoogstamboomgaarden en het gebruik van hoogstamfruit. Op zaterdag 18 oktober kon je in Kleine-Spouwen (Bilzen) deelnemen aan de cursus taarten bakken met hoogstamfruit. Deelnmers gingen zelf fruit rapen in de hoogstamboomgaarden van Natuurpunt.

Verder werd er een draaiboek opgesteld ter inspiratie voor gemeenten, natuurverenigingen,… met de mogelijkheden van een belevingsboomgaard. Er werd een tijdelijke mobiele stand gemaakt om het project Bloesemlint en de hoogstamboomgaard in de kijker te zetten (op 13 juli de Kers in Alden Biesen, 28 september Fruitstreekmarkt St.-Truiden, 3, 4 en 5 oktober Bilzen de boom in en op 11, 12, 13 oktober tijdens Europom in Alden Biesen).

49


4.4

Hoogstamkernen in Sint-Truiden

Partner Stad Sint-Truiden en eigenaars met hoogstamboomgaarden in het R.U.P. Groene Waarden Financiering Stad Sint-Truiden Doelgroep Eigenaars met hoogstamboomgaarden in het R.U.P. Groene Waarden Sint-Truiden Projectperiode 1 juli 2013 – 31 december 2019 Doelstelling en omschrijving In het R.U.P. Groene Waarden van Sint-Truiden werden hoogstamkernen aangeduid die van groot belang zijn voor de natuur, het landschap en de recreatieve beleving van de gemeente. Ter ondersteuning van de eigenaars en gebruikers van de percelen werd door de stad een uitgebreide financiële vergoeding uitgewerkt, als stimulans om de boomgaarden goed te beheren en te herstellen. Het RLH heeft als opdracht om de betrokken eigenaars te adviseren en te begeleiden bij alle aspecten die bij het beheer en herstel van de hoogstamboomgaard komen kijken, zodat een duurzaam behoud van de boomgaarden gegarandeerd is. Verloop actie Voor de percelen waar de eigenaars een overeenkomst (beheercontract en subsidieovereenkomst) met de stad afsluit, worden de herstel- en beheerwerken van de hoogstamboomgaarden en bijhorende hagen door het regionaal landschap gecoördineerd. In 2014 werden twee nieuwe subsidieovereenkomsten en drie nieuwe beheercontracten afgesloten met de Stad Sint-Truiden. Ook begeleidde het regionaal landschap zes vergunningsaanvragen in het kader van Little Cherry en het herstel van de hoogstamboomgaarden gelegen binnen het R.U.P. Na 5 jaar actief bezig te zijn met het afsluiten van overeenkomsten kan vastgesteld worden dat er tot op heden 24 beheercontracten (29 percelen met een totale oppervlakte van 13ha 36a) en 20 subsidieovereenkomsten (40 percelen met een totale oppervlakte van 24ha 81a) zijn afgesloten. In totaal hebben de eigenaars voor 38ha 17a overeenkomsten via het RLH afgesloten met de stad. Overeenkomsten

Percelen

opp

Beheercontract

27

35

15,7468

Subsidiecontract

21

42

26,3914

Totaal

48

70

42,1382

Voor de werkzaamheden van de beheercontracten werd een opdracht uitgeschreven voor de uitvoering van de ‘Reguliere beheerwerken in hoogstamboomgaarden gelegen binnen het R.U.P. 50


Groene Waarden te Sint-Truiden’. Deze beheerwerken omvatten het aanplanten van nieuwe hoogstamfruitbomen, het uitvoeren van reguliere en achterstallige snoei bij fruitbomen. Het rooien van versleten fruitbomen en het frezen van sommige stronken is ook een onderdeel van de werken. Verder behoort het aanplanten, het snoeien en het vrijstellen van hagen tot de opdracht. Op deze manier werden er 3 verschillende deelopdrachten uitgeschreven: 1. Snoei en aanplant hoogstamfruitbomen werd gegund aan Natuur en Boomgaarden Sociale Werkplaats vzw. 2. Het rooien van hoogstamfruitbomen is in uitvoering door vzw De Wroeter Arbeidscentrum. 3. Snoeien en aanplant hagen werd eveneens toegewezen aan Natuur en Boomgaarden Sociale Werkplaats vzw. In totaal is 500m haag bij aangeplant (420m door de arbeidsploeg en 80m door particulieren zelf) en 2,64km haag gesnoeid. Wat betreft de hoogstamfruitbomen zijn er 35 nieuwe geplant waarvan 18 door de terreinploeg en 17 de eigenaars zelf geplant. Nazorg De nazorg bestaat uit het opvolgen van de langlopende overeenkomsten (5 jarige contracten met een stilzwijgende verlenging tot 20 jaar). En aangezien het regionaal landschap instaat voor de volledige ondersteuning en beheer,is een duurzaam behoud van de hoogstambomen verzekerd. Het RLH zal in de volgende jaren blijven trachten om niet-geïnteresseerde eigenaars binnen het R.U.P aan te moedigen tot het afsluiten van overeenkomsten zodat het behoud van hoogstamkernen gegarandeerd is.

51


4.5

Parkrangers in Haspengouw en Voeren (Landschapsteams)

Trekker Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren Looptijd project 1 januari 2014 tot en met 31 december 2019 Financiering SALK (Strategisch Actieplan voor Limburg in het Kwadraat), Provincie Limburg & gemeentes Doelgroepen Gemeenten en streekbewoners in Haspengouw en Voeren Doelstellingen −

− − − − − − −

Bijkomende tewerkstelling sociale economie (8 doelgroepwerknemers en 2 monitoren gedurende 3 jaar, gemiddeld 200 ploegdagen per jaar) en landbouwers ter ondersteuning van de landschapsteams Duurzaam onderhoud van het typische cultuurlandschap van Haspengouw en Voeren Onderhoud van Limburgse wandelgebieden Verbetering van de omgevingskwaliteit in Zuid-Limburg Bijdragen aan de streekidentiteit Zorg voor een aangenaam woon-, werk-, en leefklimaat Verbetering van de biodiversiteit Verbetering van het landschap als toeristische verblijfsruimte

Limburg heeft een onderscheidende kwaliteit en een aanwijsbare voorsprong ten opzichte van Vlaanderen als het gaat over het buitengebied en het beleid om dit te verzilveren. Al meer dan 20 jaar maken regionale landschappen in Limburg met hun partners en over de grenzen van gemeenten en sectoren heen werk van deze kernwaarden. Een permanente zorgen onderhoudsdienst in dit buitengebied tussen dorpen en steden enerzijds en de grote bos- en natuurgebieden anderzijds met wegen, paden, rustplaatsen, klein natuur- en cultureel erfgoed en alles wat bijdraagt aan de landschapskwaliteit onderhouden: dat is een ondergrens van wat nodig is om die onderscheidende kwaliteit te behouden en onze voorsprong te vergroten. Het RLH wil in het kader van dit project deze typische landschapselementen en natuurwaarden behouden, versterken en in de verf zetten. Deze werkzaamheden worden verricht door sociale economiebedrijven, soms ism landbouwers. Op die manier wordt ook bijgedragen aan de realisatie van een extra maatschappelijke doelstelling: meer werkgelegenheid voor mensen uit de kansengroepen en diversificatie van de landbouw. Hierdoor wordt er een zinvolle tewerkstelling geboden aan langdurige werklozen die moeilijk aan de slag geraken in het gewone arbeidscircuit. Gemeentes en particulieren kunnen aanspraak maken op een aantal werkdagen van een onderhoudsploeg die door de provincie wordt gesubsidieerd en door de Regionale Landschappen wordt aangeworven en aangestuurd.

52


Verloop actie Werkzaamheden die voor de subsidieregeling in aanmerking komen zijn : − onderhoud van de wandelgebieden − acties die de ecologische kwaliteit en de beeldkwaliteit van het landschap ten goede komen, − acties die focussen op het verbeteren van de kwaliteit van de collectieve, maar vaak anonieme ruimte langsheen recreatieve route-structuren voor fietsers en wandelaars.

53


4.6

Activiteiten VLM-Landschapsbedrijfsplanner

In overleg met De werking van de bedrijfsplanner kadert in de samenwerkingsovereenkomst tussen het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren en de Vlaamse Landmaatschappij betreffende het stimuleren van de gebiedsgerichte inzet van beheerovereenkomsten in het regionaal landschap. Financiering De bedrijfsplanners zijn personeelsleden van de VLM. De standplaats van de bedrijfsplanner is de VLM in Hasselt maar hij is op regelmatige tijdstippen aanwezig op het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren voor overleg. Hij zorgt voor een goede samenwerking tussen de VLM en het RLH. Doelgroepen Landbouwers en hobby-landbouwers Iedere grondgebruiker die zijn gronden registreert bij Agentschap voor Landbouw en Visserij kan beheerovereenkomsten afsluiten Omschrijving De bedrijfsplanner adviseert de landbouwer inzake agrarisch natuurbeheer en de mogelijkheden om beheerovereenkomsten toe te passen op zijn bedrijf. In de regio Haspengouw en Voeren zijn er veel mogelijkheden voor de landbouwers. Er zijn verschillende afgebakende gebieden voor soortenbescherming (weidevogels, akkervogels, hamsters, enz.). In deze gebieden kunnen de landbouwers doelgerichte maatregelen treffen voor deze bedreigde soorten. De perceelsranden kunnen afgesloten worden langs kwetsbare elementen. Meestal zijn deze kwetsbare elementen een hindernis voor de landbouwers en zijn de opbrengsten hierlangs zeer laag. Hierdoor zijn heel wat landbouwers bereid om langs deze kwetsbare elementen een perceelsrand aan te leggen. Bij het beheer van de KLE bieden de beheerovereenkomsten een financiële tegemoetkoming voor de onderhoudskosten van de KLE. De erosiepakketten kunnen goed toepast worden op een bedrijfsvoering en zijn daardoor populair bij de landbouwers. Doelstellingen De doelstelling van deze samenwerking is het stimuleren van het gebiedsgericht en projectmatig sluiten van beheerovereenkomsten op landbouwbedrijven in Vlaanderen zodat de acties die het regionaal landschap ontwikkelt rond de natuur en landschapsontwikkeling, versterkt of vervolledigd worden. Door de samenwerking worden de beheerovereenkomsten efficiënter, effectiever en correcter ingezet. Onder een efficiëntere en effectievere inzet wordt in het kader van de samenwerking verstaan het inzetten van beheerovereenkomsten binnen projectgebieden in het werkingsgebied van het regionaal landschap. Het instrument beheerovereenkomsten ondersteunt zoveel als mogelijk de activiteiten die het regionaal landschap ontwikkelt op vlak van de natuur en het landschap. De acties verschuiven van realisatie van landschapsbedrijfsplannen naar het afsluiten van beheerovereenkomsten binnen het regionaal landschap.

54


Resultaten Algemene resultaten voor de regio Haspengouw en Voeren In 2014 liepen er 156 contracten af, samen goed voor 622 objecten. Deze moesten allemaal afgetoetst worden op terrein (rekening houdende met kaderadviezen, nieuwe wetgeving PDPO 3, uitbreidingzone, enz.) voor een eventuele verlenging van het contract. Deze aflopende contracten samen met de verlengingen van 2013 (geen contracten 2014, dit door de overgang van PDPO 2 naar PDPO 3) en aangevuld met een paar spontane aanvragen, komen we op een totaal van 168 contracten voor Haspengouw en Voeren startdatum 01/01/2015.

Overzicht per gemeente 2014 (startdatum 01/01/2015) Gemeenten RLHV

Aantal contracten

ALKEN

6

BILZEN

9

BORGLOON

14

DIEPENBEEK

5

GINGELOM

14

HASSELT

2

HEERS

14

HERK-DE-STAD

1

HERSTAPPE

1

HOESELT

3

KORTESSEM

6

NIEUWERKERKEN

1

RIEMST

22

SINT-TRUIDEN

21

TONGEREN

24

VOEREN

17

Andere*

8

TOTAAL

168

Andere*: Nederlandse of Waalse Landbouwers met grond binnen Haspengouw en Voeren en dus een beheerovereenkomst kunnen afsluiten. Conclusie De contracten die gestart zijn met startdatum 01/01/2015, zijn de eerst van het nieuwe PDPO 3. In de nieuwe wetgeving zijn er heel wat veranderingen. Er zijn pakketten gewijzigd of geschrapt, ook zijn er een aantal nieuwe pakketten bijgekomen. Verdere informatie kan u bekomen op de website van de VLM (www.vlm.be). Voor het werkjaar 2015 lopen er 164 contracten af voor Haspengouw en Voeren, wat goed is voor 718 objecten. Ook de spontane aanvragen en de begeleiding zullen verder behandeld worden door de bedrijfsplanners van de VLM.

55


4.7

Holle wegen, een levende verbinding

Partners Provincie Limburg, PNC, Eco, gemeenten, VLM, ANB, lokale adviesraden Financiering Provincie Limburg (GLE), Sint-Truiden, Gingelom, Voeren, Wellen Projectperiode Van 1 juli 2013 tot juni 2015 Doelgroepen Gemeentebesturen, inwoners, recreanten en landbouwers van Haspengouw en Voeren Doelstelling •

• •

Achterstallig onderhoud en inrichting van holle wegen, bermen en het omliggende landschap als verbindingselement voor typische doelsoorten die verbonden zijn aan de lijnvormige elementen zoals holle wegen en bermen. Het opzetten van een duurzame structuur voor het regulier beheer van holle wegen oa. via de opmaak van beheersvisies gekoppeld aan een agrobeheergroep voor holle wegen. Draagvlakverbreding en communicatie rond het thema Holle wegen richting scholen, lokale bewoners, recreanten en toeristen.

Omschrijving Met dit project willen we het holle wegen patrimonium behouden en optimaal beheren. Wanneer een holle weg geruime tijd foutief of niet meer onderhouden is, zal eerst eenmalig achterstallig onderhoud worden toegepast vooraleer gestart kan worden met regulier beheer. Waar mogelijk wordt in samenwerking met de partners van het project ECO² (Agro-aanneming, Boerenbond, VLM, ANB) afspraken gemaakt met landbouwers om het regulier beheer van de holle wegen in Zuid Limburg te laten uitvoeren door een ‘Agrobeheergroep Holle wegen’. Op andere plaatsen wordt de mogelijkheid voor sociale tewerkstelling bekeken. Opleiding en ervaringsuitwisseling tussen landbouwers onderling enerzijds en landbouwers en natuurbeheerders anderzijds is belangrijk om het regulier beheer van de holle wegen op een duurzame manier te laten verlopen. Verloop actie Onderhoud holle wegen In 2014 werden er in totaal 64 wegen onderhouden onder toezicht van het RLH. Het merendeel in Sint-Truiden (38 st.) waar arbeidscentrum de Wroeter in het voor- en najaar heeft gewerkt. In Gingelom worden er 8 wegen onderhouden door de Wroeter. En in Voeren 2 door de Winning en 8 door lokale landbouwers via een Agrarische beheergroep. In Wellen werd een inventarisatie gedaan van de holle wegen en een onderhoudsplan opgesteld. In het najaar werden 8 holle wegen achterstallig onderhouden door de Winning. Het RLH heeft voor en tijdens de werkzaamheden nauw contact gehouden met de naastgelegen landbouwers en de gemeente. Vanaf 2015 wordt er een regulier beheer opgestart i.k.v. de parkrangers. 56


Draagvlak & communicatie In bepaalde gemeenten is er een duidelijke verschuiving van achterstallig naar regulier beheer. Hierdoor ontstond er in deze gemeenten meer vraag naar praktijkgerichte opleidingen voor de eigen groendiensten. Het regionaal landschap heeft daarop drie praktijkcursussen ingericht samen met het centrum duurzaam groen (CNL). De cursussen waren gericht op uitvoerend personeel en vonden plaats in Sint-Truiden (4/11), Tongeren (19/11) en Voeren (27/11). Er was telkens een inleidend gedeelte over de ecologie en beheerprincipes van holle wegen, met daarna een praktijkgedeelte in een holle weg. In totaal volgde 18 personen deze cursus. Op verschillende momenten was er vooroverleg of terugkoppeling met gemeenten, landbouwraden, aangelanden, VLM,… En op 17 december was er ook een rondleiding van de PXL opleiding groenmanagement in Voeren. Nazorg en opvolging Vijf Zuid-Haspengouwse gemeenten werken momenteel of wensen te gaan werken met een beheerplan dat door het regionaal landschap werd opgemaakt (Sint-Truiden, Gingelom, Wellen, Voeren, Tongeren). In deze gemeenten merken we dat het achterstallig onderhoud afneemt, de kosten voor beheer afnemen en ook de coördinatie van de werken vergemakkelijkt (minder hoogtewerk, vergunningen, omvormingen, achterstallig hakhout,..) Er is in deze gemeenten ook meer aandacht en opvolging voor de holle wegen. Ook na afloop van het GLE project zal het RLH gemeenten mee ondersteunen in hun holle wegenbeleid. Door het opmaken van onderhoudsplannen, advies of begeleiding van werken.

Bijlage Uitnodiging: Vorming Beheer van holle wegen voor groenarbeiders

57


4.8

Klein Historisch erfgoed in de kijker

In overleg met heemkundige kringen – gemeenten – Landschapsanimator – Erfgoedcel Haspengouw - Onroerend erfgoed - Zolad+ - monumentenwacht Limburg Financiering Leader - Onroerend erfgoed (binnen ankerplaatsen en relictzones) - eigenaars Doelgroep Particulieren, verenigingen, heemkundige kringen, gemeenten,... Projectperiode 2012-2015 Doelstelling en omschrijving Binnen Haspengouw en Voeren komen naast de levende 'kleine landschapselementen', ook tal van niet levende objecten voor die eveneens een getuige zijn van onze vroegere (en soms nog huidige) gewoonten en gebruiken. Vaak zijn dit daarenboven knappe staaltjes ambachtswerk. We denken hierbij aan bronputten, kapelletjes, veldkruisen, weidebarrieren bij boomgaarden, monumentale hekwerken bij een park enz. Via het Leaderproject 'klein historisch erfgoed in de kijker' willen we de aandacht vestigen op deze erfgoedelementen, zodat ze niet verdwijnen uit ons landschap. Realisaties Verzamelen van informatie over de aard, locatie en toestand van het kleine erfgoed In de landschapskrant en op de website van het RLH wordt regelmatig bericht over klein historisch erfgoed (artikels bomen met een verhaal; oproep bakovens). Op basis van de reacties zullen in 2015 nog enkele sites bezocht worden en mogelijkheden gezocht voor herstel. Opwaardering door herstelmaatregelen Er werden in 2014 verschillende objecten hersteld, waaronder: -

Aanplant 730 m hagen en inrichtingsvoorstel omgeving toegangspoort domein Duras Herstel dak waterput domein Hex door cursisten VDAB Zoektocht geneeskrachtige bron Koninksem Opknapbeurt omgeving Cielkapel Herderen Boomverzorging (nagelboom) Voeren Boomverzorging lindebomen bij Sint-Annakapel Vrijhern Overleg gemeente Riemst voor blijvend beheer omgeving kapellen en kruisen Opmaak inrichtingsvoorstel omgeving Sint-Lambertusbron Kortessem. De uitvoering hiervan is gestart in de winter 2014/2015 Workshop hagen vlechten voor arbeiders sociale werkplaats en gemeente Gingelom Herstel boomgaard, hagen en barrieren beeldbepalende boomgaard Grootloon en Haren Ondersteuning buurtorganisatie Weert (Bilzen) bij herstel kapel (ingehuldigd juni 2014)

58


Lokale inwoners informeren/sensibiliseren -

-

Artikels in landschapskrant, website, facebook en posters op publieksactiviteiten vestigen de aandacht op het project Er werd in 2014 een infofolder gepubliceerd die verspreid werd bij de gemeentebesturen en heemkundige kringen Uitwerken onderdeel tentoonstelling ‘Boom en Mens’ De boom als kracht, mythe, muze en verering’ in het museum de Mindere te Sint-Truiden Workshop hagen leggen in Koninksem Workshop herstel bakoven en brood bakken te Herkenrode

Herstel dak waterput Hex

Herstelde barrier boomgaard Grootloon

59


4.9

De Kluis van Vrijhern herbeleefd

Trekker Promotor: Gemeente Hoeselt Copromotoren: OCMW en Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren In overleg met OCMW, vzw Vrienden van de Kluiskapel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, Toerisme Limburg, Expertengroep (cultuur, sociale economie, archeologie) Projectperiode 1 juni 2012 tot en met 30 juni 2015 Doelgroepen Inwoners, recreanten en toeristen Financiering • • •

Leader - PDPO 2007-2013 - as 4 Gemeente Hoeselt Onroerend erfgoed

Omschrijving In dit project wordt het huidige domein van de Kluis van Vrijhern (3,5 ha) ingericht tot een publiek toegankelijke site, waarbij alles draait rond de beleving van het leven en werken als kluizenaar. Dit cultuurhistorische landschap met de kluis, kapel en oude schoolgebouwtje zal bewaard en ontsloten worden. Enerzijds zal de landschappelijke omgeving opgewaardeerd worden en zal er (cultuurhistorische) duiding komen op het terrein. Anderzijds zal onderzocht worden of de binnenruimte als ontmoetingsplaats verder ontwikkeld kan worden en hoe de exploitatie en het beheer van deze site in de toekomst kan vorm krijgen. Voor de uitvoering van het project streven we naar een geïntegreerde aanpak waarbij landschap, natuur, cultuur en toerisme hand in hand gaan. De gemeente Hoeselt diende in het voorjaar 2012 dit project in, in het kader van Leader PDPO 2007-2013. Het regionaal landschap stapte als copromotor mee in het project en werd door de gemeente Hoeselt aangesteld (0.5 VTE) om het project te coördineren. Als copromotor zal het regionaal landschap de landschappelijke ontwikkeling voor zijn rekening nemen. Doelstellingen Hoofddoelstelling van dit project is de site van de Kluis van Vrijhern te bewaren, de geschiedenis op een laagdrempelige manier toegankelijk te maken en te onderzoeken op welke manier de Kluis een herbestemming kan krijgen. Hiertoe werden een zestal acties voorgesteld. Verloop van de acties Het project ging formeel op 1 juni 2012 van start. De stuurgroep kwam in 2014 samen op 12/2, 5/5, 2/6 en 1/10. Actie 1: Historische duiding De geschiedenis van kluizen in Limburg en de kluisgeschiedenis van Vrijhern zal op een toegankelijke en laagdrempelige manier vertaald worden voor verschillende doelgroepen. 60


Hiervoor werd het ontwerpbureau Bailleul aangesteld. Een werkgroep met onder andere de heemkundige kring, kwam diverse keren samen en verzorgde de input (teksten en afbeeldingen) voor het ontwerpbureau Bailleul. Er werd een concept uitgewerkt. Ook de binnenruimte zal benut worden om een stukje cultuurhistorie te duiden (in de vorm van een tijdslijn). Actie 2: Landschapsontwikkeling omgeving kluis Het Architectenbureau Team Van Meer (Hasselt) werd in 2012 aangesteld voor het opmaken van een landschappelijk inrichtingsplan voor de directe omgeving van de Kluis. Voorop staat dat het historische karakter van de site wordt versterkt. Het landschappelijk inrichtingsplan geeft daar mede invulling aan. Er zal ook opnieuw een groentetuin worden aangelegd. De vergunningsaanvraag voor het plan is afgerond en de bestekken tbv de aanbesteding zijn uitgewerkt. Het kastanjebos werd gedund, de populieren werden gekapt. Voor de inrichting van de groentetuin werd een bijkomend subsidiedossier opgesteld door het regionaal landschap ism gemeente Hoeselt, Velt en Limburg.net. Hoeselt diende het project formeel in en het werd in oktober goedgekeurd door de VLM. De bedoeling is dat er een vijftal volkstuintjes zal worden aangelegd. Actie 3: Culturele activiteiten, vormingsactiviteiten Ontwikkeling van activiteiten en nieuwe initiatieven op de kluis t.b.v. een jaarlijks cultureel/toeristisch programma met voorstellingen, vormingsactiviteiten, workshops, rondleidingen, concerten, lezingen, ed. Een globaal cultuurhistorisch programma werd voorbereid in de werkgroep cultuurhistorie. Om dit programma tot uitvoer te brengen werd in 2014 een project voorbereid en ingediend bij Erfgoed Haspengouw. Het project werd goedgekeurd en is deels uitgevoerd. Guido Hansen schreef tien korte anekdotes uit. Deze werden opgenomen in een studio en werden tijdens de kluisfeesten afgespeeld in de klapcaravan. Actie 4: Inrichting kinderboerderij Deze actie komt voort uit het feit dat er bij de kluis altijd dieren hebben geleefd. De landschapsarchitect houdt in zijn plannen rekening met de inrichting van weiden, stallen en schuilhokken en een kippenren. De site zal echter niet tot een volwaardige kinderboerderij opgewaardeerd kunnen worden. Dat vereist namelijk een andere schaalgrootte van het domein en een professioneel beheer. Er zal enkel wat kleinvee gehouden worden. Actie 5: Accommodatie voor ontmoeting Besloten werd om de cafetaria met polyvalente ruimte in een sfeer die bij de kluis past verder uit te bouwen. Activiteiten die er kunnen plaatsvinden: lezingen, vertellingen, muzikale opvoering, cursussen, vertelwandelingen, gidsbeurten…Voorwaarde is dat de activiteiten kleinschalig blijven. Dit impliceert dat de huidige situatie verder zal worden uitgebouwd, met ruimere openingsuren van de cafetaria en meer mogelijkheden voor consumptie/kleine kaart. Dat vraagt om een (beperkte) herinrichting en opfrissing van het interieur van het kluisgebouw, maar ook om extra voorzieningen in de buitenruimte. In het landschapsinrichtingsplan zal er bijvoorbeeld een grotere parking aangelegd worden en komt er een terras aan de kluis. Er zijn ook open ruimtes voorzien, waar grote tenten geplaatst kunnen worden voor activiteiten. Actie 6: Exploitatiemodel In het nieuwe exploitatiemodel zal de aandacht moeten gaan naar de verantwoordelijkheid en het beheer tav het onderhoud van het domein, de verzorging van de tuin en de dieren en evt. de exploitatie van de cafetaria. De vzw Vrienden van de Kluis zal de exploitatie van de cafetaria en de kluiskapel voor zijn rekening nemen. De kluiswoning zal bewoond worden.

61


Nazorg en opvolging • Het regionaal landschap is aangesteld om dit project te coördineren. • In de projectperiode wordt onderzocht welk beheer en welke exploitatie mogelijk zijn. Het uiteindelijke exploitatiemodel van de site, als het project afloopt, moet financieel haalbaar zijn en passen bij de maat van de Kluis.

62


4.10 Inrichting en toeristische ontsluiting van de drie tumulisites in Gingelom Trekker Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren In overleg met Gemeente Gingelom, Provinciaal Gallo-Romeins museum, Toerisme Limburg, Onroerend Erfgoed, Monumentenwacht Vlaanderen, PCCE, provincie Limburg Projectperiode Vanaf 2012 tot en met 2014 Doelgroepen Inwoners, recreanten en toeristen Financiering Gemeente Gingelom, Toerisme Vlaanderen, Provincie Limburg, LEADER Haspengouw. Omschrijving De gemeente Gingelom is eigenaar van drie tumulisites op haar grondgebied: ‘Avernassetomme’, ‘Twee Tommen’ en ‘Drie Tommen’, gesitueerd in de deelgemeenten Montenaken, Vorsen en Kortijs. Deze Gallo-Romeinse grafheuvels, wettelijk beschermd als archeologisch monumenten, zijn opvallende cultuurhistorische relicten in het landschap. Ze zijn tevens de zeldzame tastbare overblijfselen uit de Romeinse tijd. In het kader van de haalbaarheidsstudie die werd gefinancierd door de provincie Limburg werd in 2012 een expertengroep samengesteld met vertegenwoordigers van Onroerend Erfgoed, VLM, PGRM, provincie, Vlaamse Monumentenwacht, Toerisme Limburg, ANB, Regionaal Landschap en de gemeente Gingelom. Samen met een landschapsarchitect werkte deze werkgroep aan een visie die uiteindelijk leidde tot drie inrichtingsplannen. Voor de uitwerking van deze inrichtingsplannen stelde de gemeente Gingelom het regionaal landschap aan als coördinator. Doelstellingen Toegankelijk maken, inrichten en duurzaam beheren van drie Gingelomse tumulisites, met een bovenlokale relevantie. Tegelijkertijd wil dit project een voorbeeldfunctie vervullen voor een gelijkaardige toeristische openstelling van de andere tumulisites en erfgoed in het algemeen. Verloop van de actie • • •

•

De nieuwe knooppunten op het fietsroutenetwerk werden definitief vastgelegd, zodanig dat het fietsroutenetwerk langs de 3 sites loopt. De inrichtingswerken werden volgens plan uitgevoerd in het voorjaar van 2014 Op elke site werd een Verborgen Moois Infobord geplaatst. De inhoud hiervoor werd aangeleverd door het Provinciaal Gallo-Romeins museum (Frans Vandegoor en Linda Bogaert) Er werd een bewegwijzerde wandelroute aangelegd langs de Twee Tommen en de Drie Tommen met startpunt en infobord in Vorsen. bijhorende folder werd ontwikkeld.

63


•

Op 15 juni 2015 werden de sites officieel en feestelijk geopend. Meer dan 500 bezoekers brachten die dag een bezoek aan de tumuli. Gidsen van de het Provinciaal Gallo-Romeins museum en Romeinse reenactors zorgden voor duiding en sfeer.

Nazorg en opvolging Er werd gekozen voor een natuurlijke, landschapsgeïntegreerde inrichting die een hoofdzakelijk extensief beheer vergt. De gemeente Gingelom engageert zich om de heringerichte sites op een doordachte manier te onderhouden. Er werd met het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren ingetekend voor de zgn. Parkrangers. Ook de gemeentelijke technische dienst wordt ingeschakeld voor het regulier onderhoud. Zo worden de maaiwerken van de wandelpaden, die frequent dienen te gebeuren (intensieve maaiwerken), uitgevoerd door de technische dienst. De Parkrangers zullen de grotere onderhoudswerken op zich nemen: extensieve maaiwerken van de heuvellichamen en de weides, snoeiwerken, herstellingswerken,… Tevens wil de gemeente samen met alle partners de tumuli ‘levendig’ houden via een tweejaarlijks evenement.

64


5 Recreatief medegebruik en natuurrecreatie 5.1

Greenspots: Wandelen als streekproduct, een nieuwe dimensie voor wandelen in haspengouw

Trekker Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren Partners Toerisme Limburg (copromotor), De Wroeter - Puur Limburg – vzw Gors (copromotor), Natuur en Boomgaarden Sociale Werkplaats (NBSW) (copromotor) Projectperiode Van 1 juni 2012 tot en met 30 juni 2015 Financiering Leader – PDPO 2007-2013/as 4, Toerisme Limburg, De Wroeter, RLH Doelgroepen Toeristen, recreanten, streekbewoners Omschrijving Op 16 mei 2012 diende RLH het project ‘Wandelen als streekproduct – een nieuwe dimensie voor wandelen in Haspengouw’ in. Het project ging op 1 juni 2012 van start en loopt tot 30juni 2015. Dit project heeft als doel het toeristisch/recreatief wandelproduct in Haspengouw kwaliteitsvoller en attractiever te maken door er extra beleving aan toe te voegen en nieuwe producten (voor een bredere doelgroep) te ontwikkelen. We maken hierbij de koppeling tussen recreatie/wandeltoerisme, (producenten van) streekproducten en landschapsbeleving. We richten ons enerzijds op de verbetering en verbreding van het wandelproduct en anderzijds op de monitoring van het wandelen. Dit helpt ons de topkwaliteit van de wandelgebieden duurzaam in stand te houden.

Doelstellingen Met dit project willen we op de eerste plaats het wandelproduct van het regionaal landschap kwaliteitsvoller en attractiever maken door acties uit te voeren die zorgen voor extra beleving van het wandelproduct en die een bredere doelgroep aanspreken. Verder streven we in dit project naar de ontwikkeling van een systeem om de kwaliteit van de Greenspots duurzaam in stand te houden. Dit vertaalt zich in de volgende twee hoofddoelstellingen: a) Een nieuwe dimensie voor het Haspengouwse wandelproduct De Greenspots zijn de topwandelgebieden van Haspengouw. De routes zijn perfect bewegwijzerd, hebben een duidelijk startpunt, zijn voorzien van begeleidende infrastructuur zoals draaipoortjes, klaphekjes, picknickbanken en rustbanken en worden op Limburgs niveau gepromoot als dé wandelgebieden bij uitstek om Haspengouw al wandelend te leren kennen. In dit project streven we ernaar dit wandelproduct nog belevingsvoller te maken en proberen we het wandelproduct

65


diverser te maken, zodat meerdere doelgroepen ermee kennis kunnen maken. Dit door het uitwerken van volgende acties: • •

• • • •

•

Meer duiding: het plaatsen van informatiebordjes op de route met informatie over de streek Thematische picknickplaatsen: het uitbouwen van picknickplaatsen op de Greenspots, waarbij telkens bepaalde karakteristieken van Haspengouw uitgangspunt zijn voor de inrichting Picknickarrangementen: het ontwikkelen van picknickarrangementenen een speciale picknickmand met streekproducten Lange afstandswandelingen: het ontwikkelen van een meerdaagse wandelbeleving op basis van de Greenspots Kinderstapkaarten: het ontwikkelen van kinderstapkaarten teneinde de beleving voor kinderen op de wandelroutes te vergroten Stroopsite Borgloon als vertrekpunt van de Haspengouwse wandelbeleving: waarbij de site van de stoomstroopfabriek een belangrijke schakel zal vormen in het belevingstoerisme. Hiertoe zal er een installatie /permanente opstelling gebouwd worden die de recreant verder op weg helpt Gerichte communicatie, promotie en sensibilisering: diverse acties om het versterkte wandelproduct in Haspengouw op de markt te zetten (bijv. via de website www.wandeleninlimburg.be, de koppeling met bestaande en nieuwe promotie van Toerisme Limburg, gerichte promoties van recreatieve wandelproducten, de link leggen tussen Haspengouwse streekproducenten en wandelrecreatie, het organiseren van wandelevenementen enz.)

b) Kwaliteitsbewaking en monitoring De Greenspots zijn kwaliteitsvolle wandelgebieden en dat willen we ook zo houden. Dat vraagt om een voortdurende kwaliteitsbewaking. Voor een duurzaam wandelproduct is het daarom noodzakelijk om trends en ontwikkelingen op te volgen, zodat productontwikkelaars hierop kunnen inspelen. Daarnaast zullen we de kwaliteit van de fysieke infrastructuur en de wandelroutes ook in de toekomst moeten kunnen blijven garanderen. We voorzien daarom de volgende acties: •

•

Kwantitatieve en kwalitatieve monitoring: waarbij we enerzijds meer informatie willen verzamelen over het aantal wandelaars op de verschillende wandellussen. Anderzijds willen we meer inzicht in de beweegredenen, de wensen en behoeften van de wandelaar, linken met de horeca en andere kwalitatieve factoren onderzoeken. Onderhoudssysteem Greenspots: hierbij zullen concrete beheervisies opgemaakt worden voor de wandelroutes, die rekening houden met ecologische waarden op terrein. De visies dienen als basis voor de aansturing van onderhoudsploegen.

Verloop actie Het project is formeel gestart op 1 juni 2012. De projectgroep komt frequent samen om de acties op elkaar af te stemmen. Daarnaast zijn er bilaterale overlegmomenten georganiseerd met o.a. de gemeenten Heers, Sint-Truiden, Borgloon, De Wroeter, het Agentschap voor Natuur en Bos, vzw Grote Routepaden, Natuurpunt. Verloop van de acties: •

Meer duiding: De look-and-feel van de nieuwe informatiedragers is afgestemd op die van de bestaande startborden. Voor de duiding langs de route is gekozen voor eenvoudige bordjes die op de wandelpaal worden bevestigd en verwijzen naar een nog te ontwikkelen 66


mobiele website. Op die manier kunnen we onderweg meer informatie geven, waardoor er minder borden nodig zijn (=minder landschapsvervuilend). •

Thematische picknickplaatsen: voor een aantal Greenspots wordt een belevingsvolle picknickplaats gerealiseerd. De picknickplaatsen in de belevingsboomgaard op de Greenspot Grootloon en de Greenspot Vechmaal zijn klaar. Op de Greenspot Grootloon werd een educatieve route met leuke fruitweetjes uitgewerkt. Er is een barbecue geplaatst en een nieuw welkomstbord. In Vechmaal werd een mergelblok geplaatst naast de ingang van de mergelgrotten.

•

Picknickarrangementen: de Wroeter stelde een picknick knapzak samen met streekproducten. De picknicks werden op een ludieke wijze verpakt in een “flagbag”, dat gebruikt kan worden als tafelkleedje.

•

Lange afstandswandelingen: er werd samen met de vzw Grote Routepaden een langeafstandsroute ontwikkeld en bewegwijzerd. Deze route wordt als eerste officiële streek-GR in Limburg uitgewerkt. De route wordt officieel geopend op de Haspegouwsewandeldriedaagse op 1-2-3 mei.

67


•

Kinderstapkaarten:er is een concept ontwikkeld. Het concept bestaat uit één uitgave voor kinderen waarbij wandelen op de Greenspots de rode draad vormt (dus geen 10 losse kaarten). Naar verwachting klaar in juni 2015.

•

Gerichte communicatie, promotie en sensibilisering: Er wordt steeds in de reguliere publicaties van Toerisme Limburg promotie gemaakt voor het wandelproduct. De website www.wandeleninlimburg.bewerd geoptimaliseerd. Er wordt momenteel gewerkt aan een ‘open source’ databanktbv de ontwikkeling van een mobiele website met alle informatie over de Points of Interest (duiding langs de wandelroutes). Deze informatie is langs de wandelingen beschikbaar (via QR-code) en kan in een later stadium gemakkelijk omgevormd worden tot een applicatie voor smartphone. Dit laatste kan echter vanwege het eerder beperkte budget niet in dit project gerealiseerd worden.

•

Kwantitatieve en kwalitatieve monitoring: er werden in samenwerking met het kennislabo van toerisme Limburg tien wandeltellers aangekocht. De leverancier is 4MUST SA. De wandeltellers werden einde maart 2013 geplaatst. De tellingen startten begin april. Toerisme Limburg heeft enquêtes opgesteld die voor de kwalitatieve monitoring dienst zullen doen. De wandeltellingen geven een helder beeld van het gebruik van de wandelgebieden. De bevraging middels enquêtes startte in 2013 ism de XIOSHogeschool.

Greenspot

aantal wandelaars

Greenspot

aantal wandelaars

Alden Biesen

17 428

Nieuwenhoven

70 671

Grootloon

106 995

Rullingen

52 292

Heks

8 796

Schulensbroek

24 400

Mettekoven

14 158

Vrijhern

14 769

Munsterbos

22 908

Zammelen

15 889

Tabel: aantal wandelaars per Greenspot (periode mei 2013 – mei 2014) – gecorrigeerde cijfers

•

Onderhoudssysteem Greenspots: Voor elke Greenspot werden de beheerdoelstellingen en voorkomende wandelinfrastructuur vastgelegd. Al deze gegevens werden gebundeld in een onderhoudsplan per greenspot. Deze plannen zijn een leidraad voor de onderhoudsploeg en worden aan de hand van praktijkervaringen actueel gehouden. Deze plannen worden ook systematisch voorgelegd en besproken met de betrokken grondeigenaren (gemeenten, ANB, NP, Orchis, Privaat,..). Dankzij de Parkrangers kan het onderhoud van de Greenspots efficiënt aangepakt worden.

Nazorg en opvolging De Greenspots vormen een kwaliteitsvol wandelproduct en werden ontwikkeld door het regionaal landschap. De opvolging van dit wandelproduct is een aandachtspunt binnen de werking van RLH en is erop gericht de kwaliteit ervan te waarborgen. Toerisme Limburg promoot dit wandelproduct in haar seizoens- en streekbrochures. De betrokken gemeenten ondersteunen dit product en 68


werken mee aan het regulier onderhoud ervan. Dankzij het project “Parkrangers” kan het onderhoud efficiënt aangepakt worden. De samenwerking tav de Greenspots en de waardering van verschillende partners voor dit wandelproduct zijn essentieel voor het duurzaam behoud ervan. De ontwikkeling van het monitoring- en onderhoudssysteem dragen op directe wijze bij aan een duurzaam wandelproduct. De beheervisies vormen de basis voor het regulier onderhoud van de Greenspots. Door het monitoringonderzoek zullen we in staat zijn beter in te spelen op eventuele knelpunten, kansen of bedreigingen. Opvolging van de kwaliteit is mede daardoor gegarandeerd. De kwaliteit van de Greenspots zal blijvend opgevolgd moeten worden.

Conclusie Het project draagt in sterke mate bij aan de kwaliteit van de Greenspots. Dankzij dit project wordt het wandelproduct diverser (nieuwe producten), belevingsvoller (picknickplaatsen en duiding) en wordt een bredere doelgroep aangesproken (kinderen, lange afstandswandelaars). Het monitoringsysteem zorgt ervoor dat we de kwaliteit van het wandelproduct beter kunnen opvolgen.

69


5.2

Verborgen moois in Haspengouw: Natuurrecreatieve ontsluiting van bijzondere plaatsen in Haspengouw


Gemeenten Alken, Bilzen, Borgloon, Gingelom, Kortessem, Diepenbeek, Hasselt, Heers, Riemst, Tongeren, Sint-Truiden plaatselijke natuurverenigingen (Natuurpunt), VLM, ANB, Zolad+, Toerisme Limburg

Projectperiode Vanaf 2008 tot en met 2016

Doelgroepen Inwoners, recreanten en toeristen

Financiering Toerisme Vlaanderen, Provincie Limburg, Financiële bijdragen gemeenten

Omschrijving In dit project creëren we een natuurrecreatief wandelaanbod in Haspengouw, met kleinere, maar zeer kwaliteitsvolle thematische wandeltrajecten, complementair aan de bestaande landschapswandelingen (greenspots).Verborgen Moois-wandelingen zijn kleinere, vaak voor het oog verborgen plekjes, die karakteristiek zijn voor Haspengouw. De verborgen natuur en het rijke landschappelijk erfgoed staan in deze wandelingen centraal. De invalshoek is thematisch van aard.

Doelstellingen • •

•

Vergroten van het natuurrecreatief wandelaanbod in Haspengouw. Het promoten van plaatsen in Haspengouw, die vrij onbekend, maar uitzonderlijk waardevol zijn vanuit het oogpunt natuur en/of landschap en dus bijdragen aan de verdere bewustwording rond de streekidentiteit in Haspengouw. Thematische beleving. Ontwikkeling van eenvormige, kwaliteitsvolle informatiedragers: startborden en wandelfolders. Hier worden relevante aspecten van de flora en fauna, het landschap en erfgoed belicht, die dit wandelgebied karakteriseren, zodat de wandelaar een beter inzicht krijgt in de natuur-, landschaps- en erfgoedwaarden van deze streek.

Verloop van de actie De volgende Verborgen Moois zijn gerealiseerd tussen 2010 en 2014:Nietelbroeken (Kortessem/Diepenbeek), Engelmanshoven (Sint-Truiden), Hornebos (Heers), Beukenberg (Tongeren), ’t Speelhof (Sint-Truiden), Herk- en Mombeek (Alken/Hasselt), Lauw (Tongeren), Berg (Tongeren). FASE 3 Verborgen Moois is momenteel lopende (dossier goedgekeurd Toerisme Vlaanderen d.d. 25 juni 2012 – goedgekeurd Provincie Limburg d.d. 19 december 2012, verlenging goedgekeurd tot en met einde 2015) 70


Het gaat om de onderstaande Verborgen Moois: •

•

•

•

•

Belle Vue (Kortessem/Borgloon) – thema “erfgoed - kasteelbos” - Realisatie in samenwerking met de VLM in samenhang met de Ruilverkaveling Jesseren. De routes zijn vastgelegd. Op 5 oktober 2014 werd alvast het belevingsvolle natuurpark geopend. Realisatie en opening in 2016. Abdij Mariënlof (Borgloon) – thema “erfgoed – religieus landschap” - Realisatie in samenwerking met de VLM in samenhang met de Ruilverkaveling Jesseren. De routes zijn vastgelegd. Realisatie en opening in 2016. Millen (Riemst) – thema “erfgoed – agrarisch landschap” - Uitvoerig terreinonderzoek is afgerond, route is vastgelegd. De concrete uitvoering van de inrichtingswerken staat gepland voor de zomer van 2015. - Officiële opening: 20 september 2015 (Dag van de Landbouw). - De vergunningsaanvraag is ingediend. Openbaar onderzoek is lopende. Tumuli (Gingelom) – thema “erfgoed – getuigeheuvels uit de Romeinse tijd” - In 2012 werd een expertengroep samengesteld met vertegenwoordigers van Onroerend Erfgoed, VLM, PGRM, provincie, Vlaamse Monumentenwacht, Toerisme Limburg, ANB, Regionaal Landschap en de gemeente Gingelom. In dit project werd een koppeling gemaakt met het Leader-project “Rijk Verleden” (promotor = Toerisme Limburg). De groep werkte voor iedere site een inrichtingsplan uit. - De inrichtingswerken werden volgens plan uitgevoerd in het voorjaar van 2014 - Er werd een bewegwijzerde wandelroute aangelegd langs de Twee Tommen en de Drie Tommen met startpunt en infobord in Vorsen. En het fietsroutenetwerk werd in functie van de bereikbaarheid van de tumuli verlegd. - Officiële opening op 15 juni 2015. Meer dan 500 bezoekers brachten een bezoek aan de tumuli. Gidsen van de het Provinciaal Gallo_Romeins museum en Romeinse reenactors zorgden voor duiding en sfeer. Burchtruïne Jonckholt– thema “erfgoed - de middeleeuwse burchtsites” - Er werd een werkgroep samengesteld met vertegenwoordigers van de milieudienst en toeristische dienst van de stad Bilzen, Toerisme Limburg, ANB, ZOLAD+ en het Regionaal Landschap. In dit project werd een koppeling gemaakt met het Leaderproject “Rijk Verleden” (promotor = Toerisme Limburg) - De wandellus werd vastgelegd en de vergunningsprocedure is afgerond. Ging gepaard met een openbaar onderzoek. De inrichtingswerken staan gepland voor maart 2015. Officiële opening is gepland op 22 maart 2015.

Verzamelbox Verborgen Moois: als het aanbod Verborgen Moois uit fase 3 gerealiseerd is, zal er een verzamelbox uitgegeven worden met alle Verborgen Moois. Verwachting 2016. Tevens zal in het kader van dit project werk gemaakt worden van een digitale ontsluiting. Het concept werd uitgewerkt: er wordt een mobiele website ontwikkeld waar informatie gemakkelijk is terug te vinden. Voor dit doel is een opdracht verstrekt aan De Kijkhut, die voor alle verschillende thema’s korte filmpjes of beeldpresentaties zal maken. Potenties voor nieuwe Verborgen Moois: Brustem (Sint-Truiden), Eggertingen (Kortessem) en Grote Beemd (Wellen) worden onderzocht om in de toekomst opgenomen te worden in de reeks van Verborgen Moois. Financiële haalbaarheid is nog niet zeker.

71


Nazorg en opvolging Het regionaal landschap garandeert de duurzame kwaliteit van deze thematische wandelgebieden als volgt: • Na realisatie van het project wordt in overleg met de betrokken gemeente en eventueel natuurorganisatie een onderhouds- en beheerplan opgemaakt voor het regulier onderhoud achteraf. • Analoog aan het systeem van de greenspots zal ook voor de Verborgen Moois-wandelingen een systeem van ‘meter/peterschap’ worden opgezet. Knelpunten zullen door deze vrijwilligers gesignaleerd en gerapporteerd worden aan het Regionaal Landschap. • De bedoeling is om de verzameling Verborgen Moois in een smaakvolle verzamelbox uit te geven, zodat deze plekken in de aandacht komen. • De website www.wandeleninlimburg.be zal het aanbod Verborgen Moois promoten.

Conclusie FASE 3 startte op 1 januari 2013 en is volop in ontwikkeling

Jonckholt ruïne

Millen dorpsgezicht

72


5.3

Wandelen in Limburg op een hoger niveau

Trekker Toerisme Limburg Partners Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren (copromotor), Regionaal Landschap Lage Kempen (copromotor), Regionaal Landschap Kempen en Maasland (copromotor) Projectperiode 15april 2013(goedkeuring) t/m 31 mei 2015 Financiering PDPO 2007-2013/as 3 gebiedsgerichte werking, Toerisme Limburg, RLH, RLLK, RLKM Doelgroepen Toeristen, recreanten, streekbewoners Omschrijving Limburg is de wandelregio bij uitstek, zo blijkt uit diverse onderzoeken. In tegenstelling tot ‘Limburg fietsparadijs’, speelt deze unieke beleving van wandelen nog geen expliciete rol in de bestemmingspromotie voor Limburg. Dankzij zijn landschappelijke diversiteit leent wandelen zich nochtans bij uitstek ertoe om hét onderscheidend kenmerk van Limburg te zijn. Voortbouwend op de resultaten van het Interreg-project Grenzeloos Wandelen dienden de drie Limburgse regionale landschappen en Toerisme Limburg een project in in het kader van Plattelandsontwikkeling PDPO 2007-2013, as 3, gebiedsgerichte werking. Dit project heeft als doelstelling de toeristische meerwaarde van het Limburgse wandelproduct te verhogen en wandelen als onderscheidend kenmerk van Limburg beter bekend te maken. Het project werd 5 oktober 2012 ingediend, 29 november 2012 werd het bijgesteld en op 15 april 2013 werd het formeel goedgekeurd door het provinciaal Managementcomité. In dit project willen we het gemeenschappelijke wandelproduct van Limburg beter op de kaart zetten. Door een gezamenlijke aanpak van productontwikkeling en -verbetering, visieontwikkeling, kwaliteitsmonitoring, onderhoud, communicatie en promotie kunnen we het Limburgs wandelproduct nog versterken. Het wandelplatform vormt het overkoepelende overlegorgaan met Toerisme Limburg en de drie regionale landschappen als leden. Doelstellingen Ontwikkeling van een totaalconcept voor wandelen in Limburg In dit project willen we Limburg als dé wandelregio op de kaart zetten. Dit willen we enerzijds bereiken door een gezamenlijk topwandelproduct te creëren, de bestaande wandelproducten beter op elkaar af te stemmen en een overkoepelende communicatie over het Limburgse wandelproduct te voeren, zodat de bezoeker beter zijn weg kan vinden in het “wandelparadijs Limburg”. Anderzijds willen we instrumenten ontwikkelen om de kwaliteit van wandelen in Limburg ook in de toekomst te verzekeren.

73


Beoogde acties: 1. Productontwikkeling en productverbetering: − ontwikkeling van gezamenlijk Limburgs wandelproduct(en) om Limburg te profileren als groene regio met onderscheidende wandelbelevingen − afstemmen van wandelkaarten met behoud van eigen (gebieds)identiteit. − optimalisering website www.wandeleninlimburg.be en afstemming met platform Toerisme werkt − verbeteren distributiesysteem voor wandelproducten − onderzoeken van nieuwe mogelijkheden voor productontwikkeling en productverbeteringen financiering hiervoor 2. Kwaliteitsmonitoring: in deze actie willen we een systeem ontwikkelen om de kwaliteit van de wandelingen grondig en objectief te evalueren in functie van verschillende doelstellingen. Deze zullen opgenomen worden in een gezamenlijke Limburgse wandelvisie “Wandelen in Limburg” 3. Controlesysteem ter verbetering van het onderhoud: in deze actie willen we het controlesysteem met betrekking tot het onderhoud van de wandelgebieden op een professionele manier uitbouwen, teneinde de doorstroom van informatie (van klacht tot uitvoering/herstel op terrein) te optimaliseren 4. Communicatie:door een overkoepelende communicatie en promotie op Limburgs niveau van de ontsloten landschappen, wensen we Limburg als groene regio te versterken en zo extra toeristen aan te trekken 5. Monitoring van het gebruik: in deze actie willen we op een gestructureerde en uniforme wijze de kwantitatieve en kwalitatieve wandelgegevens van Limburg verzamelen en rapporteren 6. Uitbouw wandelplatform: de Limburgse regionale landschappen zijn de belangrijkste ontwikkelaars van wandelgebieden in Limburg. Toerisme Limburg is de belangrijkste organisatie voor de toeristische promotie van Limburg. Afstemming tussen deze organisaties over de wandelproducten zorgt voor een belangrijke meerwaarde en draagvlak op Limburgs niveau. Dit gebeurt in het wandelplatform 7. Samenwerking logies, restaurants en cafés: bv door de ontwikkeling van nieuwe arrangementen, de vermelding van horeca op wandelkaarten, de verkoop van wandelkaarten door logies,… Bovendien kunnen we de ondernemers stimuleren om het wandelproduct in hun eigen communicatie als troef te gebruiken Verloop actie Het project is formeel gestart op 15 april 2013. 1. Productontwikkeling en productverbetering: a. gezamenlijk Limburgs wandelproduct(en):in dit kader zal per deelregio een netwerkkaart ontwikkeld worden. Hierop staan alle wandelgebieden en –lussen. Deze kaart zal dus een goed overzicht geven per regio en zal op uniforme wijze gelay-out worden b. afstemmen van wandelkaarten: het gaat hier bijvoorbeeld over de afmetingen (geplooid en ongeplooid), de plooiwijze, de structuur van de cover, de ondergrond van de kaart, de schaal van de kaart, de legende en de gebruikte symbolen, de inhoud van de praktische informatie, het opnemen van toeristische informatie en de gebruikte symbolen, het concept en de vormgeving van de wegbeschrijvingen. We streven naar meer uniformiteit op de langere termijn c. website www.wandeleninlimburg.be en afstemming met platform Toerisme werkt:Er zal een opendatasource-systeem gerealiseerd worden voor de nieuwe website. Ook

74


2. 3.

4.

5.

6.

7.

zal in dit kader één centrale webwinkel georganiseerd worden. De database werd in 2014 ontwikkeld in samenhang met DIPLA. Het bestek voor de ontwikkeling van een website werd voorbereid. Realisatie in 2015 d. verbeteren distributiesysteem:wordt gekoppeld aan de website e. nieuwe mogelijkheden voor productontwikkeling en productverbetering:verschillende projecten werden onderzocht. In dit kader zal gewerkt worden aan een open source database. Dit kan voor toekomstige productontwikkeling een goede basis vormen (bijv. smartphone applicaties – wandelapp…) Kwaliteitsmonitoring:Een eerste concept van de wandelvisie werd in juni 2014 besproken in het wandelplatform Controlesysteem ter verbetering van het onderhoud:Om de kwaliteit van het wandelgebied hoog te houden willen we het controlesysteem met betrekking tot het onderhoud professionaliseren, door het uitbouwen van een digitaal controlesysteem dat de informatiedoorstroom van ‘klacht’ tot ‘uitvoering/herstel op terrein optimaliseert, van klachtenrapport door Greenspotters/Ambassadeurs tot onderhoudsploeg. Voor dit controlesysteem wordt het systeem DIPLA gebruikt door alle drie de regionale landschappen. Communicatie:door een overkoepelende communicatie en promotie op Limburgs niveau van de wandelgebieden, wensen we Limburg als groene regio te versterken en zo extra toeristen aan te trekken. Voor deze deelactie is Toerisme Limburg verantwoordelijk. De najaarscampagne 2014 stond in het teken van de beleving van de Limburgse landschappen. Monitoring van het gebruik: met de leverancier van de wandeltellers zijn afspraken gemaakt over het gemeenschappelijk gebruik van “eco-visio”, het programma dat de telgegevens bijhoudt en overzichtelijk presenteert. De enquêtering gebeurt door Toerisme Limburg. Studenten van de PXL-Hasselt ondervragen de wandelaars in voor- en najaar om meer informatie over de motieven en de doelgroep te weten te komen. Er werden 502 verdiepende enquêtes ingevuld. Er zal nog een informatiemoment georganiseerd worden waar de resultaten gepresenteerd worden. Uitbouw wandelplatform:op regelmatige basis komt het wandelplatform samen om de voortgang van de acties te bespreken. Daarnaast worden er rond de afzonderlijke acties ook werkgroepjes georganiseerd. Samenwerking logies, restaurants en cafés: verantwoordelijke Toerisme Limburg - geen concrete acties uitgevoerd.

Nazorg en opvolging Het wandelplatform is het overkoepelende overlegplatform dat waakt over de voortgang van de verschillende acties. Hier wordt onderling afgestemd. Indien nodig worden ook externen uitgenodigd die wandelproducten ontwikkelen. Zo zorgen we voor de optimale afstemming. Ook worden in dit verband opportuniteiten onderzocht voor vervolgprojecten, bijv. Impulsprogramma Toerisme Vlaanderen. Alle acties dragen een verduurzaming van het wandelproduct in zich: onderhoud tbv een gegarandeerde kwaliteit in de toekomst, monitoring tbv bijsturing en aanpassing van de wandelproducten, communicatie tbv promotie en sensibilisering “groen Limburg”, ontwikkeling wandelvisie tbv versterking van het wandelproduct in de toekomst, meestappen in trends en daarvoor nieuwe middelen zoeken. Conclusie Alle acties zijn lopende. De acties zullen in 2015 afgerond worden.

75


5.4

Uitbouw van kinderbelevingselementen, gekoppeld aan het wandelnetwerk Voerstreek

Trekker Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren Partners Toerisme Limburg, Toerisme Voerstreek, ANB, Gemeente Voeren Financiering Toerisme Limburg, Toerisme Voerstreek Projectperiode Van 1 juni 2014 tot 1 juni 2015 Doelgroepen Kinderen, wandelaars, scholen, jeugdbewegingen,… Doelstelling Realiseren van kinderbelevingselementen , ontsluiting van de bestaande speelbossen en promotie ervan dmv een kinderstapkaart Omschrijving Met deze actie willen de partners de bestaande speelbossen langs het wandelnetwerk beter zichtbaar maken en beter ontsluiten. Dit willen we doen door het maken van toeganspoorten aan de inging en het uitbrengen van een kinderstapkaart. Minstens één speelbos wordt ingericht met natuurlijke spelaanleidingen. Verloop actie Het speelbos Voerenberg werd na enkele terreinbezoeken gekozen voor een verdere inrichting als speelbos. Uit natuurlijke materialen wensen we hier enkele spelelementen in te richten (parcours, boomhutje, takkenkring,..) de overige drie speelbossen krijgen een houten toegangspoort en infobordje om kenbaar te maken dat dit een speelzone is, maar krijgen verder geen inrichting. Parallel ontwikkelen we een kinderstapkaart die door toerisme voerstreek gepromoot zal worden. Hierop staat de situering van de speelzones (inclusief belevingsboomgaard en andere speelzone’s). Uitleenbare kinderdraagrugzakken moeten de speelbossen beter toegankelijk maken voor gastgezinnen. Nazorg en opvolging De uitvoeringen gebeuren op eigendommen van de gemeente voerstreek en het ANB, zij staan ook in voor het onderhoud achteraf. Toerisme Voerstreek neemt de promotie en verdeling van de kaarten op zich.

76


5.5

Opvolging project Sint-Pietersberg

Partners • • • • • • •

Gemeenten Riemst, Oupeye, Bassenge, Visé, Eijsden, Maastricht Natuurmonumenten Natuurpunt Natagora Stichting Limburgs Landschap Cynorhodon G.M.V. Loisirs

Projectperiode Vanaf 1 januari 2003 Doelgroepen • •

Inwoners uit de streek recreanten en toeristen

Financiering •

Gemeenten Riemst, Oupeye, Bassenge, Visé, Eijsden, Maastricht

Omschrijving Overeenkomst voor communicatie en onderhoud De Interreg-fase van het project Sint-Pietersberg, startte op 1 januari 2003 en eindigde officieel op 30 juni 2008. In 2005, na beëindiging van de voornaamste projecten, werd er een overeenkomst afgesloten tussen alle partners en RLH voor de communicatie en het onderhoud van het wandelen fietsgebied. Begin 2009 werd deze overeenkomst verlengd voor 3 jaren, dus tot einde 2011. De overeenkomst is automatisch verlengd voor alle partners tot einde 2014. De gemeenten betalen op basis van deze overeenkomst een jaarlijkse bijdrage voor de herstellingen en een driemaandelijkse bijdrage voor de controle en de coördinatie. Onderhoud wandelen fietsroutes Sinds het voorjaar van 2012 gebeurt de controle van het wandelroutenetwerk door vrijwilligers uit de drie regio’s, Ambassadeurs genoemd. Op basis van een vaste jaarplanning controleren zij achtmaal per jaar alle wandelroutes. De opmerkingen worden verzameld en behandeld via een speciaal hiervoor ontwikkelde website. Een onderhoudsploeg uit de regio, Racynes asbl, staat in voor de herstellingen van de bewegwijzering. De overige opmerkingen worden gemeld aan de eigenaars of beheerders. Er werden in 2014 621 opmerkingen voor het wandelroutenetwerk gemeld, verwerkt en opgelost. Het fietsroutenetwerk wordt viermaal per jaar gecontroleerd door vrijwilligers van de Waalse fietsersvereniging Gracq. Racynes herstelt ook de opmerkingen van het fietsroutenetwerk. Er werden 74 opmerkingen gemeld, verwerkt en opgelost. Om alle vrijwilligers te bedanken en om ervaringen uit te wisselen, worden er enkele activiteiten per jaar georganiseerd, waarbij een bezoek aan een bezienswaardigheid uit de streek gecombineerd wordt met een gezellig samenzijn. In 2014 werden de volgende activiteiten georganiseerd:

77


• • •

10 mei : Rondleiding door de natuurreservaten aan Waalse kant door Natagora (21 deelnemers) 5 juli : wandeling naar en bezoek aan de wijngaarden van Vins de Liège in Oupeye, gevolgd door barbecue met de vrijwilligers van deze coöperatieve (12 deelnemers) 13 december: kerstbrunch in Eijsden, bij de veerboot (19 deelnemers)

Tweemaal per jaar verschijnt er een nieuwsbrief die verstuurd wordt naar een honderdtal adressen van personen of organisaties die betrokken zijn bij het wandelen fietsroutenetwerk. Nieuwe fietsroute in Lanaye (Visé) De fietsroute tussen Lanaye en Lixhe (tussenknooppunten 413 en 414) is omgelegd naar het nieuwe autovrije fietspad langs de linkeroever van de Maas. De bewegwijzering werd aangepast. Herstelling van versleten infrastructuur (Visé, Oupeye, Bassenge) Bijna 10 jaarna de inrichting van het wandelgebied, waren sommige elementen toe aan vervanging. Diverse houtenleuningen en kastanjeafsluitingen in Visé, Oupeye en Bassenge zijn vervangen. Vervanging verkleurde bewegwijzering (Maastricht - Eijsden - Riemst - Visé - Bassenge Oupeye) Vele bewegwijzeringplaatjes zijn na zovele jaren verkleurd, vooral de bordjes met gele en oranjesymbolen die aan de zonnekant staan. Na een inventarisatie door de Ambassadeurs werden honderden plaatjes vervangen. Aanpak problemen met de bewegwijzering (Bassenge) Op verschillende plaatsen op de plateaus van Bassenge geraakt de bewegwijzering snel beschadigd of verdwijnt ze door het drukke landbouwverkeer. In samenspraak met de gemeente en de betrokken landbouwers is er een oplossing gevonden die begin 2015 op 1 locatie uitgetest wordt. Nazorg en opvolging De coördinatie en de verderzetting van het project Sint-Pietersberg zijn uitbesteed aan het projectbureau AirCo met Bart Vandermeeren, die alle taken mbt communicatie en onderhoud coördineert.

78


6 Natuureducatie 6.1

Eindsymposium Strategisch Project Herk en Mombeek

Op 18 mei in de voormiddag werden de resultaten van het Strategisch Project Herk & Mombeek officieel voorgesteld. Aan de hand van een aantal getuigenissen werd een overzicht gegeven van de voornaamste actieterrein en realisaties van het project. Een samenvattende eindpublicatie die tevens een doorkijk naar de toekomst wilde zijn, werd bezorgd aan de aanwezigen. Op dit evenement waren de 10 deelnemende gemeentebesturen aanwezig, vertegenwoordigd door de bevoegde schepen, burgemeester en/of milieuambtenaar. Op symbolische wijze werd hun engagement verkregen voor een doorstart van de werking aan Herk en Mombeek door iedereen een vooraf afgesproken gemeentelijk project in de kijker te zetten. Hiervoor werd een gestileerde kaart ontworpen die door elke gemeentelijke afgevaardigde ondertekend werd. Tijdens een afsluitende receptie werd de basis gelegd voor verdere samenwerking in de toekomst. Het symposium vond plaats op kasteeldomein Gasterbos in Schulen (Herk-de-Stad), gelegen in de Herkvallei. In de namiddag vond hier de Landschapsdoedag plaats. Deze dag stond dit jaar in het teken van ‘water’. De vallei van de Herk & Mombeek’ werd in het bijzonder in de kijker gezet. Er waren ongeveer 50 aanwezigen op het eindsymposium.

Verwelkoming door gedeputeerde van leefmilieu

Getuigenis Steven Beyen - Provincie Limburg, dienst waterlopen

ALLE Herk en Mombeek gemeentes ondertekenen de Herk en Mombeek kaart van de Toekomst SAMEN WERKEN aan valleigebonden biodiversiteit

79


6.2

Workshop Holle wegenbeheer

Voor de technische diensten van de gemeenten Sint-Truiden, Gingelom, Tongeren en Voeren werd een praktische demonstratie gegeven van het gevoerde holle wegenbeheer. Voor de gemeenten Sint-Truiden en Gingelom vond dit plaat op 4 november, in Tongeren op 19 november en in Voeren op 27 november.

6.3

Cursus bijzondere haagvormen

Hagen zijn karakteristiek voor onze streek. Om de hagen in goede conditie te houden of omwille van esthetische redenen, werden in het verleden speciale technieken toegepast, die we niet willen vergeten. In het voorjaar van 2014 organiseerden we een workshop hagen vlechten voor de groenarbeiders van de gemeente Gingelom en onze terreinploegen. Bij het oorlogsmonument in het centrum van Gingelomwerd een gele kornoeljehaag gevlochten. In het najaar werd in Koninksem (Tongeren) een cursus hagen leggen georganiseerd i.s.m. Inverde. Omdat het aantal geïnteresseerden groot was en er maar 10 deelnemers konden deelnemen, zal deze cursus in het voorjaar van 2015 opnieuw gegeven worden.

6.4

Brood van het bakhuis

Op 25 oktober werd binnen het thema ‘Klein historisch erfgoed’ een workshop georganiseerd rond het herstel en het gebruik van bakovens. Er schreven zich 15 mensen in voor de workshop. De kandidaten kregen een vakkundige uitleg over de aanpak van de restauratie van de bakoven bij de Tuyltermolen te Herkenrode door de VDAB. Daarnaast werd een toelichting gegeven over het maken van mutsaarden om deze ovens op te stoken. De deelnemers maakten ondertussen hun eigen brood dat ook in deze oven werd gebakken. Ondertussen bereide de bakker van dienst ook enkele vlaien voor, die op het einde van de deze boeiende workshop met veel smaak werden verorberd.

80


6.5

Cursussen in het kader van Bloesemlint

Bezoek aan de stroopfabriek Op 11 oktober konden mensen die interesse hebben om appels te laten verwerken een bezoek brengen aan de stroopfabriek van Borgloon. Een gids van de stad Borgloon gaf uitleg over de geschiedenis van de stroopfabriek en de verwerking van het fruit. 18 personen namen deel aan de daguitstap.

Confituur maken met hoogstamfruit In samenwerking met de Jambrouwerij in Riemst en Vormingplus Limburg hebben we confituur gemaakt van hoogstamfruit. Dit vond plaats op 15 oktober. 10 personen namen deel aan deze cursus. Wegens het succes van de cursus werd een tweede dag georganiseerd op 21 oktober. 11 personen namen hieraan deel. De cursus startte met een informatief gedeelte over de waarde van hoogstamfruitbomen in het landschap (ecologie, biodiversiteit, cultuurhistorisch, landschappelijk, aanplantmogelijkheden, subsidiemogelijkheden…). Daarna gingen de deelnemers zelf aan de slag. Ze maakten zelf confituur met speciale aandacht voor oude recepten.

81


Taarten bakken met hoogstamfruit Vorming taarten bakken met hoogstamfruit op 18/11/2014 in de voormiddag: De workshop werd begeleid door Christel Vanderheyden van Sigurya en ging door in Bilzen. 10 personen namen deel aan de workshop. De cursus werd georganiseerd i.s.m. Vormingplus Limburg. Wegens het succes van de vorming werd een tweede workshop georganiseerd op 18/11/2014 in de namiddag. 11 personen namen deel aan de workshop. De cursus werd georganiseerd i.s.m. Vormingplus Limburg. De vorming bestond uit een informatief gedeelte over de waarde van hoogstamfruitbomen in het landschap (ecologie, biodiversiteit, cultuurhistorisch, landschappelijk, aanplantmogelijkheden, subsidiemogelijkheden,…), het rapen van het fruit en uitleg over de verschillende hoogstamvariëteiten en gebruiksmogelijkheden, met nadien het praktijkgedeelte waarbij elke deelnemer zelf aan de slag ging. Er werden verschillende soorten oude recepten aangeleerd.

Uitleg in de hoogstamboomgaard en het rapen van het fruit.

Aan de slag met oude recepten en verschillende variëteiten van hoogstamfruit.

82


6.6

Scharrelkids Alken

Scharrelkids is een DOE-cursus (groot)ouders en hun (klein)kinderen. De bedoeling is samen spannende dingen te beleven in de natuur dicht bij huis. De cursus wordt georganiseerd door het CVN en bestaat uit 3 onderdelen: − Lezing: avond voor (groot)ouders met theorie en tips − Doe-activiteit dag 1: (groot)ouders en (klein)kinderen trekken de natuur in − Doe-activiteit dag 2: (groot)ouders en (klein)kinderen doen activiteiten in een natuur-en kindvriendelijke tuin In samenwerking met het RLH en de gemeente Alken hebben de (groot)ouders en hun (klein)kinderen in het kader van deze cursus op 4 maart wilgenhuisjes gebouwd in de Bengelbeemd in Alken.

6.7

Little Cherry

Little Cherry is een virusziekte die voorkomt op kerselaars, zowel op laagstam- als op hoogstamkersenbomen. Het virus zorgt in de eerste plaats voor opbrengstverliezen zowel bij particulieren als in de commerciële teelt. In juni 2014 startten het provinciebestuur samen met de partners van de werkgroep ‘Little Cherry Virus’ een sensibiliseringscampagne. Deze campagne heeft tot doel om het Little Cherry Virus te leren herkennen, voorkomen, onder controle te houden, te bestrijden en te komen tot een algemene verhoogde waakzaamheid. Het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren voerde de regie hiervan, in nauwe samenwerking met PCF. De partners ontwikkelden een plan van aanpak dat op 25 juni vastgelegd werd in een protocol. Na de ondertekening van dit protocol werd de folder ‘Een kersenboom zonder Little Cherry Virus?’ gelanceerd. Deze folder is gratis verkrijgbaar bij alle partners. Voor alle gemeentebesturen en relevante partners werd een infomoment georganiseerd op 9 september 2014. Er waren 43 aanwezigen.

83


6.8

Cursus snoeien van hoogstamfruitbomen

Het theoretisch deel van de cursus hoogstamsnoei vond plaats op 26 november. Op 29 november vond het praktijkgedeelte plaats in ’t Speelhof in Sint-Truiden. Deze vorming werd georganiseerd i.s.m. de Nationale Boomgaardenstichting. 27 personen namen deel aan deze cursus.

6.9 •

•

Educatief aanbod naar scholen

Beekbrigade/Broekbrigade: het educatief pakket ‘Beekbrigade’ is oorspronkelijk ontwikkeld voor het valleigebied van de Herk en Mombeek. De scholen van Alken en Hasselt kunnen er gebruik van maken. Binnen Aquadra is het pakket verruimd voor het valleigebied van de Jeker en de Voerstreek zo kunnen ook de scholen van Tongeren en Voeren de Beekbrigade implementeren in hun lessen. De vzw Gors heeft het pakket ‘Beekbrigade’ opgenomen in hun aanbod ikv Plattelandsklassen. Het pakket ‘Broekbrigade’ is door het Natuureducatief Centrum ’t Vloot (Schulensbroek) opgenomen in hun educatief aanbod.

Bilzen de boom in: Op donderdag 2 oktober 2014 arriveerden 197 Tongerse schoolkinderen uit de vierde leerjaren in de boomgaarden van Alden Biesen. Klaar om de hoogstam fruitboomgaarden te ontdekken. Op vrijdag 3 oktober namen 678 Bilzerse schoolkinderen deel.

84


Tijdens de workshop ‘van appel tot sap’ konden ze hun eigen appels rapen en door de Sapmobiel tot heerlijk, puur appelsap laten persen. Daarna stond een zoektocht door de boomgaard op het programma met als centraal thema ‘voedsel en voedselverspilling’. Tot slot werd er duchtig op los getimmerd, gesnoeid en geboord met prachtige nestkastjes voor koolmezen en een heus vijf sterren insectenhotel als resultaat.

•

Fruit-doe-dag Sint-Truiden: In de belevingsboomgaarden van ‘t Speelhof was op 23 oktober heel wat te beleven. Tijdens deze dag konden meer dan 200 leerlingen van de omliggende basisscholen meewerken aan het opvullen van een groot bijenhotel. De kinderen konden die dag ontdekken hoe ze zelf heerlijk appelsap kunnen maken, wat er speciaal is aan hoogstamfruitbomen, welke dieren er leven in een boomgaard,… Daarnaast hebben ze nestkastjes in elkaar getimmerd.

•

Dag van de bij in Diepenbeek: In samenwerking met de gemeente Diepenbeek, de Provinciale Middenschool, natuurpunt Diepenbeek werd een insectenhotel gebouwd voor wilde bijen. De opvulling met nestmateriaal gebeurde op 19 september samen met 50 leerlingen tijdens een educatieve dag rond bijen waarbij volgende thema’s centraal stonden: Hoe kan je wilde bijen helpen? Hoe timmer je een insectenhotel in elkaar? En wat is het verschil tussen solitaire bijen en honingbijen? De leerlingen gingen bovendien samen op pad met de imker waar ze meer te weten kwamen over de honingbij. 85


•

Bijendag Herkenrode: Op 20 maart werd een bijenhotel in Herkenrode geplaatst in samenwerking met het ANB en de stad Hasselt. De opvulling vond plaats tijdens de bijendag op de Abdijstite van Herkenrode waar er meer dan 70 Hasseltse schoolkinderen aan workshops konden delen. Tijdens drie workshops maakte de leerlingen uit het vierde leerjaar kennis met de wondere bijenwereld op Herkenrode. De leerlingen gingen met de Herkenrodeboer op pad naar de akkers waar werd ingezaaid ifv van bijen. En daarnaast mochten ze meebouwen aan een insectenhotel. Het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren, de Limburgse imkersbond en de Herkenrodeboer begeleidden deze activiteiten, met steun van het Agentschap voor Natuur en Bos en de Abdijsite Herkenrode. Er werd ook een infobord bij het bijenhotel geplaatst.

86


7 Communicatie en sensibilisatie 7.1

Landschapskranten

In 2014 heeft het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren 2 Landschapskranten uitgebracht. Ze verschenen in het voorjaar en in het najaar en worden verspreid op 144.000 exemplaren. In Voeren is er ook een Franstalige versie. Elke inwoner/gezin van Haspengouw en Voeren krijgt gratis een exemplaar in de bus. De krant richt zich op een toegankelijke manier tot een breed publiek en speelt op die manier een belangrijke rol in de verbreding van het draagvlak voor natuur en landschap. De krant is ook een bijzonder waardevol middel om op te roepen voor publieksactiviteiten (in 2014 ondermeer voor de activiteiten in kader van de Week van de biodiversiteit, Bilzen de boom in, Landschapsdoedag, … Ze werkt sensibiliserend (bijv. het artikel over dassen, vleermuisvriendelijke grotten) en informeert over diverse projecten en activiteiten in Haspengouw en Voeren (KHE, diverse cursussen en workshops).

87


7.2

Landschapsdoedag de

Op zondag 18 mei vond de 10 editie van de Landschapsdoedag plaats. De dag stond in het teken van de vallei van de Herk & Mombeek. Als locatie voor dit evenement werd gekozen voor het Domein Gasterbos in Schulen. De voorbije jaren werd er door de nieuwe eigenaars hard aan het voormalige kasteel, de kasteelhoeve en het omliggende park gewerkt. De werken zijn nog niet volledig achter de rug, maar de voorlopige resultaten mogen zeker gezien worden. Het domein werd uitzonderlijk geopend voor het publiek die dag. Bezoekers konden deelnemen aan een waterwandeling in het Schulensbroek, het water van de Herk onderzoeken of met een gids mee het kasteeldomein bezoeken om te zien hoe bepalend het water geweest is en hoe het water het landschap mee gevormd heeft. Aan de bezoekers werd gevraagd om een waterstaal mee te brengen van een beek uit de buurt om waterkwaliteit van de Herk & Mombeek te testen. Via een snelscreening kon dan gekeken worden of de basisnormen van onder andere fosfaten en nitraten gehaald werden. Dit bleek een groot succes, hetgeen erop wijst dat toch heel wat omwonenden begaan zijn met waterkwaliteit en milieu in ruime zin. De resultaten werden op een grote kaart bekend gemaakt. Er werd info gegeven over de goede en de slechte eigenschappen van beken. Uniek was de koppeling met het Wereldfeest, de Smikkeltocht en de Dag van het Park die al jaren in Herk-de-Stad worden georganiseerd. Hierdoor kreeg de traditionele streek- en infomarkt een zuiderse touch. Een 3000-tal personen waren te gast die namiddag. Het was een bijzonder geslaagde dag waarop enkele duizenden mensen op een laagdrempelige manier kennis konden maken met integraal waterbeheer.

88


7.3

Tumuli Gingelom

Op zondag 15 juni werden de nieuwe tumulisites officieel en feestelijk geopend. Elke site werd eenvoudig ingericht, zodat je de mystieke sfeer die de heuvels nog altijd uitstralen kan beleven. Een wandelpad leidt je rond de tumuli. Een infobord toont je hoe de streek er in de Gallo-Romeinse tijd uitzag en geeft meer informatie over de grafheuvels en hun betekenis. Speciaal voor deze dag werd de Gallo-Romeinse tijd weer tot leven gewekt. Op elke site werd een deel van het boeiende tumuliverhaal verteld. Zo kon je onder andere kennis maken met het leven op en rond de Gallo-Romeinse landbouwbedrijven, het begrafenisritueel en een voorbeeld van grafvondsten. In de voormiddag was er de officiële opening waarbij 65 genodigden uit diverse sectoren een bezoek brachten aan de drie sites. Op elke site verzorgde een spreker een thematische toespraak: − Avernassetom: schepen Jan Wicheler over het verloop van het project& het cultuurhistorischebelang van de tumuli − Twee Tommen: Député Igor Philtjens over de tumuli en het belang ervan voor het toerisme − Drie Tommen: Els Verbert, provinciaal directeur van Onroerend Erfgoed over de erfgoedwaarde van de tumuli. In de namiddag was er de feestelijke opening waarop meer dan 500 bezoekers kwamen opdagen. Startplaats van de fiets- en wandelroute die langs de drie sites leidden was het pleintje voor CC Den Dries.

89


7.4

Klaprozen- en akkerbloemenfestival Heers

Tijdens het klaprozen- en akkerbloemenfestival op 6 juli in Heers konden de bezoekers in vier vierkantshoeves in Opheers en Batsheers terecht voor allerlei leuke activiteiten. Bovendien kon men proeven van streekspecialiteiten, zoals het klaproosgebak en boerenbrood. Men kon een heerlijke wandeling maken, ingericht door RLH, tussen de klaprozen en andere prachtige akkerbloemen. Onderweg werden verschillende workshops gegevens in de opengestelde hoeves: een imker die alles vertelde over de bloemen en de bijtjes, kinderen konden zadenbommen maken of een heus insectenhotel bouwen onder begeleiding van RLH. We konden rekenen op ongever 1000 bezoekers.

7.5

Dag van de Wijerers

Aan het Demerstrand in Diepenbeek werd op 28 september het nieuwe bijenhotel officieel ingehuldigd. In de namiddag waren er doorlopend diverse activiteiten in samenwerking met de gemeente Diepenbeek. RLH stelde hier een infostand op met een workshop voor gezinnen om zelf kleine bijenhotelletjes te maken. Kinderen konden doorlopend in de namiddag een origineel bijenhotelletje knutselen om in de tuin op te hangen ten voordele van de wilde bijen. Er waren ongeveer 2000 aanwezigen.

90


7.6

Nacht van de vleermuis Vechmaal

De Waterkuilen in Vechmaal (Heers) kregen in 2014 een vleermuisvriendelijke afsluiting. Op vrijdag 29 augustus 2014 werd de kunstige afsluiting feestelijk onthuld. Er was veel belangstelling van de inwoners van Heers. De eerste 100 inschrijvers konden deelnemen aan het banket. Via de placemats die op de tafels lagen werden nuttige weetjes over vleermuizen verspreid. Achteraf was iedereen welkom voor de officiële onthulling van de poorten gevolgd door een receptie. Gidsen stonden klaar om geïnteresseerden rond te leiden in de grotten en gaven uitleg over het leven van de vleermuizen.

Programma 18.30u: Openlucht banket aan de Waterkuil 19.30u: Onthulling kunstige afsluiting De Waterkuil 20.00u: Receptie 20.30u: Geleide bezoek in en rond de Waterkuil 22.00u: Einde We telden zo’n 500 aanwezigen.

91


7.7

Bilzen de boom in

De derde editie van het fruitplukevenement ‘Bilzen, de boom in’ was opnieuw een succes. Zowel de scholen als de gezinnen gingen gretig in op het aanbod en bezochten massaal de boomgaarden.

Op zaterdag 4 oktober waren de gezinnen welkom in de boomgaard om appels te komen plukken. Ze kregen een rondleiding door de boomgaarden van Alden Biesen en konden meedoen aan de wedstrijd Wie schilt de langste appelschil?

92


8 Projecten voorbereid in 2014 8.1

SORP Voerstreek

In 2014 bereidde het Regionaal Landschap samen met de gemeente Voeren, de Provincie, de Vlaamse administraties van Natuur, Landbouw, erfgoed en de Vlaamse onderzoeksinstellingen (INBO, VITO, ILVO) een Strategisch open Ruimte Project voor. De projectaanvraag werd ingediend bij Ruimte Vlaanderen onder te titel “Voerstreek: uniek platteland Euregionaal verankerd”. Het project werd jammer genoeg in 2014 niet goedgekeurd, omdat het globale hefboomeffect en het grensoverschrijdende kader onvoldoende werden uitgewerkt.

8.2

Plattelandsonderzoeksproject Voerstreek

In 2014 werd een strategisch samenwerkingsverband voor de Voerstreek opgestart waarin de volgende partners participeren: het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren, de gemeente Voeren, de Provincie Limburg, de Vlaamse administraties voor Natuur en bos, Landbouw en Erfgoed en de Vlaamse onderzoeksinstellingen INBO, VITO en ILVO. Dit samenwerkingsverband diende een plattelandsonderzoeksproject voor de Voerstreek in bij de VLM. Het onderzoeksproject werd in het najaar goedgekeurd. Doelstelling is om de streekidentiteit te versterken, via specifiek onderzoek rond de identificatie en analyse van landschaps-beïnvloedende sectoren en de verwachte impact van klimaatsverandering, van toekomstbeelden die bouwen op synergiën tussen landbouw, woonomgeving, recreatie/toerisme, erfgoed en natuurontwikkeling en van samenwerkingsverbanden en /of financiële instrumenten. Dit door toepassing van een participatief model. Voeren wordt daarbij als casus uitgewerkt.Het project werd einde 2014 opgestart. Het regionaal landschap participeert in het strategisch samenwerkingsverband.

8.3

Draagvlakverbreding Landbouw en Milieu ‘Kortweg natuur hooi’

Het project ‘Kortweg natuur hooi’ werd ingediend door RLH bij de oproep draagvlakverbreding Landbouw en Milieu van LNE. Dit pilootproject wil grasstroken beheren volgens een haalbaar maairegime voor landbouwdoeleinde en met ecologische potenties naar functionele agrobiodiversiteit. De doelstelling is om samen met landbouwers grasbufferstroken, perceels- en nectarranden (VLM en RLH) geclusterd te maaien volgens een hooilandbeheer met afvoer om de biodiversiteit in en rond deze stroken te versterken. Het project werd niet goedgekeurd.

8.4

PDPOIII en Platteland+

Er werden vier plattelandsprojecten ingediend op 15 oktober 2014. De twee eerste projecten werden door het RLH zelf ingediend. Het de twee laatste projecten is het RLH partner. Midden 2015 zal geweten zijn welke projecten al dan niet goedgekeurd zijn. Fruitlandschap Haspengouw – opzoek naar ambassadeurs voor de fruitstreek Dit project werd ingediend samen met PCF. De Zuid Limburgse partners van het buitengebied willen via dit project de handen in elkaar slaan om het fruitlandschap van Haspengouw duurzaam op te waarderen. In kader van het Little Cherry virus werd er reeds een werkgroep van meer dan 12 verschillende plattelandsactoren (zowel vanuit landbouw als vanuit natuur) in het leven geroepen die een actieplan uitwerkte. Nu is het hoog tijd om oa dit actieplan verder uit te diepen en uiteraard ook in uitvoering te brengen. Doel daarbij is Haspengouw te behouden als fruitstreek bij uitstek en dat in al zijn facetten: zowel laagstam- als hoogstamfruitbomen, zowel economisch, ecologisch als toeristisch. 93


Concreet beogen we volgende acties binnen het project: Inventarisatie van bestaande/verwaarloosde hoogstamboomgaarden Ondersteuning en adviesverlening boomgaardeigenaren (gemeenten, natuurverenigingen, particulieren, …) zowel ifv ecologische als landbouwkundige waarden. Herstel van oude/verwaarloosde hoogstamboomgaarden en actieve opvolging van het Little Cherry virus binnen hoogstamboomgaarden. Eigenaars ondersteunen en adviseren i.f.v. het duurzaam onderhoud achteraf. Vormingsactiviteiten en sensibliseringsacties Communicatieacties zijn nodig om het belang van het fruitlandschap voor Haspengouw te duiden. Het Platteland+ project ‘Hooi van hier: ecologische en economische beheer van gras(erosie)stroken’ werd ingediend door RLH isw met Lisro en Agro|aanneming. Dit project rond hooilandbeheer op gras(erosie)stroken heeft tot doel: het uittesten van hooilandbeheer d.m.v. een concrete cases waarbij we landbouwers overtuigen van een aangepast maaibeheer met financiële opbrengst i.p.v. het klepelbeheer. Verder willen we het achterstallig beheer van sommige veronkruide stroken aan pakken (herinzaaien), monotone stroken doorzaaien met een graskruidenmengsel in functie van bijen, het opzetten van een hooidatabank-systeem, inrichtingsmaatregelen ifv de voorwaarde van een beheerovereenkomst bloemenranden, het oprichten van een ABG hooilandbeheer ,… Bij-O-Diversiteit in Limburgs RLKM diende samen met RLLK, RLH en het PNC een project in dat in Limburg leefgebied voor (wilde)bijen wil creëren door een verbetering van het beheer van bermen, akkerranden, restgronden (in landbouwgebied maar ook op bedrijventerreinen), omvorming van wildakkers,... Via deze voorbeeldprojecten onderling informatie uitwisselen over het beheer van leefgebieden voor bijen. Enkele concrete uitvoeringen zijn: het opmaak van 5 model actieplannen in functie van (wilde) bestuivers, in elke Limburgse gemeente minstens één (terrein)actie, langsheen het Limburgse fietsenroutenetwerk bij-vriendelijke zones creëren, bundelen van alle informatie in een inspiratie boek vol goede voorbeelden en praktische tips en het uitwerken van een 'bijenkit' voor scholen. Hagenhelden RLLK diende samen met Agro aanneming, Lisro en het RLH een plattelandsproject in met als doel houtkanten beheren als een hernieuwbare klimaat-neutrale energiebron waarbij rekening gehouden wordt met alle functies van deze houtkanten op vlak van energie en grondstof, ecologie, landbouw en eventuele recreatieve functies. Hiervoor worden concrete en onderbouwde houtkantenplan opgemaakt voor een deelgebied van De Cirkel (RV jesseren) als digitale en flexibele beheerinstrumenten voor de toekomst ontwikkeld. Er wordt gezorgd voor draagvlak en participatie met lokale partners, in het bijzonder de landbouwers en natuurverenigingen. Waar nodig worden invasieve exoten bestreden. Er wordt een lokale logistiek opgezet om op een rendabele wijze te kunnen oogsten, drogen en snipperproducten zoveel mogelijk lokaal af te zetten. Een label staat borg voor de kwaliteit en duurzaamheid van het product.

8.5

Herk en Mombeekprojecten met gemeenten

Ihkv lokaal waterbeleid (Joke S) werden verschillende gemeenten gecontacteerd en werd er samen met de gemeenten een voorstel voor project uitgewerkt. Voor volgende gemeenten werd een voorstel uitgewerkt en werden er goedkeuring verkregen

94


− − − −

Heers: In de Batsheerse Beemd wordt aan beekstructuurherstel gedaan, het creëren van meanders, het natuurlijk opstuwen van hat water,… Kortessem: In de beemd van Wintershoven herstellen we een oud hooiland . Struikopslag wordt verwijderd en de sliblaag van een bronwatergevoede vijver wordt verwijderd. Herk De Stad: structuurherstel van de oude Herk en weer innemen van de historische loop Sint Truiden: herstel en openmaken van het brongebied in Groot-gelmen/Helshoven. Ook het riolieringsprobleem van een aantal huizen in Overbroek isw met Infrax zal via deze subsidie uitgevoerd worden.

Projectoproep Investeringsfonds Natuur ikv InstandHoudings-Doelstellingen Op 21 juli 2014 werden drie IHD projecten ingediend bij het ANB voor de InversteringsSubsidie Natuur. Duras II werd ingediend maar niet goedgekeurd. De twee volgende projecten werden eind 2014 goedgekeurd en zullen in 2015 uitgevoerd worden. Natuurherstel Groot Terherken (Diepenbeek) Betrokken SBZ-gebied: BE2200038-18 Bossen en kalkgraslanden van Haspengouw Instandhoudingsdoelstellingen: − Optimaliseren staat van instandhouding alsook uitbreiding van de habitats 6510, 6410 en 6230 − Versterken bloemrijke hooilandvegetaties als open plek en mantel-zoomvegetaties in de randzones van het bos, versterken bosranden − Herstel plaatselijke hydrologie voor een duurzaam herstel van de beoogde graslandvegetaties. − Herstel habitat kamsalamander door herstel poel en kwalitatief versterken graslanden boshabitat − Kwaliteitsverbetering habitat door graslandherstel en versterken bosranden voor de grauwe klauwier

Grote Modderkruiper Schulensbroek (Herk-de-Stad) Betrokken SBZ-gebied: BE2400014-13De Demervallei Instandhoudingsdoelstellingen: − In het bolwerk van de grote modderkruiper in de SBZ Demervallei, namelijk het Schulensbroek, is een sterke achteruitgang van deze soort gedocumenteerd, terwijl er hier nog geschikte habitats aanwezig lijken te zijn. Verder onderzoek naar de verspreiding van de soort in dit SBZ-H gebied dringt zich op in functie van de bepaling van de huidige status van de soort. − Het Schulensbroek behoort tot 1 van de 3 aangemelde gebieden in Vlaanderen waar de kwartelkoning opduikt in gunstige jaren. Toch is de soort ook hier een uiterst zeldzame tot onregelmatige broedvogel. Het Schulensbroek heeft hoge potenties voor kwartelkoning. Het is voor deze soort belangrijk dat het landschap in deze gebieden maximaal open gemaakt en gehouden worden. − Door de wilgenopslag in en rond het slotennetwerk te verwijderen, wordt gewerkt aan het herstel van de laag gelegen schrale hooilanden (habitat 6510).

95


9 Financieel verslag Het boekjaar 2014 werd beëindigd met een winst van 65.544,27 euro. Hiervan wordt 921,75 euro toegewezen aan het fonds bestemd voor het sociaal passief en 64.622,52 euro aan overgedragen winst. Hieronder een overzicht van de evolutie van de omzet van het regionaal landschap van 2011 t/m 2014.

Subsidiërende overheden • 17 aangesloten gemeenten • Provincie Limburg en SALK • Vlaamse overheid (o.a. ANB, Onroerend Erfgoed, LNE, …) • Europa (Interreg, PDPO, Leader)

Balans en resultatenrekening

96

Pag. 1

RLH VZW - KORTESSEM

BALANS EUR

ACTIVA

31.12.2014

31.12.2013

24.436,49

19.887,08

24.436,49 2.484,23 70.925,52 -67.478,61 28.467,59 -9.962,24

19.887,08 2.484,23 69.112,43 -66.098,38 34.180,01 -19.791,21

VOORR.&BESTEL.IN UITVOERING

31.252,43

36.487,00

HANDELSGOEDEREN 340000 Handelsgoederen

31.252,43 31.252,43

36.487,00 36.487,00

348.264,71

755.765,00

348.264,71 348.264,71

675.646,05 675.646,05

OPRICHT.KOST,V.A.&VORDER.>1JR MEUBILAIR EN ROLLEND MATERIEEL 241000 Kantoormeubilair 241300 Kantoormaterieel 241400 Afschrijving kantoormaterieel 241500 Rollend materieel 241600 Afschrijving rollend materieel

VORD.&SCHULD.OP HOOGSTE 1 JAAR HANDELSVORDERINGEN 400000 Klanten 404000 Nog op te maken facturen 444001 Te ontvangen CN's 454100 Voorschotten RSZ OVERLOPENDE REKENINGEN 490000 Over te dragen kosten 491000 Verkregen opbrengsten

80.118,95 80.118,95

GELDBELEG. EN LIQUIDE MIDDELEN KREDIETINSTELLINGEN 550010 Dexia zichtrekening 550011 Dexia spaarrekening -63 550014 Dexia Kaartenfonds SPB 550016 Fortis Kaartenfonds 550017 Fortis Spaarrekening KASSEN 570000

Kassen-contanten

TOTAAL ACTIVA

Briljant Software

988.895,87

443.795,17

988.769,00 658.777,42 200.927,09 17.265,36 86.135,67 25.663,46

443.586,42 177.765,56 200.421,51 16.000,01 23.922,75 25.476,59

126,87 126,87

208,75 208,75

1.392.849,50

1.255.934,25

Pag. 2

RLH VZW - KORTESSEM

BALANS EUR

PASSIVA

31.12.2014

31.12.2013

969.637,43

764.127,52

BESTEMDE FONDSEN 131000 Fondsen bestemd voor sociaal passief

481.425,61 481.425,61

480.503,86 480.503,86

OVERGEDRAGEN WINST/VERLIES 140000 Overgedragen winst

202.272,87 202.272,87

137.650,35 137.650,35

Voorzieningen 165002 Voorzieningen onderhoud wandelpaden 165005 Voorziening huisvesting 165006 Voorziening verduurzaming Europese projecten

283.421,77 105.000,00 38.421,77 140.000,00

138.421,77 100.000,00 38.421,77

2.517,18 2.517,18

7.551,54 7.551,54

VORD.&SCHULD.OP HOOGSTE 1 JAAR

423.212,07

491.806,73

SCHULD.>1 JAAR BINNEN 'JR VERV 423000 Lening Dacia

5.034,36 5.034,36

5.034,36 5.034,36

HANDELSSCHULDEN 440000 Leveranciers 444000 Te ontvangen facturen

83.829,82 83.829,82

39.461,52 39.461,52

SCHULD. BELAST,BEZOLD,SOC.LAST 453110 Bedrijfsvoorheffing 454000 Te betalen RSZ 455100 Te betalen bezoldigingen 456000 Te betalen vakantiegeld 489120 RC Interreg

74.151,39 -0,01

76.554,97

1.132,75 73.018,65

3.906,94 72.648,03

260.196,50 120.500,00 139.696,50

370.755,88 30.470,17 340.285,71

1.392.849,50

1.255.934,25

EIG.VERM,VOORZ.RIS.,SCHULD>1JR

SCHULDEN OP MEER DAN 1 JAAR 170000 Lening Dacia

OVERLOPENDE REKENINGEN 492000 Toe te rekenen kosten 493000 Over te dragen opbrengsten 499010 Wachtrekening opening 580000 Interne overboekingen

TOTAAL PASSIVA

Briljant Software

Pag. 3

RLH VZW - KORTESSEM

RESULTATENREKENING EUR

DEBET

31.12.2014

31.12.2013

1.760.704,24

1.604.662,11

HANDELSGOED,GROND-EN HULPSTOF 600000 Aankopen materialen 601000 Aankopen plantgoed 602000 Aankopen diensten, werk en studies 603000 Aannemers LST 603001 Aannemers LST De Wroeter 603002 Aannemers LST NBS 603003 Aannemers LST De Winning 603400 Aannemers onderhoud wandelwegen 603550 Aannemers voor projecten 604000 Aankopen handelsgoederen 609400 Voorraadwijzigingen

688.487,26 80.873,42 24.717,30 74.580,04

571.837,10 118.560,70 48.238,75 94.761,98 33.315,65 66.494,20 26.736,14 143.259,23 6.682,31 14.126,86 25.945,62 -6.284,34

DIENSTEN EN DIVERSE GOEDEREN 611120 Huurlasten gebouwen 611130 Huurlast.instal.mach.gereedsch 611330 Ond.&herstell. instal en mach 611351 Ond.& herstel.rollend mater. 611352 Autokeuring 611354 Brandstof rollend materieel 612100 Telefoon 612105 GSM 612110 Water 612120 Gas 612130 Electriciteit 612210 Afval en onderhoud 612220 Verpakkingsmateriaal 612230 Klein materieel 612235 Topografische kaarten 612300 Boeken,tijdschriften,document 612301 Landschapskrant 612302 Wandelfolders 612303 Andere publicaties 612400 Kantoormateriaal 612420 Seminaries 612440 Publieksactiviteiten 612450 Vorming en educatie (extern) 612550 Website en updates 612551 Licenties PC 613210 Erelonen advocaten 613230 Erelonen architecten 613231 erelonen landmeters 613240 Erelonen bedrijfsrevisoren 613260 Erelonen accountants 613280 Erelonen vertalers 613310 Sociaal Secretariaat 613510 Brandverzekering 613521 Verzekering arbeidsongevallen 613522 Verzekering gewaarborgd loon 613531 Verzekering voertuigen 613532 Verzekering computerbreuk 613540 Burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering 614300 Verplaatsingskosten 615100 Onthaal- en vergaderkosten 615231 Representatiekosten 615305 Kantinekosten

178.015,13 7.057,57 3.740,70 1.400,65 1.180,29

KOSTEN

87.678,58 15.114,40 171.768,74 11.596,10 216.924,11 5.234,57

2.092,21 3.895,92 3.066,95 211,99 2.486,90 1.831,40 110,09 64,03 1.560,64 406,40 2.193,55 17.115,42 855,97 23.769,72 3.105,68 154,10 18.967,36 8.888,22 5.004,28 6.643,91 582,40 1.800,48 2.347,40 2.637,43 922,02 4.119,24 130,07 2.889,69 225,41 3.289,19 436,10 2.887,12 1.107,72 2.044,36 2.623,00 1.356,06

Briljant Software

179.021,39 7.006,65 2.304,47 2.845,19 1.393,50 40,20 2.389,61 4.152,37 6.522,81 223,21 4.473,47 2.105,99 203,11 93,78 1.916,08 742,14 16.595,29 7.689,67 23.991,62 3.289,15 1.000,00 7.953,82 6.650,69 7.405,86 4.114,00

605,00 2.141,70 1.930,96 3.006,23 4.755,60 127,61 3.819,92 131,62 2.731,20 431,90 3.620,50 1.303,84 4.063,34 3.538,54 1.224,76

Pag. 4

RLH VZW - KORTESSEM

616100 616101 616500

Post Postkosten LSK Foto's

2.643,29 29.076,55 1.093,65

1.984,43 28.155,76 345,80

BEZOLDIG.,SOC.LAST.,PENSIOENEN 620200 Bezoldigingen bedienden 621000 Werkgeversbijdrage voor sociale verzekeringen 623270 Andere personeelskosten 623300 Voorziening voor betaalde vakantie 623400 Externe medische dienst 623800 Maaltijdcheques 623910 Eindejaarscheques

629.160,10 453.418,73 147.459,23 13.807,54 370,62 231,75 13.272,23 600,00

662.196,54 477.685,25 153.836,09 15.168,48 -175,31 206,75 15.085,28 390,00

AFSCHR.,WAARDEVERMIN;VOORZ 630231 Afschrijvingen kantoormaterieel 630240 Afschr. rollend materieel 637000 Vz voor risico's en kosten - terugneming 637001 Voorziening voor risico's en kosten

155.261,40 4.735,76 5.525,64

23.788,57 5.191,37 3.597,20 -10.000,00 25.000,00

145.000,00

ANDERE BEDRIJFSKOSTEN 640100 Verkeersbelasting 640300 Auteursrechten 640510 Wettelijke bekendmakingen 640900 Diverse taksen 640901 Taksen rollend materieel 643000 Doorstorten subsidies FINANCIELE KOSTEN 650030 Bankintresten 653000 Bankkosten 653100 Kortingen klanten 658000 Betalingsverschillen BELASTINGEN OP RESULTAAT 670010 Roerende voorheffing OVERBOEKING 691000 Overboeking op de bestemde fondsen 693000 Over te dragen winst

TOTAAL DEBET

Briljant Software

42.262,59 1.515,34 36,87 79,07 415,07 -74,72 40.290,96

55.676,82 224,14 49,99 200,55 167,00

1.756,86 -13,30 185,39 1.575,43 9,34

331,50

216,63 216,63

560,10 560,10

65.544,27 921,75 64.622,52

111.250,09 54.170,84 57.079,25

1.760.704,24

1.604.662,11

55.035,14

317,74 13,76

Pag. 5

RLH VZW - KORTESSEM

RESULTATENREKENING EUR

CREDIT

OPBRENGSTEN OMZET 700001 700002 700003 700004 700006 700007 700009 700011 700012 700014 700015 700017 700018 700019 700020 700300 700305 700700 700701 700702 700703 700704 700900

Subsidies gemeenten Subsidies Provincie Mina Subsidies Vlaanderen Mina Subsidies Vlaanderen Arohm Projectsubisidies gemeenten Projectsubsidies Provincie Mina Projectsubsidies Europa Platteland Projectsubsidies Toerisme Vlaanderen Projectsubsidies Vlaanderen Alt Projectsubsidies Europa Interreg Overige projectsubsidies Projectsubsidies Solabio Projectsubsidies Provincie LSM Projectsubsidies Provincie waterlopen Projectsubsidies Vlaanderen Tussenkomst particulieren landschapsteam Tussenkomst particulieren projecten Verkoop kaarten Verkoop boeken Verkoop boxen Verkoop pakketten Verkoop box SPB Inkomsten vorming en educatie

31.12.2014

31.12.2013

1.760.704,24

1.604.662,11

1.751.163,43 74.587,50 500.000,00

1.521.086,14 74.734,00 62.000,00 124.666,67 140.000,00 162.814,91 80.982,20 192.074,26 41.234,00 10.000,00 54.292,83 29.020,37 9.840,96 394.593,92 26.345,21 37.428,57 26.230,26 33.213,76 12.870,91 768,60 2.422,65 2.887,45 2.472,37 192,24

195.254,71 392.363,50 177.597,36 16.635,24 2.632,00 123.921,21 -3.718,98 20.000,00 188.120,36 16.521,41 27.596,50 10.811,28 409,94 2.215,07 3.502,22 1.609,87 1.104,24

OVERIGE BEDRIJFSOPBRENGSTEN 740250 Voordeel gebruik firmawagen 740400 Werknemersbijdrage maaltijdcheques 740900 Vrijstelling
8.098,30 1.381,24 2.320,61 1.268,34 43,52 2.059,74 1.024,85

79.037,22 1.088,29 2.457,95 1.196,00 60.609,98 13.685,00

FINANCIELE OPBRENGSTEN 751300 Ontvangen bankintresten 756000 Kortingen leveranciers 758000 Betalingsverschillen

942,51 941,16 1,35

2.738,75 2.544,21 20,00 174,54

UITZONDERLIJKE OPBRENGSTEN 763000 Meerwaarde realisatie vaste activa

500,00 500,00

1.800,00 1.800,00

1.760.704,24

1.604.662,11

TOTAAL CREDIT

Briljant Software

OMZET REGIONAAL LANDSCHAP HASPENGOUW & VOEREN 2001 - 2014 Omschrijving

2001

2002

Overige (bedrijfsopbrengsten/ werknemersbijdrage/intersten/activiteiten)

€

14.270,0

€

10.122,8

Particulieren/Privé Kaartenverkoop Toerisme Limburg "Visitor Pay Back" Europese projecten Gemeenten projecten Gemeenten basis Provincie projecten Provincie basis Vlaamse Gemeenschap projecten Vlaamse Gemeenschap OE Vlaamse Gemeenschap ANB

€ € 3.665,7 € 24.789,4 € € € 69.806,1 € 46.173,9 € 61.973,4 € € 49.578,7 € 181.556,7

€ € € € € € € € € €

TOTALE OMZET

€ 451.813,8

€ 747.252,1

2003 €

14.558,5

2004 €

24.700,5

6.570,8 € 21.749,9 € 53.770,5 5.278,5 € 15.626,0 € 12.832,9 24.789,4 € 24.789,7 € 24.789,4 89.732,8 € 53.730,9 € 133.543,0 € 3.718,4 € 136.389,7 111.884,6 € 69.810,0 € 70.168,8 49.629,7 € 82.655,0 € 87.937,9 61.994,7 € 62.000,0 € 62.000,0 99.450,8 € 190.928,4 € 74.307,4 155.878,8 € 173.198,7 € 155.878,8 131.919,4 € 134.280,7 € 136.228,3 € 847.046,2

€ 972.547,0

2005 €

23.670,1

2006 €

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

32.062,2

€

166.101,0

€

20.124,8

€

49.180,1

€

44.019,6

€

127.662,2

€

69.445,2

€

112.810,6

€

80.186,1

€ 54.923,1 € 60.880,7 € 17.845,7 € 7.148,0 € 24.789,4 € 24.789,4 € 193.493,7 € 164.058,6 € 4.518,4 € 39.199,8 € 83.366,8 € 70.691,5 € 79.500,0 € 151.665,0 € 62.000,0 € 62.000,0 € 94.017,9 € € 173.198,7 € 173.198,7 € 138.443,5 € 141.450,0

€ € € € € € € € € € €

46.144,6 15.998,8 1.100,0 128.568,4 83.723,7 71.123,8 155.928,2 62.000,0 26.277,7 173.198,7 142.945,2

€ € € € € € € € € € €

51.618,5 16.787,6 9.554,0 290.043,7 112.887,7 71.444,3 99.559,5 62.000,0 154.670,5 173.199,5 147.489,2

€ € € € € € € € € € €

38.491,9 17.541,4 217.887,8 70.346,7 72.184,3 268.962,8 62.000,0 115.162,3 176.381,3 152.684,7

€ € € € € € € € € € €

70.866,6 11.575,1 527.202,8 132.990,6 72.184,3 481.249,6 74.400,0 34.983,4 150.273,4 160.360,2

€ € € € € € € € € € €

100.937,9 22.754,6 367.057,9 163.637,4 73.194,5 525.422,3 62.000,0 122.104,4 141.700,9 125.373,8

€ € € € € € € € € € €

65.380,2 26.702,9 2.000,0 323.648,0 256.032,8 73.194,5 499.355,7 62.000,0 274.382,6 140.000,0 129.609,2

€ € € € € € € € € € €

59.444,0 21.400,0 256.208,1 162.814,9 74.734,0 420.939,1 62.000,0 169.644,8 140.000,0 124.666,7

€ € € € € € € € € € €

71.722,2 18.548,4 180.229,4 195.254,7 74.587,5 311.144,5 500.000,0 291.531,5 -

€ 949.767,1

€ 1.073.110,0

€ 927.143,7

€ 1.209.379,1

€ 1.240.823,3

€ 1.760.105,5

€ 1.831.845,7

€ 1.921.751,0

€ 1.604.662,1

€ 1.723.204,2

Programma 2015

Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren - Jaarprogramma 2015

Inhoud 1

2

3

4

Organisatie en structuur................................................................................................................ 3 1.1

Bestuursorganen ...................................................................................................................... 3

1.2

Personeel ................................................................................................................................. 5

1.3

Overleg en samenwerking ....................................................................................................... 7

Natuurbehoud en KLE ................................................................................................................... 8 2.1

Kortweg Natuur ........................................................................................................................ 8

2.2

Functionele agrobiodiversiteit: aanleg van multifunctionele akkerranden ............................... 8

2.3

Bloesemlint ............................................................................................................................... 8

2.4

Natuur- en landschapsprojecten Sint-Truiden ......................................................................... 8

2.5

Kleine Landschapselementen Tongeren ................................................................................. 9

2.6

Herk en Mombeek .................................................................................................................... 9

2.7

Bilzen Biodivers ...................................................................................................................... 10

2.8

Provinciale Biodiversiteitsprojecten ....................................................................................... 10

2.9

Quick-win projecten NATURA 2000 ANB .............................................................................. 11

2.10

Interreg Vlaanderen-Nederland ............................................................................................. 12

Landschapszorg en streekeigen karakter ................................................................................. 15 3.1

Landschapsanimator en landschapsteam ............................................................................. 15

3.2

Landschapsloket .................................................................................................................... 15

3.3

Leader Bloesemlint ................................................................................................................ 16

3.4

Hoogstamkernen in Sint-Truiden ........................................................................................... 16

3.5

Parkrangers in Haspengouw en Voeren ................................................................................ 16

3.6

VLM-bedrijfsplanner ............................................................................................................... 17

3.7

Klein historisch erfgoed in de kijker ....................................................................................... 17

3.8

Kluis van Vrijhern herbeleefd ................................................................................................. 17

3.9

Intergemeentelijke Onroerende Erfgoeddienst Haspengouw ................................................ 18

3.10

Strategische Open Ruimte project Voerstreek....................................................................... 19

Recreatief medegebruik en natuurrecreatie .............................................................................. 21 4.1 Greenspots: Wandelen als streekproduct - een nieuwe dimensie voor wandelen in Haspengouw ...................................................................................................................................... 21 4.2

Verborgen moois in Haspengouw .......................................................................................... 21

4.3

Wandelen in Limburg op een hoger niveau ........................................................................... 22

4.4

Uitbouw van kinderbelevingselementen, gekoppeld aan het wandelnetwerk Voerstreek ..... 22

1


4.5 5

6

Opvolging project Sint-Pietersberg ........................................................................................ 22

Natuureducatie: ............................................................................................................................ 24 5.1

Cursus Hagen leggen ............................................................................................................ 24

5.2

Infomoment IHD’s .................................................................................................................. 24

5.3

Snoeicursus hoogstam ........................................................................................................... 24

5.4

Educatief aanbod naar scholen/kinderen............................................................................... 24

Communicatie en sensibilisatie .................................................................................................. 26 6.1

Landschapskrant .................................................................................................................... 26

6.2

Wintershoven Beemd ............................................................................................................. 26

6.3

Wandeldriedaagse Haspengouw ........................................................................................... 26

6.4

Bilzen de boom in ................................................................................................................... 26

6.5

Opening Verborgen Moois ..................................................................................................... 26

6.6

Boomgaarden Diets-Heur ...................................................................................................... 26

6.7

Kluis Vrijhern .......................................................................................................................... 27

6.8

Ontwikkelen van een interactieve beursstand ....................................................................... 27

7. Begroting .......................................................................................................................................... 28

2


JAARPROGRAMMA 2015 1 Organisatie en structuur 1.1

Bestuursorganen

Algemene Vergadering De Algemene Vergadering is statutair samengesteld uit de 17 aangesloten gemeenten, de provincie en alle in de regio actieve en erkende natuurverenigingen, landbouwverenigingen, verenigingen ter bevordering van toerisme en recreatie, erfgoedverenigingen, wildbeheereenheden en Landelijk Vlaanderen.

Raad van Bestuur Statutair bestaat de Raad van Bestuur uit 4 leden uit de gemeenten en/of provincie (die ook het voorzitterschap leveren), 3 leden uit de erkende natuurverenigingen (die het ondervoorzitterschap leveren) en 2 leden uit de groep landbouwverenigingen, toeristische verenigingen en wildbeheereenheden.

Effectieve leden

Afgevaardigden


Dhr. Ludwig Vandenhove (voorzitter)

Gemeente Alken

Dhr. Dirk Luyck

Stad Borgloon

Dhr. Jo Dardenne

Gemeente Kortessem

Dhr. Camille Cuyx

Doelgroep milieu- en natuurverenigingen Limburgs Landschap vzw

Dhr. Clem Verheyden

Natuurpunt vzw

Dhr. Stefan Carolus

Natuurpunt Limburg vzw

Dhr. Jos Ramaekers (ondervoorzitter)

3



Mevr. Heidi Pinxten

WBE Haspengouw


Adviserende leden Toerisme Limburg

Mevr. Veerle Cops


Dhr. Jasper Goffin

Onroerend erfgoed

Dhr. Eddy Timmers

A & co

Mevr. Ann Van Baelen

PNC

Dhr. Jan Mampay

Provincie Limburg, dienst leefmileu

Dhr. Johan Vandenbroek

Op de Algemene vergadering van 9 maart 2015 worden de statuten van het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren gewijzigd in functie van het nieuwe natuurdecreet en de uniformisering tussen de regionale landschappen (zie bijlage).

4


1.2

Personeel

Het personeelskader zal in 2015 als volgt ingevuld worden: Naam An Digneffe

Functie Coördinator

Kristel Van Lishout Kathleen Stappers Frederik Santermans

Organisatie activiteiten & publicaties Medewerker administratie Ondersteuning landschappelijke projecten Projectcoördinator Biodiversiteit

1/2

Christel Cornelissen Tine Rijvers

Projectcoördinator Natuurrecreatie Landschapsanimator

Ward Andriessen

Projectcoördinator Integraal Waterbeheer

Mieke Vanlangenaeker Erik Van Esch

Joke Rymen

Eliane Erens

Meg Verhees Martijn Erkens (personeelslid VLM)

VTE

Opleiding Landschapsarchitectuur Landschapsontwikkeling Verkeerskunde Productontwikkeling

1

4/5 1

Landschapsarchitectuur

1

1

Graduaat Chemie optie milieuzorg Milieucoördinator B Lic. Biologie Duurzame ontwikkeling & menselijke ecologie Economische wetenschappen

4/5 tot 1/04 1

Lic. Biologie Bosbouwbekwaamheidsgetuigschrift Lic. Biologie

Projectmedewerker Natuur en Landschap

1

Bachelor Groen en landschapsmanagement

Medewerker Natuur en Recreatie Landschapsloket

1

Cultuurspreidingstechnieken, afdeling film

3/5

Graduaat Chemie optie milieuzorg Milieucoördinator B

Projectmedewerker Landschapsbedrijfsplanner

1/2

Bio-ingenieur, landbouwwetenschappen Bachelor Groen en landschapsmanagement

5


6


1.3

Overleg en samenwerking

Ook in 2015 zal het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren vzw erover waken geregeld overleg te plegen met doelgroepen, verenigingen en individuen die betrokken zijn bij de projecten. •

• •

•

•

•

•

•

• • •

•

Met de Provincie Limburg, dienst leefmilieu is er structureel overleg. Tevens is er geregeld overleg in het kader van andere projecten (onder meer met het Provinciaal Natuurcentrum, LIKONA, PCCE, plattelandsloket, …). Met de dienst waterlopen is er structureel overleg in het kader van de Herk en Mombeek. In het kader van diverse projecten overlegt het regionaal landschap geregeld met medewerkers van het Agentschap voor Natuur en Bos in Hasselt. In het kader van de werking van de Landschapsanimator en het Landschapsteam is er permanent overleg met dhr. E. Timmers en andere medewerkers van de buitendienst Hasselt van Onroerend Erfgoed. Afhankelijk van de projecten is er ook overleg met de Provincie (PCCE), gemeenten of andere instanties en verenigingen (oa Zolad+ en Erfgoedcel Haspengouw). Met de gemeenten is er overleg in het kader van de inzet van het Landschapsteam, de parkrangers, biodiversiteitscharters, het project ‘Akkerbiodiversiteit’, het project ‘Herk en Mombeek’, de leaderprojecten, de recreatieve projecten, …. Er wordt ook op verschillende plaatsen meegewerkt aan het organiseren van infoavonden. Met de natuurverenigingen is er nauw overleg in het kader van de biodiversiteitsprojecten, het strategisch project Herk & Mombeek, voor de opmaak en opvolging van de biodiversiteitscharters, ... Met de Nationale Boomgaardenstichting wordt overlegd over de ronde van de sapmobiel, het aanplanten van hoogstamboomgaarden in Haspengouw en Voeren in het kader van de ondernomen projecten. Met de landbouwverenigingen en landbouwers wordt dit jaar overlegd en samengewerkt rond de realisatie en opvolging van het project’ Akkerbiodiversiteit’, de hagendorser, het project: Stallen, snackbars voor vleermuizen’, het onderhoud van holle wegen, de biodiversiteitscharters,…. De bedrijfsplanner neemt verder contact op met landbouwers en stelt bedrijfsplannen op. Met de Vlaamse Landmaatschappij is er overleg in het kader van de ruilverkaveling Grootloon, ruilverkaveling Jesseren, het project De Cirkel, de Leaderprojecten en diverse andere projecten. Verder is er een nauwe samenwerking betreffende de beheerovereenkomsten voor landbouwers. Zowel de drie Limburgse regionale landschappen als de andere regionale landschappen hebben op geregelde basis structurele overlegmomenten. Het RLH is actief binnen LimNet, het provinciale netwerk voor natuureducatie. Het regionaal landschap zetelt in het bestuur van LimNet. Toerisme Limburg en de drie Limburgse regionale landschappen komen op regelmatige basis samen in het wandelplatform om te overleggen over de Limburgse wandelproducten en wandelvisie. Toerisme Limburg is ook partner in de lopende recreatieve projecten (PDPO – “wandelen in Limburg op een hoger niveau” en Leader – “wandelen als streekproduct”) en wordt betrokken bij de voorbereiding van nieuwe projecten (Voerstreek). …..

7


2 Natuurbehoud en KLE 2.1

Kortweg Natuur Het regionaal landschap volgt het Kortweg Natuurproject verder op maar momenteel zijn hier geen projectmiddelen voor. Voor het gangbare circuit (b.akkerbrood) wordt in 2015 gestreefd naar meer afzet. Indien het Interregproject ‘Een markt voor meer akkernatuur’ wordt goedgekeurd, valt dit hierbinnen. Voor het biologische circuit (biomeel) wordt het malen van het biomeel door een lokale wind- of watermolen onderzocht en wordt gekeken voor een ruimere afzet. In 2015 zullen ook nieuwe Kortweg Natuur producten gelanceerd worden: biojenever, biobier en hoogstamappelsap.

2.2

Functionele agrobiodiversiteit: aanleg van multifunctionele akkerranden In 2015 zal het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren samen met landbouwers, het Agentschap voor Natuur en Bos en de gemeenten Sint-Truiden, Gingelom en Riemst het project verder zetten. 2015 is een overbruggingsjaar voor het project omdat er pas in 2016 nieuwe beheerovereenkomsten afgesloten kunnen worden. De bedoeling is dat de ingezaaide randen in 2015 worden onderzocht om op te nemen als nieuwe agro-milieumaatregel met oa het pakket bloemenrand. Geplande acties: - Het beheer van de randen (o.a. het 2 jaarlijks maaien) verder opvolgen en coördineren - Terreinbezoek naar de gerealiseerde maatregelen ter kennisuitwisseling - Sensibilisatie en educatie rond de bijenproblematiek adhv scholenacties (bijv. bouwen van bijenhotels) - In samenwerking met Agro-aanneming het uitwerking van een integraal maaisysteem van de grasstroken met als doel hooilandbeheer waarbij het restproductie (hooibalen) verkocht kan worden.

2.3

Bloesemlint

In het voorjaar van 2015 wordt het project Bloesemlint verder afgerond. Er worden nog enkele aanplantingen en inrichtingen uitgevoerd. De aanplant van de hoogstamfruitbomen gebeurt i.s.m. scholen, vrijwilligers, … en het beheer nadien wordt gedaan (waar mogelijk) door een hoogstambrigade. De oprichting van hoogstambrigades voor het beheer van hoogstamfruitbomen wordt verder bekeken. Door middel van boompaspoorten wordt er aandacht besteed aan de verschillende variëteiten van hoogstamfruit. Er wordt een stand ontwikkeld rond het thema hoogstamfruitbomen en op de Wandeldriedaagse op 1, 2 en 3 mei zullen er activiteiten plaatsvinden in het kader van de hoogstamboomgaard. Ook werden er diverse soorten nestkasten aangekocht; deze hebben een educatieve functie en worden in overleg in de hoogstamboomgaarden opgehangen.

2.4

Natuur- en landschapsprojecten Sint-Truiden

De samenwerkingsovereenkomst voor de natuur- en landschapsprojecten in Sint-Truiden loopt van 1 juli 2013 tot en met 31 december 2019.

8


Natuurproject Steenbornbeek Inzetten van de terreinploeg voor het uitvoeren van het maaibeheer van de hooilanden Onderhoud van de poelen Optimalisatie van de infrastructuur: bijkomende picknickbanken Natuurproject groeve Engelmanshoven Inzetten van de terreinploeg om het onderhoud (vnl. maaien) te verzekeren - Indienen van de biodiversiteitsproject isw natuurpunt voor achterstallig beheer en inrichting van de waardevolle kalkhelling (vrijstellen en afrasteren voor begrazing) Opvolging bermbeheer Evaluatie van potentiële waardevolle wegbermen Herziening van het bermbeheersplan(maaitijdstip, afvoer en maaifrequentie) Herwaardering holle wegen Verder overleg met Milieuadviesraad Verder afsluiten van beheerovereenkomsten Uitvoering via de aanbestede opdracht voor een regulier beheer i.s.m. sociale economie Belevingsboomgaard ’t Speelhof Inzetten van de terreinploeg om het onderhoud (vnl. maaien) te verzekeren Organiseren van Fruit-doe-dag in oktober Burchtruïne Brustum Inzetten van de terreinploeg om voor het minimaal onderhoud (vnl. maaien)

-

Mee in de stuurgroep zetelen ter voorbereiding van een landschapsbeheerplan

Toerisme gebonden projecten

-

2.5

Opvolgen en aansturen van de ploegen voor inrichting leaderproject bijzondere picknickplaatsen Opvolgen van het project Guvelingen (Goddelijk fruit)

Kleine Landschapselementen Tongeren

De samenwerking met de stad Tongeren rond KLE-herstel wordt in 2015 verdergezet. Er zal een actie komen rond het herstel van hoogstamboomgaarden in Diets-Heur, met een infomoment voor de bewoners. e In het voorjaar zal de inventarisatie van het 3 kwadrant worden uitgewerkt. Dit kwadrant omvat de dorpen Mal, Nerem, Sluizen en Vreren. Op basis van deze inventarisatie worden de eigenaars van te herstellen KLE in de zomer gecontacteerd, zodat in het najaar in dit gebied de eerste acties kunnen worden uitgevoerd.

2.6

Herk en Mombeek

In 2015 zal de samenwerking met de provincie Limburg dienst waterlopen en domeinen nog sterker uitgebouwd worden. We zullen samen een aantal grotere beekherstelprojecten uitwerken en er de gepaste subsidiekanalen voor inzetten.

9


Samen met het bekkensecretariaat Demer zal extra aandacht gegeven worden aan het betrekken van de gemeenten bij het project. Hiervoor zal gecommuniceerd worden vanuit de Herk – en Mombeekvallei als aandachts- en speerpuntgebied. In de aandachts – en speerpuntgebieden wordt vanuit de bevoegde waterinstanties prioriteit geven om te komen tot ‘de goede staat’ van de waterlichamen. Tegen 2021 dient er volgens de Kaderrichtlijn Water vanuit Europa een sterke vooruitgang geboekt te worden voor wat betreft de water – en de structuurkwaliteit van de beken. Zoals elk jaar zullen we ook een aantal valleigebonden acties uitvoeren rond KLE-herstel en lokaal belangrijke habitats en soorten. Een belangrijke taak hierbij is het zoeken van projectmiddelen en het stimuleren van private eigenaars om mee te werken in verbindingsgebieden buiten de natuurreservaten. In kader van het lokale waterbeleid (minister Joke Schauvliege) werden verschillende gemeenten gecontacteerd en werd er samen met de gemeenten een voorstel voor project uitgewerkt. Voor volgende gemeenten werd een voorstel uitgewerkt en werden er goedkeuring verkregen − Heers: In de Batsheerse Beemd wordt aan beekstructuurherstel gedaan, het creëren van meanders, het natuurlijk opstuwen van hat water,… − Kortessem/Wintershoven beemd: er wordt een oud hooiland hersteld. Struikopslag

wordt verwijderd en de sliblaag van een bronwatergevoede vijver wordt verwijderd, − −

2.7

poelen geruimd, wilgenopslag verwijderd en de waterhuishouding hersteld. Herk De Stad: er wordt een beekstructuurherstelproject voorbereid (vergunningen aanvragen, …), herstel waterhuishouding domein Gasterbos. Sint-Truiden: herstel en openmaken van het brongebied in Groot-gelmen/Helshoven. Ook het riolieringsprobleem van een aantal huizen in Overbroek isw met Infrax zal via deze subsidie uitgevoerd worden.

Bilzen Biodivers

De samenwerkingsovereenkomst met de stad Bilzen: Plan Leeuwerik krijgt een nieuwe naam en wordt BIODIVERS BILZEN. Vanaf 2015 wordt gestart met de uitvoering van Biodivers Bilzen. Deze samenwerkingsovereenkomst met de Stad Bilzen bevat drie luiken, nl. gebiedsgericht KLE, landschap op tafel en gebiedsgerichte biodiversiteit. BIODIVERS BILZEN wil uitvoer geven aan diverse landschapsgerichte maatregelen in Bilzen met maximale kansen voor de biodiversiteit.

2.8

Provinciale Biodiversiteitsprojecten

Kamsalamander In 2014 werd het Biodiversiteitsproject Kamsalamandersnoer in de Herkvallei goedgekeurd. De vallei van de Herk is historisch een belangrijk leefgebied voor de kamsalamander. Toch heeft deze beschermde diersoort het hard te verduren, vnl door verlies van habitat. Dringend tijd om te zorgen voor bijkomend geschikt habitat. Doelstelling van dit project is de vallei van de Herk te voorzien van bijkomende poelen en om verlande poelen te herstellen, zowel op particulier als op openbaar terrein, zodat een poelensnoer van Herk tot Borgloon ontstaat. In Borgloon, Wellen en Herk-deStad zijn immers (recente) waarnemingen van kamsalamanders, maar is er volgens de experts dringend nood aan bijkomende voortplantingsplaatsen. In 2014 werden er al een tiental verlande poelen hersteld. In 2015 zullen er in de drie gemeentes, in samenspraak met gemeentebestuur, natuurverenigingen en eigenaars, nog een aantal poelen worden hersteld en aangelegd. Daarnaast zal er naar de inwoners toe een communicatieactie

10


worden opgezet om het belang van poelen en amfibievriendelijke tuinen voor alle amfibieën beter bekend te maken. Boomkikker In 2015 zal er een nieuw biodiversiteitsproject voorbereid worden samen met de gemeente Diepenbeek. In het noorden van Diepenbeek is er nog heel wat potentie voor biotoopverbetering voor de boomkikker dmv aanleg van poelen en de inrichting van ecologische tuinvijvers. Doel van het project is een poelensnoer realiseren tussen de Dauteweyers en de Maten (twee broedbiotopen van de boomkikker). Ook Patersbos kan een stapsteen worden en teven ook dienst doen als educatieve plek. Er zullen activiteiten georganiseerd worden rond onderwateronderzoek en poelenscheppen samen met de scholen, Chiro en/of buurtbewoners. Concreet zullen er middelen aangevraagd worden voor de aanleg van poelen/natuurvriendelijke tuinvijvers en voor de activiteiten met de buurtbewoners. Eikelmuis In 2014 diende Natuurpunt Limburg i.s.m. Natuurpunt Borgloon, Stad Borgloon, RLH en Natuurpunt Studie een biodiversiteitsproject in om de eikelmuis in Borgloon een duwtje in de rug te geven. Natuurpunt wil hiervoor (1) de vrijwilligerswerking heropstarten, (2) inventarisatiemethodes vergelijken en (3) omwonenden sensibiliseren en informeren. Het RLH coördineert biotoopherstel in en rond Grootloon. Aangezien dit project werd goedgekeurd, start de uitvoering in 2015.

2.9

Quick-win projecten NATURA 2000 ANB

De Quick-win projecten krijgen een nieuwe naam: Investeringssubsidie Natuur. Er werden in 2014 twee projecten goedgekeurd, de uitvoering ervan gebeurt in 2015: Natuurherstel Groot Terherken (Diepenbeek) Betrokken SBZ-gebied: BE2200038-18 Bossen en kalkgraslanden van Haspengouw Instandhoudingsdoelstellingen:

• • • • •

Optimaliseren staat van instandhouding alsook uitbreiding van de habitats 6510, 6410 en 6230 Versterken bloemrijke hooilandvegetaties als open plek en mantel-zoomvegetaties in de randzones van het bos, versterken bosranden Herstel plaatselijke hydrologie voor een duurzaam herstel van de beoogde graslandvegetaties. Herstel habitat kamsalamander door herstel poel en kwalitatief versterken graslanden boshabitat Kwaliteitsverbetering habitat door graslandherstel en versterken bosranden voor de grauwe klauwier

Grote Modderkruiper Schulensbroek (Herk-de-Stad) Betrokken SBZ-gebied: BE2400014-13De Demervallei Instandhoudingsdoelstellingen:

11


•

•

•

In het bolwerk van de grote modderkruiper in de SBZ Demervallei, namelijk het Schulensbroek, is een sterke achteruitgang van deze soort gedocumenteerd, terwijl er hier nog geschikte habitats aanwezig lijken te zijn. Verder onderzoek naar de verspreiding van de soort in dit SBZ-H gebied dringt zich op in functie van de bepaling van de huidige status van de soort. Het Schulensbroek behoort tot 1 van de 3 aangemelde gebieden in Vlaanderen waar de kwartelkoning opduikt in gunstige jaren. Toch is de soort ook hier een uiterst zeldzame tot onregelmatige broedvogel. Het Schulensbroek heeft hoge potenties voor kwartelkoning. Het is voor deze soort belangrijk dat het landschap in deze gebieden maximaal open gemaakt en gehouden worden. Door de wilgenopslag in en rond het slotennetwerk te verwijderen, wordt gewerkt aan het herstel van de laag gelegen schrale hooilanden (habitat 6510).

De twee lopende projecten in Merlemont en in Duras worden in 2015 afgerond: − Vijverherstel Duras (Sint Truiden): in het SBZ-gebied ‘het Vinne’ zullen voor habitattype 3150 en 6430_hf een QuickWin twee historische vijvers en hun omgeving hersteld worden. In 2014 werd gestart met de voorbereidende werken (uitvoeringsplan, nodige vergunningen, aanbesteding) zodat in 2015 gestart kan worden met de uitvoeringen. − Graslandherstel Merlemont (Diepenbeek): Binnen dit project zullen enkele zeldzame percelen blauwgrasland hersteld worden. In eerste instantie zal achterstallig beheer worden uitgevoerd (maaien met afvoer, verwijderen houtige opslag en ontstronken) en zal de oorspronkelijke begreppeling worden hersteld zodat zuur regenwater niet te lang op de percelen blijft staan en de kwelinvloed meer kan spelen.

2.10 Interreg Vlaanderen-Nederland In 2015 zullen er samen met tal van partners binnen Vlaanderen en Nederland vier nieuwe projectideeën uitgewerkt en ingediend worden voor de eerste projectcall van Interreg grensregio Vlaanderen-Nederland: Een markt voor akkernatuur Doelstelling: Landbouwproducten en akkernatuur vermarkten die op een meer duurzame en ecologische manier geproduceerd zijn met aandacht voor het landschap, haar biodiversiteit en de ecologische impact van het landbouwbedrijf en dit op basis van een innovatief samenwerkingsmodel voor groene economie. −

LANDSCHAP & BIODIVERSITEIT: Verbeteren van het beheer van de open akkergebieden in Vlaanderen en Nederland via een gebiedsgerichte visie en onderhoudsplannen.

−

BEDRIJVEN: Aanreiken van de nodige kennis aan de landbouw voor duurzame landbouwbedrijfsvoering via het uitvoeren van biodiversiteitsscan en duurzaamheidsdoorlichting van het bedrijf en de opmaak van een actieplan voor de toekomst op maat van het bedrijf (CO2/energie impact, impact op landschap, erosie, biodiversiteit, water, …). Via een verbetering van de afzetmarkt voor korte keten en lokale producten nieuwe inkomsten voor landbouwers genereren.

−

DRAAGVLAK & VERMARKTING: Korte keten producten met aandacht voor natuur en landschap ontwikkelen en introduceren in het gangbare gamma van de afzetmarkten. De

12


−

consument sensibiliseren te kopen met oog voor het lokale landschap, biodiversiteit en duurzame bedrijfswerking (opzetten van lokale netwerken, ketens en communicatiestrategieën). Draagvlak, imago en vertrouwen van de klant richting duurzame landbouw doen groeien zodat meer korte ketenlandbouw en lokale producten gekocht worden. Via deze weg de verantwoordelijkheid voor het behoud (en de financiering) van een kwaliteitsvolle open ruimte ook bij de burger leggen. SAMENWERKING/KENNISUITWISSELING: Innovatief samenwerkingsverband opzetten tussen verschillende actoren (natuur, landbouw, verwerkers, verdelers, detailhandel, …). Methodieken en demostratietrajecten van gebiedsgerichte en bedrijfsgerichte aanpak tussen Nederland en Vlaanderen uittesten over de grenzen heen.

Meer natuur voor pittiger fruit Doelstelling: Versterking van de biodiversiteit in intensieve fruitstreken vanuit de sector zelf: verhoging van de diversiteit aan natuurlijke bestuivers als 'driving force' voor meer flora en landschapselementen op bedrijfs- en gebiedsniveau. −

Opbouw van stabiele populaties wilde bijen in intensieve fruitregio's, door het stimuleren van aantallen wilde bijen in het algemeen, alsook het opkrikken van restpopulaties van zeldzamere bijensoorten.

−

Versterking van de biodiversiteit op bedrijfsniveau: meer wilde flora, struiken en ruigere stukken, en diersoorten die meeliften: o.m. bunzing, hermelijn, vleermuizen, eikelmuis

−

Implementatie van een gebiedsgericht model in een aantal zones waar laagstam een landschapsbepalende factor is: natuurlijkere inrichting van openbaar domein (bermen, openbaar groen in brede zin) ifv wilde bestuivers en voorzien van nestgelegenheid, sensibilisatie van particulieren naar een meer natuurlijke tuinaanleg en bijenvriendelijk beheer

−

Toegepast onderzoek naar bestuivingsrelevante soorten, impact van de maatregelen op de opbrengst en optimalisatie van de teelttechniek door fruittelers: o.m. aangepast gebruik van bestrijdingsmiddelen, projectopvolging verzekeren door koppeling met economische resultaten

Coöperatief Waterbeheer Binnen dit project wordt gepoogd om via een zo ruim mogelijke samenwerking draagvlak te creëren rond waterbeheer en gezamenlijke projecten op te starten. Voor de regio Haspengouw dienen we een concreet project in rond de vallei van de Herk en Mombeek. Onze integrale projecten zijn erop gericht om bevoegde overheidsdiensten rond water en ruimtelijke ordening zoveel mogelijk te laten samenwerken. De vaak versnipperde bevoegdheden en expertises worden op die manier projectmatig gebundeld tot en met de effectieve uitvoering op het terrein. We slaan ook een brug tussen waterloopbeheer en (grond)waterafhankelijke vallei-ecologie. Onze projecten vinden niet alleen plaats op eigendommen van natuurverenigingen, maar ook op private eigendommen en gemeentelijke eigendommen (publiek-private participatie). Elk project wordt bovendien voorgesteld aan de omwonenden, hetgeen de lokale betrokkenheid bevordert. Beleefbare landschappen In Europa - dus ook in Vlaanderen en Nederland - voltrekken zich momenteel een aantal substantiële sociale, economische en ecologische veranderingen. Deze zullen zonder de nodige

13


maatregelen en innovatie een grote impact hebben op de levenskwaliteit van vele Nederlanders en Vlamingen. Met een aantal concrete projecten willen de projectpartners in verschillende streken in de Grensregio Vlaanderen-Nederland (vb. Het Groene Woud, Haspengouw, RivierPark Maasvallei,…) synergie creëren tussen de verschillende stakeholders in het buitengebied. Zo kunnen ze samen de economische en maatschappelijke doelen op het gebied van landschap, natuur en klimaat realiseren en het buitengebied toekomstgericht en op een duurzame manier te ontwikkelen. De partners zullen geplande maatregelen realiseren met een hele reeks maatregelen die zijn ondergebracht in 5 werkpakketten: − biodiversiteit en landschapskwaliteit − water − communicatie − projectmanagement − Met een horizontale aanpak zal over deze werkpakketten heen worden gewerkt aan een participatieve aanpak, kennisuitwisseling en klimaatadaptatie voor de ontwikkeling, inrichting en beheer van natuur en landschap in de Grensregio. Met alle partners zal bovendien worden samengewerkt voor de realisatie van het werkpakket ‘ontwikkeling business modellen’. Voor de regio Haspengouw schuift het Regionaal landschap Haspengouw en Voeren de vallei van de Herk – en Mombeek naar voren.

14


3 Landschapszorg en streekeigen karakter 3.1

Landschapsanimator en landschapsteam

De budgetten voor de algemene landschapswerking van de regionale landschappen werden begin 2014 overgedragen vanuit de Vlaamse overheid (Onroerend erfgoed) naar de provincie. De werking van de landschapsanimator gebeurt sindsdien in overleg met de provincie. De werking concentreert zich naar analogie met de voorgaande jaren binnen de ankerplaatsen en relictzones en historische sites in het werkingsgebied van het RLH. In 2015wordt het budget voor de algemene landschapszorg o.a. ingezet voor aanplantingen en achterstallig onderhoud van kleine landschapselementenin Tongeren (omgeving Diets-Heur, Vreren, Nerem, Sluizen), omgeving Duras, Voerstreek, … . Indien het PDPO project rond boomgaarden wordt goedgekeurd, zal er vanaf 2015 extra aandacht uitgaan naar het behoud en herstel van deze landschapselementen. Er wordt een opmeting gedaan van de Oude Herk in Herk-de-Stad, met de bedoeling een historische meander te herstellen. Ook het herstel van Klein Historisch erfgoed en parkbeheer komen aan bod in onze werking (o.a. herstel omgeving Lambertusbron Kortessem, boomverzorging Mariagaarde Hoepertingen). Er zal in het thema van autochtone bomen en struiken een zaadboomgaard worden ingericht. De landschapsanimator is ook nauw betrokken bij het herstel van de omgeving van de kluis van Vrijhern. In 2015word het landschapsinrichtingsplan verder uitgevoerd: aanplant inheemse hagen en bomen, herstel boomgaard, inrichting volkstuin, verbeteren toegankelijkheid omgeving, … Om het kenmerkende landschap van de streek op een aantrekkelijke manier onder de aandacht van de streekbewoners en bezoekers te brengen, wordt dit jaar geïnvesteerd in een mobiele infostand voor het RLH. Link met:Leader KHE, landschapsloket, Leader Vrijhern, Leader bloesemlint, ...

3.2

Landschapsloket

Het Landschapsloket is een vaste waarde binnen de werking van het RLH. Gemeenten, particulieren en landbouwers vinden gemakkelijk de weg hier naartoe. Jaarlijks worden er tal van adviezen verleend. Iedereen met een specifieke vraag rond de aanleg en het beheer van kleine landschapselementen, een natuurvriendelijke inrichting van een perceel, het gebruik van streekeigen soorten en autochtoon plantmateriaal, vragen i.v.m. snoei en achterstallige onderhoudswerken, oude fruitvariëteiten, gebruiksmogelijkheden, de hagendorser, subsidiemogelijkheden en vergunningen,… worden deskundig verder geholpen. Via de werking van de parkrangers kunnen er ook concrete uitvoeringen op terrein plaatsvinden, zoals de aanplanting van hagen en heggen, hoogstamboomgaarden, houtkanten, solitaire bomen of knotbomen, de aanleg van natuurlijke ploegen, of achterstallige onderhoudswerken aan KLE. Doelgerichte acties en communicatie leidt direct tot vele concrete vragen en uitvoeringen. Via de KLE-folders wordt er bijkomend info verstrekt en aandacht besteed aan het belang van KLE. Op deze manier vergroten we het draagvlak voor natuur en landschap in de streek. Er wordt een KLE-folder uitgewerkt rond het thema ‘gemeentelijke subsidies’ en ‘streekeigen plantgoed’: de druk hiervan is voorzien in 2015. In 2015 zal er ook weer een basiscursus snoeien van hoogstamfruit ingericht worden.

15


3.3

Leader Bloesemlint

In het voorjaar van 2015 wordt het project Bloesemlint verder afgerond. Er worden nog enkele aanplantingen en inrichtingen uitgevoerd. De aanplant van de hoogstamfruitbomen gebeurt i.s.m. scholen, vrijwilligers, … en het beheer nadien wordt gedaan (waar mogelijk) door een hoogstambrigade. De oprichting van hoogstambrigades voor het beheer van hoogstamfruitbomen wordt verder bekeken. Door middel van boompaspoorten wordt er aandacht besteed aan de verschillende variëteiten van hoogstamfruit. Er wordt verder een stand uitgewerkt rond het thema hoogstamfruitbomen en op het wandelevent op 1, 2 en 3 mei zullen er activiteiten plaatsvinden in het kader van de hoogstamboomgaard. Ook werden er diverse soorten nestkasten aangekocht; deze hebben een educatieve functie en worden in overleg in de hoogstamboomgaarden opgehangen.

3.4

Hoogstamkernen in Sint-Truiden

Het verder opvolgen van herstel- of aanplantingswerken in de boomgaardsites van de reeds afgesloten contracten van het R.U.P Groene Waarden vormt een belangrijk onderdeel van de samenwerkingsovereenkomst met de Stad Sint-Truiden. Op het terrein zal de coördinatie van de uitvoerende landschapsploegen essentieel zijn met steeds de terugkoppeling naar de eigenaars. Het regionaal landschap zal in de volgende jaren blijven trachten om niet-geïnteresseerde eigenaars binnen het R.U.P aan te moedigen tot het afsluiten van overeenkomsten zodat het behoud van hoogstamkernen gegarandeerd is. Wat betreft het algemene verloop zal er blijvend advies en ondersteuning gegeven worden zodat een duurzaam beheer en behoud van de hoogstambomen verzekerd is. Het openstellen van de boomgaarden voor omwonende tijdens de oogst (plukactiviteit) zal in 2015 uitgewerkt worden.

3.5

Parkrangers in Haspengouw en Voeren

Met middelen van het SALK (Strategisch Actieplan voor Limburg in het Kwadraat), de Provincie Limburg en de Zuid-Limburgse gemeenten wordt het project Parkrangers verlengd en blijven de twee landschapsteams aan de slag in Haspengouw en Voeren tot minstens 2018. De steden en gemeenten kunnen aanspraak maken op een aantal werkdagen van deze ploegen die door het regionaal landschap wordt aangeworven en aangestuurd. - De landschapsteams staan enerzijds in voor het onderhoud van de Greenspots en het Verborgen Moois maar ondernemen ook acties die focussen op het verbeteren van de kwaliteit van de collectieve, maar vaak anonieme ruimte langsheen recreatieve routes voor fietsers en wandelaars. - Daarnaast zal er een ploeg werken uitvoeren die de ecologische kwaliteit en de beeldkwaliteit van het landschap ten goede komen. Dit kan zowel op openbare domein als op particuliere eigendommen.

16


3.6

VLM-bedrijfsplanner

De bedrijfsplanner adviseert de landbouwer inzake agrarisch natuurbeheer en de mogelijkheden om beheerovereenkomsten toe te passen op zijn bedrijf. Nergens in Vlaanderen zijn er zo veel mogelijkheden voor landbouwers voor het afsluiten van beheerovereenkomsten dan in de regio Haspengouw en Voeren. Er zijn verschillende gebieden voor hamsters, akkervogels en botanisch beheer afgebakend. Ook de pakketten van erosie en beheer van kleine Landschapselementen kunnen vaak ingezet worden. Binnen PDPO III (2014-2020) zal Haspengouw en de Voerstreek dan ook als volledig aandachtsgebied gedefinieerd worden. De werking van de bedrijfsplanner kadert in de samenwerkingsovereenkomst tussen het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren en de Vlaamse Landmaatschappij betreffende het stimuleren van de gebiedsgerichte inzet van beheerovereenkomsten. De uitdagingen binnen PDPO III (20142020) liggen dan ook sterk op de gebiedsgerichte aanpak. Hierdoor zal de samenwerking tussen de VLM en de regionale landschappen nog belangrijker worden. Door de samenwerking worden de beheerovereenkomsten efficiënter, effectiever en correcter ingezet. Onder een efficiëntere en effectievere inzet wordt in het kader van de samenwerking verstaan het inzetten van beheerovereenkomsten binnen projectgebieden in het werkingsgebied van het regionaal landschap. Projecten en gebieden die binnen het regionaal landschap extra aandacht zullen krijgen zijn: − De holle wegen (aanleg van grasstroken ter bescherming van de schouders van de holle wegen) − De Herk & Mombeek vallei (grasbufferstroken richting vallei) − Het gebied van De Cirkel - Ruilverkaveling Jesseren − Akkervogel- en hamstermaatregelen in Droog Haspengouw − Nectarranden – bloemenranden (nieuw pakket) − …

3.7

Klein historisch erfgoed in de kijker

Met dit Leaderproject willen we werken aan de instandhouding en het opwaarderen van (de omgeving van) kleine cultuurelementen, kennis vergaren rond de historiek en de betrokkenheid van de omwonenden vergroten. Dit project loopt af in juni 2015. Er zullen in het kader van dit Leaderproject nog enkele elementen en hun omgeving hersteld worden. Tijdens de wandeldriedaagse Haspengouw op 1, 2 en 3 mei wordt het onderwerp extra onder de aandacht gebracht.

3.8

Kluis van Vrijhern herbeleefd

Op 1 juni 2012 ging het Leader-project ‘De Kluis van Vrijhern herbeleefd’ officieel van start. Gemeente Hoeselt is promotor en schakelde het regionaal landschap in om het project te begeleiden. Het project is juni 2015 afgerond. Het project is gericht op het bewaren, het ontsluiten en het herbestemmen van de Kluis en zijn bijzondere cultuurhistorische erfgoed. De aandacht zal enerzijds gaan naar de opwaardering en landschappelijke herinrichting van de omgeving van de kluis en anderzijds naar de herinrichting

17


van de binnenruimte van de Kluis als plaats van ontmoeting. Ook zal het cultuurhistorische verhaal over de kluis en het kluizenaarsleven een plaats krijgen bij de ontwikkeling. In 2014 werd een start gemaakt met de uitvoering van het landschapsinrichtingsplan, opgesteld door Hannes Van Meer, landschapsarchitect van het Architectenbureau Team Van Meer. In dit kader werden heel wat bomen verwijderd en gebeurde een dunning in het kastanjebos. Ook werd een concept ontwikkeld voor de cultuurhistorische duiding op de site en werd een dossier voorbereid en goedgekeurd voor de inrichting van volkstuinen op het domein van de kluis. Voor 2015 zullen deze acties zichtbaar worden op het terrein: - Verdere uitvoering van het inrichtingsplan: de aanleg van een nieuwe toegangsweg, een verruimde parking, nieuwe paden en een terras, de inrichting van een volkstuin, de heraanplant hoogstamboomgaarden, hagen en struiken. Regionaal landschap volgt deze werken op terrein op; - De inrichting van de cafetaria en de cultuurhistorische ontsluiting van de site. Het concept dat door het ontwerpbureau Bailleul ontwikkeld werd, wordt uitgevoerd op terrein. Regionaal landschap zal de input ism de heemkundige kring verzorgen, doet de redactie van de teksten en volgt de plaatsing op terrein op; - De inrichting van een volkstuin en de aanwerving van tuiniers. De coördinatie hiervan wordt door het regionaal landschap gedaan, van communicatie tot uitvoering op terrein; - Ook zal er een programma voor culturele/ toeristische activiteiten opgesteld worden i.s.m. met de gemeente Hoeselt, de vzw Vrienden van de Kluis en de Heemkundige kring van Hoeselt. Hiervoor zullen ook andere subsidiekanalen aangesproken worden. De site zal in de zomer feestelijk heropend worden.

3.9

Intergemeentelijke Onroerende Erfgoeddienst Haspengouw

Gemeenten kunnen de krachten bundelen en een intergemeentelijke onroerend erfgoeddienst (IOED) oprichten. Deze IOED kan bepaalde taken voorbereiden of opnemen voor de betrokken besturen. Het nieuw Onroerend Erfgoeddecreet geeft de mogelijkheid om een aanvraag tot IOED erkenning in te dienen. Als Regionaal Landschap willen we deze nieuwe mogelijkheden voor de streek zeker steunen, benutten en willen we hierin samen met de gemeenten trekker zijn. Dit omdat we als RLH reeds jaren expertise, netwerk en terreinkennis opgebouwd rond Onroerend Erfgoed. Dat bewijzen tal van projecten oa vanuit de werking van de Landschapsanimator en projecten zoals de inrichting en ontsluiting van de tumuli (Gingelom), de mergelgrotten in Vechmaal (Heers), het Romeins Aquaduct aan de Beukenberg (Tongeren), De Kluis van Vrijhern (Hoeselt), De Burcht van Brustem (Sint Truiden), beschermde kapellen, kruisen, tal van herstelwerken in kasteelparken, … Daarom wil het Regionaal Landschap samen met haar partners een aanvraag voorbereiden en indienen. Momenteel bestaat er in het Zuidoosten van Limburg reeds een IOED voor de gemeenten Riemst, Voeren en Bilzen (nl. ZOALD+). Er zal dus zeker onderzocht worden welke kennisuitwisseling en samenwerking er kan gebeuren om zo te komen tot een optimale onroerende erfgoedwerking in Oost en West Haspengouw. Voorwaarden om erkend te worden: − Samenwerking tussen minstens drie Vlaamse gemeenten − Op basis van een omgevingsanalyse aantonen dat het werkingsgebied over een gemeenschappelijk erfgoedpakket beschikt.

18


− − − − −

Een integraal en geïntegreerd onroerend erfgoedbeleidsplan indienen, met een gezamenlijke visie en plan van aanpak. De vrijwilligerswerking ondersteunen. Een lokaal draagvlak creëren. Over voldoende expertise beschikken. Een consultatienetwerk uitbouwen.

Gemeenten die momenteel willen instappen: Gingelom, Heers, Kortessem, Borgloon en Hoeselt. Met de stad Sint Truiden is er een positief verkennen gesprek geweest. Andere gemeenten kunnen uiteraard in een latere fase ook nog instappen. In een eerste ruw concept voor de IOED Haspengouw komen tot onderstaande thema’s waarmee we een mooi gemeenschappelijk erfgoedpakket willen aanbieden: − Thema van het Romeins erfgoed − Thema van het religieus erfgoed − Thema van het burchten- en kastelenlandschap − Thema van Fruitgeschiedenis

3.10 Strategische Open Ruimte project Voerstreek In 2014 diende het Regionaal Landschap samen met de gemeente Voeren, de Provincie, de Vlaamse administraties van Natuur, Landbouw, erfgoed en de Vlaamse onderzoeksinstellingen (INBO, VITO, ILVO) een Strategisch open Ruimte Project in bij Ruimte Vlaanderen onder te titel “Voerstreek: uniek platteland euregionaal verankerd”. Het project werd jammer genoeg in 2014 niet goedgekeurd, omdat het globale hefboomeffect en het grensoverschrijdende kader onvoldoende werden uitgewerkt. In 2015 willen we dit project samen met de partners opnieuw aanmelden, waarbij we rekening zullen houden met de opmerkingen van de jury. We willen via een geïntegreerd, grens- en sectoroverschrijdend projecteen onderscheidend voordeelopbouwen in het behoud van de biodiversiteit en de duurzameontwikkeling van het karakteristieke landschapen dit met het oog op deleefkwaliteit, de tewerkstelling in delandbouw en het duurzaam toerisme van de Voerstreek. Zowel natuurliefhebbers, als onderzoekers, recreanten en ondernemers vinden hun weg naar de Voerstreek. De toeristische sector in de Voerstreek zet nadrukkelijk in op zachte recreatie en de gemeente profileert zich als ‘natuurlijk rustig’. Het is zaak deze waarden voor onze toekomst te behouden met als basis de rijke cultuurhistorie en de uitzonderlijke natuur- en landschapswaarden. Concreet willen we ons via dit project richten op: − Het realiseren van een sterk (eur)regionaal gedragen coördinatie- en communicatieplatform waarbij allerlei projecten en initiatieven op elkaar worden afgestemd. Zo willen we tot een efficiënte, effectieve en geïntegreerde gebiedsgerichte visie en uitvoering komen, waarbij een sectoroverstijgende aanpak vanzelfsprekend is − Bijdragen tot het duurzaam behoud en de verdere ontwikkeling van het landschap op langere termijn. − Het ontwikkelen en benutten van extra kansen voor landbouw, toerisme, biodiversiteit en cultuurhistorische landschapswaarden − Het onderzoeken, uitwerken en toegankelijk maken van de culturele en landschappelijke biografie van de streek

19


−

Het verbeteren van de kwaliteit en het zoneren van de toeristische gebieden. Kwaliteit voor toeristen en levenskwaliteit van de eigen inwoners verbeteren.

Om dit project te kunnen realiseren hebben reeds verschillende Vlaamse administratie en onderzoeksinstellingen zich geëngageerd: het Agentschap Natuur en Bos, het Agentschap Onroerend Erfgoed, Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling, de Vlaamse Landmaatschappij, het Instituut voor Natuur en Bos onderzoek, het Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek en het Vlaams Instituut vaan Landbouw en Visserijonderzoek. Daarnaast zal er ook over de gemeentegrenzen worden samen gewerkt oa via het Euregionaal platform 3-landenpark. Het Regionaal Landschap zal hierin in nauw overleg met de gemeente Voeren en haar inwoners de rol van bruggenbouwer op zich nemen. Hierbij is samenwerking het sleutelwoord waarbij wederzijds respect voor ieders functie, doel en werkwijze in het landschap uitgangspunt is.

20


4 Recreatief medegebruik en natuurrecreatie 4.1

Greenspots: Wandelen als streekproduct - een nieuwe dimensie voor wandelen in Haspengouw

In het kader van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling, as 4 (LEADER), startten we in 2012met het project “Wandelen als streekproduct – een nieuwe dimensie voor wandelen in Haspengouw”. Het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren is hoofdpromotor van dit project. Toerisme Limburg, De Wroeter, de Nationale Boomgaardenstichting en de stad Borgloon zijn de copromotoren. De projectwerkgroep komt regelmatig samen om het verloop van de acties te bespreken. Het project loopt nog tot en met juni 2015.

Doelstelling van het project is het wandelproduct verder uit te bouwen tot een aantrekkelijk ‘streekproduct’ via verschillende acties: een breder product, voor meer mensen. In 2015 werken we verder aan de volgende acties: 1. Inrichting van picknickplaatsen en ontwikkeling van picknickarrangementen 2. duiding van informatie over de karakteristieken van de streek, a. via infobordjes b. via optimalisatie en verbetering website www.wandeleninlimburg.be 3. ontwikkeling van een wandelkaart van de Streek-GR Haspengouw 4. officiële opening van de Streek-GR Haspengouw tijdens de Haspengouwse Wandeldriedaagse op 1, 2 en 3 mei 2015, in samenwerking met de vzw Grote Routepaden (= meerdaagse wandelbeleving) 5. ontwikkeling van een wandelproduct voor kinderen (= kinderbeleving) 6. uitbouw van de stroopsite als vertrekpunt van de nieuwe wandelbeleving Daarnaast worden trends en ontwikkelingen rond het wandelgebeuren verder opgevolgd via de opzet van een kwantitatieve en kwalitatieve monitoring van de wandelgebieden: 1. wandeltellingen opvolgen, er werden 10 wandeltellers geplaatst op de Greenspots 2. opstellen van onderhouds- en beheersvisies per Greenspot (voortdurende opvolging) 3. enquêtes afnemen om het profiel van de Haspengouwse wandelaar beter te leren kennen De resultaten van de wandeltellingen en de enquêtes worden verzameld en zullen tijdens een informatiebijeenkomst gepresenteerd worden.

4.2

Verborgen moois in Haspengouw

Verborgen Moois laten je expliciet kennis maken met de karakteristieken van het Haspengouwse landschap mbt: de natuur (beekvalleien en brongebieden), het erfgoed (kastelen en kasteelparken, Romeins verleden), de geologie (mergel), kleine landschapselementen (hoogstamboomgaarden, holle wegen…), het religieus verleden (kloosters en abdijen) enz. In 2012 werd een nieuw dossier (FASE 3) voorbereid en goedgekeurd in het kader van de subsidielijn ‘Toeristisch Recreatieve Projecten’ van Toerisme Vlaanderen en het subsidiereglement van de provincie Limburg betreffende ‘de subsidiëring van de uitbouw van toeristische ontwikkelingen op de routestructuren en de toeristische vermarkting ervan’. Vijf nieuwe Verborgen Moois werden in deze fase opgenomen (Belle Vue (Kortessem/Borgloon), Abdij Mariënlof (Borgloon), Millen (Riemst), Tumuli (Gingelom), Burchtruïne Jonckholt (Bilzen)). In 2014 werd de verborgen moois Gingelom feestelijk geopend. In 2015 zijn de Verborgen Moois

21


Jonckholt en Millen aan de beurt. De Verborgen Moois Belle Vue Bos en Mariënlof volgen in 2016 (afhankelijk van de ruilverkaveling Jesseren) en zullen in 2015 alvast voorbereid worden. In dit project zullen de noodzakelijke recreatieve inrichtingen worden voorzien. Daarnaast is er ook een multimediale ontsluiting (via de ontwikkeling van een mobiele website) voorzien. In dit kader zullen er thematische filmpjes ontwikkeld worden, die op de website www.wandeleninlimburg.be worden gepubliceerd. De opdracht voor het ontwikkelen van deze filmpjes is gegund aan De Kijkhut. Ook zullen aan het einde van het project alle Verborgen Moois verzameld worden in een handige publicatie of box. De Greenspots en de Verborgen Moois dragen bij aan een complete Haspengouwbeleving.

4.3

Wandelen in Limburg op een hoger niveau

In het kader van Plattelandsontwikkeling PDPO 2007-2013, as 3, gebiedsgerichte werking, diende Toerisme Limburg een project in. De drie Limburgse regionale landschappen zijn in dit project de copromotoren. Het project ging in 2013 formeel van start en loopt tot einde juni 2015. In 2015 werken we dit project af: er zal een Limburgse wandelvisie vastgesteld worden, er wordt een gezamenlijk wandelproduct ontwikkeld (netwerkkaarten per regio), we ontwikkelen een mobiele website voor www.wandeleninlimburg.be en we zullen de overkoepelende communicatie over het Limburgse wandelproduct verbeteren, zodat de bezoeker beter zijn weg kan vinden in het “wandelparadijs Limburg” (website, brochures). Er wordt in dit kader ook een instrument ontwikkeld om de kwaliteit van wandelen in Limburg in de toekomst te verzekeren,via een verbeterd systeem van klachtenopvolging en een goede afstemming rond monitoring. Voor deze acties zijn werkgroepjes actief. In het wandelplatform, dit is het overkoepelende platform met Toerisme Limburg en de drie regionale landschappen, wordt de voortgang van de acties besproken. Medio 2015 zijn deze acties afgerond.

4.4

Uitbouw van kinderbelevingselementen, gekoppeld aan het wandelnetwerk Voerstreek

Via een offertevraag zal een opdracht worden uitgegeven voor de constructie van een aantal speelelementen (takkennesten, boomhut, wilgentunnel,..). De overige infrastructuren (takkenrillen, poorten, banken) worden door sociale economieploegen geplaatst. Er zal ook een kinderstapkaart en een 4-tal infoborden worden ontwikkeld en geplaatst. Alles zal afgerond zijn voor het einde van het project in juni 2015.

4.5

Opvolging project Sint-Pietersberg

In 2015 zal de begeleiding van de Ambassadeurs en de coördinatie van het onderhoud van het wandelnetwerk Sint-Pietersberg verder opgevolgd worden. Wij voorzien daarnaast de volgende nieuwe initiatieven:

•

Nieuwe financiële middelen Door de intensieve controles door de ambassadeurs en bijna 10 jaarna de aanleg van het wandelen fietsnetwerk, blijken de vaste bijdragen van de gemeenten niet meer te volstaan om aan alle opmerkingen tegemoet te komen. Daarom gaan we de komende maanden

22


onderzoeken of er bijkomende middelen gevonden kunnen worden bij andere partners, bijv. door sponsoring van in de regioactieve bedrijven of van horeca. •

Inventarisatie bezienswaardigheden In samenwerking met de Ambassadeurs zullen alle bezienswaardigheden voor de SintPietersberg in kaart gebracht en beschreven worden om opgenomen te worden op de website Wandelen in Limburg.

•

Lancering mobiele applicatie voor het wandelen Er wordt een app aangekocht waarmee de wandelingen en de bezienswaardigheden van de Sint-Pietersberg gedownload kunnen worden. Deze app biedt ook mogelijkheden om de nieuwe sponsors op te vermelden

•

Printemps Grandeur Nature Op 11 april vindt deze grote activiteit plaats op de Sint-Pietersberg, in samenwerking met de Waalse zender Vivacité. Er zijn tientallen workshops gepland rond natuuractiviteiten.

23


5 Natuureducatie: 5.1

Cursus Hagen leggen

Omwille van de vele inschrijvingen voor de cursus Hagen leggen eind 2014, wordt deze cursus in het voorjaar opnieuw ingericht. Hagen zijn karakteristiek voor onze streek. Om ze in goede conditie te houden of omwille van esthetische redenen, werden in het verleden speciale technieken toegepast, zoals het leggen van de haag. Deze technieken zijn nog bij weinig mensen gekend en daar willen we als regionaal landschap wat aan veranderen.

5.2

Infomoment IHD’s

Naar aanleiding van de (geplande) uitvoeringen in kader van de instandhoudingsdoelstellingen zal in 2015 een infomoment georganiseerd worden waarbij de projecten kort toegelicht worden tijdens een terreinbezoek.

5.3

Snoeicursus hoogstam

In het voorjaar van 2015 start een 10-delige cursus over de aanplant en het onderhoud van hoogstamboomgaarden. Deze cursus zal plaatsvinden in Riemst: − 21 februari: Fruitbiologie en de fruitboom als levend organisme − 21 maart: Grondbewerking, planttechnieken en principes van de snoei − 21 maart: praktijk Vorm- en onderhoudssnoei (op locatie) − 28 maart: praktijk Sleunen van fruitbomen (op locatie) − 25 april: praktijk Enttechnieken (op locatie) − 20 juni: Kleinfruit − 20 juni: Herkennen van ziektebeelden en hun biologische bestrijding − 20 juni: praktijk Herkennen van ziektebeelden en hun biologische bestrijding (op locatie) − 27 juni: praktijk Oculeren en chipbudden (op locatie) − 22 augustus: praktijk zomersnoei (op locatie) − 26 september: Variëteitenkeuze en het oogsten en bewaren van fruit (met mogelijk tot proeven) Cursus zomersnoei van hoogstamfruit Hoogstamfruitbomen zijn karakteristiek voor onze streek. Om de fruitbomen in goede conditie te houden, moet er op de juiste tijdstippen gesnoeid worden. Dit vraagt enige vakkennis maar is via een korte theoretische uitleg en de toepassing in de praktijk makkelijk onder de knie te krijgen. Daarom organiseert het RLH in de zomerperiode van 2015 een cursus zomersnoei van hoogstamfruitbomen.

5.4

Educatief aanbod naar scholen/kinderen

Binnen de projecten van het regionaal landschap wordt er geregeld een luik voor kinderen opgenomen. Hoe jonger we de mensen kunnen betrekken met natuur en landschap hoe groter de respons is die we kunnen verwachten. We stellen vast dat het enthousiasme bij de scholen steeds erg groot is en we krijgen dan ook geregeld vragen van scholen en gemeenten om educatieve acties te begeleiden.

24


•

Beekbrigade/Broekbrigade: het educatief pakket ‘Beekbrigade’ is oorspronkelijk ontwikkeld voor het valleigebied van de Herk en Mombeek. De scholen van Alken en Hasselt kunnen er gebruik van maken. Binnen Aquadra is het pakket verruimd voor het valleigebied van de Jeker en de Voerstreek zo kunnen ook de scholen van Tongeren en Voeren de Beekbrigade implementeren in hun lessen. De vzw Gors heeft het pakket ‘Beekbrigade’ opgenomen in hun aanbod ikv Plattelandsklassen. Het pakket ‘De Broekbrigade’ is door het Natuureducatief Centrum ’t Vloot (Schulensbroek) opgenomen in hun educatief aanbod.

•

Bilzen de boom in: In het kader van het ‘Bilzen biodivers’ worden op 17 en 18 september de leerlingen uit het vierde leerjaar van de scholen in Bilzen en Tongeren uitgenodigd tijdens de fruitige activiteit ‘Bilzen, de boom in’. Tijdens een aantal workshops (fruitverwerking, leven in de boomgaard, …) kunnen de kinderen op een speelse manier kennis maken met de ecologische waarde van hoogstamboomgaarden.

•

Fruit-doe-dag Sint-Truiden Met dit evenement willen we de kinderen op een educatieve wijze laten kennis maken de hoogstamboomgaarden, het fruit en het leven in en rond de boomgaarden. In oktober zal voor de derde keer een dag georganiseerd worden voor de Sint-Truidense basisscholen waarbij de leerlingen zelf appels mogen rapen en persen tot heerlijk sap, nestkastjes in elkaar timmeren, insectenhotels bouwen,… Dit initiatief is in samenwerking met de stad Sint-Truiden, de milieuraad en Wiric.

•

Het plaatsen van bijenhotels Het regionaal landschap krijgt regelmatig de vraag van gemeenten en natuurverenigingen om hen te ondersteunen om een actie te ondernemen voor de bijenpopulaties. Daarom wordt er dit jaar in samenwerking met Orchis vzw een scholenactiviteit georganiseerd waarbij in hun gebieden een bijenhotel gebouwd zal worden. Het bijenhotel zal langs het knuppelpad ter hoogte van de Motmolen in Bilzen geplaatst worden. Bovendien worden de mogelijkheden bekeken om samen met de gemeente Diepenbeek in Rooierheide aan het Patersbos een bijenhotel te bouwen met de omliggende school en hieraan een educatieve activiteit te koppelen. Ter versterking van de bijenpopulaties in Gingelom zal er in de loop van het voorjaar van 2015 ook een insectenhotel geplaatst worden.

25


6 Communicatie en sensibilisatie 6.1

Landschapskrant

In 2015 zal het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren één landschapskrant uitbrengen in Haspengouw. Deze krant wordt een wandelkrant en zal helemaal gewijd zijn aan de Wandeldriedaagse Haspengouw op 1, 2 en 3 mei. In het najaar verschijnt er in Voeren een kinderbelevingskrant.

6.2

Wintershoven Beemd

In Wintershoven (Kortessem) ligt nog historisch waardevol valleigebied. Dit stuk vallei is uniek door de afwisseling van natte beemden, drogere graslanden op hellingen, een valleibos en de begroeiing op de oude trambedding. Het is belangrijk dat dit grotendeels intacte valleilandschap ook in de toekomst behouden blijft. Daarom heeft de gemeente Kortessem besloten om, samen met het Regionaal Landschap en Voeren, een actieplan op te stellen om het gebied integraal aan te pakken. Om dit actieplan en de bijhorende werken toe te lichten aan de buurtbewoners organiseert RLHV in samenwerking met de gemeente Kortessem en de gemeentelijk milieuraad op zaterdag 28 februari een wandeling door het gebied.

6.3

Wandeldriedaagse Haspengouw

Op 1, 2 en 3 mei wordt de nieuwe langeafstandswandeling door Haspengouw officieel ingewandeld. Het wordt een driedaags wandelevenement met trajecten van + 22 km/dag. Er is de mogelijkheid om 1, 2 of 3 dagen te wandelen, al dan niet met een overnachting. Op dag 1 wandelen de deelnemers van in Sint-Truiden naar Borgloon, dag 2 van Borgloon naar Tongeren en dag 3 van Tongeren naar Alden Biesen (Bilzen).

6.4

Bilzen de boom in de

De 4 editie van het fruitpluk evenement voor gezinnen zal plaatsvinden op zaterdag 19 september.

6.5

Opening Verborgen Moois

De burchtruïne Jonckholt in Bilzen zal op 22 maart opengesteld worden voor het publiek met een wandelevenement. Op 20 september zal het Verborgen Moois Millen (Riemst) feestelijk geopend worden.

6.6

Boomgaarden Diets-Heur

In navolging van de inventarisatie van de kleine landschapselementen in het zuid-westelijke deel van Tongeren (kwadrant II), zal in 2015 in Diets-Heur een infomoment gehouden worden m.b.t. het beheer en de inrichting van hoogstamboomgaarden. We willen in deze omgeving immers de bewoners informeren, actief stimuleren en ondersteunen bij het behoud en het herstel van de historische boomgaardengordel rond de dorpskern.

26


6.7

Kluis Vrijhern

In de zomer van 2015 zullen de werken in de omgeving van de Kluis van Vrijhern afgerond zijn. In augustus (waarschijnlijk tijdens de kluisfeesten) zullen we de inrichtingswerken in de kijker zetten.

6.8

Ontwikkelen van een interactieve beursstand

Het regionaal landschap organiseert doorheen het jaar verschillende activiteiten rond natuur en landschap (wandelingen, workshops, Landschapsdoedag, …) en wordt geregeld gevraagd om deel te nemen aan evenementen van andere organisaties, meestal in openlucht. Een unieke gelegenheid om de natuur en het karakteristieke landschap van Haspengouw en de Voerstreek voor te stellen maar een geschikte beursstand ontbreekt. In 2014 is er een offertevraag uitgeschreven. De uitwerking van de mobiele beursstand gebeurt in het voorjaar.

27


7. Begroting INKOMSTEN

2015

Basis subsidies / werkingsmiddelen

568.666,66 €

Subsidies Provincie Limburg (leefmilieu en erfgoed)

475.666,66 €

Subsidies gemeenten

73.000,00 €

Subsidies Maribel

20.000,00 €

Niet-projectgebonden inkomsten

46.000,00 €

Particuliere bijdrage projecten (landschapsanimator+ISN)

36.000,00 €

Verkoop wandelkaarten/publicaties

10.000,00 €

Projectgebonden inkomsten

976.700,00 €

Personeel inkomsten

321.400,00 €

Overhead inkomsten

10.000,00 €

Natuurreceatieve projecten

336.000,00 €

Projecten Natuur - en landschapszorg

309.300,00 €

TOTAAL INKOMSTEN

1.591.366,66 €

UITGAVEN

2015

Personeelskosten

657.500,00 €

Personeelskosten

657.500,00 €

Overhead- en werkingskosten

154.666,66 €

Huurlasten gebouwen

10.000,00 €

Water, gas, elektriciteit

5.000,00 €

Telefoon, gsm

8.000,00 €

Website, internet, licenties PC's

12.000,00 €

Verzekeringen

9.000,00 €

Kosten firmawagens (onderhoud en brandstof)

5.000,00 €

Erelonen (revisor, vertalingen, advocaat, landmeter)

8.000,00 €

Onthaal- en representatiekosten

4.000,00 €

Post

20.000,00 €

Kantoor- en kantinebenodigdheden

4.500,00 €

Onderhoud + huur kopieer

7.500,00 €

Opleiding

10.000,00 €

Boeken, tijdschriften, kaarten

1.000,00 €

Publicaties

26.666,66 €

Poets

8.000,00 €

Sociaal secreatariaat

5.000,00 €

Publieks- en vormingsactiviteiten

10.000,00 €

Foto's

1.000,00 €

Investeringen projecten werking landschapsanimator

80.500,00 €

Kosten projectgebonden realisaties

779.200,00 €

Investeringen natuurreceatieve projecten

377.500,00 €

Investeringen projecten Natuur - en landschapszorg

321.200,00 €

TOTAAL UITGAVEN

1.591.366,66 €

28

Bijlagen Verslag Algemene Vergadering 24/02/2014 Aangepaste statuten vzw Huidige statuten

Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren vzw Verslag Algemene Vergadering Wijer, 24 februari 2014 Aanwezig: a) Stemgerechtigde leden :  gemeenten en provincie : Ludwig Vandenhove (Prov. Limburg), Camille Cuyx (Kortessem), Jan Leus (Heers), Dirk Luyck (Alken), Jan Wicheler (Gingelom), Wim Berden (Herk-de-Stad), Brenda Berden (Nieuwerkerken), Frans Vandormael (Diepenbeek) erkende natuurverenigingen : Stefan Carolus (NP vzw), Jos Ramaekers (NP Limburg), Luk Robijns (NP Leefmilieu Borgloon), Jean Vangrinsven (Limb. Landschap), Charlie Claesen (NP De Herk Heers), Peter Van Lindt (NP Zuidoost Limburg), Piet Rymen (NP De Vrienden vh Schulensbroek), Ludo Royen (NBS), Gustaaf Grouwels (NP Alken), Diederik De Leersnyder (Aulenteer), Jan Konings (Leefmilieu Tongeren), August Feyen (Limburgse Milieukoepel)  erkende landbouwverenigingen : Heidi Pinxten (Boerenbond), René Moyaers (Landbouwcom. St-Truiden)  erkende toeristische verenigingen : Veerle Cops (Toerisme Limburg), Guy Born (Toerisme Voerstreek), Dirk Den Haese (Toerisme Herk-de-Stad)  erkende wildbeheereenheden : Ghislain d’Ursel (WBE Haspengouw), Jozef Bogaerts (WBE Patrijzenkuilen), Ludo Fastré (WBE Perdix) b) Adviserende leden : Ella Baert (Provincie Limburg); Denise Wijnen (milieuambtenaar Hoeselt), Rachel Vanacker (milieuambtenaar Nieuwerkerken); Martijn Erkens (VLM); Veerle Vansant (Zolad+); Dirk Bouve (PCCE); Karen Alders (Diepenbeek); Shanti Huynen (Toerisme Voerstreek); Xavier Noelmans (Toeristische dienst gemeente Riemst); Jef Peeters (NBS) Verontschuldigd : a) Stemgerechtigde leden : S. Jans (Bilzen); H. Vautmans (St-Truiden); P. Jans (Tongeren – Volmacht C. Cuyx), L. Vanwetswinkel (Herstappe), K. Castro (NP Kortessem), L. Schoenmakers (NP Spouwen); N. Geypens (JNM Zuid-Limburg); D. Verrecht (Landelijke Gilden – volmacht H. Pinxten); G. van Hövell tot Westerflier (WBE De Herk – volmacht G. d’Ursel); I. Depraetere (Toerisme Borgloon) b) Adviserende leden : L. Vandebroeck (ALT); I. Leemans (milieuambtenaar Gingelom) , P. Knaepen (milieuambtenaar Heers)

Afwezig: K. Treunen (Wellen), H. Broers (Voeren), J. Dardenne (Borgloon); M. Jordens (Hasselt); B. Vertessen (Hoeselt); C. Bamps (Riemst); J. Bijnens (Orchis), C. Dictus (NP Diepenbeek); I. Schops (NP Beheer); J. Coteur (NP Hasselt-Zonhoven); J. Ruison (WBE Hesbania); (Landbouwcom. ZZB), V. Bijnens (In & Uit Hasselt); F. Thewissen (milieuambtenaar Riemst), R. Meynen (milieuambtenaar Alken); N. Steegmans (milieuambtenaar Borgloon); L. Houtmeyers (milieuambtenaar Diepenbeek); H. Pootemans (Milieuambtenaar Hasselt); P. Gevers (milieuambtenaar Herk-de-Stad), C. Mariotti (milieuambtenaar Kortessem), L. Lousbergh (Milieuambtenaar Tongeren); M.

Parys (Velt Hasselt-Diepenbeek), P. Flamend (milieuambtenaar Wellen), J. Voets (milieuambtenaar Voeren), P. Droogmans (Velt ZO Haspengouw), J. Goffin (ANB), G. Vande Kerkhof (Groendienst Hasselt); Peter Wiame (milieuambtenaar St-Truiden), L. le Hardy (Landelijk Vlaanderen); G. Plevoets (Erfgoedcel Haspengouw), Eddy Timmers (Onroerend Erfgoed): J. Van den Broek (Provincie Limburg) 1. Verwelkoming Ludwig Vandenhove opent de vergadering en heet iedereen welkom. Het aantal stemgerechtigde leden van het RLH bedraagt 52. Op deze vergadering zijn er 28 stemgerechtigde leden aanwezig en 3 leden hebben een volmacht bij zich. Dit wil zeggen dat er geldig vergaderd kan worden. De RL’s worden vanaf 2014 overgedragen aan de provincies. Er zal – samen met de bosgroepen en ANB – een typeovereenkomst opgemaakt worden waarin de grote lijnen vastgelegd zullen worden. De denkdag in Kiewit die er kwam op vraag van de natuurverenigingen zal in 2014 herhaald worden. 2. Verslag Algemene Vergadering 21 februari 2013 De voorzitter vraagt of er bemerkingen zijn bij het verslag. Stemming : de vergadering keurt het verslag éénparig goed.

3. Jaarverslag 2013 Met een PowerPoint presentatie licht de algemeen coördinator de werking van 2013 kort toe en wordt een overzicht gegeven van de geleverde prestaties. Stemming : de vergadering keurt het jaarverslag 2013 eenparig goed.

4. Rekeningen 2013 De boekhoudster geeft een overzicht van de resultatenrekening en de balans van 2013. Het boekjaar werd beëindigd met een winst van 111.250,09 euro. Hiervan wordt 54.170,84 euro toegevoegd aan het fonds bestemd voor het sociaal passief en 57.079,25 euro aan de overgedragen winst. Het sociaal passief op 31/12/13 bedraagt 480.503,86 euro en werd volledig opgenomen in het fonds voor het sociaal passief. Het RLH heeft opnieuw een beroep gedaan op bedrijfsrevisor Ira Nicolaij om de rekeningen steekproefgewijs te controleren. Ze heeft een verklaring zonder voorbehoud afgeleverd m.b.t. de boekhouding 2013. Dhr. Piet Rymen vraagt waarom er 25.000 euro bij de voorzieningen voor risico’s en kosten is opgenomen. An Digneffe antwoordt dat dit bedrag bijkomt bij de voorzieningen voor de wandelpaden. Toerisme Vlaanderen verplicht ons nl om op onze greenspots/verborgen moois routes alle infrastructuur tot minstens 10 jaar na opening te onderhouden. Vermits we intussen al 18 wandelfolders hebben met op elke wandeling minstens 2, maar meestal 3 lussen en er nog een paar Verborgen Moois-wandelingen in de steigers staan, is de toevoeging van 25.000 hier geen overbodige luxe. Stemming : de vergadering keurt de rekeningen met éénparigheid van stemmen goed en gaat akkoord om 54.170,84 euro toe te wijzen aan het sociaal passief en 57.079,25 euro aan de overgedragen winst en geeft kwijting aan de revisor.

5. Kwijting van de bestuurders De Vergadering geeft kwijting aan de bestuurders voor de uitoefening van hun mandaat in de Raad van Bestuur van het voorbije werkjaar. 6. Jaarprogramma en begroting 2014 De coördinator geeft een toelichting bij het jaarprogramma en de begroting 2014. Stemming : de vergadering keurt het programma en begroting 2013 goed.

7. Varia Dhr. Luk Robijns drukt zijn bezorgdheid uit over de verkoop van het kasteel van Rullingen, meerbepaald over de voor Limburg unieke collectieboomgaard die zich op het domein bevindt. De voorzitter stelt voor om dit te melden aan de deputatie waarin erop aangedrongen wordt dat de boomgaard eigendom blijft van de Provincie Limburg en dus publiek bezit. De voorzitter dankt iedereen voor zijn aanwezigheid en feliciteert het team voor de inzet en prestaties van het voorbije jaar. Dhr. Johan Van Den Bosch geeft een boeiende uiteenzetting over de geschiedenis van de regionale landschappen n.a.v. het verschijnen van zijn boek ‘Landschappen voor het leven’. De algemeen coördinator dankt alle aanwezige bestuursleden voor hun inzet voor het regionaal landschap de voorbije jaren.

Ludwig Vandenhove Voorzitter Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren vzw

VOORSTEL STATUTEN – BIJZONDERE ALGEMENE VERGADERING Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren 2015 Naam: Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren Maatschappelijke zetel: Kasteel de Fauconval, Daaleindestraat 2, 3720 Kortessem Ondernemingsnummer: 471371597 TITEL I – Naam, zetel, doel, duur Artikel 1. De vereniging wordt genoemd “Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren vereniging zonder winstoogmerk, afgekort als “RLHV vzw”

Artikel 2. De zetel van de vereniging is gevestigd te Daaleindestraat 2, 3720 Kortessem gelegen in het gerechtelijk arrondissement Tongeren en kan bij beslissing van de Algemene Vergadering binnen hetzelfde arrondissement verplaatst worden.

Artikel 3. Een regionaal landschap is een duurzaam intergemeentelijk samenwerkingsverband tussen maatschappelijke en bestuurlijke actoren en heeft het statuut van private rechtspersoonlijkheid, onder de vorm van een vereniging zonder winstoogmerk (vzw). Bij het invullen van haar taak zoekt het regionaal landschap naar optimale afstemming en synergiën met andere actoren. De vereniging heeft tot doel het natuurlijk patrimonium - natuur, landschap en erfgoed - te beschermen, te beheren, te ontwikkelen en te bevorderen zodat er een doeltreffend ruimtelijk, natuur-, milieu- en erfgoedbeleid wordt ontwikkeld. De vereniging heeft eveneens tot doel het cultureel patrimonium doeltreffend te beschermen, te beheren en te ontwikkelen. De vereniging wil de toegankelijkheid van het natuurlijk en cultureel patrimonium op passende wijze stimuleren via toeristische, recreatieve en educatieve maatregelen om de socio-economische belangen van de streek te behouden en te versterken. De initiatieven zijn gericht op (onder andere) het bevorderen van het streekeigen karakter, de natuurrecreatie, het recreatief medegebruik, de natuureducatie, het draagvlak voor natuur en het geïntegreerd en gebiedsgericht beheer. Het regionaal landschap stimuleert en coördineert ook het beheer en de inrichting van terreinen en het herstel, de aanleg en de ontwikkeling van kleine landschapselementen. Ter verwezenlijking van haar doel kan de vereniging alle handelingen stellen en alle initiatieven nemen en kan zij alle daartoe nuttige roerende en onroerende goederen verwerven, evenals er alle eigendomsrechten en andere rechten op uitoefenen. Ze kan haar medewerking verlenen aan alle overheden, groeperingen en instellingen die een gelijkaardig of complementair doel nastreven in binnen- en buitenland. Het werkingsgebied van de vereniging beslaat de gemeenten Alken, Bilzen, Borgloon, Diepenbeek, Gingelom, Hasselt, Heers, Herk-de-Stad, Herstappe, Hoeselt, Kortessem, Nieuwerkerken, Riemst, Sint-Truiden, Tongeren, Wellen, Voeren en indien nodig, aangrenzende gebieden.

Artikel 4. De vereniging wordt opgericht voor onbepaalde duur en kan te allen tijde ontbonden worden.

2

TITEL II – Leden Artikel 5. De vereniging bestaat uit stemgerechtigde leden en raadgevende leden. Het aantal stemgerechtigde leden mag niet lager zijn dan drie. Het aantal raadgevende leden is onbeperkt. De volheid van lidmaatschap, met inbegrip van het stemrecht op de Algemene Vergadering, komt uitsluitend toe aan de stemgerechtigde leden. Artikel 6. De volgende oprichters zijn de eerste stemgerechtigde leden : de gemeentebesturen van: - Kortessem, vertegenwoordigd door Willy Claes, schepen, Oorsprongstraat 33, 3720 Kortessem; - Nieuwerkerken, vertegenwoordigd door Theo Herbots, schepen, Krommenhofstraat 41, 3850 Nieuwerkerken; - Hoeselt, vertegenwoordigd door Werner Raskin, schepen, Romershovenstraat 3, 3730 Hoeselt; - Wellen, vertegenwoordigd door Roger Philtjens, schepen, Russeltstraat 19, 3830 Wellen; - Hasselt, vertegenwoordigd door Michel Froidmont, schepen, Zomerstraat 34, 3500 Hasselt; - Gingelom, vertegenwoordigd door Omer Bovy, gemeenteraadslid, Nieuwstraat 32, 3891 Gingelom; - Bilzen, vertegenwoordigd door Filip Konings, milieuambtenaar, Kerkstraat 16 A, 3740 Bilzen; - Riemst, vertegenwoordigd door Ivo Thys, schepen, Demerstraat 53, 3770 Riemst; - Alken, vertegenwoordigd door Andrea Achten, schepen, Oftingen 7, 3570 Alken; - Sint-Truiden, vertegenwoordigd door Joseph Thewis, schepen, Steenveld 5, 3800 SintTruiden; - Heers, vertegenwoordigd door Smolders Octaaf, schepen, Bovelingenstraat 260, 3870 Heers; - Herk-de-Stad, vertegenwoordigd door Paul Buekers, schepen, Reyerstraat 43, 3540 Herkde-Stad; - Borgloon, vertegenwoordigd door Danny Deneuker, schepen, Groenendaalstraat 4 A, 3840 Borgloon; -

het Regionaal Landschap Herk en Mombeek vzw, vertegenwoordigd door Marc Diriks, Kapelstraat 35, 3720 Kortessem;

Artikel 6 bis: Volgende rechtspersonen kunnen toetreden als stemgerechtigd lid: 1. de provincie en/of gemeenten; in zoverre ze actief zijn binnen het werkingsgebied van het regionaal landschap en de doelstellingen van het regionaal landschap onderschrijven; 2. de conform het besluit van 10 oktober 2003 tot vaststelling van de bijzondere regelen inzake de erkenning en de subsidiëring van de milieu- en natuurverenigingen, erkende gewestelijke ledenverenigingen, gewestelijke thematische verenigingen, regionale of streekverenigingen en de erkende terreinbeherende natuurverenigingen, in zoverre ze actief zijn binnen het werkingsgebied van het regionaal landschap en de doelstellingen van het regionaal landschap onderschrijven; 3. in zoverre ze de doelstellingen van het regionaal landschap onderschrijven, actief zijn binnen het werkingsgebied en zich engageren als vereniging of binnen het samenwerkingsverband een actieve bijdrage te leveren, kunnen volgende verenigingen deel uitmaken van de Algemene Vergadering: erkende landbouworganisaties, erkende verenigingen ter bevordering van toerisme en recreatie, erkende wildbeheereenheden, erkende bosgroepen, erkende verenigingen van landeigenaren en erkende erfgoedverenigingen.

IW/3578/VD.99

3

Een kandidaat stemgerechtigd lid dient zijn of haar verzoek tot toetreding schriftelijk te richten aan de voorzitter van de Raad van Bestuur. De algemene vergadering beslist over de aanvaarding van de stemgerechtigde leden met gewone meerderheid van het aantal aanwezige en vertegenwoordigde stemmen. Artikel 7. Als raadgevend lid kunnen tot de vereniging toetreden: de openbare besturen, openbare diensten, natuurlijke personen en privaatrechtelijke rechtspersonen die na een schriftelijk verzoek tot toetreding aan de voorzitter van de Raad van Bestuur door de Raad van Bestuur worden aanvaard. Personen die ambtshalve actief betrokken zijn in het werkingsgebied kunnen met adviserende stem de algemene vergadering bijwonen. Artikel 8. De Algemene Vergadering kan op voorstel van de Raad van Bestuur, onder door haar te bepalen voorwaarden, ook andere natuurlijke of rechtspersonen tot de vereniging toelaten. Artikel 9. Elk lid moet na zijn opname in de vereniging het ledenregister ondertekenen. De ondertekening van het register sluit tevens een aanvaarding in van de statuten en van het huishoudelijk reglement. Artikel 10. Door de stemgerechtigde leden en de raadgevende leden is geen bijdrage verschuldigd. Stemgerechtigde leden zijn in geen geval persoonlijk aansprakelijk voor de verbintenissen van de vereniging. Artikel 11. Elk lid kan te allen tijde uit de vereniging treden. Het ontslag dient schriftelijk aan de Raad van Bestuur ter kennis te worden gebracht. Tot uitsluiting van een lid kan slechts door de Algemene Vergadering worden besloten bij meerderheid van twee derde van de aanwezige of vertegenwoordigde stemmen. Het lid of zijn afgevaardigde wordt vooraf opgeroepen om te worden gehoord Artikel 12. De ontslagnemende of uitgesloten leden en hun rechtsopvolgers evenals gebeurlijk de rechtverkrijgenden van een overleden lid kunnen geen aanspraak doen gelden op het vermogen van de vereniging en kunnen nooit teruggave of vergoeding van gestorte bedragen, van gedane inbrengen of schenkingen of van enige prestatie vorderen. In geen geval kunnen de uitgesloten of ontslagnemende leden en hun rechtsopvolgers of rechtverkrijgenden van een overleden lid opgave, mededeling of afschrift van de rekeningen, verzegeling van de goederen van de vereniging of het opmaken van een inventaris eisen. TITEL III – Algemene Vergadering Artikel 13. §1. De Algemene Vergadering is samengesteld uit de stemgerechtigde leden van de vereniging. Elk stemgerechtigd lid heeft het recht aanwezig te zijn op of om deel te nemen aan de Algemene Vergadering bij wege van vertegenwoordiging door een door hem of haar aangewezen vertegenwoordigder.

IW/3578/VD.99

4

§ 2. Er wordt een register bijgehouden van de stemgerechtigde leden met aanduiding van hun vertegenwoordigers. Aan het mandaat van de vertegenwoordigers wordt een einde gesteld door: - ontslag, overlijden of rechtsonbekwaamheid van de vertegenwoordiger; - intrekking van het mandaat door het stemgerechtigd lid dat de betrokkene heeft afgevaardigd of, - van rechtswege, het verlies van het politiek mandaat of enige andere hoedanigheid uit hoofde waarvan de betrokkene werd afgevaardigd en zoals deze blijkt uit het register der vertegenwoordigers. De leden zijn verplicht over te gaan tot een nieuwe aanstelling van een vertegenwoordiger in de loop van de eerste drie maanden volgend op het vacant worden van het mandaat van hun vertegenwoordiger en/of voor zover het een gemeente of provincie betreft, binnen de eerste drie maanden volgend op de installatie van de nieuwe gemeenteraad of provincieraad na algehele vernieuwing ingevolge verkiezingen. De ontslagnemende vertegenwoordigers zijn verplicht de continuïteit van hun mandaat waar te nemen totdat in hun vervanging is voorzien. § 3. Elk stemgerechtigd lid beschikt over één stem in de Algemene Vergadering. Elk stemgerechtigd lid mag zich, mits het daartoe verstrekken van een schriftelijke volmacht, laten vertegenwoordigen door een ander stemgerechtigd lid. Elk stemgerechtigd lid mag slechts over één volmacht beschikken. § 4. Elke vertegenwoordiger van een stemgerechtigd lid mag zich in de Algemene Vergadering laten bijstaan door ten hoogste twee personen, die evenwel geen stemrecht hebben. § 5. De raadgevende leden hebben het recht om, hetzij persoonlijk, hetzij bij wege van maximum één afgevaardigde, de zittingen van de Algemene Vergadering bij te wonen. Zij bezitten geen stemrecht. Artikel 14. De Algemene Vergadering is uitsluitend bevoegd voor : - de wijziging van de statuten van de vereniging; - de benoeming en de afzetting van de bestuurders; - in voorkomend geval, de benoeming en de afzetting van de commissaris en het bepalen van diens bezoldiging; - de kwijting aan de bestuurders en de commissaris; - de goedkeuring van de rekeningen en de vaststelling van de begroting; - de vrijwillige ontbinding van de vereniging; - de aanvaarding en de uitsluiting van stemgerechtigde leden; - de omzetting van de vereniging in een vennootschap met sociaal oogmerk; - de uitvaardiging van een huishoudelijk reglement met betrekking tot de werking van de Algemene Vergadering; - alle gevallen waarin de statuten dit vereisen. Artikel 15. De Algemene Vergadering wordt door de Raad van Bestuur bijeengeroepen telkens wanneer het doel of het belang van de vereniging dit vereist. Zij moet tenminste eenmaal per jaar, voor 1 april, worden bijeengeroepen in gewone zitting om onder meer kennis te nemen van het jaarverslag, om de rekeningen en het beleid van de bestuurders over het afgelopen boekjaar goed te keuren en om de begroting voor het volgend boekjaar vast te stellen. De Raad van Bestuur is bovendien verplicht om een Buitengewone Algemene Vergadering bijeen te roepen telkens wanneer tenminste één vijfde van de stemgerechtigde leden daarom verzoekt, en wel binnen de maand na de dag waarop het verzoek bij de voorzitter van de Raad van Bestuur is ingekomen. Wordt aan dit verzoek niet voldaan, dan zijn de verzoekers gerechtigd zelf de vergadering te beleggen.

IW/3578/VD.99

5

Artikel 16. De oproepingen voor de Algemene Vergadering gebeuren bij gewone brief of per e-mail. Deze worden aan elk stemgerechtigd lid en aan elk raadgevend lid toegezonden op het adres dat door het lid werd opgegeven tenminste acht dagen vóór de dag van de vergadering. De oproepingsbrief vermeldt de dag, de plaats, het uur en de agenda van de vergadering en wordt in naam van de Raad van Bestuur ondertekend door de voorzitter. De Raad van Bestuur stelt de agenda voor de vergaderingen vast behoudens in de gevallen waarin de Algemene Vergadering wordt samengeroepen op initiatief van ten minste één vijfde van de stemgerechtigde leden in welk geval de Raad van Bestuur de door deze leden voorgestelde punten op de agenda moet plaatsen. Het verzoek tot aanvulling van de agenda dient schriftelijk bij de voorzitter van de raad van bestuur te worden ingediend, tenminste drie dagen vóór de dag van de vergadering. Onderwerpen die niet op de agenda staan, kunnen niet door de vergadering in behandeling worden genomen, tenzij alle aanwezige stemgerechtigde leden unaniem met een wijziging of uitbreiding van de agenda akkoord gaan. In voornoemd geval blijft de Raad van Bestuur bevoegd om andere punten op de agenda te plaatsen. Artikel 17. § 1. De Algemene Vergadering wordt voorgezeten door de voorzitter van de Raad van Bestuur of, in zijn of haar afwezigheid, door de ondervoorzitter. Tenzij in de wet van 27 juni 1921 en haar wijzigingen of in onderhavige statuten anders is bepaald, is de Algemene Vergadering geldig samengesteld indien de meerderheid van het totaal stemgerechtigde leden aanwezig of vertegenwoordigd is. Wordt dit getal niet bereikt, dan kan een tweede vergadering worden bijeengeroepen, die over de punten die aldus voor de tweede maal op de agenda voorkomen een geldig besluit kan nemen, ongeacht het aantal aanwezigen. De besluiten van de Algemene Vergadering worden, tenzij anders voorzien door de wet van 27 juni 1921 en haar wijzigingen of in onderhavige statuten, genomen bij een gewone meerderheid van de geldig uitgebrachte stemmen. Een onthouding geldt niet als een uitgebrachte stem. Bij staking van stemmen beslist de raad van bestuur. § 2. Tot wijziging van de statuten kan slechts worden besloten indien die wijziging op de oproeping is vermeld en indien tenminste twee derde van het totaal aantal stemgerechtigde leden aanwezig of vertegenwoordigd zijn. Wordt dit getal niet bereikt, dan kan een tweede vergadering worden bijeengeroepen, die een geldig besluit zal kunnen nemen, ongeacht het aantal aanwezigen; deze tweede vergadering mag niet binnen vijftien dagen na de eerste vergadering worden gehouden. Voor elke statutenwijziging is bovendien een meerderheid van twee derde van de geldig uitgebrachte stemmen vereist, ook op de tweede vergadering. § 3. Voor een wijziging van het doel moet de in §2 omschreven procedure worden gevolgd met dat verschil dat een wijziging van het doel slechts kan worden aangenomen met een meerderheid van vier vijfden van de geldig uitgebrachte stemmen. § 4. Dezelfde regels als deze in §2 en §3 omschreven, dienen te worden nageleefd bij ontbinding van de vereniging.

IW/3578/VD.99

6

Artikel 18. De besluiten van de Algemene Vergadering worden opgenomen in de notulen. De notulen worden ingeschreven in een op de zetel van de vereniging gehouden bijzonder register en worden ondertekend door de voorzitter of door degene die hem of haar vervangt. De stemgerechtigde leden en hun vertegenwoordigers hebben het recht om inzage te nemen overeenkomstig de door de wetgeving vastgelegde modaliteiten. De afschriften van en de uittreksels uit de notulen worden geldig afgeleverd en voor eensluidend verklaard door de voorzitter of door degene die hem of haar vervangt. TITEL IV – Raad van Bestuur Artikel 19. De vereniging wordt bestuurd door een Raad van Bestuur die bestaat uit maximum 11 personen die conform artikel 13 als vertegenwoordiger kunnen worden toegelaten en door de Algemene Vergadering worden verkozen. De Raad van Bestuur moet: - voor minstens één derde bestaan uit vertegenwoordigers van de provincie en/of gemeenten, zoals bedoeld in artikel 6 bis, 1, in zoverre ze toegetreden zijn; - voor minstens één derde bestaan uit vertegenwoordigers van de verenigingen zoals bedoeld in artikel 6 bis, 2, inzoverre ze toegetreden zijn; - voor het overige bestaan uit vertegenwoordigers van de verenigingen zoals bedoeld in artikel 6 bis,3, inzoverre ze toegetreden zijn. De leden van de algemene vergadering kunnen alleen kiezen voor die leden die tot hun groep behoren, conform artikel 6 van deze statuten. De RVB kan raadgevende personen uitnodigen om de vergadering van de Raad van Bestuur bij te wonen. De leden van de Raad van Bestuur oefenen hun mandaat kosteloos uit. Artikel 20. De door de Algemene Vergadering gekozen bestuurders zijn aangesteld voor een periode van maximum drie jaar. Bestuurders die door de Algemene Vergadering aangesteld zijn om een tussentijds opengevallen bestuursfunctie waar te nemen voltooien het bestuursmandaat van de bestuurders die zij opvolgen. De bestuurders kunnen te allen tijde worden ontslagen door de Algemene Vergadering die daarover beslist bij gewone meerderheid van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde leden die behoren tot dezelfde groep zoals beschreven in artikel 6. Ieder lid van de Raad van Bestuur kan zelf ook ontslag nemen door schriftelijke kennisgeving aan de voorzitter van de Raad van Bestuur. Het mandaat van bestuurder neemt een einde door het verstrijken van de termijn, door ontslag uit het bestuursmandaat en door verlies van het mandaat van vertegenwoordiger van een stemgerechtigd lid in de Algemene Vergadering. De bestuurders wier functie een einde genomen heeft zijn onmiddellijk herkiesbaar. De bestuurders aan wier functie een einde is gekomen ingevolge het verstrijken van de termijn, of ingevolge gemeenteraadsverkiezingen of provincieraadsverkiezingen , zijn verplicht in functie te blijven totdat in hun vervanging is voorzien.

IW/3578/VD.99

7

Artikel 21. De Raad van Bestuur kiest verder onder zijn leden omschreven onder artikel 6 bis.1 één voorzitter en één ondervoorzitter omschreven onder artikel 6 bis 2. De voorzitter is belast met de bijeenroeping van de Raad van Bestuur en met de leiding van de vergaderingen van de Raad en van de Algemene Vergadering. Bij afwezigheid of verhindering van de voorzitter worden zijn of haar functies, zoals deze hem of haar bij onderhavige statuten worden toegekend, waargenomen door de ondervoorzitter, of, indien nodig door de oudste aanwezige bestuurder. Het huishoudelijk reglement kan een onderlinge taakverdeling tussen de leden van de Raad van Bestuur vaststellen. Artikel 22. De Raad van Bestuur vergadert telkens wanneer de belangen van de vereniging het vereisen. De wijze van bijeenroeping van de raad, de plaats en de tijdstippen van de vergaderingen, de vaststelling van de agenda, het verloop van de vergadering en de stemprocedure worden geregeld in het huishoudelijk reglement. De voorzitter van de raad is gerechtigd adviseurs op te roepen voor de vergaderingen van de raad; deze adviseurs wonen de vergadering zonder stemrecht bij. De Raad van Bestuur kan slechts geldig beslissen indien de meerderheid van de bestuurders aanwezig is. Elke bestuurder beschikt over één stem. De beslissingen worden genomen bij een gewone meerderheid van de geldig uitgebrachte stemmen. Een onthouding wordt niet aangerekend als stem. Bij staking van stemmen beslist de stem van de voorzitter of van degene die hem of haar vervangt. Artikel 23. Van elke vergadering van de Raad van Bestuur worden notulen opgemaakt die ondertekend worden door de voorzitter of door degene die hem krachtens onderhavige statuten rechtsgeldig vervangt. De notulen worden ingeschreven in een daartoe bijzonder bestemd en ten zetel van de vereniging gehouden register dat ter inzage zal zijn van de stemgerechtigde leden die hun inzagerecht zullen uitoefenen overeenkomstig de door de wetgeving vastgelegde modaliteiten. De afschriften en uittreksels worden geldig ondertekend en voor eensluidend verklaard door de voorzitter of door degene die hem of haar vervangt. Artikel 23 bis: Indien een bestuurder, rechtstreeks of onrechtstreeks, een belang van vermogensrechtelijke aard heeft dat strijdig is met een beslissing of een verrichting die tot de bevoegdheid behoort van de Raad van Bestuur, moet hij of zij dit meedelen aan de andere bestuurders vooraleer de Raad van Bestuur een besluit neemt. De Raad van Bestuur neemt een tussentijdse beslissing met betrekking tot deze mededeling. Artikel 24. De Raad van Bestuur leidt de zaken van de vereniging en vertegenwoordigt deze in alle gerechtelijke en buitengerechtelijke handelingen De Raad heeft de volle bevoegdheid voor het stellen van alle handelingen van bestuur, daaronder begrepen het organiseren, benoemen, ontslaan en bezoldigen van het personeel en het uitvaardigen van alle huishoudelijke reglementen, uitgezonderd deze die de werking van de Algemene Vergadering betreffen. De Raad heeft bovendien de meest uitgebreide bevoegdheid voor het stellen van daden van beschikking, alle aangelegenheden die niet uitdrukkelijk door de wet of door onderhavige statuten aan de Algemene Vergadering zijn voorbehouden, vallen in de bevoegdheid van de raad. De Raad kan ondermeer, zonder dat deze opsomming beperkend is en ongeacht alle andere machten die voortvloeien uit de wet of uit deze statuten: alle betalingen doen en ontvangen en

IW/3578/VD.99

8

daarvan kwijting geven of eisen; alle inbewaargevingen doen en ontvangen; alle roerende en onroerende goederen verwerven, ruilen of vervreemden; huurovereenkomsten zonder beperking van duur afsluiten, evenals alle andere overeenkomsten, zelfs minnelijke schikkingen, dadingen, compromissen en arbitragebedingen; alle officiële en private subsidies, tegemoetkomingen, legaten en schenkingen onder levenden aanvaarden en ontvangen; leningen aangaan, borgstellingen doen en aanvaarden, hypotheken en alle zakelijke waarborgen verlenen; afstand doen van alle rechten en rechtsvorderingen evenals opheffing en machtiging tot doorhaling verlenen, met of zonder kwijting, van alle inschrijvingen; beslag leggen, verzet doen en alle machten verlenen aan door hem aangewezen mandatarissen. Hij treedt op, als eiser of verweerder, in alle rechtsgedingen en beslist over het al dan niet aanwenden van rechtsmiddelen. De rechtsgedingen worden gevoerd in naam van de Raad, op initiatief van de voorzitter of, bij diens afwezigheid of verhindering, van de ondervoorzitter of van twee leden van de Raad van Bestuur. De Raad draagt er tevens zorg voor dat al de formaliteiten in verband met de door de wet van 27 juni 1921 en haar wijzigingen vereiste bekendmakingen in acht worden genomen. De Raad van Bestuur of de bestuurders die de vereniging vertegenwoordigen kunnen gevolmachtigden van de vereniging aanstellen. Alleen bijzondere en beperkte volmachten voor bepaalde of een reeks bepaalde rechtshandelingen zijn geoorloofd. De Raad van Bestuur staat in voor de benoeming, het beslissen van de ambtsbeëindiging en de eventuele afzetting van de gevolmachtigden. Artikel 25. De Raad van Bestuur kan zich in de vervulling van zijn opdracht laten adviseren door de door hemzelf op te richten stuurgroepen die worden voorgezeten door een lid van de Raad van Bestuur en waarvan de Raad de samenstelling, de werking en de opdracht bepaalt. TITEL V – Dagelijks bestuur en vertegenwoordiging Artikel 26. De Raad van Bestuur kan het dagelijks bestuur van de vereniging opdragen aan een daartoe algemeen gemachtigde die al dan niet lid is van de Raad. De Raad van Bestuur staat in voor de benoeming, het beslissen van de ambtsbeëindiging en de eventuele afzetting van de personen aan wie het dagelijks bestuur is opgedragen. Indien van deze mogelijkheid gebruik wordt gemaakt, moet worden gespecifieerd of deze persoon alleen kan handelen en dit zowel wat het intern dagelijks bestuur als de externe vertegenwoordigingsmacht voor dat dagelijks bestuur betreft. Deze gemachtigde verzorgt de lopende zaken en de dagelijkse briefwisseling en tekent geldig namens de vereniging alle kwitanties en ontvangstbewijzen ten aanzien van vervoer, post, bank, spaarkas en alle andere dergelijke ondernemingen en diensten. Hij of zij bezit verder tevens de maatschappelijke handtekening voor alle handelingen en contracten en betalingsopdrachten voor rekening van de vereniging, voor zover deze het dagelijks bestuur van de vereniging betreffen. Voor de rechtshandelingen die buiten het dagelijks bestuur vallen is de vereniging slechts geldig verbonden door de gezamenlijke handtekeningen van de voorzitter en van een ander lid van de Raad van Bestuur.

IW/3578/VD.99

9

TITEL VI – Begrotingen, rekeningen Artikel 27. Het boekjaar van de vereniging begint op één januari en eindigt op eenendertig december. Bij het einde van elk boekjaar sluit de Raad van Bestuur de rekeningen van het afgelopen jaar af en stelt hij de begroting voor het volgend boekjaar op; beide stukken worden onderworpen aan de goedkeuring van de Algemene Vergadering. Het batig saldo wordt aan het vermogen van de vereniging toegevoegd en kan onder geen beding bij wijze van dividenden of anderszins aan de leden worden uitgekeerd. Het ontwerp van de rekeningen en de begroting, evenals de bescheiden waarop de rekeningen en de begroting steunen, worden tenminste acht dagen vóór de dag van de Algemene Vergadering in de zetel van de vereniging ter inzage gelegd van de stemgerechtigde leden. Artikel 27bis: Zolang de vereniging voor haar laatst afgesloten boekjaar de drempelbedragen vermeld in artikel 17,§5 van de wet van 27 juni 1921 en haar wijzigingen betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen niet overschrijdt, is de vereniging niet verplicht een commissaris te benoemen. Zodra de vereniging de drempelbedragen overschrijdt, wordt de controle op de financiële toestand, op de jaarrekening en op de regelmatigheid van de verrichtingen hierin weer te geven, aan een commissaris opgedragen, te benoemen door de Algemene Vergadering onder de leden van het Instituut der Bedrijfsrevisoren voor een termijn van drie jaar. Deze bepaalt ook de bezoldiging van de commissaris. TITEL VII – Ontbinding, vereffening Artikel 28. Behoudens de gevallen van gerechtelijke ontbinding of van ontbinding van rechtswege, kan slechts de Algemene Vergadering tot ontbinding van de vereniging besluiten. In geval van vrijwillige ontbinding duidt de Algemene Vergadering, of bij gebreke daarvan de rechtbank, één of meer vereffenaars aan. Zij bepaalt hun bevoegdheden evenals de vereffeningsvoorwaarden. Artikel 28bis : De Algemene Vergadering kan alleen dan de ontbinding van de vereniging uitspreken, wanneer ten minste twee derde van de stemgerechtigde leden aanwezig of vertegenwoordigd zijn. Zijn twee derde van de stemgerechtigde leden niet aanwezig of vertegenwoordigd, dan kan een tweede vergadering worden bijeengeroepen. Deze beraadslaagt geldig, welke ook het aantal aanwezige of vertegenwoordigde leden zij. Deze tweede vergadering kan niet binnen vijftien dagen volgend op de eerste vergadering plaatsvinden. De beslissing wordt geacht aanvaard te zijn indien ze wordt goedgekeurd door vier vijfden van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde stemgerechtigde leden. Artikel 29. In geval van ontbinding wordt het nettoactief overgemaakt aan een v.z.w. in de provincie Limburg met een gelijkaardig doel als dit van onderhavige vereniging. Artikel 30. Voor alles wat in deze statuten niet uitdrukkelijk is geregeld, is de wet van 27 juni 1921 en haar wijzigingen toepasselijk en kan verwezen worden naar het huishoudelijk reglement.

IW/3578/VD.99

Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren vzw. Jaarverslag 2014 Programma 2015

Recommend Documents