REGIONAAL ECONOMISCH ACTIE PROGRAMMA BOEKT SUCCESSEN
Het REGIONAAL ECONOMISCH ACTIEPROGRAMMA Noord-Brabant boekt successen Veel innovatieve projecten en producten in de opstart- en experimentele fase kennen het dilemma: de kansen liggen er, de vooruitzichten zijn veelbelovend, maar omzet en rendement om juist het initiële traject te financieren ontbreken nog. Precies die kansrijke initiatieven jaagt het Regionaal Economisch ActieProgramma (REAP) sinds 2007 aan. Het REAP is uniek, omdat het programma ontwikkelmogelijkheden biedt voor innovatieve projecten met potentie voor de regio. In het provinciaal subsidieprogramma REAP werken Regio West-Brabant, Regio Hart van Brabant, Regio Noordoost-Brabant en Metropoolregio Eindhoven nauw samen, elk vanuit hun eigen economische speerpunten. DOELGERICHT Ondernemers, kennisinstellingen en gemeenten kunnen REAP-subsidie krijgen voor bijvoorbeeld een haalbaarheidsstudie, het uitwerken van een business case, het opzetten van een pilot of de ontwikkeling van een prototype. Deze brochure laat u Het Regionaal Economisch ActieProgramma wordt mede gefinancierd door de Provincie Noord-Brabant.
zien wat er in Noord-Brabant dankzij het REAP is ontwikkeld. De succesvolle initiatieven geven een extra impuls aan de (inter)regionale economische ontwikkeling en een aantrekkelijk vestigingsklimaat.
1
1 Regio West-Brabant “REAP is de afgelopen jaren een prima instrument gebleken om in een vroeg stadium de samenwerking van bedrijven met kennisinstellingen, overheden en uiteraard ook andere bedrijven te organiseren en te stimuleren. Het programma stond aan de wieg van een aantal mooie West-Brabantse ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld biobased economy, luchtvaartonderhoud en logistiek.”
2
Paul Depla, voorzitter Regio West-Brabant
2 Regio Hart van Brabant “Het REAP is van groot strategisch belang voor de ontwikkeling van de Brabantse economie. In de afgelopen programmajaren heeft het programma bewezen als aanjager te fungeren voor Midden-Brabant. Projecten die in de beginfase mede zijn gefinancierd met REAP, zijn opgewerkt naar grootschalige ontwikkelingen met bewezen resultaat voor de regio.” Peter Noordanus, voorzitter Regio Hart van Brabant en Midpoint Brabant
3 Regio Noordoost-Brabant “Door REAP kunnen nieuwe kansrijke projecten en programma’s in NoordBrabant een vliegende start maken. MKB’ers spelen een belangrijke rol in de regionale economie. Het REAP maakt het voor hen mogelijk om hun ambities in agrifood waar te maken. En zo bij te dragen aan verdere versterking van de innovatiekracht van de regio.”
3
Ton Rombouts, voorzitter AgriFood Capital
4 Regio Zuidoost-Brabant “Het REAP is, in combinatie met ons stimuleringsfonds van de Metropoolregio Eindhoven, een waardevol instrument. Het biedt innovatieve ondernemers de ruimte om in experimentele projecten van de gebaande paden af te wijken. Innoveren doen de ondernemers in onze regio graag en succesvol: bijna de helft van de omzet komt van zelf ontwikkelde producten. Juist experimentele projecten zijn belangrijk voor innovatie en economische groei.” Rob van Gijzel, voorzitter Metropoolregio Eindhoven
4
Karin Struijk: “Overheid, ondernemers en onderwijs laten gezamenlijk zien wat ze voor elkaar kunnen betekenen.”
4 Opstartjaar
Werkendam Maritime Industries
Scheepsonderhoud in de lift
“Dankzij REAP was 2014
Van oudsher heeft Werkendam aan de Merwede een gunstige ligging voor
hét opstartjaar
ook om een provinciaal topcluster te worden, vertelt projectmanager Karin
van Werkendam
scheepsbouw en –vaart. De maritieme industrie krijgt er nu een extra impuls,
Struijk: “Doordat provincie, gemeente, bedrijven én onderwijs elkaar vinden en samenwerken.”
Maritime Industries!” GEZAMENLIJK Binnenvaart vanaf Rotterdam en uit België op weg naar Duitsland en de rest van het Europese achterland passeert Werkendam. Door de crisis lag de nieuwbouw en afbouw van casco’s nagenoeg stil in de derde binnenvaarthaven van Nederland (na Rotterdam en Zwijndrecht). Karin: “Het maritieme cluster heeft de bakens verzet, wil via het project Werkendam Maritime Industries beter op de kaart komen en nieuwe marktkansen aanboren. REAP maakte dat mede mogelijk door bij te dragen aan de opstart. Het maritieme cluster hier, waar drieduizend mensen werken, krijgt zo impulsen. Inmiddels werken al dertig leden van allerlei pluimage samen voor zowel de binnenvaart als zeevaart én de internationale offshore voor gas, olie en windenergie.” Het samenwerken gebeurt dus over sectoren heen. Karin: “Van bank tot duikbedrijf, van werf tot roerbouwer. Onderwijs speelt ook een rol, de behoefte aan technische vakmensen groeit. We geven gastlessen op het vmbo en organiseren seminars over nieuwe materialen en technieken. Er kwamen 235 aanmeldingen voor de kennismaking van basisscholen met technische bedrijven. Ook op dat vlak groeit de belangstelling voor deze topsector!”
Ketenregie “Dankzij REAP als aanjaaggeld voor de opstart en de initiële investeringen werken nu dertig bedrijven uit diverse Brabantse regio’s samen in transport met treinen en schepen. Milieuvriendelijker spoor- en watertransport combineren in plaats van verzuild
NewWays
werken; dat bereik je met ketenregie.”
De kracht van bovenregionaal transporten bundelen
5
In zowel West- als Midden-Brabant is logistiek een economisch speerpunt. Niet alleen regionale ontwikkelingsmaatschappijen REWIN West-Brabant, BOM en Midpoint slaan daarvoor de handen ineen, bedrijven ook, legt Marc-Paul van Halderen van REWIN West-Brabant uit.
SLEUTELWOORD: SAMENWERKEN “Dit aanjagen van de logistieke sector begon eigenlijk met een vraag van Samsung. Vanuit fabrieken in Oost-Europa waren producten over de weg één kant op onderweg naar de distributiecentra in Tilburg en Breda. Dat kon slimmer; niet alleen duurzamer over spoor, maar ook met noodzakelijke retourladingen. Eind 2013 startten we met het zoeken naar partners. Samsung vond er één; zij vervoeren nu samen per spoor. Maar snel meldden zich meer geïnteresseerde bedrijven. Nu werken dertig grote producenten samen en kijken we nog verder over de grenzen, naar bijvoorbeeld bestemmingen in Spanje, Polen en Turkije. Doel is het opzetten en verbeteren van ‘groene’ vervoerscorridors met meer transport over water en spoor. We zijn ook met zes ontwikkelingsmaatschappijen in diverse Europese regio’s in gesprek over samenwerking. Het vervolg staat in de steigers; een meerjarig, toekomstgericht, Europees corridornetwerk om ladingen te bundelen”, vertelt Marc-Paul trots. Hij vervolgt: “De afstemming en planningen vergen veel werk, maar samen vullen we treinen en schepen. Door de transportcorridors naar het Europese achterland te verbeteren en vernieuwen, wordt het vestigingsklimaat aantrekkelijker en boeken bedrijven concurrentievoordeel. De sleutels daarvoor: samenwerken en ketenregie.”
Marc-Paul van Halderen: “REAP is een toegankelijk subsidieprogramma dat pionieren mogelijk maakt”
Eric Boers: “Deze subsidies geven draagvlak voor vestiging luchtvaart en -onderhoudscluster in Gate2”
Composieten Expertise Center
6
Fundament en synergie benutten dankzij REAP Vlakbij de vliegbasis Gilze-Rijen is Gate2 hét business- en kenniscentrum voor de
Fundament
luchtvaart en –onderhoud. Juist daarom is daar sinds enkele jaren het Composieten Expertise Center gevestigd, vertelt oprichter en directeur Eric Boers.
“De bijdrage van REAP is het fundament onder het CEC. De financiering gaf ons de tijd en mogelijkheid dit center op te zetten en uit te bouwen. Dankzij de subsidie kunnen we de synergie van de luchtvaartindustrie op Gate2 benutten.”
BRUG ONDERWIJS-BEDRIJFSLEVEN In de luchtvaart is het samengesteld materiaal al gemeengoed, de auto-industrie is bezig met een stevige opmars met BMW als pionier. Het CEC slaat een brug tussen onderwijs en bedrijfsleven, legt hij uit: “Over zeven jaar heeft composiet in de maakindustrie een marktaandeel van dertig tot veertig procent. Door cursussen, gastlessen, trainingen en projecten te coördineren en uit te voeren op mbo- en hbo-niveau, interesseren we jonge techneuten voor het vakgebied. Die vakmensen hebben we op termijn hard nodig.” Daarvoor zijn ze bij CEC aan het juiste adres; het center is sinds december 2014 de enige geaccrediteerde locatie buiten Boeing voor onderhoudstrainingen voor Chinook en Apache helicopters: “Onder meer voor de composieten rotorbladen. Technici van luchtmachten over de hele wereld vliegen daarvoor hiernaartoe. Maar we willen meer sectoren bedienen en zijn bezig met een opleiding voor schadeherstellers.”
Connecties “We proberen elke paar jaar met een nieuwe attractie te komen. Vanuit het ontwikkelen van dagrecreatie hebben we al veel contacten bij gemeente en provincie. Zij zetten ons op het spoor van Midpoint en attendeerden ons zo op REAP.”
Pukkemuk
Groeiende leisure ondernemer draagt bij aan vrijetijdseconomie Hart van Brabant
7
De Efteling, Beekse Bergen én Pukkemuk; ze liggen allemaal in de grootste vrijetijdsregio van Nederland, in Hart van Brabant. Het Dongense recreatiebedrijf wil uitbreiden met een energieneutraal vakantiepark met ‘winterharde’ bedden. Dankzij REAP-subsidie kan Pukkemuk daar weloverwogen plannen voor ontwikkelen, aldus projectleider Kelly Brabers.
BUITENLEVEN “We willen de tientallen huisjes goed inpassen in de landelijke omgeving, met veel groen, in goed overleg met onze agrarische buren. De benodigde vier hectare grond is al ons eigendom en ligt aan een ecologische verbindingszone. Die willen en kunnen we met de ontwikkeling van het vakantiepark robuuster maken. REAP zorgt ervoor dat we twee jaar de tijd kunnen nemen voor een externe haalbaarheidsstudie, het businessplan en definitief ontwerp; die tijd hebben we ook echt nodig”, vertelt Kelly. Momenteel is het veertien jaar oude familiebedrijf in gesprek met de omgeving: “Om samen te kijken naar ideeën voor samenwerking. Het boerenleven en voeding staan volop in de belangstelling. Met overnachten in het buitenleven kunnen we ook andere doelgroepen dan gezinnen met (kleine) kinderen aanboren. Dat past ook in de provinciale ambitie om verblijf in deze vrijetijdsregio te stimuleren.” De bouw van het vakantiepark zou in 2016 moeten starten: “Energieneutraal en in een boerderijthema, dus met plattelandsobjecten zoals hooimijten. Een kwalitatieve toevoeging aan het Brabantse landschap en aan de provinciale ambities!”
Kelly Brabers: “REAP geeft ons de tijd en ruimte om tot nieuwe ideeën en inzichten te komen”
Renuka Nalla: “Bestaande technologie commercieel toepassen geeft producenten nieuwe afzetmogelijkheden”
Pure ’n More snackbox
Innovatief productconcept: nieuwe afzetmogelijkheden voor vijftien bedrijven Honderd procent natuurlijke producten rechtstreeks bij de consument bezorgen, zonder supermarkten en andere retailkanalen. Dat is de Pure ’n More snackbox vol gedroogd fruit, groenten en repen in portieverpakkingen die met REAP-hulp is ontwikkeld en in de markt gezet.
8
VERANTWOORD SNACKEN Vers gedroogde groenten en fruit zijn niet nieuw, deze toepassing ervan wel, legt operationeel directeur Renuka Nalla uit: “Samen met AgriFood Capital hebben we producenten benaderd om hun gedroogde producten rechtstreeks aan consumenten aan te bieden. De vijftien partners hebben alle techniek in huis om smaak en voedingsstoffen te behouden tijdens het droogproces. Ons concept is een nieuwe manier
Welkom “De REAP-subsidie was
om die producten aan de man te brengen. Dankzij de REAP-subsidie konden we de verpakking, de website en een distributiesysteem ontwikkelen zodat we in juli 2015 de markt op konden.” Marketingmanager Vijayender Nalla vult aan: “Consumenten kunnen thuis en op het werk zonder schuldgevoel snacken, is de boodschap. Elke maand wordt een box met 24 snacks in portieverpakkingen
een welkome bijdrage in de
afgeleverd. Alle communicatie met klanten verloopt via de website.”
distributie-ontwikkeling, de
De businessaanpak is al even bijzonder, vervolgt Vijayender: “Samenwerking is de sleutel voor het succes
basis voor de innovatie van
door directe feedback van klanten groeien we. De eerste tweeduizend boxen leveren nog geen winst
nog veel meer producten voor specifieke doelgroepen.”
van dit concept. Onze partners denken mee vanuit hun eigen kennis en ervaring. Door hun adviezen en
op; het rendement dat we eruit halen is wat we ervan leren.” Uitbreiding staat al op stapel: “We gaan boxen samenstellen voor specifieke doelgroepen, zoals sporters, kinderen en senioren. Ook starten we in november 2015 in drie staten aan de Amerikaanse oostkust met de box.”
Marktonderzoek bevestigt acceptatie “Met de REAP-subsidie konden we met HAS Hogeschool, Zuidzorg en Hutten Catering marktonderzoek doen naar de acceptatie door consumenten, met positieve resultaten!”
Fortified Food Coatings
9
Innovatieve maaltijdverbeteraars: mooier, lekkerder, rijker Een robot die een smakelijk ogend gelatinelaagje met essentiële vitamines en mineralen over een kant-en-klare maaltijd aanbrengt; dat doet Fortified Food Coatings. Directeur Diederik Bruins vertelt over voeding van de toekomst.
LEKKER! In de Agri&Food Plaza in Den Bosch laat hij het filmpje zien dat naar aanleiding van het door REAP gesubsidieerde marktonderzoek is gemaakt: “Louter positieve reacties. De senioren die de verrijkte maaltijden probeerden, vonden ze lekker en er beter uit zien.” Het gepatenteerde doseersysteem, waarvan het eerste prototype is ontwikkeld door en met Marel Stork, brengt met precisie in druppels gelatine aan op de maaltijd. Halal en koosjere versies zijn eveneens mogelijk. Bij opwarmen droogt het voedsel niet uit en krijgt zelfs een smakelijk glansje. In de coating zitten collageenpeptiden, calcium en vitamine D. Diederik: “Ook andere recepturen zijn mogelijk, op termijn zelfs aandoeningspecifiek. Tot op de microgram nauwkeurig kan tezijnertijd zelfs medicatie worden toegevoegd. Dat sluit weer aan op de wens van oudere consumenten om niet (nog) meer pillen te hoeven slikken. De coating kan een prima wapen worden in de strijd tegen bijvoorbeeld diabetes en ondervoeding.” Dit jaar wordt de samenwerking met een grote producent van kant-en-klaar maaltijden voor de zorg gelanceerd. Diederik: “En we kijken al verder naar andere toepassingen. Denk aan prestatiebevorderend eten voor topsporters en extra smaakvolle vliegtuigmaaltijden.” Niet voor niets bestaat er al internationale belangstelling voor het concept dat in samenwerking met DSM en Rousselot is ontwikkeld.
Diederik Bruins: “Voeding is belangrijk voor het energiestelsel. Beter eten betekent meer vitaliteit.”
Versterkende partnerships “REAP gaf ons een goede steun in de rug. Zo konden we samenwerkingspartijen in de regio zoeken die meedenken, -werken en –investeren en nu meeproduceren. De eerste machines zijn verkocht en de productie loopt, dus nu maken we samen met Mupa (schakeltechniek), LFT Works (software) en VDL HMI (metaalbewerking) omzet. Echte elkaar versterkende partnerships, dus.”
10 F3 Design
Goede steun in de rug voor DINO De ontwikkeling van de nieuwe stretch hood machine DINO nam anderhalf jaar in beslag, vertelt Willem Lepelaars van F3 Design in Eersel: “Plus een behoorlijke investering, waar nog geen verkoop tegenover stond. Ben van Gool, de voorzitter van het Kempisch Ondernemers Platform zette ons op het spoor van REAP.”
GEPATENTEERDE EN BEREIKBARE TECHNIEK DINO stabiliseert en zekert pallets en hun lading voor transport. Het Duurzaam Innovatief Nieuw Ontwerp – dat qua vorm ook op een dino lijkt – bespaart dankzij gepatenteerde technieken op productiekosten, nog forser op energie en onderhoud omdat de machine geen pneumatiek en hydrauliek kent. De energiebesparing is gemiddeld 3.500 euro per jaar. De DINO ‘stroopt’ elastische folie over honderd tot honderdtwintig beladen pallets per uur. De lading is water- en stofdicht beschermd terwijl ze zichtbaar blijft, er beter uitziet en barcodes gewoon scanbaar zijn. Alle gangbare maten euro- en blokpallets zijn
Willem Lepelaars: “Dankzij REAP konden we samenwerkingspartijen in de regio zoeken die meedenken, -werken en -investeren en nu meeproduceren”
te verwerken; DINO maakt de folie automatisch op lengte van de pallethoogte. Willem: “We maken deze superieure verpakkingstechniek bereikbaarder voor veel bedrijven en (potentiële) afnemers zijn enthousiast. DINO is echt op vraag uit de markt ontwikkeld.”
Bas Zeper: “Ons doel: high tech samenwerking en productieketen die op wereldschaal competitief zijn.”
PlasmaCure
Bliksemse pleister Voortbordurend op koud-plasmatechnologie van de Technische Universiteit Eindhoven ontwikkelt spin-off PlasmaCure een elektronische pleister voor diabetische voetzweren. Directeur Bas Zeper vertelt over deze pleister met een
11
stekkertje.
ONTLADING Koud plasma is een gecontroleerde gasontlading in de lucht, vergelijkbaar met bliksem,
Veel onderzoek “Voordat we honderden
legt Bas uit: “Vonken trekken met hoogspanning, om het eenvoudig te zeggen. Het proces reinigt en doodt bacteriën.” Toegepast in de pleister zorgt koud plasma voor desinfectie, stimulering van de celdeling en de bloedsomloop: “We kijken nu naar de diabetestoepassing omdat deze volksziekte in meerdere opzichten kostbaar is. Alleen al in de ziektegerelateerde voetzorg gaan in Nederland honderden miljoenen euro’s per jaar om.” Met behulp van REAP worden de TU/e-kennis en –kunde naar een klinische toepassingspilot getild: “We werken samen met de Total Support Group en KeyTec voor de precisiecomponenten. Nu leggen we de laatste hand aan de veiligheid van de siliconen pleister, zodat we in het najaar bij het VU Medisch Centrum met testen op mensen kunnen beginnen, met steun van het Diabetesfonds.” Daarna staat de volgende stap te wachten: “Het op grote schaal veilig, betrouwbaar, produceerbaar en betaalbaar maken van de pleister voor toepassing thuis en door podotherapeuten. Dan kan het product de wereld in.” Op termijn zullen ook andere toepassingen voor wondbehandeling in beeld kunnen komen: “Denk aan brandwonden, decubitus (doorligwonden) en open been.”
prototypes kunnen maken, zijn enorm veel onderzoek en testen nodig. De REAP-subsidie geeft ons die ruimte.”
