Regionaal Actieplan aanpak jeugdwerkloosheid 2013-2014 Gelderland-Midden
Centrumgemeente Arnhem, namens de regio Gelderland-Midden Cluster Beleid & Regie Auteur en contactpersoon: de heer drs. G (Gerard) Fidder (026-377 2303 /
[email protected]) Versie: Definitief Datum: 24 juni 2013
Inleiding Op 5 maart 2013 heeft het Kabinet een brief aan de Tweede Kamer gestuurd over het opnieuw inzetten van de regionale aanpak jeugdwerkloosheid. In de brief wordt gemeld dat de 35 arbeidsmarktregio’s – via de centrumgemeente – aanspraak kunnen gaan maken op in totaal € 25 miljoen. Daarbij geldt de eis van 50% cofinanciering. De regio’s worden uitgenodigd om een regionaal plan te ontwikkelen om de oplopende jeugdwerkloosheid te voorkomen en te bestrijden. Dit regionaal plan moet uiterlijk 1 juli 2013 worden ingediend bij de zogenaamde Programmaraad. Op 24 mei 2013 is bekend geworden dat de regio Gelderland-Midden aanspraak kan maken op maximaal € 581.500,-. De regio Gelderland-Midden is verheugd dat er opnieuw extra aandacht is voor de aanpak van de jeugdwerkloosheid. Coördinerend wethouder Michiel van Wessem heeft inmiddels namens de regio een Intentieverklaring getekend, waarin wordt toegezegd dat de regio tijdig een regionaal plan zal indienen. Hierbij treft u dit regionaal actieplan aan. Dit plan is afgestemd met de regiogemeenten en andere samenwerkingspartners op het terrein van onderwijs en arbeidsmarkt. In dit plan worden 2 projectlijnen geschetst: • Verleiden van werkgevers om extra stage-, leerwerkplekken en vacatures voor jongeren beschikbaar te stellen. Doel is om vanuit deze projectlijn 125 jongeren extra te plaatsen op de arbeidsmarkt. • Versterken van de Jongerenloketten en aanpak ‘’niet melders’’, zodat meer werkloze en werkzoekende jongeren begeleid kunnen worden door de Jongerenloketten en aanpalende voorzieningen. Doel is om vanuit deze projectlijn 400 jongeren extra te begeleiden en toe te leiden richting onderwijs en arbeidsmarkt. In dit plan wordt ingegaan op het besluitvormingsproces, probleemanalyse, ervaringen regionale aanpak jeugdwerkloosheid 2009-2011, voorgestelde projectlijnen en begroting. Gekozen is voor een gerichte aanpak en een compact plan! De regionale aanpak jeugdwerkloosheid vraagt immers nu om actie en niet om dikke beleidsnota’s.
2
1. Besluitvormingsproces Op 5 maart 2013 heeft het Kabinet aangekondigd opnieuw te willen inzetten op een regionale aanpak van de jeugdwerkloosheid. De (centrum)gemeente Arnhem heeft vervolgens gepeild bij de andere regiogemeenten of er draagvlak was om opnieuw een regionaal plan te gaan ontwikkelen en uitvoeren. Dit bleek nadrukkelijk het geval en dit heeft geleid tot het besluit van de zogenaamde 1 Stuurgroep Werk en re-integratie om gezamenlijk een regionaal plan te gaan ontwikkelen en uitvoeren. Vanuit dit besluit heeft coördinerend wethouder Michiel van Wessem (centrumgemeente Arnhem) namens de regio op 17 april de Intentieverklaring getekend. Ondertussen is ook een regionale werkgroep met vertegenwoordigers van regiogemeenten aan de slag gegaan om de contouren van een regionaal plan te gaan ontwikkelen. Deze regionale werkgroep is driemaal bijeen geweest. Op 6 juni heeft een brede bijeenkomst plaatsgevonden met regiogemeenten en andere samenwerkingspartners (vanuit onderwijs en arbeidsmarkt). Een overzicht van de deelnemende partijen is opgenomen in bijlage 1. Tijdens deze bijeenkomst zijn de voorgestelde contouren vanuit de regionale werkgroep afgestemd. Ook is een aantal vragen en dilemma’s behandeld tijdens deze bijeenkomst. Vanuit bovenstaande aanpak is het nu voorliggende regionale plan voortgekomen. Dit regionaal plan is op 24 juni vastgesteld door de Stuurgroep Werk en re-integratie.
2. Probleemanalyse Bij de probleemanalyse is gebruik gemaakt van de Basiscijfers Jeugd van UWV en SBB (Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven). Hieruit blijkt dat in de regio Gelderland-Midden de jeugdwerkloosheid weer toeneemt. In onderstaande tabel wordt de ontwikkeling van het aantal niet werkende werkzoekende jongeren per gemeente weergegeven. Tabel 1: Aantal niet werkende werkzoekende jongere per gemeente Gemeente Arnhem Duiven Lingewaard Overbetuwe Renkum Rheden/Rozendaal Rijnwaarden Westervoort Zevenaar Totaal
December 2009 858 55 109 88 66 108 36 56 96 1472
December 2010 701 46 80 86 40 84 25 42 74 1178
December 2011 754 49 122 114 56 150 23 45 70 1383
December 2012 839 81 98 135 62 156 32 62 102 1567
Vanuit de afstemming met partijen en vanuit de Basiscijfers Jeugd vallen de volgende zaken op in de regio Gelderland-Midden: • Voor jongeren is het lastig om voldoende stage-, leerwerkplekken en vacatures te vinden. Met name is er een groot gebrek aan BBL-plekken. Uit de Basiscijfers is af te leiden dat het aantal plaatsingen van jongeren op BBL-plekken bijna gehalveerd is in de jaren 2011 en 2012. • Er zijn grote verschillen tussen sectoren in de beschikbaarheid van stage- en leerbanen. Met name in de zorg (verpleegkundige, maatschappelijke zorg), bouw en infra, facilitaire dienstverlening, recreatie, dierverzorging, reizen, hout en meubel, alsmede transport & logistiek zijn er knelpunten. Bij veel andere sectoren in de regio is er echter ook evenwicht tussen het aantal stage-/leerbanen en studenten.
1
In de regionale Stuurgroep Werk en re-integratie zijn de wethouders van alle regiogemeenten vertegenwoordigd.
3
• •
•
De sterkste stijging van de jeugdwerkloosheid doet zich in de regio momenteel voor bij hoger opgeleiden. Ook deze groep heeft het momenteel dus moeilijk op de arbeidsmarkt. In absolute aantallen concentreert de jeugdwerkloosheid zich echter nog steeds bij lager opgeleide jongeren. De Jongerenloketten ervaren een toenemende instroom van werkzoekende, werkloze jongeren. Dit speelt met name aan ‘’de kop van het proces’’. De zoektijd van 4 weken, die is ingevoerd in de WWB, zorgt er wel voor dat een behoorlijk aantal jongeren uiteindelijk geen WWB-uitkering krijgt. Hierdoor is er over het algemeen na de eerste fase van intake, start begeleiding en bemiddeling wel voldoende capaciteit beschikbaar. Ook is specifiek aandacht nodig voor jongeren die zich na afloop van de zoektijd van 4 weken niet opnieuw melden bij het Jongerenloket en waarbij ook niet duidelijk is of zij aan het werk zijn of terug naar school zijn gegaan (zogenaamde niet-melders). Ditzelfde geldt voor de groep ‘’oud VSV-ers’’, die langer dan een jaar voortijdig schoolverlater zijn en daarmee niet langer begeleid kunnen worden vanuit het RMC/Team VSV. De schuldenproblematiek onder jongeren neemt toe. Dit vormt ook een belangrijke belemmering om op school te blijven of aan het werk te komen. Ook de Jongerenloketten krijgen hierdoor steeds meer te maken met schuldenproblematiek bij jongeren.
3. Ervaringen regionale aanpak jeugdwerkloosheid 2009-2011 2
Partijen in de regio Gelderland-Midden hebben in de periode 2009-2011 ook intensief samengewerkt rondom de regionale aanpak jeugdwerkloosheid. Destijds was de regionale aanpak sterk gericht op het realiseren van een sluitende aanpak van de jeugdwerkloosheid (geen jongere tussen wal en schip). Er werd ingezet op 3 programmalijnen: • Intensiveren contact met jongeren (alle jongeren in beeld). • Intensiveren contact met werkgevers. • Gericht inzetten van trajecten voor jongeren. Binnen bovenstaande programmalijnen is een groot aantal innovatieve projecten ontwikkeld en uitgevoerd. Door Research voor Beleid is vervolgens de aanpak jeugdwerkloosheid door de regio Gelderland-Midden geëvalueerd. Research voor Beleid heeft destijds geconstateerd dat de regio ‘’vergevorderd was in het realiseren van een sluitende aanpak van de jeugdwerkloosheid’’. Ondanks bovenstaande conclusie, zien partijen in de regio de noodzaak om nu andere accenten te gaan leggen rondom de regionale aanpak 2013/2014. Dit heeft de volgende oorzaken: • De extra middelen regionale aanpak jeugdwerkloosheid zijn fors lager dan destijds. Ook geldt nu de eis van cofinanciering. • Partijen hebben nu meer te maken met bezuinigingen. Reguliere activiteiten staan daarmee sterk onder druk. • De economische situatie is verder verslechterd en de verwachting is dat deze nog enige tijd zal aanhouden. In de volgende paragraaf wordt de voorgestelde aanpak nader toegelicht.
4. Voorgestelde aanpak 2013 / 2014 Partijen in de regio Gelderland-Midden stellen voor om te gaan werken met 2 projectlijnen: Projectlijn 1: Verleiden werkgevers om extra stage-, leerwerkplekken en vacatures voor jongeren beschikbaar te stellen -> 125 jongeren worden extra geplaatst. Zoals eerder geconstateerd is een belangrijk knelpunt in de huidige economische situatie dat er onvoldoende stage-, leerwerkplekken en vacatures beschikbaar zijn voor jongeren. Met name rondom de BBL lijkt er een groot gebrek aan voldoende plekken. Om het gebrek aan plekken aan te pakken is het van belang om werkgevers te verleiden om extra plekken beschikbaar te stellen. Vanuit de
2
Destijds omvatte de regio Gelderland-Midden ook de regio Food-Valley (centrumgemeente Ede). Inmiddels is Food Valley een zelfstandige arbeidsmarktregio geworden en maakt geen onderdeel meer uit van de regio Gelderland-Midden.
4
regionale aanpak wil de regio Gelderland-Midden werkgevers financieel tegemoet komen in de (begeleidings)kosten die het plaatsen van jongeren op deze plekken met zich meebrengen. 3
De regio kiest voor het herintroduceren van de Jongerenvoucher , maar wil deze vouchers in eerste instantie gerichter inzetten. Ook wil de regio (gericht) een specifieke BBL-voucher ontwikkelen voor werkgevers die BBL-plekken voor jongeren beschikbaar stellen. Daarbij wordt ingezet op de volgende aantallen: • 100 Jongerenvouchers, gericht op het creëren van extra leerwerkplekken en arbeidsplaatsen voor jongeren (tot 27 jaar) bij werkgevers. De waarde van de voucher bedraagt € 2.000,- en is bedoeld ter dekking van de begeleidingskosten van de werkgever. De leerwerkplek/arbeidsplaats duurt minimaal 6 maanden. De jongere werkt in die periode minimaal 32 uur per week. • 25 BBL-vouchers, gericht op het creëren van extra BBL-plekken voor jongeren (tot 27 jaar). De waarde van deze BBL-vouchers bedraagt € 4.000,-. In totaal worden 125 jongeren hiermee extra geplaatst bij werkgevers. Werkgevers kunnen de vouchers aanvragen. Daarbij zal gebruik gemaakt worden van een vereenvoudigd format, zoals deze ook bij de regionale aanpak in 2009 – 2011 is gehanteerd. De vouchers zullen beschikbaar komen nadat het Rijk heeft ingestemd met dit regionale plan en de noodzakelijke voorbereidingen (onder andere communicatie) zijn afgerond. De vouchers kunnen worden ingezet bij werkgelegenheidsprojecten voor jongeren, maar ook bij indivuele plaatsingen. De regio kiest nu wel voor een gerichte inzet van de Jongeren/BBL-vouchers. Gericht inzetten van Jongeren/BBL-vouchers In de regio heeft een intensieve discussie plaatsgevonden over het al dan niet gericht inzetten van de vouchers. Het ongericht inzetten van de vouchers (laagdrempelig) heeft als voordeel dat dit de communicatie richting werkgevers eenvoudiger maakt. Tegelijkertijd ontstaat het risico dat hiermee plaatsingen worden ondersteund die ook zonder voucher tot stand zouden komen. Alles afwegende kiest de regio er voor om in eerste instantie de vouchers gericht te gaan inzetten. Dit leidt tot de volgende aanvullende eisen: 4 • Het gaat om niet werkende, werkzoekende jongeren (ingeschreven bij UWV), voortijdig schoolverlaters (inclusief de zogenaamde oud-VSV-ers) of jongeren met een uitkering (WWB, WW of WAJONG, waarbij aangetoond moet worden dat er geen voorliggende voorziening kan worden ingezet), of • de werkgever stelt een plek beschikbaar in een sector waarin een substantieel gebrek is aan stage-, leerwerkplekken of vacatures. Bij de beoordeling hiervan wordt gebruik gemaakt van de expertise van UWV en de SBB. Ook het Meldpunt Stagetekorten (www.stagetekorten.nl) zal hierbij gebruikt worden. Daarnaast zal – zeker in eerste instantie – rekening worden gehouden met een evenredige verdeling van de vouchers over de regiogemeenten. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een verdeelsleutel, zoals in tabel 2 (zie pagina 7) is beschreven. Bovenstaande criteria zullen nader worden uitgewerkt, samen met UWV en SBB. Ook wil de regio graag gebruik maken van de expertise van de Programmaraad en andere arbeidsmarktregio’s. Mocht in het voorjaar van 2014 blijken dat deze gerichte inzet van de vouchers tot onvoldoende plaatsingen van jongeren leidt, dan zullen de voorwaarden in tweede instantie worden bijgesteld en de dan resterende vouchers alsnog laagdrempeliger worden verstrekt. Hiermee wordt geborgd dat jongeren en werkgevers alsnog maximaal kunnen profiteren van de vouchers. Verkenning mogelijkheden Startersbeurs De regio heeft ook de mogelijkheden verkend van het introduceren van de Startersbeurs, als alternatief voor de Jongerenvoucher. Hiertoe heeft onder andere een gesprek plaatsgevonden met de
3
In de periode 2009-2011 zijn 200 Jongerenvouchers ingezet. Werkgevers konden een voucher van € 2.500,krijgen indien zij jongeren een arbeidsovereenkomst van minimaal 6 maanden verstrekten. Dit heeft destijds geleid tot 200 plaatsingen van jongeren en tot veel nieuwe werkgeverscontacten voor regiogemeenten en UWV. 4 Ook jongeren waarbij vanuit het School-Ex-programma helder is dat deze niet gaan doorleren of aan het werk zijn gekomen, kunnen hieronder vallen.
5
landelijke uitvoerder van de Startersbeurs (Funding Subsidiemanagement B.V.). Ook hebben de regiogemeenten desgevraagd een offerte ontvangen. Uiteindelijk is gekozen voor de Jongerenvoucher. De Jongerenvoucher biedt betere mogelijkheden tot een gerichte inzet. De regio kan volledig zelf keuzes maken over de voorwaarden die gelden om in aanmerking te komen voor de voucher. Zo kan de Jongerenvoucher bijvoorbeeld goed aansluiten op jongeren die eerst met behoud van uitkering aan de slag gaan bij een werkgever en vervolgens kunnen doorstromen naar een arbeidsovereenkomst. De Startersbeurs is sterk gericht op de (MBO/HBO/WO) jongere die een opleiding heeft afgerond, maar vervolgens geen leerwerkplek kan vinden. De Startersbeurs sluit daarmee minder goed aan op trajecten waarbij jongeren eerst met behoud van uitkering aan de slag gaan. Een andere overweging is dat de regio bij de Jongerenvoucher meer mogelijkheden heeft om maximaal te besparen op de uitvoeringskosten. Projectlijn 2: Versterken van de Jongerenloketten en aanpak van ‘’niet melders’’ De toename van de jeugdwerkloosheid leidt momenteel tot een extra instroom van jongeren richting de gemeentelijke jongerenloketten. De door het Rijk ingevoerde zoektijd van 4 weken in de WWB heeft wel als gevolg dat het uiteindelijk aantal extra verstrekte WWB-uitkeringen beperkt blijft. Dit laat echter onverlet dat de Jongerenloketten momenteel aan ‘’de kop van het proces’’ te maken hebben met extra intakes en meer jongeren moeten begeleiden en bemiddelen. 5
Daarnaast wil de regio binnen deze projectlijn extra aandacht besteden aan 2 doelgroepen : • Jongeren die zich na de zoektijd van 4 weken niet opnieuw melden bij het Jongerenloket, maar waarvan ook niet bekend is of zij aan het werk zijn of terug naar school zijn gegaan. • De groep ‘’oud-VSV-ers’’. Deze groep is langer dan 1 jaar geregistreerd als “voortijdig schoolverlater/VSV-er’’ en kan daardoor niet langer begeleid worden vanuit het RMC/Team VSV. Ook bij deze groep ‘’oud-VSV-ers’’ wil de regio eerst nagaan of deze groep alsnog aan het werk is of terug naar school is gegaan. Daarbij kan mogelijk door gemeenten gebruik gemaakt worden van gegevens van het Inlichtingen Bureau (IB). Indien vanuit deze gegevens blijkt dat de jongere niet aan het werk is of op school zit, wil de regio alsnog contact leggen met deze groep en een passend traject starten, bij voorkeur richting school of werk. Indien dit niet haalbaar is, zal het traject meer gericht zijn op hulpverlening. Mogelijke inzet 2GetThere Vanuit de regionale aanpak 2009-2011 is het project 2GetThere ontstaan. In dit project zijn jongeren opgeleid tot Jongerencoach. De Jongerencoaches zijn vaak ‘’ervaringsdeskundig’’ en zijn daardoor goed in staat om contact te maken met kwetsbare jongeren, die vaak door de professionele hulpverlening niet (meer) bereikt kunnen worden. Volgens 2GetThere bereikt het project een grote groep ‘’niet melders’’ op jaarbasis (gemiddeld 250 jongeren in de stad Arnhem) en heeft het project een positieve uitstroom van jongeren richting werk of scholing van ruim 50%. Regiogemeenten hebben de mogelijkheid om 2GetThere in te schakelen voor het benaderen en begeleiden van bovenstaande doelgroepen. De gemeente Arnhem investeert in 2013 en 2014 in totaal € 700.000,- in het project 2GetThere. Via deze investering wordt geborgd dat 10 Jongerencoaches ingezet worden om kwetsbare jongeren te benaderen en te begeleiden richting scholing of werk. Deze Jongerencoaches worden daarbij intensief begeleid door Team VSV (hier ligt ook de projectleiding). Voorgesteld wordt om 40% van de extra middelen te reserveren voor versterking van de Jongerenloketten (extra formatie). De gemeente heeft beleidsvrijheid op welke wijze deze middelen precies worden ingezet aan ‘’de kop van het proces’’. Zo kunnen regiogemeenten er ook voor kiezen om bijvoorbeeld (2GetThere-)Jongerencoaches in te zetten ter ondersteuning 5
Beseft moet worden dat in de regio Gelderland-Midden rondom de aanpak voortijdig schoolverlaten/ jeugdwerkloosheid een heel stelsel van voorzieningen beschikbaar is om kwetsbare jongeren te ondersteunen. Het voert te ver om dit te beschrijven in dit actieplan, maar op verzoek kan de gemeente Arnhem hier inzicht in geven.
6
van het Jongerenloket en bij het benaderen van specifieke doelgroepen (bijvoorbeeld nietmelders en oud-VSV-ers). Door het inzetten van bovenstaande middelen zal naar verwachting ruim 4 FTE extra ingezet kunnen worden in de verschillende Jongerenloketten. Bij een gemiddelde caseload van zo’n 100 jongeren per FTE betekent dit dat ruim 400 jongeren extra begeleid kunnen worden vanuit de Jongerenloketten of aanpalende voorzieningen (zoals 2GetThere). Via een verdeelsleutel worden deze middelen verdeeld over de regiogemeenten. Bij de verdeelsleutel hanteren we dezelfde parameter die het ministerie van SZW nu gebruikt bij de verdeling van de extra Rijksmiddelen over de arbeidsmarktregio’s. Deze parameter is het aantal niet werkende werkzoekende jongeren. Dit leidt tot de volgende verdeelsleutel: Tabel 2: Verdeelsleutel projectlijn (2) Versterken Jongerenloketten Gemeente Arnhem Duiven** Lingewaard Overbetuwe Renkum Rheden/Rozendaal Rijnwaarden** Westervoort** Zevenaar** Totaal
Aantal NWW jongeren* 839 81 98 135 62 156 32 62 102 1576
Relatief aandeel
Trekkingsrecht
54% 5% 6% 9% 4% 10% 2% 4% 7% 100%
124.538 12.023 13.956 20.039 9.203 23.156 4.750 9.203 15.141 232.009
* Bron: Basiscijfers Jeugd februari 2013 ** Deze gemeenten hebben het Jongerenloket ondergebracht in RSD De Liemers. Het relatieve aandeel van RSD De Liemers komt gezamenlijk op 18% en het gezamenlijke trekkingsrecht bedraagt daarmee € 41.117.
5. Begroting Bovenstaande aanpak en projectlijnen leiden tot de volgende begroting over de jaren 2013 en 2014: Activiteiten Projectlijn 1: Verleiden werkgevers • 100 Jongerenvouchers à € 2000,• 25 BBL-vouchers à € 4.000,• Communicatie en uitvoeringskosten Projectlijn 2: Versterken Jongerenloket/aanpak niet melders • Versterken Jongerenloket / specifieke doelgroepen (Niet-melders/oud-VSV-ers) • Inzet 2GetThere Totaal
Reguliere middelen (Cofinanciering)
Extra middelen jeugdwerkloosheid 200.000 100.000 49.491
232.009 700.000 700.000
581.500
Onderzoek mogelijkheden tot extra cofinanciering De regio Gelderland-Midden zal in de komende periode nog verder onderzoeken of ook gebruik 6 gemaakt kan worden van de provinciale middelen uit het Regiocontract . Daarbij zal ook afstemming 7 plaatsvinden met POA Regio Arnhem en POA De Liemers. Er lijken mogelijkheden te liggen op de volgende onderdelen van het Regiocontract: • Speerpunt 2: Jongeren (totaal beschikbaar subsidiebedrag fase 1 en 2: 250.000,-) 6 7
Bij het regiocontract geldt ook de eis van 50% cofinanciering. Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt
7
• •
Speerpunt 4: Schulddienstverlening (totaal beschikbaar subsidiebedrag fase 1 en 2: € 200.000,-) Speerpunt 5: Maatschappelijke participatie (totaal beschikbaar subsidiebedrag fase 1 en 2: 250.000,-)
Onderzocht zal worden of deze middelen ook ingezet kunnen worden voor extra activiteiten (bijvoorbeeld extra vouchers) binnen beide projectlijnen.
8
Bijlage 1: Overzicht deelnemende partijen aan bijeenkomst 6 juni 2013 • • • • • • • • • • • • • • • • •
Gemeente Arnhem* Gemeente Lingewaard* Gemeente Renkum* Gemeente Rheden* Gemeente Overbetuwe* Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) Kamer van Koophandel (wel uitgenodigd, helaas verhinderd) POA Regio Arnhem POA De Liemers ROC A12 ROC Rijn IJssel RSD De Liemers* Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) Stuw (jeugdzorgorganisatie) Quadraam UWV VNO-NCW Midden (wel uitgenodigd, helaas verhinderd)
* Deze partijen maken ook deel uit van de regionale werkgroep Aanpak jeugdwerkloosheid Gelderland-Midden
9
