Redactieadres E. Molnár Oosteinde KE Wormer DRUKWERK

Redactieadres E. Molnár Oosteinde 66 1531 KE Wormer DRUKWERK

J A A R G A N G

4 4

•

N R . 1 4 9

•

M A A R T

2 0 1 4

van DE VOORZITTER

MAART 2014

Als geologische vereniging vinden wij het belangrijk om kinderen en volwassenen kennis te laten nemen en te motiveren voor geologie, mineralen en fossielen. Wist u dat Amathysta naast de eigen activiteiten, ook veel themamiddagen organiseert in het natuurmuseum E. Heimans in Zaandam? Een kleine greep uit de activiteiten: een dinosauriërsmiddag, fossielen gieten van gips, steentjes slijpen, een lezing over de Rocky Mountains. Op onze website www.amathysta.nl en op de website van het natuurmuseum: www.nme-zaanstreek.nl vindt u meer informatie over deze leuke themamiddagen.

Algemene ledenvergadering Onze jaarlijkse algemene ledenvergadering vindt plaats op donderdag 13 maart. Na de vergadering zal Erwin Kaspers een lezing geven over meteorieten en inslagkraters. Komt u ook? K. Kees

Steentjes slijpen in het museum.

1

bestuur, commissies en belangrijke adressen

A LG E M E N E L E D E NV E R G A D E R I NG 2 0 1 4

Voorzitter: K. Kees, tel.: 06 - 242 166 03, E-mail: [email protected]

De Algemene Ledenvergadering wordt gehouden op

Vice-voorzitter: E. Kaspers, tel.: 075 - 616 09 24, E-mail: [email protected] Penningmeester, K. Kikke, tel.: 0299 - 37 31 05, ledenadministratie: E-mail: [email protected] Secretaris: FUNCTIE VACANT K. Kikke neemt de functie van secretaris tijdelijk waar. Tel.: 0299 - 37 31 05 E-mail: [email protected] Werkgroep Geologie:

E. Kaspers, tel.: 075 - 616 09 24, E-mail: [email protected]

Werkgroep Lapidary:

G. Kramer, tel.: 0299 - 69 03 73, E-mail: [email protected]

Beursorganisatie: G. de Beurs, tel.: 0299 - 77 20 35, E-mail: [email protected] Exposities: E. Kaspers, tel.: 075 - 616 09 24, E-mail: [email protected] Redactie clubblad:

E. Molnár, tel.: 075 - 642 42 95, E-mail: [email protected]

Websitebeheer: R. Poortman, E-mail: [email protected] Bijeenkomsten werkgroep geologie:

Natuurmuseum E. Heimans, Thijssestraat 1, Zaandam

Verenigingsavonden:

Op donderdagavond: Concordia, Koemarkt 45, Purmerend Op vrijdagavond: Natuurmuseum E. Heimans, Thijssestraat 1, Zaandam

Website: www.amathysta.nl https://twitter.com/Amathysta_nl

2

Donderdag 13 maart 2014 in Partycentrum CONCORDIA, Koemarkt 45 te Purmerend. De vergadering begint om 20.00 uur, de zaal is toegankelijk vanaf 19.30 uur. Zorg dat u op tijd aanwezig bent.

A g e n da 1 Opening; 2 Bestuursbeleid en plannen mondeling toegelicht door de voorzitter; 3 Ingekomen post; 4 Jaarverslag en evenementen 2013 (zie pagina 9 van dit blad); 5 Notulen van de Algemene Ledenvergadering 2013 (zie pagina 4 en 5 van dit blad) en ondertekening ten overstaan van de aanwezige leden; 6 Financieel jaarverslag over 2013 en de begroting voor 2014; 7 Verslag van de kascommissie over het boekjaar 2013; 8 Verkiezing van de kascommissie voor het boekjaar 2014;

9 Verkiezing nieuwe bestuursleden. Aftredend en herkiesbaar is de penningmeester K. Kikke. Kandidaten voor de functie kunnen zich uiterlijk drie dagen voor de vergadering bij het bestuur schriftelijk aanmelden bij: dhr. K. Kikke, Baandervesting 106, 1135 DH Edam, [email protected]; 10 Rondvraag; 11 Sluiting.

Na afloop van de vergadering zal de heer E. Kaspers een lezing verzorgen over meteorieten en inslagkraters.

Vergeet het niet!!! Donderdag 13 maart 2014 in Partycentrum Concordia. KomT alleN!! 3

notulen algemene ledenvergadering 2013

notulen algemene ledenvergadering 2013

Verslag van de Algemene Ledenvergadering op donderdag 14 maart 2013 in Partycentrum "Concordia" te Purmerend.

5. NOTULEN VAN DE ALGEMENE LEDENVERGADERING 2012 De notulen worden ongewijzigd vastgesteld.

10. VACATURE FUNCTIE SECRETARIS Aangezien geen kandidaten zich hebben gemeld, blijft de functie vacant.

6. FINANCIEEL VERSLAG OVER DE PERIODE 1-1-2012 TOT 1-1-2013 Het financieel verslag wordt ongewijzigd vastgesteld.

11. RONDVRAAG Mevrouw J. Schrijer informeert naar de werkzaamheden van de secretaris. Zij vraagt zich af of een herverdeling van het omvangrijke takenpakket mogelijk is. Zij stelt voor één of meer taken af te splitsen en om zo beter kandidaten te vinden voor de gedeelde functie. Het bestuur besluit aan dit verzoek gevolg te geven.

1. OPENING De voorzitter heet iedereen welkom. 2. BESTUURSBELEID EN PLANNEN De voorzitter licht het bestuursbeleid voor de komende periode toe. Het bestuur zal een aantal fondsen gaan aanschrijven voor de aanschaf van nieuwe apparatuur. Hierbij zal gebruik worden gemaakt van het gebleken enthousiasme van met name de jongere generatie en het succes van de demonstraties van de werkgroep en de middagen in samenwerking met het natuurmuseum E. Heimans. Verder zal het gebruik van sociale media zoals Twitter en Facebook worden voortgezet. Op Twitter verschijnen steeds meer volgers uit Purmerend en Zaandam. Dit medium leent zich uitstekend voor korte berichtjes over themadagen en onvoorziene wijzigingen in het programma. Op de website staan steeds meer verslagen van de lezingen en excursies. Ook de programma’s van de werkgroepen worden er op geplaatst.

4

De voorzitter merkt op dat er ruimte is voor een bijdrage van creatieve leden om zo in overleg met de webmaster gezamenlijk de site verder te ontwikkelen. De voorzitter memoreert het feit dat de werkgroep Lapidarie 12,5 jaar gebruik maakt van de door Annie en Leo beschikbaar gestelde locatie in Edam. Namens het bestuur bedankt de voorzitter hen met een fles wijn en een bos bloemen. Annie beantwoordt dit bedankje en spreekt de hoop uit dat de groep nog vele jaren van de locatie gebruik mag maken. Tenslotte kondigt de voorzitter de algemene Amathysta excursie naar de Peelbreuk aan en nodigt de leden uit hieraan deel te nemen.

7. VERSLAG VAN DE KASCOMMISSIE De Kascommissie heeft ten huize van de penningmeester de boeken gecontroleerd en hierin geen onregelmatigheden aangetroffen. De commissie stelt voor de penningmeester voor het boekjaar 2012 te dechargeren. De vergadering besluit aldus.

3. INGEKOMEN POST De secretaris meldt dat er geen relevante ingekomen post is ontvangen.

8. VERKIEZING VAN DE KASCOMMISSIE De kascommissie bestaat uit de dames M. Heesters en A van Zon, M. Heester treedt af en stelt zich beschikbaar als reserve. De heer G. Janssen stelt zich beschikbaar als lid. De vergadering gaat hiermee akkoord.

4. JAARVERSLAG PERIODE 1-1-2012 TOT 1-1-2013 De vergadering heeft kennis genomen van het verslag en gaat hier unaniem mee akkoord.

9. BESTUURSVERKIEZING De heer E. Kaspers treedt af als vice-voorzitter. Hij stelt zich herkiesbaar en wordt bij acclamatie herkozen.

12. SLUITING Niets meer aan de orde zijnde, sluit de voorzitter de vergadering en bedankt een ieder voor de aanwezigheid. Na de vergadering verzorgde Peter de Jong een lezing over Nieuw-Zeeland Op de foto zie we een geiser in het Rotorua-park op het Noordereiland.

5

Meldt u nu aan voor de eXCURSIE NAAR DE kALOOT IN zEELAND op zondag 13 april De open excursie naar het Oertijdmuseum in Boxtel en de Peelbreuk was een enorm succes, daarom organiseren wij op zondag 13 april weer een mooie open excursie! Deze excursie is toegankelijk voor alle leden van Amathysta. We gaan die dag fossielen zoeken op het strand 'De Kaloot'. Dit strand ligt bij Vlissingen vlakbij de kerncentrale van Borssele. Zeestromingen woelen hier fossielen uit afzettingen voor de kust los en deponeren ze vervolgens op het strand. Er worden haaientanden, roggentanden, gastropoden en bivalven gevonden. Ook worden er diverse botten van zoogdieren gevonden. Vogelbotten worden ook gevonden maar zijn zeldzamer.

We vertrekken om 8:30 uur vanuit Zaandam. We rijden zoveel mogelijk met elkaar mee om reiskosten zo laag mogelijk te houden. Iedereen neemt zelf eten en drinken mee. Buiten de reiskosten, zijn er verder geen kosten verbonden aan deze excursie. Geïnteresseerden kunnen zich vóór 1 april opgeven bij K. Kees. E-mail: [email protected] Tel.: 06 - 242 166 03

De vondsten zijn afkomstig uit afzettingen vanaf het Mioceen (onderdeel van het Neogeen tijdperk) tot aan recenter tijden. Soms worden er ook botten van zoogdieren uit het Pleistoceen gevonden.

6

7

AGENDA

S E I Z O EN 2 0 1 3 - 2 0 1 4

JA A R VERSLAG EN acti viteiten 2 0 1 3

BIJEENKOMSTEN Donderdagavond: Partycentrum Concordia, Koemarkt 45, Purmerend Vrijdagavond: Natuurmuseum E. Heimans, Thijssestraat 1, Zaandam

Het bestuur kwam in deze periode twee keer bijeen voor het bespreken van de lopende zaken en het vaststellen van het programma. Daarnaast is er twee keer een plenaire bijeenkomst geweest van actieve leden binnen de vereniging. Tijdens zo'n bijeenkomst worden er ideeën uitgewisseld over nieuw te ontwikkelen activiteiten en andere voor de vereniging relevante zaken. De beurs wordt georganiseerd en voorbereid door een groep van vrijwilligers, die op gezette tijden bij elkaar komt.

Donderdag 13 maart 2014 Algemene Ledenvergadering In Concordia te Purmerend houden we onze jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. Na de vergadering zal Erwin Kaspers een lezing geven over meteorieten en inslagkraters. Een inslagkrater is een krater die in de bodem achterblijft na het inslagproces van een hemellichaam. Dit inslaande lichaam is meestal een meteoriet, die van een komeet of van een planetoïde afkomstig kan zijn. De Arizonakrater is de bekendste inslagkrater ter wereld.

De Brocken is de hoogste berg van de Harz. Op de top staat een weerstation.

Donderdag 10 april 2014 De mijnbouw en de geologie van de Harz Dhr. E. Kaspers neemt ons mee naar de Harz. Dit gebied is het noordelijkste middelgebergte van Duitsland. De hoogste berg van de Harz is de Brocken met zijn 1142 meter. Deze behoort tot het Nationalpark Harz. Dit nationale park beslaat ongeveer tien procent van het gebergte. De Harz is vanouds een belangrijk mijnbouwgebied. De gebergtevorming aan het eind van het Paleozoïcum, de Hercynische orogenese, is naar de Harz genoemd.

8

In 2013 heeft de vereniging donaties ontvangen van het Jacob Stinsfonds ad € 825,-,de Maatschappij tot nut van 't Algemeen eveneens € 825,- en van het Honig Laan fonds een bedrag van € 450,-. Deze bijdragen zijn besteed aan de aanschaf van een zaagmachine ad € 1500,- en een trilpan met toebehoren ad € 778,- Het restant heeft de vereniging zelf bijgedragen.

Op donderdag 14 maart gaf de heer P. de Jong een lezing met dia’s over Nieuw-Zeeland.

Activiteiten Voor een gedetailleerd overzicht van de activiteiten wordt verwezen naar het verenigingsblad.

Op zaterdag 2 november vond de jaarlijkse Amathysta mineralen- en fossielenbeurs in Purmerend plaats.

Op zondag 6 januari was er de traditionele nieuwjaarsreceptie;

Op donderdag 14 november gaf mevrouw K. Kees een reisverhaal met dia's ten beste over haar reis naar Argentinië.

Op vrijdag 11 januari heeft mevrouw I. Plooyer een lezing verzorgd over Ecuador en de Galapagos eilanden. Op vrijdag 8 februari verzorgde de heer E. Kaspers een lezing over het mineraal Beryl.

Op donderdag 11 april verzorgde de heer B. Roebert een lezing over de Nijl. Op vrijdag 11 oktober heeft de heer P. Vierbergen een lezing gegeven over de ritsen van Europa.

vrijdag 13 december werd ter afsluiting van het jaar de jaarlijkse bingo georganiseerd. Voorafgaand aan de bingo heeft de heer E. Kaspers een lezing gegeven over fluoriet.

9

ex c u r s ie s e n Jaar v er s l a g v a n de wer k g roep Geo l o g ie 2 0 1 3

ex c u r s ie s e n Jaar v er s l a g v a n de wer k g roep Geo l o g ie 2 0 1 3

De leden van de werkgroep Geologie zijn het afgelopen jaar weer druk in de weer geweest. De werkgroep bestond in 2013 uit 21 deelnemers. Op het programma stonden weer diverse leuke excursies en op de werkgroepavonden zijn weer veel interessante onderwerpen aan bod gekomen. Piesberg bij Osnabrück 30 maart 2013 De eerste excursie van het seizoen werd vanwege de extreme kou die dag uitgesteld. Het was op de Piesberg -11°C met een harde N.O. wind en sneeuw. Het was dus niet verstandig en gezond om erheen te gaan. De excursie is verplaatst naar 2 juni. In de enorme groeve, waar je fossielen uit het Boven-Carboon kan vinden, is altijd wel iets bijzonders aan te treffen. Deze keer lagen er veel fossielen van de Carboonplanten. Er werden dan ook veel mooie vondsten gedaan. Deze werden allemaal goed ingepakt om mee naar huis te nemen. Als klapstuk Het bijzondere libellevleugeltje dat een van de deelnemers in de groeve vond.

10

werd er ook nog een afdruk van een vleugel van een libel gevonden. Het was ook deze keer weer de moeite waard om de Piesberg te bezoeken. Z. O. Groningen en Duitsland 19 t/m 21 april 2013 Dit weekeinde bezochten we het gebied van Sellingen en de Hümmeling in Duitsland. We verbleven op camping de Bronzen Eik te Sellingen in Zuidoost Groningen. Het was dit weekeinde stormachtig weer. In de omgeving woedde een ware stofstorm die alles bedekte met een flinke laag stof. We moesten dus alles goed dicht houden. We bezochten verschillende zandgroeves in Duitsland waar mooie zwerfstenen bij het zand zeven van de transportbanden afrolden. Ze vielen op hoge bergen met zwerfkeien waar je ze mooi kon uitzoeken op de storthopen. Er werden ook mooie fossiele zee-egels, koralen en sponzen gevonden en zelfs enkele stukjes barnsteen. Hoewel het een koud

hauyn in xenolieten te zoeken. Er werden hele mooie kristalletjes van augiet gevonden en bijzonder mooi blauwe Hauyn. Het was een prima weekend met leuke vondsten en af en toe een regenbui. Het merendeel van de zwerfstenen op de foto zijn kalkstenen. Ze bevatten een enorm scala aan fossielen, waaronder een groot assortiment koralen.

weekeinde was, was het toch de moeite waard om dit gebied te bezoeken. Vulkanisme van de Eifel 20 t/m 23 juni 2013 Vanuit de camping Oostbachtal in Müllenborn bij Gerolstein vertrokken we naar verschillende geologische locaties. Dit weekend bezochten we een aantal vulkanische gebieden van de Eifel in de omgeving van Üdersdorf, Strohn en Rockeskyll. We hebben in diverse groeves gezocht naar mineralen en vulkanische producten zoals bijv. verschillende soorten lavabommen en xenolieten in basalt. Deze vertonen soms een mooie glasglans aan de buitenzijde. In sommige van deze groeves wordt nog gewerkt, in andere al langere tijd niet meer. Een dag zijn we naar de oostkant van de Eifel geweest om augiet en

Een geologische zwerftocht door het Munsterland 12 t/m/ 15 september 2013 Deze excursie was gericht op het zoeken naar fossielen. We verbleven 4 dagen op de camping Camp zur Rotbruch te Versmold in het Munsterland. We hebben de dino-voetsporen bij Barkhausen bekeken en zijn in een verlate groeve geweest, waar we steenkool en ammonieten uit het Jura vonden. We bezochten het kalkgebied bij Beckum bij de cementfabriek van Phoenix Zement. Hier komen de kalken van het Boven-Krijt aan de oppervlakte. We vonden enkele ammonieten en schelpen. Een blik op de kalksteengroeve van Phoenix Zement.

11

ex c u r s ie s e n Jaar v er s l a g v a n de wer k g roep Geo l o g ie 2 0 1 3 In de Calcisphären Turbidit-lagen konden we vissentanden en -schubben vinden. Ook troffen we vele kruipsporen aan. Hierna bezochten we de Argelith Bodenkeramik kleigroeve bij Wermersdorf. Het was een regenachtige dag, maar we vonden veel fossielen uit het Jura zoals o.a. belemnieten met prachtige heldere kwartskristallen. Ook vonden we veel knollen met schelpen van pyriet en natuurlijk de vele knollen met verschillende mineralen. Ondanks de regen was het een zeer geslaagde excursie met veel vondsten. Werkgroep Geologie 28 januari 2013 Op deze dag hebben we met een microscoop Eifelmineralen bekeken. Fred Otto had een aantal mooie mineralen meegenomen. We hadden de microscoop gekoppeld aan Azurite gevonden in de Eifel bij Maubacher Bleiberg, Düren. Beeldbreedte is ca. 4 mm.

een groot beeldscherm. Op deze wijze konden we de mineralen op bijzonder groot formaat bewonderen en bestuderen.

den. Er werden plantfossielen bekeken die uit Engeland, België en de Zuid-Eifel in Duitsland komen. Deze plantenfossielen zijn vaak moeilijk te vinden omdat ze toen nog niet algemeen voorkwamen en niet groot waren. Agardit en Olivenit uit de Clara groeve in Wolfach in het Zwarte Woud. Beeldbreedte is ca. 1 cm.

Versteende boomstammen, vooral van de soort Araucarioxylon Arizonicum, in het Petrified Forest National Park in Arizona, USA.

Op 25 februari 2013 legde de heer Iep Wiselius ons het verschil tussen houtsoorten uit. Er werden houtmonsters gesneden en deze werden met een loep bekeken, zodat je de verschillen tussen de houtsoorten goed kan zien. Deze verschillen tussen houtsoorten kunnen gebruikt worden om de structuur van versteend hout te determineren. Op 25 maart 2013 hebben we mineralen uit Wolfach in het Zwarte Woud bekeken. Er worden honderden verschillende mineralen gevonden op de storthopen bij Wolfach, zoals bijv. fluoriet, bariet, pyriet, kwarts, malachiet, azuriet en vele andere minera-

12

ex c u r s ie s e n Jaar v er s l a g v a n de wer k g roep Geo l o g ie 2 0 1 3

len waarvan velen zeer zeldzaam zijn. Een groot aantal mineralen hebben we onder de microscoop bekeken. De avond van 8 april 2013 stond in het teken van de landplanten uit het Boven-Siluur en het Onder-Devoon. Ondersteund door beelden werd verteld hoe de eerste planten op het land konden overleven en zich uitbreiCooksonia, de oudst bekende landplant uit het Siluur.

Op 9 september 2013 hebben we een mineraalbespreking gehad over het ontstaan van mineralen in de oxidatiezone. In deze oxidatiezone (ijzeren hoed) lossen mineralen op om op een andere zone weer nieuwe mineralen te vormen. Zo vormt galeniet - anglesiet, sfaleriet – smithsoniet en magnetiet wordt hematiet. Op 28 oktober 2013 hebben we naar een film gekeken over het ontstaan van het leven op Aarde, een mooie en boeiende film. 28 november 2013 is het systeem van de continentverschuivingen behandeld. Er werden deze avond verschillende systemen behandeld. Op 9 december 2013 bespraken we het ontstaan en de vorming van fossielen. Een uitgebreid en bijzonder onderwerp over hoe planten en dieren bewaard blijven en fossiel worden. Erwin Kaspers

13

SC H R I J F U N U I N V O O R de B E U R S op zat e rda g 1 n o v e m b e r 2 0 1 4 ! Amathysta organiseert op zaterdag 1 november 2014 weer haar jaarlijkse mineralen- en fossielenbeurs. Voor leden van Amathysta is er uiteraard ook de mogelijkheid om hier een tafel te huren. Heeft u ruimtegebrek thuis of wilt u eens wat dubbele mineralen, stenen of fossielen verkopen, dan is dit uw kans. U kunt één of meer meters tafel huren, waarop u uw koopwaar prachtig kunt uitstallen. Iedereen die de beurs bezoekt kan uw spullen bekijken en, wie weet, kopen. Het huren van een tafel van één meter kost € 12,50.

Heeft u interesse, neem dan contact op met dhr. G.P. de Beurs, tel. 0299-772035, mobiel 06-10202210 of stuur onderstaande bon in een voldoende gefrankeerde envelop naar: G.P. de Beurs, Heikeshof 20, 1983 XE De Rijp.

• BEURS • BEURS • BEURS • Naam en voorletters: Adres: Postcode:

Woonplaats:

Telefoon:

Lid

Geen lid

E-mail: Aantal meters:

Handtekening

Datum: STUUR DEZE BON OP NAAR: G.P. DE BEURS, HEIKESHOF 20, 1983 XE DE RIJP

14

Naam : Lazuliet-kristal Wordt ook wel blauwspaat genoemd Kristallen zijn zeldzaam Magnesium, aluminium-fosfaat Formule : Mg Al2 ( PO4)2 (OH)2 Vindplaats : Afghanistan Formaat : Het kristal is 15 mm Collectie : G. de Beurs Foto: : X.E. Kaspers

15

Jaarverslag van de slijpgroep 2013 Ja, 2013 is ook weer voorbij. Het was voor ons slijpers een leerzaam jaar. De meesten van ons hebben hun grenzen verlegd. De resultaten waren mooi om te bekijken. Sommige leden van de slijpgroep hebben het aangedurfd om een volgende stap te gaan zetten. De een ging van vlakslijpen naar cabochon-slijpen en de ander ging van cabochon-slijpen naar het faceteren. Dat alles ging gepaard met leuke resultaten. Maar ook het slijpen van de vrije vormen was voor enkelen een nieuw doel geworden. De nieuwkomers van dit jaar hadden er zin in. Er werd geslepen alsof ze al een cursus of wat gevolgd hadden. Er waren dan ook vele mooie resultaten te bewonderen. De bezetting over het hele jaar was redelijk goed. Natuurlijk is er altijd nog wel een plekje over voor een spontane aanmelding, die na een avondje proefslijpen besluit om verder te gaan.

De beurs op zaterdag 2 november heeft voor ons een gunstige uitwerking gehad. Een week na afloop waren wij een slijpster rijker die we welkom heten in ons midden en we laten het slijpvirus gewoon over ons heen komen. Schroom niet om een avondje of ochtend te komen proefslijpen. Er zijn nog enige vrije plaatsen. Bel 0299-69 03 73 of mail naar [email protected] voor een afspraak. De mogelijkheden om te komen slijpen zijn op de maandag- en dinsdagavond van 20.00 tot 22.00 uur en op woensdagmorgen van 10.00 tot 12.00 uur. Werkgroep Lapidary Gerard Kramer

16

17

activiteiten in het E. Heijmansmuseum De komende periode zijn er in het Natuurmuseum E. Heimans weer een aantal speciale middagen georganiseerd die in het teken staan van stenen en geologie. Deze middagen zijn in samenwerking met het Natuurmuseum E. Heijmans en de Werkgroep Geologie van Amathysta tot stand gekomen. Zondag 2 maart Demonstraties van insecten maken uit steen. Leden van de werkgroepen Lapidarie en Geologie laten zien hoe je miljoenen jaren oude insecten weer tot "leven" kunt brengen. Aanvang 13.00 uur. Zondag 16 maart 2014 Geuren en kleuren uit stenen. Kom naar het museum en ervaar het zelf. Aanvang 13.00 uur. In de vakantieperiode vinden er nog een aantal extra activiteiten plaats. Deze activiteiten van het Natuurmuseum E. Heijmans kunt u op de website bekijken www.nme-zaanstreek.nl/natuur

18

Kom gerust een keertje kijken en neem uw kinderen of kleinkinderen mee. Zij zullen echt een leuke middag hebben. De toegangsprijs voor het Natuurmuseum E. Heijmans bedraagt € 2,50 p.p. De openingstijden van het museum zijn op zondag en woensdag van 13.00 - 17.00 uur. In de vakanties is het museum vaker open. Vindt u het leuk om te komen helpen, dan bent u natuurlijk van harte welkom. Het adres van het Natuurmuseum E. Heimans is: Thyssestraat 1, Zaandam Tel. 075-6312020 Erwin Kaspers

19

Ye l l ow s to n e par k e n o m g e v i n g Lezing van mevrouw I. Plooijer 10 januari 2014 De reis begint in het Arches National Park in het oosten van de staat Utah. Dit park is beroemd vanwege de vele indrukwekkende rotsformaties en balancerende rotsen. Er zijn meer dan 2000 gedocumenteerde natuurlijke bruggen (arches). De bogen zijn gevormd door een combinatie van wind- en watererosie, ijs, tektonische activiteit en een instabiele ondergrond van zout. tal goed bewaard gebleven klifwoningen: huizen gebouwd in ondiepe grotten in de wanden van het ravijn. Van de 11e eeuw tot de 13e eeuw woonden hier de Anasazi-indianen.

Nationaal Park Arches.

Vervolgens werd het Mesa Verde National Park bezocht. Dit is een nationaal park in ZuidwestColorado in de Verenigde Staten van Amerika. Het park is bekend geworden door het grote aanDe huizen in Mesa Verde National Park.

20

Daarna werd Grand Teton National Park bezocht. Dit is een nationaal park in Wyoming, ten zuiden van Yellowstone. De bergketen van de Grand Teton is onderdeel van de Rocky Mountains. De Rocky Mountains maken deel uit van de Noord-Amerikaanse Cordillera, een bergachtig gebied ten westen van de Great Plains dat zich uitstrekt van Alaska tot in het zuiden van Mexico. De huidige Rocky Mountains zijn ontstaan tijdens de Laramide orogenese tussen 80 en 55 miljoen jaar geleden. Het oudste gesteente in de Rocky Mountains is Precambrium metamorf gesteente dat de kern van het Noord-Amerikaanse continent vormt. Er is ook Precambrium sedimentaire argilliet uit een periode van 1,7 miljard

21

Ye l l ow s to n e par k e n o m g e v i n g Lezing van mevrouw I. Plooijer 10 januari 2014 jaar geleden. Gedurende het Paleozoïcum lag westelijk NoordAmerika onder een ondiepe zee, waardoor een kilometersdikke laag kalksteen en dolomiet werd afgezet. De Rocky Mountains bevatten de hoogste toppen in het midden van Noord-Amerika. De hoogste top is Mount Elbert in Colorado met een hoogte van 4401 meter boven zeeniveau. Mount Robson in British ColumDe Rocky Mountains beslaan een gebied met een lengte van meer dan 4800 km.

beroemdste (Old Faithful Geiser in Upper Geyser Basin) ter wereld

De Yellowstone Caldera.

Grand Teton National Park.

bia met een hoogte van 3954 meter is de hoogste top in de Canadese Rockies. De Grand Teton Mountains vormen een van de jongste bergketens van Noord-Amerika. Er zijn 12 pieken die hoger zijn dan 3650 meter; de hoogste is Grand Teton met een top van 4.198 meter. Het gebergte is ontstaan naast een breuklijn in de aarde; aan de westzijde van de breuklijn werd de aarde omhooggedrukt, aan de oostzijde zakte de aarde juist naar beneden. De 130 kilometer lange Teton Range heeft dan ook geen voorgebergte, de bergen rijzen direct naast de vloer van de vallei omhoog. Yellowstone National Park is een nationaal park in de Verenigde Staten, hoofdzakelijk in Wyoming, maar met kleine gedeeltes in de naburige staten Montana en Idaho. Yellowstone is het oudste nationaal park in de wereld. Yel-

22

Ye l l ow s to n e par k e n o m g e v i n g Lezing van mevrouw I. Plooijer 10 januari 2014

lowstone heeft een oppervlakte van 8983 km², waardoor het meteen ook een van de grootste nationale parken is in de Verenigde Staten. De gemiddelde hoogte in het park is 2440 meter. Onder Yellowstone bevindt zich een vulkanische hotspot. De grootste vulkanische structuur in de omgeving is de Yellowstonecaldera, een caldera van 65 km die vrijwel het gehele park beslaat. Het is een onder de oppervlakte liggende complexe supervulkaan die ongeveer om de 600.000 jaar volledig uitbarst (Vulkanische-explosiviteitsindex 8). De laatste eruptie is circa 640.000 jaar geleden en het is afwachten wanneer de vulkaan uitbarst. Het Yellowstone National Park bevat verreweg het grootste en actiefste geiserveld ter wereld. In de negen bassins komen evenveel geisers voor (bijna 400) als in de rest van de wereld gezamenlijk. Ook bevinden zich hier de grootste (Steamboat Geyser in Norris Geyser Bassin) en de

Een van de vele warmwaterbronnen in het park.

De trapachtige terrassen worden gevormd doordat verwarmd water beweegt langs de oppervlakte.. Het warme water draagt opgelost calcium en bicarbonaat aan het oppervlak van de terrassen waar de druk vermindert. Kooldioxide ontsnapt vervolgens als gas en de combinatie van carbonaat met calcium vormt travertijn. De terrassen veranderen voortdurend van vorm en kleur. K. Kees De Mammoth Hot Springs in Yellowstone park.

23

Bi n n e n l a n d s e b e u rze n

24

maart t/m juli 2014

Zaterdag 1 en zondag 2 maart 2014 Den Haag, NLC - Internationale mineralenbeurs, World Forum Convention Center, Churchillplein 10, inl.: 055-3559995

Zondag 13 april 2014 Eindhoven, Gemeenschapshuis Lievendaal, Lievendaalseweg 3, inl.: [email protected]

Zaterdag 8 en zondag 9 maart 2014 Rijswijk, Internationale mineralenbeurs, De Haaglanden, vh Darling Market, Volmerlaan 12, inl.: 070-3075900

Maandag 21 april 2014 (2e Paasdag) Groningen, Mineralen- en Fossielenbeurs, Sporthal de Brug, Donderslaan 161, inl.: 0512-545797

Zaterdag 15 maart 2014 Zwijndrecht, Mineralen- en fossielenbeurs GEODE, Develsteincollege, Develsingel 5, inl.: 078-6156615

Zondag 4 mei 2014 Heerlen, Mineralen- en Fossielenbeurs, Corneliushuis, Heulstraat 2, inl.: 045-5213794

Zaterdag 22 maart 2014 Hoevelaken, Mineraal - Paranormaal, Intres BV, Koninginneweg 1, inl.: 033-4553494

Maandag 9 juni 2014 (2e Pinksterdag) Schoonhoven, Nationale Zilverdag, Buitenmarkt centrum Schoonhoven, Inl.: [email protected]

Zondag 23 maart 2014 Heerlen, Mineralen- en fossielenbeurs, Dienstencentrum de Compositie, J.F. Kennedylaan 301, inl.: 045-8800420

Zondag 13 juli 2014 Denekamp, Mineralen- en fossielenmarkt, Museum Natura Docet, Oldenzaalsestraat 39, inl.: 0546-568033

Zondag 6 april 2014 Amsterdam, Geologisch Evenement Amsterdam, Borchlandhal, Borchlandweg 6-12, inl.: 075-6167676

Al deze beurzen zijn rolstoelvriendelijk en geopend van 10.00 tot 17.00 uur. Het bestuur en de redactie dragen geen verantwoordelijkheid voor eventuele fouten in deze publicatie van de beurzen.

25

26

27

28