Rechten van vreemdelingen en vluchtelingen

 

 

Open  boek  

Rechten  van  vreemdelingen  en  vluchtelingen   Terminologie     Vluchtelingen:  individuen  erkend  onder  VN-­‐Vluchtelingenverdrag  en  voornaamste  internationale   instrumenten  ter  bescherming  van  vluchtelingen.  Je  kan  enkel  als  vluchteling  erkend  worden  als  je   een  landgrens  overschrijdt.     Asielzoekers:  individuen  die  internationale  bescherming  hebben  gezocht  en  wier  claim  voor   vluchtelingenstatus  nog  niet  zijn  afgehandeld  of  vastgesteld.     IDP’s:  individuen  die  gedwongen  zijn  hun  normale  verblijfplaats  te  ontvluchten  zonder  een   internationale  grens  te  overschrijven.     Staatlozen:  niet  als  onderdanen/staatsburgers  beschouwd  door  om  het  even  welke  staat  volgens  het   eigen  recht.     Officiële  cijfers:     2013  à  13,4  miljoen  vluchtelingen.  De  meeste  bevinden  zich  niet  in  Europa,  maar  in  Afrika  &  Azië.     Hoeveel  vluchtelingen  leven  er  in  België?  25.000.  In  Nederland  zijn  het  er  meer  dan  74.000.  Zweden   zit  hier  ver  boven;  meer  dan  641.000.       2013  à  1,2  miljoen  asielzoekers.   België:  11.000.  Nederland:  420.000   2014  à  België  13.000+,  wereldwijd:  570.000.     2013  à  26,0  miljoen  IDP’s.  Dubbel  zoveel  IDP’s  als  vluchtelingen.  Het  land  met  de  meeste  IDP’s  is   Syrië.  Colombia  is  altijd  al  het  tweede  land  geweest.  Dat  blijft  al  bij  al  vrij  stabiel.     2013  à  3,5  miljoen  staatlozen.     In  totaal  gaat  het  dus  om  44+  miljoen  mensen  als  je  deze  categorieën  samenneemt.  Deze  cijfers   daten  van  enkele  jaren  terug,  officiële  cijfers  zijn  momenteel  niet  terug  te  vinden.  

Statelijke  soevereiniteit  en  mensenrechten     Staatsoevereiniteit  is  het  klassieke  dogma.  Internationale  gemeenschap  mag  zich  niet  mengen  in  de   soevereiniteit  van  landen,  de  VN  kan  dit  in  principe  ook  niet.  TENZIJ  de  veiligheidsraad  handelt  in  het   kader  van  Chapter  VII.       Door  de  jaren  heen  is  het  idee  van  nationale  soevereiniteit  wat  afgebrokkeld.  Vooral  door  het  feit   wanneer  staten  zich  engageren  onder  een  bepaald  verdrag,  het  ondertekenen  en  ratificeren  dan  zijn   zij  gebonden.  Ze  moeten  dan  ook  wanneer  in  het  kader  van  dat  verdrag  een  toezichtmechanisme   wordt  gecreëerd,  dat  toezicht  ook  ondergaan.  In  het  kader  van  migratie  blijft  dat  idee  van  de   nationale  soevereiniteit  toch  nog  in  grote  mate  intact.       Ondanks  dat  je  binnen  de  EU  wat  beweging  merkbaar  is;  verordeningen  waarin  de  EU  bepaalde   bevoegdheden  naar  zich  toe  trekt.  De  idee  is  dat  op  termijn  een  gemeenschappelijk  Europees   Asielsysteem  tot  stand  komt.  Waarbij  iedereen  die  de  EU  binnenkomt  en  asiel  aanvraagt  volgens   dezelfde  normen  en  criteria  en  met  dezelfde  rechten  zal  behandeld  worden.    

Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

Open  boek  

  3  manieren  om  naar  migratie  te  kijken:     • Geografen:  gaan  Afrika  zien  als  een  enkel  continent   • Sociale  wetenschappers:  gaan  de  stromingen  in  kaart  brengen   • Juristen:  zien  het  continent  in  termen  van  staten  met  grenzen.  Het  is  nog  steeds  aan  de  staat   zelf  om  te  oordelen  of  dat  een  persoon  zijn  grens  mag  overschrijden.  

Vrijheid  van  beweging     Art.  12  Bupo-­‐Verdrag,  wordt  wel  toegekend  aan  iedereen,  maar  het  beperkt  zich  tot  iedereen  die   zich  op  wettige  manier  binnen  het  territorium  van  de  staat  bevindt.  De  statelijke  soevereiniteit  blijkt   al  overheersend  te  zijn  wanneer  het  gaat  over  vrijheid  van  beweging.  Vrijheid  van  beweging  kan  ook   beperkt  worden  eenmaal  men  het  land  binnenkomt  a.d.h.v.  klassieke  beperkingsclausule.  

Vluchtelingen  en  hun  rechten     Wereldwijd  worden  vluchtelingen  beschermd  door  het  VN-­‐Vluchtelingenverdrag.  Hierbij  zijn  een   groot  aantal  landen  aangesloten.  Het  is  er  gekomen    als  gevolg  van  de  vele  vluchtelingenstromen  na   WOII.  Dat  verdrag  ging  enkel  vluchtelingen  uit  Europa  beschermen.  Later  is  daar  een  protocol  aan   toegevoegd  waarbij  die  territoriale  grens  is  opgeheven.  

Donkergroen:  de  landen  die  zowel  het  verdrag  als  protocol  hebben  geratificeerd.   Lichtgroen:  de  landen  die  alleen  het  oorspronkelijk  verdrag  geratificeerd  hebben.   Geel:  de  landen  die  alleen  het  protocol  hebben  geratificeerd  hebben.   Grijs:  de  landen  die  geen  van  beide  hebben  geratificeerd.       Wat  verleent  dit  verdrag  eigenlijk?       • Het  geeft  een  definitie  van  wat  precies  een  vluchteling  is.     • De  minimum-­‐standaarden  voor  behandeling  van  vluchtelingen  (basisrechten  en  -­‐plichten)   • Non-­‐refoulement  beginsel;  dit  is  opgenomen  in  elke  belangrijk  mensenrechtenverdrag.   • Het  verbiedt  bestraffing  voor  onwettige  binnenkomst   • Het  legt  op  aan  de  staten  om  samen  te  werken  met  het  VN-­‐vluchtelingenagentschap   (UNHCR)     Wat  is  een  vluchteling?  Volgens  art.  1(A)(2)  van  het  Vluchtelingenverdrag  (1951):  

Yasmine  Ghys  

 

 

2015  

 

 

Open  boek  

“Een  persoon  die  uit  gegronde  vrees  voor  vervolging  wegens  zijn  ras,  godsdienst,  nationaliteit,  het   behoren  tot  een  bepaalde  sociale  groep  of  zijn  politieke  overtuiging,  zich  bevindt  buiten  het  land   waarvan  hij  de  nationaliteit  bezit,  en  die  de  bescherming  van  dat  land  niet  kan  of,  uit  hoofde  van   bovenbedoelde  vrees,  niet  wil  inroepen,  of  die,  indien  hij  geen  nationaliteit  bezit  en  verblijft  buiten   het  land  waar  hij  vroeger  zijn  gewone  verblijfplaats  had,  daarheen  niet  kan  of,  uit  hoofde  van   bovenbedoelde  vrees,  niet  wil  terugkeren.”       Als  we  nu  die  definitie  analyseren,  dan  kunnen  we  een  aantal  elementen  opnoemen  waaraan   voldaan  moet  zijn  vooraleer  er  sprake  is  van  een  vluchteling.   • Er  moet  een  gegronde  vrees  zijn  voor  vervolging.  Vervolging  op  basis  van  bepaalde   elementen,  niet  om  het  even  welke  vervolging.  Al  bij  al  een  beperkt  aantal  motieven   waarvoor  men  vervolgd  wordt.  Het  gaat  over  wat  wij  ‘politieke  vluchtelingen’  noemen.  Een   gegronde  vrees  houdt  een  subjectief  en  een  objectief  element  in:   o Subjectief:  u  persoonlijk  moet  zich  een  bepaalde  mentale  situatie  vinden  waarbij  u   persoonlijk  percipieert  dat  u  gevaar  loopt.   o Objectief:  u  subjectief  aanvoeren  moet  gesteund  zijn  op  objectieve  gegevens.   • Wanneer  kan  men  spreken  van  vervolging?  Wanneer  iemand  op  opzettelijke  wijze  van  zijn   fundamentele  rechten  wordt  beroofd  op  basis  van  het  int’l  recht  omdat  men  tot  een   bepaalde  groep  behoort.  Iemand  wordt  vervolgd  wanneer  tegen  hem  of  haar  een  serie   handelingen  wordt  gesteld  die  resulteren  in  grove  mensenrechtenschendingen.   • Je  moet  je  buiten  het  land  bevinden,  het  land  waarvan  men  het  staatsburgerschap  heeft.  Je   moet  een  internationaal  erkende  grens  hebben  overschreden.   • U  kan  de  bescherming  van  dat  land  niet  inroepen,  omdat  u  dat  niet  wenst  of  kan.     Hier  staat  niet  in  door  wie  u  vervolgd  moet  worden,  het  doet  er  niet  toe  of  u  vervolgd  wordt  door   overheidsinstanties  of  door  privépersonen,  of  door  (rebellen-­‐)groepen  of  andere  gewapende  actoren   die  geweld  willen  plegen.  De  oorsprong  van  de  vervolging  doet  er  niet  toe.     Het  betreft  een  vrij  beperkte  groep  van  personen,  overigens  ook  al  voldoet  u  aan  deze  voorwaarden   dan  kan  het  nog  zijn  dat  u  het  vluchtelingenstatuut  niet  krijgt.  Art.  1(F°)  sluit  een  aantal  personen  uit;   “De  bepalingen  van  dit  Verdrag  zijn  niet  van  toepassing  op  een  persoon  ten  aanzien  van  wie  er   ernstige  redenen  zijn  om  te  veronderstellen,  dat:   (a)  hij  een  misdaad  tegen  de  vrede,  een  oorlogsmisdaad  of  een  misdaad  tegen  de  mensheid  heeft   begaan,  zoals  omschreven  in  de  internationale  overeenkomsten  welke  zijn  opgesteld  om  bepalingen   met  betrekking  tot  deze  misdrijven  in  het  leven  te  roepen;   (b)  hij  een  ernstig,  niet-­‐politiek  misdrijf  heeft  begaan  buiten  het  land  van  toevlucht,  voordat  hij  tot   dit  land  als  vluchteling  is  toegelaten;   (c)  hij  zich  schuldig  heeft  gemaakt  aan  handelingen  welke  in  strijd  zijn  met  de  doelstellingen  en   beginselen  van  de  Verenigde  Naties.”     De  belangrijkste  uitzondering  is  de  eerste;  (a).  Hoe  haal  je  deze  er  uit?  Hoe  herken  je  ze?  Er  zijn  een   aantal  mensen  die  eigenlijk  misdaden  hebben  begaan  en  toch  als  vluchteling  zijn  erkend.  Dat  statuut   kan  u  nog  steeds  ontnomen  worden  wanneer  naderhand  blijkt  dat  u  een  misdaad  tegen  de  mensheid   of  een  oorlogsmisdaad  hebt  begaan.     Dame  in  Gent  was  eigenlijk  oorlogsmisdader  en  kreeg  toch  het  vluchtelingenstatuut.  Zij  wordt  niet   noodzakelijk  teruggestuurd  naar  land  van  herkomst,  er  kan  een  verzoek  tot  uitwijzing  komen.  Het   non-­‐refoulementbeginsel  biedt  bescherming  aan  iedereen.       Wanneer  u  als  asielzoeker  het  land  binnenkomt  en  asiel  aanvraagt;  heb  je  wel  het  recht  op  asiel?   Nee,  het  zijn  de  leiders/staatshoofden  die  oordelen  of  u  asiel  krijgt  of  niet.  In  België  oordeelt  het  

Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

Open  boek  

Commissariaat  voor  vluchtelingen  en  staatlozen.  Die  gaat  asielzoekers  interviewen  en  gaat  oordelen   of  die  personen  voldoen  aan  de  criteria  in  het  VN-­‐Vluchtelingenverdrag.  Vroeger  was  het  zo  dat  het   vluchtelingenstatuut  werd  toegekend  door  de  diensten  van  de  Hoge  Commissaris  van  de   Vluchtelingen  in  België.       Welke  rechten  hebt  u  als  vluchteling,  eenmaal  u  erkend  bent?  Minstens  dezelfde  rechten  als  andere   vreemdelingen.  Soms  zelfs  dezelfde  rechten  als  staatsburgers.  Ze  staan  opgesomd  in  het  VN-­‐verdrag.   Bv.  toegang  tot  rechter,  recht  op  onderwijs,  huisvesting,…     Hoe  zit  het  met  je  vrijheid  van  beweging?  In  de  ontvangstaat  is  het  zo,  dat  je  je  vrij  mag  bewegen.  U   hebt  recht  op  een  vluchtelingenpaspoort  en  daarmee  kan  je  je  vrij  bewegen,  ook  buiten  de  grenzen   van  de  opvangstaat.     Er  is  ook  het  non-­‐refoulementbeginsel.  Kan  een  staat  die  iemand  als  vluchteling  heeft  erkend,  alsnog   verwijderen  van  het  grondgebied,  uitwijzen,  deporteren?  Art.  33!!  Neen,  dat  kan  niet;   “1.  Geen  der  Verdragsluitende  Staten  zal,  op  welke  wijze  ook,  een  vluchteling  uitzetten  of   terugleiden  naar  de  grenzen  van  een  grondgebied  waar  zijn  leven  of  vrijheid  bedreigd  zou  worden  op   grond  van  zijn  ras,  godsdienst,  nationaliteit,  het  behoren  tot  een  bepaalde  sociale  groep  of  zijn   politieke  overtuiging.”       Er  zit  wel  een  maar  aan:  het  strekt  zich  enkel  uit  tot  vluchtelingen.  Je  beperkt  de  groep  van  personen   die  niet  mogen  uitgewezen  worden.  Er  bestaat  ook  een  §2  op  basis  waarvan  staten  alsnog  iemand   kunnen  uitzetten,  op  basis  van  vrij  vage  gronden;  veiligheid  van  het  land  +  ernstig  misdrijf  (maar  wat   is  een  bijzonder  ernstig  misdrijf???);   “2.  Op  de  voordelen  van  deze  bepaling  kan  evenwel  geen  aanspraak  worden  gemaakt  door  een   vluchteling  ten  aanzien  van  wie  er  ernstige  redenen  bestaan  hem  te  beschouwen  als  een  gevaar  voor   de  veiligheid  van  het  land  waar  hij  zich  bevindt,  of  die,  bij  gewijsde  veroordeeld  wegens  een   bijzonder  ernstig  misdrijf,  een  gevaar  oplevert  voor  de  gemeenschap  van  dat  land.”   Er  zijn  wel  meerdere  mensenrechtenverdragen.  Daar  vind  je  ook  het  non-­‐refoulementbeginsel  in   terug.  In  bepaalde  verdragen  staat  er  letterlijk  dat  je  niet  terugverwezen  kan  worden,  in  andere   verdragen  heeft  de  rechtspraak  van  het  toezichtsprekend  orgaan  het  non-­‐refoulementbeginsel   gelezen  in  het  louter  verbod  van  foltering.  Non-­‐refoulement  is  in  het  Vluchtelingenverdrag  niet   absoluut.  Er  zijn  uitzonderingen  mogelijk.  Iemand  vormt  een  ernstig  gevaar  voor  de  veiligheid  of   heeft  een  serieuze  misdaad  begaan.     Artikel  3(1)  UNCAT:   “Geen  enkele  Staat  die  partij  is  bij  dit  Verdrag,  mag  een  persoon  uitzetten  of  terugzenden  (‘refouler’)   naar  of  uitleveren  aan  een  andere  Staat  wanneer  er  gegronde  redenen  zijn  om  aan  te  nemen  dat  hij   daar  gevaar  zou  lopen  te  worden  onderworpen  aan  foltering.”   à  Er  is  geen  tweede  paragraaf,  althans  niet  die  zegt  dat  uitwijzingen  toch  mogelijk  zijn.     Ook  in  het  EVRM  art.  3  vind  je  geen  uitzonderingen  terug.  Het  verbod  van  foltering  is  absoluut.   Iemand  die  als  vluchteling  is  erkend  onder  het  VN-­‐Vluchtelingenverdrag  maar  alsnog  een  gevaar  zou   vormen  voor  de  veiligheid,  kan  die  teruggestuurd  worden  maar  hij  kan  ook  de  bescherming  inroepen   van  bepaalde  mensenrechtenverdragen.  

Wie  faciliteert  nu  bepaalde  diensten  in  kader  VN-­‐Vluchtelingenverdrag     UNHCR  à  opgericht  in  1950  op  basis  van  voorstellen  van  de  algemene  vergadering  van  de  VN.  De   idee  die  achter  dat  agentschap  zit  is  net  dezelfde  idee  als  de  Volkenbond.  Dat  leidt  en  coördineert   alle  acties  i.v.m.  de  bescherming  van  vluchtelingen  en  het  welzijn  van  vluchtelingen  wereldwijd.  Dat  

Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

Open  boek  

onderzoekrecht  bestaat  niet  in  het  kader  van  het  VN-­‐Vluchtelingenverdrag.  Er  is  geen  klachtrecht.   Toch  is  UNHCR  het  centrale  agentschap  inzake  de  bescherming  en  het  welzijn  voor  vluchtelingen.     Het  coördineert  de  bescherming  van  vluchtelingen,  het  verleent  bijstand  aan  landen  die  grote   groepen  vluchtelingen  moet  opvangen.  Het  geeft  advies,  ze  zeggen  dat  iets  niet  strookt  met  het  VN-­‐ Vluchtelingenverdrag,  of  precies  wel.  Het  faciliteert  de  hervestiging  van  vluchtelingen.     De  grote  taak  van  de  Hoge  Commissaris  voor  de  vluchtelingen  is  ervoor  zorgen  dat  iedereen  asiel  kan   aanvragen  en  als  gevolg  daarvan  hetzij  in  het  land  kan  blijven  of  eventueel  kan  resettlen  in  een  ander   veilig  land.  

Internally  Displaced  Persons  en  hun  rechten     Operatie  Murambatsvina  :  hij  vond  dat  de  sloppenwijken  rond  zijn  hoofdstad  er  slecht  uitzagen,  hij   vond  dat  er  een  grote  opkuis  moest  plaatsvinden.  Hij  heeft  iedereen  48  uur  gegeven  om  zijn  boeltje   te  pakken  en  dan  is  hij  met  bulldozers  langsgekomen.  Niet  toevallig  heeft  hij  bepaalde  sloppenwijken   ontzien.  Vooral  de  kiezers  van  de  tegenpartij  zijn  platgewalst.  Die  mensen  hebben  moeten  vluchten,   het  ging  om  honderdduizenden  tot  miljoenen  mensen.  Zouden  die  mensen  kunnen  worden   beschouwd  als  vluchtelingen?  Het  hangt  er  van  af;  als  u  meteen  ook  het  land  heb  moeten   ontvluchten  dan  kan  u  misschien  een  beroep  doen  op  dat  verdrag  om  een  statuut  te  bekomen,  als  u   tenminste  aan  die  voorwaarden  voldoet  en  geen  oorlogsmisdadiger  ben.  Al  die  mensen  uit  de   sloppenwijken  zijn  binnen  Zimbabwe  gebleven,  dat  zijn  geen  vluchtelingen  maar  IDP’s.     “Persons  or  groups  of  persons  who  have  been  forced  or  obliged  to  flee  or  to  leave  their  homes  or   places  of  habitual  residence,  in  particular  as  a  result  of  or  in  order  to  avoid  the  effects  of  armed   conflict,  situations  of  generalized  violence,  violations  of  human  rights  or  natural  or  human-­‐made   disasters,  and  who  have  not  crossed  an  internationally  recognized  State  border.”     Waar  is  deze  definitie  terug  in  te  vinden?  In  een  internationaal  verdrag?  Worden  IDP’s  evengoed   beschermd  als  vluchtelingen?  Voor  vluchtelingen  is  er  een  bindend  int’l  verdrag,  niet  voor  IDP’s.  Daar   bestaan  alleen  guiding  principles  over  momenteel.     Analyse  van  de  definitie:   • Gedwongen  tot  vluchten   • Op  basis  van  ruimere  motieven:  gewapend  conflict,  schendingen  van  mensenrechten,…   • Je  moet  binnen  je  land  blijven     Guiding  Principles  à  Samenraapsel  samengebracht  door  een  VN-­‐rapporteur.  Er  is  geen  enkele   logische  of  humanitaire  reden  waarom  IDP’s  minder  bescherming  zouden  mogen  genieten  dan   vluchtelingen.  Iedereen  moet  bescherming  moeten  genieten.  Het  heeft  geleid  tot  Guiding  Principles   on  Internal  Displacement,  1998  à  niet  bindend.  Bepaalde  landen  wereldwijd  hebben  die  guiding   principles  wel  in  hun  eigen  nationale  wetgeving  geïncorporeerd.       Rechten  zijn  geleend  uit  mensenrechten  en  het  internationaal  humanitair  recht.  UNHCR  was   oorspronkelijk  enkel  opgericht  op  vluchtelingen  te  beschermen.    

Rechten  van  IDPs  in  Ex-­‐Joegoslavië     Restitutie!!  Mensen  die  hun  woning  hadden  verloren  kregen  officieel  hun  woning  terug.  Heel  veel   personen  zijn  teruggekeerd  en  hebben  gezien  dat  zij  hun  dorp  niet  meer  herkenden  waar  ze  ooit   hebben  gewoond.  Ze  hebben  gewoon  hun  huis  verkocht  of  verhuurd.  Ze  hebben  de  regio  verlaten.   Dat  is  wat  de  helft  heeft  gedaan,  de  andere  helft  heeft  zijn  huis  opnieuw  in  bezit  genomen  en  is  er   blijven  wonen.  

Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

Open  boek  

Andere  displaced  persons?  

  Er  zijn  een  aantal  groepen  van  personen  waarvan  de  naam  doet  vermoeden  dat  ze  statuut  zouden   krijgen  maar  dat  eigenlijk  niet  (kunnen)  krijgen.     • De  klimaatvluchtelingen:  ze  moeten  wel  een  grens  overschrijden  maar  ze  voldoen  niet  aan   de  voorwaarden.  Probleem  is  dat  de  eilandstaat  zich  2  meter  boven  zeespiegel  bevinden.  Als   er  iets  gebeurt  gaat  het  zoute  water  binnenstromen,  het  water  zou  zich  vermengen  met  het   zoete  water  tot  brak  water.  Er  zal  waternood  zijn,  de  gewassen  zullen  ook  niet  kunnen   groeien.  Tot  nu  toe  is  het  zo  dat  asielorganen  of  rechtbanken  die  daarover  moesten   oordelen,  gezegd  dat  het  noch  vluchtelingen,  noch  IDP’s  zijn.  Ze  proberen  wel  motieven  aan   te  halen  zoals  vervolging  door  een  regering  om  erkenning  te  krijgen.  Wat  is  de  optie  naar  de   toekomst  om  enige  bescherming  te  bieden?  De  enige  bescherming  die  zij  kunnen  inroepen  is   op  basis  van  de  generieke  mensenrechtenverdragen,  maar  dat  is  al  bij  al  vrij  beperkt.   Meerdere  opties:  ofwel  wordt  dat  VN-­‐vluchtelingenverdrag  herschreven,  of  er  komt  er  een   volledig  nieuw  verdrag,  ofwel  gaat  men  in  de  richting  van  een  soort  corpus  van  guiding   principles,  maar  dan  wel  bindend.  De  eerste  2  opties  willen  staten  niet.  

Uitwijzingen       Wat  biedt  het  EVRM  als  bescherming  tegen  uitwijzingen?  Kunt  u  op  basis  van  het  EVRM  een  recht  op   verblijf  doen  gelden?  Nee,  geen  enkel  recht  garandeert  een  verblijfsrecht  in  België.  Maar  u  kan  ook   niet  zomaar  worden  uitgewezen.     Wij  worden  geconfronteerd  met  grote  groepen  bootvluchtelingen,  waarom  doet  de  EU  niet  zoals   Australië?  Ze  hebben  een  campagne  die  probeert  om  alle  migrantenboten  terug  te  sturen,  het  beleid   is  dat  migranten  zich  niet  zouden  kunnen  vestigen  in  Australië.  Er  zijn  opties;   • Mensen  die  er  wel  geraken  en  aanvraag  kunnen  doen   • Mensen  die  afgeleid  worden  naar  kleine  eilandjes,  daar  worden  asielzoekers  gedumpt,  In  de   hoop  dat  ze  willen  terugkeren.   • Australische  marine  patrouilleert  en  van  zodra  er  een  boot  wordt  aangetroffen  dan  worden   die  gewoon  manu  militari  teruggesleept.     Australië  begrijpt  niet  hoe  wij  dat  ook  niet  kunnen?  Kunnen  wij  dat  wel  onder  het  bestaand   internationaal  recht?  Als  ze  de  EU  dan  toch  binnenkomen  kunnen  we  ze  dan  niet  gewoon  op  een   charter  zetten  en  terugzetten?  Het  EVRM  zegt  daarover  art.  3:  uit  een  letterlijke  lezing,  lees  je  geen   non-­‐refoulementbeginsel.  De  opstellers  hadden  nooit  kunnen  denken  dat  dat  verdrag  zodanig  zou   geïnterpreteerd  worden  door  de  toenmalige  commissie  dat  zij  daarin  een  non-­‐refoulementbeginsel   zouden  moeten  lezen,  maar  dat  is  wel  gebeurd.  

Reëel  gevaar  van  mishandeling     Wat  is  de  bewijsmaatstaf?  U  moet,  zoals  in  de  rechtspraak  is  aangegeven,  kunnen  aantonen  dat  u   een  reëel  gevaar  loopt  op  mishandeling  wanneer  u  wordt  teruggestuurd.     Hoe  ga  je  dat  proberen  aan  te  tonen?  Door  2  aspecten  te  proberen  te  bewijzen:   • Uzelf  komt  in  een  gevaarlijke  situatie  indien  u  teruggestuurd  wordt  à  persoonlijke  situatie   o Jij  als  individu  moet  kunnen  aantonen  dat  u  in  een  slechtere  situatie  zal  terugkomen   dan  de  meeste  van  u  gelijkgestemden   o A.d.h.v.  dat  je  een  onafhankelijksstrijder  bent,  een  oppositielid,  of  een  geheime   journalist.   o à  Singled-­‐out:  aantonen  dat  uw  situatie  slechter  is  dan  het  merendeel  van  de   inwoners   Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

•

Open  boek  

o Dit  is  een  heel  zware  bewijsmaatstaf!!   U  gaat  proberen  informatie  te  verzamelen  over  de  algemene  informatie  over  het  land  van   oorsprong,  u  gaat  het  proberen  in  kaart  te  brengen  en  aantonen  dat  het  leven  daar   verschrikkelijk  is  à  algemene  situatie   o A.d.h.v.  rapporten  NGO’s,  kranten,  rapporten  NHRIs,  VN,  rechtbanken,  rapporten  US   State  Department  

  • Chahal  t.  VK  (1996)   Men  wou  hem  terugsturen,  het  Hof  heeft  dat  tegengehouden  op  basis  van  de  persoonlijke   toestand,  maar  ook  op  basis  van  een  rapport  van  Amnesty  en  van  de  Indische  Nationale   Mensenrechtencommissie.  Het  Hof  zag  dat  meneer  Chahal  een  groot  figuur  was  in  zijn   oorspronkelijke  staat.  Mocht  het  VK  Chahal  terugsturen  dan  zou  dat  een  schending  zijn  van  art.  3   EVRM.       Met  betrekking  tot  bepaalde  landen  heeft  het  Hof  die  bewijsmaatstaf  versoepelt,  dit  komt  tot  uiting   in  de  volgende  zaak.     • Salah  Sheekh  t.  Ned  (2007)   Iemand  uit  Somalië  zou  worden  teruggestuurd.  Hij  voert  aan  dat  hij  behoorde  tot  een  etnische   groep  die  een  minderheid  was  binnen  de  regio  waarin  hij  zou  worden  teruggestuurd.  Hij  kon  ook   aantonen  dat  die  groep  was  gedocumenteerd,  en  werd  vervolgd  en  het  voorwerp  is  van   aanslagen.    

Bewijslast     Het  is  zo,  als  u  aan  het  Hof  vraagt  een  staat  te  veroordelen,  dan  draagt  u  als  verzoeker  de  bewijslast.   Als  u  met  voldoende  bewijzen  kan  afkomen,  dan  verschuift  de  bewijslast  naar  de  staat.  

Mishandeling  in  ontvangstland     • Jabari  t.  Turkije  (2000)   Zaak  waarbij  een  Iraanse  vrouw  kon  aantonen  dat  zij  zou  worden  gestenigd  wegens  overspel.     • D.  e.a.  t.  Turkije  (2006)   Iraanse  man  die  slachtoffer  dreigde  te  worden  van  zweepslagen  wegens  ontucht.     • Collins  en  Akazebie  t.  Zweden  (2006)   2  Afrikaanse  dames  probeerden  aan  te  tonen  dat  zij  het  voorwerp  dreigden  van  vrouwelijke   besnijdenis/genitale  verminking  indien  zij  terug  naar  Nigeria  zouden  worden  gestuurd.     Als  u  behoort  tot  een  bepaalde  groep;  LGBT  en  andere  groepen  en  je  dreigt  teruggestuurd  te  worden   naar  een  land  waar  je  misschien  wel  eens  levenslang  in  een  gevangenis  zou  kunnen  komen,  of   gedood  zou  kunnen  worden.  Dan  kan  je  eventueel  wel  gelijk  krijgen  voor  het  Hof.  

Omstandigheden  van  deportatie/ontvangst     • Mubilanzila  Mayeka  &  Kiniki  Mitunga  t.  België  (2003)   Tabitha  komt  in  2002  aan  in  Brussel  met  haar  oom,  ze  was  5  jaar  oud.  Ze  werd  direct   gedetineerd,  haar  moeder  zat  in  Canada  waar  zij  intussen  asiel  had  gekregen.  Dienst   Vreemdelingenzaken  die  laat  haar  vasthouden,  haar  asiel  wordt  afgewezen  en  ze  wordt   vastgehouden  in  centrum  127  naast  de  nationale  luchthaven  in  afwachting  van  deportatie.  Zij  

Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

Open  boek  

wordt  enkele  maanden  later  gedeporteerd.  De  eerste  minister  van  Canada  en  België  sluiten  een   akkoord  dat  zij  gerepatrieerd  werd  naar  Canada  en  zo  herenigd  werd  met  haar  moeder.     Waar  had  het  Europees  Hof  problemen  mee?  Omstandigheden  van  detentie,  dat  meisje  was  5  jaar,   ze  was  dus  zeer  kwetsbaar  en  ze  zat  moederziel  alleen  in  een  gesloten  centrum.  Niemand  die  naar   haar  omkeek,  er  was  geen  supervisie  voor  haar  voorzien,  geen  psychologische  begeleiding,  helemaal   niets.  Het  Hof  zegt  schending  van  art.  3  onmenselijke  behandeling  van  dat  kind.  Ook  de  moeder  die   in  Canada  was,  het  enige  wat  DVZ  had  gedaan  was  eens  gebeld  om  te  zeggen  dat  ze  eens  kon  bellen   en  misschien  wel  Tabitha  zou  kunnen  horen.  Schending  van  art.  3  in  naam  van  de  moeder,  2  keer   veroordeeld.  Ook  de  wijze  van  deportatie  werd  zwaar  veroordeeld  door  het  Hof:  zeer  slechte   voorbereiding,  niemand  die  haar  begeleidde  op  het  vliegtuig  (op  een  politieagent  na),  ze  kwam  aan   en  DVZ  had  de  moeite  niet  genomen  om  te  kijken  of  er  een  familielid/organisatie  was  ter  plaatse  om   haar  op  te  vangen  in  Kinshasa.  Tabitha  stond  moederziel  alleen  op  de  luchthaven.  Ook  dat  DVZ  geen   rekening  had  gehouden  met  het  feit  dat  de  moeder  reeds  als  vluchteling  was  erkend  in  canada,  dat   houden  zij  nochtans  moeten  doen.  Ze  hadden  ook  geen  moeite  gedaan  om  de  moeder  te  bellen  dat   haar  dochter  op  het  vliegtuig  werd  gezet.  Er  zijn  ook  nog  schendingen  vastgesteld  van  andere   artikelen,  onder  andere  8.  België  is  ook  nog  veroordeeld  wegens  het  onrechtmatig  vasthouden.   België  is  over  de  hele  lijn  veroordeeld,  de  situatie  is  ondertussen  iets  verbeterd.    

(Heel)  ziek     Ook  ziekte  kan  een  beletsel  zijn  om  iemand  uit  te  wijzen  naar  het  land  van  oorsprong.  Het  moet  wel   gaan  om  iemand  die  serieus  ziek  zijn,  België  is  ook  niet  het  ziekenhuis  van  de  wereld.  Iemand  die  niet   levensbedreigend  ziek  is  of  iemand  die  behandelbaar  ziek  is,  zal  bot  vangen  voor  het  Hof.  Zelfs   iemand  die  levensbedreigend  ziek  is,  maar  niet  op  korte  termijn  dreigt  te  overlijden,  zal  bot  vangen   voor  het  Hof.  Ook  al  zou  kunnen  worden  aangetoond  dat  toegang  tot  medicijnen  heel  moeilijk  of   duur  is,  dan  nog  zou  je  geen  succes  hebben  bij  het  Hof.  Alleen  in  een  situatie  waar  je  een   levensbedreigende  ziekte  hebt  en  op  korte  termijn  zal  overlijden,  en  je  kan  aantonen  dat  er  geen   zorg  voor  handen  is  in  het  land  van  oorsprong,  dan  bestaat  de  kans  dat  het  Hof  je  gelijk  geeft.  Het   gaat  om  zeer  uitzonderlijke  gevallen.  Typisch  voorbeeld  is  de  D-­‐zaak.     • D  t.  VK   Iemand,  een  drugskoerier,  die  terminale  aids  had  en  toch  zou  teruggestuurd  zou  teruggestuurd   zou  worden  naar  de  Caraïben,  voerde  3  zaken  aan:   (i)  ik  ben  terminaal     (ii)  op  die  eilandjes  is  geen  ziekenhuis  die  mij  in  die  terminale  fase  adequaat  kan  begeleiden     (iii)  ik  heb  geen  familie  meer,  niemand  kan  voor  mij  zorgen   Als  die  3  elementen  cumulatief  vervuld  zijn,  dan  kan  het  Hof  beslissen  dat  er  dwingende   humanitaire  redenen  zijn  om  iemand  niet  te  kunnen  uitwijzen.  Het  gaat  dus  om  zeer   uitzonderlijke  situaties.  

Indirecte  uitwijzingen     • Abdulkhakov  t  Rusland  (2012)   Rusland  is  goeie  maatjes  met  Oezbekistan.  Oezbekistan  heeft  problemen  met  politieke   opposanten.  De  russen  proberen  al  die  opposanten  die  naar  Moskou  zijn  gevlucht,  terug  te   sturen.  Die  opposanten  nemen  een  advocaat  onder  de  arm  en  stappen  naar  het  Hof.  Het  Hof   zegt  ‘njet’.  Voorlopige  maatregel:  Rusland  mag  voorlopig  niet  uitleveren  naar  Oezbekistan,  in   afwachting  dat  de  zaak  ten  gronde  wordt  behandeld.  De  Russen  sturen  de  personen  naar   Tadzjikistan.  Het  Hof  heeft  dat  niet  verboden  en  de  Tadzjieken  maken  de  cirkel  rond  want  zij  zijn   geen  lidstaat  van  het  EVRM  en  zijn  daar  niet  toe  gebonden.  Het  kan  dat  een  politieke  opposant   vandaag  een  koffie  aan  het  drinken  is  in  Moskou,  dan  plotseling  verdwijnt  en  ineens  opduikt  in  

Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

Open  boek  

de  media  in  Oezbekistan.  Waarbij  de  Russen  zeggen  aan  het  Hof  “ah,  die  persoon  is   waarschijnlijk  naar  Oezbekistan  gereisd”.  Er  zijn  geen  bewijzen  dat  hij  op  een  vliegtuig  is  gestapt,   of  dat  hij  een  trein  heeft  genomen.  Dat  betekent  dat  de  Russische  geheime  diensten  onder  1   hoedje  spelen  à  vormen  van  indirecte  uitwijzing.  

Beperkingen  op  uitwijzing:   Diplomatieke  garanties  

  Voor  staten  iemand  gaan  uitwijzen  gaan  ze  vaak  via  diplomatieke  weg,  neemt  het  ministerie  van   buitenlandse  zaken  contact  op  met  het  land  waarnaar  de  persoon  gedeporteerd  zal  worden  en  dan   worden  er  garanties  gevraagd  om  de  persoon  in  kwestie  niet  te  mishandelen,  als  hij  wordt   gedeporteerd  naar  land  van  oorsprong.     Wat  is  de  waarde  van  zo’n  diplomatieke  garanties?  Want  uiteindelijk  heb  je  het  non-­‐ refoulementbeginsel  en  blijkbaar  heeft  een  klager  kunnen  aantonen  dat  hij  wanneer  hij  zou  worden   gedeporteerd  dat  hij  eventueel  wel  zou  kunnen  worden  mishandeld.  Er  is  heel  veel  kritiek  op  dat   systeem,  omdat  dit  een  weinig  sluitend  systeem  is.  Toch  aanvaardt  het  Hof  zo  een  garanties.  Het  is   een  “verzachting”  op  dat  absolute  non-­‐refoulementbeginsel.   • Abu  Qatada  t.  VK  (2012)   Het  Hof  zegt  ‘ja,  garanties  dat  kan’  maar  ze  gaan  erop  toezien  dat  die  garanties  aan  bepaalde   criteria  voldoen.  Iemand  stond  op  het  punt  uitgewezen  te  worden  uit  het  VK.  Hij  was  een   haatpredicter  die  Britse  jongeren  aanzette  om  te  gaan  vechten  in  Irak  of  Afghanistan.  De  Britten   wouden  hem  absoluut  buiten.  Hij  had  de  Jordaanse  nationaliteit  en  was  daar  reeds  veroordeeld   in  absentia  wegens  medeplichtigheid  aan  het  plannen  van  een  aanslag  op  een  aantal  VS-­‐burgers   in  Israël.  Jordanië  was  best  bereid  hem  “binnen”  te  nemen.  Hij  had  een  klacht  ingediend  nadat   hij  op  nationaal  vlak  geen  gelijk  kreeg.  Zijn  voornaamste  argument:  “de  bewijzen  die  op  het   proces  zullen  worden  ingebracht  zijn  verkregen  uit  foltering  en  dus  zal  ik  nooit  een  eerlijk  proces   krijgen”.  Het  bleek  uit  rapporten  dat  Jordanië  niet  echt  een  “goed  figuur”  toonde  als  het  gaat   over  mishandelen.  Britten  hadden  een  akkoord  gesloten  met  de  Jordaniërs  over  hoe  de  garanties   er  zouden  uitzien.  Hof  gaat  er  op  toezien  dat  aan  bepaalde  criteria  voldaan  wordt.       Het  Hof  gaat  kijken:   i. Of  de  volledige  inhoud  van  die  garanties  aan  het  Hof  is  overgemaakt.  Sommige  staten   gaan  slechts  een  beperkt  deel  van  die  garanties  overmaken  om  het  Hof  te  overtuigen   dat  die  garanties  sluitend  zijn.   ii. Hoe  zien  die  garanties  eruit?  Sommige  staten  gaan  gewoon  verwijzen  naar  het  feit  dat   zij  alle  VN-­‐verdragen  hebben  geratificeerd  en  dat  er  dus  geen  vuiltje  aan  de  lucht  is.  Als   de  garanties  zeer  algemeen  zijn,  dan  gaat  het  Hof  dat  onvoldoende  vinden.  Als  die   garanties  heel  concreet  zijn,  heel  goed  uitgewerkt  zijn  dan  gaat  het  Hof  daarmee  vrede   nemen.   iii. Wie  vanuit  welk  orgaan  binnen  de  ontvangststaat  zullen  die  garanties  geven  aan  de   verzendstaat.  Gaat  het  om  een  orgaan  dat  daartoe  de  bevoegdheid  heeft  om  dergelijke   garanties  te  geven?  Of  gaat  het  om  een  ondergeschikte  dienst  die  dat  zomaar  doet  maar   waar  je  kan  van  afleiden  dat  de  garanties  misschien  niet  juridisch  bindend  zijn.   iv. Als  garanties  worden  gegeven  door  de  nationale  overheid  kan  het  ook  zijn  dat  de   regionale  openbare  aanklager  niet  gebonden  is  door  de  garanties  gegeven  op  nationaal   vlak.   v. Garanties  hebben  betrekking  op  (il)legale  behandeling  in  ontvangstland.   vi. Het  land  waarheen  de  persoon  wordt  uitgeleverd,  dat  land  zelf  speelt  ook  een  rol,  is  dat   een  deportatie  naar  een  EVRM-­‐lidstaat  zelf?  Dan  gaat  het  Hof  minder  streng  zijn   aangezien  het  ervan  uitgaat  dat  de  ontvangststaat  gebonden  is  en  de  persoon  per  

Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

vii.

viii. ix. x.

Open  boek  

definitie  dus  goed  zal  behandelen.  Mocht  de  ontvangststaat  dat  toch  niet  doen,  dan  kan   er  nog  steeds  een  klacht  ingediend  worden.  Er  is  een  soort  vermoeden  van  goede  trouw   van  het  ontvangstland  als  dat  tenminste  een  lidstaat  is.  Dit  is  een  weerlegbaar   vermoeden,  het  Hof  gaat  uit  van  het  vermoeden  van  goede  behandeling,  het  is  aan  de   klager  om  aan  te  tonen  dat  dat  vermoeden  niet  correct  is.  In  geval  van  een  niet  EVRM   lidstaat,  dan  gaat  het  Hof  niet  uitgaan  van  een  vermoeden  en  gaat  het  strenger  zijn.   Kwaliteit  van  de  bilaterale  relaties  zend-­‐  en  ontvangststaat  zal  onder  de  loep  worden   genomen.  Het  Hof  kan  kijken  of  er  in  vroegere  situaties  iets  fout  is  gelopen.  Als  er   aanwijzingen  zijn  dat  eerder  gedeporteerden  toch  niet  goed  behandeld  zijn  dan  zal  het   Hof  dat  in  aanmerking  nemen.   Verzekering  van  de  ontvangststaat  dat  de  diplomaten  van  de  zendstaat  vrij  toegang   zouden  krijgen  tot  personen.  (niet  zo’n  goed  argument)   Als  de  klager  kan  aantonen  dat  vooraleer  hij  naar  een  EVRM  lidstaat  is  uitgeweken,  al   eens  is  mishandeld  en  dat  dat  ergens  gedocumenteerd  staat.   Het  Hof  gaat  ook  kijken  naar  de  inhoud  van  de  beslissingen  die  door  de  nationale   instanties  (asielen  en  rechtbanken)  van  de  zendstaat  zijn  beoordeeld.  

  Abu  Qatada  is  trouwens  toegekomen  in  Jordanië,  maar  is  vrijgesproken.  

Intern  vluchtalternatief     Een  andere  beperking,  een  andere  mogelijkheid  voor  staten  om  dat  absolute  non-­‐refoulement-­‐ beginsel  naast  zich  neer  te  leggen  is  het  zogezegde  interne  vluchtalternatief.  Bv.  iemand  uit  de  hoorn   van  Afrika  geeft  aan  hij  dat  hij  niet  kan  teruggestuurd  worden  naar  zijn  land  aangezien  hij  tot  een   bepaalde  minderheid  behoort  en  die  minderheid  wordt  vervolgd.  De  persoon  kan  echter  toch  terug   naar  zijn  land  maar  kan  zich  perfect  vestigen  in  een  andere  regio,  waar  het  geweld  minder  is.  Er  is   namelijk  een  “intern  vluchtalternatief”,  dit  wordt  vandaag  de  dag  vaak  toegepast.     • Salah  Sheekh  t.  Nederland  (2007)   Het  Hof  heeft  gezegd  dat  een  intern  vluchtalternatief  mogelijk  is,  maar  het  heeft  tevens  een   aantal  criteria  aangegeven  in  deze  zaak.  De  plaats  waar  die  persoon  alternatief  heeft  om  zich  te   vestigen  moet  ook  (i)  daadwerkelijk,  fysiek  bereikbaar  zijn,  je  moet  kunnen  (ii)  reizen  zonder   gevaar.  Als  dat  niet  kan  worden  aangetoond  door  de  staat  die  wenst  te  deporteren,  dan  is  er   geen  intern  vluchtalternatief  mogelijk.  De  staat  die  wenst  te  deporteren  moet  ook  aantonen  dat   de  persoon  in  kwestie  (iii)  toelating  heeft  om  dat  deel  “binnen”  te  komen.  Niet  enkel  moet  er   toelating  zijn  om  binnen  te  komen  in  het  land,  als  er  geen  (iv)  recht  op  vestiging  is  dan  is  er  een   probleem  voor  het  Hof.     Als  de  persoon  die  men  wenst  te  deporteren  alleen  maar  in  een  opvangkamp,  vluchtelingenkamp   komt,  dan  is  er  een  probleem.  Of  een  gedoogd  verblijf,  dan  mag  een  staat  een  persoon  niet   deporteren.  

Vertrouwensbeginsel     Het  intern  deporteren  binnen  de  landen  die  onderworpen  zijn  aan  het  Dublin-­‐systeem.  De  EU  heeft   een  systeem  uitgedokterd  voor  allerlei  personen  die  Schengen  binnenkomen  en  heeft  de  Dublin-­‐ verordening  uitgevaardigd.     • MSS  t.  België   Afghaan  die  via  Griekenland  de  Schengen  binnenkomt,  doorreist  naar  België,  en  hier  asiel   aanvraagt.  Asielinstanties  hadden  gezien  dat  die  persoon  via  Griekenland  België  was   binnengekomen.  In  het  kader  van  de  Dublin-­‐verordeningen  impliceert  het  dat  dergelijke  

Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

Open  boek  

personen  vanuit  België  moeten  worden  teruggestuurd  naar  het  land  van  eerste  binnenkomst.   Het  is  het  schengenland  van  eerste  binnenkomst  dat  het  asielaanvraag  moet  beoordelen.       Het  Hof  gaat  ervan  uit  dat  België  ervan  uit  mag  gaan  dat  een  persoon  die  via  Italië  aan  land  komt   dat  die  daar  op  correcte  wijze  zal  worden  gehuisvest  in  afwachting  naar  zijn  asielaanvraag.   Intussen  weten  we  dat  dat  systeem  niet  goed  werkt.  De  landen  die  aan  de  buitengrens  liggen,   krijgen  het  grootste  aandeel  van  asielzoekers  en  moeten  die  verwerken,  die  landen  zijn  daar   uiteraard  niet  op  voorbereid.     Zowel  België  als  Griekenland  zijn  veroordeeld  in  deze  zaak.  Schending  van  art.  3!       Griekenland  is  veroordeeld  omwille  van  de  memorabele  detentieomstandigheden  van   asielzoekers.  Het  Hof  gaat  niet  alleen  uit  van  de  informatie  die  door  de  advocaat  van  MSS  is   gegeven  maar  ook  van  allerlei  rapporten  van  allerlei  instanties  van  NGO’s.  Op  basis  daarvan   komen  er  enkele  conclusies.  Asielzoekers  werden  vastgehouden,  geen  toegang  tot  water,  ze   moesten  water  dringend  uit  de  toiletten.  Er  werden  150  mensen  vastgehouden  op  110  m².  1  bed   voor  17  personen,  onvoldoende  matrassen,  slapen  op  de  grond,…  De  ventilatie  was   onvoldoende,  ook  dit  was  een  argument  waarop  het  Hof  let.  Toegang  tot  de  toiletten  was  enorm   beperkt.  Je  moest  in  flessen  plassen  en  dat  aan  de  bewakers  doorgeven,  als  deze  dit  al  wouden   aannemen.  De  detentieomstandigheden  waren  onaanvaardbaar,  de  bewakers  waren  ook  niet   super  vriendelijk.  De  waardigheid  van  personen  is  aangetast  en  het  Hof  vond  dit  een   vernederende  behandeling.  Dit  voor  wat  betreft  de  personen  die  in  dergelijke   detentieomstandigheden  werden  vastgehouden.       Griekenland  is  veroordeeld  en  uit  recente  bronnen  blijkt  dat  de  situatie  nog  niet  echt  veranderd   is.  Griekenland  houdt  soms  asielzoekers  lang  vast,  en  door  hun  overaanbod  aan  personen,   worden  zij  alsnog  op  de  straat  gedumpt,  en  krijgen  ze  soms  een  ticket  om  een  bus  te  nemen  en   daar  leven  zij  dus  op  de  straten.  En  ook  daarom  wordt  Griekenland  veroordeeld.       3de  probleem  wat  betreft  Griekenland,  maar  ook  België.  Het  Griekse  asielsysteem  functioneer   niet.  Je  moet  je  in  Athene  aanmelden  op  1  politiebureau  en  daar  asiel  aanvragen,  in  België  moet   je  aanvraag  doen  bij  de  dienst  Vreemdelingenzaken.  DVZ  zorgt  er  voor  dat  iedereen  binnen  kan   en  dat  hun  zaak  kan  worden  geregistreerd.  In  Griekenland  was  dit  niet  het  geval.  België,  dat   eigenlijk  de  optie  had  personen  die  in  Griekenland  waren  geregistreerd,  terug  te  transfereren   naar  Griekenland,  een  zogenaamd  veilig  land.  Er  bestaat  een  clausule  in  de  Dublin,  die  een  staat   toch  de  mogelijkheid  geeft  iemand  niet  terug  te  sturen.  Namelijk  wanneer  de  staat  weet  dat  de   persoon  in  kwestie  (i)  in  dat  land  geen  goeie  opvang  gaat  krijgen  en  (ii)  als  het  asielsysteem  niet   functioneert.  België  wist  dit,  of  had  moeten  weten  dat  het  systeem  in  Griekenland  niet   functioneert  en  wordt  dus  ook  België  veroordeeld  wegens  schending  van  art.  3.     Dus  het  Dublin-­‐systeem  functioneert  momenteel  niet  zo  goed,  intussen  is  er  nieuwe  rechtspraak.  

Collectieve  uitzetting  van  vreemdelingen     Iets  dat  vandaag  zeker  in  de  pers  aan  bod  komt,  er  zijn  enkele  suggesties  gedaan  om  op  een   bepaalde  wijze  af  te  rekenen  met  het  grote  aantal  boten  dat  de  Middellandse  Zee  oversteekt  met   asielzoekers.  Kunnen  we  die  mensen  zomaar  terugsturen?  Het  antwoord  is  eerder  genuanceerd.  Er  is   zoiets  als  art.  4  Protocol  No.  4.  dat  collectieve  uitwijzingen  van  vreemdelingen  eigenlijk  verbied.   Collectieve  uitwijzingen,  dat  blijkt  uit  een  Belgische  zaak,  de  Conka  zaak,  zijn  in  groep  verboden  tenzij   je  ieder  zijn  asielvraag  individueel  heeft  bekeken  en  hebt  afgewezen.  Er  moet  dus  in  eerste  instantie   een  redelijk  en  objectief  onderzoek  zijn.  Ook  de  feitelijke  achtergrond  speelt  een  rol.  De  wijze  

Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

Open  boek  

waarop  globaal  met  die  mensen  wordt  omgegaan,  de  wijze  waarop  de  uitwijzing  gebeurt,  kan  de   indruk  geven  dat  het  om  een  collectieve  uitwijzing  gaat  en  ook  daarvoor  kan  je  veroordeeld  worden.     • Conka  t.  België  (2002)   Een  groep  Slovaakse  burgers/zigeuners/roma  hadden  in  België  asiel  aangevraagd  en  dit  was   verworpen.  Je  krijgt  een  bevel  het  land  te  verlaten  met  een  beperkte  tijd.  Als  je  dat  bevel  niet   opvolgt  dan  kan  een  deportatiebevel  geordonneerd  worden  door  DVZ  als  je  dat  binnen  de  3   maanden  niet  opvolgt.  Dat  staat  allemaal  in  de  Vreemdelingenwet.  De  personen  hadden  dat   gekregen  maar  niet  opgevolgd.  Ze  bleven  in  de  regio  Gent  en  op  een  bepaald  moment  wordt  er   gevraagd  om  je  aan  te  bieden  op  het  politiebureau,  ze  mochten  hun  asieldossier  ‘vervolledigen’.   Dit  was  dus  een  vals  voorstel.  Op  het  moment  dat  zij  zich  aanbieden  worden  zij  in  detentie   opgenomen  en  opgesloten  in  een  centrum  voor  illegalen  die  op  het  punt  staan  uitgewezen  te   worden.  Enkele  dagen  later  worden  ze  op  een  charter  gezet  richting  Bratislava.  Er  werd  voor  het   Hof  het  verbod  van  collectieve  uitwijzing  ingeroepen  en  tot  op  dat  moment  waren  er  daar  nog   geen  staten  voor  veroordeeld.  België  is  als  eerste  land  veroordeeld.       Het  Hof  heeft  die  2  luiken  bekeken,  eerst  of  er  een  redelijk  en  objectief  onderzoek  was,  en  dan  de   achtergrond  van  de  uitwijzing.  In  het  kader  van  dat  onderzoek  heeft  het  Hof  gezegd  dat  het   onderzoek  op  redelijk,  objectieve  en  individuele  wijze  gevoerd  was.  Daarna  is  er  een  bevel  tot   verlaten  van  het  land  gekomen  en  3  maanden  later  een  deportatiebevel.  Helaas,  in  dat   deporatiebevel  werd  enkel  verwezen  naar  een  bepaling  in  vreemdelingenwet,  terwijl  er  had  moeten   verwezen  worden  naar  de  redenen  waarom  asiel  was  geweigerd.  Dus  naar  de  persoonlijke,   individuele  omstandigheden  van  iedere  persoon.  Het  Hof  zegt  dat  het  deportatiebevel  dus  niet   dringend  op  de  verwerping  van  de  asielaanvraag  was.  Bovendien  had  iedereen  een  gelijkaardige   beslissing  gekregen.  Het  Hof  twijfelde  over  de  vraag  of  het  alsnog  niet  ging  over  een  collectieve   uitwijzing.  Bovendien  was  de  regering  Verhofstadt  niet  intelligent  geweest.     De  regering  had  …   i. Aankondigen  collectieve  uitzettingen,  die  term  was  uiterst  slecht  gekozen.   ii. Al  die  personen  zijn  gelijktijdig  door  de  politie  van  Gent  opgeroepen  om  af  te  spreken  op  1   plaats.   iii. Iedereen  van  de  groep  hadden  hetzelfde  lot  ondergaan,  op  hetzelfde  moment.   iv. Stereotiep  karakter  van  het  bevel,  met  enkel  de  naam  van  de  betrokkene  die  was  aangepast.   v. Er  waren  moeilijkheden  om  de  advocaten  te  contacteren  voor  advies  te  vragen.  De  Gentse   politie  hielp  niet.   vi. De  asielprocedures  waren  nog  niet  volledig  ten  einde.     Op  basis  van  die  oorspronkelijke  twijfels  over  het  politiek  karakter  van  de  uitzetting  en  door  deze  6   elementen  is  België  veroordeeld.  De  Belgische  rechter  die  mee  als  ad  hoc  rechter  zetelde,  heeft   proberen  aan  te  tonen  dat  de  asielvragen  wel  degelijk  individueel  op  redelijke  en  objectieve  wijze   waren  beoordeeld.  Het  Hof  heeft  verder  willen  kijken  en  heeft  geoordeeld  dat  het  niet  enkel   daarover  ging,  maar  ook  over  de  wijze  waarop  de  politie  en  DVZ  hebben  gehandeld.       Bovendien  hadden  de  mensen  die  op  het  vliegtuig  gezet  werden  een  cijfer  gekregen  op  hun  arm,  dit   was  een  manier  om  er  zeker  van  te  zijn  dat  iedereen  er  zou  zijn  en  de  lijstjes  te  controleren.  Dit  deed   terugdenken  naar  de  wijze  waarop  gevangenissen  leefden  in  concentratiekampen.       Voor  die  mensen  op  het  vliegtuig  werden  gezet,  had  het  Hof  een  voorlopige  maatregel  uitgevaardigd   en  gevraagd  om  die  personen  voorlopig  niet  uit  te  wijzen.  Op  dat  moment  waren  voorlopige   maatregelen  niet  bindend.  Kernkabinet  heeft  de  voorlopige  maatregel  netjes  naast  zich  neergelegd   en  is  toch  overgegaan  tot  uitwijzing.  Ook  dit  geeft  een  verkeerde  indruk  bij  de  rechters  in   Straatsburg,  de  kwade  wil  van  België.   Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

Open  boek  

  • Sharifi  t.  Italië  (2014)   Er  was  een  ferrydienst  tussen  Griekenland  en  Italië.  Daar  waren  een  aantal  vreemdelingen  die  via   Griekenland  Schengen  waren  binnengekomen  en  de  boot  hadden  genomen  richting  Ancona,   daar  werden  zij  opgevangen  door  de  politie.  Wat  had  de  politie  gedaan?  In  plaats  van  uitleg  te   geven  over  hun  statuur,  of  te  vragen  of  zij  wensten  asiel  aan  te  vragen…  Ze  hadden  hun  een   ticketje  retour  terug  naar  Griekenland  betaald.  Dit  was  mooi  juridisch  geregeld  want  er  was  een   bilateraal  akkoord  afgesloten  tussen  de  regeringen  die  toelaat  dat  personen  die  op  illegale  wijze   in  Italië  binnenkomen  terug  met  de  ferryboot  konden  worden  gestuurd.  Het  Hof  heeft  besloten   dat  er  sprake  is  van  een  schending  van  collectieve  uitwijzingen.  Er  was  absoluut  geen  individueel,   redelijk  en  objectief  onderzoek  geweest,  duidelijke  veroordeling  voor  Italië.  Er  mag   verondersteld  worden  dat  op  dit  moment  de  regering  dat  niet  meer  doet.     • Hirsi  Jamaa  t.  Italië  (2012)   De  Italiaanse  marine  heeft  samen  met  de  douane  een  aantal  schepen  onderschept.  Ze  hadden  ze   niet  onderschept  in  de  territoriale  wateren,  maar  op  volle  zee.  Ze  hebben  die  aan  boord   genomen  en  onmiddellijk  teruggevoerd  naar  het  Libische  vasteland,  waar  ze  zijn  overgedragen   aan  de  Libische  autoriteiten.  Alles  zag  er  ook  weer  juridisch  piekfijn  uit  want  de  regering   Berlusconi  had  een  bilateraal  akkoord  gesloten  met  de  regering  Khadafi.  De  zaak  is  toch  tot  bij   het  Hof  gekomen  en  de  eerste  kwestie  was  of  er  wel  sprake  was  van  een  deportatie.  Italië  voert   aan  dat  dat  van  het  eigen  grondgebied,  of  toch  alleszins  op  de  eigen  territoriale  wateren  moet   gebeuren.  Mensen  die  zich  niet  onder  Italiaanse  jurisdictie  bevinden  behoeven  ze  niet  te   beschermen.  ‘Push  back’  operatie,  ze  waren  teruggestuurd  vanuit  de  volle  zee.  Ze  haalden  aan   dat  het  Hof  hun  niet  konden  veroordelen  wegens  verbod  op  collectieve  uitzetting  want  het   gebeurde  niet  onder  Italiaanse  jurisdictie.  Het  Hof  heeft  gezegd  van  toch  wel,  vanaf  het  ogenblik   dat  u,  de  Italiaanse  marine,  de  personen  aan  boord  neemt,  bevonden  ze  zich  de  jure  onder  de   jurisdictie  van  de  Italiaanse  autoriteiten.  Op  dat  moment  moet  je  de  rechten  en  vrijheden  in  het   EVRM  garanderen.  Je  mag  ze  niet  zomaar  refouleren,  terugsturen.  Die  mensen  moeten  de  optie   krijgen  om  asiel  aan  te  vragen  en  ze  moeten  geïnformeerd  worden.  Laat  staan  dat  de  Italiaanse   overheid  direct  collectief  mag  terugsturen.  Wat  is  er  gebeurd?  Jurisdictie  was  vastgesteld,  meer   nog  Italië  is  veroordeeld  op  basis  van  dezelfde  argumentatie  als  de  zaak  Sharifi  later.  Er  is  een   transfer  gebeurd  zonder  onderzoek  van  ieder  individueel  geval.       Je  kan  je  wel  de  vraag  stellen  dat  stel  nu  dat  de  Italiaanse  regering  niemand  aan  boord  neemt,   maar  ze  gewoon  terugsleept  naar  het  Afrikaanse  continent,  dan  stelt  zich  opnieuw  de  vraag  of   die  mensen  zich  onder  de  rechtsmacht  van  Italië  bevinden.       Schending  art.  4.  Italië  is  bovendien  is  Italië  ook  veroordeeld  op  grond  van  een  schending  van  art.   3.  Er  bestaat  ook  de  mogelijkheid  dat  het  land  waarheen  wordt  gedeporteerd,  dat  dat  land   vervolgens  die  mensen  door  deporteert  naar  hun  land  van  oorsprong.     Andere  situatie  dat  zich  momenteel  voordoet:   Spanje  heeft  2  enclaves,  overblijfselen  toen  Spanje  een  groot  deel  van  Marokko  als  kolonie  had.  Er   staan  verschillende  soorten  omheiningen  rond.  Toch  proberen  Afrikanen  er  over  te  geraken,  al  dan   niet  met  wisselend  succes.  De  Spaanse  regering  heeft  een  amendement  bij  wet  aangenomen  die   toelaten  om  ‘on-­‐the-­‐spot’  deportaties  uit  te  voeren,  gewoon  de  persoon  onmiddellijk  terug  te   sturen.  Is  dit  een  vorm  van  verboden  uitwijzing?  Schending  van  art.  3.     De  enige  oplossing,  volgens  Verhofstadt,  voor  het  migratieprobleem  is  het  systeem  van  diplomatiek   asiel  terug  ingang  te  laten  vinden,  waarbij  asielzoekers  asiel  gingen  aanvragen  in  de  ambassade.  We   moeten  dat  systeem  opnieuw  gaan  toepassen.  Bovendien  zullen  de  landen  zelf  waar  die  ambassade   zich  bevindt  vaak  ook  onderdanen  zijn  die  hun  eigen  land  wensen  te  ontvluchten.  Diplomatieke  wijze   Yasmine  Ghys  

 

2015  

 

 

Open  boek  

zal  op  deze  manier  nooit  worden  gegarandeerd.  Tweede  oplossing  is  het  vernietigen  van  boten,  dit   gaat  niet  zomaar.  Bovendien  zouden  er  ook  heel  wat  onschuldige  vissersboten  vernietigd  worden.   Bovendien  zullen  mensen  zich  opnieuw  verplaatsen  naar  andere  landen.  Vermoedelijk  gaat  de  EU   investeren  in  kampen  waar  personen  asiel  kunnen  aanvragen.        

Yasmine  Ghys  

 

2015