3. Opvang en begeleiding van vluchtelingen

Dit programma wordt gefinancierd door het Fonds Asiel, Migratie en Integratie

HERVESTIGING VAN VLUCHTELINGEN IN BELGIË PROGRAMMA 2014/2015 Verklarende nota over de procedure voor de hervestiging van vluchtelingen in België en de modaliteiten tot deelname van de OCMW’s. Deze nota wil de OCMW's informeren over het programma van hervestiging van vluchtelingen in België in 2014 en 2015 in samenwerking met het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR). Voor deze operaties, wil Fedasil de betrokkenheid van de OCMW's versterken.

1. Wat betekent hervestiging van vluchtelingen?1 Hervestiging betekent het selecteren en overplaatsen van vluchtelingen vanuit een eerste asielland, waar ze bescherming hebben gezocht, naar een derde land dat aanvaardt om hen op te vangen en hen een permanente verblijfsvergunning te geven op hun grondgebied. De hervestiging van vluchtelingen is een van de drie "duurzame oplossingen" die het UNHCR voorstelt voor personen die slachtoffer zijn van vervolging overal ter wereld. Voor elke vluchteling evalueert de UNHCR eerst of een vrijwillige terugkeer naar het land van herkomst of lokale integratie in het land van het eerste asiel geen (betere) opties zijn. Indien deze opties niet haalbaar zijn, overweegt het UNHCR de hervestiging naar een van de “hervestigingslanden”. Het UNHCR bepaalt elk jaar de prioriteiten voor de hervestiging. Momenteel stellen ongeveer 30 landen, waarvan een vijftiental Lidstaten van de Europese Unie (EU) hervestigingsplaatsen voor. Sommige Lidstaten doen ook hervestiging op punctuele basis.

2. Belgische en Europese context inzake hervestiging België beschikt over een structureel programma voor hervestiging sinds 2013, het jaar waarin we een eerste quota van 100 personen hebben hervestigd (31 Burundezen, 52 Congolezen en 17 vluchtelingen van verschillende origine die op basis van hun dossier werden geselecteerd). Voor 2014 en 2015 legde de regering een nieuw quota vast van respectievelijk 100 en 150 vluchtelingen. Deze operatie kadert in het gemeenschappelijk Europees programma voor hervestiging. Voor 2014/2015 werden de volgende prioriteiten vastgelegd op het vlak van hervestiging: de Syrische vluchtelingen en de Congolese vluchtelingen uit de regio van de Grote Meren. In 2014 gaat het om: • 75 Syriërs uit Turkije In 2015 gaat het om: • ongeveer 85 Congolezen (eerste semester) • ongeveer 85 Syriërs (tweede semester) 1

Zie http://www.unhcr.fr/pages/4aae621e454.html, http://www.unhcr.org/51e3eabf9.html en www.hervestiging.be.

Nota ter attentie van de OCMW's over het Belgisch programma voor de hervestiging van vluchtelingen in 2014-2015

3. Opvang en begeleiding van vluchtelingen In een eerste fase worden de vluchtelingen opgevangen voor een periode van ongeveer 6 tot 7 weken in een opvangcentrum van Fedasil. Deze voorlopige fase geeft de mogelijkheid om de administratie in orde te brengen (toekenning van het vluchtelingenstatuut, uitreiking van de attesten, aanvraag BIVR bij de gemeente enz.). Tijdens deze fase wordt verder ook een inleidend basisprogramma over het leven in België gegeven in samenwerking met de integratiepartners. Na deze eerste opvang worden de vluchtelingen overgebracht naar een privé-woning. De begeleiding na de opvang begint dan voor een periode van minstens 12 maanden. Waarom deelnemen als OCMW ? OCMW's bieden, vanuit hun opdracht, steun aan personen die erkend zijn als vluchteling en die zich in hun gemeente vestigen. Het specifieke karakter van het hervestigingsprogramma bestaat erin dat de samenstelling en de specifieke behoeften van het gezin al gekend zijn. Het OCMW kan dus anticiperen op hun komst en in samenwerking met Fedasil en de partner-ngo's de begeleiding voorzien die het best aansluit bij hun profiel. De goede ervaringen van 2013 moedigen ons aan om de samenwerking met de vrijwillige OCMW's verder te zetten en te intensifiëren. Mijn wens is om deze samenwerking uit te breiden en de OCMW’s vroeger in het proces te betrekken als bevoorrechte partners, door hen voor te stellen actief mee te werken aan de overplaatsing naar een privé-woning en bij de begeleiding van de vluchtelingen. Wat is, meer concreet, de taak van het OCMW? De OCMW's wiens aanbod werd weerhouden: o o

o o

o o

stellen een aantal hervestigingsplaatsen voor via het kandidatatenformulier2 stellen op voorhand een aangepast aanbod van woningen voor (private markt, sociale woning enz.)3 (overplaatsing 6-7 weken na aankomst) met inbegrip van voortijdige hulp bij hervestiging (meubelen,basisuitrusting, welkomstkit hygiëne en voeding enz.). ste stellen overgangshulp/noodhulp voor (1 huur, bestaansmiddelen, transport enz) in afwachting van de toekenning van het leefloon bereiden de toegang tot de hulpverlening van het OCMW voor en de andere rechten (leefloon4, vestigingspremie, gewaarborgde kinderbijslag, verzekering gezondheidszorgen en uitkeringen enz.) leveren een intensieve globale opvolging voor de hervestigde vluchtelingen op hun grondgebied5 nemen, met behulp van Fedasil, kennis van de dossiers voor de aankomst en nemen deel aan de voorbereidende vergaderingen en vergaderingen voor de operationele coördinatie.6.

Hiervoor is een financiële aanmoediging voorzien (zie financiële modaliteiten). De voornaamste argumenten voor deze aanpak zijn: o

de voorkeur geven aan een proactieve en geïnformeerde aanpak van de OCMW's op het vlak van hervestiging

2

Het formulier is beschikbaar op de website www.hervestiging.be onder « Info OCMW ». Ook LOI-plaatsen en bufferplaatsen kunnen voorgesteld worden. Ter herinnering, alle hervestigde vluchtelingen moeten het statuut van vluchteling hebben ontvangen voor hun overplaatsing naar privé-woningen, vandaar hun recht op een leefloon van zodra ze in de woning aankomen. 5 Globale opvoling (materieel, medisch, medisch-sociaal, psychologisch, socioprofessioneel) met inbegrip van de toewijzing van een specifieke maatschappelijk assistent, een referentie naar de integratieprogramma's voor nieuwkomers, naar de klassieke interne en externe diensten, ondersteuning bij de toegang tot medische en psychologische zorgen (met inbegrip van een verzekering gezondheidszorg en vergoeding en verhoogde tegemoetkoming), tot opvoeding, opleiding (waaronder taal- en alfabetiseringscursussen), werk, uiteenlopende administratieve handelingen zoals het openen van een rekening, tolkendiensten, familiale steun enz. 6 Bijvoorbeeld met de opvangcentra van FEDASIL, de verenigingen en het HCR. 3 4

2

o

o o

de voorkeur geven aan continuïteit in het integratieparcours van vluchtelingen op lokaal vlak (aangezien de vluchtelingen op termijn geïntegreerd worden in de klassieke diensten - ook van het OCMW- zou het wenselijk zijn rechtstreeks samen te werken met de lokale betrokken partners die wettelijk bevoegd zijn) anticiperen op de toegang tot diensten/hulpverlening van de OCMW's en de samenwerkingsmogelijkheden coördineren (bv. hulp bij installering) anticiperen op het aanbod van woningen zodat de vluchteling, van bij zijn aankomst in België, weet waar hem voorgesteld wordt zich te vestigen in België.

De OCMW's krijgen ondersteuning bij de begeleiding van hervestigde vluchtelingen door twee ngo's, Caritas en Convivial, experts op het vlak van begeleiding van nieuwkomers.

4. Financiële modaliteiten Teneinde de OCMW's te vergoeden, wordt per hervestigde vluchteling een vaste forfait voorzien die de hierboven beschreven diensten dekt. • •

•

•

Op het niveau van de OCMW's is de vergoeding verschuldigd aan het OCMW dat een aantal plaatsen voorstelt, een voorafgaand offerte indient voor een woning volgens de voorziene modaliteiten, de installering voorziet en de nodige diensten aanbiedt. Indien een persoon beslist om later te verhuizen naar een andere stad of gemeente (volgens de vrije keuze van verblijfplaats), voor het einde van de 12 maanden begeleiding, zal het oorspronkelijke OCMW de forfait behouden en zal het nieuwe OCMW van vestiging geen financiële middelen ter aanmoediging meer ontvangen. Op operationeel vlak zullen deze personen nog steeds opgevolgd worden door de verenigingen die, in dat geval, een belangrijke ondersteunende rol zullen uitoefenen. Het forfait wordt geraamd op 2.500 € waarvan: o een eerste schijf van 2.500 € per hervestigde vluchteling na afsluiting van de conventie overeenkomstig de modaliteiten die voorzien zijn in de conventie o een tweede niet-automatische schijf van 500 € per hervestigde vluchteling indien:
de hervestigde vluchteling(en) zich na afloop van de periode van 12 maanden vestigt/vestigen in de stad of gemeente van het OCMW. Een conventie met de OCMW's bepaalt de betalingsmodaliteiten voor de forfait en de dienstverlening.

5. Timing In de loop van de maand september 2014 zal een oproep gelanceerd worden aan kandidaat-OCMW's voor de hervestigingen in 2014/2015. Er zullen infosessies volgen voor de geïnteresseerde OCMW's. De oproep kan herhaald worden in 2015, in functie van de timing van de operaties. Indicatieve timing van de hervestigingsprocedures. De eerste groep vluchtelingen zou naar België overgebracht worden tegen november (transfer naar een private woning van de OCMW's tegen december 2014-januari 2015). De groep Congolese vluchtelingen zou tegen maart-april 2015 worden hervestigd (overplaatsing naar private woning tegen mei-juni 2015).

6. Kandidaturen De OCMW's die een offerte tot deelname willen indienen moeten het formulier tot kandidatuur invullen op de website www.hervestiging.be onder het blad "Info OCMW" en het per e-mail doorsturen naar [email protected].

7 Aangezien het formulier werd gewijzigd, vragen we aan de OCMW’s die een offerte hebben ingediend in 2013 en dit opnieuw wensen te doen, om een nieuwe kandidatuur in te dienen aan de hand van het nieuwe document.

3

7. Meer weten ? U kunt terecht bij FEDASIL, directie Operationele diensten: 02/548.80.51 - [email protected]. Meer informatie over hervestiging in België is beschikbaar op de website www.hervestiging.be.

Bijlage Overzicht van de activiteiten rond hervestiging in 2014 De activiteiten rond hervestiging in 2014 omvatten: •

• •

Voor de aankomst : o Overdracht van de dossiers door de UNHCR aan het Commissariaat-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen (CGVS). o Screening van de dossiers / onderzoek van de asielaanvraag door het CGVS o Aanvraag advies aan de Staatsveiligheid o Selectieopdracht door het CGVS (interviews) o Goedkeuring van de selectie vluchtelingen door de Staatssecretaris8 o Voorbereiding op de aankomst door FEDASIL (sociale en medische info om de opvang en de begeleiding in België voor te bereiden) Transfer van vluchtelingen in België door de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) Na de aankomst: o "Formele" asielaanvraag9 o Eerste opvang (in groep) van ongeveer 6 à 7 weken in de opvangcentra van FEDASIL o Fase na de opvang: transfer naar een private woning en specifieke begeleiding bij de integratie door de OCMW's in samenwerking met de begeleidende partners (verenigingen) gedurende een periode van minstens 12 maanden.

Voornaamste actoren die betrokken zijn bij de hervestiging De voornaamste actoren die betrokken zijn bij het programma voor hervestiging zijn: • De Staatssecretaris, bevoegd voor het hervestigingsbeleid in België • Het CGVS, bevoegd voor de selectie en documentatie van vluchtelingen en de coördinatie van het programma voor hervestiging voor deze aspecten • FEDASIL, verantwoordelijk voor de transfer, de opvang en de (opvolging van) de begeleiding na de opvang, samen met de OCMW's en de verenigingen en de coördinatie van het hervestigingsprogramma voor deze aspecten • De Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), bevoegd voor de toegang tot het grondgebied • Het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen, referentie voor de dossiers in België en de coördinatie van het mondiale hervestigingsprogramma • De IOM, als partner bij de overplaatsing en de daaraan verbonden activiteiten • De Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, bemiddelaar en beoordelaar bij de keuze van prioriteiten • De Programmatorische Overheidsdienst Maatschappelijke Integratie, bemiddelaar die contact houdt met de OCMW's • De OCMW's van de steden en gemeenten waarin de vluchtelingen zich gaan vestigen • De Unie van Steden en gemeenten • De regionale partners (verantwoordelijk voor het integratiebeleid) • De verenigingen die gespecialiseerd zijn in de begeleiding van vluchtelingen. Op federaal niveau wordt op regelmatige basis interdepartementaal overleg georganiseerd om de aankomsten te plannen en te coördineren. Periodiek worden ook vergaderingen georganiseerd met 8

Alleen de commissaris-generaal of een van zijn adjuncten is bevoegd om het statuut van vluchteling toe te kennen. De minister geeft toelating voor toegang tot het grondgebied. In de praktijk geeft de commissaris-generaal zijn advies aan de minister die, na goedkeuring, de instructie bezorgt aan de Dienst Vreemdelingenzaken om de visums toe te kennen. 9 De personen die geselecteerd zijn voor hervestiging in België moeten volgens de procedure, een formele asielaanvraag indienen op het Belgisch grondgebied. Dankzij de selectieprocedure zal deze aanvraag toch worden onderzocht door het CGVS en zal het statuut van vluchtelingen worden toegekend enkele dagen na hun aankomst in België, wanneer deze personen in het opvangcentrum verblijven.

4

deelnemende partijen (institutionele en niet-institutionele partners op federaal, regionaal, lokaal maar ook op internationaal vlak). De volgende bijeenkomst is gepland op 16 september 2014. Indien u hieraan wenst deel te nemen, neem contact op met ons op 02/548.80.51 of via [email protected].

5