Röben baksteen BOBCATS

281154_Eddiks_U1-U4_Nederland:Layout 1

21.01.2009

7:56 Uhr

Seite 1

EXEMPLUM17

Time Warner Cable Arena in Charlotte, North Carolina (VS) Triangle Brick / Röben baksteen BOBCATS

Röben Tonbaustoffe GmbH • Postfach 1209 • D-26330 Zetel Telefoon ++49 44 52 880 • Fax ++49 44 52 882 45 • www.roeben.com • [email protected]

1


21.01.2009

7:56 Uhr

Seite 2

DE RÖBEN VERTEGENWOORDIGERS

Impressum Uitgever: Röben Tonbaustoffe GmbH D-26330 Zetel

EXEMPLUM17

Concept en realisatie: Werbeagentur Eddiks & Onken, Oldenburg Tekst: Bellmann, Gröning & Partner, Hamburg Robert Uhde, Oldenburg Eddiks & Onken, Oldenburg Foto’s: Justus Grosse, Bremen Pagina 20 boven Urs F. Kluyver, Hamburg Pagina’s 6-13, 24-29, 60-69 Jens Lehmkühler, Bremen Pagina’s 22 -23 Röben Tonbaustoffe GmbH Pagina’s 18, 19, 20 beneden, 21 Thomas Schlegel, Lunzenau Pagina’s 44 -47

1

Nederland Façade Nederland BV Derk Lotterman Postbus 23 NL-3860 AA Nijkerk Tel. (0 33) 2 45 34 98 Handy 06 53 37 10 48 Fax (0 33) 2 45 48 54 eMail: [email protected]

1

Nederland Façade Nederland BV Jos Neet Postbus 23 NL-3860 AA Nijkerk Tel. (0 33) 2 45 34 98 Handy 06 51 49 74 22 Fax (0 33) 2 45 48 54 eMail: [email protected]

Cornelia Suhan, Dortmund Pagina’s 14-17, 56-59 Armin Wenzel, Sielenbach Pagina’s 70 -75 James West/West Productions, North Carolina, VS Pagina’s 1, 34-43

2

West-België Chris Vandousselaere Voorjaarstraat 28 B-2610 Wilrijk Tel. (03) 8 27 87 01 Handy 04 75 29 45 26 Fax (03) 8 27 55 24 eMail: [email protected]

3 4

Oost-België +Luxemburg

Fotostudio Zahn, Großenkneten Pagina’s 31-33, 48-51, 52-55

Rudi Ceyssens Alice Nahonlaan 4 B-3550 Heusden-Zolder Tel. (0 11) 57 28 46

Druk en verwerking: Prull-Druck, Oldenburg

Handy 04 78 32 51 90 Fax (0 11) 57 38 32 eMail: [email protected]

© Copyright by Röben Tonbaustoffe GmbH 2008

81

281154_Eddiks_03-05:Layout 1

21.01.2009

8:30 Uhr

Seite 3

OVER DIT NUMMER

Beste lezer, hartelijk dank dat u in zo groten getale na de laatste editie van onze Röben Exemplum zo positief op ons nieuwe concept hebt gereageerd. Door de royale opzet komen de afzonderlijke projecten inderdaad meer tot hun recht. Ook ditmaal willen wij hiervan gebruik maken en stellen u bezienswaardige voorbeelden van moderne baksteenarchitectuur uit binnenen buitenland voor. Dat het materiaal baksteen nog steeds trendy is, bewijst de dit jaar voor de eerste keer uitgeloofde Fritz-Höger-Preis 2008. In totaal 322 bijdragen werden ingezonden voor de door het initiatief Bouwen met Baksteen georganiseerde wedstrijd. En zo wordt ook het assortiment voor onze nieuwe EXEMPLUM-editie met een grote variëteit gepresenteerd – van het woningencomplex in de vrije natuur tot aan het aan het water gelegen kantoorloft, van de sport- tot aan de productiehal. Zo vormen de acht woonblokken met rijtjeshuizen in Utrecht van het gerenommeerde Rotterdamse architectenbureau KCAP een fraai voorbeeld van een geslaagde nieuwbouw. Om de gebouwen optimaal in de urbane context in te voegen koesterden de architecten hoge verwachtingen van de karakteristieke uitstraling van de Röben Wasserstrich WIESMOOR kolenbrand-bont. Het onderwerp homogeniteit treffen we eveneens aan bij de uitbreiding van een productiehal in

Oldenburg (Duitsland): hier maakt een speciale handsortering van de Röben baksteen NEUMARKT herfstkleur een perfecte overgang van de nieuwbouw naar het bestaande gebouw van het bedrijf mogelijk. Heel andere eisen stelde het ontwerp van de idyllisch in de vrije natuur gelegen wijk met rijtjeshuizen “Beerental-Terrassen” in Hamburg-Eißendorf (Duitsland), waarbij het levendige kleurenspel van de Röben baksteen DORNUM de attractiviteit en woonwaarde van het complex verhoogt. En bij de tegen de helling gelegen woonblokken in het Zwitserse Rosenbüchel werd de Röben baksteen RYSUM bontgevlamd gebruikt. Het ongebruikelijke rederijkantoor in het OostFriese Neermoor (Duitsland) en het nieuwe kantoorgebouw voor de toeleverancier van auto-onderdelen in Hamburg overtuigen door hun hoogwaardige vormgeving met de Röben baksteen NEUMARKT blauwrood. Bij de sanering van het woningencomplex in Hamburg-Eilbek werd daarentegen een effectief Warmte Isolatie Systeem met WESTERWALD steenstrips op de aanwezige façades aangebracht om het oorspronkelijke karakter van het rondom gemoderniseerde gebouw zoveel mogelijk te bewaren. Bij de kantoorlofts in de Überseestadt in het Duitse Bremen koesterden de ontwerpers hoge verwachtingen van de mediterrane uitstraling van de handvorm MOORBRAND

leembont. Meer naar het blauwbruin neigt daarentegen de baksteen ACCUM die met zijn ongebruikelijke kleurenrijkdom de moderne architectuur van het nieuwe kantoorgebouw in Brinkum bij Bremen karakteriseert. Overeenkomstig elegant presenteert zich de schoolsporthal in het Saksische Stollberg (Duitsland) met zijn overtuigende contrast in materiaal tussen glas en de zwarte Röben keramische baksteen FARO. Een stralend witte aanblik toont daarentegen de woning van architect Bamps Carol in het Belgische Antwerpen, dat haar tijdloos-moderne uitstraling te danken heeft aan de Röben keramische baksteen OSLO parelwit in een fraai samenspel met een zwarte baksteen. Ik vraag uw bijzondere aandacht voor de Time Warner Cable Arena in Charlotte, North Carolina, VS. Voor dit grandioze project heeft Triangle Brick, een dochter van de Röben groep, een exclusieve baksteen gebakken. Wij hopen dat wij u met ons assortiment interessante suggesties voor uw eigen projecten hebben gegeven en stellen uw adviezen van uw bureau voor onze volgende editie bijzonder op prijs. Veel plezier bij het lezen.

Wilhelm-Renke Röben

3


21.01.2009

8:30 Uhr

Seite 4

Corporate Design in baksteen: vierde bouwfase- uitbreiding van een administratiekantoor en magazijn aan de Merkurring in Hamburg. Pagina 6

Reflecting the past, embracing the future: nieuwbouw van een evenementencentrum met een nuttig oppervlak van meer dan 70.000 m² in Charlotte, North Caroline, VS. Pagina 34

Hoog op de helling – voor huurders met een ruime blik: nieuwbouw van een woningencomplex met veertien huizen boven St. Gallen in Zwitserland. Pagina 70

4


21.01.2009

8:31 Uhr

Seite 5

Oase in de stad: woning en kantoor in Antwerpen, geheel in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid. Pagina 14

Inhoud 17 EXEMPLUM

Corporate Design in baksteen – administratiekantoor en magazijn aan de Merkurring in Hamburg

6

Oase in de stad- woning en kantoor in Antwerpen

14

Modern havengebouw – kantoorlofts in de Überseestadt in Bremen

18

Gezinsvriendelijk wonen – 64 rijtjeshuizen en twee-onder-een-kapwoningen in Hamburg-Harburg

24

Een huis als een schip – kantoorgebouw in Neermoor, Oost-Friesland

30

Reflecting the past, embracing the future Time Warner Cable Arena in Charlotte, VS

34

Elegant contrast - schoolsporthal in het Saksische Stollberg

44

Op elkaar ingespeeld duo – kantoorgebouw en productiehal in Oldenburg

48

Duidelijk geformuleerd – kantoorgebouw in Brinkum bij Bremen

52

Streng en speels – woningbouw in Utrecht

56

EXEMPLUM spezial Warmte Isolatie Systeem + Röben bakstenen steenstrips aan het voorbeeld van een Hamburgse saneringsmaatregel 60 Nieuwe façades met Warmte Isolatie Systeem – sanering van 4 woningen in Hamburg-Eilbek

64

Hoog op de helling, voor huurders met een ruime blik – woningencomplex “Rosenbüchel” bij het Zwitserse St. Gallen 70 EXEMPLUM archiv

76

De Röben PlanungsService voor ontwerpers en architecten

80

Impressum

81

Boven: modern havengebouw: exclusieve kantoorlofts en winkelunits in de Überseestadt in Bremen. Pagina 18

Rechts: elegant contrast. Moderne schoolsporthal in de historische bebouwing. Pagina 44

Streng en speels: rijtjeshuizen met een hoge architectonische kwaliteit in Utrecht. Pagina 56


21.01.2009

8:08 Uhr

Seite 6

Corporate Des ig A D M I N I S T R AT I E K A N T O O R E N M A G A Z I J N A A N DE MERKURRING IN HAMBURG Röben baksteen NEUMARKT blauwrood, gevlamd, Objectformaat 2DF

Architecten:

Dorata Bancerek, Peter Bielefeldt, Saint-André-de Buèges, Frankrijk

6


21.01.2009

8:08 Uhr

Seite 7

s ign in Baksteen Aan de Merkurring, een industriegebied

deel qua marketing en locatie voor bedrijven

gelegen aan de oostelijke stadrand van

die zich hier vestigen. Schuin tegenover de

Hamburg, slechts enkele minuten rijden ver-

verkoopruimten van een autosalon die zich

wijderd van de autosnelweg naar Lübeck,

met dure merken als Rolls-Royce en Ferrari

hecht men grote waarde aan een verheven

wendt tot welgestelde autofans, zorgt de fa.

architectuur. De ongebruikelijk hoge vorm-

Wulf Gaertner Autoparts AG ervoor, dat

gevingsstandaard is een aanmerkelijk voor-

auto’s zo lang mogelijk rijvaardig blijven. 7


21.01.2009

8:08 Uhr

Seite 8


21.01.2009

8:08 Uhr

Seite 9

Juist op de gebogen metselwerkvlakken brengt de blauwrood gevlamde Röben baksteen NEUMARKT zijn hele levendigheid tot uitdrukking. Het expressieve kleurenspel en de fijne oppervlakteglans geven aan de architectuur haar bijzondere cachet. De rondlopende blauwe band van geglazuurde keramische bakstenen als ook de blauw gelakte stalen elementen beantwoorden aan het Corporate Design van het bedrijf.


21.01.2009

8:08 Uhr

Seite 10


21.01.2009

8:08 Uhr

Seite 11

In de royaal van glas voorziene entree zet het metselwerk zich consequent voort. Samen met de elementen van staal en glas vormt zij een harmonische, moderne eenheid. De historische VW-kever uit 1962 neemt een prominente plaats in deze omgeving in.


21.01.2009

8:08 Uhr

Seite 12

Bij de eerste uitbreiding werd een brug over de binnenplaats voor de leveranciers aangebracht om zo de kantoorunits van de bebouwing met de nieuwe kantooruitbreidingen te verbinden. De vormgeving van deze brug citeert met de aangeduide ronding van het kwadrant de vorm van het bestaande gebouw. De bovenste afsluiting is eveneens een citaat van het tegenoverliggende gebouw dat met dezelfde Röben baksteen werd gebouwd. De lateien en vooral de bekleding van de brug zijn als prefab elementen in het 2DF-formaat uitgevoerd. De afsluiting van deze uitbreiding richting zuiden vormt het trappenhuis met de aanduiding van een toren in een open, verzinkte staalconstructie. Uitnodigend opent zich de toegang naar de rotonde met de Mercuriuszuil.

Hier worden kwalitatief hoogwaardige onderdelen “just in time” op de juiste plaats afgeleverd. 10.000 verschillende Meyle-producten worden vanuit het noordoosten van Hamburg naar 120 landen gezonden. Behalve een perfecte logistiek heb je daarvoor vooral ruimte nodig. Het centrale magazijn in de tot 17 meter hoge hal bevat 22.000 plaatsen voor paletten. Gecombineerd met de centrale administratie is het gebouwencomplex echter zo briljant ontworpen dat je zijn geweldige dimensie nauwelijks opmerkt. Binnen 10 jaar is hij in vier bouwfasen gegroeid. In 1997 ontstond de eerste, terwijl de laatste bouwfase nu gereed is gekomen. En toch maakt alles de indruk alsof het uit één stuk is opgetrokken. Het verbindende element dat als een “rode draad” om het gehele gebouw heen ligt, is de Röben baksteen NEUMARKT blauwrood. Van-

12

wege zijn blauwbonte, glanzende kleur die aan de façade een levendig karakter verleent, viel de beslissing voor de baksteen al tijdens de eerste bouwfase. Tot en met de laatste bouwfase werd die consequent gerealiseerd. In deze 10 jaar is de kleur van de steen bij de productie niet veranderd. Zowel voor de opdrachtgever als de architect was dit een heel belangrijke, onontbeerlijke kwaliteitsfactor. De eerste bouwfase werd in de noodoostelijke bocht van de Merkurring gebouwd. De ronde geometrie volgt de bocht en loopt naar binnen uit. Hier bevond zich de hoofdingang met de administratie. De architecten Peter Bielefeldt en Dorota Bancerek hebben zich bij de architectonische vormgeving van de uitbreidingen automatisch op de specificaties van het oorspronkelijke ontwerp afgestemd zodat het Meylecomplex één geheel vormt.

De uitbreiding naar het westen is door de van glas voorziene trappenhuizen sterk geleed. Zij vormen aan de ene kant een verbindend element tussen oud en nieuw, aan de andere kant accentueren zij de hoeken van de nieuwbouw. Deze trappenhuizen zijn eigenlijk als vluchtroutes bedoeld. De binnenmuren zijn met Röben bakstenen NEUMARKT blauwrood in het 2DF-formaat uitgevoerd, de vloeren en trappen bestaan uit onbewerkt sierbeton, de leuningen zijn van RVS. Hier in de laatste bouwfase bevindt zich ook de nieuwe hoofdingang. Deze wordt via een uit drie verdiepingen bestaande glazen piramide met een geheel uit glas bestaande dubbele lift ontsloten. Een VWkever uit 1962 in de entree verwijst op decoratieve wijze naar de geschiedenis van het bedrijf. Bij de entree worden de bakstenen van de buitenfaçade weer opgenomen – deze ruimte is eveneens volledig met Röben 2DF-bakstenen NEUMARKT blauwrood bekleed. De binnenhoek van het gebouw opent

zich naar de rotonde met de Mercuriuszuil die zich in de beglazing weerspiegelt. Als het donker is, worden alle verdiepingen van de glazen piramide – evenals de trappenhuizen – verlicht, zodat de glans van de baksteenoppervlakken volledig tot zijn recht komt. De op de bovenste verdieping naar de straat gelegen kantoren van deze uitbreiding springen 5 m terug. Aan de ene kant als een extra vluchtroute bedoeld, aan de andere kant zijn de 5 m brede stroken – evenals het daarachter liggende dakvlak – van groen voorzien, zodat je vanuit elk kantoor de groenvoorzieningen kunt zien. De terugspringende kantoorverdieping matigt optisch gezien in aanmerkelijke mate de impact van het bijna 17 m hoge gebouw. In het achterste, vanaf de straat nauwelijks waarneembare deel van het gebouw, maar ten dele ook zichtbaar tussen de eerste en laatste bouwfase, strekt zich het hoogbouwmagazijn uit. De muren bestaan hier uit lichte sandwichpanelen die door verticale baksteenbanden van Röben prefab elementen worden onderbroken en verluchtigd en zo een bijdrage leveren aan de optische uniformiteit van het gebouwencomplex. Bij Meyle hecht men grote waarde aan kwaliteit en details. Daarvan getuigen niet alleen de producten, maar ook de vele oorkonden op de gangen, die verleend werden voor voortreffelijke prestaties voor het management en het medewerkersbeleid. Voor het Corporate Design en de Corporate Identity staat ook de blauwe band van geglazuurde Röben keramische bakstenen die decent van de eerste tot en met de laatste bouwfase om het hele administratiekantoor heen loopt. Zelfs in dit detail kwaliteit qua vormgeving.


21.01.2009

8:08 Uhr

Seite 13

Het attractieve samenspel “staal-glas-baksteen” wordt in veel details in en aan het gebouw gevonden. Het getuigt van een hoge eis, grondige planning en consequente realisatie.

13


21.01.2009

8:35 Uhr

Seite 14

Oase in de s WONING EN KANTOOR IN ANTWERPEN Röben keramische baksteen OSLO parelwit, glad Objectformaat 220 x 105 x 52 cm Röben keramische baksteen FARO zwart genuanceerd, glad

Architect

Carol Bamps, Antwerpen

In de 16de eeuw was de Vlaamse stad Antwerpen dankzij zijn belangrijke haven de rijkste handelsmetropool van Europa. Vandaag de dag getuigen de talrijke historische bezienswaardigheden in het centrum van de stad nog van deze tijd. Zo’n 300 jaar later, aan het einde van de 19de eeuw, ontstond o.a. de bekende wijk Zurenborg met zijn schitterende gebouwen in de art-nouveaustijl. De fraaiste huizen van de wijk staan in de straat Cogels Osiley waar de welgestelde burgers van de stad in slechts enkele jaren een echte droomstad met rijk versierde façades en talloze speelse details hebben gecreëerd.

14


21.01.2009

e stad

8:35 Uhr

Seite 15


16

21.01.2009

8:35 Uhr

Seite 16


21.01.2009

8:35 Uhr

Seite 17

bebouwing in de De Bosschaertstraat, presenteert de elegant vormgegeven nieuwbouw zich relatief gesloten met smalle horizontale reeksen vensters. Alle ingangsdeuren alsmede het front naar het kantoor van Carol Bamps werden daarbij om inkijk tegen te gaan van turkooisgroen gematteerd ondoorzichtig glas voorzien. Op halve hoogte ontsluit een in het bouwlichaam geïntegreerde smalle trap twee dakwoningen. De andere zes woningen zijn op de begane grond toegankelijk.

Een in het bouwlichaam geïntegreerde trap ontsluit de woningen op de bovenverdieping.

Links: stralend witte baksteenarchitectuur in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid en van het Bauhaus.

Ruim vier kilometer verderop in zuidwestelijke richting in de De Bosschaertstraat is een duidelijk contrast met de herenhuizen aan de Cogels Osiley te vinden. Op een afgesloten perceel met binnenplaats - heerlijk rustig en beplant met bamboe - midden in de stad heeft de architect Carol Bamps een uitgesproken modern uit drie verdiepingen bestaande huizenrij voltooid. In plaats van erkers, torentjes of met zuilen versierde villa’s zie je daar stralend witte baksteenarchitectuur in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid en het Bauhaus. De langgerekte, over de gehele rij met een lessenaarsdak bedekte vleugel integreert ook acht individueel gesneden woon- en kantoorunits – in een daarvan werkt Carol Bamps zelf en woont daar met zijn gezin. Twee extra appartementen staan in een verhoogd aan de straat liggend bouwlichaam ter beschikking. Naar het noorden, in de richting van de privé toegangsweg en de aangrenzende

Het boven de dakvoet schuin oprijzende lessenaarsdak is van beneden af niet zichtbaar, zodat de huizenrij hier eerder een kleinschalige indruk maakt. Aanmerkelijk urbaner en royaler gaf Carol Bamps de aan de achterkant gelegen tuinzijde vorm die met haar open en nadrukkelijk moderne uitvoering met de zwart geëncadreerde reeksen vensters aan gebouwen van Le Corbusier doet denken. Door de oprijzende "Hoge Muur” bij de vorst en de uit een 1,5 verdieping bestaande tweede bovenverdieping schijnt de nieuwbouw hier optisch gezien duidelijk volumineuzer te zijn dan aan de straatkant. Om extra ruimte voor de woonkamer op de begane grond en de vertrekken op de eerste verdieping te krijgen werden de lager gelegen niveaus elk door een naar de tuin naar voren springend volume uitgebreid. Door de ritmisch in elkaar geschoven plaatsing van de bouwlichamen worden afhankelijk van het perspectief volledig uiteenlopende aanzichten mogelijk. Het oppervlak van het platte dak van het afwisselend uit twee- of drie verdiepingen bestaande bijgebouw wordt op de tweede bovenverdieping als balkon gebruikt. Nog meer nuttig oppervlak bieden de twee aan de buiten-

zijden van de rij gelegen huizen. Hier heeft Carol Bamps extra bij het naar voren geschoven bouwlichaam een kleiner uit één verdieping bestaand volume op de begane grond ingevoegd, dat in contrast met andere witte metselwerkfaçades met diepzwarte bakstenen werd opgetrokken om zo de gevarieerde staffeling aanvullend te accentueren. Het dakvlak van het uit één verdieping bestaande bijgebouw staat eveneens als balkon ter beschikking. Alle façades werden als tweeschalige muur met spouwmuurisolatie en bekledingsmetselwerk uitgevoerd waardoor de omgevende baksteenarchitectuur en de op het perceel aanwezige baksteenmuren werden voortgezet. Voor de witte vlakken werd de Röben keramische baksteen OSLO parelwit, glad in het bijzondere formaat 220 x 105 x 52 mm gebruikt. Behalve overwegingen qua vormgeving stond daarbij vooral de kwaliteit van het materiaal op de voorgrond. Want de Röben keramische bakstenen met hun hoogwaardige wit brandende kleisoorten hebben een wateropname van duidelijk minder dan 2%, zodat het stof dat overal op gaat zitten, door de volgende regenbui gewoon weer wordt afgewassen. “Dit vond ik bij dit project bijzonder belangrijk,” aldus Carol Bamps. “Want met een grauwe sluier zou het stralend witte karakter van de architectuur helemaal niet tot zijn recht komen. “Voor de beide zwarte bijgebouwen werd in contrast met de witte vlakken de Röben keramische baksteen FARO zwart genuanceerd, glad gebruikt - "de donkerste steen die ik op de markt kon vinden!" aldus de architect. Op de bouwlocatie werden vervolgens alle witte façades wit gevoegd. “Op deze wijze komt het markante zwart-witte contrast nog beter uit.”

17


21.01.2009

8:50 Uhr

Seite 18

Modern h K A N T O O R L O F T S I N D E Ü B E R S E E S TA D T IN BREMEN Röben MOORDBRAND leembont

18

Ontwerp:

Hilmes Lamprecht Architekten. Bremen


21.01.2009

8:50 Uhr

Seite 19

n havengebouw Steeds groter wordende schepen en alsmaar

voormalige havengebied tot aan 2019 in

modernere overslagtechnieken hebben sinds

een nieuwe stadswijk getransformeerd. Het

de jaren 60 van de vorige eeuw in vele

ontwerp met een totaal oppervlak van 288 ha

Europese metropolen geleid tot het sluiten

heeft als voorbeeld een “netwerk vormende

van dichtbij de stad gelegen haveninstallaties.

stad met een hoog ontwikkelde nijverheid,

Ook in de hanzestad Bremen. Zo’n 15 jaar na

nieuwe

sluiting van de zich aldaar bevindende haven

moderne levensvormen”.

vormen

van

dienstverlening

en

voor overzees verkeer is er nieuw leven bij de oude dokken te vinden. Momenteel wordt het 19


21.01.2009

8:50 Uhr

Seite 20

Boven: rondom de oude Europahaven ontstaan in totaal acht nieuwe direct aan het water gelegen kantoorgebouwen. Links: een fraai detail: een maritiem rekwisiet voor baksteenmetselwerk van rustieke Röben -verblendsteen MOORBRAND leembont. Boven rechts: verspringende metselwerkvlakken en buitengalerijen aan de zuidzijde zijn de typische kenmerken van het gebouw. Rechts: de meer nuchtere noordzijde neemt de streng geometrische lijnen van de historische bebouwing op en zet deze op moderne wijze voort.


21.01.2009

8:50 Uhr

Seite 21


21.01.2009

8:50 Uhr

Seite 22


21.01.2009

8:50 Uhr

Seite 23

Links: licht en transparant is het gebouw naar het water geopend.

Rechts: luchtig uitzicht over het aangrenzende havenbekken en de op de tegenoverliggende oever ontstaande "Schuppen 2 (Loods 2)".

De eerste nieuwe gebruiker op het areaal was de Hogeschool voor Kunsten van Bremen die eind 2003 het op de monumentenlijst staande pakhuis Speicher XI in de “Holz- und Fabrikenhafen” betrok. In het voorjaar van 2005 viel vervolgens het startschot voor de transformatie van de in het zuidoosten aangrenzende ontwerpfase „Speicherhafen" met een totaal nuttig oppervlak van ongeveer 60.000 m². Rondom de centrale Europahaven en vlakbij de in 1950 gebouwde en intussen voor andere doeleinden gebruikte "Speicher 1" ontstaan hier momenteel gebaseerd op het stedenbouwkundige ontwerp van het Bremense kantoor Hilmes Lamprecht Architekten in totaal acht nieuwe, direct aan het water gelegen kantoorgebouwen. De verschillende gebouwen werden hoofdzakelijk als nieuwbouwvariant van de veel gevraagde kantoorlofts geconcipieerd. Met hun naar keuze tussen 50 en 300 m² grote, flexibel te gebruiken en overwegend uit twee verdiepingen bestaande units bieden zij hun huurders een

bijzonder maritieme ambiance. Het project wordt gecompleteerd door een in het noordoosten aangrenzende wijkgarage met 400 vaste parkeerplaatsen en een supermarkt. Een markante blikvanger langs de nieuw vormgegeven rij aan de Europahaven is het eind 2007 door Hilmes Lamprecht opgeleverde kantoorgebouw "Port 2". De uit vijf verdiepingen bestaande nieuwbouw biedt acht exclusieve kantoorlofts en vier uiteenlopend grote winkelunits die alle reeds voor het afsluiten van de bouwwerkzaamheden volledig konden worden verhuurd. Om de nieuwbouw harmonisch in de stedenbouwkundige context te integreren besloten de architecten om de door grote glasvlakken geopende baksteenarchitectuur van het aan de achterzijde aangrenzende – en eveneens door Hilmes Lamprecht voor andere doeleinden getransformeerde – pakhuis Speicher 1 op te nemen en op moderne wijze voort te zetten. "Op het eerste gezicht worden zo de vroegere functie van het areaal, maar

ook het nieuwe gebruik van het gebouw duidelijk,“ beschrijft architect Hans-Jürgen Hilmes het ontwerp. In contrast met de streng symmetrische stramienmaat van het oude gebouw werd bij het Port-2-gebouw echter heel bewust een ritmisch verluchtigde vormgeving van de façade met verdiepingsgewijs terugspringende metselwerkvlakken gerealiseerd. Extra verlevendigd wordt de architectuur van de nieuwbouw door de integratie van terug liggende buitengalerijen aan de ononderbroken met grote raamvlakken geopende zuidzijde. De op alle vier bovenverdiepingen ingevoegde galerijen bieden de medewerkers van de in Port 2 gevestigde bedrijven een luchtig uitzicht over het aangrenzende havenbekken en de op de tegenoverliggende oever langzaam ontstaande "Schuppen 2” die na de gereedkoming individuele kantoor- en atelierruimtes moet bieden. Bij de zoektocht naar een geschikte steen voor de vormgeving van de verschillende metselwerkvlakken viel de keus

na intensief zoeken tenslotte op de Röben MOORBRAND leembont in het grote normaal formaat 240 x 115 x 71 mm. “De steen beantwoordt met zijn licht rustieke, daarbij echter desondanks moderne karakter precies aan onze voorstellingen,” motiveert architect HansJürgen Hilmes de beslissing. Door de aangenaam warme, bijna mediterrane kleurnuance van de -verblendsteen wordt enerzijds een contrast met de antracietkleurig vormgegeven raamprofielen en de zichtbaar gebleven stalen balken tussen de afzonderlijke verdiepingen gevormd. Tegelijkertijd contrasteren de stenen duidelijk met de omgevende bebouwing – met name met de donkere metselwerkvlakken van de aangrenzende Speicher 1 alsmede de markant glinsterende aluminium buitenhuid van het ernaast gelegen kantoorgebouw Port 4. Geaccentueerd door de crèmekleurige voegmortel en extra verlevendigd door het optrekken in het zogen. “wilde verband” is een elegant façadebeeld ontstaan dat zich speels licht aan het moderne karakter van de nieuwe wijk aanpast.

23


21.01.2009

8:45 Uhr

Seite 24

Gezinsvrien d B E E R E N TA L - T E R R A S S E N 64 RIJTJESHUIZEN EN TWEE-ONDER-EEN-KAPWONINGEN IN HAMBURG-HARBURG Röben baksteen DORNUM smelt-bont

Architecten

PPL-Architektur und Stadtplanung, Hamburg

24


21.01.2009

8:45 Uhr

Seite 25

n delijk wonen Langenberg, Kusselhang, Erlenhöhe en Hügelhain

het in het Beerental niet, maar ook hier is het

– ongebruikelijke namen voor straten in Hamburg.

ongewoon heuvelachtig. Een attractief woonge-

Maar deze bevinden zich dan ook niet in de city,

bied, dichtbij de Harburger binnenstad en

maar ten zuiden van de Elbe, in de stadswijk

ondanks de nabijheid van de A7 und de Elbtunnel

Harburg, om precies te zijn in Eißendorf. In de

rustig en groen. Hier zijn veel wandelpaden en er

Harburger Bergen hebben gletsjers in de een na

is zelfs een boswachterij. Ideaal voor gezinnen

laatste IJstijd hier reusachtige zandmassa’s tot een

met kinderen.

hoogte van 100 meter achtergelaten. Zo hoog is 25


26

21.01.2009

8:45 Uhr

Seite 26


21.01.2009

8:45 Uhr

Seite 27

Links boven en beneden: spelen, rennen, fietsen – in deze straten heerst het leven. De bonte façadebeelden van metselwerk en kleurrijk vormgegeven verspringende verdiepingen vormen daarvoor de vriendelijke omlijsting.

Rechts boven: naar de helling openen zich de rijtjeshuizen met ervoor aangebrachte balkons en wenteltrappen. Het metaal van deze constructies staat in een fraai contrast met het rode metselwerk.

Rechts beneden: een kijkje in het “dal”. In het welige groen zijn metselwerk en gevelvlakken kleurige stippen.

27


21.01.2009

8:45 Uhr

Seite 28

Verbindend element bij alle 64 rijtjeshuizen en twee-onder-een-kapwoningen zijn de metselwerkvlakken van Röben bakstenen DORNUM smelt-bont. De kleuren van de vezelcementbekledingen verschillen van huizengroep tot huizengroep.

Röben baksteen DORNUM smelt-bont: variaties in rood met krachtige smeltaccenten. Geen steen is dezelfde, niets wordt herhaald. Een metselwerk met karakter en levensvreugde.

28

En zo voldoet het woningencomplex “Beerental- Terrassen" inderdaad aan zijn klinkende naam, want het ligt – omsloten door het oude bomenbestand – op een terrasvorming plateau dat lange tijd diende als sportterrein voor de medewerkers van een Hamburgs bedrijf. De ontsluiting van het perceel door de toegangsweg naar het bouwterrein werd door de grote hoogteverschillen echter bemoeilijkt. " Zin in Wonen" – onder dit motto maakt GS-Bau GmbH reclame voor de wijk met 64 rijtjeshuizen en twee-onder-een-kapwoningen. Het stedenbouwkundige concept dat al enkele jaren voor het begin van de bouw was ontstaan, moest het bouwbedrijf in zijn bestaande vorm overnemen. De verschillende huistypen konden echter vrij worden ontworpen.


21.01.2009

Hier stond het gezinsvriendelijke wonen met uiteenlopende plattegronden en een aantrekkelijke, hoogwaardige vormgeving van het buitengebeuren op de voorgrond. Michael Freitag, Hamburgs voormalige senator van stadsontwikkeling, had destijds persoonlijk de eerste steen gelegd en daarmee de grote betekenis van het project in het kader van de Hamburgse stadsontwikkeling met de “Sprong over de Elbe” gedocumenteerd. Het vormgevend basisthema wordt door een kleurenconcept met drie hoofdkenmerken bepaald: het dominerend element wordt gevormd door de bekledingsvlakken met de Röben baksteen DORNUM smelt-bont. Qua materiaal en kleur zijn ze voor het hele bouwproject dezelfde. Terwijl de façades

8:45 Uhr

Seite 29

conventioneel werden gemetseld, besloot men om bij de lateien Röben prefab elementen te gebruiken; deze kunnen snel en economisch worden geïntegreerd, want er is geen betimmering nodig en ze kunnen direct van metselwerk worden voorzien. Voor de aannemer echter zeer belangrijk: op grond van de typeproef beschikken zij over het statische bewijs.

doen gelden en daarmee deze kleuren- en materiaalmix beïnvloed.

Als contrast met het baksteenmetselwerk zijn de verspringende zolderverdiepingen met vezelcementplaten bekleed. De kleuren wisselen tussen de afzonderlijke huizengroepen. Bij de gevels zijn ze met de baksteenvlakken ingekast. De ingangen wordt extra benadrukt door pleistervlakken en kleurrijk geaccentueerde voordeuren. Ook bij het kleurenconcept heeft de overheid haar voorstellingen

De lange ontwerptijd is niet voor niets geweest. Er ontstond een bebouwing waarvan de afzonderlijke bouwvelden zich met hun mix van kleuren harmonisch in het heuvelachtige landschap invoegen. De rustige woonstraat, die hier en daar met aanzienlijke hoogteverschillen tussen de huizen door kronkelt, biedt – tot groot plezier van de talrijke kinderen – een geweldige baan voor bobbycars en skateboards.

Terzijde van de straten ontsluiten smalle weggetjes de woningencomplexen en openen steeds weer nieuwe perspectieven vol afwisseling.

Bij de vormgeving van de daken besloot men voor groenvoorzieningen; aan de ene kant om een verbinding met de welige natuur rondom het woongebied tot stand te brengen, aan de andere kant om de afvoer van het regenwater te reguleren.

29


21.01.2009

8:28 Uhr

Seite 30

KANTOORGEBOUW IN NEERMOOR, O O S T- F R I E S L A N D Röben baksteen NEUMARKT blauwrood gevlamd

Architect

Christian Kirchhoff, Neermoor

Een huis als een schip Al van verre valt het markante gebouw in het industriegebied van het plaatsje Neermoor in Oost-Friesland op, dat als een scheepsboeg uit het landschap oprijst. Hier heeft Siegfried Bojen

zijn

heel

persoonlijke

werkwereld

gecreëerd. ‘Hey snackt nich veel’ (Hij zegt niet veel), met moeite is aan hem een “Moin” (goeiendag) te ontfutselen. Maar hij staat met beide benen op de grond. Reeds op 23-jarige leeftijd had hij zijn kapiteinsbrevet, vier jaar later zijn eerste kleine vrachtschip. Vandaag de dag zijn het meer dan 20 schepen die onder de vlag van Reederei Siegfried Bojen de rivieren en zeeën in Europa en in de hele wereld bevaren. Zelf heeft hij twee scheepstypes ontwikkeld,waarmee de vloot verder krachtig moet groeien.

30


21.01.2009

8:28 Uhr

Seite 31


21.01.2009

8:28 Uhr

Seite 32

Een trappenhuis als een scheepsdek: vanaf het scheepsvloerparket tot aan de RVS-reling zet het maritieme karakter zich in het interieur van het gebouw consequent voort.

De signalen staan op expansie – niet alleen te water maar ook te land. Meer dan veertig jaar had Siegfried Bojen woning en kantoor onder één dak verenigd, toen besloot hij tot nieuwbouw. Ook hier bewees hij, hoe hij met zijn omgeving vergroeid was. Hij verhuisde niet, zoals de meeste andere rederijen, naar het water in het vlakbij gelegen Leer, maar bleef zijn geboorteplaats Neermoor trouw. Slechts enkele honderden meters van de oude locatie liet hij een nieuw huis bouwen en haalde daarbij het water en maritieme uitstraling naar en in zijn huis. Hier voelt hij zich in zijn element. Het huis “drijft” in een klein park. Grote natuurstenen symboliseren de oever, hierop volgen brede houten vlonders die het huis in leiden. Daartussen steeds weer kabbelend water en planten. Het kantoorgebouw lijkt op een schip dat in de haven ligt, de beide zijgevels

32

rijzen als een boeg uit het bouwlichaam op. Met de jonge architect Christian Kirchhoff, natuurlijk eveneens uit Neermoor, vond Bojen een partner, die zijn voorstellingen creatief realiseerde. Traditie en modern design vullen elkaar aan tot een geslaagde maritieme architectuur die een rederij tot eer strekt.

De baksteenkeuze viel op de NEUMARKT blauwrood bontgevlamd van Röben, omdat deze door zijn kleurenspel en de afwisselende schakeringen bij verschillende zonnestanden de uiteenlopende kleurgeving van het water zeer dicht benadert. Dit effect wordt extra versterkt door de weerspiegeling van de façade in het glas.

Bij de façade bepalen baksteen, gecombineerd met glas en staal, het beeld. Architect Christian Kirchhoff heeft heel bewust zijn keuze op een donkere steen laten vallen. Als bij een schip verbindt hij daarmee kracht, sterkte en stabiliteit. Aan de gevelzijde rijzen twee futuristisch aandoende grote stalen masten over vier verdiepingen naar het naar voren springende dak omhoog. Op twee baksteenlisenen na is de gevel van glas voorzien en zorgt - zoals op de brug van een schip voor een ruime blik naar voren.

Het strikte maritieme karakter aan de buitenzijde wordt in het interieur van het gebouw voortgezet. In plaats van een conventioneel trappenhuis met gangen zijn er drie open "dekken" die gefaseerd worden ontsloten. Smalle lichtbanden van blauw glas zorgen binnen voor meer licht en weerspiegelen ook hier het element water. De grote ronde vensters doen aan patrijspoorten denken. Aangezien het bouwlichaam met zijn glazen gevel strikt op het zuiden is gericht, wordt de bezoeker in licht badende vertrekken ontvangen. Grote ramen in de

Rechts boven: een schip in de haven – deze indruk geeft het gebouw te midden van uitgestrekte waterpartijen en brede houten vlonders. Rechts beneden: maritieme details, zoals navigatielichten als buitenverlichting en patrijspoorten in de vorm van cirkelvormige ramen harmoniseren bijzonder goed met het blauwrood gevlamde baksteenmetselwerk van de Röben bakstenen NEUMARKT.

kantoren maken het werken zonder kunstlicht mogelijk en de brede ramen in de dakvlakken verspreiden het licht - als een atrium in een modern luxepassagiersschip – tot op de begane grond. Op de vloer ligt een combinatie van scheepsvloerparket en een als donker marmer werkende starlight vloerbedekking, met kleine, spiegelende ingesloten voorwerpen. De RVS leuningen van de trappen leiden – vormgegeven als scheepsrelingen - naar de afzonderlijke "dekken". Aan de muren hangen schilderijen en foto’s van de Bojenvloot vanaf de oprichting van de rederij; en voor het kantoor van Siegfried Bojen een muur met glazen klokken die de tijden van New York, Londen, Tokio, Sydney en Neermoor aangeven. Maar "Moin" zeggen ze hier op elk moment van de dag.


21.01.2009

8:28 Uhr

Seite 33

33


21.01.2009

8:55 Uhr

Seite 34

Reflecting the p

embra c TIME WARNER CABLE ARENA CHARLOTTE (VS) Tr i a n g l e B r i c k / R ö b e n K l i n k e r B O B C AT S r o o d g e v l a m d e n g e e l g e n u a n c e e r d

Architecten:

Odell Assocates, Inc. Ellerbe Becket Architects and Engineers The Freelon Group, Inc.

34


21.01.2009

8:55 Uhr

Seite 35

e past,

a cing the future Charlotte in North Carolina is een moderne, zich

rele attracties die zowel bezoekers als ook inge-

dynamisch ontwikkelende stad met het op één

zetenen aanlokken. De huidige economische

na grootste financiële centrum van de Verenigde

opbloei van Charlotte berust op een 250-jarige

Staten. Hier leeft een voortdurend groeiende

geschiedenis van ambitieuze en hard werkende

bevolking van jonge, goed opgeleide vakkrach-

bewoners, die de stad op de rode leem van deze

ten. Er bevindt zich bovendien een aantal cultu-

omgeving hebben opgebouwd. 35


21.01.2009

Een ware zee aan licht, kleuren en vormen: Plaza en hoofdingang van de Arena.

8:55 Uhr

Seite 36


21.01.2009

8:55 Uhr

Seite 37


38

21.01.2009

8:56 Uhr

Seite 38


21.01.2009

8:56 Uhr

Seite 39

Architectuur en bouwmateriaal in een prachtig samenspel: glas, staal en de objectsteen BOBCATS in de kleuren roodgevlamd en geel-genuanceerd van Triangle Brick, dochter van de Röben groep.

39


21.01.2009

8:56 Uhr

Seite 40

Een van de vele fraaie gevarieerde kanten van de Arena baksteenarchitectuur met historische vormgevingskenmerken, liefelijke details in de façade, voortgezet in de bestrating en omlijsting van verhoogde bloembedden.

40


21.01.2009

8:56 Uhr

Seite 41

In de schemering ontwikkelt zich de volledige kleurenrijkdom en transparantie van de Arena. De verschillende bouwmaterialen worden door doelgerichte lichtaccenten effectief geënsceneerd.

41


21.01.2009

8:56 Uhr

Seite 42

Een hoge zuilengalerij geeft de Plaza vóór de Arena een bijzonder karakter. Daarvoor koos de bekende kunstenaar Adrew Leicester vormen uit de regionale textielindustrie: kolossale, kleurige spoelen van keramiek, kegelmetselwerk van profielstenen en garenklossen als lichtgevende voorwerpen.

42


21.01.2009

Vandaag de dag staan moderne torenflats trots en beschermend te midden van historische bakstenen gebouwen – het architectonische landschap weerspiegelt zowel het erfgoed van het Amerikaanse Zuiden als ook de progressieve houding van de stad.

8:56 Uhr

Seite 43

economische kracht van de stad te documenteren hebben wij de bakstenen door moderne materialen als metalen en glazen vlakken gecompleteerd.”

Bovendien is het evenementengebouw niet zomaar een arena. Hij werd door de stad Charlotte voor de burgers van Charlotte gebouwd en laat aanschouwelijk verleden, heden en toekomst zien van de “Queen City”.

De uitwendige vormgeving van de nieuwbouw werd sterk door de stad Charlotte beïnvloed: “Om bijdragen voor het concept van de bouw te krijgen werden reeds bij de voorbereidende werkzaamheden van de planning verscheidene openbare vergaderingen georganiseerd,” kijkt Marley Carroll terug. “In die tijd hebben wij uiteenlopende bijdragen, ideeën en tekeningen van de bewoners en van de gemeenteraad verzameld om er zeker van te zijn dat de arena integraal bestanddeel van de stad werd en in het stedelijke beeld zou passen.” Tenslotte gaven alle betrokkenen hun goedkeuring. Hierbij bleef het doel van het ontwerp bestaan dat de nieuwbouw bij het historische aanzien en stadsgevoel moest passen en tevens tot uitdrukking moest brengen, dat Charlotte een levende gemeente met een veelbelovende toekomst is.

“De voor de buitenfaçades gebruikte rode baksteen reflecteert het industriële verleden van de stad,” aldus Marley Carroll, Senior Principal van het architectuurkantoor Odell Associates, dat met de opdracht voor de nieuwbouw werd belast en die samen met Ellerbe Becket en de Freelon Group, Inc. heeft gerealiseerd. “Om tegelijkertijd de moderne oriëntatie en de

In bijna alle steden in de Verenigde Staten worden tegenwoordig omvangrijke stadsvernieuwingen en stedenbouwkundige revitaliseringsprojekten uitgevoerd. Charlotte is een goed voorbeeld voor deze ontwikkeling: “De Arena werd heel bewust als initiator voor groei en ontwikkeling in de regio geconcipieerd,” verklaart Marley Carroll het

In het historische centrum van de stad werd onlangs de “Time Warner Cable Arena” (vroeger “Charlotte Bobcats Arena”) als thuisbasis van het NBA-team van de Charlotte Bobcats geopend. Het organisch-ronde gebouw met een nuttig oppervlak van meer dan 70.000 m² werd in oktober 2005 op een 3,6 ha groot perceel voor een bedrag van 265 miljoen USD (ca. 207 miljoen euro) voltooid. Met inbegrip van verschillende sportmanifestaties, concerten en congressen vinden hier jaarlijks 150 evenementen plaats.

concept. “Bovendien moest de nieuwbouw heel doelgericht de revitalisering van het stedelijk centrum bevorderen.” Behalve het oppervlak voor de Arena werden daarom ook de omliggende percelen in de stedenbouwkundige planning opgenomen: “In de directe omgeving zijn talrijke winkels, restaurants en bedrijvenunits. De omgeving werd daarom volledig voetgangersvriendelijk gemaakt zonder dat het autoverkeer werd verbannen. Dit alles heeft de vorm en vormgeving van het gebouw sterk beïnvloed.” Zo werd onder andere ook een halte van het stadsspoor bij de Arena geopend.

steen die zich voortreffelijk aan deze omgeving aanpast. Met het perspectief van de voetgangers werd bij de afmetingen van de baksteen ook rekening gehouden. “Door de afmetingen van het gebouw besloten wij om een voor Amerikaanse verhoudingen relatief grote baksteen te gebruiken om zo de gewenste indeling te bereiken en een menselijk te ervaren maatstaf mogelijk te maken, “ aldus Marley Carroll.

Aanvullend werd de esplanade bij de ingang van de Arena door conische zuilen versierd. “Om een historische, maar ook moderne uitstraling te bereiken Een belangrijk aspect van de hebben wij door Röben voor nieuwbouw is zijn voorbeeldkarakter met het oog op het ge- deze zuilen speciale profielstebruik van materialen die ook in nen laten vervaardigen,” legt Mike Umphlett uit. En dat met de historische wijk te zien zijn: “Rode baksteen vind je overal in succes: de vormgeving lukte zo Charlotte,” aldus Mile Umphlett goed dat het project intussen met de North Carolina Brick van Triangle Brick, het in Award 2007 van het North Durham gevestigde dochterCarolina American Institute of bedrijf van Röben. “Als je de historische gebouwen ter plekke Architect werd onderscheiden. bekijkt, dan zie je overal rode De nieuwbouw van de Time bakstenen – vooral bij de oude Warner Cable Arena vertoont molens, magazijnen en fabrieken van de vroegere belangrijke een harmonisch samenspel van historische en moderne textielindustrie.” elementen. De rode baksteenfaçades citeren daarbij de imVandaar dat rode bakstenen posante baksteenarchitectuur natuurlijk ook de eerste keus van de stilgelegde textielvan de architecten voor de molens, terwijl de materialen nieuwbouw van de Arena metaal en glas tevens naar de waren. “Aangezien de ontwerpers naar een baksteen zochten toekomst wijzen. Met de overtuigende verbinding van beide die bij de architectuur van polen lukte het de architecten Charlotte past, hebben wij een om een indrukwekkend royale “Utility Brick” (ca. 306 x 102 x 102 mm) strangperssteen architectonische logo voor de stad Charlotte te creëren. geleverd – een roodgevlamde

43


21.01.2009

9:00 Uhr

Seite 44

Elegant c


21.01.2009

9:00 Uhr

Seite 45

SCHOOLSPORTHAL IN HET SAKSISCHE STOLLBERG Röben keramische baksteen FARO zwart genuanceerd, geschilferd

Architecten

Baukonzept Planungsgesellschaft mbH, Lichtenstein

t contrast Het Carl-von-Bach gymnasium in het Saksische Stollberg is een plaats waar goed onderwijs wordt

aangeboden.

In

het

schitterende

Jugendstilgebouw dat in 1903 in een fraai park aan de noordelijke rand van het Erzgebirge werd gebouwd, hebben al veel bekende persoonlijkheden op wiskunde, geschiedenis, scheikunde of Duits zitten blokken – waaronder de letterkundige Hellmuth Karasek of de auteur Reiner Kunze. Oorspronkelijk werd de school als Königlich Sächsisches Lehrinstitut (Koninklijk Saksisch Onderwijsinsituut) gebouwd, later vond de Hans-Beimler-Oberschule er onderdak. Sinds 1997 draagt de school de naam van de belangrijke machine-ingenieur Carl von Bach (1847 – 1931). 45


21.01.2009

In 2006 werd het eerbiedwekkende gymnasium uitgebreid met een moderne sporthal met drie velden. De aan de noordwestelijke rand van het schoolterrein op een helling opgetrokken nieuwbouw is allereerst bedoeld als sporten vrijetijdsmogelijkheid voor de ruim 800 leerlingen van het Carl-von-Bach-Gymnasium. Na schooltijd staat de hal bovendien voor de sportverenigingen van de stad alsmede voor openbare feestelijke manifestaties, seminars, concerten of conferenties met maximaal 1000 bezoekers ter beschikking. Door het flexibele gebruik kan het gebouw niet alleen optimaal worden benut, maar is er ook heel bewust een nauwere dialoog tussen school en stad mogelijk. Met de planning van de maatregel had het district Stollberg in het voorjaar van 2004 de Bauconzept Planungsgesellschaft mbH uit het nabijgelegen Lichtenstein belast. Het bureau met zo’n 100 medewerkers

46

9:00 Uhr

Seite 46

heeft reeds talrijke projecten op het gebied van schoolen sportbouw gerealiseerd waaronder twee sporthallen met drie velden in Freiberg, de sporthal met twee velden van de Internationale School in Dresden of de wielerbaan in Erfurt. Bovendien heeft het bureau zich ook beziggehouden met de omvangrijke saneringen van de historische Jugendstilbaden in Dessau en Zwickau die beide in nauw overleg met de monumentenzorg dienden plaats te vinden. Overeenkomstig hoge eisen stelde ook het ontwerp van de hal met drie velden in Stollberg. Want op grond van de aansluiting op de aanwezige, als cultuurhistorisch monument geclassificeerde bebouwing was ook hier een nauwe afstemming met het bureau van de deelstaat voor monumentenzorg noodzakelijk. In plaats van een stilistische toenadering tot de historische baksteenarchitectuur te laten plaatsvinden, besloten de ontwerpers echter van meet af aan voor

een uitgesproken moderne vormgeving om de sporthal niet met de oudbouw te laten concurreren. In een duidelijk contrast met de bebouwing ontstond een uit één verdieping bestaande, minimalistische nieuwbouw in gecombineerde bouwwijze van gewapend beton/staalvakwerk met een vensterfront op de begane grond en een translucide glasconstructie. Het noordwestelijke gedeelte van de hal met de

toestelruimtes werd daarbij in de bestaande glooiing ingebed, zodat het van buiten zichtbare volume optisch gezien duidelijk kon worden gereduceerd. De hoofddraagconstructie van de hal wordt gevormd door holle profielbalken/vakwerkspanten op ingeklemde stalen kolommen. De binnenmuurvlakken van de sporthal werden bekleed met een absorberende oppervlakconstructie van berkenhoutmultiplexplaten, de plafondafs-


21.01.2009

luiting vormen geperforeerde stalen trapeziumprofielen. Om ondanks de verschillende detaillering van beide bouwlichamen een visuele verbinding tussen oud en nieuw tot stand te brengen werden de massieve gewapende betonfaçades in navolging van het bestand met een ononderbroken baksteenbekleding met aan de binnenzijde liggende spouwmuurisolatie uitgevoerd. De keuze van de ontwerpers viel snel op

9:00 Uhr

Seite 47

de Röben keramische baksteen FARO, zwart genuanceerd, geschilferd: “Die diepzwarte keramische klinkers accenturen de moderniteit van de hal en maken tegelijkertijd een interessant verband met het oranjegele metselwerk van het oude gebouw mogelijk,” motiveert projectleider Mario Böttcher de materiaalkeuze van het bureau. "Bovendien brengen de stenen met hun bijna abstracte uitstraling een interessant materiaal-

contrast met de omlopende glazen façade tot stand." In de sectoren boven het vensterfront op de begane grond werden voor een vlotte en zuinige voortgang van de bouw in nauwe samenwerking met de Röben-PlanungsService prefab lateien gebruikt. In het interieur maakt de integratie van een speciaal isolatieglas voor de omlopende glazen façade verlichting met daglicht

zonder slagschaduwen en verblinding van de hal mogelijk. Om een optimale flexibiliteit te garanderen staan bovendien een verduisteringinstallatie, een mobiel scherm en een moderne vouw-/kanteltribune gereed die al naargelang gemakkelijk naar binnen gereden en in één vlak met de muur geïntegreerd kan worden. In het Carl-von-BachGymnasium is men zo te allen tijde op de meest uiteenlopende eisen voorbereid.

47


21.01.2009

10:16 Uhr

Seite 48

Op elkaar ingespeeld D KANTOORGEBOUW EN PRODUCTIEHAL IN OLDENBURG Röben baksteen NEUMARKT herfstkleur

48

Architecten

HS-Architekten, Hamburg


21.01.2009

10:16 Uhr

Seite 49

d Duo In het zuiden van Oldenburg werd onlangs een

beslissing genomen om het oorspronkelijke

productielocatie voor hoogwaardige precisie-

bedrijfsoppervlak uit te breiden. Kort daarna

machines uitgebreid. Op het aanwezige perceel

kreeg tenslotte het Oldenburgse architecten-

van het bedrijf in de stadswijk Kreyenbrück

bureau Kneteman + Partner de opdracht om een

vlakbij het Osternburger Kanal heeft het bedrijf

op het belendende perceel liggende voormalige

zijn hele productie en softwareontwikkeling

onderhoudshal voor tanks van de Bundeswehr

onder één dak geconcentreerd. Door de voort-

te verbouwen en uit te breiden tot een moderne

durende groei had de directie in 2001 reeds de

productiehal. 49


50

21.01.2009

10:16 Uhr

Seite 50


21.01.2009

10:16 Uhr

Seite 51

Links boven: eerste bouwfase met naderhand aangebrachte bovenverdieping. Links onder: tweede bouwfase, de bestaande architectuur exact aangepast. Rechts: hoogste puntbelastingen maken geen indruk op deze schudvloer: Röben VIGRANIT® fijn gresmateriaal lichtgrijs, fijnkorrelig, geëngobeerd, 20 x 10 cm.

Een parallel aan de hal verlopende gangzone ontsluit daarbij een eveneens nieuwe afdeling voor kantoren, contacten en kantine. Onmiddellijk naast deze productiehal – en slechts gescheiden door een interne toeleveringsstraat die vanaf de toegangspoort aan de "An der Kolckwiese"-straat in oost-westelijke richting verloopt -, werd het bedrijfsoppervlak van de onderneming intussen met een tweede uitbreiding aangevuld. De door de Hamburgse HSArchitekten rondom Holger Schmidt ontwikkelde nieuwe montage- en productiehal met een geïntegreerde administratievleugel zet het bestaande architectonisch harmonisch geconstrueerde geheel in noordelijke richting voort en neemt daarbij heel bewust de markante vormgeving van de in 2001 voltooide eerste uitbreiding op. Beide bouwfases werden in een bouwwijze van gewapend beton en prefab elementen met een voorgezet schoon metselwerk van rode bakstenen gebouwd. En zoals de eerste uitbreiding werd ook de objectuitbreiding

van de HS-Architekten met een oprijzende kant van het gebouw met een royaal van glas voorziene, naar de straat gelegen ingang gevormd. "Als alternatief zouden we natuurlijk ook een afwijkende vormgeving voor de nieuwe uitbreiding hebben kunnen ontwikkelen,” blikt projectarchitect Horst Stapelfeldt van bureau HS-Architekten terug. "Maar in samenspraak met de opdrachtgever was het snel duidelijk, dat de nieuwbouw zich stilistisch gezien tegen de eerste uitbreiding moest aanleunen om zo een homogene totaalindruk van het complex te bereiken." Om de noodzakelijke productiecapaciteiten onder te brengen werd de nieuwe productiehal anders dan de voor het merendeel uit twee verdiepingen bestaande eerste uitbreiding doorlopend in drie verdiepingen uitgevoerd. Om desondanks een symmetrische indruk te krijgen werd het oostelijke gedeelte van de oudbouw met de schuin oprijzende ingangsfront in het kader van de nieuwe uitbreiding met een extra verdieping ver-

hoogd. Beide bouwlichamen worden verbonden door een ononderbroken met blauw gekleurd glas vormgegeven brug die op de tweede verdieping over de interne toeleveringsstraat heen ligt. Om de nieuwbouw daarbij zoveel mogelijk aan de bestaande architectuur aan te passen hadden de architecten rondom Horst Stapelfeldt zich van meet af aan vastgelegd op rode bakstenen voor het bekleden van de gewapende betonfaçades. Door de goede ervaringen was daarbij oorspronkelijk gepland om opnieuw de Röben baksteen GREETSIEL te gebruiken. "Intussen werken wij echter met een hypermoderne nieuwe productieoven", deelt de bedrijfsleider van Röben, dhr. H.J. Reske, mee die bij de planning betrokken was. "Door deze technische omschakeling konden wij de GREETSIEL niet meer in dezelfde uitvoering produceren." Als alternatief werd daarom de erop lijkende Röben baksteen NEUMARKT herfstkleur gebruikt. Een bijzonder gevoelige fase was daarbij de

sector van de brugverbinding tussen beide bouwfases: "Om hier een vloeiende overgang tot stand te brengen hebben wij voor deze zone een speciale handsortering geleverd." Het overtuigende resultaat was dat oud en nieuw een harmonisch duo vormen en van buitenaf ten aanzien van de gebruikte steen nauwelijks zijn te onderscheiden. Voor de vloer in het interieur van de nieuwe productiehal werd gebruik gemaakt van het Röben VIGRANIT® fijn gresmateriaal. Om in alle sectoren een duurzame onverslijtbare en flexibele vloerbedekking te realiseren die naast een optisch hoogwaardige en slipvrij oppervlak ook een bijzondere stabiliteit met een hoge puntbelastbaarheid garandeert, werden de platen met de trilmethode aangebracht. Het systeem berust op het machinale intrillen van de vloertegels in een mortelbed, zodat de bedspecie extreem sterk wordt verdicht. Dit als een perfecte basis voor de veelsoortige productieprocessen van het bedrijf.

51


21.01.2009

9:58 Uhr

Seite 52

Duidelijk gefor m KANTOORGEBOUW IN BRINKUM BIJ BREMEN Röben baksteen ACCUM blauw-bruin

De belastingadvies-sociëteit Kattau + Partner met vestigingen in Brinkum bij Bremen en Rostock adviseert onder één dak haar cliënten op het gebied van ondernemen en belastingen.

Architecten

NPC Naumann Petersen Conrad, Bremen

52

In de hoofdvestiging in Stuhr-Brinkum was het kantoor met in totaal vier partners en ruim


21.01.2009

9:58 Uhr

Seite 53

or muleerd 25 medewerkers tot voor kort in het centrum

representatief nieuw kantoorgebouw te laten

van de plaats in gescheiden kantoorruimtes

bouwen en wel bij het begin van de bebouwde

gevestigd. Aangezien de vertrekken aldaar in

kom om daarmee direct voor de poorten van

toenemende mate niet meer aan de eisen van

de

de sociëteit beantwoordden, besloten de part-

“Kompetenz-Center Bremer Str. 71” samen te

ners vorig jaar om op een attractieve locatie een

stellen.

hanzestad

Bremen

een

advies-

resp.

53


Geen optische misleiding: de voorzijde van het gebouw rijst schuin omhoog. En de zolderverdieping is in vergelijking met de lager gelegen niveaus schuin verspringend aangebracht.

54

21.01.2009

9:58 Uhr

Seite 54

Edele optiek: met zijn intensieve kleurenspel en zilverachtig glanzende oppervlakken is de Röben baksteen ACCUM blauw-bruin ideaal voor de moderne façadevormgeving.


21.01.2009

9:58 Uhr

Seite 55

Elegant samenspel in duidelijk geformuleerde proporties: donkergrijze raamkozijnen, royale glasvlakken, grijze eternietpanelen, wit gelakte hout en edel baksteenmetselwerk.

Met de planning en realisatie van het project werd tenslotte het Bremer Büro NPC Naumann Petersen Conrad belast. In nauwe samenwerking met het Bauteam Nord als hoofdaannemer realiseerde het bureau een moderne en royale kantoornieuwbouw die op drie niveaus in totaal 1100 m² kantooroppervlak voor in totaal 45 medewerkers ter beschikking stelt. Door het ten opzichte van de vroegere ruimtes duidelijk vergrote bedrijfsoppervlak werd daarbij de basis geboden om behalve het kantoor Kattau + Partner ook het advocatenkantoor dr. Jürgen Nazarek, de Constand Wirtschaftsprüfungsgesellschaft mbH en de Confairenz Unternehmensberatung GmbH de nieuwbouw te laten betrekken. Ondanks de vrij krappe kosten begroting lukte het de ontwerpers om een over tuigende en hoogwaardige architectonische realisatie van alle specificaties tot stand te brengen. Met inachtneming van het bestemmingsplan realiseerde projectarchitect Tilmann Conrad een duidelijk en eenvoudig geformuleerd

blok in trapsgewijs opklimmende bouwwijze met een duidelijk terugspringend penthouse. Aan de onderste twee niveaus werd met een in alle sectoren compleet opgehangen metselwerkfaçade vormgegeven. Bij het vrijgebleven basement en in enkele andere gedeeltes werd de baksteenfaçade door een band van uiteenlopend grote donkergrijze eternietpanelen aangevuld, die zich meanderend om het gehele gebouw wikkelt. De zolderverdieping werd daarmee contrasterend van een wit gelakt larikshouten beschot voorzien. Nog een markante blikvanger is de door grote raamoppervlakken geopende, enigszins schuin oprijzende op het zuidoosten gelegen sluitgevel van het gebouw, dat aan de drukke Bremer Straße ligt. Extra aantrekkelijk wordt het aanzien doordat de zolderverdieping hier in vergelijking met de andere twee onderste niveaus enigszins schuin verspringend aangebracht werd – een eenvoudige kunstgreep waardoor het aanvankelijk schijnbaar eenvoudig ge structureerde blok afhankelijk

van het perspectief optisch verwarrend voorkomt. Eerder wat bescheiden presenteert zich daarentegen het ingangsfront op het zuidwesten met de relatief kleine ramen geopende façade. Achter het gebouw bevinden zich 46 parkeerplaatsen, waarvan een deel onder de gedeeltelijk verhoogde eerste verdieping. Alle metselwerkvlakken werden met de Röben baksteen ACCUM in het 240 x 115 x 71 mm grote normaal formaat uitgevoerd. “Vooral door zijn moderne, niet al te technische karakter,” deelt Tilmann Conrad mee. "Bovendien heeft ons het levendige blauwviolette kleurenspel overtuigd, dat van opzij bekeken een enigszins zilverachtige uitstraling heeft." In het samenspel van de bakstenen met de smal geprofileerde donkergrijze raamkozijnen, de grijze eternietpanelen en de wit gelakte houten panelen van de zolderverdieping ontstond een elegant façadebeeld met een edele optiek. Om daarbij een homogeen façadebeeld te bereiken werden de bakstenen op de bouwlocatie met trascement lichtgrijs gevoegd. “Eer-

der hadden we ook andere oplossingen getest. Het ge kozen trascement heeft echter het voordeel, dat de voegen bij vocht niet donker worden,” aldus Tilmann Conrad. Overeenkomstig hoogwaardig presenteert zich de materiaalgeaccentueerde vormgeving van het interieur met geslaagde details zoals de onbewerkt gelaten schone betonmuren in de ontvangsthal of de intelligent geïntegreerde daklichten op de tweede verdieping. Op alle niveaus werd nieuw op maat gemaakt meubilair ingevoegd, dat harmonisch bij de aanwezige kantoormeubels past. Centraal daarbij staat de grote vergaderruimte op de tweede verdieping, die ook door cliënten voor aandeelhoudersvergaderingen kan worden benut. En verder is er in ruime mate voor comfort gezorgd: naast een groot dakterras op de tweede verdieping met een wijds uitzicht over het onbebouwde landschap werd op wens van de opdrachtgever ook een fitnessruimte voor de medewerkers in het plan opgenomen. Zo zijn zij ook op de moeilijkste situaties voorbereid.

55


21.01.2009

9:15 Uhr

Seite 56


21.01.2009

9:15 Uhr

Seite 57

Streng en speels WONINGBOUW IN UTRECHT Röben Wasserstrich WIESMOOR kolenbrand-bont in het waalformaat

Architecten

Kees Christiaanse Architects & Planners (KCAP), Rotterdam

De stadswijk “Leidsche Rijn” in het westen van Utrecht

is

momenteel

het

grootste

nieuwbouwgebied van Nederland. Midden in de Groene Weide, tussen oude boerderijen en uitgestrekte boomgaarden zijn hier sinds 2001 omstreeks 10.000 woningen voor ruim 25.000 bewoners ontstaan. Op het tijdstip van de gereedkoming in 2025 moet de nieuwe wijk dan volgens de planning ca. 30.000 nieuwe woningen voor in totaal 80.000 (!) bewoners beschikbaar stellen. In het centrum van Leidsche Rijn wordt momenteel de deelwijk “Het Zand” ontwikkeld. Rondom het nieuw aangelegde park “Grond Zandveld” en grenzend aan het nauw met de natuur verbonden Rijnpark in het westen moeten hier tot 2011 in totaal 4.200 appartementen voor 12.000 bewoners zijn vervaardigd, de meeste daarvan als eigen woning. 57


21.01.2009

9:15 Uhr

Seite 58

Links: een bijzonder bescheiden vormgeving met geringe, onmiskenbare architectonische details. Rechts: levendig en kleurrijk: de Röben Wasserstrich WIESMOOR kolenbrandbont verleent aan de strenge architectuur een beminnelijke charme. De diepdonkere voeg laat de steen bijzonder goed tot zijn recht komen.

Om een zoveel mogelijk gevarieerd stedelijk landschap te creëren wordt Het Zand in verschillende zones met elk een uiteenlopende bebouwing onderverdeeld. In het noordwesten van het gebied, meteen aan de spoorlijn Utrecht-Rotterdam ontstaat daarbij de “Kunstenaarswijk” waarvan de dichtbebouwde straten zonder uitzondering genoemd zijn naar Europese kunstenaars van de moderne kunst– van Wassily Kandinsky en Salvador Dali via Joan Miro tot aan M.C. Escher. De meeste van de hier gelegen nieuwbouwwoningen werden als uit drie verdiepingen bestaande rijtjeshuizen gebouwd waaraan op verschillende markante punten grote solitairen werden toegevoegd om het strenge rijtjeshuispatrooon stedenbouwkundig te doorbreken. Tot de architectonisch interessantste projecten behoort daarbij het project "Rijnse Maan" met zeven blokken rijtjeshuizen in de Kandinsky- en Marc Chagallstraat. De uit drie of vier verdiepingen bestaande, door het Utrechtse bouwbedrijf Bo-Ex ontwikkelde rijen stellen in totaal 65 sociale woningen voor jonge gezinnen

58

ter beschikking. In een gedeelte van de uit vier verdiepingen bestaande bebouwing ontstonden bovendien woningunits waar geestelijk gehandicapten begeleid wonen. Om ondanks de noodzaak met een minimum aan kosten te bouwen en daarnaast een hoge architectonische kwaliteit mogelijk te maken had Bo-Ex het internationaal gerenommeerde in Utrecht en Zürich gevestigde bureau KCAP Kees Christiaanse Architects & Planners met het ontwerp van het project belast. De architecten hebben de afgelopen jaren talrijke grote projecten in binnenen buitenland gerealiseerd waaronder de Science-City in Zürich of de Holzhafen in Hamburg; in samenwerking met het in Keulen gevestigde zusterbureau ASTOC is KCAP bovendien verantwoordelijk voor de masterplanning van de Hamburgse Hafencity, het op een na grootste stadsvernieuwingsproject van Europa. Om de rijtjeshuizen harmonisch in de omgevende bebouwing in te passen besloot het team rondom bureaupart-

ner lrma van Oort heel bewust voor een bijzonder bescheiden vormgeving met geringe onmiskenbare architectonische details. Hartafstand en plattegronden van de woningen zijn grotendeels gebaseerd op een gestandaardiseerd woningbouwsysteem, alle façades werden doorlopend van een ervoor geplaatst schoon metselwerk voorzien. Voor een goede verhouding tussen straat en woning beschikken de huizen al naargelang stratenprofiel over drie verschillende voortuintjes of halfprivé terreinen met bankjes en gazons. Om een open en moderne geleding van de façade te krijgen werden de relatief kleine raamoppervlakken door opake, met een tweekleurige zeefdruk vormgegeven glasvlakken optisch vergroot. "Samen met de opdrachtgever hebben wij besloten om een gebloemd patroon met een bruinachtige kleurnuance te gebruiken dat een blad in ochtenddauw toont", deelt Irma van Oort mee. Door het samenspel met de donkerrode metselwerkvlakken ontstond een levendig kleurenspel met dynamische aanzichten. "De bedrukte

glasvlakken bewerkstelligen daarbij door hun schaduwwerping op de op enige afstand daarachter liggende kleurige folies een zekere dieptewerking. Aan de tuinzijde wordt de strenge stramienmaat door terugspringende baksteenvelden geaccentueerd." Bij hun zoektocht naar een geschikte steen voor het bekleden van de buitengevels kozen de architecten de Röben Wasserstrich WIESMOOR kolenbrand-bont in het 210 x 100 x 50 mm grote waalformaat. "De steen heeft ons vooral door zijn individuele uitstraling en zijn donkere kleurigheid overtuigd", motiveert Irma van Oort de keuze. Met hun karakteristieke uiterlijke kenmerken passen de in halfsteensformaat gemetselde en op de bouwlocatie donker gevoegde bakstenen zich voortreffelijk aan de omgevende baksteenarchitectuur in de kunstenaarswijk aan. Het is dus geen wonder dat hij daar in de toekomst nog vaker te zien zal zijn: "Want dezelfde steen zullen wij ook voor een van de uit acht verdiepingen bestaande appartementengebouwen gebruiken die wij direct ernaast bouwen,” aldus de architecte.


21.01.2009

9:15 Uhr

Seite 59


21.01.2009

9:20 Uhr

Seite 60

E X E M PL U M S PEZI A L

WARMTE ISOLATIE SYSTEEM + RÖBEN STEENSTRIPS HET VOORBEELD VAN EEN HAMBURGSE SANERINGSMAATREGEL Het blijkt in de praktijk dat uitsluitend met een professioneel uitgevoerde façadeisolatie effectieve warmteisolatie bereikt kan worden. De mogelijkheden van façadeisolatie zijn veelzijdig en eisen van de ontwerpers en architecten veel kennis, en wel met het oog op de werking van de systemen en hun toepassingsgebieden. Naast de technische capaciteit speelt het behoud van de waarde van een gebouw daarbij een belangrijke rol, hetgeen niet in de laatste plaats de keuze van het geschikte oppervlak beïnvloedt. Bij de façadesanering hebben de Warmte Isolatie Systemen hun hoogwaardige kwaliteit bewezen. Daarbij gaat het in principe om door de bouwinspectie goedgekeurde systemen waarbij alle componenten op elkaar moeten zijn afgestemd. Anders moet op een beperkte capaciteit en in het ergste geval zelfs op schades aan het gebouw worden gerekend.

Bij de sanering is het fundamentele voordeel van een Warmte Isolatie Systeem dat er geen extra fundament benodigd wordt. Het complete systeem wordt met de oude façade stevig verbonden. Het Warmte Isolatie Systeem regelt de warmte-isolatie en bescherming tegen weersinvloeden en is tevens een uitwendig vormgevingselement. De buitenhuid krijgt daardoor een heel bijzondere betekenis: Hij moet de kwetsbare warmte-isolatielagen tegen alle denkbare invloeden beschermen. Tegen vorst en hitte, slagregen en hagel, stoten en krassen. En daarvoor zijn Röben steenstrips juist ideaal. Betrouwbaarder kan bescherming niet zijn. Professioneel gelijmd en gevoegd is de steenstripfaçade niet meer van massief baksteenmetselwerk te onderscheiden.

Pagina 62

60


21.01.2009

9:20 Uhr

Seite 61


21.01.2009

9:21 Uhr

Seite 62

Het warmte-isolatiemateriaal wordt op het oude metselwerk gelijmd. De dikte van de isolatieplaten is goed te zien.

Hier wordt het vlechtwerk van het wapeningsstaal in het vensterkozijn aangebracht.

Het basement is voor de steenstrips voorbereid. Boven de isolatie is nog het oude metselwerk te zien.

Keurige binnenhoeken ontstaan met ten dele gesneden vlakke steenstrips.

De modernisering en het onderhoud is een zwaartepunt van de werkzaamheden van de coöperatieve woningbouwvereniging Hamburger Wohnen eG. Met in totaal 6.670 leden beheert zij ca. 4.600 woningen in het stedelijk gebied van Hamburg. Alleen al in 2008 werd daarvoor bijna 12 miljoen euro geïnvesteerd. Op de eerste plaats staan daarbij de maatregelen voor de besparing op de verwarmingsenergie. De grootste afzonderlijke maatregel is de voortzetting van de modernisering van de huizen van de coöperatie aan de Försterweg in de Hamburgse stadswijk Stellingen. In de jaren 1960 tot 1963 ontstonden hier enkele honderden wooneenheden in de destijds karakteristieke baksteenbouwmethode. Ondanks het feit dat de A7 en het spoortraject Hamburg-Kiel zich aan de ene kant en de S-Bahn en de hoofdverkeersader Kieler Straße aan de andere kant in onmiddellijke nabijheid bevinden, heeft zich hier een groene oase ver weg van het grotestadslawaai ontwikkeld. Zes jaar geleden werden de gevels met een voorzetschaal van bakstenen gesaneerd; in 2006 werd ermee begonnen om 24 wooneenheden, als het ware als pilotproject, compleet met een samengesteld warmte-isolatiesysteem te moderniseren. In de twee daaropvolgende jaren kwamen er nog meer huizen bij met in totaal 74 en 78 wooneenheden. Men koos voor een façade van Röben steenstrips WESTERWALD bont, glad die op het Warmte Isolatie Systeem werden aangebracht. Aan de ene kant wilde men het bekende beeld van het woningencomplex behouden en aan de andere kant een duurzame façade tot stand brengen. Voor bouwcoördinator Hans-H. Ruschmeyer, van staatswege

62


21.01.2009

gediplomeerd bouwkundige, en Volker Nebatz, voorman van de Hamburgse fa. Bergmann & Sommerei Bauausführungen is een discussie hier niet op haar plaats. Grote delen van de oude Hamburgse bouwmethode zien zij steeds vaker achter een pleisterlaag verdwijnen, "voor de NoordDuitse regio een zwaar verlies," is hun oordeel. Het argument dat een pleisterlaag qua kosten voordeliger zou zijn, is voor hen niet aan de orde. “Op zijn laatst na 10 jaar, als de eerste sanering voor de deur staat, is het voordeel weg.” Want bij de kosten voor het verwijderen van de algen en de nieuwe verflaag komen de steigerkosten en het herstel van de plantsoenen. “Voor wie kwaliteit en duurzaamheid belangrijk vindt, is een sanering met steenstrips de enige mogelijkheid. Daardoor wordt een duurzame buitenfaçade gegarandeerd. Het belangrijkste aspect van de nieuwe Warmte Isolatie Systeem-façade is echter de energiebesparing. Aan de Försterweg moet de behoefte aan primaire energie zo’n 65% dalen. Een argument waarover vooral de huurders en de leden van de coöperatie blij zijn. Naast de energiebesparende warmte-isolatiemaatregelen aan de façades werden ook de daken en de kelderdekvloeren bij de sanering betrokken. Bovendien stonden in de woningen de modernisering van badkamers en keukens op het programma.

9:21 Uhr

Seite 63

Hoeksteenstrips voor de buitenhoeken.

Een goed gevoel voor afmetingen en ervaring vormen de beste voorwaarde voor het ontstaan van een mooi voegenbeeld.

Een met hoeksteenstrips en gesneden vlakke steenstrips nagemaakte latei. Nu wacht alleen het voegen nog.

De gesaneerde façade lijkt een conventioneel vervaardigd stuk metselwerk.

“Zowel de modernisering van ons aanwezige woningenbestand als ook de desbetreffende nieuwbouwwoningen vinden plaats onder hoge ecologische premissen,” aldus de woningbouwmaatschappij. De Försterweg is een goed voorbeeld.

63


21.01.2009

9:29 Uhr

Seite 64

E X E M PL U M S PEZI A L

Nieuwe façades met Warmte Is Sanering van 4 woningen in Hamburg-Eilbek Röben steenstrips WESTERWALD bont, glad

Architect

I r. D i r k H e n n i n g e r, Zelfstandig werkend architect, Hamburg

64


21.01.2009

9:29 Uhr

Seite 65

s e Isolatie Systeem Al enkele jaren wordt in Hamburg een bijzon-

beeld in de jaren 20 van de vorige eeuw door

der controversiële discussie gevoerd over het

bakstenen gebouwen voor een belangrijk

onderwerp glas en staal of baksteenmetsel-

gedeelte heeft bepaald. Momenteel gaat het

werk in de stedenbouw. Zelf de voormalige

echter niet alleen over nieuwbouw in de city,

bondskanselier Helmut Schmidt vroeg hiero-

maar om hele bestaande woonwijken in de

ver het woord en hield een geëngageerd plei-

omliggende stadswijken die door de moder-

dooi voor het erfgoed Fritz Schumacher die

nisering en energetische sanering met samen-

als architect en hoofddirecteur van de afde-

gestelde Warmte Isolatie Systemen hun beeld

ling stedenbouw van de Stadt Hamburg het

veranderen. 65


21.01.2009

9:29 Uhr

Seite 66

De vergelijking ervoor en erna maakt het duidelijk: de gebouwen hebben met het samengestelde warmte-isolatiesysteem aan uitstraling aan levenskwaliteit gewonnen; dit is tevens waardevol voor de bewoner. Wat vroeger een zware en overweldigende indruk maakte, is nu luchtig en vriendelijk.

66


21.01.2009

9:29 Uhr

Seite 67

De architect heeft de mogelijkheden die elke sanering met zich meebrengt, in dit geval bijzonder goed benut. De massa van het bouwlichaam werd door een doelgerichte afwisseling van pleister- en baksteenvlakken sterker geleed en door voorgezette, verhoogde balkons naar de binnenplaats geopend.

67


68

21.01.2009

9:30 Uhr

Seite 68


21.01.2009

9:30 Uhr

Seite 69

Links: aan de diepere kozijnkantstukken goed te zien: achter de nieuwe steenstrip façade is de warmte-isolatie verborgen.

Rechts: gemetseld of gelijmd? Met de echte Röben steenstrips is het verschil niet meer te zien.

Ook de jonge Hamburgse architect Dirk Henninger ziet besparen op verwarmingsenergie in gebouwen als een belangrijke opdracht waarvan het belang in de toekomst nog zal toenemen. In het belang van een kwalitatieve verandering doet hij daarom enerzijds een beroep op de opdrachtgevers om zich van hun verantwoordelijkheid bewust te worden en architecten deze bouwopdrachten toe te vertrouwen. Anderzijds appelleert hij ook op de architecten om steeds hun vormgevingsverantwoordelijkheid in stedenbouwkundig verband te blijven zien. Bij de sanering van vier rode bakstenen gebouwen met drie tot vijf verdiepingen uit 1957 in de Hamburgse stadswijk Eilbektal realiseerde hij zijn ideeën. De gebouwen met in totaal 107 appartementen met een woonoppervlak tussen 48 - 66 m² groeperen zich hier om een binnenplaats met een oud bomenbestand. De architect F.R. Ostermeyer, die reeds in de jaren 30 van de vorige eeuw voor de Schiffszimmerer-Genossenschaft bij de bouw van de Hamburgse baksteenwijk "Jarrestadt" betrokken was, is ook de architect van deze bebouwing. De naoorlogse tijd eiste een zuinige bouwwijze. Zo werd het

destijds in de stijl van de Gründerzeit (tijd van grote economische opbloei in Duitsland {1871-1900}) gebouwde stadswijk met eenvoudige rijenbouw, in rijen of in een vierkant, herbouwd. De destijds gebruikte baksteen was doorgaans niet zo hard gebakken, de façades zonder decor of ornamenten. Het metselwerk bestond uit een klassieke tweeschalige constructie met 24 cm dragend metselwerk, een schalenvoeg en een 11,5 cm bakstenen verblendschaal. Ook al hebben deze façades op zichzelf beschouwd geen buitengewone architectonische kwaliteit, de baksteen bepaalt dan toch het stadsbeeld. Vandaar dat het voor de architect en de Schiffszimmerer-Genossenschaft als opdrachtgever vanzelfsprekend was om ook bij de nieuwe façade een rode baksteen als optisch dominerend materiaal te gebruiken. Daarbij moest in het kader van de technische mogelijkheden van een geplande WDVS-constructie weer een zoveel mogelijk "echte” baksteenfaçade worden gerealiseerd. Ook met het oog op het duurzame optische effect was het gebruik van de gebakken steenstrips de enige mogelijkheid. "Ze voelen als bakstenen aan, zien er als bak-

stenen uit en maken zelfs van dichtbij niet de indruk opgelijmd te zijn," aldus architect Dirk Henninger. De vormgeving was echter slechts één argument voor de steenstrips. Het risico dat zich algen of groen op een Warmte Isolatie Systeem vormen, dat alleen maar met pleisterwerk of steenstripimitaties wordt uitgevoerd, is – evenals de daaruit voortvloeiende kosten – groot. Op gesaneerde façades met echte steenstrips hebben de ontwerpers daarentegen tot nu toe praktisch geen groenvorming waargenomen. Zo viel tenslotte ook vanuit bouwfysische en economische optiek de beslissing ten gunste van de steenstips van gebakken klei uit. De keus viel op de Röben steenstrip WESTERWALD bont, glad (in het dunformaat, zoals de bebouwing), omdat het aan alle voorwaarden m.b.t. vormgeving en technische eigenschappen beantwoordt. De architect wilde echter niet de beslissing nemen om de façade volledig met steenstrips te bekleden. Bij de reconstructie heeft hij in plaats daarvan van de gelegenheid gebruik gemaakt om van de façade de zware en overweldigende indruk door de grote bouwmassa en de relatief gelijkvormige gele-

ding weg te nemen. Om de aanwezige, ordende structuur van de façade te verluchtigen en lichter te maken werd deze met doelgerichte afwisselingen tussen pleister-, baksteenvlakken en balkons vormgegeven. Dat resulteert in een uit meerdere lagen bestaande aantrekkelijke façade, die de bebouwing echter op zijn juiste waarde schat. De Röben steenstrips werden in overeenstemming de specificaties van de systeemaanbieder op de isolatie gelijmd en ingewassen gevoegd. Deze technisch bijzonder veilige methode voor de vervaardiging van voegen die slagregendicht zijn, was nog een argument voor het gekozen steenstripproduct. Behalve de modernisering van de façades heeft de Schiffszimmer-Genossenschaft nog meer voor haar huurders gedaan. Op de begane grond kwamen terrassen, de bovenverdiepingen kregen grote balkons en een tuin- en landschapsarchitect werd met de vormgeving van de binnenplaats belast. Het belangrijkste echter is reductie van de toekomstige energiekosten, de berekende behoefte aan verwarmingsenergie wordt met meer dan 50% gereduceerd, de CO2-emissies met ca. 138 ton per jaar.

69


21.01.2009

9:53 Uhr

Seite 70

Hoog tegen d voor huur d een ruime b WONINGENCOMPLEX “ROSENBÜCHEL” B I J H E T Z W I T S E R S E S T. G A L L E N Röben baksteen RYSUM bontgevlamd

Architecten

Baumschläger Eberle Vorarlberg

70


21.01.2009

9:53 Uhr

Seite 71

n de helling, ur ders met e blik


21.01.2009

9:53 Uhr

Seite 72


21.01.2009

Links boven: geen compromissen inzake kwaliteit en wooncomfort; hoogwaardige baksteenfaçades voor in totaal 14 appartementgebouwen. In Zwitserland een nog vrij zeldzame aanblik. Links: er is geen steen hetzelfde; de expressieve, levendig glinsterende Röben Premium-baksteen RYSUM bontgevlamd.

Boven: tot aan het plafond reikende ramen, royale terrassen en beschermde loggia’s kenmerken de duidelijke lijnen van de architectuur.

9:53 Uhr

Seite 73

St. Gallen is een van de duurste steden van het toch al niet arme Zwitserland. Hier ontstaat in het westen van de stad de " Wohnüberbauung Rosenbüchel" met in totaal 165 huurappartementen in 14 appartementgebouwen. Ze liggen idyllisch in de vrije natuur, grenzen meteen aan bos, weiden en akkers en zijn slechts enkele minuten van het hart van St. Gallen verwijderd. De appartementgebouwen liggen hoog tegen de helling, de blik is adembenemend. En zo wil de opdrachtgever, Swiss Life uit Zürich, vooral "huurders met een ruimte blik" aanspreken, die waarde hechten aan de hoogste kwaliteit en royaliteit, maar geen eigen huis willen. Met betrekking tot het comfort is

de St. Galler totaalondernemer, Senn BPM AG, die samen met de architecten Baumschlager Eberle uit Vorarlberg het Rosenbüchelconcept heeft ontwikkeld, geen compromissen aangegaan. De appartementen hebben 2,5 tot 5,5 kamers en zijn royaal voorzien van 80 tot 127 m² grote en 2,60 m hoge vertrekken. Parket in de woonvertrekken, tegelbekleding in de badkamer/wc en keuken zijn net zo vanzelfsprekend als radio/tv en telefoonaansluitingen in alle kamers en een complete, hoogwaardige keukeninrichting. Tot aan het plafond reikende ramen, terrassen en overdekte balkons geven de unieke blik op de stad en naburige heuvels vrij.

73


21.01.2009

9:54 Uhr

Seite 74

Om ervoor te zorgen dat de dilatatievoegen nauwelijks zichtbaar zijn, werden deze als relatief kostbare meandervoegen uitgevoerd.

Lateien en halfsteensrollagen werden door Röben PlanungsService ontworpen, geconstrueerd, vervaardigd en geleverd.

Perfecte oplossingen: de prefab lateien en vensterbanken zijn volledig in het metselwerk geïntegreerd . . . .. . . . evenals de balustrades van de terrassen met drie zichtzijden.

74

Niet alleen binnen is kwaliteit het hoogste gebod, maar ook buiten. En zo hebben 14 appartementgebouwen, waarvan er reeds zeven zijn gereed gekomen, een beklede façade. Deze buitenconstructie is in Zwitserland (nog) zeldzaam en zo gingen totaalondernemer en architect op zoek naar een geschikte partner voor de technische realisatie van de façade. De firma Röben kreeg de gunning. Zij bood met de levendig glinsterende baksteen RYSUM bontgevlamd niet alleen een materiaal dat exact beantwoordde aan de voorstellingen van de opdrachtgever, maar ook een omvattend concept voor de planning en uitvoering van de façade. Dit is een van de sterke kanten van Röben Planungs-Services. De bouwkundige ingenieurs van deze vakafdeling stonden de hoofdaannemer en architecten in de eerste fase bij de planning van de uitvoering en het opstellen van het bestek adviserend bij. De Röben crew ontwikkelde concrete voorstellen voor de bevestiging van de façade die bestaat uit een dragende staalconstructie met tussen de lateien liggende geïsoleerde houten sandwich elementen en het baksteenmetselwerk. In het onderste gedeelte werden de bakstenen in het zogen. “wilde verband” direct conventioneel op het fundament gemetseld, in het bovenste gedeelte vond het ondervangen van de façade door consoles plaats die aan de voorzijde aan de betonnen vloeren werden aangebracht. Door deze manier van verankeren en extra 3 mm dikke hardpapierplaten tussen RVS consoles en in het werk gestort beton konden warmtebruggen zoveel mogelijk worden gereduceerd. Alle consoles waren driedimensionaal verstelbaar.


21.01.2009

9:54 Uhr

Seite 75

Een belangrijk, extra effect:door de uitsluitend aan de voorzijde plaatsvindende ondervanging konden de houten elementen tussen de plafonds probleemloos worden opgesteld. Om de dilatatievoegen zoveel mogelijk onzichtbaar te maken werden ze als relatief kostbare meandervoegen uitgevoerd. Voor de deuren, ramen, balkons en terrassen had Röben PlanungsService speciale prefab elementen met gedeeltelijk drie zichtzijden ontwikkeld. Deze werden met de desbetreffende verankeringen in de Röbenfabriek voor prefab elementen geproduceerd. Deze bouwelementen garanderen met name bij in constructief opzicht veeleisende delen van de façade een snelle, spaarzame montage op de bouwlocatie en duurzame ambachtelijke kwaliteit. Aangezien de zeven appartementgebouwen van de eerste bouwfase elk verschillend groot zijn, moesten de lateien, prefab vensterbanken, halfsteensrollaag-elementen, afdekkingen voor dakterrassen en Attikaafdekkingen steeds individueel ontworpen en geconstrueerd worden. Het Röben team heeft bij het project Rosenbüchel echter niet alleen zijn medewerking verleend aan het ontwerpen, construeren, vervaardigen en leveren, maar begeleidde daarnaast het verloop van de bouw met regelmatige bezoeken. Zo biedt Röben behalve een groot, pretentieus productassortiment een complete service rondom de façade. Zo ontstond een buitengewoon woonproject dat zijn doelgroep “huurder met een ruime blik” recht laat wedervaren.

Wonen met een logeplaats en een prachtig uitzicht hoog over St. Gallen.


EXEMPLU M N o 1 6

21.01.2009

10:10 Uhr

Object Architect Façade

Seite 76

Stedelijke villa’s in Leer (Duitsland) Architektenbüro Eden, Leer Röben baksteen NESSE, architectenassortiment

E X E M PL U M A R C H I V EXEMPLU M N o 1 6

76


Onder www.roeben.com staat u het complete EXEMPLUM-Archiv als download ter beschikking. De beknopte samenvatting op deze pagina’s toont u slechts een fragment.

"Motel One Berlin-Ku'damm" Architekturbüro Benedict Tonon, Berlijn Röben keramische baksteen FARO, grijs, in vier architectenassortimenten. Geglazuurde Röben keramische baksteen in wit, rood en turqoise.


21.01.2009

10:10 Uhr

Seite 77


Eengezinswoning in Amsterdam Marc Koehler, Amsterdam Röben keramische baksteen FARO zwart-genuanceerd

EXEMPLU M N o 1 6


Eengezinswoning in Steensel Bedaux de Brouwer Architecten, Goirle Röben keramische baksteen FARO zwart-genuanceerd

EXEMPLU M N o 1 6

77


21.01.2009

10:11 Uhr

Seite 78

E X E M PL U M A R C H I V


Hoofdbureau van Politie, Hamburg Bothe / Richter / Teherani, Hamburg Röben keramische baksteen FARO zwart-genuanceerd Röben keramische baksteen, groen-wit geglazuurd architectenassortiment

EXEMPLU M N o 9


Museum Felix de Boeck, Drogenbos, België Architectuurbureau Rob Geys BVBA, Antwerpen Röben keramische baksteen crème-wit architectenassortiment

EXEMPLU M N o 8


EXEMPLU M N o 6

78

Object Architect Façades

Universiteit Magdeburg Peter Kulka, Keulen / Dresden Röben keramische baksteen FARO zwart-genuanceerd

EXEMPLU M N o 1 1

Metrostation ‘Rathaus Reinickendorf’, Berlijn Ir. Rainer G. Rümmler Röben baksteen WESTERWALD rood Röben keramische baksteen in oranje, grijs, zwart


Kantoorgebouw „Queenstowers“ Amsterdam de Architecten Cie, Carel Weeber, Amsterdam Röben baksteen WESTERWALD rood Röben keramische baksteen FARO zwart-genuanceerd

EXEMPLU M N o 1 0



21.01.2009

10:12 Uhr

Seite 79

Kantoorgebouw “Spreeport”, Berlijn Kny+Weber, Berlijn Röben baksteen NEUMARKT baksteenrood voetsortering


Kantoorgebouw, Etten-Leur Bedaux de Brouwer, Goirle Röben keramische baksteen FARO zwart-genuanceerd

EXEMPLU M N o 1 3

EXEMPLU M N o 1 4



Justitieel centrum, Drebrecen (H) Koller és Társa Tervez Kft. Pécs Röben handvorm-gevelsteen FEHNBRAND lichtrood-bont

EXEMPLU M N o 8

EXEMPLU M N o 1 5


Pompstation, de Haere, Elburg Wim Kol, Nijmegen Röben keramische baksteen FARO oranje-genuanceerd en nachtblauw geglazuurd

Kantoor- en woongebouw ‘Detroit’, Amsterdam awg architecten, bOb van Reeth, Antwerpen Röben baksteen STRALSUND zwart architectenassortiment

EXEMPLU M N o 1 5


ABD-Tower, Keulen, kantoorgebouw met 17 etages Engelbert Zepp, Erftstadt Röben keramische baksteen OSLO, carrara-wit, architectenassortiment

EXEMPLU M N o 1 2

79


21.01.2009

10:12 Uhr

Seite 80

B E S T A A T N I E T, IS ONMOGELIJK

OPLOSSI NGE N

80

OP

M A AT

VOOR

DE

ONTWE RPE R.

Voor goede baksteenarchitectuur maken wij

Bij Röben is alles mogelijk. Voor de architect be-

ons sterk. Het realiseren van de ideeën van de

tekent dat niet alleen een duidelijke tijdsbe-

architect, het voorstelbare realiteit te laten

sparing en bouwzekerheid, maar ook volledig

worden – dat is de bijzondere prestatie van de

nieuwe dimensies van creatieve en construc-

RÖBEN PLANUNGS-SERVICE. Met zijn con-

tieve mogelijkheden in de baksteenarchitectuur.

structieve suggesties heeft hij al vaak het veron-

– Bovendien adviseert de RÖBEN PLANUNGS-

derstelde onmogelijke mogelijk gemaakt. Zo

SERVICE – gratis – bij alle vragen op het gebied

ontstaan in samenspraak met de architect pre-

van de metselwerkbouw, is behulpzaam bij

fab baksteenelementen die bij Röben compleet

de aanbestedingen, construeert en berekent

worden ontwikkeld, geprefabriceerd en op de

bouwdelen volgens de ideeën van de architect,

bouwlocatie naadloos in de façade worden

neemt de logistiek tot op de bouwlocatie

geïntegreerd. Of objectstenen “op maat” als

over en begeleidt de bouw tot aan de ge-

speciale produktie, architectuur assortiment,

reedkoming. Neem contact op met RÖBEN

speciale vorm of speciale glazuur.

PLANUNGS-SERVICE. Makkelijker gaat het niet!


21.01.2009

7:56 Uhr

Seite 2

DE RÖBEN VERTEGENWOORDIGERS

Impressum Uitgever: Röben Tonbaustoffe GmbH D-26330 Zetel

EXEMPLUM17

Concept en realisatie: Werbeagentur Eddiks & Onken, Oldenburg Tekst: Bellmann, Gröning & Partner, Hamburg Robert Uhde, Oldenburg Eddiks & Onken, Oldenburg Foto’s: Justus Grosse, Bremen Pagina 20 boven Urs F. Kluyver, Hamburg Pagina’s 6-13, 24-29, 60-69 Jens Lehmkühler, Bremen Pagina’s 22 -23 Röben Tonbaustoffe GmbH Pagina’s 18, 19, 20 beneden, 21 Thomas Schlegel, Lunzenau Pagina’s 44 -47

1

Nederland Façade Nederland BV Derk Lotterman Postbus 23 NL-3860 AA Nijkerk Tel. (0 33) 2 45 34 98 Handy 06 53 37 10 48 Fax (0 33) 2 45 48 54 eMail: [email protected]

1

Nederland Façade Nederland BV Jos Neet Postbus 23 NL-3860 AA Nijkerk Tel. (0 33) 2 45 34 98 Handy 06 51 49 74 22 Fax (0 33) 2 45 48 54 eMail: [email protected]

Cornelia Suhan, Dortmund Pagina’s 14-17, 56-59 Armin Wenzel, Sielenbach Pagina’s 70 -75 James West/West Productions, North Carolina, VS Pagina’s 1, 34-43

2

West-België Chris Vandousselaere Voorjaarstraat 28 B-2610 Wilrijk Tel. (03) 8 27 87 01 Handy 04 75 29 45 26 Fax (03) 8 27 55 24 eMail: [email protected]

3 4

Oost-België +Luxemburg

Fotostudio Zahn, Großenkneten Pagina’s 31-33, 48-51, 52-55

Rudi Ceyssens Alice Nahonlaan 4 B-3550 Heusden-Zolder Tel. (0 11) 57 28 46

Druk en verwerking: Prull-Druck, Oldenburg

Handy 04 78 32 51 90 Fax (0 11) 57 38 32 eMail: [email protected]

© Copyright by Röben Tonbaustoffe GmbH 2008

81


21.01.2009

7:56 Uhr

Seite 1

EXEMPLUM17

Time Warner Cable Arena in Charlotte, North Carolina (VS) Triangle Brick / Röben baksteen BOBCATS

Röben Tonbaustoffe GmbH • Postfach 1209 • D-26330 Zetel Telefoon ++49 44 52 880 • Fax ++49 44 52 882 45 • www.roeben.com • [email protected]

1

Röben baksteen BOBCATS

Recommend Documents