Vloer op balklaag, baksteen

Vloer op balklaag, baksteen

UDC 69.025.2:691.421

Brick floor on beams

DOCblad 01-1 Plaats Gebouw

Omschrijving Datering Toelichting

Tekening Datum Schaal RDMZRVJ986/4-SJ

Leeuwarden Voorstreek l, Minnemastins (Hotel de Nieuwe Doelen) Balklaag boven begane grond 15de eeuw De eiken balklaag bestaat uit moeren kinderbalken. Op de kinderbalken is spreidsel gespijkerd van 5 mm dikte, waarop de tegels van het formaat 25 x 15 x 4,5/5 cm zijn gelegd. De ruimte tussen de kinderbalken boven de moerbalk is met het zelfde spreidsel afgedekt. In andere ruimten lag op deze verdieping balklaag leem op schaaldelen (ruwe planken met de ronde buitenzijde eraan). Het gebouw is gesloopt in 1960.

H. Janse Juni 1960 l :5

DOCbladVloer op balklaag, baksteen 07-2

25 cm RDMZ RVI 986/4-52

Vloer op balklaag, baksteen

UDC 69.025.2:691.421

Brick floor on beams

DOCblad 02

Plaats Gebouw Omschrijving

Datering Toelichting

Enkhuizen Dijk 78 Vloer op balklaag boven onderhuis Midden 16de eeuw Op de ruwe grenen balken liggen achtereenvolgens bakstenen (formaat 26 x 12,5 x 6 cm), een zandbed en plavuizen. Hierop is later een houten vloer aangebracht. Tussen de bakstenen zijn op de balken (overspanning ca. 5,50 m) twee grenen regels gespijkerd, die de balken onderling koppelen.

plavuizen

26x17 cm

31x19 cm

Zie ook: DOCblad Balklaag 04

Tekening Datum Schaal RDMZ KV 1986/4 -53

H. Janse en S. de Jong Februari 1962, maart 1969 1:10

Vloer op balklaag, hout

UDC 69.025.35

Wooden floor on beams

DOCblad 01-1 Plaats Gebouw Omschrijving Datering Toelichting

Edam Lingerzijde 29 Zoldervloer boven begane grond 1ste helft 16de eeuw In Noord-Holland wordt de vloer gevormd door eiken delen van ca. l ,2 tot 2 cm dik, in de lengterichting van de kinderbalken. De vloerplanken sluiten (soms) midden op de kinderbalken koud tegen elkaar aan. De kopse aansluitingen zijn afgedekt met geprofileerde latjes tussen de kinderbalken. Dezelfde constructie komt elders voor met anders geprofileerde lat, o.a. in de huizen Achterhaven 108 te Edam en Westerstraat 34 en 76 te Enkhuizen.

Zie ook: DOCblad Houtconstructie 04 (detail afdeklat)

Tekening Datum Schaal RDMZ RVI 986/4 -54

H. Janse Maart 1962 1:20,1:1

DOCbladVloer op balklaag, hout 01-2

5 cm

moerbalk

kinderbalken richting van eiken vloerdelen

t afgedekte naad

100 cm

Onderaanzicht balklaag RDMZRV 1S86/4-55

Vloer

op balklaag

Wooden beams

floor

on

Parketvloer

UDC 69.025.35

Parquetfloor

DOCblad OZ-1 Plaats Gebouw, onderdeel Omschrijving Datering Toelichting

Bergen op Zoom (N.B.) Markiezenhof, kabinet Z.O.zijde Parketvloer op kinderbalken 1709

Op een 15de-eeuwse balklaag met moeren kinderbalken werd een eiken parketvloer aangebracht naar Frans voorbeeld. Over de kinderbalken is een groot patroon van 3,4 x 7,6 cm, waarin een sponning is gemaakt. De velden zijn gevuld met latten van ca. 2 cm dik, die in de sponning zijn’ingelaten.

Foto RDMZ, G.Th. Dclcmnrre, november 1960

Tekening Datum Naar opmeting van Schaal RDMZ RV 1991/25-56

H. Janse Augustus 1960 C.A.H. Booij 1: 10

Dit blad vervangt blad 1986/4-56.


Parketvloer


Parquetfloor

UDC 69.025.35

DOCblad 02-1

Plaats Gebouw, onderdeel Omschrijving Datering Toelichting

Bergen op Zoom Markiezenhof, kabinet z.o.zijde Parketvloer op kinderbalken Begin 18de eeuw Op een 15de-eeuwse balklaag met moeren kinderbalken werd een eiken parketvloer aangebracht naar Frans voorbeeld. Over de kinderbalken is een groot patroon van acht- en vierkanten aangebracht van latten van 3,4 x 7,6 cm, waarin een sponning is gemaakt. De velden zijn gevuld met latten van ca. 2 cm dik, die in de sponning zijn ingelaten.

Tekening Datum Naar opmeting van

H. Janse Augustus 1960 C. Booij 1:10

Schaal RDMZRV 1986/4-56

DOCWad Vloer op balklaag, hout 02-2

j^y^yg^^

3,4 x 7,6 cm

v __ __ _; _ _ _ _ _ _ _

50 cm RDMZ RVI 986/4 -57

\

ca. 2 cm

kinderbalken ca. 11 x 12 cm Doorsnede AB


UDC 69.025.35


DOCblad 03-1

Plaats Gebouw Omschrijving

Toelichting

Utrecht Janskerkhof 13A Houten vloer met niet gespijkerde delen Op de balken zijn zwaluwstaartvormige eiken wiggen gespijkerd. In de grenen vloerdelen zijn

soortgelijke sleuven uitgehakt, waarmede ze op de wiggen worden geschoven. De vloerdelen zijn in de lengte van eiken veren in groeven voorzien.

Tekening

Datum Naar opmeting van Schaal RDMZ RVI 986/4-58

H. Janse April 1986 L. H. Boot 1:5

DOCbladVloer op balklaag, hout 03-2

eiken wig

D

—32 mm-—

eiken veer

grenen 18x24 cm.

Doorsnede CD 25 cm RDMZ RVI 986/4 -59

breedte 18-24 cm


UDC69.025.35


DOCblad 04 Plaats Gebouw Omschrijving

Datering Toelichting

Leiden Rapenburg 6 Houten vloer met ankertjes 2de helft 18de eeuw Aan de zijkant van de balken zijn gesmede ijzeren ankertjes gespijkerd, die met een dwarsstrip in de naad tussen twee vloerdelen grijpen. De vloerdelen op de begane grond waren op iedere balk en bij iedere naad hiermede bevestigd, zonder zelf vastgespijkerd te zijn.

Delen dik 3,8 cm, breed 20-25 cm

Balken h.o.h. ca. 90 cm

Tekening Datum Schaal RDMZ RVI 986/4-60

Th. van Straalen Januari 1962 1:2

Wem


UDC 69.025.24


DOCblad 05-1 Plaats Gebouw Omschrijving Datering Toelichting

Tekening Datum Naar opmeting van Schaal RDMZ RVI 986/4-

Utrecht Janskerkhof 13 Vloer in stijlkamers (linkerzijde) 1648 De vloerdelen zijn breed 38 tot 50 cm. Ze verlopen nauwelijks van kop naar staart. De dikte is 3,6 - 4,0 cm, de lengte 9 m en 6 m. De delen zijn aan elkaar verbonden door middel van houten pennen, diameter 13 mm, hart op hart 80-95 cm. De delen zijn op de vloerbalken gespijkerd. Materiaal: grenen.

H. Janse April 1986 L.H. Boot

1:10

DOCblad Vloer op balklaag, hout 05-2

=3

o

o

~- — ^

0

O

0

0

0

1

G^"

——

o

=.•=3

0

c.—

o

c. = r -ia

u-a

N

— s^////////////^j^\\\\\N>v\

O

————

RDMZRV79.S6/4-62

———— 50 cm

£üa£££'x^^

o

0

c.- - ._ a

0

,___ =1

J


UDC69.025.35


DOCblad 06-1 Plaats Gebouw, onderdeel Omschrijving Datering Toelichting

Zutphen Rode Torenstraat 23, huiskapel Vloer boven kapel 1ste helft 17de eeuw Tussen de vloerdelen is in de lengterichting ervan een ruimte van ruim l cm. Onder iedere naad ligt een balk, bestaande uit een gehalveerde boomstam. In het midden daarvan is een halfronde sleuf uitgehakt, die

voorzien is van een loden afdekking. Het vermoedelijke doel van deze constructie is de bescherming van de kapel tegen vocht, dat door het bovengelegen dak zou dringen. Balken en vloerdelen zijn van grenen.

Tekening Datum Schaal RDMZRV 1986/4 -63

H. Janse September 1961 1:10, detail 1:1


RDMZ RV 1986/4 - 64

UDC 69.025.035

Vloer op balklaag, hout Wooden floor on beams

DOCblad 07-1

Plaats Omschrijving Gebouw en datering

's-Hertogenbosch Spreidsellatjes a. Vughterstaat 88 balklaag II, achterhuis b. Vughterstraat 88 balklaag II, achterhuis

ca. 1460 ca. 1460

c. Orthenstraat 23/25 1463 (d) balklaag I, achterhuis d. Orthenstraat 41 1463 (d) balklaag 1,6de balkvak e. Orthenstraat 41 1463 (d) balklaag I, 3de balkvak f. Hinthamerstraat 134 1479/80 (d) balklaag II, achterhuis g. Keizerstraat 12, Hof van Zevenbergen ca. 1495 balklaag I, hoofdvleugel h. Hinthamerstraat 24 ca. 1500 balklaag I, achterhuis i. AchterdeTolbrugll, Refugiehuis Mariënhage 1549 (d)

Toelichting

zolderbalklaag, achtervleugel j. Karrenstraat 10 16de eeuw balklaag I, achterhuis k. Vughterstraat 73 16de eeuw balklaag I In de tweede helft van de 15de de naastgelegen velden wél eeuw en de eerste helft van de naden door die latjes werden 16de eeuw werden de eiken afgedekt. Deze afdeklatjes werden moeren kinderbinten in met een verzonken oplegging 's-Hertogenbosch nog vaak voor(een loef) of met een voorloef met zien van spreidsel. Deze dunne verloren lip met de kinderbinten (ca. 5 mm) gezaagde eikehouten verbonden. De meeste afdeklatjes delen werden op de kinderbinten werden met kleine gesmede gelegd. Daaroverheen bracht men nagels vastgezet. Alle aangetrofde vloerdelen aan. Soms werden fen latjes zijn van eikehout. Ze de spreidseldelen iets in de werden in dezelfde kleur geverfd bovenzijde van de kinderbinten als de kinderbinten en het ingelaten, zodat ze goed afsloten. spreidsel. De 15de-eeuwse waren Deze gedetailleerde constructies werden toegepast in de belangrijkste ruimten van de woonhuizen. De ruwe onderzijde van de vloerdelen werd op deze wijze aan het oog onttrokken. Bovendien voorkwam men hiermee stofen vuildoorslag van de bovengelegen ruimte. In een tiental huizen in 's-Hertogenbosch zijn fijngeprofileerde latjes aangetroffen tussen de kinderbinten, die de naden tussen de spreidseldelen afdekten. Soms dekten dergelijke latjes geen naden af, maar bevonden zij zich op plaatsen waar in

RDMZRV 1995/37- 112

veelal rood of naturel, de latere

wit of okergeel. De profileringen variëren sterk, evenals de afmetingen. De breedste latjes zijn 55 mm breed (hoog 29 mm), de smalste zijn 23 mm (hoog 13 mm). De afmetingen vertonen geen duidelijke ontwikkeling in de tijd. Ook de profileringen vertonen vooralsnog geen duidelijke stilistische ontwikkeling. De twee onderling iets afwijkende profileringen uit het pand Orthenstraat 41 zijn uit dezelfde bouwtijd. In het achterhuis van Vughterstraat 88 zijn in één plafond op de eerste verdie-

DOCblad Vloer op balklaag, hout 07-2 k

Litera tu ui

ping twee verschillende profielen toegepast. Een aantal balklagen is door E. Jansma van het Instituut voor Prae- en Protohistorie (IPP) te

Amsterdam dendrochronologisch gedateerd (hierboven met (d) aangegeven). De andere afdeklatjes zijn op bouwhistorische gronden gedateerd.

H.W. Boekwijt, Van woning tot pastorie Vijf eeuwen ref ugieh uis Mariënhage te ‘s-Hertogenbosch, ‘s-Hertogenbosch 1993. A.H. van Drunen, Vughterstraat 73 (‘De Vergulde Swaen’), Kroniek bouwhistorisch en archeologisch onderzoek ‘s-Hertogenbosch nr. 1, ‘s-Hertogenbosch 1988, p. 43 - 48.

A.(H.) van Drunen, Bossche gebouwen dendrochronologisch gedateerd, Bulletin KNOB 1993, p. 57 - 63. W.F. Weve, Hof van Zevenbergen te ‘s-Hertogenbosch, afstudeerwerk TU Delft, typescript 1984, deel 3, p. 81 - 85.

,

Spreidsellatje, afkomstig uit het huis Orthenstraat 23/25, 1463 (d). (Foto Bureau voor Visuele Documentatie, ‘s-Hertogenbosch)

Tekst Tekeningen Da turn Schaal

A.H. van Drunen (Bouwhistorische en Archeologische Dienst (BAD) ‘s-Hertogenbosch) K. Bujdosó (profielen) en H.F.G. Hundertmark (BAD) Mei 1993 1:lenl:lO


a. Vughterstaat 88

ca. 1460

f. Hinthamerstraat 1341479/80 (d)

b. Vughterstaat 88

ca. 1460

g. Keizerstraat 12

ca. 1495

c. Orthenstraat 23/25 1463 (d)

h. Hinthamerstraat 24 ca. 1500

d. Orthenstraat 41

1463 (d)

i. Achter de Tolbrug 11

e. Orthenstraat 41

1463 (d)

j. Karrenstraat 10

XVI

k. Vughterstraat 73

XVI

RDMZ RV 1995/37 - 113

1549 (d)


Bovenaanzicht met drie soorten

opleggingen: a verloren lip in keep b loef c verzonken

onderaanzicht

RDMZ RV 1995/37 - 114

Vloer hout

UDC 69.025.35

op balklaag,

Wooden

floor

on beams

DOCblad 08-1 Plaats Gebouw Omschrijving Da tering Toelichting

Li tera tu ur

Zutphen Hof van Flodorf, Halterstraat 22 Houten vloer met gesmede ankertjes 1725 - 1730 Aan de zijkant van de balken waren gesmede ijzeren ankertjes gespijkerd, die met een dwarspin in de naad tussen twee vloerdelen staken. Een deel van de verbindingen van de planken geschiedde door soortgelijke ijzeren pinnen zonder bevestigingslip. Door deze ankertjes konden de vloerplanken verdekt met elkaar verbonden worden. Vgl. DOCblad Vloer op balklaag 04. De inmiddels vervangen vloer was de vloer die rond 1725 - 1730 in de achterkamer werd aangebracht. Aan de onderzijde, de keukenzijde, waren tussen de balken bakstenen troggewelfjes aangebracht. Meta Prins-Schimmel 81Ronald Stenvert, ‘Ingrijpend verfraaid: de bouwgeschiedenis van Hof van Flodorf’, in: Wijnhuisfonds: Jaarverslag 1993, Zutphen 1994, p. 30 - 43.

Eén van de uitgenornerl vloerplarikerl, waxm

Tekst, tekening en foto Da turn Schaal RDMZ RV 1996/38

54

R. Stenvert 1995 1:2,1: 10

EII

van dc ankcrtlcc ic gcctokcn (lTI4)


A-B

doorsnede balklaag (l travee)

Anker

bovenaanzicht

dwarspin

bevestigingslip -

vooraanzicht

RDMZ RV 1996/38 - 55

zifaanzich t

UDC 69.025.35

Vloer op balklaag, hout Wooden floor on beams

Docblad 09

Plaats Gebouw

Omschrijving Datering Toelichting

Bloemendaal Sparrenheuvel, Bloemendaalseweg 139 Houten vloer met niet gespijkerde delen 18de eeuw In dit statige landhuis is een houten vloer met ongespijkerde delen aangetroffen. Op de balken zijn zwaluwstaartvormige eiken wiggen gespijkerd. In de grenen vloerdelen zijn soortgelijke sleuven aangebracht, waarmee zij op de wiggen worden geschoven. In het Slot Zeist en Janskerkhof 13A in Utrecht, beide wellicht 17de eeuw, zijn vergelijkbare vloerbevestigingen bekend. Zie ook DOCblad Vloer op balklaag, hout 03.

'\ \\ 1 'i

n u ii ii H u M n

1!o ii

•' n n n n H n n n II ii

n K n

Bovenaanzicht

rood gekleurd

25 cm

Doorsnede

Tekening

B.H.J.N. Kooij, naar tekening van H. Janse, oktober 1961

Datum Schaal RDMZRV1997/39 -52

november 1996 l :5

Vloer op balklaag, baksteen

Recommend Documents