Rapportage project cliëntenraden aan zet met de Participatiewet In het kader van het project cliëntenraden aan zet met de Participatiewet heeft de Landelijke Cliëntenraad (LCR) 2 rondes van 1-daagse informatiebijeenkomsten georganiseerd. Ter verdieping van een aantal thema’s zijn workshops georganiseerd. Er is een handreiking en er zijn factsheets ontwikkeld. Dit alles is samen met tips en vraag en antwoord overzichtelijk bijeen gebracht op de website van de LCR. Voor de uitvoering van de verschillende activiteiten heeft de LCR verschillende organisaties gecontracteerd. Ook heeft de LCR zelf enige activiteiten uitgevoerd. 1 Bijeenkomsten Voorjaar In de periode juni en juli zijn er 10 bijkomsten georganiseerd om cliëntenraden te informeren over de Participatiewet. Er stonden 12 bijeenkomsten gepland, maar de belangstelling in Groningen en Friesland was zo laag dat er één bijeenkomst voor de provincie Groningen, Friesland en Drenthe is georganiseerd. Ook het aantal deelnemers in Flevoland (kleine provincie) was aan de lage kant. Deze bijeenkomst is bij Zwolle gevoegd. De deelnemers hebben een evaluatieformulier ingevuld. In onderstaande tabel ziet u de waardering voor het ochtend en middag programma van de bijeenkomsten. Voor meer details van de evaluatie (zie bijlage). De bijeenkomsten vonden plaats In: Locatie Aantal deelnemers Zeeland (Heinkenszand) Oost Brabant (Tilburg) West Brabant (Tilburg) Limburg (Roermond) Gelderland (Zutphen Overijssel (Zwolle) Groningen, Friesland Drenthe (Groningen-stad) Noord Holland (Amsterdam) Zuid Holland (Rotterdam Utrecht (Utrecht-stad)
27 29 39 51 51 30 31
Beoordeling ochtend 7,8 7,9 7,7 6,9 7,7 8,0 7,3
Beoordeling middag 8,3 8,4 7,5 7,2 7,8 7,6 7,3
43 51 38
8,2 7,9 7,9
7,7 7,8 7,7
Eén van de ochtenden is gefilmd. Deze film is vervolgens in een 7-tal filmpjes opgeknipt en op de website gezet. De bijeenkomsten zijn uitgevoerd door Stimulansz/Clip. Op alle bijeenkomsten waren vertegenwoordigers van de LCR aanwezig om de deelnemers welkom te heten en af te ronden. Tevens hadden zij een technisch ondersteunende rol in het middagprogramma. Ochtend programma In de ochtend van de bijeenkomsten stond informatieoverdracht centraal: Hoe zit de wet eigenlijk in elkaar? Wat moeten cliëntenraad weten om invloed uit te kunnen oefenen? Welke rol krijgen cliëntenraden? Het waren levendige ochtenden waarin vragen werden gesteld, opmerkingen werden gemaakt en de eerste signalen (over beleidsontwikkelingen) werden afgeven. 1
Deze vragen zijn genoteerd en vervolgens met het antwoord ook op de website geplaatst. Klemmende signalen en vragen 1 Er zijn meerdere gemeenten die in hun beleidsplan mensen met een loonwaarde van 40/50% of lager uitsluiten voor ondersteuning naar arbeid. De eerste vraag van de cliëntenraden hierbij is: mag dat? En vervolgens vragen zij zich af, welke reactie is hierbij van de cliëntenraad noodzakelijk? De LCR vraagt zich in deze af of deze keuze van gemeenten past bij de kern doelstelling van de Participatiewet en het schattingbesluit Wajong dat gericht is op zoveel mogelijk mensen aan het werk. Dus ook de LCR vraagt zich af mag deze keuze worden gemaakt? Immers het schattingbesluit zegt, u kan werken en de beleidskeuze van de gemeenten sluiten mensen met een loonwaarde lager dan 40/50% uit voor ondersteuning op werk. Zij worden door gemeente afgeserveerd als niet geschikt tot arbeid. 2
Hoe zit het nu precies met de positie van de Wsw’er (die op 1 januari 2015 aan het werk zijn)? Er wordt gezegd dat er voor hen niets verandert. Maar wat gebeurt er met de Wsw-geïndiceerde die begeleid werkt en zijn werk verliest (maar nog steeds tot begeleid werken in staat is)? Moet de gemeente/SW-bedrijf hem/haar een nieuwe plek begeleid werken aanbieden en kan betrokkene in afwachting van een nieuwe werkplek begeleid werken aan het werk in het SW-bedrijf? En hoe zit dat als het SW-bedrijf failliet gaat. Moet de gemeente de getroffen werknemers passend werk aan bieden?
3
Wat is de doelgroep voor de baangarantie? Op onze bijeenkomsten wordt opgemerkt dat de voorgestelde doelgroep leidt tot verdringing op de arbeidsmarkt van mensen met een ernstige arbeidsbeperking die wel het minimumloon kunnen verdienen. Ook vanuit onze achterban worden deze zorgen geuit. Onder andere van mensen met een ernstige psychische beperking die geen LKS nodig hebben, maar wel grote problemen hebben om aan het werk te komen (de groep mensen met een ernstige psychische beperking heeft de laagste arbeidsparticipatie van Nederland, slechts 17% van hen werkt).
4
Onbekendheid over en onderbelichting van cliëntondersteuning Cliëntenraden zijn onbekend met feit dat cliëntondersteuning ook is bedoeld voor vragen op het terrein van werk en inkomen. Dat geldt overigens ook voor gemeenten. De LCR constateert dat min VWS nauwelijks tot geen aandacht schenkt aan het feit dat cliëntondersteuning zoals verankerd in de WMO niet alleen vraagbaak en ondersteuner is bij vragen over zorg, maar ook beschikbaar moet zijn voor vragen op het terrein van werk en inkomen.
2
Middag programma De middag stond in het teken van samenspel in cliëntenparticipatie. Onder leiding van Harm van Dijk (van Harthe) zijn de deelnemers aan het werk gegaan met cliëntenparticipatie. Zicht krijgen op samenwerking in de nieuwe constellatie stond hierbij centraal. Hierbij werd de methodiek van co-creatie gehanteerd. Aan de hand van een drietal vragen gingen de deelnemers in groepen met elkaar in gesprek. Het betrof de volgende vragen: - Hoe ziet effectieve cliëntenparticipatie er in de toekomst uit? - Wat is er voor nodig? - Wat ga je er zelf aan doen? Het resultaat van het middagprogramma was dat iedereen naar huis ging met een concreet aantal punten waar zij in de cliëntenraad mee verder konden ten behoeve van het vormgeven van cliëntenparticipatie in het sociaal domein. Informatie/instructiebijeenkomsten Najaar Deze bijeenkomsten vonden plaats in de periode september en oktober. Er zijn 9 bijeenkomsten georganiseerd. De Bijeenkomsten (hele dag) waren gericht op beïnvloeden van verordeningen en beleidsplannen. Aan de hand van opdrachten werd de deelnemers inzichtelijk gemaakt welke keuzes gemeenten hebben bij het inrichten van hun beleid. Daarbij zijn tips voor cliënt vriendelijk beleid gegeven. De deelnemers hebben een evaluatieformulier ingevuld. In onderstaande tabel ziet u de waardering voor de bijeenkomsten. Voor meer details van de evaluatie (zie bijlage). De bijeenkomsten vonden plaats in: Locatie Aantal deelnemers Zeeland (Heinkenszand) Brabant (Tilburg) Limburg (Roermond) Gelderland (Zutphen Overijssel (Zwolle) Groningen, Friesland Drenthe (Assen) Noord Holland (Amsterdam) Zuid Holland (Rotterdam Utrecht (Utrecht-stad)
20 25 28 34 22 30 28 35 38
Beoordeling bijeenkomst 8 7,3 8 8 8 8 7,8 7 7,6
Eén van de dagen is gefilmd. Deze film is vervolgens in een aantal filmpjes opgeknipt en op de website gezet. De bijeenkomsten zijn uitgevoerd door Stimulansz/Clip. Op alle bijeenkomsten waren vertegenwoordigers van de LCR aanwezig om de vragen te noteren (t.b.v website), de deelnemers welkom te heten en af te ronden. Informatiemateriaal Er zijn een handreiking en factsheets ontwikkeld. De Handreiking Participatiewet en maatregelen WWB is op verzoek van de cliëntenraden samengevoegd tot één handreiking. 3
De volgende publicaties zijn ontwikkeld: Handreiking Participatiewet en maatregelen WWB, ‘Cliëntenraden denken en doen mee’; Factsheet: Uitleg over VN-verdrag - De cliëntenraad aan zet; Factsheet: Uitleg over VN-verdrag en Participatiewet – Informatie voor gemeenten; Factsheet: Uitleg over bescherming persoonsgegevens – De cliëntenraad aan zet; Factsheet: uitleg over cliëntondersteuning – De cliëntenraad aan zet; Factsheet: Nieuwe doelgroepen onder de Participatiewet; Factsheet: Cliëntenparticipatie Wsw. De raad van Wsw’ers is onmisbaar. De handreiking is geschreven door Stimulansz/Clip met de eindredactie van de LCR en Rietje Krijnen (freelance journalist). De Factsheet: Uitleg VN-verdrag is geschreven door Martin Schuurman van Kaliope, Factsheet privacy is geschreven door Yvette Bmmeljé, Nieuwe doelgroepen door Monique Klompé en aandachtspunten cliëntenparticipatie Wsw door Annita Hütten, de Factsheet Cliëntondersteuning is door medewerkers van de LCR geschreven (Else Roetering en Branko Hagen). Rietje Krijnen heeft de eindredactie verzorgd van alle factsheets. Website Op de website van de LCR zijn pagina’s ingericht specifiek voor het project. Op deze pagina’s vindt u: Informatie materiaal van de LCR; Presentaties bijeenkomsten en workshops; Filmpjes van de bijeenkomsten (één van de infobijeenkomsten in het voorjaar en het najaar is gefilmd en deze zijn in een aantal filmpjes opgeknipt); Informatie over de bijeenkomsten en workshops; Tips (o.a. opgehaald bij de bijeenkomsten); Vraag en antwoord; Relevant informatie materiaal van derden (bijvoorbeeld VNG, Ieder(in) en Programmaraad. Workshops De LCR heeft cliëntenraden gepeild welke thema’s zij wilden terug zien in workshops. Daarbij sprong één thema er uit te weten arbeidsmarktbeleid. De andere 6 thema’s werden allen substantieel genoemd. Dit betreft de volgende thema’s: Werkbedrijf en baangarantie; Tegenprestatie en werken met behoud van uitkering; Samenhang in het Sociaal domein en (WMO, Participatiewet (+ samenhang en samenspel); Re-integratie instrumenten voor toeleiding en behoud van werk; Beschut werken, Wsw en dagbesteding; VN-verdrag en de rol van gemeenten. Derhalve is gekozen voor de volgende vorm van organisatie.
4
Op 6 locaties is de workshop arbeidsmarktbeleid bestaande uit 2 dagdelen georganiseerd. Het betreft de locaties: Bergen op Zoom, Roermond, Zutphen, Assen, Amsterdam en Utrecht. Deze workshops zijn verzorgd door Stimulansz. Om mensen in staat te stellen een keuze te maken uit de overige 6 workshops zijn deze allen op één dag op 4 locaties verzorgd. (drie workshops in de ochtend en drie in de middag). Dit betreft de locaties: Amsterdam Zwolle Roermond Bergen op Zoom
Workshop Werkbedrijf en baangarantie Tegenprestatie en werken met behoud van uitkering Re-integratie instrumenten voor toeleiding en behoud van werk
Uitvoering door Aanjagers programmaraad Dick schuur en Arjan Kampman Stimulansz Harm Rademaekers UWV
Samenhang in het Sociaal domein Beschut werken, Wsw en dagbesteding
Movisie en Stimulansz LCR: Else Roetering en Branko Hagen
VN-verdrag en de rol van gemeenten
LCR: Else Roetering en Branko Hagen
Workshop arbeidsmarktbeleid Bij alle workshops arbeidsmarktbeleid waren vertegenwoordigers van de LCR aanwezig om de vragen en tips te noteren, deelnemers welkom te heten en af te ronden. Tussen de twee workshops is een periode van 14 dagen gepland. Zodat de deelnemers voldoende tijd hadden om hun huiswerkopdracht te maken. De huiswerkopdracht betrof met behulp van het werkboek arbeidsmarktbeleid analyseren van de beleidsnota Participatiewet van de eigen gemeente. Als deze nota niet beschikbaar was, werd een nota van een andere gemeente verstrekt. Overzicht waardering van de workshops arbeidsmarktbeleid per locatie Locatie Aantal deelnemers Beoordeling Beoordeling Dag 1 Dag 2 Bergen op zoom 12 7,1 7,4 Roermond 22 8 8 Zutphen 20 8 7 Assen 18 7,7 8 Amsterdam 15 8 8 16 8 8 Utrecht
5
Overige 6 workshops In Bergen op Zoom zijn wegens gebrek aan belangstelling slechts 2 workshops uitgevoerd. Dit betreft de workshops tegenprestatie en werken met behoud van uitkering en de workshop samenhang in het sociaal domein. Overzicht waardering van de 6 workshops per workshop per locatie. Workshop Amsterdam Roermond Zwolle Bergen op Zoom Werkbedrijf en 14 deeln. 11 deeln. 13 deeln. Geannuleerd baangarantie 8,7 Cijfer 8,3 8,1 Tegenprestatie en werken 16 deeln 19 deeln. 13 deeln. 19 deeln. met behoud van uitkering Cijfer 8,1 Cijfer 7,5 Cijfer 8,5 Cijfer 7,4 Re-integratie 14 deeln. 13 deeln. 12 deeln. Geannuleerd instrumenten voor Cijfer 8,2 Cijfer 7,8 Cijfer 7,9 toeleiding en behoud van werk Samenhang in het Sociaal 13 deeln. 12 deeln 28 deeln. 18 deeln. domein Cijfer 8,1 7,1 Cijfer 6,3 Cijfer 7,3 Beschut werken, Wsw en 8 deeln. 14 deeln. 10 deeln. Geannuleerd dagbesteding 7,8 7,8 Cijfer 8,1 VN-verdrag en de rol van 8 deeln. 9 deeln. 1 deeln. Geannuleerd gemeenten Cijfer 7,8 cijfer7,6 Cijfer 8,2 Bijlage: 1 2 3 4
Verwerking Verwerking Verwerking Verwerking
evaluatieformulieren evaluatieformulieren evaluatieformulieren evaluatieformulieren
eerste ronde informatiebijeenkomsten; tweede ronde informatiebijeenkomsten; workshop arbeidsmarktbeleid; 6 workshops (4 formulieren).
6
