.
Notitie met beleidsrichtingen voor de Participatiewet
Gemeente Waterland 30 juli 2014
1
1.
Inleiding en probleemstelling
Op 1 januari wordt de Participatiewet ingevoerd. De Participatiewet is ontstaan vanuit de gedachte dat het huidige stelsel niet genoeg activerend en onnodig ingewikkeld is, door verschillen in indicatiestelling, inkomensregimes, voorwaarden, instrumenten en financiering. Het doel van de Participatiewet is om iedereen als volwaardig burger mee te laten doen in de samenleving, bij voorkeur door te werken in een reguliere baan. Als dat (nog) niet mogelijk is, dan kunnen burgers op andere manieren participeren. De Participatiewet is een aanpassingswet op de eerder ontwikkelde Wet Werken naar Vermogen (WWnV), welke met de val van het Kabinet Rutte 1 controversieel is verklaard. Met de Participatiewet voert de regering het principe van een regeling voor iedereen die in staat is om te werken consequent door. Alle mensen met (gedeeltelijk) arbeidsvermogen die zijn aangewezen op ondersteuning van de gemeente, behoren per 1 januari 2015 tot de doelgroep van de Participatiewet. Voor iedereen uit deze doelgroep gaan dezelfde rechten en plichten gelden. Gemeenten krijgen een centrale rol in de uitvoering van de wet en worden verantwoordelijk voor de uitvoering van de wet. Zij kunnen voor de hele doelgroep instrumenten en voorzieningen inzetten. Gemeenten krijgen daarmee meer mogelijkheden om ondersteuning op maat te leveren. Met de Participatiewet komt er ook een gebundeld re-integratiebudget voor gemeenten. De inspanningen om mensen via een reguliere baan aan de slag te helpen, lagen bij het wetsvoorstel WWnV te eenzijdig bij de gemeenten. Onlosmakelijk verbonden met het succes van de Participatiewet zijn beschikbare banen voor de doelgroepen van de wet. Daarom is met de sociale partners een akkoord gesloten voor een garantstelling van 125.000 extra banen voor arbeidsbeperkten. Met de inzet van deze banen kan de gemeente een alternatief bieden aan diegene die voorheen aanspraak op de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) of Wajong zou hebben gehad. Voor naleving van deze afspraak houdt de regering een quotumregeling achter de hand. Door de afspraken van het Sociaal Akkoord en de quotumregeling komen de inspanningen nu ook bij werkgevers te liggen. De belangrijkste wijzigingen op een rij: Vanaf 1 januari 2015 komt er een regeling voor personen met arbeidsvermogen. Met de invoering van de Participatiewet stopt de instroom in de Wsw. De Wsw blijft overeind voor het zittende bestand. Geleidelijk daalt hierdoor het aantal Wsw-plekken. De Wajong blijft in stand voor personen die duurzaam geen arbeidsvermogen hebben. Personen die voor 1 januari 2015 een Wajong uitkering hebben of voorzieningen hebben, blijven bij het UWV. Door deze maatregelen zullen de gemeenten geconfronteerd worden met instroom van nieuwe doelgroepen. Werkgevers stellen zich (oplopend tot 2026) garant voor 100.000 extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking; de overheid voor 25.000 banen (2.500 extra banen per jaar vanaf 2014). Voor de doelgroep wordt een systeem van loonkostensubsidie ten laste van het Buig-budget geïntroduceerd. Gemeenten krijgen binnen de wettelijke kaders ruimte om zelf beschut werk als voorziening te organiseren. Er komt een doelmatigheidskorting op deze re-integratiemiddelen en een efficiencykorting op de Wsw. Deze budgetten worden voor de nieuwe doelgroep ontschot tot een gebundeld reintegratiebudget. De invoeringsdatum van de Participatiewet is 1 januari 2015. Deze opsomming bevat de hoofdlijnen. Het wetsvoorstel is 24 juni j.l. door de Eerste Kamer behandeld en 1 juli 2014 is de wet aanvaard.
2
Als gevolg van de Participatiewet wil de regering vanaf 1 januari 2015 ook de WWB en de overige Sociale Zekerheidswetten activerender en efficiënter maken. Hiervoor is het wetsvoorstel “maatregelen op WWBterrein en overige SZ-wetten” ontworpen. In dit wetsvoorstel wordt o.a. de kostendelersnorm, samenwoonnorm, alsmede vergroting van de activerende werking (waaronder tegenprestatie) geregeld. Deze wet is op 1 juli aanvaard. Op 1 januari 2015 gaat de Wet werk en bijstand (WWB) op in de Participatiewet. De regelgeving van de huidige WWB gaat niet één op één over, maar wijzigt inhoudelijk op een aantal punten, als gevolg van de „Wet maatregelen WWB‟. De onzekerheid met de invoering van de Participatiewet kan beter bij de gemeente liggen dan bij de kwetsbare burger. Regionale afstemming Naast de gezamenlijke vorming van Werkbedrijven vraagt de wetgever ook regionale afstemming over de inzet van loonkostensubsidies. Om het Werkbedrijf en de loonkostensubsidie/re-integratie gezamenlijk vorm te geven is afgesproken om in de regio Zaanstreek-Waterland gezamenlijk op te trekken. Tevens is afgesproken om samen een aantal verordeningen en beleidsregels te maken. Het doel is een gezamenlijke basis te leggen voor de samenwerking die op grond van de Participatiewet noodzakelijk is Het gaat om de volgende verordeningen: de verordening re-integratie en beleidsregels/subsidieregelingen de verordening loonkostensubsidie en loonwaarde en beleidsregels de verordening tegenprestatie de beleidsregels arbeidsontheffingen 1.1. Besluitvorming tot nu toe De uitgangspunten voor de transities voor het sociaal domein zijn vastgelegd in twee documenten: Wmo-beleidsplan „Waterland voor Elkaar‟ 2013-2017 (vastgesteld december 2012) Beleidsplan „Op weg naar een nieuw sociaal domein (vastgesteld november 2013) Wmo-beleidsplan 2013-2017 ‘Waterland voor Elkaar’ Het Wmo-beleidsplan is in december 2012 door de gemeenteraad vastgesteld. Beleidsdoel De Waterlander die zelf de regie voert over zijn leven en een gemeente die dit stimuleert. Uitgangspunten Eigen kracht versterken Kwetsbare groepen krijgen prioriteit Meedenken in plaats van overnemen Participatie Integraal beleid Beleidsplan ‘Op weg naar een nieuw sociaal domein’ In november 2013 stelde de gemeenteraad het beleidsplan „Op weg naar een nieuw sociaal domein‟ vast. Met het vaststellen van dit beleidsplan heeft de raad de uitgangspunten (het kader) voor de transities in het sociaal domein bepaald. Binnen deze kaders geven wij de transities vorm.
3
Uitgangspunten Preventie Wij investeren in preventie: voorkomen is beter dan genezen. Toegang Het keukentafelgesprek is het startpunt van de ondersteuning. De toegang is laagdrempelig. Zorgcoördinatie Het gezin staat centraal: één gezin, één plan en één regisseur. De gemeente is verantwoordelijk voor de coördinatie van de zorg bij meervoudige problematiek. Aanbod Lokaal waar dat kan en regionaal waar het voordeel heeft. Financiën De zorg staat voorop en is leidend.
Leeswijzer In hoofdstuk 2, paragraaf 1 t/m 5, volgen de beleidskeuzes behorende bij de nieuwe WWB. Per maatregel wordt ingegaan op de wettelijke kaders, de gemeentelijke beleidsruimte en de voorgestelde invulling daarvan. Hoofdstuk 3 geeft een overzicht van de documenten die in het najaar ter besluitvorming zullen worden aangeboden Hoofdstuk 4 beschrijft de insteek van de communicatie met de klanten en partners.
4
2.
De inhoud van de wetswijzigingen per onderwerp
A. Wetgeving waar de gemeente geen beleidsruimte in heeft 2. 1 Kostendelersnorm Wat gaat er door de wetswijziging veranderen? De kostendelersnorm introduceert een normensystematiek voor klanten die samen met andere volwassenen van 21 jaar en ouder een woning bewonen. Zij worden verondersteld kosten met deze medebewoners te kunnen delen. De hoogte van de bijstandsnorm wordt afhankelijk van het aantal medebewoners: hoe meer medebewoners, hoe lager de norm. De aard of de hoogte van het inkomen van die medebewoners speelt daarbij een rol. De kostendelersnorm gaat op termijn ook gelden voor andere uitkeringen, waaronder de AOW. Onder druk van de belangenorganisaties voor ouderen en mantelzorgers is de invoeringsdatum van de kostendelersnorm van de AOW met een jaar uitgesteld. Een aantal groepen is van de kostendelersnorm uitgesloten: a. personen jonger dan 21 jaar; b. personen met wie de klant een commerciële relatie heeft (bijv. wanneer de ene bewoner een kamer verhuurt aan de ander, of wanneer alle bewoners op het adres een commerciële relatie hebben met een verhurende derde); c. studenten. Gevolgen voor de klant: wat gaat de klant merken vanaf 1 januari 2015 Klanten met medebewoners zullen er (afhankelijk van het aantal medebewoners) fors op achteruit gaan. Voor het zittend bestand in de WWB en Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) geldt een overgangsperiode van een half jaar (tot juli 2015). Alle WWB‟ers met één of meer medebewoners moeten in die periode herbeoordeeld worden volgens de kostendelersnorm. Op basis van de nu bij ons bij ons bekende gegevens is bij 18 Waterlandse klanten sprake van medebewoning. Deze inwoners gaan zonder gewijzigde omstandigheden er daadwerkelijk op achteruit in hun inkomen. Een lager inkomen heeft niet alleen gevolgen voor de bestedingsruimte van de klant, maar ook voor eventuele doorbetalingen van vaste lasten, een eventueel schuldhulpverleningstraject of inkomensbeslag. Ook bij de beoordeling van bijzondere bijstand speelt de kostendelersnorm een rol. Het gaat dan om niet WWB‟ers met een hoger inkomen dan de WWB. Een percentage van het inkomen boven bijstandsniveau wordt bij de beoordeling van bijzondere bijstand gezien als „draagkracht‟. Gemeentes bepalen zelf wanneer sprake is van draagkracht, maar het is wel altijd een afgeleide van de bijstandsnorm die voor de persoon van toepassing zou zijn. De draagkracht van kostendelende niet-WWB‟ers wordt groter, als hun inkomen straks tegen de lagere kostendelersnorm wordt afgezet. Immers, hoe groter het verschil tussen hun inkomen en de toepasselijke bijstandsnorm, hoe groter hun draagkracht en dus hoe kleiner hun recht op bijzondere bijstand. Gevolg zal zijn dat een klein deel van de niet-WWB‟ers met een hoger inkomen, minder of geen bijzondere bijstand meer krijgt. Geen beleidsruimte De wet biedt geen beleidsruimte, waar het gaat om de hoogte van de bijstandsnorm. Wel hebben gemeentes invloed – en dus een belangrijke taak in – het zorgvuldig en tijdig informeren van klanten. Dit zal gericht, regelmatig en zorgvuldig moeten gebeuren, bijvoorbeeld door klanten die er als gevolg van de kostendelersnorm op achteruit gaan, persoonlijk te informeren. Met extra aandacht voor klanten die te maken hebben met schuldhulpverlening, beslag en dergelijke. 2.2 Afschaffing aparte bijstandsnorm alleenstaande ouders Deze wijziging is geen onderdeel van de Wet maatregelen WWB, maar de Wet „kindregelingen‟. Deze treedt per 1 januari 2015 in werking. De Wet „kindregelingen‟ regelt een vereenvoudiging van toeslagen en heffingskortingen waar (alleenstaande) ouders voor in aanmerking komen (zoals de kinderopvangtoeslag en de alleenstaande ouderkorting). Een maatregel die daarmee gepaard gaat is het afschaffen van de aparte 5
hogere bijstandsnorm voor alleenstaande ouders. Zij krijgen dan de (lagere) norm van een alleenstaande, aangevuld met „kindregelingen‟ die uitbetaald moeten worden door de belastingdienst en die niet (meer) gekort worden op de bijstand. Netto gaan de alleenstaande ouders met WWB er als gevolg van die wijziging ruim € 500, op jaarbasis op achteruit. Er is geen overgangsregeling. In Waterland hebben 24 alleenstaande ouders een bijstandsuitkering. N.B. Bij behandeling van dit wetsvoorstel in de Eerste Kamer heeft minister Asscher toegezegd een bepaalde groep ouders een jaar te ontzien. Het gaat om de groep die er door dit wetsvoorstel nog meer op achteruit gaat, omdat zij volgens de belastingdienst geen alleenstaande ouder zijn (bijvoorbeeld omdat hun partner in detentie zit of omdat ze bij ouders of familie inwonen). Zij zouden dan geen recht hebben op „kindregelingen‟. Onbekend is nog, hoe e.e.a. voor deze groep gedurende het komende jaar gerepareerd moet worden, en welke rol gemeentes daarin hebben. Geen beleidsruimte Er is geen beleidsruimte om alleenstaande ouders te compenseren voor het bedrag dat zij er jaarlijks op achteruit gaan. De gemeente kan de alleenstaande ouders in ieder geval ondersteunen door hen tijdig, zorgvuldig en met regelmaat te informeren over deze wijzigingen en hoe ze de aanvulling vanuit de „kindregelingen‟ moeten aanvragen. Uitgangspunt is om de Waterlandse alleenstaande ouders met bijstandsuitkering goed en persoonlijk te informeren en daarbij actief te wijzen op de mogelijkheden die zij hebben.
6
B. Wetgeving waar de gemeente wel beleidsruimte in heeft 3.1 Toeslagen/verlagingen Momenteel bestaat een uitkering uit een wettelijke basisnorm en een gemeentelijke toeslag op basis van het wel/niet kunnen delen van woonkosten. Dit stelsel van toeslagen en verlagingen komt te vervallen. Gemeentes kunnen echter de uitkering nog wel verlagen in geval van schoolverlaters. Dit moet geregeld worden in beleidsregels. Keuzemogelijkheden Optie 1. Bij schoolverlaters géén verlaging op de uitkering toe te passen. Schoolverlaters die bij hun ouders wonen vallen al automatisch onder de kostendelersnorm waardoor zij een lagere uitkering gaan ontvangen. Optie 2. Bij schoolverlaters in lijn met het huidige beleid een verlaging op de uitkering toepassen van 20%. Het doel hiervan is de schoolverlater te stimuleren verder te studeren en een startkwalificatie te halen. De schoolverlatersverlaging is bedoeld om de schoolverlater gedurende het eerste half jaar niet in een veel betere financiële positie te brengen als toen hij nog aangewezen was op studiefinanciering of een tegemoetkoming ontving krachtens de Wet tegemoetkoming studiekosten. Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 2 waarbij aangesloten wordt bij het huidige beleid. 3.2 Niet meewerken aan arbeids- en re-integratieverplichtingen Een nieuw artikel in de Participatiewet betreft de (geüniformeerde) arbeidsverplichtingen (zie bijlage). Het gaat hierbij om bepaalde arbeids- en re-integratieverplichtingen waarbij de uitkering 100% wordt verlaagd gedurende 1-3 maanden indien de uitkeringsgerechtigde deze verplichtingen niet nakomt. In de Participatiewet heet dit “het opleggen van een maatregel”. Voorbeelden van de wettelijke arbeids- en re-integratieverplichtingen zijn: het aanvaarden of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid; ingeschreven staan bij een uitzendbureau het naar vermogen verkrijgen van algemeen geaccepteerde arbeid in een andere dan de gemeente van inwoning, alvorens naar de andere gemeente te verhuizen; gebruik maken van voorzieningen, waaronder sociale activering gericht op arbeidsinschakeling; verplichting om te verhuizen naar een andere gemeente wanneer daar wel algemeen geaccepteerde arbeid verkregen kan worden; verplichtingen om een baan te aanvaarden waarbij de totale reisduur 3 uur per dag bedraagt. De wet biedt geen ruimte om af te wijken van het percentage, maar biedt wel ruimte in de duur van de maatregel en de wijze van verrekening van de maatregel. Dit moet door de raad worden vastgelegd in de verordening (artikel 8 lid 1 onder a. Participatiewet). Wij noemen dit de afstemmingsverordening. Daarnaast is het zo dat als een bijstandsgerechtigde een opgelegde verplichting herhaalde malen niet nakomt het college verplicht is om de bijstand telkens opnieuw te verlagen voor een bepaalde periode. Met welk percentage en voor welke periode dat is, ligt vast in artikel 18 (lid 6 t/m 8). Keuzemogelijkheden betreffende de duur van de maatregel Optie 1. In de afstemmingsverordening wordt opgenomen dat de bijstand door het college met 100% verlaagd wordt voor de duur van 1 maand. Optie 2. In de afstemmingsverordening wordt opgenomen dat de bijstand door het college met 100% verlaagd wordt voor de duur van 2 maanden. Optie 3. In de afstemmingsverordening wordt opgenomen dat de bijstand door het college met 100% verlaagd wordt voor de duur van 3 maanden. Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 1, waarbij de uitkering van de klant gedurende 1 maand met 100% wordt gekort.. De bijstandsgerechtigde wordt hiermee het minst hard getroffen. Wanneer er een 7
zwaardere maatregel wordt opgelegd kan dit er toe leiden dat de bijstandsgerechtigde zelfs bij kleine fouten in grote financiële problemen komt. Keuzemogelijkheden betreffende de wijze van verrekening van de maatregel Optie 1. Het bedrag van de verlaging wordt verrekend over de maand van oplegging van de maatregel. Optie 2. Het bedrag van de verlaging wordt verrekend over de maand van oplegging van de maatregel en ten hoogste de 2 volgende maanden, waarbij over de eerste maand minimaal 1/3 van het bedrag van de verlaging wordt verrekend. Afwegingen Hieronder schetsen wij de voor- en nadelen van de keuzemogelijkheden. 1. Verrekening over de maand van oplegging
2. Verrekening over ten hoogste 3 maanden
Voordelen De klant wordt 1 maand hard getroffen, maar beschikt daarna weer over de volledige uitkering. Sluit aan bij de huidige werkwijze. Lik op stuk beleid. Systeemtechnisch makkelijk uit te voeren De klant heeft 3 maanden een verlaagde uitkering waarmee de kosten voor levensonderhoud niet totaal gedekt kunnen worden, maar blijft wel over inkomsten beschikken.
Nadelen De klant heeft een maand geen inkomsten en kan hierdoor gemakkelijk in de financiële problemen komen.
Maatregel, duurt langer, omdat hij uitgesmeerd is over 3 maanden. Systeemtechnisch moeilijker uit te voeren.
Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 1, omdat het aansluit bij de huidige werkwijze. Het is duidelijk voor de klant, dat hij gesanctioneerd wordt voor zijn overtreding. 3.3 Individuele studietoeslag Nieuw in de Participatiewet is de individuele studietoeslag (artikel 36b). Dit artikel introduceert een studieregeling in de Participatiewet. Door dit artikel krijgen de gemeenten de mogelijkheid om aan mensen van wie is vastgesteld dat zij niet in staat zijn het minimumloon te verdienen, een individuele studietoeslag te verstrekken als ze studeren. Voorwaarden zijn dat ze minimaal 18 jaar oud zijn, recht hebben op studiefinanciering of op de Wet tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten (WTOS), en geen vermogen hebben. Keuze mogelijkheden Optie 1. Een individuele studietoelage toe te kennen aan arbeidsgehandicapten. Via een studie kunnen mensen hun kennis vergroten. Ook is een diploma een bewijs tegenover werkgevers dat iemand gemotiveerd is en veel in zijn mars heeft. Zeker dit laatste is belangrijk voor mensen met een arbeidshandicap. Werkgevers zijn vaak huiverig om hen in dienst te nemen. De drempel om een contract aan te bieden is lager als een werkgever ziet dat iemand met succes een studie heeft afgerond. Mensen met een arbeidshandicap hebben een extra steuntje in de rug nodig als het gaat om studeren. Voor hen is de drempel om te lenen een stuk hoger, omdat de kans op een baan later lager is. Een studieregeling stimuleert om toch de stap te zetten om naar school te gaan of een studie te gaan volgen. Ook biedt het een financiële compensatie voor het feit dat het voor deze groep vaak moeilijk is om de studie te combineren met een bijbaan. Optie 2. Geen individuele studietoelage toekennen aan arbeidsgehandicapten. Arbeidsgehandicapten worden al voldoende ondersteund met loonkostensubsidie. Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 1. 8
3.4 Tegenprestatie naar vermogen De Wet maatregelen WWB legt de gemeenteraad de verplichting op om bij verordening regels vast te stellen over het opdragen van een tegenprestatie aan personen in de leeftijd van 18 jaar tot de AOWgerechtigde leeftijd die een bijstandsuitkering ontvangen (artikel 8a lid 1 onderdeel b Participatiewet) Definitie tegenprestatie in de Participatiewet Belanghebbende van 18 jaar of ouder is verplicht naar vermogen door het college opgedragen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden te verrichten die worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid en die niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt. (artikel 9, eerste lid onder c). Een goed ingericht tegenprestatie-beleid levert een bijdrage aan een vitale samenleving, waarin burgers zelf regie voeren over hun leven en tevens bijdragen aan het welbevinden van anderen. Daarnaast levert het een bijdrage aan de participatie van klanten met inkomensondersteuning. De tegenprestatie mag het re-integratiebeleid niet doorkruizen. Welke beleidsvrijheid biedt de tegenprestatie? Vastliggende feiten: De gemeente is verplicht beleid te ontwikkelen voor de tegenprestatie en een verordening op te stellen voor de uitvoering hiervan. Keuze mogelijkheden De invalshoek: het maatschappelijk belang of het individuele belang. De begrenzing van de individuele doelgroep. De inhoud en toetsing van de te verrichten taken voor de tegenprestatie liggen nog open. a. Invalshoek: gemeentelijk belang of individueel belang voorop Hieronder zijn de twee invalshoeken voor de tegenprestatie nader uitgewerkt. Optie 1: het gemeentelijk belang staat voorop In optie 1 ligt het initiatief voor de inhoud van een tegenprestatie primair bij de gemeente. De gemeente signaleert maatschappelijk nuttige activiteiten, die echter niet betaald uitgevoerd kunnen worden. De uitvoering van deze activiteiten wordt ingezet als tegenprestatie. De klant heeft wel invloed op de keuze van deze activiteiten, maar uiteindelijk beslist de gemeente. Optie 2: het individuele belang staat voorop In deze optie ligt het primaat bij de klant. In het plan van aanpak van zijn re-integratietraject, dat de klant samen met de consulent opstelt, wordt aanvullend opgenomen dat hij iets terugdoet voor zijn uitkering. De activiteiten die iemand verricht moeten niet alleen maatschappelijk nuttig zijn, maar ook bijdragen aan de ontwikkeling van de klant. Afwegingen Hieronder schetsen wij de voor- en nadelen van keuzemogelijkheden. 1. Gemeentelijk belang staat voorop
9
Voordelen De activiteiten die als tegenprestatie verricht kunnen worden zijn vooraf duidelijk. Tegenprestatie kan ingezet worden op plekken waar de gemeente behoefte heeft aan onbetaald verrichte werkzaamheden.
Nadelen Eigen initiatief wordt niet gestimuleerd. De klant heeft wel invloed op de activiteiten maar uiteindelijk beslist de gemeente.
2. Het individuele belang staat voorop
Mensen nemen zelf het heft in handen. De eigen ontwikkeling van de klant is belangrijk. De klant denkt zelf na over zijn tegenprestatie en maakt eigen keuzes. Het is eenvoudig in te passen in de huidige re-integratiepraktijk.
Activiteiten zijn niet vooraf duidelijk. Er moet individueel beoordeeld worden of de gekozen activiteit voldoet aan de tegenprestatie.
Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 2. Wanneer besloten wordt voor optie 2, voldoet de klant aan wie de verplichting tot tegenprestatie wordt opgelegd automatisch aan die verplichting, zodra en zo lang hij uitvoering geeft aan zijn plan van aanpak. De klant blijft voor de volle 100% actief in het kader van zijn plan van aanpak; dat bevordert een snellere uitstroom uit de uitkering. b. Begrenzing doelgroep De tegenprestatie heeft betrekking op klanten met een uitkering in het kader van de Participatiewet. Personen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn, hoeven volgens de wet geen tegenprestatie te verrichten. De verplichting tot het opleggen van een tegenprestatie is ook niet van toepassing op een alleenstaande ouder die in het bezit is van een (tijdelijke) ontheffing van de arbeidsplicht (artikel 9 lid 7 Participatiewet). De doelgroep kan nog verder worden ingeperkt als we rekening houden met de (mantel)zorgactiviteiten verricht door mantelzorgers. Keuzemogelijkheden Optie 1: Indien mantelzorg aan de orde is, kunnen deze activiteiten worden beschouwd als vervulling van de tegenprestatie. Optie 2: Naast de mantelzorgactiviteiten kan ook nog de verplichting opgelegd worden een tegenprestatie te leveren. Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 1, omdat betrokkene al maatschappelijk nuttige activiteiten verricht. 3.5 Individuele inkomenstoeslag De langdurigheidstoeslag wordt vervangen door de individuele inkomenstoeslag per 1 januari 2015. Het toekennen van een individuele inkomenstoeslag is een bevoegdheid geworden en geen verplichting, zoals bij de langdurigheidstoeslag. Dit kan er toe leiden dat het college ook afziet van het toekennen van een individuele inkomenstoeslag, ook al voldoet een belanghebbende wel aan de voorwaarden voor een dergelijke toeslag. Het is niet mogelijk te bepalen dat in het geheel nooit een individuele inkomenstoeslag wordt verstrekt. a. Inkomensgrens 110% komt te vervallen De gemeenteraad mag op grond van artikel 8 lid 1 onder b bij verordening een individuele inkomenstoeslag verlenen. De hoogte van de toeslag is vrij. Voor de toeslag komen personen in aanmerking die langdurig een laag inkomen hebben en die geen uitzicht hebben op inkomensverbetering. Optie 1. Wij sluiten met de inkomenstoeslag aan bij de huidige inkomensgrens welke werd gehanteerd bij de langdurigheidstoeslag welke gesteld was op 110% van de bijstandsnorm. Wij hanteren het zelfde toegekende bedrag als bij de langdurigheidstoeslag. Optie 2. Wij stellen de inkomensgrens op 120%.
10
Afwegingen Hieronder schetsen wij de voor- en nadelen van de keuzemogelijkheden. 1. Inkomenstoeslag vaststellen op 110% van de bijstandsnorm 2. Inkomenstoeslag vaststellen op 120% van de bijstandsnorm
Voordelen De kosten van de inkomenstoeslag zijn beheersbaar. Grotere groep mensen die aan de voorwaarden voldoet kan van de inkomenstoeslag profiteren. Een goede manier om uitvoering aan armoedebestrijding te geven. Middelen kunnen ingezet worden om duurzame gebruiksgoederen te vervangen. Minder verstrekkingen van leenbijstand voor duurzame gebruiksgoederen.
Nadelen
De kosten voor bijzondere bijstand nemen meer toe dan bij optie 1.
Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 2, omdat het een goede manier is om iets aan armoedebestrijding te doen bij een doelgroep die geen zicht heeft op inkomensverbetering. b. Periode inkomenstoeslag De gemeenteraad kan in de verordening bepalen over welke periode gekeken wordt naar het inkomen en vermogen van de personen die een inkomenstoeslag aanvragen. Optie 1 Wij hanteren dezelfde periode als bij de langdurigheidstoeslag namelijk 3 jaar. Optie 2 Wij verlengen de periode en stellen die op 5 jaar. Afwegingen Hieronder schetsen wij de voor- en nadelen van de keuzemogelijkheden. 1. De huidige periode van 3 jaar hanteren voordat men in aanmerking komt voor langdurigheidstoeslag.
2. De periode voordat men in aanmerking komt voor langdurigheidstoeslag vaststellen op 5 jaar
Voordelen De huidige periode van 3 jaar blijft gelijk, zoals wij die kenden bij de langdurigheidstoeslag. Na 3 jaar op een laag inkomen te hebben gezeten heeft men veelal geen reserveringsruimte meer. Effectief armoedebeleid. De periode dat men in aanmerking komt voor langdurigheidstoeslag vastellen op 5 jaar. De kosten voor bijzondere bijstand kunnen beheersbaar worden gehouden. De kans dat de klant uitstroomt naar betaald werk is nihil.
Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 1.
11
Nadelen De uitstroom via re-integratie kan mogelijk negatief beïnvloed worden, omdat men de noodzaak om te werken minder voelt. Geen effectief armoedebeleid. De huidige periode voordat men in aanmerking komt voor langdurigheidstoeslag wijzigt voor mensen die het toch al krap hebben.
c. Armoedebeleid Het armoedebeleid draagt bij aan vergroting van participatie in de samenleving, door burgers te helpen deel te nemen aan maatschappelijke activiteiten en door burgers zoveel mogelijk financieel gezond (schuldenvrij en boven de armoedegrens) te houden. Wettelijke context Het college is onder de huidige WWB bevoegd om bijzondere bijstand categoriaal toe te kennen aan de volgende groepen of voor de volgende kostensoorten: aangewezen groepen personen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt (artikel 35 lid 3 WWB); chronisch zieken en gehandicapten (artikel 35 lid 4 WWB); huishoudens met kinderen voor kosten in verband met maatschappelijke participatie en ontwikkeling (artikel 35 lid 5 WWB); een collectieve aanvullende zorgverzekering of een tegemoetkoming in de kosten van de premie van zo‟n verzekering (artikel 35 lid 6 WWB). Het college kan na 1 januari 2015 uitsluitend categoriale bijzondere bijstand verlenen voor een collectieve aanvullende zorgverzekering of een tegemoetkoming in de kosten van de premie van zo‟n verzekering (artikel 35 Participatiewet). In de nieuwe Participatiewet kan voor de overige kosten alleen nog individuele bijzondere bijstand worden verstrekt. Verbinding sociale domein Het armoedebeleid staat niet op zichzelf, maar zoekt nadrukkelijk aansluiting bij en versterking van andere thema‟s in het sociale domein. Het gaat dan onder meer om de verbinding met jeugdzorg, reintegratiebeleid, het Wmo-beleid en met burgerparticipatie en –kracht. Er worden niet alleen taken en middelen overgedragen maar er wordt ook van de gemeente verwacht dat ze integraal gaat werken in het sociale domein. De decentralisaties versterken de rol van de gemeente om burgers te ondersteunen en meer te laten participeren in de maatschappij. Er dient maatwerk te worden geleverd. Op individueel niveau dient er te worden gekeken hoe mensen kunnen meedoen in de samenleving. Er komen niet alleen nieuwe taken op de gemeente af, maar de bezuinigingen zijn fors. Als gemeente moeten wij dus meer doen met minder geld. Doel en doelgroep Doel van het armoedebeleid is dat burgers uit de doelgroep financieel gezond worden en naar behoefte en mogelijkheden meedoen in de maatschappij. Hierbij plaatsen wij met name de participatie van kinderen centraal. Wij willen met name inzetten op vroegsignalering en preventie. Daarom willen we niet alleen oplossingen treffen om burgers te ondersteunen, maar willen wij ook helpen te voorkomen dat burgers in dergelijke situaties terecht komen. In het licht van het huidige economische bestel is het nog meer van belang om vroegtijdig aandacht te hebben voor het voorkomen van armoede- en schuldenproblematiek. De gemeente kent reeds een uitgebreid armoedebeleid dat sterk is gericht op participatie. Namelijk de regeling sportieve en culturele activiteiten voor schoolgaande kinderen voor kinderen in de leeftijd van 4 tot 18 jaar die tot een gezin behoren met een gezinsinkomen van maximaal 120% van de geldende bijstandsnorm. Kinderen kunnen een bijdrage van maximaal € 230 per kind per jaar, voor daadwerkelijk gemaakte kosten ontvangen. Het gezinsvermogen mag niet hoger zijn dan het bescheiden vrij te laten vermogen volgens de WWB. Daarnaast kent de gemeente de computerregeling voor kinderen die naar de middelbare school gaan. De categoriale regeling voor chronisch zieken en gehandicapten, waarbij het gezinsinkomen maximaal 110% van de geldende bijstandsnorm vervalt zoals hiervoor genoemd per 1 januari 2015. In de notitie beleidsrichtingen voor de Wmo en Jeugd wordt u een keuzerichting voorgelegd voor het wegvallen van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten. Wij willen het activerende karakter (verder) versterken vanuit de gedachte dat werk uiteindelijk de beste uitweg voor armoede is. Daarbij hebben wij oog voor de armoede onder werkenden met kleine flexibele contracten en onder ouderen. In het kader van preventie van armoede is bovenstaande doelgroep uit te 12
breiden naar alle burgers. Het is daarbij niet de bedoeling dat alle burgers een financiële bijdrage krijgen, maar dat zij advies, informatie en begeleiding aangeboden krijgen bij het omgaan met weinig of minder geld. Welke beleidsvrijheid heeft de gemeente? Speerpunt vanuit het ministerie is intensivering van het armoede- en schuldenbeleid, waarbij met name aandacht is voor kinderen. In de tweede plaats het bevorderen van kennisuitwisseling en samenwerking. Er zijn verschillende mogelijkheden om het armoedebeleid verder te ontwikkelen. Welke keuzes hierin gemaakt worden ligt nog open. Keuzemogelijkheden Om bovenstaand doel te bereiken kunnen wij een aantal richtingen uitwerken: a. Verhogen inkomensgrens Eén van de opties om uit te werken is het verhogen van de inkomensgrens voor burgers die in aanmerking kunnen komen voor categoriale bijzondere bijstand voor een collectieve aanvullende zorgverzekering. Hierdoor nemen de uitgaven voor het armoedebeleid toe. Tegelijkertijd wordt ook ondersteuning mogelijk gemaakt voor inwoners, die nu nog geen recht hebben, maar deze ondersteuning vaak goed kunnen gebruiken. Afwegingen Hieronder schetsen wij de voor- en nadelen van de keuzemogelijkheden. 1. De inkomensgrens verhogen naar 120 %.
2. De inkomensgrens op 110% houden.
Voordelen Een groter aantal klanten kan deelnemen aan de collectieve ziektekostenverzekering. De klant die deelneemt is goed verzekerd. Er kan bij deze klanten geen premie achterstand ontstaan, omdat de ziektekostenverzekering ingehouden wordt op de uitkering. Mensen die geen uitkering ontvangen machtigen Zilveren Kruis om de premie in te houden op hun loon of uitkering. De kosten bijzondere bijstand stijgen niet extreem.
Nadelen De kosten bijzondere bijstand stijgen, doordat de huidige doelgroep m.i.v. volgend jaar al kan toenemen door veranderingen in de basis- en aanvullende verzekeringen, de overgang van voorzieningen van de Awbz naar bijv. de Wmo. Achmea komt nog met nieuwe regelingen, waaruit gekozen kan worden maar die zijn op dit moment nog niet bekend.
Kleinere doelgroep wordt bereikt.
Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 1. b. Maatschappelijke partners en vrijwilligers inschakelen Momenteel kunnen mensen zelf bijzondere bijstand aanvragen als ze denken dat ze hier voor in aanmerking komen, wanneer zij kosten hebben die zij niet uit hun reguliere inkomen kunnen betalen en de kosten noodzakelijk zijn. Mensen dienen zelf hulp te vragen als ze in de financiële problemen zitten. In de praktijk zie je dat de drempel om hulp te vragen erg hoog is. Schaamte speelt hier vaak een grote rol. Hierdoor ontstaan er problemen die voorkomen hadden kunnen worden, wanneer ze eerder waren gesignaleerd. Om het armoedebeleid breder in te kunnen zetten, willen wij gebruik maken van maatschappelijke partners en vrijwilligers. Deze zouden coaching en begeleiding kunnen geven aan diverse doelgroepen in het armoedebeleid. Door de samenwerking met deze organisaties te versterken en door te investeren in vrijwilligers kunnen we dit realiseren.
13
Keuzemogelijkheden Optie 1: Het huidige armoedebeleid handhaven, de doelgroep wordt voldoende bereikt. Optie 2: Wij schakelen maatschappelijke partners o.a. Maatschappelijk werk, MEE, Centrum Jeugd en Gezin, Jeugdzorg, Onderwijskrachten, WMO consulenten etc. en vrijwilligers in, om een grotere doelgroep te bereiken en bieden daarnaast coaching en begeleiding aan. Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 2. c. Jeugdsport- en Jeugdcultuurfonds De gemeente kent momenteel de regeling sportieve en culturele activiteiten voor schoolgaande kinderen. Wij willen onderzoeken of het mogelijk is dat de gemeente in plaats hiervan deel gaat nemen aan het Jeugdsport -en Jeugdcultuurfonds voor kinderen die om financiële redenen geen lid kunnen worden van een sportvereniging of lessen kunnen volgen voor kunsteducatie. Men kan niet zelf een aanvraag indienen, maar dit gebeurt door professionals die de betreffende kinderen en de (financiële) gezinsomstandigheden al kennen uit bijvoorbeeld het onderwijs, maatschappelijk werk, jeugdzorg of gezondheidszorg. De bijdrage per kind bedraagt maximaal € 225 per jaar uit het sportfonds. Voor het cultuurfonds geldt een maximale jaarbijdrage van € 425. Een aanvraag geldt voor 12 maanden, waarna een nieuwe aanvraag ingediend kan worden. De fondsen maken het gevraagde bedrag rechtstreeks over aan een club of vereniging. De fondsen zijn naast de gemeentelijk bijdrage afhankelijk van fondsen en giften. De uitvoering ligt bij de fondsen. Voordeel is dat de vergoeding voor het kind hoger is dan bij de huidige sport- en cultuurregeling die de gemeente nu kent. De gemeente kan besluiten hetzelfde bedrag over te maken aan het Jeugdsporten Jeugdcultuurfonds dan wat ze nu uitgeeft aan de huidige sport- en cultuurregeling. Echter op is op. Dit kan betekenen dat er vanuit de gemeente een extra bijdrage gevraagd kan worden of dat er minder aanvragen gehonoreerd kunnen worden. Keuzemogelijkheden Optie 1: Doorgaan met de huidige regeling sportieve en culturele activiteiten voor schoolgaande kinderen. Mensen die een aanvraag indienen voor hun kinderen voor sportieve en culturele activiteiten ontvangen altijd bijzondere bijstand voor deze activiteiten tot een maximaal bedrag van € 230 per kind. Dit is voldoende om de kinderen maatschappelijk te laten participeren. Optie 2: Wij sluiten ons als gemeente aan bij het Jeugdsport- en Jeugdcultuurfonds, omdat de vergoeding per kind hoger is en de maatschappelijke betrokkenheid van organisaties groter is. Via de intermediairs denken wij dat wij meer kinderen kunnen bereiken. Het risico is dat de gemeentelijke bijdrage hoger wordt of dat er minder kinderen bereikt worden omdat er geen geld meer beschikbaar is bij de fondsen. Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 1. Wij willen volgend jaar het minimabeleid herijken en bekijken waar mogelijk wijzigingen aangebracht moeten worden.. 4. Terugvordering Het college is bevoegd tot verrekening van in de voorgaande maanden ontvangen middelen met de algemene bijstand. De verrekeningsbevoegdheid wordt verruimd van 3 maanden naar 6 maanden (artikel 58 lid 4 Participatiewet). Het college gaat over tot terugvordering als er ten onrechte bijstand is verleend. Het doel is om te allen tijde misbruik te voorkomen. Daarnaast wordt aan artikel 59 Participatiewet een nieuw lid toegevoegd zodat het college ook kan terugvorderen van een verzwegen gezinslid en niet alleen van de verzwegen partner.
14
Keuze mogelijkheden Optie 1: De huidige verrekening termijn handhaven van 3 maanden. Optie 2: Gebruik maken van de verrekeningsbevoegdheid om de termijn te verlengen naar 6 maanden om te allen tijde misbruik van bijstand zo onaantrekkelijk mogelijk te maken. Hierdoor worden de financiële risico‟s voor de gemeente kleiner. Voorkeursrichting Wij stellen voor om te kiezen voor optie 1 5. Cliëntenparticipatie De Participatiewet verplicht gemeenteraden om een verordening vast te stellen waarin regels staan opgenomen over de wijze waarop belanghebbenden bij de uitvoering van de Participatiewet worden betrokken. Cliëntenparticipatie wordt nu ook al vorm gegeven voor huidige doelgroepen van het domein werk en inkomen. De koers die hierbij is ingeslagen vormt de basis voor de nieuw in te richten cliëntenparticipatie. Cliëntenparticipatie biedt gemeenten de kans om burgers optimaal bij de uitvoering van taken te betrekken. De huidige wettelijke kaders maken dat de drie doelgroepen onder uiteenlopende regimes vallen, waardoor er verschillende soorten cliëntenparticipatie naast elkaar worden georganiseerd. Na 2015 worden deze groepen samengevoegd in één wettelijk kader. Voor de Participatiewet gaat dit voor de volgende doelgroepen burgers: Personen die nu nog onder de WWB vallen en per 1 januari onder de Participatiewet. De nieuwe instroom in de Participatiewet, personen die voorheen in aanmerking zouden komen voor Wajong of Wsw. Personen die nu en straks zijn aan te merken als Wsw-medewerkers. Wij willen cliëntenparticipatie en inspraak een stevige plek bieden in de ontwikkeling en evaluatie van beleid. Het is belangrijk om dit met een brede vertegenwoordiging van belanghebbenden in te richten. Binnen achtereenvolgens de wettelijke context van de Participatiewet en de ruimte die de vastgestelde gemeentelijke kaders bieden. Daarbij vormt gezamenlijk toewerken naar ambities is de basis. Keuzemogelijkheden Optie 1: Wij borduren voort op de koers die de afgelopen jaren met de Cliëntenraad is ingeslagen. Deze koers laat zich het best omschrijven als “Samenwerken en samen werken”: de Cliëntenraad is in een zo vroeg mogelijk stadium actief betrokken bij de beleidsvoorbereidingen en is ook actief mede-uitvoerder. De Cliëntenraad richt zich alleen op doelgroepen van de Participatiewet. Optie 2: Meer samenhang aanbrengen in de cliëntenparticipatie over het gehele sociale domein, waarbij de Wmo-raad en de Cliëntenraad WWB samengaan in één adviesraad . Argumenten hiervoor zijn: Met deze koers komt een aanpak tot stand waarmee cliëntenparticipatie uitdrukkelijk verder gaat dan de hiervoor aangegeven wettelijke minimumnorm. De zich verder ontwikkelende samenwerkingsvorm past naadloos binnen de huidige maatschappelijke contexten. Daarbij horen de verwachtingen die bij een participatiesamenleving horen. De koers verhoudt zich goed tot de samenhang met ontwikkelingen op het terrein van Wmo en Jeugdzorg (die zich immers ook afspelen binnen de participatiesamenleving). De voorgestelde aanpak maakt het mogelijk om op een efficiënte en effectieve wijze tevens uitvoering te geven aan cliëntenparticipatie binnen de Wsw. Als hiervoor wordt gekozen moet rekening gehouden worden met de volgende aandachtspunten bij de verdere ontwikkeling van cliëntenparticipatie; Zorgdragen voor een pluriforme vertegenwoordiging van clënten in de Cliëntenraad. Deskundigheidsbevordering voor de cliëntenraadsleden en de daarvoor benodigde middelen.
15
Voorkeursrichting De gemeente vraagt de Wmo-raad en de Cliëntenraad om met een advies te komen. 6. Sociaal akkoord In het sociaal akkoord is afgesproken dat de overheid zich ook garant stelt voor 25.000 garantiebanen. Dit betekent dat er jaarlijks 2500 banen bij de overheid gerealiseerd moeten worden. Voor de gemeente Waterland betekent dit dat er 1,16 fte garantiebanen gerealiseerd moeten worden in 2015 oplopend tot ongeveer 3,48 fte in 2016. Wie vallen er onder de doelgroep voor de baanafspraak en een eventueel quotum? 1. Mensen die onder de Participatiewet vallen en die geen Wettelijk minimumloon (WML) kunnen verdienen. 2. Mensen met een Wsw-indicatie op de wachtlijst. 3. Wajongers met arbeidsvermogen. Gemeenten en sociale partners hebben afgesproken dat mensen met een Wsw-indicatie op de Wswwachtlijst (groep2) en Wajongers (groep 3) de eerste jaren prioriteit hebben voor de plaatsing op de banen. Mensen uit de doelgroep tellen mee voor de baanafspraak (en het quotum) op het moment dat reguliere werkgevers ze in dienst nemen. Wie beoordeelt of iemand tot de doelgroep hoort? Het UWV beoordeelt op basis van een wettelijk kader met beoordelingscriteria of iemand tot de doelgroep voor de extra banen behoort. Mensen uit de Wsw en Wajong behoren op basis van hun Wswen Wajong-status tot de doelgroep. Wat wordt als baan geteld? Als één baan wordt geteld het aantal verloonde uren die personen uit de doelgroep gemiddeld werken. Op basis van de gegevens die er nu zijn betekent dat, dat het om een baan van 25 uur per week gaat. Kleinere banen tellen naar evenredigheid van het aantal uren mee. Het kan dus gaan om meer arbeidscontracten dan (getelde) banen. Als uit de nulmeting blijkt dat het gemiddelde aantal gewerkte uren (van iemand uit de doelgroep) substantieel afwijkt van de gehanteerde 25 uur, dan kan de omvang van 25 uur nog wijzigen. P&O Afdeling P&O gaat beleid ontwikkelen hoe ze invulling kunnen geven aan de opgedragen taakstelling vanuit het Rijk aan de gemeente. Gemeente Waterland wil hier van harte aan meedoen.
16
Hoofdstuk 3 Bestuurlijk traject De beschreven beleidsruimte, waar de nodige suggesties bij zijn gedaan, zal in beleidsregels en verordeningen ter besluitvorming aan college en raad worden voorgelegd. Hierbij een overzicht van de wijzigingen die worden voorgelegd in verordeningen en beleidsregels: Verordeningen 1. Afstemmingsverordening Participatiewet IOAW en IOAZ De afstemmingsverordening betreft een reeds onder de huidige WWB bestaande verordening, maar moet onder meer worden aangepast aan de introductie van geüniformeerde arbeidsverplichtingen. 2. Verordening cliëntenparticipatie Participatiewet De verordening cliëntenparticipatie betreft een reeds onder de huidige WWB bestaande verordening, maar moet onder meer worden aangepast in verband met een meer uitgebreide verordeningsopdracht. In de verordening moeten onder de Participatiewet ook regels worden gesteld over de wijze waarop personen uit de doelgroep of hun vertegenwoordigers: - vroegtijdig in staat worden gesteld gevraagd en ongevraagd advies uit te brengen over verordeningen en beleidsvoorstellen; - worden voorzien van ondersteuning om hun rol effectief te kunnen vervullen. 3. Verordening individuele inkomenstoeslag Participatiewet De verordening individuele inkomenstoeslag vervangt de reeds onder de huidige WWB bestaande verordening langdurigheidstoeslag. De bestaande verordening kan onder meer worden aangepast in verband met een nieuwe wettelijke grondslag, vervanging van de term "langdurigheidstoeslag" door "individuele inkomenstoeslag" en afschaffing van de huidige bovengrens van een (langdurig) laag inkomen van 110% van de toepasselijke bijstandsnorm. 4. De verordening Tegenprestatie Participatiewet; Deze verordening bevat onder meer regels over: - de inhoud van een tegenprestatie; - het opdragen van een tegenprestatie; - de duur en de omvang van een tegenprestatie; - het opdragen van een tegenprestatie aan een belanghebbende die mantelzorg verricht; - het opdragen van een tegenprestatie indien er geen werkzaamheden voorhanden zijn. 5. Verordening toeslagen/verlagingen – komt te vervallen Beleidsregels 1. Beleidsregels Terugvordering dienen herzien te worden conform beschreven invulling van de beleidskeuzes 2. Beleidsregels opstellen toekennen inkomenstoeslag 3. Richtlijnen bijzondere bijstand– deze worden indien nodig aangepast De documenten worden gelijk met het beleidsplan sociaal domein vastgesteld in college en raad. De klankbordgroep wordt voorafgaand hieraan betrokken.
17
Hoofdstuk 4 Communicatie De wijzigingen in het bijstandsbeleid vragen om duidelijke communicatie naar onze inwoners: klanten en niet – bijstandsklanten. Communicatie en betrokkenheid zijn dan ook de rode draad voor de verdere uitwerking en implementatie van de bijstand en de overgang ervan naar de Participatiewet. Wij gaan uit van een aantal strategische keuzes bij de wijzigingen in de bijstand: Om veranderingen voor inwoners zo goed mogelijk uit te leggen wordt communicatie zoveel mogelijk in samenhang met de veranderingen als gevolg van de Participatiewet, en met andere decentralisaties binnen het sociale domein voorbereid. De communicatie rond het bijstandsbeleid moet dus steeds passen in de context van de communicatie rond de transities. Het moet duidelijk zijn dat een groot deel van de wijzigingen géén gemeentelijke beslissing is maar dat dit Rijksbeslissingen zijn. Er wordt veel ingezet op het actief betrekken van en meedenken met klanten en partijen en niet alleen informeren. Betrekken doen we bijvoorbeeld door het delen van denkrichtingen en voorstellen met de Cliëntenraad WWB en het uitwisselen van gedachten hierover. We denken met klanten mee door hen niet alleen te informeren over wat er verandert, maar ook door hen (persoonlijk) te wijzen op wat hun mogelijkheden zijn in de nieuwe situatie en hen daarbij actief door te verwijzen. Het is belangrijk de inwoners en organisaties goed te informeren. Inwoners en organisatie zoeken we op plaatsen/platformen waar zij al aanwezig zijn in plaats van nieuwe kanalen in te richten. Gerichte informatie naar partners en klanten Wij willen graag al onze partners en klanten goed informeren over de veranderingen. Wij willen dat verschillende doelgroepen informatie op maat krijgen, zowel op inhoud als op het moment waarop wij hen informeren. Daarnaast willen wij dat de informatie eenduidig is, bijvoorbeeld in de afstemming tussen de gemeente en haar samenwerkingspartners. Wij willen een verhaal vertellen. Wanneer het gaat om het informeren van partners en klanten, zijn er verschillende doelgroepen: a. Inwoners De komst van de Participatiewet, waar de WWB in opgaat, brengt ingrijpende veranderingen met zich mee. Het is daarom belangrijk dat informatie over deze veranderingen voor alle Waterlanders vindbaar en toegankelijk is. Voor (toekomstige) klanten die er direct mee te maken hebben, maar ook voor inwoners die willen weten wat er verandert. Via de gemeentewebsite en via de media informeren we de inwoners van Waterland hierover. Wij doen dat in samenhang met de decentralisaties in het sociale domein. b. Klanten Klanten willen vooral weten wat er concreet voor hen gaat veranderen. Wat betekenen de komst van de Participatiewet en de wijzigingen van de bijstand voor mijn persoonlijke situatie? Wij maken daarbij onderscheid tussen bestaande klanten en nieuwe klanten per 1 januari 2015. De bestaande klanten zijn de klanten die in 2014 al in de WWB zitten. Wij zullen hen tijdig, gericht en op maat informeren over wat er voor hen verandert. Wij beginnen daar nu al mee, via algemene communicatie (via de website, Ons Streekblad) en naarmate 1 januari nadert, zullen wij ze gerichter informeren, door middel van brieven, bijeenkomsten en/of persoonlijk contact.Nieuwe doelgroepen zijn klanten die per 1 januari 2015 instromen in de Participatiewet. Het is belangrijk dat wij samen met onze partners, waar deze klanten nu al in beeld zijn, kijken naar hoe we hen (en hun omgeving) zo goed mogelijk kunnen informeren over wat straks te verwachten is bij een beroep op bijstand.
18
