VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE
PEUTERSPEELZAAL DE WEGWIJZER BASISSCHOOL RKBS DE WEGWIJZER
Locatie(s) Brinnr. Plaats Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling rapport
Odin: 126500
:psz De Wegwijzer :rkbs De Wegwijzer :16IQ :1813 CG Alkmaar :15635 + 15636 :27 oktober 2011 :19 januari 2012
Onderzoeksdatum: 27-10-2011
Pagina 1 van 7
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In • • •
• • • •
dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie − Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden − Het pedagogisch klimaat − Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE
Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4.
Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 16, waarvan 12 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 17, waarvan 12 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 19, waarvan 14 doelgroepkleuters
Odin: 126500
Onderzoeksdatum: 27-10-2011
Pagina 2 van 7
2. HET TOTAALBEELD Peuterspeelzaal en basisschool De Wegwijzer zijn gehuisvest in één gebouw in de wijk Overdie. In de wijk wonen veel allochtone gezinnen die, nadat ze zijn ingeburgerd doorstromen naar een andere wijk van Alkmaar of naar omliggende dorpen. De schoolbevolking bestaat uit kinderen van gezinnen met zowel hoog opgeleide ouders als ouders met een beperkte opleiding. De allochtone ouders met een hoge opleiding hebben deze vaak gevolgd in hun land van herkomst waardoor hun kinderen buiten de weging vallen. Deze kinderen moeten echter wel Nederlands leren. De peuterspeelzaal en de school werken al meer dan 10 jaar met het programma Piramide en hebben hier inmiddels veel ervaring mee opgedaan. De onderlinge samenwerking is goed en er is sprake van een doorgaande lijn op het gebied van VVE. De ouders worden op een goede manier betrokken bij de educatie van hun kinderen. Zo worden de ouders gestimuleerd om 's morgens met hun kind te spelen. De leidinggevenden van de peuterspeelzaal zijn erin geslaagd om de ouders zo te betrekken bij het spel dat tijdens het inloopkwartier veel ouders blijven en met hun kind op een ontspannen en enthousiaste wijze aan het spelen zijn. Deze lijn zet zich voort in de basisschool. Ouders vinden dat ze goed geïnformeerd worden over de thema's van het programma. Zij weten wat hun kinderen op de peuterspeelzaal en de school krijgen aangeboden en door de informatie die zij hierover krijgen, kunnen zij thuis activiteiten doen die passen bij de thema's. Opvallend is de ontspannen sfeer in alle groepen die door de inspectie zijn bezocht. Het pedagogisch handelen van de peuterleider, leidster en de leerkrachten is dan ook als goed beoordeeld. Naast het werken aan de taalontwikkeling van de peuters en kleuters wordt door de school ook veel aandacht besteed aan de sociale problematiek die speelt in een flink aantal gezinnen. De voor- en vroegschoolse educatie zoals peuterspeelzaal en basisschool De Wegwijzer realiseren is over het algemeen van voldoende kwaliteit. Op het gebied van de zorg en de kwaliteitszorg liggen nog een aantal verbeterpunten. Zorg en begeleiding. Zowel de peuterspeelzaal als de school werken op dit moment nog met het programma Piramide en hanteren het daarbij behorende observatiesysteem. Daarnaast worden bij alle peuters en kleuters de toetsen voor taal en rekenen afgenomen. De leerlingen die D of E scoren bij de toetsen komen in de zgn. tutorgroepjes en krijgen extra begeleiding van een tutor en daarnaast extra begeleiding in hun eigen groep. Het programma Piramide biedt veel activiteiten voor deze kinderen die ook nauwgezet gevolgd worden door de peuterleiding en de leerkrachten. De toetsen worden zowel op de peuterspeelzaal als de school geanalyseerd. De resultaten van deze analyses zijn echter onvoldoende terug te vinden in de groepsplannen en de dagadministratie. De doelen die gesteld worden in deze plannen zijn te weinig concreet en ditzelfde geldt voor de evaluatie van de plannen. Door het ontbreken van de individuele accenten is het niet goed te bepalen of de peuters en kleuters terecht eenzelfde of juist verschillende aanpak krijgen. In de peuterspeelzaal is de administratie van met name de zorgleerlingen bovendien erg beperkt. De kwaliteitszorg. Voor de peuterspeelzaal zijn op stichtingsniveau wel een aantal documenten ontwikkeld maar op locatieniveau is echter geen specifiek kwaliteitsbeleid. Zo is op stichtingsniveau besloten om over te stappen op een ander programma voor VVE terwijl het werken met het huidige programma op de locatie maar beperkt is geëvalueerd. Op school is het VVE beleid onderdeel van het totale kwaliteitsbeleid. Het werken met het VVE programma wordt jaarlijks besproken in het bouwoverleg en zowel de directeur als de adjunct directeur gaan op klassenbezoek en kijken gericht naar de activiteiten in de groepen in het kader van VVE. De resultaten van de leerlingen worden echter nog niet systematisch geëvalueerd. Het is duidelijk dat het aantal D en E leerlingen bij de toetsen gedurende de kleuterperiode afneemt. Door het ontbreken van een overzicht van deze resultaten is dit maar beperkt zichtbaar. Het evalueren van de resultaten en het stellen van eigen doelen is een ontwikkelpunt voor de school.
Odin: 126500
Onderzoeksdatum: 27-10-2011
Pagina 3 van 7
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente
Alkmaar
A CONDITIES
psz De Wegwijzer 2 2
A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) psz De Wegwijzer: Piramide/ Puk en Ko rkbs De Wegwijzer: Piramide A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? 3 A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per 3 week) A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor psz De Wegwijzer: 2,5 jaar VVE? A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold(voor het VVE4 programma) A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3
rkbs De Wegwijzer -
3 3 -
3 3 4 3
A0.1 Er is een GGD-rapport maar dit is ouder dan twee jaar. A0.2 De basiskwaliteit van VVE is in het rapport niet meegenomen. A5.4 Alle leiders, leidsters en leerkrachten hebben een opleiding gevolgd voor het werken met het programma Piramide. A5.5 Alle leiders en leidsters van de peuterspeelzaal krijgen jaarlijks bijscholing van de OBD en deze begeleiding is toegespitst op het werken met het VVE programma. Bij de school is dit plan onderdeel van het totale scholingsplan. B OUDERS B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7
Gericht ouderbeleid Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd Intake Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool Informeren over de ontwikkeling van hun kind Rekening houden met de thuistaal
psz De Wegwijzer 3 3 3 3 3 3 3
rkbs De Wegwijzer 3 3 3 3 3 3 3
B1-7 Alle ouders zijn tevreden over de wijze waarop zij geïnformeerd worden over de thema's van het VVE programma. Zij worden betrokken bij het onderwijs aan hun kinderen. Ook worden zij goed geïnformeerd over de ontwikkeling van hun eigen kind. De ouders vinden dat zowel de peuterspeelzaal als de school zich inspannen om hun kind zo goed mogelijk te begeleiden.
Odin: 126500
Onderzoeksdatum: 27-10-2011
Pagina 4 van 7
C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen
psz De Wegwijzer
rkbs De Wegwijzer
3 3 3 3
3 3 3 3
4
4
3
3
3
3
3
3
3
3
3
2
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
C1 Het programma Piramide wordt integraal gevolgd door de leider en leidster van de peuterspeelzaal en de leerkrachten van de basisschool. De lokalen zijn aantrekkelijk ingericht en het is duidelijk zichtbaar welk thema aan de orde is. Zowel op de peuterspeelzaal als de school krijgen de kinderen informatie over het programma en de activiteiten van de dag en deze informatie wordt gevisualiseerd met een dagkalender en activiteitenbord. C2 De sfeer in de peuterspeelzaal en de school is ontspannen en prettig. De peuters gaan gelijk bij binnenkomst samen met hun ouders nog even spelen. De leerkrachten, leider en leidster zorgen voor een goed pedagogisch klimaat. C3 Zowel in de peuterspeelzaal als in groep 1-2 krijgen de kinderen een rijk aanbod aan activiteiten die zowel in de grote kring, de kleine kring als groepjes buiten het lokaal plaatsvinden. Het samenspelen wordt in voldoende mate gestimuleerd in de speelhoeken. C3.1 Het educatief handelen van de leider, leidster en leerkrachten is over het algemeen goed op elkaar afgestemd. Het is daardoor opvallend dat de NT2 leerkracht haar werkwijze tijdens de activiteit met 4 leerlingen onvoldoende heeft afgestemd op het handelen van de groepsleerkrachten.
Odin: 126500
Onderzoeksdatum: 27-10-2011
Pagina 5 van 7
D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden
psz De Wegwijzer
rkbs De Wegwijzer
3 2
3 2
3 3
3 3
3
3
3
3
3
3
D1-3 De peuters en de leerlingen van groep 1-2 worden geobserveerd en getoetst en de resultaten van deze toetsen worden geanalyseerd. De school werkt met groepsplannen maar de doelen in deze plannen zijn te globaal beschreven waardoor het onduidelijk is of de geboden hulp voldoende specifiek is. De peuterspeelzaal benoemt na het toetsen van de leerlingen de zorgleerlingen en plant voor deze peuters ook een speciaal aanbod aan activiteiten. Het formuleren van concrete doelen die men met deze activiteiten wil bereiken en het evalueren van de zorg is echter nog een ontwikkelpunt. De activiteiten die gedaan worden zijn wel goede activiteiten maar het is onduidelijk of deze passen bij de zorgbehoefte van het kind. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken
psz De Wegwijzer 3 2 2 2
rkbs De Wegwijzer 3 3 2 3
3 -
3 3
E2. De manager van de stichting bespreekt de kwaliteit van VVE wel met de leider en de leidster maar er vindt geen systematische evaluatie plaats. Bij de basisschool is de evaluatie van VVE onderdeel van de evaluatie van het onderwijsleerproces. E3. Op de peuterspeelzaal en basisschool worden de toetsen afgenomen en de resultaten worden wel besproken maar er is geen sprake van een echte evaluatie. Zowel de peuterspeelzaal als de school hebben geen eigen opbrengstdoelen geformuleerd waardoor het referentiekader ontbreekt om de resultaten te evalueren. E4. Een keer per maand worden de activiteiten op de peuterspeelzaal besproken. De resultaten van deze evaluaties en de verbeteractiviteiten zijn echter onvoldoende beschreven. E5 Om de kwaliteit van VVE te borgen, krijgen de leidsters van de peuterspeelzaal jaarlijks een bezoek van hun leidinggevende en daarnaast krijgen zij ook video-interactie begeleiding waarbij hun eigen pedagogisch en didactisch handelen wordt bekeken en besproken. In de school worden klassenbezoeken gehouden en zijn er bouwbesprekingen over het werken met het programma Piramide.
Odin: 126500
Onderzoeksdatum: 27-10-2011
Pagina 6 van 7
F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar afgestemd
psz De Wegwijzer 3 3 3 3 3
rkbs De Wegwijzer 3 3 3 3 3
3
3
2
3
F1 De coördinatie wordt gedaan door de adjunct-directeur van de school. F3-5 Het contact tussen de peuterspeelzaal en de school is goed. De leidsters en de leerkrachten overleggen regelmatig over de inhoud van het programma en over het werken met de kinderen. Er is sprake van een doorgaande lijn. De peuterspeelzaal gaat werken met een nieuw programma en de school gaat waarschijnlijk mee in de keuze voor dit programma zodat ook in de toekomst de doorgaande lijn gewaarborgd is. F7. De peuterspeelzaal heeft een medewerker pedagogiek maar er zijn geen contacten tussen deze medewerker en de intern begeleider van de school. Dit heeft mede te maken met de andere vorm van organiseren bij de peuterspeelzaal. De medewerker pedagogiek is verbonden met de stichting en werkt voor verschillende locaties. De warme overdracht vindt plaats tussen de leider, leidster en leerkrachten. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de afspraken G2 De resultaten zijn van voldoende niveau G3 Verlengde kleuterperiode
psz De Wegwijzer -
rkbs De Wegwijzer -
G1-3 Op gemeentelijk niveau zijn geen afspraken gemaakt over de resultaten van VVE, de inspectie onthoudt zich daarom van een oordeel op dit punt 4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken.
Odin: 126500
Onderzoeksdatum: 27-10-2011
Pagina 7 van 7
