RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK De Berkenschutse
Plaats BRIN nummer Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling
: : : : :
Heeze 05HJ|OKE 01|SO 281942 11 maart 2015 28 mei 2015
Pagina 2 van 15
INHOUDSOPGAVE 1
INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2
BEVINDINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
3
TOEZICHTARRANGEMENT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Pagina 3 van 15
Pagina 4 van 15
1
INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 11 maart 2015 een onderzoek uit op de so-afdeling van De Berkenschutse om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De school geeft onderwijs aan leerlingen met epilepsie, zeer moeilijk lerende en langdurig zieke leerlingen, meervoudig gehandicapte leerlingen en leerlingen met autisme. Dit onderzoek betreft de afdeling speciaal onderwijs voor leerlingen van 4 tot 13 jaar. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs 2012. Dit toezichtkader bevat een waarderingskader voor het speciaal onderwijs en een waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs. In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Meer informatie over het jaarwerkplan en het nieuwe toezichtkader voor (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Aanleiding Het doel van dit onderzoek is het verzamelen van informatie in het kader van een landelijk onderzoek naar de staat van het speciaal onderwijs in Nederland. De inspectie rapporteert daarover in het Onderwijsverslag 2014/2015. Dit onderzoek vindt plaats bij een steekproef van scholen voor speciaal onderwijs. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven is tevens gecontroleerd of de school voldoet aan bepaalde wettelijke voorschriften, waaronder de bevoegdheid van leraren. De bevindingen uit dit onderzoek in het kader van het Onderwijsverslag gebruikt de inspectie ook om na te gaan of zij het aan de school toegekende basisarrangement kan handhaven. Onderzoeksopzet De inspectie beoordeelde alle indicatoren van de leerlingenzorg en het onderwijsleerproces. Van het aspect kwaliteitszorg beoordeelde zij aspect 8. Beoordeling van de opbrengsten (indicatoren 1.1 tot en met 1.4 uit het Toezichtkader 2012) vindt nog niet plaats door het ontbreken van een landelijke norm in het (voortgezet) speciaal onderwijs. De inspectie ontwikkelt een
Pagina 5 van 15
opbrengstennorm, gebaseerd op diverse opbrengstgegevens. Als deze norm er is, zal de inspectie scholen ook beoordelen op hun opbrengsten.
Deze rapportage is gebaseerd op: • Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. • Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. • Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: ◦ dossiers, waaronder ontwikkelingsperspectieven, bestudeerde en beoordeelde; ◦ gesprekken voerde met leraren, de directie en de commissie voor de begeleiding; ◦
de onderwijspraktijk observeerde in negen groepen.
Na het onderzoek besprak de inspectie haar bevindingen uitgebreid met de algemeen directeur/bestuurder van de Stichting Kempenhaeghe, de directeur onderwijs en de afdelingsleider SO. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement.
Pagina 6 van 15
2
BEVINDINGEN
2.1
Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige Waarderingskader speciaal onderwijs 2012. De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De normindicatoren zijn gemarkeerd met een asterisk (*).
Kwaliteitsaspect 1 De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
1
2
3
4
5
1.1
Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor leerresultaten.
•
1.2
Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor sociale opbrengsten.
•
1.3
De gerealiseerde uitstroombestemmingen van de leerlingen liggen ten minste op het niveau van de landelijke standaarden voor opbrengsten.
•
1.4
De school voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging.
•
Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen. 2.1*
De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling binnen zes weken een ontwikkelingsperspectief vast.
1
2
3
4
•
Pagina 7 van 15
Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen.
1
2
3
2.2*
De school gebruikt een samenhangend systeem van (waar mogelijk genormeerde) instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen.
•
2.3*
De school stelt vast of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes.
•
2.4*
De school voert het onderwijs en de ondersteuning planmatig uit.
•
2.5
De school kent structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingenniveau haar eigen kerntaak overschrijden.
•
Kwaliteitsaspect 3 De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving.
1
2
3
3.1*
Bij de aangeboden leerinhouden op het gebied van Nederlandse taal en rekenen/wiskunde biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen.
•
3.2
Bij de aangeboden leerinhouden op de leergebied overstijgende vormingsgebieden biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen.
•
3.3*
Het leerstofaanbod van de leerroute sluit aan op de uitstroombestemming.
•
3.4
De leerinhouden voorzien in een doorgaande lijn.
•
Kwaliteitsaspect 4 De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken.
1
2
3
4.1
De school maakt per leerroute een beredeneerde keuze voor de inzet van de beschikbare onderwijstijd.
•
4.2*
De leraren zetten de geplande onderwijstijd doelgericht in.
•
4.3
De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd.
•
Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen.
1
2
3
5.1
De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt.
•
5.2*
De school heeft een veilige leer- en werksituatie voor zowel de leerlingen als het personeel.
•
4
4
4
4
Pagina 8 van 15
Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen.
1
2
3
5.3
De leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar en anderen om.
•
5.4
De leraren gaan op een respectvolle manier om met de leerlingen.
•
5.5
De inrichting van het gebouw en de lesruimten getuigen van een veilige en inspirerende leer- en werkomgeving.
•
Kwaliteitsaspect 6 De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken.
1
2
3
6.1*
De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof.
•
6.2*
De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer.
•
6.3*
De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten.
•
Kwaliteitsaspect 7 De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking, onderwijstijd en aanpak af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 1
2
3
7.1
De leraren stemmen binnen de leerroute de aangeboden leerinhouden af op de onderwijsbehoeften van leerlingen.
•
7.2
De leraren stemmen de instructie af op verschillen in instructiebehoeften van leerlingen.
•
7.3
De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op de verschillen in verwerkingsbehoeften van leerlingen.
•
7.4
De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in behoefte aan leertijd van leerlingen.
•
7.5*
De leraren stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op (problematisch) gedrag van leerlingen.
•
Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs.
1
2
8.1
De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie.
8.2*
De school evalueert jaarlijks de leerresultaten van de leerlingen.
•
8.3
De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden.
•
8.4
De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces.
•
8.5
De school evalueert regelmatig de onderwijsondersteuning.
•
3
4
4
4
4
•
Pagina 9 van 15
Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs.
1
2
3
8.6
De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten.
•
8.7
De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces.
•
8.8
De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit.
•
8.9
De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving.
E. Naleving wet- en regelgeving N.1
N.2
N.3
4
•
Voldoende Onvoldoende
Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 22).
•
Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 21).
•
De leraren die het onderwijs verzorgen, zijn daartoe bevoegd (WEC, art. 3).
•
Pagina 10 van 15
2.2
Beschouwing Algemeen beeld De inspectie concludeert dat de kwaliteit van het onderwijs op de so-afdeling van De Berkenschutse voldoende is. De school biedt onderwijs in verschillende leerroutes waardoor zij de diverse typen leerlingen een aanbod kan bieden dat past bij hun niveau en begeleidingsbehoefte. De Berkenschutse werkt met haar leerlingen opbrengstgericht, wat in het onderwijsleerproces voldoende tot uiting komt. Ook begeleidt de school leerlingen adequaat met haar systeem van leerlingenzorg. Op het gebied van de kwaliteitszorg dient de school de evaluatie van haar opbrengsten en onderwijsprocessen te verbeteren.
Toelichting De Berkenschutse heeft leerlingen met zeer uiteenlopende niveaus en biedt voor de so-afdeling de leerroutes o, a, b, c, d en e. Er werken vier teamleiders binnen het so. Leerlingen in leerroutes o en a heeft de school omwille van het specifieke karakter en de behoeften van de doelgroep gekoppeld aan vso-leerlingen van hetzelfde niveau. Leerlingenzorg De leerlingenzorg is bij De Berkenschutse van voldoende kwaliteit. Onder verantwoordelijkheid van de commissie ontwikkelingsperspectief (COPP) stelt De Berkenschutse voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast. De school implementeerde recent een nieuw leerlingvolgsysteem waarin onder meer de leerdoelen voor de verschillende leerroutes zijn opgenomen. Ook houdt de school de vorderingen van de leerlingen systematisch bij. Hoewel de school zichtbaar planmatig werkt aan de ontwikkeling van leerlingen, is meer uniformiteit nodig in de werkwijze om de planmatigheid te versterken. De beredeneerde keuzes die de school maakt op grond van de evaluaties van de ontwikkelingsperspectieven benoemt zij niet altijd. Het benoemen zou leraren kunnen helpen bij het bepalen van de vervolgstappen en gewenste aanpak of begeleiding in de klas. Onderwijsleerproces De Berkenschutse biedt leerlingen een onderwijsleerproces van voldoende kwaliteit.
Pagina 11 van 15
Het ontwikkelingsperspectief is het uitgangspunt voor het aanbieden van een passend aanbod voor elke leerling. De leerroutes leiden naar een vervolgbestemming en de uitwerking van het onderwijsaanbod heeft de school vormgegeven in groepsplannen. In die groepsplannen is het aanbod nog verder uitgewerkt in verschillende arrangementen. Waar dat nodig is, krijgt een leerling extra instructie, tijd en/of behandeling. Waar dat niet nodig is en de leerling zich goed ontwikkelt op de leerroute, kan sprake zijn van verdieping of verrijking van het aanbod. Omdat relatief veel leerlingen een disharmonisch intelligentieprofiel hebben, koos De Berkenschutse voor groepsoverstijgend werken voor taal en rekenen. Daarmee sluit de school beter aan bij de onderwijsbehoeften van de leerlingen waardoor de kans groter wordt op het bereiken van het beoogde uitstroomperspectief. Als bijkomend voordeel noemden de leraren hun grotere betrokkenheid bij alle leerlingen van de school. Het pedagogisch en didactisch handelen van de leraren is op orde. De school stimuleert het leren door een taakgerichte werksfeer en ook is er voldoende aandacht voor afstemming op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. De inspectie zag in de lessen een wisselend beeld in kwaliteit bij het uitleggen van de leerstof. De school heeft gekozen voor het directe instructiemodel. De kenmerken daarvan waren voldoende zichtbaar maar het model wint aan kracht wanneer de leraar ook actief de koppeling met de lesinhoud legt. Kwaliteitszorg Een sterke ontwikkeling maakte De Berkenschutse door op het gebied van kwaliteitszorg. De school moet alleen haar processen systematischer evalueren. Met de voortgangsregistratie en de beschikbare toetsresultaten heeft de school voor iedere leerling een 'indivuele foto'. Dat is een overzicht waarin de behaalde didactische resultaten van de leerling zichtbaar zijn. Ook beschikt de school over de uitstroombestemmingen van de schoolverlaters en heeft zij schoolstandaarden geformuleerd voor de leerroutes. De Berkenschutse bundelde deze gegevens echter nog niet tot groeps- en schooloverzichten. Om de leerresultaten van leerlingen voldoende te kunnen evalueren, is dat een vereiste. Met dergelijke groeps- en schooloverzichten kan een school inhoudelijke analyses maken en op basis daarvan eventueel het onderwijsbeleid aanpassen. Op dit moment is een dergelijke analyse er nog niet en daarom beoordeelt de inspectie indicator 8.2 als onvoldoende. Wat in de individuele foto's ontbreekt, zijn resultaten op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden. Dat betekent automatisch dat er nog geen sprake kan zijn van een evaluatie van die gegevens (indicator 8.3). De
Pagina 12 van 15
school heeft de invoering van een systeem voor het volgen van de sociale competenties in de jaarplanning opgenomen voor het lopende schooljaar. Met die aanvulling en de nu al beschikbare gegevens kan de school een dergelijke evaluatie voor zowel de leerresultaten als voor de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden in de toekomst wel gaan uitvoeren. Voor de evaluatie van het onderwijsleerproces en de onderwijsondersteuning heeft De Berkenschutse concrete plannen. De school wil interne auditoren gaan opleiden die de kwaliteit van de school zelf in beeld gaan brengen. Observatielijsten zal de school hierbij gaan inzetten voor de beoordeling van het onderwijsleerproces. De notitie COPP bevat veel aanknopingspunten voor de evaluatie van de onderwijsondersteuning binnen de school. De leerlingenzorg is inhoudelijk sterk maar de organisatie is nog onduidelijk. Met de aanstelling van de teamleiders is er sprake van andere rollen en taakverdelingen, waar de school nog verbetering in zoekt. Omdat de plannen voor evaluatie van onderwijsleerproces en -ondersteuning nog niet zijn gerealiseerd, beoordeelt de inspectie indicatoren 8.4 en 8.5 als onvoldoende. Voor de borging van de kwaliteit van het onderwijsleerproces maar ook voor andere aspecten van de school is De Berkenschutse bezig alle procesbeschrijvingen onder te brengen in een database. Op het gebied van de bevordering van actief burgerschap en sociale integratie dient de school zich te verbeteren. De Berkenschutse heeft wel aandacht voor deze zaken, maar via de methoden die in gebruik zijn op school. De inspectie mist een visie van De Berkenschutse, een verantwoording daarvan en een beschrijving van de wijze waarop de school er invulling aan geeft. Daarom beoordeelt zij indicator 8.9 als onvoldoende.
Pagina 13 van 15
Pagina 14 van 15
3
TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de so-afdeling van De Berkenschutse het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek of een vierjaarlijks bezoek.
Pagina 15 van 15
