Rapport Fietsmeter Lochem

Rapport Fietsmeter Lochem

2

Fietsmeter Lochem

Titel: Auteur: Jaartal:

Rapport Fietsmeter Lochem Kees Mourits 2016

De Fietsersbond komt op voor de belangen van fietsers in Nederland en zet zich in voor meer en betere mogelijkheden om te fietsen. Dat kan dankzij de steun van onze leden. De Fietsersbond heeft 35.000 leden, 150 afdelingen en 1500 actieve vrijwilligers, verspreid over heel Nederland. Copyright Fietsersbond [2015]. Overname van teksten is toegestaan met bronvermelding. Fietsersbond Nic. Beetsstraat 2a 3511 HE Utrecht www.fietsersbond.nl Telefoon 06 - 50499841 E-mail [email protected]

Fietsmeter Lochem

3

Inhoud 1

Inleiding .............................................................................................................................. 4

2

Het fietstevredenheidsonderzoek ....................................................................................... 5

2.1 Gewenste response ................................................................................................................... 5 2.2 Respondenten ............................................................................................................................ 6 2.3 Distributiekanalen ...................................................................................................................... 7 2.3.1 Toon van de oproep ............................................................................................................... 7

3

Uitkomsten ......................................................................................................................... 8

3.1 Fietsgebruik................................................................................................................................ 9 3.1.1 Waarom kiezen voor de fiets ............................................................................................... 10 3.2 Fietsverkeersveiligheid ............................................................................................................ 11 3.2.1 Inzicht in enkelvoudige fietsongevallen ............................................................................... 11 3.2.2 Toename van het aantal enkelvoudige fietsongevallen ...................................................... 12 3.2.3 Aantal valpartijen ................................................................................................................ 12 3.2.4 Vallen elektrische fietsers nu vaker? ................................................................................... 12 3.2.5 Type ongeval ........................................................................................................................ 13 3.2.6 Ernst van het ongeval .......................................................................................................... 14 3.2.7 Raken ouderen vaker gewond? ........................................................................................... 14 3.2.8 Oorzaak................................................................................................................................ 15 3.2.9 Gladheidsbestrijding ............................................................................................................ 16 3.2.10 Subjectieve fietsveiligheid ............................................................................................... 16 3.2.11 Sociale fietsveiligheid ...................................................................................................... 18 3.3 Fietsdiefstal .............................................................................................................................. 19 3.3.1 Aangiftebereidheid .............................................................................................................. 19 3.3.2 Doet de politie wel genoeg aan fietsdiefstal? ..................................................................... 20 3.4 Fietsparkeren ........................................................................................................................... 20 3.5 Kwaliteit van de fietspaden en -routes .................................................................................... 22 3.6 Vrijliggende fietsvoorzieningen ............................................................................................... 23 3.7 Concurrentiepositie van de fiets .............................................................................................. 23 3.8 Beleidsprioriteiten ................................................................................................................... 25 3.9 Rapportcijfer fietsklimaat ........................................................................................................ 26

4

De top 10 .......................................................................................................................... 27

5

Conclusie / Aanbevelingen ................................................................................................ 28

6

Bijlagen ............................................................................................................................. 29

6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6

Strava Heatmap ....................................................................................................................... 29 Verstuurde persbericht ............................................................................................................ 30 Bericht in de Berkelbode.......................................................................................................... 31 De ontwikkelde flyer ................................................................................................................ 32 Facebook advertentie .............................................................................................................. 33 Instagram advertentie ............................................................................................................. 34

Fietsmeter Lochem

1

4

Inleiding

Er wordt steeds meer gefietst in Nederland. Dat is heel mooi. Fietsen wordt ook steeds vaker gezien als een eenvoudige oplossing voor veel maatschappelijke problemen. Denk daarbij aan de milieuvervuiling, gezondheid, bereikbaarheid en leefbaarheid van de steden en zelfs als onderdeel van de armoedebestrijding. Daarnaast is fietsen vooral ook leuk en zorgt het vaak ook voor gewenst sociaal contact. Het succes heeft ook zijn keerzijden. We realiseren ons tegenwoordig steeds meer, dat er helaas een toenemend aantal fietsers onder de verkeersslachtoffers is. De fiets moet af en toe ook worden geparkeerd. Dat levert nogal eens problemen op in een binnenstad, op scholen, winkelcentra etc. Mede als gevolg daarvan ontwikkelen gemeenten als onderdeel van hun GVVP (gemeentelijk verkeer- en vervoersbeleidsplan) apart een fietsbeleidsplannota. Dat is geen overbodige luxe als je bedenkt, dat in de bebouwde kom de fiets inmiddels de meest gebruikte modaliteit is. Nationaal is in het Energie akkoord als expliciete doelstelling opgenomen om het aandeel fiets in de modal split te verhogen naar 35%. De gemeente Lochem is zo’n gemeente die het fietsen serieus neemt en heeft daarom aan de Fietsersbond gevraagd om een fietstevredenheidsonderzoek uit te voeren. Dit fietstevredenheidsonderzoek is één van de onderdelen van de Fietsmeter. Om een evenwichtig beeld van een gemeente te kunnen schetsen benaderd de Fietsmeter de fietsprestaties vanuit de overheid, gebruiker en omgeving.

Fietsmeter Lochem

2

5

Het fietstevredenheidsonderzoek

De mening van de gebruiker is een belangrijk gegeven. De fietser kent de gemeente ten slotte het best en weet als geen ander waar de knelpunten liggen. Om de mening van de fietsers te inventariseren en ook hun specifieke kennis te gebruiken is dit tevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Het tevredenheidsonderzoek is gedaan middels een digitale vragenlijst. In dit onderzoek zijn alle onderwerpen behandeld waar de gemiddelde fietser redelijkerwijs een oordeel over kan hebben. Dat wil zeggen dat er alleen naar de ervaring van de gebruiker is gevraagd en niet naar de beleidsmatige kant van het fietsen. We hebben gekozen voor een digitale vragenlijst, omdat die zich beter leent voor een uitgebreide vragenlijst. Op die manier komen we aan veel meer informatie. Het invoeren van een vragenlijst gaat bovendien sneller met de computer en er is meer ruimte om open vragen te stellen. Bovendien kan de gebruiker de tijd nemen om de vragenlijst in te vullen en zelf bepalen wanneer hij/zij er tijd voor heeft. Een ander voordeel van de digitale vragenlijst is het feit dat het zich ook makkelijk digitaal laat verspreiden. Het doorgeven van een mail met een link, een Facebook advertentie of een artikel op een online nieuwssite, maakt deelname laagdrempelig.

2.1

Gewenste response

Per gemeente mikken we uiteraard op een zo hoog mogelijke respons. Voor kleine gemeenten is het echter moeilijker om voldoende reacties te verzamelen dan voor een grote gemeente. Voor een gemeente met meer dan 20.000 inwoners, streven we naar 175 respondenten. Bij dat aantal is de foutmarge plus minus 7%. Met 380 reacties is de foutenmarge altijd kleiner dan 5%. Daarna voegen extra reacties weinig meer toe. In Lochem zijn we er ruimschoots in geslaagd. Maar liefst 479 mensen namen de moeite om de vragenlijst in te vullen. En dan te bedenken, dat het invullen toch ongeveer 10 minuten tijd in beslag nam. Het geeft aan dat fietsen een thema is dat veel mensen raakt en waar ze ook wel wat over kwijt willen. Dat hebben we ook gemerkt aan de reacties op vele facultatieve toelichtingen op meerkeuze vragen. De geweldige respons is niet in de laatste plaats te danken aan twee actieve leden van de lokale afdeling Lochem van de Fietsersbond. Ad van der Kar en Jos van Nuenen was geen moeite te veel om van dit onderzoek een succes te maken.

Fietsmeter Lochem

2.2

Respondenten

We hebben de respondenten gevraagd naar een aantal persoonlijke gegevens.

6

Fietsmeter Lochem

7

Door de inspanningen van de lokale afdeling is het mooi om te zien, dat een relatief moeilijk bereikbare leeftijdscategorie, jongeren onder 20 bijna een kwart van degenen die de vragenlijsten ingevuld hebben. Ouderen (>60) zijn met 33% ook ruim vertegenwoordigd. 67% heeft aangegeven dat ze op de hoogte gehouden willen worden van de resultaten van de het onderzoek. Die zullen wij via de mail ook dit rapport doen toekomen. En waar mogelijk uitnodigen voor een presentatie van het onderzoek.

2.3

Distributiekanalen

Om de vragenlijst bekend te maken, hebben we verschillende distributiekanalen gebruikt. Voor de lokale media hebben we een persbericht gestuurd. De lokale kranten, zoals met name de Berkelbode, zijn met ruim een kwart van de response het belangrijkste distributiekanaal gebleken. Maar ook de door de gemeente ontwikkelde flyer, welke door de lokale afdeling van de Fietsersbond op o.a. het station werd uitgedeeld, en de Facebook advertentiecampagne droegen elk voor ongeveer 7 % aandeel bij in de respons. Daarnaast zijn er veel Emailadressen verzameld van verenigingen, scholen, maatschappelijke organisaties. Het verzoek dit aan hun leden of leerlingen door te sturen leidde tot een bijdrage van 21% aandeel in de respons.

2.3.1

Toon van de oproep

Respondenten zijn opgeroepen om hun mening te geven over het fietsen in de gemeente Lochem. In het belangrijkste kanaal: de Berkelbode werd ook expliciet gevraagd om verbeteringen door te geven. De communicatiemiddelen zoals de flyer, Facebook-advertentie en persbericht zijn opgenomen in de bijlagen.

Fietsmeter Lochem

3

8

Uitkomsten

Het onderzoek is onderverdeeld in een aantal fietsbeleid onderwerpen. Hoewel de onderwerpen bij de stellingen wel door elkaar heen werden geponeerd, onderscheiden we de volgende thema’s:        

Fietsgebruik; Fietsverkeersveiligheid; Fietsdiefstal; Kwantiteit en kwaliteit van de fietsvoorzieningen; Concurrentiepositie van de fiets; Fietsparkeren; De gemeentelijke ambities; Het algemene rapportcijfer.

Bij de verschillende onderdelen hadden de respondenten de mogelijkheid om een toelichting te geven. Hier is heel ruim gebruik van gemaakt. De in het rapport verwerkte opmerkingen zijn willekeurig gekozen reacties op het betreffende onderwerp.

Fietsmeter Lochem

3.1

9

Fietsgebruik

Hoe vaak wordt er gebruik gemaakt van de fiets, waarom en met welke fiets wordt er gereden. En om welke reden zou men nog meer gaan fietsen. Voordat fietsbeleid wordt geformuleerd is het goed om meer van de fietser zelf af te weten. Moet fietsbeleid aansluiten bij verkeersveiligheid of juist meer bij recreatie. Dit zijn een van de vele vragen die gesteld kunnen worden bij het formuleren van een nieuwe fietsnota of als onderdeel van een GVVP.

Fietsmeter Lochem

   

3.1.1

10

Niet verrassend dat bijna alle respondenten ook zelf fietsen. Het merendeel (65%) maakt daarnaast ook gebruik van de auto en een minderheid van het O.V. (34%). Evenmin verrassend is dat al 1 op 5 gebruik maakt van een elektrische fiets. Wel dat 10 – 15% beschikt over racefiets en/ of mountainbike. Het feit dat Lochem een relatief landelijke gemeente is, draagt er mogelijk ook aan bij. De werkgelegenheid ligt hier minder vaak op fietsafstand. In vergelijking met Smallingerland valt op, dat het aandeel sport en recreatieve fietsen hier hoger ligt. Dat zie je ook weer terug in het vervoersmotief. Bij 71% van de fietsers is sport en recreatie weleens het vervoersmotief. Hier ligt mogelijk ook een kans of vraag voor een recreatief fietsbeleid in de gemeente.

Waarom kiezen voor de fiets

De meeste respondenten gebruiken de fiets bijna elke dag: 5 – 7 dagen per week.

Wat is de belangrijkste reden om voor de fiets als vervoermiddel te kiezen? De fiets wordt vooral gebruikt omdat men het prettiger en gezonder vindt. Dit is een intrinsieke motivatie die mogelijk als basis kan dienen voor het formuleren van het fietsbeleid en correspondeert weer met het sterk aanwezige motief recreatief fietsen uit de vorige paragraaf. Het gaat niet alleen om de voorzieningen maar ook om de beleving.

Fietsmeter Lochem

11

Belangrijk argumenten om vaker de fiets te pakken is ook hier de eigen gezondheid, en betere fietsroutes en om financiële redenen.

3.2

Fietsverkeersveiligheid

Er is op het ogenblik op alle bestuurlijke niveaus veel aandacht voor de fietsverkeersveiligheid. Dat heeft eigenlijk 2 oorzaken: 3.2.1

Inzicht in enkelvoudige fietsongevallen

Enkelvoudige fietsongevallen zijn ongevallen waar geen andere bestuurder bij betrokken is. De helft van de enkelvoudige fietsongevallen heeft één of meer aan infrastructuur gerelateerde factoren als (mede)oorzaak.1 Denk daarbij aan slecht wegdek bijv. gaten, kuilen in de weg, stoepranden, varkensruggetjes, breedte fietspad, bermongevallen en zeker ook gladheid. Dergelijke ongevallen worden vaak niet geregistreerd. Deze blinde vlek is inzichtelijk gemaakt door het onder voetnoot 2 genoemde onderzoek: Fietsberaadpublicatie 19a: grip op enkelvoudige fietsongevallen. Van iedere honderd enkelvoudige fietsongevallen die leiden tot ziekenhuisopname komen er maar zes in de ongevallenstatistieken terecht. Anders gezegd: er gebeuren 17x meer enkelvoudige ongevallen dan de registratie suggereert. Bij andere typen ongevallen met ziekenhuisopnamen ligt de registratiegraad aanzienlijk hoger. Ten aanzien van enkelvoudige ongevallen is dus alleen het topje van de ijsberg zichtbaar. De ziekenhuisregistratie geeft een veel beter beeld van de enkelvoudige fietsongevallen. Volgens deze registratie is 60 procent van de 9.000 ernstig verkeersgewonden het slachtoffer van een enkelvoudig fietsongeval. Daarnaast zijn er nog vele ‘lichtere’ letsels. Volgens Stichting Consument en Veiligheid worden er jaarlijks 67.000 fietsers behandeld op de spoedeisende hulp (SEH). Daarvan gaat het bij 46.000 (!) fietsers om een enkelvoudig fietsongeval. Enkelvoudige fietsongevallen met dodelijke afloop vinden gelukkig weinig plaats; de meeste dodelijke fietsslachtoffers zijn te betreuren bij aanrijdingen tussen fietsers en motorvoertuigen. Kinderen en ouderen zijn vaker betrokken bij enkelvoudige fietsongevallen. Vooral ouderen lopen daarbij vaak ernstig letsel op.

1

Zie Fietsberaadpublicatie 19a: grip op enkelvoudige fietsongevallen

Fietsmeter Lochem

3.2.2

12

Toename van het aantal enkelvoudige fietsongevallen

Niet alleen zijn de enkelvoudige fietsongevallen pas de laatste jaren in beeld gekomen, het aantal ongevallen blijkt ook nog toe te nemen. Dat is eigenlijk tegen het beeld van de ontwikkeling van verkeersongevallen van de laatste 30 jaar. Elk jaar werd trots gemeld dat het aantal ongevallen, hoewel nog steeds aanzienlijk, afnam.

In het onderzoek is de vraag gesteld of men het afgelopen jaar een keer is gevallen met de fiets. 3.2.3

Aantal valpartijen

Van de respondenten is 1 op 3 tenminste 1 keer gevallen met zijn fiets.

3.2.4

Vallen elektrische fietsers nu vaker?

De toename van het aantal fietsongevallen wordt nog weleens toegeschreven aan de elektrische fiets. Dit werd in ons onderzoek niet bevestigd. Van de 479 respondenten gaf 19% aan ook gebruik te maken van een elektrische fiets. Van die 479 respondenten was een kwart gevallen, tegen een derde van de respondenten als geheel. Dus minder dan het percentage van

Fietsmeter Lochem

13

het totaalaantal fietsers. Uitgaande van het feit dat relatief meer ouderen een elektrische fiets hebben, lijkt het erop dat ouderen minder vallen dan de overige leeftijdscategorieën. 3.2.5

Type ongeval

Uit de vraag naar de aard van het ongeval blijkt ook hier het grote aandeel enkelvoudige ongevallen. Dit bedroeg ruwweg 70%. Ook het aandeel aanrijding met andere fietsers is aanzienlijk nl. 18%.

De meeste ernstige ongelukken zijn over het algemeen, de ongevallen met gemotoriseerd verkeer. Dit vanwege de massa en hogere snelheid. Dit aandeel is 10%. Elk jaar valt in de gemeente Lochem 34% * 10,2% = 3,5% van alle fietsers als gevolg van een botsing met een auto. De verdeling van val oorzaken over de respondenten uit Lochem zou je kunnen vergelijken met landelijk gemiddelde uit een onderzoek van Paul Schepers uit 20082. Bij de ernstig gewonde fietsers in ziekenhuis registraties betrof het voor 60% enkelvoudige ongevallen en 13% fiets-fietsongevallen. Een kwart was toe te schrijven aan botsing met gemotoriseerd verkeer, waaronder brommers/snorfietsers. Deze cijfers lijken op die uit ons onderzoek in Lochem; het aandeel gemotoriseerde betrokkenheid was bij de respondenten uit Lochem lager.

2

De rol van infrastructuur bij enkelvoudige fietsongevallen / Paul Schepers ministerie Verkeer en Waterstaat

Fietsmeter Lochem

3.2.6

14

Ernst van het ongeval

Degene die zijn gevallen met de fiets is ook gevraagd naar de ernst van het ongeval.

3.2.7

Raken ouderen vaker gewond?

Vanuit de ongevals-statistieken weten we dat vooral ouderen relatief vaak betrokken zijn bij fietsongevallen met lichte en zware verwondingen. Dan gaat het veelal om de categorie 75+. In dit onderzoek kennen we slechts 4 leeftijdscategorieën, waarbij de ouderen vallen onder de categorie 60+.

Onderstaande tabel splitst alle gevallen fietsers uit naar leeftijd en ernst van het ongeval. Wat opvalt is dat de categorie 60+ relatief minder valt dan de andere leeftijden. 33% van de respondenten komt uit deze categorie, terwijl hun aandeel gevallen fietsers slechts 19% is. Op basis van dat aandeel zijn ze wel weer iets meer vertegenwoordigd in de categorie lichte verwondingen (24%) en zwaar gewond (22%). In relatie tot hun 19% aandeel in het totaal aantal ongevallen is dit niet significant meer.

Fietsmeter Lochem

3.2.8

15

Oorzaak

Wat waren aanwijsbare oorzaken bij het ongeluk. Hier konden meerdere oorzaken worden aangegeven.

 

 

Wat ook uit de genoemde fietsberaadpublicatie 19a kwam, komt ook uit dit onderzoek naar voren. Gladheid, Slecht wegdek en Obstakels zoals fietspaaltjes zijn de meeste genoemde mede oorzaken van een valpartij. In de media krijgen de mobiele telefoon en het alcoholgebruik veel aandacht. Dat is hier een beduidend minder vaak genoemde reden. Mogelijk speelt hier ook de attributietheorie van Fritz Heider een rol. Bij negatieve zaken zoals een valpartij zijn we eerder geneigd om de oorzaak extern te zoeken. Wanneer er sprake is van de mobiele telefoon dan zijn het wel bijna altijd jongeren. Bij de 6 die aangegeven hebben, dat alcohol medeoorzaak was, waren het allemaal jongeren onder de 20.

Fietsmeter Lochem

3.2.9

16

Gladheidsbestrijding

Uit bovenstaande grafiek blijkt ook weer het belang van een goede gladheidsbestrijding. In 38% van de ongevallen heeft dat een rol gespeeld. De helft van de ondervraagden is niet tevreden met de gladheidsbestrijding in de gemeente. De andere helft dus wel. Het CROW heeft de publicatie gladheidsbestrijding voor fietsers en voetgangers uitgebracht in 2013. Een vak apart. Bestaat er een gladheidsbestrijdingsplan, bij voorkeur eerst vegen en dan strooien. In Leeuwarden gaan ze over op pekelspuiten i.p.v. strooien. Wat is de prioriteit van fietspaden? Zijn er aparte machines aanwezig voor fietspaden.

Als toelichting wordt meerdere keren gemeld, dat de sneeuw vanaf de rijbaan op het fietspad wordt geschoven en dat fietspaden pas laat worden geruimd. Sprekend is het aantal valpartijen vanwege gladheid. Gladheidsbestrijding gaat verder dan alleen de gladheid in de winter. Ook de herfst levert veel gladheidsproblemen als gevolg van vallende bladeren. Opvallend veel toelichtingen gaan over deze vorm van gladheidsbestrijding. Zoals: 



"Door slechte kwaliteit van (de rand van) het wegdek op diverse plekken in de stad en van het fietspad bij de brug over het Twentekanaal ontstaan onveilige situaties. Ook ruimt de gemeente herfstbladeren niet/laat op, waardoor wegen en fietspaden gevaarlijk glad worden. Ik ben hierdoor al bijna vlak voor een auto onderuit gegaan! "Onderhoud fietspaden: de fietspaden langs de zandwegen in de Epse/Gorssel worden niet goed onderhouden. Er ligt in de herfst veel blad op, wat nat en glad is en in de winter ijs/sneeuw.

3.2.10

Subjectieve fietsveiligheid

Naast de alternatieve ongevallenstatistieken uit Aantal valpartijen speelt de beleving van de verkeersveiligheid ook een belangrijke rol. Subjectieve onveiligheid betreft de beleving van de (mate van) onveiligheid, los van ongevallencijfers. Een hoge mate van subjectieve onveiligheid kan ertoe leiden dat mensen minder of helemaal niet meer fietsen of routes mijden.

Fietsmeter Lochem

17

55% vindt de wegen niet veilig voor fietsers. Als we dit uitsplitsen per kern, zijn er wel een paar opmerkelijke verschillen. Zo vindt 83% in Epse de wegen niet veilig en in Harfsen “slechts” 42%. Hierbij hebben we de kernen meegenomen met meer dan 5 respondenten en onderdeel van de gemeente Lochem.

Een opmerking die veel wordt gemaakt is dat fietsers worden gebruikt om de snelheid van het autoverkeer te verlagen. Voorbeelden zijn de Zutphenseweg in Eefde en vooral ook de provinciale weg N339 tussen Harfsen en Epse. Een veel besproken uitgangspunt in het verkeersconcept Duurzaam Veilig. Door het verkeer te mengen (fietsers en auto’s gezamenlijk op de weg) zal de snelheid afremmen, wat de totale verkeersveiligheid ten goede komt. Subjectief wordt deze menging van verkeer wel vaak als onveilig ervaren door fietsers. Als toelichting wordt nog meer informatie gegeven over de locaties die worden genoemd als verkeersonveilig, zoals: • " Larenseweg, Tramstraat, Julianaweg (Lochem) voelt onveilig aan. Er staat een onderbroken streep op de weg die te smal is, waardoor auto's vaak rakelings langs je rijden. Ook is asfalt op fietsweggedeelte heel hobbelig en onaangenaam om op te fietsen. • Daarnaast is situatie rond brug over Twentekanaal bij Station Lochem onveilig. Verlichting is niet toereikend, losliggende tegels i.c.m. met gladde bladeren. Tevens zijn de 'tijdelijke' verkeerslichten welke de helft van beschikbare ruimte op fietspad innemen in het donker slecht gemarkeerd. Komend vanaf de brug zien automobilisten vanaf de Hanzeweg fietsers ook nog wel eens over het hoofd. Zeker ook omdat fietsers hier met een vaart van de brug af komen. • Hoofdstraat in Gorssel erg onveilig met de hoge stoepen...

Fietsmeter Lochem

3.2.11

18

Sociale fietsveiligheid

Het gaat hier niet om de verkeersveiligheid, maar om de sociale veiligheid. Een essentiële voorwaarde voor sociale veiligheid is de aanwezigheid van ongemotoriseerde straat/weggebruikers. In dit verband wordt de uitdrukking ‘mensen komen, waar mensen zijn’ gebruikt.3 De sociale veiligheid hebben we gekoppeld aan de duisternis. 62% voelt zich wel ergens in de gemeente onveilig in het donker. De gemeente Lochem wordt gekenmerkt door veel bosen zandpaden. Dat kan invloed hebben op dit percentage.

• Lochemseweg op het tracé Epse en Harfsen is angstig rijden, in het donker helemaal • Trambult (lochem-laren) is donker en afgelegen. Viaduct achter Twentekanaal ook erg afgelegen."

3

Uit mensenstraat

Fietsmeter Lochem

3.3

19

Fietsdiefstal

Fietsdiefstal staat op het ogenblik weer in het middelpunt van de belangstelling. Bendes in vooral Oost – Nederland c.q. Overijssel zouden actief zijn om met name Elektrische fietsen te stelen en deze naar elders te transporteren. Vanaf November 2015 koppelen fietswinkels in Oost-Achterhoek de administratie van tweedehands fietsen aan het opsporingssysteem van de politie. Ook thuishandelaren moeten aan deze verplichting voldoen. Het beeld van de laatste jaren was dat fietsdiefstal op zijn retour is. Deze informatie was gebaseerd op het aantal aangiften bij de politie. Klopt dit ook met de praktijk? En doet iedereen wel aangifte als de fiets is gestolen. In de fietsmeter vragen wij of de fiets de afgelopen 5 jaar een of meer keer is gestolen. 11,7 % gaf aan hiervan slachtoffer te zijn geweest. Dit is landelijk gezien niet veel. Uit de veiligheidsmonitor van het CBS uit 2014 blijkt dat er in dat jaar 4% mensen slachtoffer geweest zijn van fietsdiefstal. Dat cijfer is de laatste jaren redelijk stabiel. Dat komt overeen met ongeveer 20% in 5 jaar tijd. Dat is ook het percentage uit de eerdere fietsmeter enquête uitgevoerd in Smallingerland. Toelichtingen:  

3.3.1

Stallen op station is garantie voor een gejatte fiets. Al meerdere keren gebeurd. Daarnaast ga ik mijn fiets niet stallen in een wielhouder en bij de bus is nooit genoeg fietsparkeerplaats. Het puilt uit!" Aangiftebereidheid

59% van de slachtoffers heeft aangifte gedaan van de diefstal. Een ogenschijnlijk laag percentage, maar wel een stuk hoger dan in Smallingerland, waar slechts 28% aangifte heeft gedaan. En ook een stuk hoger dan het landelijke cijfer uit de veiligheidsmonitor van het CBS. Dat geeft aan dat 32% aangifte doet.

Fietsmeter Lochem

3.3.2

20

Doet de politie wel genoeg aan fietsdiefstal?

Aan de gedupeerden, waarvan een fiets is gestolen, hebben we gevraagd naar de inzet van de politie. Er is weinig vertrouwen in het optreden van de politie t.a.v. fietsdiefstal. Ruim driekwart is hier negatief over.

3.4

Fietsparkeren

Fietsers hebben niet alleen behoefte aan veilige, comfortabele en snelle fietsroutes, maar ook aan mogelijkheden om hun fietsen veilig, gemakkelijk en ordelijk te parkeren. Angst voor fietsdiefstal is een veelgenoemde reden voor automobilisten om op de korte afstand niet te fietsen. Fietsparkeervoorzieningen realiseren die op het gebied van kwaliteit, kwantiteit en locatie voldoen aan de vraag, betekent het realiseren van voldoende rekken en klemmen op straat met een goede anti-diefstal bescherming (aanbindmogelijkheid) en zo min mogelijk kans op beschadiging van de fiets, zo dicht mogelijk bij de bestemmingen. Het bieden van een goedkoop of gratis bewaakt alternatief is een goede aanvulling. 43% vindt dat er te weinig fietsenstallingen zijn en 36% vindt dat de fietsen niet veilig kunnen worden gestald.

Fietsmeter Lochem

21

Toelichtingen: • "Mis soms fietsenstallingen bij bushaltes. • "Op station geen mogelijkheid fiets in stalling aan ketting vast te maken, dus diefstal risico. • Er is zelfs geen veilige afgeschermde fietsenstalling bij de school de villa60. Daar staan de fietsen open en bloot op het schoolplein.

Fietsmeter Lochem

3.5

22

Kwaliteit van de fietspaden en -routes

De fiets is (in de meeste gevallen) een niet geveerd voertuig en daarmee is het fietsen meer dan enige andere vervoerswijze gevoelig voor de kwaliteit van het wegdek. Een goed wegdek is allereerst van belang voor het comfort van de fietsrit. Maar onvolkomenheden in het wegdek kunnen ook leiden tot schade aan fiets of bagage en mogelijk zelfs onveilige situaties. Op de vragen over de kwaliteit van de fietspaden en –routes is er een duidelijke tweedeling van ongeveer dezelfde grootte. De ene helft is het er mee eens en de andere helft vindt dat de kwaliteit niet goed is.

In sommige toelichtingen wordt tot in detail beschreven waar het wegdek of de fietsrouten te wensen over laten, zoals: 

"Ik fiets dagelijks naar Deventer vanuit Lochem. De nieuwe verkeerssituatie tussen Lochem en Laren is gevaarlijker geworden. In de oude situatie hadden fietsers voorrang (zoals op bijna alle parallel fietspaden langs provinciale wegen in de gemeente Lochem) helaas is dat nu niet meer zo. Vooral het kruispunt bij het BP tanstation nodigt auto's uit

Fietsmeter Lochem

23

hier met stevige snelheid vd weg te draaien. Ik heb hier al een paar keer flink in mijn remmen moeten knijpen. De weg is te makkelijk hard in te slaan. Verder is het fietspad van Harfsen naar Epse om te fietsen op dezelfde weg als de auto's. Er wordt hier hard gereden en dat is regelmatig best spannend. Een apart fietspad zou de weg naar Deventer een stuk veiliger en prettiger te fietsen maken. 3.6

Vrijliggende fietsvoorzieningen

59% vindt dat er voldoende fietspaden zijn in de gemeente.

3.7

Concurrentiepositie van de fiets

Hoe de concurrentiepositie van de fiets wordt ervaren kan worden afgeleid uit vragen over directheid van de route, oponthoud en de mate van voorrang op kruisingen. In de Ontwerpwijzer fietsverkeer worden vanuit de hoofdeis directheid de volgende ontwerpeisen geformuleerd voor het fietsnetwerk: fietsers hoeven zo min mogelijk om te rijden en op hoofdfietsroutes is de omrijdfactor maximaal 1,2. Verbindingen garanderen een zo vlot mogelijke doorstroming en op hoofdfietsroutes is de ontwerpsnelheid 30 km/uur en bij kruispunten met verkeerslichten wordt de prioriteit ten gunste van de fietsroute ingesteld.

Fietsmeter Lochem

24

De directheid van de route scoort goed. Slechts ± 15% vindt dat er niet direct kan worden gefietst of dat er vaak moet worden omgereden. De voorrang voor fietsers laat nog wel te wensen over. Ruim 61% vindt niet dat ze vaak voorrang hebben op het autoverkeer.

Zijn er dan nog verschillen per kern? Hierbij hebben we de kernen meegenomen met meer dan 5 respondenten en onderdeel van de gemeente Lochem. Barchem en Zwiep zijn het meest positief over de voorrangsregeling.

Uit de toelichtingen:   

Er zijn weinig plekken, althans op de routes die ik fiets waar de fietser voorrang heeft. Bij het kruispunt in Lochem naar bedrijventerrein Aalsvoort is sowieso geen goede situatie voor fietsers "Langs de N348 heb je als rechtdoor rijdende fietser niet altijd voorrang boven auto's die uit zijwegen komen (bijv. bij de Rustiordlaan, een onoverzichtelijke zijweg als je uit Eefde komt). Dat levert doms gevaarlijke situaties op. "Zoals al eerder gezegd, we moeten vaak stoppen.

Een vergelijkbaar percentage 56% vindt misschien ook daardoor dat de auto sneller is dan de fiets in de gemeente. In een landelijke gemeente als Lochem is de auto heel vaak sneller dan de fiets.

Fietsmeter Lochem

3.8

25

Beleidsprioriteiten

Er is gevraagd welke aspecten van het fietsbeleid verbeterd moeten worden in de gemeente. De meerderheid vindt dat de grootste prioriteit moet liggen bij de kwaliteit van de fietspaden en de aanleg van meer vrij liggende fietspaden. 6% vindt dat er niets hoeft te worden verbeterd.

57% is tevreden met de gemeentelijke ambities op het gebied van de fiets. En 43% dus niet. In de toelichting gaven wel heel veel mensen aan, dit niet goed te kunnen beoordelen.

Fietsmeter Lochem

3.9

26

Rapportcijfer fietsklimaat

De respondenten is ook gevraagd naar een algeheel rapportcijfer van het fietsklimaat in de gemeente. Gemiddeld kwam dit uit op een 6+.

Het rapportcijfer hebben we in bovenstaande tabel uitgesplitst per kern en leeftijdscategorie. Wat valt daarbij op:     

Ruurlo met 22 respondenten de hoogste score geeft met een 7. Opvallend omdat Ruurlo geen onderdeel is van de gemeente Lochem, maar men wel tevreden is over het fietsklimaat hier. Eefde scoort met 42 respondenten het laagste rapportcijfer. Een 5+. Eefde wordt ook vaak genoemd in de toelichtingen en springt er negatief uit op het gebied van de subjectieve verkeersveiligheid. De jongeren het fietsklimaat het hoogste beoordelen met een een 6,8. Dit verklaart direct ook de hoge score van Ruurlo. Daar blijken alle respondenten jongeren te zijn. Waarschijnlijk schoolgaand in de gemeente Lochem. De ouderen >60 het fietsklimaat het laagste beoordelen met een 6. Sommige opvallend lage scores worden veroorzaakt, doordat er slechts weinig respondenten zijn in de betreffende kern van een bepaalde leeftijdscategorie.

Voorbeeld toelichtingen m.b.t. Eefde: • De nieuwe situatie in Eefde bij de Schoolstraat/Zutphenseweg vind ik voor fietsers ook niet zo veilig." • "In eefde is het gescheiden fietspad verwijderd!! • In eefde bij het Hart is het gevaarlijk fietsen. Auto's rijden rakelijks langs je heen. 50km!!!! Net zo hard als over de nieuwe rondweg voorbij de rotonde!!! Stuitend!!

Fietsmeter Lochem

4

27

De top 10

De lokale afdeling heeft vanuit de enorme hoeveelheid specifieke toelichtingen een aantal vaker terugkerende opmerkingen in kaart gebracht. Hier is onderstaande top 10 uit ontstaan. 1. De heringerichte Zutphenseweg in Eefde waar veel opmerkingen worden gemaakt over het combineren van auto’s en fietsers. Waarschijnlijk komt dit doordat na de herinrichting nog teveel auto’s door Eefde rijden in plaats gebruik te maken van de rondweg. 2. De Stationsstraat in Lochem met de slechte fietspaden vooral de tegelpaden met losliggende tegels, de telkens opschuivende scheidingsstenen tussen de rijbaan en het fietspad, de te smalle strook op de brug en de rotonde met de Goorseweg. 3. De Onderlangs in Lochem wordt door veel scholieren gebruikt die vanuit Barchem, Ruurlo en Borculo komen. De kwaliteit van deze verbinding is slecht en de directie van de school heeft nog speciaal aandacht gevraagd voor de verharding vanwege een permanente stroom van klachten door de ouders. 4. Het traject Larenseweg, Tramstraat, Julianaweg, Prins Bernhardweg wordt als heel fietsonvriendelijk ervaren omdat er te weinig ruimte is. Vooral de bocht bij de Mauritsweg is voor veel fietsers lastig vanwege de auto’s die van meerdere kanten komen. Speciale aandacht wordt gevraagd voor de kruising Larenseweg, Koedijk, Haalmansweg. 5. De Nieuwstad is te smal voor fietsers en autoverkeer. Daarnaast hebben fietsers moeite met linksaf slaan, komend vanaf het centrum. De voorlooptijd die ze hebben ten opzichte van auto’s is te kort. Daardoor worden ze alsnog door rechtdoor rijdende auto’s gevaarlijk ingehaald. 6. Hoewel het aantal opmerkingen beperkt is wordt toch aandacht gevraagd voor het traject Harfsen Epse. Daar bevinden zich smalle fietssuggestiestroken die normaal door het autoverkeer worden gebruikt. Ondanks dat er een 60-km zone is wordt er duidelijk sneller gereden en ervaren de fietsers deze weg als heel onveilig. Zeker in het donker durft men er niet te fietsen. 7. Onveilig zijn ook de Albert Hahnweg en de Koedijk waar te snel wordt gereden of te weinig ruimte is voor fietsers. 8. De tunnel onder het spoor in Eefde wordt als onveilig gevoeld. Bovendien klaagt men over de drempels en de paaltjes. Dit is al een keer eerder als klacht genoemd. 9. In de omgeving van Gorssel bevinden zich veel recreatieve fietspaden die volgens bewoners slecht worden onderhouden. Het Wielewaalpad en ….pad worden veel gebruikt maar vragen om een betere verharding. 10. In het buitengebied vragen fietsers meer aandacht voor de grote landbouwvoertuigen. De parallelwegen van de N-wegen worden steeds vaker gebruikt voor het landbouwen lokale verkeer conform het provinciale beleid. Hierbij wordt puur ingezet op het faciliteren van de auto. Ondanks de wens om het woon-werk fietsverkeer te stimuleren neemt de kwaliteit van de voorzieningen af. Ook vanuit de zijwegen hebben auto’s voorrang op het fietsverkeer dat op de parallelwegen rijdt. Concreet voorbeeld is de kruising Brenschutte met N332 waar al meerdere keren sprake was van waargenomen bijna-ongelukken.

Fietsmeter Lochem

5

28

Conclusie / Aanbevelingen

Vanuit de ingevulde vragenlijsten en toelichtingen, willen we de meest opvallende zaken hier nog eens belichten en waar mogelijk ook met een aanbeveling komen. 

 







Fietsen leeft enorm in de gemeente Lochem. Een respons van bijna 500 hadden we van tevoren niet gedacht. Uit de bijna 80 pagina’s aan beschrijvende toelichtingen, blijkt dat men er ook echt de moeite voor heeft genomen, om zijn/ haar mening te geven en bij te dragen aan een nog beter fietsklimaat in Lochem. Met dit fietsonderzoek geeft de gemeente Lochem ook aan, serieus te willen luisteren naar de mening van de fietsers zelf. Vermoedelijk is dit nog niet eerder op zo’n grote schaal gebeurt. Het aandeel recreatief en sportief fietsen is aanzienlijk. Hier ligt ook een kans voor de gemeente om dit meer beleidsmatig op te pakken. Niet alleen vanuit het beleidsterrein verkeer- en vervoer, maar ook vanuit recreatie/ toerisme, economie en volksgezondheid. De in de bijlage getoonde Strava heatmap biedt inzicht in de routes waar sportieve fietsers nu vooral gebruik van maken. Fietsverkeersveiligheid is in de toelichtingen wel het onderwerp wat het meeste leeft. Het is goed dat mede op basis van de informatie uit dit onderzoek, nu ook de modelaanpak veilig fietsen wordt uitgewerkt. Dit conform het verzoek wat de minister heeft gedaan aan alle gemeenten in Nederland. De opmerkingen die zijn gemaakt over het slechte onderhoud van wegen / fietspaden en ook de gladheidsbestrijding kunnen als inbreng voor de modelaanpak worden meegenomen. Het fietsklimaat scoort als gemiddeld cijfer een 6+. Een voldoende met veel suggesties voor verbetering. De uitgewerkte top 10 is een mooie basis hiervoor. Wat met name opvalt is het grote verschil in beoordeling per kern. Er zijn een aantal aandachts-kernen, waar gemiddeld een onvoldoende wordt gescoord. Uit de toelichtingen blijkt, dat dit met name wordt veroorzaakt door de subjectieve verkeersveiligheid. Er is steeds meer aandacht voor de stilstaande fiets. Hier zijn veel opmerkingen over gemaakt. Als er meer wordt gefietst is er ook meer behoefte aan fietsparkeervoorzieningen. Ook van belang in relatie tot fietsdiefstal en fietsverkeersveiligheid. Veel gemeenten stellen inmiddels een fietsparkeerbeleidsplan op. CROW Fietsberaad heeft ter ondersteuning inmiddels een fietsparkeertool ontwikkeld.

Fietsmeter Lochem

6

Bijlagen

6.1

Strava Heatmap

29

Strava is een populair informatiesysteem wat gebruikt wordt door de sportieve fietser om allerlei gegevens van de trainings- en vrijetijds fietstochten vast te leggen, zoals afstand, snelheid, hartslag etc. Een en ander kan worden vergeleken met andere fietsers en gedeeld worden op social media. Al die gegevens zijn beperkt inzichtelijk via Strava Global Heatmap. Hiermee krijg je inzicht in de veel gebruikte routes in de gemeente, provincie, land etc. Onderstaand een screen shot van de gemeente Lochem. Met de website: http://labs.strava.com/heatmap kan worden in- en uitgezoomd, al naar gelang de informatiebehoefte.

Fietsmeter Lochem

6.2

30

Verstuurde persbericht

PERSBERICHT

Lochem, 17 november 2015

Lochem voert fietstevredenheidsonderzoek uit Naast de auto is de fiets het meest gebruikte vervoermiddel. De gemeente wil graag weten hoe tevreden inwoners zijn over de fietsvoorzieningen en heeft aan de Fietsersbond gevraagd om dit te onderzoeken. Alle inwoners van Lochem kunnen meedoen met de Fietsmeter, een online onderzoek dat 18 november start. De gemeente Lochem spreekt in de Nota Mobiliteit de ambitie uit om een aantrekkelijke fietsgemeente te zijn en wil het komende jaar de fietsvoorzieningen verbeteren. In de Fietsmeter vraagt de Fietsersbond onder andere of er genoeg fietsenstallingen zijn en of de inrichting van de wegen fietsvriendelijk genoeg is. Inwoners kunnen ook antwoord geven op de vraag welke fietsvoorzieningen de gemeente zou moeten verbeteren. Aanpak De uitkomsten van het onderzoek zet de gemeente in om de kwaliteit van de fietsvoorzieningen het komend jaar aan te pakken. Te denken valt aan het verbeteren of repareren van fietsroutes, fietspaden, stallingen of onveilige situaties. De gemeenteraad heeft hier budget voor beschikbaar gesteld. Fietsmeter Iedereen die in de gemeente Lochem de fiets gebruikt kan de Fietsmeter invullen tussen 18 november en 2 december, via www.fietsmeter.nl Het invullen kost enkele minuten. Onder de deelnemers verloot de Fietsersbond 5 cadeaubonnen van € 50. Zij krijgen per e-mail bericht.

Fietsmeter Lochem

6.3

Bericht in de Berkelbode

31

Fietsmeter Lochem

6.4

De ontwikkelde flyer

32

Fietsmeter Lochem

6.5

Facebook advertentie

33

Fietsmeter Lochem

6.6

Instagram advertentie

34