Radboud stoomt zich klaar

PersoneelsBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 38 NUMMER 3 7 maart 2013

Radboud stoomt zich klaar ‘Toch een invite voor TEDxNijmegen op 8 april, Thankx!’ Op twitter is de tamtam losgebarsten. Uit heel Nederland stromen de inschrijvingen binnen voor de negenhonderd felbegeerde stoelen. Het thema is: de levensweg van 0 tot 110. Jannie Meussen

Op 8 april vindt in de Stadsschouwburg TEDxNijmegen plaats. Het UMC St Radboud is de belangrijkste ‘supporter’. ‘We gaan er echt iets moois van maken’, zegt medeorganisator Marcel Wortel van Communicatie. Het thema is: de levensweg van 0 tot 110. Over wat mensen tegenkomen van conceptie tot de oude dag. Over gezondheid en ziekte, zorgen en verzorgd worden. Er komen zo’n twintig sprekers uit binnen- en buitenland, waaronder kinderrechtenactivist Herman van Veen en onze eigen geriater Marcel Olde Rikkert. Doel van TEDx is niet alleen dat deelnemers een inspirerende dag hebben, maar dat ze ideeën ook verder verspreiden. ‘Dat gaat vanzelf’, zegt Maroeska Rovers. Zij was er vorig jaar bij in Maastricht: ‘Als je in zo’n zaal om je heen kijkt, denk je: “Hier begint de toekomst”. Ik vond het motto van spreekster Clarissa Silva prachtig: “Moed is dingen doen, ondanks dat je er doodsbang

Pagina 3 Epic verandert registratie en uitgifte van medicatie

Pagina 5 Het interview. Bij elke patiënt uit een ziekte zich anders

voor bent”. Ik ben deze boodschap gaan uitdragen. Als onderzoeker en docent begeleid en coach ik veel studenten en promovendi. Ik hoop ze zo te helpen hun eigen grenzen te zoeken.’ ‘Kunnen ook gewone mensen zich opgeven?’, vraagt iemand op twitter. ‘Ja, het is voor iedereen met hart voor de (toekomst van de) gezondheidszorg’, is het antwoord. Er is echter veel meer vraag dan de negenhonderd stoelen. Belangstellenden moeten bij de inschrijving daarom aangeven, waarom ze onmisbaar zijn bij dit evenement. ‘We selecteren onder andere op iemands achtergrond, netwerk, beroep en argumentatie om er bij te willen zijn. Met een gemêleerd gezelschap is de kans groter dat de ideeën zich wijd verspreiden’, benadrukt Wortel. ‘Uiteraard zijn er voldoende plaatsen voor medewerkers gereserveerd, want de ideeën moeten natuurlijk ook binnen het Radboud landen.’ n

Aan Radboudmedewerkers worden vier extra kaartjes uitgeloofd. Daarvoor moet je wel iets doen. Schrijf een blog van circa 350 woorden rond een thema dat een raakvlak heeft met je werk. De vier beste inzenders zijn verzekerd van een plek bij TEDxNijmegen, en ze mogen ook aanschuiven bij het sprekersdiner de dag ervoor. Bovendien komen hun bijdragen op de TEDxwebsite, op intranet en/of in Radbode. Inschrijven is nog mogelijk. Meer informatie: www.tedxnijmegen.nl, twitter (@tedxnijmegen) en facebook.com/tedxnijmegen.

Pagina 6 Reportage: Landelijke erkenning voor Craniofaciaal Team

Pagina11 Het betoog: Marktwerking: zorg of zegen?

radbode 3 - 2013

IN BEELD

En verder... Nieuwsladder  In bedrijf  De mens als unieke constructie  Mensen, In Memoriam Karin Leenders  Wetenswaardig  Het verhaal achter het getal, Ethiek 

Colofon Radbode is het personeelsblad van het UMC St Radboud. Oplage: 13.000 Redactie: Nelleke Dinnissen, Jannie Meussen, Gijs Munnichs en Marjan Wassenaar. Aan dit nummer werkten mee: Jeroen Balemans, Flip Franssen, Aliëtte Jonkers, Frank Muller, Maria van den Muijsenbergh en Marc van Teeffelen. E-mail: redactie@sb. umcn.nl, telefoon: 024-3617261 Correspondentie: UMC St Radboud, 911 Productgroep Communicatie. Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: Peter van Dijk, prof.dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat. Vormgeving en layout: Puntkomma Nijmegen Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, 0235714745, e-mail: [email protected] Abonnement: 13,60 euro, informatie Hans Fleurkens, 024-3619084. De volgende Radbode verschijnt vrijdag 21 maart 2012.

Voormalig burgermeester Guusje ter Horst - nu voorzitter Longalliantie Nederland - was weer even terug in Nijmegen, waar ze ‘een officiële handeling’ verrichtte, ter ere van het eerste lustrum van het Regionaal Astma en Allergie centrum voor kinderen (RAAcK). Foto: Marc van Teeffelen

193 Zoveel collega’s zijn op dit moment actief op Yammer, de zakelijke variant van Twitter en Facebook. Op Yammer deel je informatie, ervaringen, tips e.d. met je collega’s binnen hetzelfde bedrijf. Ook kun je elkaar op een laagdrempelige manier vragen stellen in de trant van ‘Wie heeft/weet/kan…?” 193 ‘Yammeraars’ binnen het UMC St Radboud klinkt niet spectaculair. Maar de potentie is groot. Wereldwijd heeft Yammer circa 5 miljoen gebruikers. In Nederland gebruiken zo´n 500.000 mensen het. Het yammernetwerk van UMC St Radboud telt nu twintig groepen. Geriatrie heeft met 45 leden een van de actiefste en grootste groepen. “We zochten een soort smoelenboek voor een steeds groter wordende afdeling. Ook wilden we graag op de hoogte blijven van wat iedereen doet”, vertelt oprichter René Melis. Geriatrie heeft ook een besloten community die gebruikt wordt voor interne communicatie. Ziet Melis Yammer daarmee ook als alternatief voor Intranet? “Nee.Het is een middel waarmee je behalve kunt netwerken, elkaar ook makkelijker op de hoogte kunt houden, en elkaar kunt helpen. Intranet en Teamsites zijn meer geïnstitutionaliseerde instrumenten die een ander doel dienen, bijvoorbeeld het bieden van informatie over Services en interne nieuwsvoorziening. Yammer is van de medewerkers zelf en dat is nou net het leuke.” JB

Yammer proberen? Aanmelden kan eenvoudig op www.yammer.com. Een yammernetwerk is gebaseerd op het achterste gedeelte (na de @) van het mailadres van alle deelnemers. Bij het aanmaken van een profiel voer je daarom niet je “normale” mailadres in, maar je z-nummer, gevolgd door @umcn.nl. Hier een fictief voorbeeld: z0317139@ umcn.nl. Zoek zodra je bent ingelogd mensen en groepen die voor jou interessant zijn. En nodig als je bent aangemeld vooral ook je collega’s uit!

getweet Arie Barendrecht @ArieBarendrecht @TEDxNijmegen Door op 8 april aanwezig te zijn hoop ik als jonge verpleegkundige vanuit bottom-up voor verspreiding ideeën te zorgen.

Job van Dijk @jobvandijk @TEDxNijmegen Because I think WE can make a difference. “The ‘I’ in illness is isolation, and the crucial letters in wellness are ‘we’.”

Hans Bot @Tr0ttr @TEDxNijmegen would be my opportunity learn/experience how to put humans in a healthtech context, and healthtech in a human context.

barbera v. reijswoud @perentaartje @TEDxNijmegen: why I would like to come to #TEDxNijmegen? Silly question. Because.

Leo goes Paleo @LeogoesPaleo  27 feb I want to live life to the fullest,stay as healthy as possible to do so and inspire others to do the same. @TEDxNijmegen helps me with that!

Yvonne Schoolderman @Iefonnuh1 @TEDxNijmegen Door ziekte kom ik de laatste jaren nauwelijks het huis uit. Zou mij graag willen laten inspireren. En mijn wereld vergroten.

AGENDA 26 maart: Soeterbeeck Programma: “The Future of Regenerative Medicine”; lezing door Anthony Hollander, hoogleraar Reumatologie en Tissue Engineering aan de Universiteit van Bristol en directeur van de School of Cellular and Molecular Medicine. Thema: tissue engineering: het kweken van levend weefsel dat in een mens kan worden aangebracht. Misschien kan in de toekomst zo elk type weefsel in iedere denkbare vorm op bestelling worden gekweekt. Locatie: Collegezalencomplex RU, Mercatorpad 1, van 20.00 – 22.00 uur. Inschrijven via www.ru.nl/sp/hollander. 28 maart: voorlichtingsavond niertransplantatie en nierdonatie. Voor (pré)dialysepatiënten, donoren, familie en vrienden. Ook hulpverleners en verpleegkundigen van dialysecentra en verpleegafdelingen zijn van harte welkom. Thema: de medische, verpleegkundige en psychosociale kant rond niertransplantatie en –donatie. Locatie: Radboud Auditorium, van 18.45 - 21.30 uur.

Oecumenische vieringen Elke zondag om 10.00 uur in het Personeelsrestaurant. Zondag 10 maart, voorganger Jacqueline van Meurs; zondag 17 maart, voorganger Linda Modderkolk; Palmzondag 24 maart, voorganger Richart Huijzer; 1ste Paasdag 31 maart, voorgangers Jack de Groot en Anneke de Vries; Witte Donderdag 28 maart, Stiltecentrum: Kleine Oecumenische Viering, 19.00 uur, voorganger Anneke de Vries Goede Vrijdag 29 maart, Personeelsrestaurant: Meditatieve viering, 19.30 uur, voorganger Anneke de Vries

P AO H e y e n d a e l Voor programma en nadere info: www.paoheyendael.nl

Radboud Zorgacademie evelyn visschedijk @eef_deelt @TEDxNijmegen ik graag! alleen al omdat ik aan het bezoek vorig jaar zulke waardevolle contacten en ideeën heb overgehouden #TEDxNijmegen

2

Sectie Bijscholing van de Radboud Zorg­academie verzorgt bijscholing voor mede­werkers en voor externe klanten. Meer informatie: Radboudzorgacademie.nl ➞ bijscholing.

3 4 9 10 11 12

b eleid

radbode 3 - 2013

nieuwsladder Doe mee met de Radboud Alpe d’HuZes Spinning Clinics Zestien enthousiaste medewerkers gaan op 6 juni op de Alpe d’Huez de strijd aan tegen kanker om geld in te zamelen voor Alpe d’HuZes, een partner van KWF kankerbestrijding. Voorafgaand, op 7 april, organiseren deze Radboudcollega’s in het Gymnasion de Radboud Alpe d’HuZes Spinning Clinics. Er zijn drie clinics: 14.15-15.15 uur: clinic door Leontien van Moorsel 15.30-16.30 uur: videoclinic beklimming Alpe d’Huez 16.45-17.45 uur: clinic door Leontien van Moorsel Doe mee met de Spinning Clinics op zondag 7 april en koop een ticket voor één of meer clinics. Aanmelden kan door een e-mail te sturen naar [email protected] of [email protected]. nl en per clinic 25 euro over te maken op bankrekening 23.12.54.172 t.n.v. UMC St Radboud Nijmegen. Vermeld daarbij: spinningfiets, je naam, de gewenste clinic(s), 100223 sponsoring Alpe d’HuZes 2013. Foto: Frank Muller

‘Het medicatieproces verloopt straks doelmatiger, efficiënter en patiëntvriendelijker.’

Epic grote kans voor medicatieproces Met de komst van het nieuwe EPD veranderen ook de processen rond uitgifte en registratie van medicatie. Een blik op de (nabije) toekomst, waarin polsbandjes, depotheken en ‘dedicated’ medewerkers een belangrijke rol spelen. Gijs Munnichs

Op 27 oktober gaat Epic ‘live’, het nieuwe elektronische patiëntendossier (EPD). Voordeel is dat elke zorgverlener altijd beschikt over de actuele gegevens over het gebruik van geneesmiddelen. Veiliger voor de patiënt én doelmatiger voor de zorgverlener. Tegelijk vraagt dit om nieuwe werkprocessen. Remco de Jong, proceseigenaar geneesmiddelenvoorziening, heeft samen met Beter 2.0 vormgegeven hoe het medicatieproces er met de komst van Epic uit gaat zien. Er is groen licht om deze plannen uit te voeren. Veranderingen waarmee álle verpleegkundigen, artsen, apotheekmedewerkers én patiënten te maken krijgen.

‘Dedicated’ medewerker Het medicatieproces ‘start’ bij de opname of het ziekenhuisbezoek van de patiënt. Nu is niet altijd duidelijk wie het geneesmiddelengebruik van de patiënt in kaart brengt. Straks doet een ‘dedicated’ medewerker dit. ‘Deze speciaal hiervoor opgeleide verpleegkundige of apothekersassistent verzamelt de gegevens over het medicatiegebruik, voert een gesprek hierover met de patiënt en legt de gegevens vast in Epic. Hierdoor beschikt de arts over alle medicatiegegevens van de patiënt’, vertelt De Jong. ‘Efficiënter en doelmatiger. De arts hoeft dit niet meer zelf op een rij te zetten en kan zich volledig richten op de klachten van de patiënt.’ ‘Hierbij gaan we in Epic gegevens van andere apothe-

Klaar als Epic live gaat •  Het toedienen van medicijnen wordt geregistreerd via barcodes. • Ziekenhuisbreed zijn de toedieningstijden hetzelfde. • De klinieken werken met ‘dedicated’ medewerkers die bij opname het medicatiegebruik van patiënten in kaart brengen. Poliklinieken volgen later. • De eerste ‘depotheek’, in gebouw Vrouw en Kind, is gereed.

ken over iemands geneesmiddelengebruik direct naar ons EPD importeren’, voegt Armand van Oosterwijck, projectleider Medicatie en Oncologie Beter 2.0, toe.

Doorgebruiken thuismedicatie In het nieuwe medicatieproces wordt het doorgebruiken van thuismedicatie tijdens opname in het UMC gestimuleerd, waardoor er veel minder geneesmiddelen vervangen hoeven te worden. Als er aanvulling van thuismedicatie nodig is, wordt een verpakking op naam van de patiënt afgeleverd. Bij ontslag neemt de patiënt zijn voorraad mee naar huis of naar de andere zorginstelling. De Jong: ‘Dat is prettiger voor de patiënt en bevordert de therapietrouw.’

Depotheken Het voor toediening gereedmaken van geneesmiddelen gebeurt straks veel minder op de afdelingen, maar bij voorkeur in ‘depotheken’. Deze depotheken komen op verschillende plekken in het UMC, dichtbij de verpleegafdelingen en poliklinieken. ‘In deze ruimtes, die voldoen aan alle hygiënevoorschriften, heeft men alle aandacht om de medicatie gereed te maken’, zegt De Jong. ‘Ook dit wordt door speciaal opgeleide verpleegkundigen en apothekersassistenten gedaan.’

Polsbandjes Het toedienen van medicatie gebeurt straks veiliger. Dit wordt namelijk zoveel mogelijk via barcodes gedaan. Een patiënt krijgt een polsbandje met barcode. De zorgverlener logt in Epic in, scant het geneesmiddel en het polsbandje van de patiënt. ‘Epic controleert vóór toediening of het juiste geneesmiddel, op het juiste tijdstip aan de juiste patiënt wordt gegeven en registreert de toediening’, zegt Van Oosterwijck: ‘Een zorgverlener voert dit dus meestal niet meer handmatig in. Ook de tijdstippen van toediening zijn straks UMC-breed hetzelfde. Met deze werkwijze worden fouten voorkomen.’

Stip aan de horizon Deze en andere veranderingen in het medicatieproces worden in deelprojecten uitgewerkt. ‘De komende maanden willen we bijvoorbeeld uitzoeken hoeveel van de genoemde “dedicated” medewerkers we nodig hebben. Maar ook op welke plekken de depotheken in het UMC komen’, zegt De Jong. ‘De Medicatiecommissie, bestaande uit artsen, verpleegkundigen en apotheekmedewerkers, adviseert daarbij. Een aantal zaken is al bij het ‘live’ gaan van Epic gereed, voor andere processen is langere tijd nodig. De stip aan de horizon is gezet. De komst van Epic is een prachtige kans om het medicatieproces doelmatiger, efficiënter en patiëntvriendelijker te laten verlopen.’ n

3

Demonstraties Epic In februari vonden wekelijks Epic-demo’s plaats. Deze demo geeft een eerste indruk van het nieuwe EPD en richt zich op de ziekenhuisbrede processen. Elke medewerker is welkom. Ook is er ruimte voor vragen. Er zijn nog demo’s op 18 maart (Auditorium, route 296) en 11 april (Hippocrateszaal, route 77), beide van 17.00 tot 18.00 uur. Op 20 en 21 maart vindt de WorkFlow WalkThrough plaats. Deze bestaat uit drie evenementen. In de eerste bijeenkomst (woensdag 20 maart, 9.0012.00 uur, Auditorium) wordt een uitgebreide demo gegeven van Epic. De hoofdrolspelers zijn artsen, verpleegkundigen, ondersteuners én een patiënt. Deze bijeenkomst is bedoeld voor iedereen. Tijdens het tweede evenement (20 maart, 13.00-17.00 uur, diverse locaties) zijn er acht demo’s voor specifieke doelgroepen (medewerkers zijn uitgenodigd via Outlook). In de derde bijeenkomst (donderdag 21 maart, 16.15-18.45 uur, Auditorium) staat het werkproces van artsen centraal. Met een drietal demonstraties kunnen zij kennismaken met Epic. Aanmelden voor de bijeenkomsten kan via [email protected].

Radboud scoort goed op voedselveiligheid Het UMC St Radboud kreeg op 28 februari onverwacht bezoek van de inspecteur van de Nederlandse voedselwarenautoriteit, in het kader van de voedselveiligheid binnen de Nederlandse ziekenhuizen. Stafmedewerker Food & Beverage Sandra van Elk bracht samen met de inspecteur een bezoek aan de afdelingen Q1A (Neonatologie), C4 (Cardiologie, CTC,Longziekten) en E00 (Hematologie). Daarnaast liepen zij een ronde door de papkeuken en de assemblagekeuken patiëntenvoeding. De inspecteur was vol lof over de organisatie, naleving en uitvoering van de HACCP-richtlijnen binnen alle afdelingen. Er was op geen enkele afdeling een verbeterpunt of kritisch punt te ontdekken. De temperaturen waren overal perfect en ook de houdbaarheidsdata (THT) en het stickeren werd overal goed nageleefd. Dat gold ook voor de aanwezige kennis bij de medewerkers die Van Elk en de inspecteur spraken. De inspecteur gaf dan ook aan dat er ziekenhuizen zijn die aan ons een voorbeeld kunnen nemen op dit gebied.

i n b e d r i j f

radbode 3 - 2013

90 jaar Radboud Universiteit

Radboud Sports Dit jaar bestaat de Radboud Universiteit negentig jaar. Dat viert de universiteit van 16 mei tot en met 2 juni met een gevarieerd programma. Samen met studenten en medewerkers van zowel de Radboud Universiteit als het UMC St Radboud. Op 16 mei is er tussen 13.00 en 17.00 uur een groots opgezette sportmiddag voor medewerkers, studenten en alumni. De sportmiddag wordt gehouden op het Gymnasion / Universitair Sportcentrum. Acht teams van de Radboud Universiteit en UMC St Radboud (in totaal zo’n negenhonderd medewerkers!) gaan in verschillende sporten met elkaar in competitie. Radboud Sports eindigt met een spectaculaire finale.

Aantal zuigelingen met complicatie naast moeder

Wil jij de eer van het UMC St Radboud of de Medische Faculteit verdedigen? Meld je aan voor één van de sportteams. Voor de volgende sporten zijn we op zoek naar medewerkers: basketbal, hockey, tennis, voetbal, volleybal, cross country, fietscross, sterkste team, survival/hindernisbaan en schaken. Iedereen die mee wil doen, is van harte welkom. Je kunt je opgeven door een e-mail te sturen naar Marjolijn Klomp, [email protected]. Geef aan: In welke sport je bent geïnteresseerd, op welk niveau niveau je de sport beoefent en je eventuele voorkeur voor één van de twee teams. Plus het telefoonnummer is waarop we je mogen bellen.

Een aantal pasgeborenen met lichte complicaties mag sinds 1 januari van dit jaar, dichtbij moeder op verpleegafdeling Verloskunde verblijven. Het gaat onder andere om zuigelingen waarvan de moeder drager is van B streptokokken, een bacterie, die tijdens de bevalling overgedragen kan worden op haar kind. Andere zuigelingen kampen met bloedsuikerschommelingen of met een verhoogd bilirubinegehalte in het bloed. ‘Voorheen gingen deze kinderen naar de kinderafdeling Medium Care, en werden gescheiden van hun moeder. Nu kunnen zij op de verpleegafdeling Verloskunde blijven, naast het bed van de moeder’, vertelt teamleider Adriënne van den Berg. ‘Heel belangrijk voor de moeder-kindbinding.’

Radboud Rocks: kom je ook?

Scholing

De prijsuitreiking van Radboud Sports vindt plaats op het hoofdpodium van het aansluitende Radboud Rocks in park Brakkenstein. Tussen 17.00 – 22.00 uur is er een grandioos festival voor zevenduizend studenten en medewerkers van de Radboud Universiteit en het UMC St Radboud. Hoofdacts: Ilse de Lange en Racoon. Meer informatie over het programma wordt in de komende weken bekendgemaakt. Kaartjes kosten e 7,50 per stuk (maximaal twee per persoon) en kunnen vanaf 18 maart worden besteld via www.ru.nl/radboudrocks. De voorverkoop voor Radboud Rocks start op maandag 18 maart. Het aantal toegangskaarten is beperkt. Wil je meer weten over het totale lustrumprogramma van de Radboud Universiteit, kijk dan op intranet.

In totaal zijn 63 verpleegkundigen geschoold door kinderartsen en verpleegkundigen van Neonatologie. ‘Verpleegkundigen die de zorg over deze zuigelingen krijgen moeten goed op de hoogte zijn van de gevaren en risico’s. En de protocollen plus voorbehouden handelingen, zoals de hielprikafname bij zuigelingen, volledig beheersen’, vertelt Van den Berg. Het scholingstraject is opgezet in samenwerking met Neonatologie. In de overgangsfase kunnen verpleegkundigen van Verloskunde een beroep doen op medewerkers van de Medium Care Neonatologie.  ND

Moeder-kindbinding

Gezondheidswinst

Mobiel door een schoudertas

Het is Gidi van Neerven al jaren een doorn in het oog: patiënten die met een infuuspaal door de gangen van het ziekenhuis sloffen. Het belemmert hen enorm in hun bewegingsvrijheid. ‘Vaak moet na een operatie vocht worden afgevoerd naar drainflessen’, legt van Neerven uit. ‘Patiënten blijven daardoor liever in bed. Van mobiliteit is dus geen sprake, terwijl dat juist zo goed is voor het herstel. Iemand die in bed ligt verliest niet alleen spierkracht in benen armen, borst en buik, maar het is ook een aanslag op de longspieren. Een verminderde longcapaciteit geeft bovendien meer risico op een longontsteking.’ Onlangs liet Van Neerven een tas ontwerpen voor in totaal drie drainflessen en testte deze bij een patiënt. De man kon niet alleen door het ziekenhuis wandelen, maar ook zijn verlangen om sneeuw onder zijn voeten te voelen, ging in vervulling.

4

‘Het is mooi om een patiënt zo blij te zien’, aldus van Neerven. ‘Die man leek ineens tien jaar jonger. Zo’n schoudertas is een simpele oplossing die voor de patiënt heel comfortabel is en bijdraagt aan een betere kwaliteit van zorg. Het zou mij niks verbazen als patiënten hierdoor sneller genezen en de ligduur korter wordt. Mobilisatie van patiënten levert immers bijna altijd gezondheidswinst op.’ Van Neerven is lid van een van de X-teams die zich onder andere bezighouden met onderscheidende kwaliteit, persoonsgerichte zorg, personalized medicine, innovatie etcetera. In het X-team “Onderscheidende kwaliteit” werd het idee van de schoudertas enthousiast ontvangen. Van Neerven gaat dit de komende tijd verder uitwerken. ND

Certificaat voor Apotheek

Geneesmiddelenbereiding voor geavanceerde therapie

De Apotheek heeft een GMP-certificaat gekregen van de Inspectie (IGZ) voor de bereiding van geneesmiddelen voor geavanceerde therapie (ATMP’s). Paul Smits, decaan/vicevoorzitter Raad van Bestuur, reikte op 19 februari dit certificaat uit aan Marieke Welzen, ziekenhuisapotheker Cellulaire Therapie in het Radboud. Om zelf geneesmiddelen te bereiden, heeft een apotheek een fabrikantenvergunning en een GMP-certificaat nodig. GMP (Good Manufacturing Practice) is dé standaard voor geneesmiddelenbereiding. De Apotheek heeft sinds 2009 een fabrikantenvergunning en een GMP-certificaat voor diverse geneesmiddelen. Vorig jaar december beoordeelde de Inspectie het kwaliteitssysteem en de bereidingsruimtes voor het zelf bereiden van een nieuwe groep geneesmiddelen: de ATMP’s. Het gaat hier om celtherapieproducten, die worden gebruikt in klinisch geneesmiddelenonderzoek bij patiënten met specifieke hematologische en oncologische aandoeningen. Reguliere behandelmethoden zijn niet beschikbaar voor deze patiënten of schieten te kort. ‘Wij hebben volgens de Inspectie als eerste ziekenhuis in Nederland de vergunning in één keer gehaald’, zegt Welzen trots. De inspecteurs waarderen de goede samenwerking tussen de betrokken afdelingen: Tumor Immunologie, Laboratoriumgeneeskunde (Hematologie) en Apotheek. Verder vond de Inspectie dat de “cleanrooms” (ruimten voor geneesmiddelenbereiding) er na de bouwtechnische aanpassingen uitstekend uitzagen.  GM

Goede zorg

Nachtburgemeester deelt dankhartjes uit Doro Krol, Nachtburgemeester van Nijmegen, heeft op 25 februari de verpleegafdeling E00 van Hematologie bezocht om dankhartjes uit te reiken. Zij wil daarmee de afdeling bedanken voor de goede zorg die de medewerkers aan de patiënten geven. Circa veertig medewerkers kregen van Doro persoonlijk een dankhartje opgespeld. De Rolero’s zorgden met mondharmonica en contrabas voor muzikale ondersteuning. Speciaal voor deze gelegenheid schreef dichter Sanne de Leeuwerk het gedicht ‘Je bent mijn grote liefde’, wat zij aan de medewerkers voordroeg.

i n t e rv i e w

Samen, voor élk individu

Andrea Evers: ‘Vernieuwing in topwetenschap gebeurt altijd op de grens van het ene wetenschapsgebied met het andere.’

Elke patiënt is uniek in zijn genetisch profiel, persoonlijkheid en leefstijl. Om zorg op maat te leveren, is wetenschappelijk onderzoek nodig. Daarom is Radboud Personalized Healthcare hét onderzoeksthema voor het Radboud. Andrea Evers, medevoorzitter werkgroep Personalized Healthcare: ‘De tijd dat er voor een ziekte één oorzaak of behandeling is, is voorbij.’ Gijs Munnichs

‘Door Personalized Healthcare krijgen we in Nederland uiteindelijk 16 miljoen zorgmodellen’, zegt Andrea Evers (Medische Psychologie). ‘De tijd dat er voor een ziekte één behandeling is, is voorbij. Bij elke patiënt uit een ziekte zich anders. Dit hangt van veel factoren af, zoals iemands genetisch profiel, fysiologie, omgevings- en persoonsfactoren en levensstijl. Personalized Healthcare heeft als doel om op al deze vlakken onderzoek te doen, zodat we preventie, diagnostiek en therapie op maat kunnen geven.’ Prof. dr. Evers was samen met prof. dr. Alain van Gool voorzitter van de werkgroep Personalized Healthcare. Deze werkgroep – ingesteld door decaan/vicevoorzitter RvB Paul Smits – heeft het voortouw genomen om

Health Valley Event Woensdag 13 maart vindt het Health Valley Event plaats in De Vereeniging in Nijmegen. Dit event is een ontmoetingsplaats voor iedereen die betrokken is bij innovaties in de gezondheidssector. Andrea Evers spreekt er over Radboud Personalized Healthcare in relatie tot onderzoek en innovaties in de zorg. Ook wordt decaan/vicevoorzitter RvB Paul Smits geïnterviewd over Personalized Healthcare als het onderzoeksthema voor het Radboud. Meer info: www.health-valley. nl/event.

Personalized Healthcare als hét overkoepelend onderzoeksthema voor het Radboud uit te werken. Met dit thema wordt het fundamentele onderzoek naar het ontstaan van ziektes, op niveau van moleculen en cellen, verbonden met het toegepaste onderzoek, waarbij bijvoorbeeld het effect van leefstijl op een ziekte wordt gemeten. In de werkgroep zaten fundamentele en toegepaste wetenschappers, clinici en zorginnovators, maar ook communicatiedeskundigen en – niet onbelangrijk – patiënten. In de zorg staat “patiënt als partner”al aardig op de kaart. De wetenschap lijkt met Personalized Healthcare als hét onderzoeksthema een inhaalslag te maken. ‘Je moet vernieuwingen altijd van meerdere kanten aanvliegen. Vroeger had de fundamentele wetenschapper het idee: mijn onderzoek bereikt pas op héél lange termijn de patiënt.De clinicus dacht: met de bevindingen van de wetenschapper kunnen we niets in de praktijk. Met Radboud Personalized Healthcare komen deze werelden samen. De hele onderzoekslijn is hierbij vertegenwoordigd – van fundamentele tot toegepaste wetenschapper. En er is nauwe afstemming tussen de onderzoeker, behandelaar én patiënt: “Personalized and Participatory Healthcare”.’ ‘Allerlei risicofactoren spelen een rol in het ontstaan en beloop van ziektes: een gen, levensstijl, een omgevingsfactor enzovoorts. Je kunt pas een goed advies geven, als je zicht hebt op al deze factoren en de manier waarop ze elkaar beïnvloeden. Dat vraagt om samenwerking tussen wetenschappelijke disciplines. Daarin is ons UMC internationaal zeer onderscheidend, dat maakt Radboud Personalized Healthcare uniek, maar dat kunnen we nog verder uitbouwen.’

5

radbode 3 - 2013

Foto: Marc van Teeffelen

Kun je een voorbeeld noemen van die samenwerking? ‘Vanuit mijn eigen onderzoek: de samenwerking tussen bijvoorbeeld de dermatoloog, immunoloog, endocrinoloog en psycholoog bij onderzoek naar stress en zelfmanagement in de zorg voor psoriasispatiënten. Vergelijkbare voorbeelden waarin fundamentele en toegepaste wetenschappers nauw samenwerken, zijn er ook voor prostaatkanker, malaria, zeldzame metabole aandoeningen en het genomics-onderzoek. Vernieuwing in topwetenschap gebeurt altijd op de grens van het ene wetenschapsgebied met het andere. Personalized Healthcare zorgt voor verbinding tussen disciplines, en biedt daarom volop kansen voor innovatie.’ Personalized Healthcare betekent dat elke patiënt andere zorg krijgt. Verdwijnt daarmee ook het onderzoek, waarbij het effect één behandeling gemeten wordt bij een grote groep patiënten? ‘Er zijn mensen die deze vorm van wetenschap niet meer van deze tijd vinden. Ik verwacht dat we deze klinische trials als een van de methoden blijven doen. Maar het is te beperkt om alleen op basis hiervan je advies te geven. Het beantwoordt slechts één vraag, terwijl er wel tien vragen liggen. We zullen steeds meer onderzoek doen met grote databestanden, waarbij we subgroepen selecteren om de invloed van een bepaalde factor te analyseren op iemands ziekte.’ ‘Door wetenschappelijk onderzoek kunnen we de patiënt informeren over allerlei risicofactoren die het beloop van zijn ziekte kunnen beïnvloeden. In de toekomst zal er veel vaker één diagnostisch instrument zijn, waarin bijvoorbeeld de genetische test, immunologische test en psychologische vragenlijst geïntegreerd zijn. De verantwoordelijkheid van de arts wordt steeds meer om de patiënt over de bevindingen hieruit goed te informeren, en samen met de patiënt beslissingen te nemen over de behandeling.’ Er is veel draagvlak voor Personalized Healthcare. De PI’s (Principal Investigators) en onderzoeksdirecteuren zijn er voorstander van, ook mensen buiten het onderzoek zijn bijna allemaal enthousiast: arts, verpleegkundige en student. De tijdgeest is steeds meer gericht op “wij”. Samen kunnen we Personalized Healthcare waarmaken. Zodat ieder persoon samen met de behandelaar, op basis van wetenschappelijke inzichten, kan beslissen over de voor hem of haar meest passende adviezen.’n

r r eportage

Landelijke erkenning voor Cran Het UMC St Radboud mag zich sinds kort het tweede landelijk erkende expertisecentrum op het gebied van craniosynostose noemen. Bij kinderen met deze aandoening zijn één of meer schedelnaden te vroeg gesloten. Daardoor ontstaat een schedelafwijking. In Nijmegen wordt dit probleem verholpen met een endoscopische behandeling die minder belastend is en weinig complicaties geeft. Na de ingreep kan het kindje na één dag alweer naar huis.

Na de endoscopische operatie dragen kinderen met craniosynostose voor een periode van 9 tot 11 maanden een speciale voortijdig zal dichtgroeien.

Aliëtte Jonkers

zogenoemde lambdanaad aan de achterkant van zijn schedel is dicht. En die moet open.

Beknelde hersenen Kinderafdeling De Zee, neurochirurgie. Gaby en Robbert Zeegers uit Groesbeek komen hun zoontje Senn van drie maanden brengen. Senn lacht vanuit zijn kinderwagen naar zijn moeder. ‘Hé, lekker ding!’ roept ze vrolijk terug. De ouders ogen ontspannen, maar dat is schijn: vader Robbert vertelt dat hij al de hele dag ‘met zijn ziel onder de arm loopt’. Want morgen wordt Senn geopereerd. De

Zo’n 100 à 150 kinderen worden jaarlijks met een craniosynostose geboren. Dat wil zeggen dat een of meer naden tussen de verschillende platen waaruit de schedel bestaat te vroeg sluiten. De aandoening ontstaat meestal al voor de geboorte, zodat deze kinderen geboren worden met een afwijkende schedelvorm. Welke vorm dat is, is afhankelijk van welke naad te vroeg

sluit. De bekendste vorm is de bootschedel: doordat de pijlnaad gesloten is, kan de schedel niet naar opzij uitgroeien. De schedel is dan lang van voor- naar achterhoofd en smal van oor tot oor. Bij Senn is er sprake van een andere vorm. Hij heeft een scheef achterhoofd doordat de lambdanaad, linksachter op zijn schedel, gesloten is. De medische term daarvoor is occipitale plagiocephalie. Daarnaast heeft hij een voorkeurshouding: hij ligt veel op één kant en ook dat helpt niet mee. Het is belangrijk om een schedelafwijking te behandelen. Dat gebeurt niet alleen vanuit esthetisch oogpunt. De naden zijn belangrijk voor de groei van de schedel. En die groei moet weer gelijke tred houden met de groei van de hersenen. Wanneer de schedel niet meegroeit omdat er een naad gesloten is, kunnen de groeiende hersenen bekneld raken. De druk in het hoofd kan daardoor stijgen, wat schadelijk is voor de ontwikkeling van de hersenen.

Bloedverlies

Senn en zijn vader poseren in het laboratorium voor 3D-beeldvorming, dat een belangrijk en uniek onderdeel vormt in het hele behandeltraject. Foto: Flip Franssen

6

Op de kinderafdeling verwelkomt kinderverpleegkundige Dave van Haasteren het gezin Zeegers. Hij laat de kamer zien waar Senn de komende twee nachten zal verblijven en de rest van de afdeling. Er is zelfs een snoezelkamer met zachte muziek, lavalampen en loungekussens. Senn is al ‘zen’ van zichzelf: hij oogt helemaal op zijn gemak en tovert voortdurend glimlachjes tevoorschijn. De bijna acht kilo zware baby is altijd al gemakkelijk geweest, vertelt moeder Gaby. ‘Vanaf het begin af aan sliep hij ’s nachts heerlijk door. Ideaal.’ Ook als Senn even later een hielprik krijgt voor bloedafname blijft Senn opgewekt om zich heen kijken. ‘Tja’, zegt kinderverpleegkundige Dave, ‘het klinkt een beetje gek, maar eigenlijk zou het mooi zijn als hij even flink ging huilen. Daar gaat het bloed lekker van stromen en dan zijn we sneller klaar.’ Dat gebeurt niet: Senn geeft geen kik als de naald zijn voetje in gaat. Drupje voor drupje vangt Dave het bloed op in kleine buisjes. Voorafgaand aan de operatie moet duidelijk zijn wat de bloedgroep is en hoe hoog het hemoglobinegehalte is. Na de operatie wordt het hemoglobinegehalte opnieuw bepaald, om het bloedverlies in kaart te kunnen brengen. Mocht dat teveel zijn, dan kan het kindje extra bloed krijgen. Bij een minimaal-invasieve operatie is

r a d b o d e 3 - 2 0 1 3

niofaciaal Team ‘Er zit toekomstmuziek in ons Centrum voor Schisis en Craniofaciale Afwijkingen’

e helm, die ervoor zorgt dat de opengemaakte naad niet weer

dat eigenlijk bijna nooit nodig: het bloedverlies is dan maar 30 tot 40 milliliter. Bij open chirurgie, waarbij de schedelplaten worden gelicht en het voorhoofd en soms ook de bovenste oogkassen opnieuw moeten worden gemodelleerd, is dat heel anders. Dat is een operatie waarbij een kind 150 tot 250 milliliter en in sommige gevallen zelfs 500 milliliter bloed verliest. Zo’n operatie brengt grote risico’s met zich mee, waardoor de kindjes meestal een bloedtransfusie nodig hebben en na de operatie op de Intensive Care moeten verblijven.

Het Centrum voor Schisis en Craniofaciale Afwijkingen binnen UMC St Radboud bestaat al 44 jaar, maar heeft onlangs een veel grotere bekendheid gekregen. Dat komt doordat het Craniofaciaal Team – dat samen met het Schisis Team het Centrum vormt – in januari 2013 officieel is bekroond tot het tweede landelijke expertisecentrum op het gebied van craniosynostose. Kinderneurochirurg dr. Hans Delye is er blij mee: ‘We kunnen de kennis die we in huis hebben nu nog verder uitbouwen.’ Geen wachttijden, een gespecialiseerd multidisciplinair team en een eigen website met een speciale online community voor ouders: het Craniofaciaal Team in het UMC St Radboud heeft landelijke faam verworven. Vanuit het hele land komen ouders van kinderen met schedelafwijkingen naar Nijmegen. Samen met het Erasmus MC in Rotterdam is het UMC St Radboud koploper in Nederland op het terrein van craniosynostose. In Nijmegen leggen de kinderneurochirurgen dr. Hans Delye en

dr. Erik van Lindert zich toe op de endoscopische operatietechniek. Elke operatie voeren zij samen uit met dr. Wilfred Borstlap, mond-, kaak en aangezichtschirurg. Borstlap startte in Nijmegen al in 2005 met de endocopische behandeling van patiëntjes, samen met dr. Van Lindert. Inmiddels trekt de endoscopische operatietechniek ook internationaal aandacht, vertelt Delye: neurochirurgen uit België en Duitsland komen kijken naar deze minimaal-invasieve methode en ook patiëntjes van over de landsgrenzen hebben hun weg al gevonden naar Nijmegen. Het laboratorium voor 3D-beeldvorming is een belangrijk en uniek onderdeel in het hele behandeltraject. Aan het hoofd van dit lab staat prof. dr. Stefaan Bergé. Met een geavanceerde 5-punts camera worden hier lichtfoto’s – dus zonder röntgenstraling – gemaakt van de schedel van het kind. Het lab is cruciaal in de documentatie, planning en evaluatie van de behandelingsresultaten. Tot op de millimeter kan zo in kaart worden gebracht hoe de schedel zich na de operatie en het dragen van de helm ontwikkelt. Bovendien bieden de gegevens die het lab verzamelt kansen om een database op te bouwen die laat zien hoe een kinderschedel evolueert in de loop der tijd. Hans Delye: ‘Een heel belangrijke ontwikkeling waar veel toekomstmuziek in zit. Op basis daarvan kunnen we best practices ontwikkelen, of het nu om minimaal-invasieve of open operaties gaat. De beste zorg leveren, dat is onze motivatie.’ n

Speciale helm Gelukkig komt Senn in aanmerking voor de endoscopische behandeling, waar het UMC St Radboud in Nederland inmiddels bekendheid mee heeft verworven. Bij die relatief kleine ingreep worden er doorgaans een à twee kleine sneetjes van enkele centimeters in de huid gemaakt. De naad wordt opengemaakt en de huid vervolgens gehecht. Na de operatie is er geen ic-bewaking nodig: de kinderen worden op de gewone kinderafdeling verzorgd en mogen na 24 uur alweer naar huis. Senn is dan nog niet klaar: een week na de operatie meet een gespecialiseerde instrumentenmaker een speciale helm aan, die ervoor zorgt dat de opengemaakte naad niet weer voortijdig zal dichtgroeien. Vanaf week twee na de operatie krijgen alle kindjes die een endoscopische ingreep voor craniosynostose hebben ondergaan zo’n helm aangemeten. Die dragen ze vervolgens voor een periode van negen tot elf maanden, 23 uur per dag. Alleen in bad of bij koorts mag de helm af. Best spannend, vinden de ouders van Senn. ‘Zal die helm niet gaan irriteren?’ vraagt Gaby zich af. ‘Dat is inderdaad het punt’, beaamt Robbert. ‘We hopen dat hij er weinig van merkt. Senn is nu zo lief en leuk en vrolijk. Ik hoop dat dat zo blijft en niet opeens verandert.’ n Naschrift redactie: Een paar dagen later is de operatie prima verlopen, melden Robbert en Gaby Zeegers. Senn is weer thuis in Groesbeek. Last van de operatie heeft hij niet. Wel is hij vaak wakker ’s nachts, omdat hij waarschijnlijk wat last van zijn nekspieren heeft. Een fysiotherapeut komt langs om dit probleem zo snel mogelijk te verhelpen.

Het Craniofaciaal Team is in januari 2013 officieel bekroond tot het tweede expertisecentrum van Nederland.

7

Taal verbindt.

Sanadome

Let’s meet in balance

Intensive Language Programmes

Private dining 96 Luxe hotelkamers Vergaderen in het groen Eén- of meerdaagse bijeenkomst 2-220 personen Centraal gelegen 9 vergaderzalen met daglicht Teambuilding events Gratis internet

w w w. r a d b o u d i n t o l a n g u a g e s . n l

Expertisecentrum voor taal en communicatie van de Radboud Universiteit Nijmegen

GRATIS

Scandic Sanadome • Weg door Jonkerbos 90, Nijmegen T +31 (0)24 359 72 04 • www.sanadome.nl [email protected]

WIE MAAKT HET RADBOUD MEDEWERKERS LEKKER MAKKELIJK? Ga naar radboud.meeus.com of laat ons op het PIP uw voordeel berekenen! Medewerkers van UMC St Radboud kiezen bewust voor de beste verzekering, pensioen of hypotheek. Op het gebied van verzekeringen bent u bij Meeùs aan het juiste adres. Met heldere communicatie en realistische oplossingen die zijn toegesneden op uw situatie. Altijd bij u in de buurt én op de hoogte wat er speelt in de gezondheidszorg. Zo heeft Meeùs met UMC St Radboud een aantal collectieve financiële pakketten ontwikkeld die u veel voordeel bieden. - Tot 35% korting op uw privéverzekeringen - Korting op uw hypotheek - Deze kortingen blijven behouden bij uit dienst treden - Inkomenszekerheid bij arbeidsongeschiktheidsverzekering Meer weten? Loop op maandag binnen bij het PIP (Personeels Informatie Punt) Of maak een afspraak T 026 400 12 11 (radboudlijn) E [email protected]

8

o nderzoek

radbode 3 - 2013

De mens als unieke constructie Van een brug kunnen we de constructie tot in detail becijferen. Maar het doorrekenen van de mens staat nog in de kinderschoenen. Nico Verdonschot en zijn onderzoeksgroep werken hard aan computersimulaties van orthopedische patiënten. ‘We kunnen straks nog beter bepalen hoe een chirurgische ingreep het beste kan worden uitgevoerd.’ M a rj a n W a s s e n a a r

Een patiënt met een gescheurde kruisband krijgt een MRI-scan om te bepalen hoe groot de schade is en hoe de kruisband het beste gereconstrueerd kan worden. De orthopeed implanteert op basis van de MRI-beelden een stukje peesweefsel en zet dat vast met een schroef. Zo gaat het nu. Maar waar moet de pees vastgezet worden? Hoeveel spanning mag er op de pees? En hoe sterk is het weefsel? Alleen een MRI-scan biedt niet voldoende informatie om antwoord te krijgen op deze vragen.

ERC Advanced Grant Prof. dr. ir. Nico Verdonschot, hoofd sectie Biomechanica van afdeling Orthopedie en hoogleraar Implantaat Biomechanica aan de Universiteit Twente, verdiept zich sinds jaar en dag in de mens als unieke constructie. Onder het mom “if you don’t try to get a grant, you will never get one” diende hij in 2012 een aanvraag in bij de Europese Commissie. Het leverde hem een ERC Advanced Grant op van 2,5 miljoen euro om zijn werkzaamheden op het gebied van diagnostische en evaluatiemethoden voor orthopedische patiënten uit te breiden. Met deze grant gaat de onderzoeksgroep van Verdonschot onder de noemer BioMechTools methoden ontwikkelen om aandoeningen aan het kniegewricht dynamisch en met computersimulaties in beeld te brengen.

Beweging ‘We zijn al zover dat we op basis van MRI-scans de botten en spieren van het been van een patiënt precies kunnen nabouwen in de computer’, legt Verdonschot uit. ‘Wat we nu willen, is laten zien wat er gebeurt als iemand beweegt. Een stilstaand plaatje van een gescheurde kruisband is erg beperkt als je dat vergelijkt met een filmpje van diezelfde kruisband in een bewegende knie; de orthopeed kan dan veel beter zien wat er mis is met de kruisband. Verder kunnen we met deze modellen krachtenberekeningen uitvoeren en bepalen wat de krachten zijn die de spieren ontwikkelen en hoe de spieren vervormen als deze zich aanspannen. Zo komen we er achter wat de spieren nog aankunnen.’ Verdonschot werkt hiervoor onder andere samen met dr. Chris de Korte, hoofd van het Medical UltraSound Imaging Centre (MUSIC) van afdeling Radiologie, en expert op het gebied van ultrasound. Dit is een techniek om met behulp van geluidsgolven de vervorming van weefsels, zoals spieren en kniebanden, onder de huid te bepalen. De Universiteit Twente is bezig met de ontwikkeling van een systeem met ultrasound sensoren, waarmee men in de knie van de patiënt kan kijken, terwijl hij of zij beweegt. Zo is te zien hoe de botten ten opzichte van elkaar bewegen.

Persoonsgerichte zorg Ultrasound en dynamische MRI-scans maken het mogelijk om een dynamisch, persoonsgericht model te maken van elke patiënt. En dat maakt persoonsgerichte zorg

Nico Verdonschot: ‘De knieën en omliggende spieren verschillen per patiënt. Met onze simulaties kunnen we de optimale positie van de knieprothese voor de individuele patiënt bepalen.’ Foto: Frank Muller

mogelijk. Verdonschot: ‘Zo kunnen we bij patiënten die spieren moeten missen vanwege een tumor in het been voorspellen of de andere spieren sterk genoeg zullen zijn om nog te kunnen lopen of fietsen. Bij patiënten met een gescheurde voorste kruisband kunnen we een patiëntspecifiek model maken en daarmee bepalen hoe we de operatie het beste kunnen uitvoeren.’ De patiëntspecifieke modellen helpen ook om de plaatsing van knieprothesen te optimaliseren. ‘Met de bestaande technieken zijn we in staat om een prothese heel nauwkeurig te plaatsen’, licht Verdonschot toe. ‘Maar we weten eigenlijk nog niet wat de optimale positie van de prothese-onderdelen is voor de individuele patiënt. Een orthopeed plaats nu de prothese weliswaar heel nauwkeurig, maar voor elke patiënt op dezelfde manier, wat niet in alle gevallen de optimale manier van implanteren is. Dat komt doordat de knieën en de omliggende spieren per patiënt verschillen. Met onze simulaties kunnen we daar verandering in brengen, omdat we in principe voor elke patiënt de beste plaatsing kunnen doorrekenen.’

Samenwerking met universiteiten Bij de ontwikkeling van de patiëntspecifieke simulatiemodellen is de samenwerking met de Universiteit

9

Twente (UT) en de Technische Universiteit Eindhoven (TUE) van essentieel belang. Verdonschot: ‘De TUE heeft een jarenlange samenwerking met Philips en is daardoor gespecialiseerd in beeldvormende technieken. Daarnaast heeft de expertise van de UT een grote rol gespeeld in het verkrijgen van de grant. Twente heeft veel kennis op het gebied van het voorspellen van spierkrachten. Daarnaast is in Twente een draagbaar meetsysteem ontwikkeld. De patiënt draagt dan bewegingssensoren op het lichaam en speciale schoenen die de krachten op de vloer en de locatie van de benen meet. Met deze techniek kan de orthopeed straks op de poli metingen bij de patiënt verrichten, voor en na de operatie. Dat zegt iets over de verbetering na de operatie en geeft aanknopingspunten voor het revalidatieprogramma. Verdonschot hoopt binnen vijf jaar, de looptijd van de grant, de dynamische modellen te realiseren. ‘We kunnen de modellen al wel maken, maar dit kost nu nog een aantal dagen. Dat moet sneller, maar het moet wel nauwkeurig blijven. Als dat lukt kunnen we een grote bijdrage leveren aan de verdere verbetering van kwaliteit van zorg voor onze patiënten’  n

m e n s e n

mensen Bijdragen voor de rubriek Mensen (maximaal 150 woorden) kunt u tot uiterlijk donderdag 09.00 uur in de week vóór verschijnen mailen naar [email protected], separaat voorzien van een scherpe digitale foto met een hoge resolutie.

Clementine Gerhardt

Clementine Gerhardt heeft besloten om gebruik te maken van de vertrek­regeling, in verband met de reorganisatie in het C-gebouw binnen de verpleegafdeling Hoofd Hals Huid. Clementine heeft altijd met hart en ziel voor patiënten en met medewerkers gewerkt. De deskundigheid en de rust die Clementine uitstraalde, had een positief effect op haar collega’s. Dit werd bijzonder gewaardeerd, de afdeling heeft van deze kwaliteit ook gebruik gemaakt. Naast het verpleegkundige vak, wat Clementine zo graag uitoefent, studeert ze nog aan de kunstacademie in België. Na op verschillende afdelingen gewerkt te hebben, had Clementine hier op de shortstay C10, verpleegafdeling Hoofd Hals Huid, haar stekje gevonden. Zij vindt het dan ook geweldig jammer dat de afdeling op deze plek ophoudt te bestaan. Clementine gaat waarschijnlijk verder in de thuiszorg. Clementine we wensen je veel succes in de toekomst. Gidi van Neerven, Manager kliniek KNO

Suze Pronk

Suze Pronk neemt op 1 maart na 38 jaar afscheid van het Radboud. De langste tijd heeft Suze gewerkt op de afdeling KNO. Zij heeft daardoor veel veranderingen meegemaakt, maar daar heeft ze weinig moeite mee gehad. Suze sluit haar carrière af op de afdeling Hoofd Hals Chirurgie C5k in het nieuwe R-gebouw. Suze is een verpleegkundige waar je niet om heen kunt en die als ze aanwezig is, ook echt aanwezig is. Er ontgaat haar erg weinig en er wordt haar veel toevertrouwd, ze is ook een echte teamspeler. Suze heeft tot aan haar FPU zich ingezet voor deze patiëntenpopulatie en dat heeft ze met heel veel enthousiasme gedaan. Nu gaat ze genieten van een welverdiende nieuwe periode in haar leven en dat gunnen we haar van harte. Wij wensen Suze een fantastische tijd toe en bedanken haar voor al die jaren. Gidi va n Neerven, Manager Kliniek Hoofd Hals Chirurgie

Frans Zegers

Frans Zegers gaat na ruim 49 jaar met pensioen. Op 25 september 1963 was zijn eerste werkdag, 28 februari 2013 zal zijn laatste werkdag binnen het Radboud zijn. Als we deze jaartallen bekijken, is overduidelijk hoe lang Frans al in ons ziekenhuis werkzaam is. Het is dan ook ‘onze Frans’ die afscheid neemt. In de afgelopen jaren heeft Frans bewezen een onmisbare kracht te zijn, vooral voor de medewerkers op de secretariaten, de medische staf Kindergeneeskunde, maar zeker ook in de eerdere jaren als koerier van het laboratorium Kindergeneeskunde-Neurologie. Je hoeft maar iets te vragen en Frans vliegt al voor je. We hebben Frans leren kennen als een ongelofelijk aardig persoon, die door de vele jaren dat hij hier werkt, het hele ziekenhuis en alle medewerkers kent. Frans weet blindelings alle afdelingen te vinden. Zijn laatste werkdag hebben we op bijzondere wijze gevierd en we hopen dat Frans er met veel plezier op terug zal kijken. Wij allen zullen Frans missen. Hopelijk zien we hem nog vaak in het restaurant of bij ons op de koffie. Frans het ga je goed! Namens de medewerkers van de afdeling Kindergeneeskunde. Corrie van Wolferen, hoofd Administratie Kindergeneeskunde

Felice van Haaren

Op 1 maart is verpleegkundige Felice van Haaren alweer 25 jaar in dienst. De laatste jaren heeft Felice gewerkt op de afdeling shortstay Hoofd Hals Huid en daarvoor een lange periode op de dagbehandeling Oogheelkunde. Het oogheelkundig specialisme heeft altijd haar bijzondere interesse gehad. Per 1 februari is Felice ten gevolge van de reorganisatie van de afdeling Hoofd/Hals/Huid, gestart op de verpleegafdeling C5 Gynaecologie/Urologie. Felice is een echte teamplayer en vindt de sfeer op een afdeling erg belangrijk. Felice is dan ook erg blij dat ze dit terugvindt op de verpleegafdeling Gynaecologie/ Urologie. Felice, we wensen je nog een mooie toekomst toe. Charles Wiellersen, hoofdverpleegkundigen Gynaecologie en Urologie Gidi v Neerven, hoofdverpleegkundige Hoofd Hals/ Mond Kaak

Jean Gardeniers

Op 22 maart 2013 neemt dr. Jean Gardeniers vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd afscheid van het UMC St Radboud met een symposium en receptie . Jean Gardeniers startte zijn loopbaan als artsassistent in opleiding tot orthopedisch chirurg op 1 februari 1980 onder leiding van professor dr. Th. van Rens in het UMC St Radboud. Na het afronden van zijn opleiding legde hij zich in eerste instantie toe op de behandeling van kinderen met orthopedische aandoeningen en werd al snel – en is dat altijd gebleven – de kinderorthopeed van het UMC St Radboud. Daarnaast had dr. Gardeniers belangstelling voor de heupchirurgie. Aanvankelijk samen met professor T. Slooff en later met dr. W. Schreurs is veel expertise opgebouwd met betrekking tot de behandeling van zowel primaire- als revisie heupchirurgie, wat uiteindelijk heeft geresulteerd in het vorig jaar opgerichte Radboud Expertcentrum voor Heupprothesiologie. Wij willen dr. Gardeniers hartelijk bedanken voor al zijn inspanningen in de afgelopen jaren. Afdelingsleiding Orthopedie Prof. dr. A. van Kampen, Drs. K. Pol

radbode 3 - 2013

In memoriam

In memoriam

Rinus Jongma

Karin Leenders

Op 1 maart is Rinus Jongma op 74-jarige leeftijd overleden. Rinus gaf, tot 1999, meer dan 25 jaar leiding aan de afdeling Pers en voorlichting binnen het UMC St Radboud. Als hoofd van de afdeling en woordvoerder had hij uitstekende contacten met de regionale en landelijke pers. Hij was alom bekend, medewerkers van hoog tot laag en ook journalisten klopten graag bij hem aan. Het was een zoete inval. Rinus stond aan de wieg van Radbode en was al die jaren hoofdredacteur. Als oud-journalist van de Leeuwarder Courant was hij in zijn element wanneer hij in razende vaart, vlak voor de deadline een stuk aan het tikken was. Bij crises adviseerde hij de Raad van Bestuur over de communicatie. Hij vervulde die rol met verve en zeer integer. Rinus was heel loyaal aan het Radboud en stond onvoorwaardelijk achter zijn medewerkers. Een man met passie voor het vak, aimabel, toegankelijk, open en enthousiasmerend. In 1991 ontving hij voor zijn bijzondere inzet de Radboudpenning. Wij wensen zijn vrouw Ria, zijn kinderen Marlies, Rienk, Tjerk en verdere naaste familie veel sterkte toe.

Op 19 februari hoorden wij het droeve nieuws dat onze collega Karin Leenders, algemeen medewerker bij de vakgroep Orthodontie en Craniofaciale Biologie was overleden. Ze werd maar 51 jaar. Karin kwam in 1999 als algemeen medewerker werken bij onze vakgroep. Ze maakte er een succes van en na haar stageperiode kwam zij in 2002 officieel in dienst van de onze vakgroep, wat haar en ons zeer goed beviel. Karin was onconventioneel, Karin was Karin, als Karin er was dan wisten we het ook allemaal. De laatste twee jaar ging haar leven bepaald niet over rozen, ze had het zwaar. Dat was ook een van de redenen dat ze graag werkte. En ze werkte hard. Ze pakte elke klus aan die er gedaan moest worden. Echt nooit te beroerd om iets voor iemand te doen. Bijna nooit uit haar humeur, het hart op de tong. In april 2012 was daar plotseling en totaal onverwacht dat slechte nieuws. Karin maakte van haar hart geen moordkuil, ook niet toen ze ziek was. Wij hoorden alles van haar, leefden met haar mee en probeerden haar te steunen. Ze was er zo dankbaar voor. Haar werk, de afdeling en de mensen betekenden alles voor haar. Ze wilde zo graag weer komen werken. En even leek het erop. Vlak voor kerstmis kreeg ze het bericht ‘kankervrij’. Ze had een mooie decembermaand, kwam zelfs een paar weken weer werken, maar eind januari sloeg het noodlot definitief toe. Karin was een bijzonder mens, het is stil zonder haar. We zullen vele dierbare herinneringen aan haar voor altijd met ons meedragen.

Namens oud-medewerkers Pers en Voorlichting Jannie Meussen en Nelleke Dinnissen

Precisiegeeskunde Precisiegeneeskunde vergt omvangrijke specialistische kennis, die artsen zich nooit volledig eigen kunnen maken. Daarvoor is er simpelweg teveel informatie en gaan de ontwikkelingen te snel. Om up to date te blijven, heeft een arts online informatiebronnen nodig. Maar is alles wat op internet staat wel betrouwbaar? En zijn we ons hier voldoende bewust van? Arjan de Brouwer, onderwijscoördinator bij Genetica, doet samen met derdejaars geneeskundestudent Tom Mulder onderzoek naar het gebruik van online medische informatie door artsen (in opleiding). Uit een eerste steekproef onder 49 artsen blijkt dat vrijwel alle specialisten online informatiebronnen onmisbaar achten in de hedendaagse medische praktijk. Maar artsen weten niet altijd welke online informatie zij wel kunnen vertrouwen en welke niet. De Brouwer en Mulder pleiten voor meer nadruk in de opleiding Geneeskunde op het juiste gebruik van websites en het kritisch beoordelen van de enorme hoeveelheid online informatie. Voor hun onderzoek zijn zij op zoek naar artsen (in opleiding), die een korte enquête willen invullen over het gebruik van online medische informatie. Het is de bedoeling dat de bevindingen uit het onderzoek van De Brouwer en Mulder worden geïmplementeerd in het nieuwe curriculum Geneeskunde. De resultaten bieden daarnaast de huidige generatie artsen houvast om op een juiste manier om te gaan met online informatiebronnen. MW Meedoen aan het onderzoek? Stuur een e-mail naar Arjan de Brouwer, onderwijscöordinator Genetica, [email protected].

KAAIJ ADVOCATEN 1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

Namens de vakgroep Orthodontie en Craniofaciale Biologie, Prof. dr. A.M. Kuijpers-Jagtman

TE KOOP: LAAN VAN SCHEUT 11, NIJMEGEN 2/1 KAPWONING MET 4 a 5 SLAAPKAMERS EN EEN GARAGE.

ZONNIGE TUIN, INHOUD 540 m3, WOONOPPERVLAKTE 165 m2, PERCEEL 254 m2, GOED ONDERHOUDEN,LOOPAFSTAND TOT UNIVERSITEIT EN RADBOUDZIEKENHUIS. VRAAGPRIJS € 425.000,-kk 06-53364955

Voor de persoonlijke aanpak

radbode-reuhl 130225.indd 1

28-02-13 15:06

FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37 Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso.

10

Naamloos-4 1

28-02-13 15:04



radbode 3 - 2013

wetenswaardig Verpleegkundige zorg in follow-up na kanker De behandeling voor mensen met kanker in het hoofd-halsgebied is ingrijpend. Vaak zijn er veel gevolgen op lichamelijk, psychisch en sociaal vlak. De draad weer oppakken na de behandeling, is voor patiënten geen makkelijke taak. De zorg na kankerbehandeling is bedoeld om patiënten hierin te ondersteunen. Jacqueline de Leeuw onderzocht hoe verpleegkundige zorg in de follow-up periode kan bijdragen aan het herstel na een behandeling voor hoofd-halskanker. Ze promoveert op 13 maart. Naast de medische routinecontroles werden in het eerste jaar na kankerbehandeling verpleegkundige follow-up-spreekuren georganiseerd. Uit dit onderzoek blijkt dat deze zorg veilig, verantwoord en van kwalitatief hoog niveau is. Ook lijkt deze zorg te leiden tot sneller herstel van hoofd-halssymptomen.

Promoties, oraties, afscheidsredes* • Oratie prof. dr. Jan Smit, hoogleraar Algemeen Interne Geneeskunde, vrijdag 8 maart, 15.45 uur. Titel rede: Maakbaarheid en mededogen. Uitdagingen voor de interne geneeskunde • Promotie drs. Nicole Weegerink, dinsdag 12 maart, 13.30 uur. Titel: Hereditary Hearing Impairment. Clinical and genetic aspects of DFNA3, DFNB8/10, DFNX4, Muckle-Wells syndrome and otosclerosis • Promotie Jacqueline de Leeuw, woensdag 13 maart, 10.30 uur. Titel: Nurse-led follow-up care for head and neck cancer patients • Promotie drs. Dirk Scharn, donderdag 14 maart, 10.30 uur. Titel: Graft engineering and postimplantation behaviour in infrainguinal bypass surgery • Promotie Albert Pull ter Gunne, vrijdag 15 maart, 13.00 uur. Titel: Surgical site infection after adult spinal surgery • Promotie drs. Timo Lechner, maandag 18 maart, 15.30 uur. Titel: The acoustic puncture assist device • Promotie drs. Manoe Janssen, woensdag 20 maart, 13.30 uur. Titel: The molecular mechanism behind polycystic liver disease. And the allele that went missing… • Promotie drs. Claar van der Maarel-Wierink, donderdag 21 maart, 10.30 uur. Titel: Dysphagia and poor oral health: significant risk factors of aspiration pneumonia in frail older people • Promotie drs. Marlieke van Kesteren, donderdag 21 maart, 13.00 uur. Titel: Schemas in the brain: Influences of prior knowledge on learning, memory and education • Promotie drs. Jennifer Arnold, donderdag 21 maart, 15.30 uur. Titel: When mood meets memory. Neural and behavioural perspectives on emotional memory in health and depression • Promotie drs. Willemijn Hobo, vrijdag 22 maart, 10.30 uur. Titel: Novel immunotherapeutic strategies after stem cell transplantation. Boosting graft-versus-tumor immunity by interference with co-inhibitory signaling * Locatie: RU, Academiezaal Aula, Comenius­laan 2 (tenzij anders vermeld). Meer info: www.umcn.nl, Research, Science Agenda.

Maria van den Muijsenbergh: ‘Marktwerking leidt tot overbodige zorg en beschermt kwetsbare patiënten onvoldoende.’ Foto: Flip Franssen

Marktwerking: zorg of zegen? Kankerbehandeling is geen tweedehands auto die je al shoppend op het internet aanschaft. Artsen streven er niet naar ‘verkoper van de week’ te worden. Gezondheidszorg is niet vergelijkbaar met consumptiegoederen. Toch introduceerde de overheid in 2006 de marktwerking in de zorg. Inmiddels vinden de meeste artsen marktwerking niet het beste systeem.

HET BETOOG De gereguleerde marktwerking zou de gezondheidszorg efficiënter en goedkoper moeten maken en tegelijk kwaliteit en toegankelijkheid verbeteren. Anno 2013 willen we bezien wat er van deze nobele doelstellingen is terechtgekomen, vanuit het perspectief van drie betrokken partijen: de patiënt, de financier en de arts. Aan dit betoog ligt fundamentele twijfel ten grondslag over de verenigbaarheid van marktwerking met goede, toegankelijke, betaalbare zorg voor iedereen. Professionele en financiële belangen van artsen en zorginstellingen raken verstrengeld: niet langer is uitsluitend optimale zorg het doel, er moet ook winst gemaakt worden.

Burgers moeten kiezen Burgers krijgen met marktwerking een nieuwe rol in de zorg. Zij moeten kiezen voor een zorgverzekeraar, maar ook voor hun zorgverleners. Zonder kiezende patiënten kan er geen sprake zijn van marktwerking. De vraag is echter of iedereen in staat is te bepalen wie de beste zorg levert. Kennis is noodzakelijk om een kritische consument te kunnen zijn. Maar leken weten altijd minder dan de dokter. Het niveau van kennis over ziekten en de vaardigheid om over behandelingen te kunnen besluiten verschilt bovendien sterk tussen patiënten. Laaggeletterden (10 procent van onze bevolking) zijn niet in staat om bijvoorbeeld bijsluiters te lezen. Nederlanders met een migrantenachtergrond hebben nogal eens andere opvattingen over ziekten of moeite met de Nederlandse taal. Alle ernstig zieken en sociaal kwetsbare patiënten moeten erop kunnen vertrouwen dat hun arts uitsluitend hun medisch belang voor ogen heeft wanneer hij hen adviseert over onderzoek en behandeling.

Geen kostenbesparing Kostenbesparing lijkt (nog) niet bereikt te worden. Nog steeds besteden we elk jaar een groter percentage van het Bruto Binnenlands Product aan gezondheidszorg

11

(in 2011 14,9 procent). Na een aanvankelijke vermindering van de uitgavengroei in 2009 en 2010 is in 2011 de groei weer toegenomen met 3,2 procent (CBS mei 2012). Nederland blijft koploper van zorgkosten in Europa. “De markt” is ook niet per se efficiënter en goedkoper dan de overheid: het meest efficiënte en minst bureaucratische zorgverzekeringsstelsel is van de Amerikaanse overheid. Medicare heeft slechts 2 procent overheadkosten vergeleken met 25 procent bij particuliere verzekeringsmaatschappijen. De vraag naar zorg blijft toenemen, door vergrijzing en door de toenemende opvatting bij patiënten dat elk euvel verholpen kan en moet worden. En in een markt zijn zorgaanbieders gebaat bij een zo groot mogelijke omzet. Medische afwegingen over de noodzaak van onderzoeken en behandelingen dreigen op het tweede plan te komen. Overbodige zorg neemt toe. Opmerkelijk genoeg pleit oud-minister Klink sinds kort voor het afzien van overbodige behandelingen. terwijl hij als minister verantwoordelijk was voor de doorvoering van de marktwerking. Het lijkt erop dat hij zich verkeken heeft op de effecten. Zorginstellingen kunnen alleen kosten besparen door goedkoper te werken: afzien van complexe zorg, snel ontslag omwille van de kosten in plaats van op medischinhoudelijke gronden, Minderheden – in dit geval patiënten met dure zeldzame of complexe aandoeningen – delven in een markt het onderspit. De overheid is er juist om hen te beschermen; een op solidariteit berustend stelsel van gezondheidszorg helpt hier, marktwerking niet.

Afschaffen Driekwart van de Nederlandse artsen wil de marktwerking afschaffen zo blijkt uit een enquête in september 2012. Zij hebben moeite met de toegenomen macht van de zorgverzekeraars en ze vinden marktwerking slecht voor de samenwerking: artsen worden elkaars concurrent in plaats van collega. Belangrijker nog is dat patiënt en zorgverlener tegengestelde belangen (kunnen) hebben die het onderlinge vertrouwen aantasten. Uiteindelijk gaat het erom wat de beste manier is om goede en betaalbare zorg te realiseren, toegankelijk voor iedereen. Inmiddels vinden de meeste artsen marktwerking hiervoor niet het beste systeem. Wat vindt u? Dr. Maria van den Muijsenbergh is huisarts universitair gezondheidscentrum Heyendael Nijmegen (Eerstelijnsgeneeskunde) en secretaris van de Medische Afdeling van het Thijmgenootschap. Op 7 maart organiseerde de medische afdeling van het Thijmgenootschap een avondsymposium over de marktwerking in de zorg.

a c t u e e l

radbode 3 - 2013

Het verhaal achter het getal Zijn cijfers en indicatoren om de kwaliteit van zorg te meten zaligmakend? In de thema­lunch “Verbeterdialoog op basis van getallen”,  op 19 februari in de Lammerszaal, draait het vooral om het verhaal achter het getal. Nieuwsgierigheid hiernaar moet prikkelen om de zorg te verbeteren. Een verslag van de bijeenkomst. Gijs Munnichs

Hoe goed benut je je ziekenhuisbedden? Hoe hoger de bezettingsgraad des te beter, suggereert de indicator voor bedbezetting. Maar is dit wel zo? Leo Berrevoets, adviseur PVI (Procesverbetering & Innovatie), vindt dat men de neiging heeft te veel te sturen op een hoge (bed) bezettingsgraad. Voorafgaand aan zijn verhaal wordt de zaal de stelling voorgelegd: een hoge bedbezetting is het beste voor je ziekenhuis. Mee eens? Steek je vinger op, de meeste handen gaan de lucht in. Uit Berrevoets’ verhaal blijkt echter dat dit niet altijd de maatstaf moet zijn.

Bezettingsgraad: hoog of laag? Neem de ECMO op de afdeling Neonatologie. Voor zeer kwetsbare, te vroeg geboren baby’s kan deze hartlongmachine het laatste redmiddel zijn. Per jaar liggen zo’n twintig neonaten in het Radboud aan de ECMO; 67 procent van de dagen staat die op non-actief. Alléén Rotterdam heeft ook een ECMO. ‘Mocht de ECMO bezet zijn, dan is er geen of slechts één uitwijkmogelijkheid. Wil je deze levensreddende zorg garanderen, dan is het dus belangrijk om hier de bezettingsgraad laag te houden’, aldus Berrevoets. Een hoge bedbezetting kan wel de norm zijn op een afdeling waar patiënten relatief eenvoudig te verplaatsen zijn naar een andere afdeling. Bezettingsgraad is dus afhankelijk van het type afdeling, maar ook van de processen en doelstellingen. Berrevoets: ‘Je kunt een

ethiek Identiteit Successen, Elsevierlijstjes, awards: ze horen bij onze competitieve samenleving en gezondheidszorg. Managers en financiers rekenen er zich rijk mee. En voor de mensen achter deze successen is het een vorm van erkenning van hun ambities en inzet. Daarom kan het Radboud op bijvoorbeeld Wereldkankerdag ook terecht met trots uitdragen wat er aan vooruitgang wordt geboekt in de bestrijding van kanker. Maar is met het bereiken van zo’n successtatus ook de kern van onze identiteit bereikt? Ik meen van niet, al was het alleen maar omdat dan al te gemakkelijk uit de aandacht verdwijnt dat die steeds groeiende kennis bij veel vormen van kanker nog steeds te kort schiet. En omdat we ons wel parmantig een ‘universitair medisch centrum’ mogen noemen, maar op de eerste plaats toch een ziekenhuis zijn, waar zorg

Foto: Frank Muller

MRI dag en nacht laten draaien, maar dan moet je altijd, ook ’s avonds en ’s nachts, gekwalificeerd personeel klaar hebben staan. Wat wil je: de beste service voor patiënten of aantrekkelijk werkgeverschap voor je personeel? Dit kan op gespannen voet staan.’

Menselijk leed Erik de Laat, dé decubitusdeskundige in huis, houdt een lezing over het vóórkomen en voorkómen van decubitus (doorligwonden). Achter (ernstige) decubitus schuilt veel leed. Het kan zorgen voor diepe, grote, open wonden, waarbij spieren en pezen aangetast zijn. Ernstige decubitus kan stinkende wonden veroorzaken, waardoor mensen in een sociaal isolement geraken. Een percentage zegt niet veel, de verhalen erachter des te meer, zo illustreert De Laat. Hij laat foto’s zien van diepe doorligwonden, die één ding duidelijk maken: élk geval van decubitus in dergelijke mate is er één te veel. Preventie is het toverwoord, onder meer door gebruik van speciale matrassen en wisselligging bij de patiënt. Maar wie financiert preventie? De Laat: ‘Als de Spoedeisende Hulp speciale matrassen aanschaft om decubitus te voorkomen, profiteren vooral de afdelingen waar de patiënt daarna opgenomen wordt ervan. Het kost de

voor zieken doorgaat ook als diagnostiek en curatieve behandelingen geen zin meer hebben. De christelijke traditie waaraan het St Radboud voor een belangrijk deel zijn identiteit ontleent, blijft in dit opzicht een krachtige reminder, ook voor allen die deze traditie niet delen. In het Bijbelse verhaal van de Barmhartige Samaritaan ligt een man langs de weg, mishandeld, halfdood, slachtoffer van een roofoverval. Twee Joden, religieuze functionarissen nog wel, lopen

er met een grote boog omheen. Maar een buitenlander uit Samaria is ten diepste begaan met het slachtoffer, onderbreekt zijn reis, verzorgt zijn wonden en laat hem in een herberg verder verzorgen. Aan dit verhaal heeft de gezondheidszorg zich vanouds gespiegeld:

12

SEH geld, andere afdelingen verdienen eraan. Er is geen goed financieringsmodel voor preventie.’ En erg veel arbeidssatisfactie geeft preventie ook niet. ‘Een succesvolle reanimatie geeft meer voldoening dan het toepassen van wisselligging om decubitus te voorkomen’, aldus De Laat. ‘En geen patiënt zal je ooit bedanken omdat je iets voorkómen hebt.’

Geef preventie een prikkel Toch kun je preventie zeker een prikkel geven. Stan Janssen, adviseur PVI en organisator van de themalunch, geeft een voorbeeld uit Amerika. ‘Er zijn daar ziekenhuizen die, zichtbaar voor iedereen op een groot bord, bijhouden hoeveel dagen er géén lijnsepsis meer voorgekomen is. Dan zie je bijvoorbeeld dat het ziekenhuis al meer dan driehonderd dagen “lijnsepsisvrij” is. Een geweldige prikkel, want men doet er natuurlijk alles aan om te voorkomen dat de teller weer op nul komt te staan.’  n De themalunch werd georganiseerd door adviesgroep Procesverbetering & Innovatie (PVI). De volgende is gepland op 12 juni. Meer informatie volgt te zijner tijd op het bedrijfsportaal.

de naaste worden van mensen in nood. En als er een Laatste Oordeel is, wordt bekeken of je precies dat hebt gedaan, en niet of je christelijk, joods, moslim of wat dan ook was. Enkele jaren geleden specificeerde het Radboud zijn identiteit met de term ‘menslievendheid’. De gelijknamige werkgroep definieerde het als deskundigheid, ingebed in een houding van aandachtige betrokkenheid. Menslievendheid was niet zomaar een term die door een extern glossy PR-bureau was verzonnen: zij was de conclusie uit een onderzoek onder medewerkers over wat zij de essentie vonden van hun werk en hun bezieling, en dus van hun identiteit. Het was ook een term die een thuis had in de christelijke caritastraditie van het UMC St Radboud. Geen successcores, maar mensen in nood bijstaan. Blijkens onderzoek onder oud-patiënten en uit eigen ervaring weet ik dat die identiteit door velen in huis dagelijks wordt gerealiseerd. Als het Radboud daarom op iets trots kan zijn, dan is het dit: dat hier zorgverleners voelbaar begaan zijn met hun patiënten, en van daaruit hun deskundigheid inzetten. Martien Pijnenburg