dekken. Als u een uitgebreide uitleg wilt over afschrijvingsreserves zijn, verwijzen wij u naar bijlage 1. Wat betreft de vraag hoe om te gaan met afschrijvingsreserves richten we ons op 2 punten: 1. Hoe om te gaan met vervanging investeringen waar afschrijvingsreserves tegenover staan 2. Omgang met verschillen boekwaarde investeringen en daar tegenover staande afschrijvingsreserves
Raadsbrief Onderwerp: Omgang met afschrijvingsreserves Datum: 18 augustus 2015 Betreft Programma: 1. Burger en bestuur Portefeuillehouder: H. Scholten Medewerker: Rikjan Omvlee en Henk Roosink
Ad 1 Afschrijvingsreserves zijn toegestaan, maar genieten niet de voorkeur van de commissie BBV waar het onvermijdelijke en regelmatig terugkerende investeringen betreft. De gedachte daarbij is dat dekking van de kapitaallasten bij vervanging problemen zou kunnen opleveren. Om dat probleem te ondervangen hebben we in de Nota reserves en voorzieningen afgesproken 5 jaar voorafgaand aan het aflopen van de betreffende afschrijvingsreserve de raad een voorstel voor te leggen op basis waarvan zij bepaalt of het betreffende activum na afloop van de afschrijvingstermijn vervangen dient te worden, voor welk bedrag en hoe dit te dekken.
Aanleiding In de raadsvergadering van 30 juni hebt u de Nota reserves en voorzieningen vastgesteld. Daarbij heeft wethouder Scholten u toegezegd in het najaar 2015 met een memo te komen hoe om te gaan met afschrijvingsreserves. Deze raadsbrief voorziet daarin. Inhoudelijke boodschap Afschrijvingsreserves zijn een bijzondere categorie bestemmingsreserves om kapitaallasten van in het verleden gedane investeringen in de begroting te
In bijlage 2 hebben we de afschrijvingsreserves op een rij gezet. Onze belangrijkste conclusie is dat er bijna -1-
geen investering van substantiële omvang is, waarvan de kapitaallasten door een afschrijvingsreserve worden gedekt, die binnen 10 jaar vervangen moet worden. Qua boekwaarde hebben de meeste afschrijvingsreserves tot nu toe betrekking op eenmalige grote investeringen met een lange afschrijvingstermijn, waarvan de noodzakelijkheid van vervanging op termijn niet waarschijnlijk is. Wij stellen voor in de toekomst niet anders dan tot nu toe met afschrijvingsreserves om te gaan. In de situatie dat er ruimschoots eenmalige middelen in de Reserve majeure projecten voorhanden zijn, maar er op de exploitatiebegroting budgettaire druk is, ligt het voor de hand om bepaalde investeringen met eenmalige middelen te financieren.
is bij deze inventarisatie gebleken dat dat in een aantal gevallen niet het geval is. Er staat nog een afschrijvingsreserve Renovatie brandweerkazerne Goor in deze lijst, terwijl de boekwaarde van het actief op 0 staat, omdat deze kazerne inmiddels is overgedragen aan de VeiligheidsRegio Twente (VRT). In 2015 zijn de laatste facturen op de hier tegenover staande investering geboekt. De VRT heeft de boekwaarde betaald, waarna het activum is gesaneerd. Weliswaar hebben de kapitaallasten mede de bijdrage aan de VRT bepaald, maar omdat wij niet meer kunnen afschrijven is er geen reden om deze afschrijvingsreserve met een boekwaarde van € 1.036.000 in stand te houden. Deze kan dus vrij vallen.
Met de spelregel dat we 5 jaar voor het verstrijken van de afschrijvingstermijn een bewuste afweging maken of we voor de betreffende investering een nieuwe raming moeten opnemen kunnen we zo nodig tijdig ruimte scheppen in de meerjarenbegroting voor de hier aan verbonden lasten.
Daarnaast zijn er in het verleden bij vier activa nog subsidies op de boekwaarde in mindering gebracht of zijn er afschrijvingen gepleegd die niet hebben geleid tot aanpassing van de stand van de daar tegenover staande afschrijvingsreserve. Dit betekent dat we vier afschrijvingsreserves met in totaal bijna € 330.000 kunnen verlagen.
Ad 2 Boekwaarden van activa en daartegenover staande afschrijvingsreserves horen in principe gelijk te zijn. Nu
Tenslotte is in het verleden bij een drietal activa de waarde van grond in de stand van de afschrijvingsreserve meegenomen. Op grond schrijven wij echter -2-
niet af. De component grond in deze drie afschrijvingsreserves is bijna € 780.000. Er is geen reden om vanuit de afschrijvingsreserves meer af te schrijven dan bij de daar tegenover staande activa wordt gedaan. Ook dit bedrag kan daarom vrij vallen.
Conclusie Wij menen met het voorgaande nog eens de systematiek van afschrijvingsreserves toegelicht te hebben. Wij zien geen aanleiding om het beleid met betrekking tot afschrijvingsreserves te veranderen. Een aantal boekhoudkundige correcties leveren eenmalige middelen vanwege verlaging van afschrijvingsreserves. Dat betekent ook minder compensatie van kapitaallasten ten gunste van de exploitatiebegroting. Een en ander wordt bij 2e Berap 2015 en integrale afweging in het kader van opstelling begroting 2016 meegenomen.
Als extra controlemaatregel zullen wij voortaan jaarlijks bij jaarrekening de boekwaarden van activa en daar tegenover staande afschrijvingsreserves controleren. Omdat al deze investeringen in het verleden uit de Reserve majeure projecten zijn gefinancierd, ligt het voor de hand deze middelen, totaal € 2.144.000, daar nu ook in terug te laten vallen. Met de verlaging van de afschrijvingsreserves nemen ook de rentebaten ten gunste van de exploitatiebegroting met bijna € 110.000 af.
Bijlagen 1. Toelichting afschrijvingsreserves 2. Overzicht afschrijvingsreserves
Een en ander nemen wij mee in de 2e Berap 2015 en betrekken we bij de integrale afweging in het kader van de begroting 2016. De vrijval van € 2,1 mln zal naar onze verwachting grotendeels nodig zijn om de risico’s op afwaardering van grondexploitaties vanwege wijziging van de boekhoudvoorschriften, waarover ook met een raadsbrief bent geïnformeerd, op te vangen.
-3-
Burgemeester en wethouders van Hof van Twente de secretaris, de burgemeester,
mr. G.S. Stam
drs. H.A.M. Nauta-van Moorsel MPM
Bijlage 1 Toelichting afschrijvingsreserves Onze gemeente heeft in verleden veel eenmalige middelen gegenereerd uit eenmalige extra dividendontvangsten en uit verkoop van aandelen in nutsbedrijven. Deze vloeiden grotendeels naar de Reserve majeure projecten. Van daaruit zijn er een aantal investeringen mee gefinancierd. Om de exploitatiebegroting niet extra te belasten worden tegenover de geactiveerde investeringen uit de eenmalige middelen even grote afschrijvingsreserves gevormd. Vanuit de reserves worden jaarlijks bedragen onttrokken ter hoogte van de kapitaallasten van de investering. Deze worden als mutatie reserves (functie 980) verantwoord. Dus afschrijvingsreserves zijn een bijzondere categorie bestemmingsreserves die zijn ingezet om kapitaallasten in de begroting te dekken. Feitelijk zijn deze afschrijvingsreserves bij het activeren van de investering meestal gevormd ten laste van de Reserve majeure projecten. De boekwaarde van de afschrijvingsreserve loopt in een gelijk tempo af met de boekwaarde van de investering waarvan deze reserve de kapitaallasten afdekt. De boekwaarde eind 2014 van het totaal van afschrijvingsreserves bedraagt ruim € 50 mln, de -4-
daarmee gemoeide inkomsten in de begroting ter compensatie van kapitaallasten bedragen bijna € 3 mln (afschrijving bijna € 1,2 mln en rente bijna € 1,75 mln). Afschrijvingsreserves zijn formeel toegestaan volgens het Besluit Begroting en Verantwoording (artikel 54 lid d BBV), maar genieten niet de voorkeur waar het onvermijdelijke en regelmatig terugkerende investeringen betreft. De gedachte daarbij is dat dekking van kapitaallasten bij vervanging van de investering dan problemen kan opleveren. Daarom kan dit soort investeringen volgens de commissie BBV beter worden opgenomen in een meerjarig investeringsplan met structureel gedekte kapitaallasten. In de Nota reserves en voorzieningen hebben wij aangegeven dat aanwezigheid van omvangrijke incidentele middelen in combinatie met budgettaire krapte op de exploitatiebegroting er soms toe leidt dat investeringen met incidentele middelen worden gefinancierd. Wij nemen daarbij de door het BBV gestelde eisen in acht: wij activeren deze investeringen, zetten er afschrijvingsreserves tegenover, en onvermijdelijke en regelmatige terugkerende investeringen financieren wij niet uit eenmalige middelen.
Voor investeringen die in het verleden zijn gedaan is het maar de vraag of deze ook in de toekomst vervangen moeten worden en of dat dan moet tegen de kosten die daar vaak decennia geleden mee gemoeid waren. De spelregel die we daarvoor in de Nota reserves en voorzieningen hebben afgesproken is de volgende: wij gaan de vervangingsvraag onderdeel laten zijn van de integrale afweging door de gemeenteraad. Als hulpmiddel hierbij leggen wij 5 jaar voorafgaand aan het aflopen van de betreffende afschrijvingsreserve de raad een voorstel voor op basis waarvan zij bepaalt of het betreffende activum na afloop van de afschrijvingstermijn vervangen dient te worden, voor welk bedrag en hoe dit te dekken. Deze spelregel is ambtelijk met de provincie besproken en komt tegemoet aan de provinciale wens dat de begroting inzicht biedt in de continuïteit van uit de reserves gefinancierde investeringen, een kwestie die met name bij vervangingsinvesteringen speelt. Er zijn in het verleden dus meermalen afschrijvingsreserves gevormd vanuit incidentele middelen. Omgekeerd kan financiële ruimte altijd gecreëerd worden door afschrijvingsreserves te laten vrijvallen. Maar dan moet voor de opvang van de kapitaallasten van de investering wel dekking beschikbaar komen uit structurele ruimte op de begroting. -5-
Bijlage 2 Overzicht Afschrijvingsreserves Omschrijving
Saldo aan het Afschr einde van het periode cf jaar 2014 Staat van Activa
Reserve afschrijving nieuwbouw gemeentehuis Reserve afschrijving parochiehuis Delden Reserve afschr. jeugd-/jongerencentr.Laarschool Reserve afschr. bibliotheek Goor Reserve afschr. Zoutmuseum Reserve afschr. nieuwbouw scholen
12.100.061 678.817 261.791 1.519.918 141.744 102.191
Restant afschrijvings periode eind 2014 (afgerond)
15 en 40 40 40 40 25 40
25 25 32 32 21 17
Reserve afschr. MFV Het Gijmink (gymzaal) Reserve afschr. de Pol Diepenheim
611.935 675.000
Reserve afschr. Kunstgrasvelden Rood-Zwart Delden Reserve afschr. Onderzoek zwembaden Reserve afschr. Verplaatsing/nieuwbouw sportzaal D'heim Reserve afschr. Kunstgrasvelden (raamkrediet)
299.643 26.499 654.651 25.833
15 en 30 5 5 en 40 15 en 30 idem
15 2 24
Reserve afschr. Het Beaufort Reserve afschr. Burg. Buijsvoetsplein Reserve afschr. Nieuwbouw OLV School Bentelo Reserve afschr. Toekomst zwembaden Markelo-Goor (raamkrediet)
1.192.304 466.667 1.674.184 7.033.689
40 30 40 30 idem
30 28 39
Reserve afschr. KunstWerk Diepenheim Reserve afschr. De Pol Bentelo
5.918.064 2.214.065
30 idem 40
-6-
40 37 40 Lopend krediet, afschrijving nog te starten
26
Omschrijving
Saldo aan het Afschr einde van het periode cf jaar 2014 Staat van Activa
Reserve afschr. Herinrichting Boven-Regge
1.299.239
Reserve afschr. Stimulering Ontw. Centrum Goor
Restant afschrijvings periode eind 2014 (afgerond)
40
40
500.000
5 en 25 idem
Reserve afschr. Renovatie Sporthal Mossendam Reserve afschr. Rev. Industrieterrein Haven Markelo Reserve afschr. Nieuwb. Pr. Constantijnschool Reserve afschr. Kunstgrasveld GMHC (Goor) Reserve afschr. Kunstgrasveld VV Twenthe Reserve afschr. Kunstgrasveld De Mors Delden
1.503.710 2.447.480 1.746.769 660.487 344.351 331.441
20 idem 25 40 15 en 30 15 en 30 15 en 30
25 43 16 16 17
Reserve afschr. Kunstgrasveld Rupertserve Hengevelde Reserve afschr. Renovatie Brandweerkazerne Goor
295.070 1.036.000
15 en 30
17
Reserve afschr. Renovatie Zwembad De Mors Delden Reserve afschr. Voorber. Kred. Ontwikkelfase Zwembaden Reserve afschr. Nieuwbouw OBS 't Gijmink
570.662 156.192 2.142.114
20 30 40
18 27 43
Reserve afschr. Buurthuis 't Gijmink 2012
291.234
40
38
Reserve afschr. Scholenbouw obv scholenvisie
500.000
40 Lopend krediet, afschrijving nog te starten
Reserve afschr. Digitale Infoborden / Evenementen borden Reserve afschr. Heeckerenschool (2e tranche) Reserve afschrijving uitvoeringsplan Coberco
100.000 2.307.040 1.000.000
Totaal
52.828.844 -7-
Actief niet meer in bezit, afschr res opheffen
10 idem 40 idem 25 idem
Legenda gebruikte kleuren Boekwaarde eind 2014 Geen onvermijdelijk regelmatig terugkerende investering in de zin van het BBV. Hieronder vallen: 37.434.807 gemeentehuis, scholen, gemeenschapscentra, infrastructurele projecten als dorpsplein en herinrichting Regge. De gedachte hierbij is dat het nu hoogst onzeker is of, en zo ja in welke vorm en tegen welke kosten de investering na afloop van de boekhoudkundige afschrijvingstermijn, die bijna altijd meer dan 20 en vaak meer dan 30 jaar in de toekomst ligt, moeten worden vervangen. De investeringen, waarvan de kapitaallasten door deze afschrijvingsreserves zijn gedekt, hebben sterk het karakter van 'onvermijdelijk regelmatig terugkerende investeringen' in de zin van het BBV. Dit beschouwen we als tussencategorie.
2.056.824 12.301.213 51.792.844
Op te heffen afschrijvingsreserve Renovatie brandweerkazerne Goor
De afschrijvingsreserves hebben wij vanuit het gezichtspunt wel of niet ‘onvermijdelijk en regelmatig terugkerende investering’ opgedeeld in 3 categorieën (rood, groen, blauw). Met de kanttekening dat deze indeling niet volledig objectief te maken is omdat er aannames en inschattingen onder liggen, is dit het resultaat: a. Rood: Afschrijvingsreserves die betrekking hebben op investeringen die we niet kwalificeren als ‘onvermijdelijk regelmatig terugkerende investering’ in de zin van het BBV. Hieronder vallen: gemeentehuis, scholen, gemeenschapscentra, infrastructurele projecten als dorpsplein en herinrichting Regge. De -8-
1.036.000
gedachte hierbij is dat het nu hoogst onzeker is of, en zo ja in welke vorm en tegen welke kosten de investering na afloop van de boekhoudkundige afschrijvingstermijn, die bijna altijd meer dan 20 en vaak meer dan 30 jaar in de toekomst ligt, moet worden vervangen. Voor de overwegingen die hierbij een rol spelen nemen we het voorbeeld van het gemeentehuis: of dit gebouw over meer dan 25 jaar vervangen wordt is hoogst onzeker. Er kan tussentijds tot een renovatie zijn besloten, onze gemeente is dan misschien wel onderdeel van een groter geheel waardoor niet vervangen wordt, en als al tot vervanging wordt overgegaan, dan is het zeer de vraag – gezien de overcapaciteit - of er een
gebouw van de huidige omvang wordt neergezet. Simpel gezegd: tussen nu en einde afschrijvingsperiode kan er zoveel gebeuren dat het opnemen van kapitaallasten in de exploitatiebegroting (zonder dat daar een even grote baat vanuit de afschrijvingsreserves tegenover staat) schijnzekerheid biedt. Deze categorie neemt wat betreft boekwaarde en afschrijvingslasten verreweg het grootste deel van de lijst in. b. Groen: Afschrijvingsreserves die betrekking hebben op investeringen, die wel sterk het karakter van 'onvermijdelijk regelmatig terugkerende investeringen' in de zin van het BBV hebben. Dit geldt zeker voor de kunstgrasvelden, maar ook de te plaatsen digitale informatieborden zijn als zodanig te kwalificeren. De afschrijvingsperiode is 15 jaar of korter, dus de vervangingsvraag dient zich ook eerder aan. Overigens werkt het college in overleg met sportorganisaties aan een constructie om meerjarig onderhoud en vervanging van kunstgrasvelden zeker te stellen. In de Kadernota is een reservering gemaakt voor het bedrag dat hiervoor tot heden eigenlijk voor gespaard had moeten zijn. -9-
De boekwaarde van de hiermee gemoeide investeringen is eind 2014 ruim € 2 mln, de afschrijvingslasten van deze categorie bedragen nog geen € 120.000. c. Blauw: Dit beschouwen we als tussencategorie. Hieronder valt de afgeschreven bijdrage in de renovatie van het Zoutmuseum, sporthallen en zwembaden. Dit lijken voorzieningen te zijn die ook in de verdere toekomst in de huidige nodig zullen blijven, maar de afschrijvingsperiodes zijn zo lang dat dat ook niet geheel zeker is.
