Raadsbijlage GEMEENTEBESTUUR

Raadsbijlage

GEMEENTEBESTUUR

Oplegnotitie invoering bestuurlijke strafbeschikking

raadsnummer 2010 55 team VHBOP steller S. Helsen doorkiesnummer 077-359 63 43 e-mail [email protected]

Invoering bestuurlijke strafbeschikking In de huidige praktijk heeft de gemeente Venlo onder meer buitengewone opsporingsambtenaren (BOA’ s) in dienst die proces-verbaal kunnen opmaken of transacties kunnen aanbieden voor overlastfeiten (APV en Afvalstoffenverordening). De BOA’ s leveren hun processen-verbaal aan bij de politie die afhankelijk van de ernst van de geconstateerde feiten zorgdraagt voor verdere afhandeling van het aangeleverde, richting ofwel het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) voor inning van de boetes, ofwel het Openbaar Ministerie (OM) voor verdere beoordeling (Venlo doet dit overigens zelf). De gemeente Venlo werkt al jaren met BOA’ s. De gemeente heeft bij invoering van de bestuurlijke strafbeschikking een 24-uurs verantwoordelijkheid voor de handhaving van de overlast in de openbare ruimte. De politie blijft wel bevoegd, maar zal geen stelselmatige aandacht schenken aan de overlastfeiten (wel bij heterdaadsituaties en bij escalatierisico). De gemeente bepaalt de capaciteit en prioriteit in de handhaving door de gemeentelijke BOA’ s. Elke gemeente regelt zelf hoe ze omgaat met de 24-uursverantwoordelijkheid en kan daarbij samenwerking zoeken met omliggende gemeente(n). Hierover heeft de gemeente Venlo afspraken gemaakt met de politie: de politie blijft bij invoering op dezelfde wijze omgaan met overlastmeldingen als nu het geval is, dat wil zeggen dat de gemeente niet 24 uur per dag beschikbaar hoeft te zijn, maar dat de politie de overlastmeldingen verzamelt en doorgeeft aan de gemeente die deze eventueel de volgende dag kan afdoen. Invoering van de bestuurlijke strafbeschikking heeft als voordelen, dat er eenduidigheid is voor de burger omdat politie en gemeente hetzelfde rechtssysteem (strafrecht) en dezelfde rechtsbescherming gebruiken. Ook betekent de bestuurlijke strafbeschikking financiële opbrengsten (€ 40 per proces-verbaal overlastfeit). Wanneer niet voor dit instrument wordt gekozen, heeft de gemeente per 1 december 2010 géén financiële opbrengsten uit de uitgeschreven processen-verbaal voor overlast en blijft de huidige praktijk bestaan zoals boven aangegeven. Nadelen aan de invoering zijn er niet. Voor een uitgebreide beschrijving van de gang van zaken wordt verwezen naar de bijlage van het raadsvoorstel:de notitie van de regionale werkgroep.

GEMEENTEBESTUUR

Raadsvoorstel onderwe Invoering bestuurlijke rp december 2010

strafbeschikking

per

1

raadsnummer 2010 55 bijlage(n) diversen datum collegevergadering 18 mei 2010 registratienummer 10-11574 team VHBOP steller S. Helsen doorkiesnummer 077-359 63 43 e-mail [email protected] datum raadsvergadering 23 juni 2010

1. Aanleiding Het betreft de invoering van de bestuurlijke strafbeschikking voor het handhaven van overlast in de openbare ruimte (APV en afvalstoffenverordening/kleine ergernissen) per 1 december 2010. Een en ander conform het advies van de regionale werkgroep Noord- en MiddenLimburg in de notitie “ Bestuurlijke boete, bestuurlijke strafbeschikking, of… ?” (zie bijlage) vastgesteld door het regionaal college van de politieregio Limburg-Noord d.d. 25 sep tember 2009 en het collegebesluit d.d. 1 mei 2010. Gelet op het feit dat de gemeente Venlo de overtredingen die onder de bestuurlijk e strafbeschikking vallen al door BOA’ s (Buitengewoon opsporingsambtenaren) laat handhaven, betekent dat deze invoering geen grote consequenties heeft voor Venlose situatie, zoals nader toegelicht zal worden. 2. Inleiding Relatie met integraal veiligheidsbeleid In het door de gemeenteraad vastgestelde integraal veiligheidsbeleid “ Venlo duurzaam veilig” is opgenomen om overlast in de gemeente Venlo te verminderen en het veiligheidsgevoel van burgers te verhogen. Uit de meest recente Stadspeiling komt naar voren dat burgers veel overlast ervaren van met name hondenpoep en zwerfafval. De invoering van de bestuurlijke strafbeschikking is onderdeel van de aanpak van overlast en kleine ergernissen. Wettelijke mogelijkheden handhaving overlast In december 2007 is de Eerste Kamer akkoord gegaan met het wetsvoorstel bestuurlijke boete overlast in de openbare ruimte. Het wetsvoorstel bestuurlijke boete fout parkeren en andere lichte verkeersovertredingen is verworpen. De wet bestuurlijke boete overlast openbare ruimte is 14 januari 2009 in werking getreden. Nog geen enkele gemeente in Nederland heeft voor dit instrument gekozen. Op 1 februari 2008 is de eerste fase van de Wet OM-afdoening gestart. De invoering van de bestuurlijke strafbeschikking, onderdeel van de Wet OM-afdoening, is 1 januari 2009 in

Raadsvoorstel

werking getreden voor de vier grootste gemeenten in Nederland (G4). Per 1 januari 2010 kregen ook andere gemeenten de mogelijkheid om de bestuurlijke strafbeschikking in te voeren. Er geldt hiervoor een gefaseerde invoering per arrondissementsparket. Gemeenten van het arrondissement Roermond krijgen de mogelijkheid om per 1 december 2010 de bestuurlijke strafbeschikking in te voeren, indien de gemeenten vóór 1 september 2010 hierover hebben besloten. In de openbare ruimte van Venlo treden al toezichthouders en buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA's) op tegen overlast en kleine ergernissen. Voor de overlastfeiten (€ 40,-) en voor parkeerbeschikkingen (€ 25,-) ontvangt de gemeente sinds 1 januari 2009 een vergoeding. Over het jaar 2009 heeft de gemeente Venlo € 93.775,00 ontvangen. Maakt een gemeente geen keuze voor invoering van de bestuurlijke boete of de bestuurlijke strafbeschikking, dan worden de overlastfeiten en beschikkingen afgedaan met de politiestrafbeschikking. De gemeente ontvangt dan géén financiële vergoeding meer.

3. Besluit regionaal college Politie Limburg-Noord In september 2009 heeft het Regionaal College van de Politie Limburg-Noord ingestemd met de notitie ‘ Bestuurlijke boete, bestuurlijke strafbeschikking, of...?’ . De gemeenten in de politieregio Limburg-Noord (met uitzondering van de gemeente Roerdalen) stemden in met het advies van de regionale werkgroep om het college van B&W en/of de gemeenteraad te adviseren de bestuurlijke strafbeschikking in te voeren. De oorspronkelijke invoeringsdatum van 1 april 2010 werd niet haalbaar geacht en daarom is (regionaal) gekozen om de bestuurlijke strafbeschikking per 1 december 2010 in te voeren (conform het landelijke uitrolschema). De regionale notitie is hierop aangepast.

Het regionaal college van de Politie Limburg-Noord (burgemeesters, hoofdofficier van justitie, korpschef) heeft d.d. 25 september 2009 geadviseerd om in alle gemeenten van de regio te kiezen voor de bestuurlijke strafbeschikking. Argumenten:  Invoering van de bestuurlijke strafbeschikking biedt eenduidigheid voor de burger, omdat politie en gemeenten hetzelfde rechtssysteem (strafrecht) en dezelfde rechtsbescherming gebruiken.  De bestuurlijke strafbeschikking betekent minder administratieve (gemeentelijke) lasten dan de invoering van de bestuurlijke boete, zoals: o oplegging besluit en inning doet het CJIB; o de rechtsbescherming wordt verzorgd door het Openbaar Ministerie; o software van de automatisering wordt verzorgd door justitie/CJIB; o managementinformatie wordt verzorgd door het CJIB in combinatie met politieinformatie.  Bij de bestuurlijke strafbeschikking ontvangt de gemeente een financi ële vergoeding per uitgeschreven proces-verbaal (€ 40,- per proces-verbaal voor overlastfeiten). De volledige financiële opbrengsten die gemeenten ontvangen bij de bestuurlijke boete, wegen niet op tegen de administratieve lasten die daarmee gepaard gaan.  De gemeente is 24 uur per dag verantwoordelijk voor de overlast in de openbare ruimte (voor APV-feiten die onder de bestuurlijke strafbeschikking vallen). De gemeente bepaalt zelf de capaciteit en prioriteit in de handhaving door de gemeentelijke BOA's. De politie blijft wel bevoegd, maar zal geen stelselmatige

3

Raadsvoorstel

aandacht schenken aan overlastfeiten (wel bij heterdaadsituaties en bij escalatierisico).  Binnen de gemeente Venlo wordt al jaren op deze manier gewerkt door de gemeentelijke BOA's. Met de politie is d.d. 13 april 2010 afgesproken dat zij bij invoering van de bestuurlijke strafbeschikking op dezelfde w ijze blijven omgaan met overlastmeldingen als nu het geval is. 24-uurs verantwoordelijkheid gemeenten bij overlast en de rol van de politie hierin De 24-uurs verantwoordelijkheid voor overlast, die gemeenten krijgen bij invoering van de bestuurlijke strafbeschikking, geldt alleen voor de feiten uit de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) en Afvalstoffenverordening die binnen de bestuurlijke strafbeschikking vallen (zoals zonder vergunning organiseren van een evenement, bekladdingen/vandalisme, hinderlijk gedrag, alcohol- en blowverbod, fietsen in voetgangersgebied, hondenoverlast (hondenpoep, aanlijning), wildplassen, het niet correct aanbieden van huishoudelijk afval, zwerfafval, geluidshinder). Het is aan de gemeente zelf om te bepalen welke prioriteit zij aan de handhaving van deze overlast geeft. De 24-uursverantwoordelijkheid geeft aan dat de gemeente niet (langer) een beroep kan doen op de politie om deze overlast structureel/projectmatig aan te pakken. De gemeente hoeft echter niet 24 uur per dag bereikbaar en beschikbaar te zijn, dat is bij de 4 grootste gemeenten (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) die al met de bestuurlijke strafbeschikking werken, ook niet het geval. Hierover zijn met de politie afspraken gemaakt. De gemeente en de politie blijven gewoon werken zoals ze nu ook doen, zoals hieronder uiteengezet wordt. De situatie is beheersbaar gezien in relatie tot het tijdstip waarop de meeste incidenten voorkomen/plaatsvinden. Handhavend optreden bij overlastfeiten (kleine ergernissen) die onder de bestuurlijke strafbeschikking vallen, is een verantwoordelijkheid van de gemeente, tenzij er sprake is van escalatierisico (bijvoorbeeld in een uitgaansgebied of in nachtelijke uren, of bij geluidshinder) of als de politie zelf het overlastfeit ziet gebeuren (optreden bij heterdaadsituatie).  Bij escalatierisico treedt de politie zelfstandig op (bijvoorbeeld bij een burenruzie met geluidsoverlast) óf samen met een BOA (bijvoorbeeld op uitgaansavonden). In de overige gevallen (waar geen escalatierisico is) geeft de politie de overlastmeldingen door aan de gemeente, die de melding (eventueel) de volgende dag afhandelt of bij structurele overlast kiest voor een projectmatige aanpak. In Venlo zijn deze afspraken tussen gemeente en politie er al e n verandert er dus weinig ten opzichte van de huidige afspraken.  De politie treedt altijd (handhavend) op, als de politie zelf een overtreding van de APV constateert (heterdaad).  De gemeente is doordeweeks overdag telefonisch bereikbaar voor overlastmeld ingen en in de avond en nacht en in het weekend de politie. De Boa ’ s werken zowel overdag als ook ’ s avonds als in de weekenden en dan ook ’ s nachts. Zij zijn dan ook bereikbaar voor de politie om eventueel overlastmeldingen door te geven.

Als een gemeente kiest voor de bestuurlijke strafbeschikking kan daarnaast ook nog altijd voor die feiten bestuursrechtelijk worden opgetreden door de gemeente, bijvoorbeeld door het opleggen van een last onder bestuursdwang dan wel last onder dwangsom. Dit kan als blijkt dat de bestuurlijke strafbeschikking niet afdoende is. Naast de op straf gerichte (stafrechtelijke) beschikking kan een op herstel gerichte (bestuursrechtelijke) maatregel

4

Raadsvoorstel

worden opgelegd. Deze herstelsanctie is niet om de overtreder te straffen, maar om een situatie die in strijd is met de voorschriften op te heffen, of om herhaling daarvan te voorkomen. De feiten die onder de bestuurlijke strafbeschikking vallen levert de gemeente rechtstreeks aan bij het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB), dat het proces-verbaal afhandelt. Alle overige processen-verbaal die de gemeente opmaakt, verlopen via de politie (zoals nu ook gebeurt). Implementatietraject Het CJIB begeleidt de gemeenten in de politieregio Limburg-Noord bij de implementatie van de bestuurlijke strafbeschikking. Het CJIB start hiermee drie maanden vóór de invoering. Daarom adviseert de regionale werkgroep de gemeenten om vóór 1 september 2010 een besluit te nemen over de invoering van de bestuurlijke strafbeschikking. Gemeenten kunnen zelf kiezen om de besluitvorming alleen in het college van B&W te laten plaatsvinden of om dit (ook) in de gemeenteraad te bespreken. 4. Financiële en personele gevolgen De uitvoering van de bestuurlijke strafbeschikking vindt plaats binnen de reguliere pers onele capaciteit. Per uitgeschreven proces-verbaal ontvangt de gemeente een financiële vergoeding (€ 40,- voor overlastfeiten).

5. Communicatie/participatie Extern is overleg gevoerd met de leden van de regionale werkgroep, waarin vertegenwoordigd zijn de vier centrumgemeenten Roermond, Venlo, Venray en Weert, de Politie Limburg-Noord en het Openbaar Ministerie Roermond. Ook is overleg gevoerd met de districtschef van de politie Limburg-Noord. De afspraken tussen gemeente, politie en openbaar ministerie over het optreden bij overlast en de communicatie en informatie-uitwisseling worden vastgelegd in een convenant. Dit onder regie van de regionale werkgroep bestuurlijke strafbeschikking. Een concept-convenant zal najaar 2010 gereed zijn. Ook wordt nog bekeken of er gemeenten behoefte hebben aan een regionale poule van BOA's. Door middel van een persbericht wordt tijdig bekendheid gegeven aan de invoering van de bestuurlijke strafbeschikking overlast openbare ruimte per 1 december 2010

6. Samenvatting Het betreft de instemming met de invoering van de bestuurlijke strafbeschikking voor het handhaven van overlast in de openbare ruimte (APV en afvalstoffenverordening/kleine ergernissen) per 1 december 2010. Een en ander conform het advies van de regionale

5

Raadsvoorstel

werkgroep Noord- en Midden-Limburg in de notitie “ Bestuurlijke boete, bestuurlijke strafbeschikking, of… ?” (zie bijlage) vastgesteld door het regionaal college van de politieregio Limburg-Noord d.d. 25 september 2009. Gelet op het feit dat de gemeente Venlo de overtredingen die onder de bestuurlijk e strafbeschikking vallen al door BOA’ s (Buitengewoon opsporingsambtenaren) laat handhaven, betekent dat deze invoering geen grote consequenties heeft voor Venlose situatie, zoals nader toegelicht zal worden.

Burgemeester en wethouders van Venlo de secretaris de burgemeester

Mevrouw W.J.J. Meijering

drs. H.M.F. Bruls

6

GEMEENTERAAD

Raadsbesluit

raadsnummer 2010 55 team VHBOP steller S. Helsen doorkiesnummer 077-359 63 43 e-mail [email protected]

De raad van de gemeente Venlo; gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 18 mei 2010, nummer 10-11574 gelet op de door het regionaal college van de politieregio Limburg-Noord vastgestelde notitie “ Bestuurlijke strafbeschikking, bestuurlijke boete, of… ?” ;; besluit In te stemmen met de invoering van de bestuurlijke strafbeschikking voor handhaving van overlast in de openbare ruimte (kleine ergernissen) per 1 december 2010, conform de door het regionaal college van de politieregio Limburg-Noord vastgestelde notitie “ Bestuurlijke strafbeschikking, bestuurlijke boete, of… ?” ;

Aldus besloten in de openbare vergadering van 23 juni 2010.

De griffier

De voorzitter

Bestuurlijke boete, bestuurlijke strafbeschikking, of… ? Een advies voor de gemeenten in Noord- en Midden-Limburg

Definitieve versie

Oktober 2009

Bestuurlijke boete, bestuurlijke strafbeschikking, of… ? Een advies voor de gemeenten in Noord- en Midden-Limburg

Noord- en Midden-Limburg, oktober 2009. Regionale werkgroep ‘ bestuurlijke boete of bestuurlijke strafbeschikking’ .

Bestuurlijke boete, bestuurlijke strafbeschikking, of...?

9

Vastgesteld in de Regionale Beheersdriehoek van de Politie Limburg-Noord op 18 juni 2009. Vastgesteld in het Dagelijks Bestuur (DB) van de Politie Limburg-Noord op 2 juli 2009. Vaststellen in het Regionaal College van de Politie Limburg-Noord op 25 september 2009.


10

Inhoudsopgave

Samenvatting

4

1.

6

Inleiding

1.1

Aanleiding

6

1.2

Achtergrond bij het thema

6

1.3

Leeswijzer

7

2.

Overlast en handhaving in de politieregio Limburg-Noord

8

2.1

Objectieve en subjectieve overlast

8

2.2

Gemeentelijke handhavers en uitgeschreven processen-verbaal

9

3.

Bestuurlijke boete, bestuurlijke strafbeschikking of bestaande handhavingspraktijk?11

3.1

De bestuurlijke boete en bestuurlijke strafbeschikking vergeleken

11

3.2

Huidige handhavingspraktijk continueren

12

4.

Advies: bestuurlijke strafbeschikking

13

4.1

Overweging keuze bestuurlijke strafbeschikking

13

4.2

Besluitvormingsproces invoering bestuurlijke strafbeschikking

14

Bijlage 1: Overzicht van het aantal overlastincidenten per gemeente

15

Bijlage 2: Overzicht van gemeentelijke instroom bij het CJIB

17

Bijlage 3: Inhoud en werkwijze bestuurlijke boete en bestuurlijke strafbeschikking

18

Bijlage 4: Invoering van de bestuurlijke strafbeschikking: wat moet er worden geregeld?22

Bijlage 5: Feitenlijst

25


11


12

Samenvatting

In december 2007 is de Eerste Kamer akkoord gegaan met het wetsvoorstel Bestuurlijke boete overlast in de openbare ruimte’ . Het wetsvoorstel bestuurlijke boete fout parkeren en andere lichte verkeersovertredingen is verworpen. De Wet bestuurlijke boete overlast openbare ruimte is 14 januari 2009 in werking getreden. Op 1 februari 2008 is de eerste fase van de Wet OM-afdoening gestart. De invoering van de bestuurlijke strafbeschikking, onderdeel van de Wet OM-afdoening, is 1 januari 2009 in werking getreden voor de vier grootste gemeenten in Nederland (de G4). Per 1 januari 2010 krijgen alle gemeenten de mogelijkheid om de bestuurlijke strafbeschikking in te voeren, maar geldt er wel een gefaseerde invoering per arrondissement. Indien gemeenten in de politieregio Limburg-Noord vóór 1 september 2010 een besluit nemen over de invoering van de bestuurlijke strafbeschikking, kan de implementatie starten per 1 december 20101. Gemeenten kunnen één van beide instrumenten inzetten: of de bestuurlijke boete of de bestuurlijke strafbeschikking. Ook is het mogelijk om geen van beide instrumenten te kiezen en de huidige handhavingspraktijk voort te zetten. De gemeenten kiezen dan voor de politiestrafbeschikking. Een regionale werkgroep is op verzoek van het Dagelijks Bestuur van de Politie LimburgNoord met het thema bestuurlijke boete/strafbeschikking aan de slag gegaan. Allereerst is een inventarisatie gemaakt van de mate van (objectieve en subjectieve) overlast per gemeente, het aantal BOA’ s per gemeente en de (gemeentelijke) instroom van feiten bij het Centraal Justiteel Incasso Bureau (CJIB). De voor- en nadelen van de bestuurlijke boete, van de bestuurlijke strafbeschikking en van de huidige handhavingspraktijk, heeft de regionale werkgroep op een rij gezet en afgewogen. De regionale werkgroep komt op basis hiervan tot het advies om per 1 december 2010 de bestuurlijke strafbeschikking in te voeren in de gemeenten van Noord- en Midden-Limburg. Invoering van de bestuurlijke strafbeschikking heeft als voordelen, dat er eenduidigheid is voor de burger omdat politie en gemeente hetzelfde rechtssysteem (strafrecht) en dezelfde rechtsbescherming gebruiken. Ook betekent de bestuurlijke strafbeschikking minder administratieve lasten dan de bestuurlijke boete. De financiële opbrengst van de bestuurlijke strafbeschikking is deels voor de gemeente. Wanneer voor geen van beide instrumenten wordt gekozen, heeft de gemeente (die binnen het arrondissement Roermond valt) per 1 december 2010 géén financiële opbrengsten uit de uitgeschreven processen-verbaal voor overlast. De meeste gemeenten zullen, met name na de gemeentelijke herindeling in NoordLimburg, per 1 januari 2010 over gemeentelijke BOA’ s beschikken. Die zijn nodig om een bestuurlijke strafbeschikking op te leggen. Bij de bestuurlijke strafbeschikking ontvangt de gemeente een deel van de financiële opbrengst (voor overlastfeiten is dat een bedrag van € 40,- en voor parkeerfeiten € 25,-). Uitgaande van de in het derde kwartaal 2008 binnengekomen processen-verbaal voor overlastfeiten en parkeerbeschikkingen bij het CJIB (aangeleverd volgens de gemeentecode) zou dit regionaal een bedrag van € 75.145,- aan inkomsten zijn. Per jaar zal dit regionaal neerkomen op in totaal zo’ n Uit een brief van het ministerie van justitie d.d. 4 juni 2009 blijkt dat de bestuurlijke strafbeschikking overlast openbare ruimte gefaseerd wordt ingevoerd. Het arrondissement Roermond (politieregio Limburg-Noord) komt vanaf 1 december 2010 in aanmerking voor invoering van de bestuurlijke strafbeschikking. 1


13

€ 300.000,- (of meer als de gemeentelijke handhaving wordt geïntensiveerd). De gemeente heeft bij invoering van de bestuurlijke strafbeschikking een 24-uurs verantwoordelijkheid voor de handhaving van de overlast in de openbare ruimte. De politie blijft wel bevoegd, maar zal geen stelselmatige aandacht schenken aan de overlastfeiten. De gemeente bepaalt de capaciteit en prioriteit in de handhaving door de gemeentelijke BOA’ s. Elke gemeente regelt zelf hoe ze omgaat met de 24-uursverantwoordelijkheid en kan daarbij samenwerking zoeken met omliggende gemeente(n) en/of centrumgemeenten (bespreken op districtelijke niveau).

Deze regionale notitie zal regionaal de volgende besluitvormingsprocedure volgen;  Agendering Regionale Beheersdriehoek Politie Limburg-Noord (18 juni 2009)  Agendering Dagelijks Bestuur Politie Limburg-Noord (2 juli 2009).  Agendering Regionaal College Politie Limburg-Noord (25 september 2009).  Agendering Districtelijke Driehoeken (oktober 2009). Aan het Regionaal College wordt voorgesteld om in te stemmen met het regionale advies, oftewel in te stemmen met invoering van de bestuurlijke strafbeschikking in alle gemeenten van Noord- en Midden-Limburg. Vervolgens worden op districtelijk niveau (in het districtelijk driehoeksoverleg) de volgende afspraken gemaakt.  Afspraken over de mate waarin de gemeentelijke BOA’ s per 1 december 2010 optreden bij overlast (capaciteit en prioriteit) en in welke mate de politie dit nog (tijdelijk) doet. De politie blijft wel bevoegd, maar zal geen stelselmatige aandacht schenken aan de overlastfeiten. Er worden tevens afspraken gemaakt over prioriteitstelling, de achtervang van de politie bij escalaties, de inzet van politie naast de BOA’ s en de communicatie en informatie-uitwisseling tussen BOA en politie.  Elke gemeente is zelf verantwoordelijk voor de 24-uurs verantwoordelijkheid bij overlast in de openbare ruimte, maar binnen het districtelijk driehoeksoverleg kunnen wel afspraken over de samenwerking worden gemaakt met omliggende gemeente(n) en/of centrumgemeente(n).  Daarnaast moeten met het oog op het direct toezichthouderschap van de korpschef op de BOA afspraken gemaakt worden over het leveren van de informatie noodzakelijk voor uitvoering van het toezichthouderschap, en het bespreken van de taakuitvoering van de BOA’ s. Het openbaar ministerie is verantwoordelijk voor het toezicht op de uitoefening van de opsporingsbevoegdheid door de gemeentelijke BOA’ s. De gemeente moet vooraf aangeven, op welke manier de BOA’ s worden ingezet en hoeveel processen-verbaal hier naar verwachting uit voortkomen. Daarnaast moet duidelijk worden hoe de gemeente anticipeert op eventuele klachten over het optreden en het eventueel gebruik van geweld door BOA’ s. Aan het eind van elk jaar moet de gemeente inzicht geven in de mate waarin de verwachtingen zijn uitgekomen. De ambtelijke voorbereiding van deze afspraken vindt plaats in de agendacommissie van de driehoek. Na besluitvorming in het Regionaal College en de gemaakte afspraken in het districtelijk direhoeksoverleg, onderneemt de gemeente de volgende stappen:


14

1. Het College van B&W legt de gemeenteraad vóór 1 september 2010 een raadsvoorstel voor met het advies om per 1 december 2010 over te gaan tot invoering van de bestuurlijke strafbeschikking. In het raadsvoorstel wordt ook aangegeven hoe de lokale handhaving van overlast is vormgegeven en welke afspraken hierover met de politie en het OM (en eventueel andere gemeenten) zijn gemaakt (een voorbeeld van een raadsvoorstel wordt na het regionale besluitvormingsproces opgesteld en verspreid onder alle gemeenten). 2. Na besluitvorming in de gemeenteraad zorgt de gemeente per 1 december 2010 (in afstemming met politie en openbaar ministerie) voor de praktische uitvoering van de bestuurlijke strafbeschikking op lokaal niveau (zie bijlage 4).


15

Inleiding

Aanleiding Eind 2005 heeft het Dagelijks Bestuur van de Politie Limburg-Noord afgesproken om gemeentelijke best practices regionaal te delen, maar ook om nieuwe thema’ s regionaal op te pakken. Alle gemeenten kunnen hiermee hun voordeel doen en de aanpak kan bovendien op een meer uniforme wijze plaatsvinden. In het secretarissenoverleg van de districtelijke driehoeken zijn vervolgens thema´s benoemd, die hiervoor in aanmerking komen. Een van die thema´s betreft `bestuurlijke boete, strafbeschikking, of...?´. Een regionale werkgroep is, nadat het wetsvoorstel ‘ bestuurlijke boete overlast in de openbare ruimte’ in december 2007 door de Eerste Kamer is goedgekeurd, met dit thema aan de slag gegaan. De regionale werkgroep bestaat uit (ambtelijke) vertegenwoordigers van de vier centrumgemeenten Venlo, Venray, Roermond en Weert, de politie Limburg-Noord en het Openbaar Ministerie2. De werkgroep heeft bij het opstellen van deze regionale notitie dankbaar gebruik gemaakt van de door het Servicecentrum Handhaving uitgebrachte handreiking ‘ Handhaving van overlast in het publieke domein: bestuurlijke boete, strafbeschikking, of … ?’ (versie 2.0, oktober 2008) en van reeds opgestelde (concept)notities van de gemeente Venlo. De regionale werkgroep heeft zich naar aanleiding van de goedkeuring van het wetsvoorstel ‘ bestuurlijke boete overlast in de openbare ruimte’ eind 2007 door de Eerste Kamer, gebogen over de drie mogelijkheden die hierdoor ontstaan, namelijk:  invoering van de bestuurlijke boete voor overlast in de openbare ruimte (APV en afvalstoffenverordening);  invoering van de bestuurlijke strafbeschikking (onderdeel van de Wet OM-afdoening);  het continueren van de bestaande handhavingspraktijk (d.w.z. oplegging politiestrafbeschikking). De opdracht van de regionale werkgroep is om tot een keuze te komen over de inzet van de drie mogelijkheden: invoering bestuurlijke boete, invoering bestuurlijke strafbeschikking of voortzetting van de huidige handhavingspraktijk (d.w.z. oplegging politiestrafbeschikking). In deze regionale notitie komen de voor- en nadelen van de drie genoemde mogelijkheden aan de orde en wordt een beeld geschetst van de mate van overlast en het aantal uitgeschreven processen-verbaal in de gemeenten van de politieregio Limburg-Noord. Op basis hiervan komt de regionale werkgroep aan het einde van de notitie tot een advies voor de gemeenten in de politieregio Limburg-Noord. De regionale werkgroep ‘ bestuurlijke boete of bestuurlijke strafbeschikking’ heeft raakvlakken met de regionale werkgroep ‘ toezicht in het publieke domein’ 3. De uitkomsten van deze notitie zullen dan ook worden meegenomen bij de uitwerking van het thema ‘ toezicht in het publieke domein’ . 2

De werkgroep bestaat uit: Mark van Blerk (gemeente Roermond), Sandra Helsen (gemeente Venlo), Maria Verheijen/Annelies Smits (gemeente Venray), Petra Bulk (gemeente Weert), Vester Scheepers (Openbaar Ministerie Roermond) en Daniëlle Vinken (Politie Limburg-Noord) 3 Op 22 mei 2008 heeft de Regionale Beheersdriehoek van de Politie Limburg-Noord ingestemd met de instelling van de werkgroep toezicht in het publieke domein en de opdracht (zie annotatie ‘ Contouren opdracht werkgroep Toezicht in het publieke domein’ van 15 mei 2008, afdeling Kabinet van de Politie Limburg-Noord). De gemeente Roermond is trekker van deze werkgroep. De werkgroep zal in 2009 van start gaan met de uitvoering van de opdracht.


16

Achtergrond bij het thema In het kabinetsprogramma “ Naar een veiliger samenleving” is de aanzet gegeven voor het invoeren van de mogelijkheid tot het treffen van bestuurlijke boeten. Daaraan ligt de gedachte ten grondslag dat de slagkracht van de overheid kan toenemen als de gemeenten meer mogelijkheden krijgen tot bestuurlijke handhaving, zodat politie en justitie zich kunnen concentreren op de bestrijding van criminaliteit. Het landelijk beschikbaar stellen van instrumentarium in de vorm van formele wetgeving is daartoe dienstig. In de huidige praktijk hebben veel gemeenten onder meer buitengewone opsporingsambtenaren (BOA’ s) in dienst die al naar gelang hun daartoe strekkende bevoegdheid proces-verbaal kunnen opmaken, transacties kunnen aanbieden en WAHVbeschikkingen4 kunnen uitvaardigen. De BOA’ s leveren hun processen-verbaal aan bij de politie die afhankelijk van de ernst van de geconstateerde feiten zorgdraagt voor verdere afhandeling van het aangeleverde, richting ofwel het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) voor inning van de boetes, ofwel het Openbaar Ministerie (OM) voor verdere beoordeling en afhandeling (Venlo en Roermond doen dit overigens zelf). De gemeenten die geen BOA’ s in dienst hebben, laten de strafrechtelijke handhaving over aan de politie. In deze praktijk kunnen wijzigingen optreden door de komst van twee nieuwe instrumenten: de bestuurlijke boete en de (bestuurlijke) strafbeschikking. Er waren oorspronkelijk twee wetsvoorstellen ingediend betreffende de bestuurlijke boete. Daarin werd geregeld dat in bepaalde gevallen een bestuursrechtelijke boetebeschikking in de plaats kon komen van een strafrechtelijke sanctie. Het ene wetsvoorstel betrof een wijziging van de Wegenverkeerswet en ging over foutparkeren en andere lichte verkeersovertredingen, zoals bijvoorbeeld stilstaan waar dat niet mag en fietsen over de stoep. Het andere wetsvoorstel wijzigt de Gemeentewet en gaat over overlast in de openbare ruimte zoals bijvoorbeeld graffiti, wildplassen en zwerfafval. Alleen dit laatste wetsvoorstel (inzake overlast) heeft het gehaald in de Eerste Kamer. De bestuurlijke boete is 14 januari 2009 in werking getreden voor alle gemeenten. De bestuurlijke strafbeschikking is per 1 januari 2009 in werking getreden voor de vier grote gemeenten (G4) 5. Voor de overige gemeenten is de wet 1 januari 2009 gedeeltelijk in werking getreden (alleen voor de elementen feitenbereik en verruimde vergoedingsregeling). Per 1 januari 2010 zal de bestuurlijke strafbeschikking voor alle gemeenten geheel in werking treden (dus inclusief de elementen: werken onder het regiem van de OM-beleidsregels en het geautomatiseerd aanleveren van strafbeschikkingen overlast bij het CJIB) , maar geldt er een gefaseerde invoering per arrondissement.6 Leeswijzer In hoofdstuk 2 komt de mate van (objectieve en subjectieve) overlast in de politieregio Limburg-Noord aan de orde. Ook biedt dit hoofdstuk inzicht in het aantal BOA’ s dat in dienst is

Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften. De G4 bestaat uit: Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag. 6 Uit een brief van het ministerie van justitie d.d. 4 juni 2009 blijkt dat de bestuurlijke strafbeschikking overlast openbare ruimte gefaseerd wordt ingevoerd. Het arrondissement Roermond (politieregio Limburg-Noord) komt vanaf 1 december 2010 in aanmerking voor invoering van de bestuurlijke strafbeschikking. 4 5


17

van de gemeenten in Noord- en Midden-Limburg en hoeveel processen-verbaal er in totaal (door BOA’ s en politie) zijn uitgeschreven de afgelopen jaren. Hoofdstuk 3 beschrijft de overeenkomsten en verschillen tussen de bestuurlijke boete, de bestuurlijke strafbeschikking en de huidige handhavingspraktijk (toepassing politiestrafbeschikking). Hoofdstuk 4 verwoordt het advies van de regionale werkgroep. Het advies is om bij gemeenten die BOA’ s in dienst hebben, over te gaan tot invoering van de bestuurlijke strafbeschikking. Ook zijn in dit hoofdstuk het regionale en lokale besluitvormingsproces weergegeven. In de bijlagen zijn opgenomen:  een overzicht van aantal bij de politie geregistreerde overlastincidenten per gemeente (bijlage 1);  overzicht van bij het CJIB met de Gemeentecode aangeleverde parkeerbeschikkingen en overlastfeiten (bijlage 2);  tekstuele toelichting inhoud en werkwijze bestuurlijke boete en bestuurlijke strafbeschikking (bijlage 3);  praktische zaken rondom de invoering van de bestuurlijke strafbeschikking (bijlage 4);  de feitenlijst, versie september 2008 (bijlage 5).


18

Overlast en handhaving in de politieregio Limburg-Noord De mate van overlastproblematiek is van belang voor de keuze of gebruik wordt gemaakt van de bestuurlijke boete, strafbeschikking of het continueren van de bestaande handhavingspraktijk. Dit hoofdstuk gaat dan ook in op de geregistreerde overlast (objectief) en de ervaren overlast (subjectief). Verder geeft dit hoofdstuk een beeld van de huidige handhavingspraktijk in de gemeenten van de politieregio Limburg-Noord en het aantal uitgeschreven processen-verbaal. Objectieve en subjectieve overlast In tabel 1 is het aantal (bij de politie geregistreerde) incidenten overlast door asociaal gedrag en overlast door drugs/alcohol7 weergegeven per district voor de jaren 2006, 2007 en 2008 (objectieve overlast) 8. In de bijlage zijn de aantallen per gemeente terug te vinden over de jaren 2004-2008. Tabel 1: aantal incidenten overlast binnen de overlasttypen ‘ overlast door asociaal gedrag’ en ‘ overlast door drugs/alcohol’ , bron: Politie Limburg-Noord

Overlast door asociaal gedrag

Overlast door drugs/alcohol

TOTAAL

2006

2007

2008

2006

2007

2008

2006

2007

2008

District MiddenLimburg District Venlo

7218

7257

5848

1203

1724

1454

8421

8981

7302

6369

6163

5347

1573

1540

1341

7942

7703

6688

District Venray

3714

3495

3051

421

519

407

4135

4014

3458

Politieregio LimburgNoord

17301

16915

14246

3197

3783

3202

20498

20698

17448

De gemeenten in de politieregio Limburg-Noord tellen in totaal in 2008 ruim 17.000 overlastincidenten op het gebied van asociaal gedrag en drugs/alcohol. In de jaren ervoor lag het totaal aantal incidenten hoger, namelijk ruim 20.000 incidenten. Tabel 2 geeft de ervaren overlast weer van een aantal overlastvormen (subjectieve overlast). De gegevens zijn afkomstig van de Veiligheidsmonitor Rijk. Respondenten is gevraagd of de overlastvormen ‘ vaak voorkomen’ in hun woonbuurt. De gegevens zijn alleen voor de totale politieregio Limburg-Noord bekend (en dus niet per gemeente). Uit tabel 2 blijkt dat in 2008 alleen hondenpoep op straat in Limburg-Noord (36%) volgens de respondenten vaker voorkomt dan gemiddeld in Nederland (33,4%). Tabel 2: ervaren overlast, percentage van de respondenten dat aangeeft dat de overlast ‘ vaak voorkomt’ , bron: Veiligheidsmonitor Rijk 2008.

Ervaren overlast Dronken mensen op straat Mensen worden op straat lastig gevallen Drugsoverlast Overlast door omwonenden Overlast door jongeren Bekladding van muren, gebouwen Rommel op straat Hondenpoep op straat

2006 4.3 0.6 5.1 3.2 9.8 3.6 18.1 36

Limburg-Noord 2007 4.9 0.7 5.4 3 7.4 2.1 14.8 33.4

2008 4.2 1 4.3 3.2 8.1 2.9 13.7 36

2006 5.2 1.2 5.2 4.2 9.4 5.8 20 36.5

Nederland 2007 5.4 1.1 4.9 4.3 10.1 6.7 20.1 34.2

2008 5.2 1 4.6 4 10 6.9 20.3 33.4

De werkgroep realiseert zich dat niet alle overtredingen uit de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) en de afvalstoffenverordening hierin zijn opgenomen. Om echter toch een beeld te krijgen van de mate van overlast in de verschillende gemeenten, is gebruik gemaakt van de overlastdefinities, zoals die regionaal zijn vastgesteld. 8 De definities ‘ overlast door asociaal gedrag’ en ‘ overlast door drugs/alcohol’ zijn regionaal afgestemd en afkomstig van de Politie Limburg-Noord. 7


19

Vernieling straatmeubilair


8.5

10.1

9.4

14.7

16

16.3

20

Gemeentelijke handhavers en uitgeschreven processen-verbaal In tabel 3 is het aantal APV-controleurs, parkeercontroleurs en APV/parkeercontroleurs weergegeven. In de tabel is het aantal personen met een BOA-functie per gemeente en per district weergegeven. Onderaan de tabel is een aantal opmerkingen bij de tabel opgenomen. Tabel 3: aantal personen (geen fte’ s) per gemeente met de functie Buitengewoon Opsporingsambtenaren (BOA’ s), bron: de gemeenten in Noord- en Midden-Limburg (oktober 2008).

Gemeente

Echt-Susteren Leudal Maasgouw Nederweert Roerdalen Roermond Weert District Midden-Limburg Arcen en Velden Beesel Helden Kessel Maasbree Meijel Venlo District Venlo Bergen Gennep Horst aan de Maas Meerlo-Wanssum Mook en Middelaar Sevenum Venray District Venray TOTAAL GEMEENTEN

aantal APVcontroleurs

aantal parkeercontroleurs

aantal APV-/ parkeercontroleurs

Totaal BOA's openbare ruimte

0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 1 1 4

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 5 5

1 3 1 0 1 19 11 36 2 2 4 0 1 0 22 31 3 0 1 0 1 0 1 6 73

1 3 1 1 1 19 11 37 2 2 4 0 1 0 24 33 3 0 1 0 1 0 7 12 82

* de gemeenten Meerlo-Wanssum, Horst aan de Maas en Sevenum maken in het kader van het samenwerkingsverband ook gebruik van de BOA’ s van de gemeente Venray. Ook boa’ s van de groene brigade (provincie) worden ingezet. * een aantal gemeenten maakt naast eigen BOA’ s ook gebruik van ingehuurde BOA’ s via een particulier bedrijf. Deze ingehuurde BOA’ s zijn niet in het schema opgenomen. * sommige gemeenten hebben een gemeentelijk opsporingsambtenaar (GOA) in dienst, die ook voor APV-overtredingen en parkeerovertredingen kan worden ingezet. * De gemeente Gennep heeft twee toezichthouders (geen BOA-functie). Eén ervan is momenteel in opleiding om de BOA-status te krijgen. * De gemeente Echt-Susteren huurt de BOA-capaciteit in bij de gemeente Roermond.

In totaal tellen de gemeenten in de politieregio Limburg-Noord 82 BOA’ s die APV-controleur en/of parkeercontroleur zijn. Van deze 82 BOA’ s zijn er 77 die bevoegd zijn op te treden tegen overtredingen op basis van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) en de afvalstoffenverordening. Een aantal (kleinere en middelgrote) gemeenten in de regio heeft zelf geen BOA’ s in dienst en is meer afhankelijk van de inzet van de politie op het terrein van overlast in de openbare ruimte. Na het traject van gemeentelijke herindeling in Noord-Limburg zullen echter (vrijwel) alle gemeenten in de politieregio Limburg-Noord een BOA-functie hebben. Er worden regelmatig processen-verbaal uitgeschreven voor overlastfeiten en parkeerbeschikkingen. In tabel 4 is per district het aantal in het derde kwartaal 2008 bij het CJIB binnengekomen processen-verbaal voor overlastfeiten en parkeerbeschikking


21

opgenomen, aangeleverd volgens de gemeentecode (GM-code). Tevens is aangegeven tot welke financiële inkomsten dit voor het derde kwartaal 2008 zou opleveren, als de nieuwe PVvergoeding zou gelden (€ 25,- voor parkeerfeiten en € 40,- voor overlastfeiten). In bijlage 2 is dezelfde tabel weergegeven, maar dan per gemeente. Tabel 4: instroom bij het CJIB waarvoor het ministerie van Justitie een PV-vergoeding kan toekennen, uitgesplitst naar overlastfeiten en parkeerbeschikkingen, aangeleverd bij het CJIB volgens de GM-code (gemeentecode), derde kwartaal 2008, bron: Servicecentrum Handhaving.

Instroom CJIB (gemeentecode) 3e kwartaal 2008

District Midden-Limburg District Venlo District Venray Politieregio LimburgNoord

Parkeerfeiten

Overlastfeiten

1438 1016 339 2793

87 38 8 133

TOTAAL INKOMSTEN 3e kwartaal 2008 (uitgaande van nieuwe PV-regeling, die geldt per 1 januari 2009) Parkeerfeiten Overlastfeiten á € 25,á € 40,€ 35.950 € 3.480 € 25.400 € 1.520 € 8.475 € 320 € 69.825 € 5.320

In het derde kwartaal van 2008 zijn regionaal 2.793 PV’ s voor parkeerfeiten en 133 PV’ s voor overlastfeiten bij het CJIB ingestroomd (aangeleverd met de gemeentecode). Indien de nieuwe PV-regeling, die 1 januari 2009 in werking is getreden, zou gelden, zou dit voor het derde kwartaal van 2008 voor alle gemeenten in Noord- en Midden-Limburg neerkomen op een bedrag van € 75.145,-.9

In werkelijkheid gold in het derde kwartaal van 2008 de oude PV-regeling, waarbij werd uitgegaan van een vergoeding aan de gemeenten van € 15,- voor overlastfeiten en € 7,50 voor parkeerfeiten. 9


22

Bestuurlijke boete, bestuurlijke strafbeschikking of bestaande handhavingspraktijk? Dit hoofdstuk gaat nader in op de overeenkomsten en verschillen tussen de bestuurlijke boete en de bestuurlijke strafbeschikking. Ook wordt ingegaan op de voor- en nadelen van beide instrumenten, mede in het licht van voortzetting van de huidige handhavingspraktijk. In bijlage 3 is meer informatie te vinden over de inhoud en werkwijze van de bestuurlijke boete en de bestuurlijke strafbeschikking. De bestuurlijke boete en bestuurlijke strafbeschikking vergeleken De introductie van de nieuwe instrumenten van de bestuurlijke boete en de strafbeschikking geeft de gemeente de gelegenheid om het huidige handhavingsbeleid met betrekking tot de overlast in de publieke ruimte, te heroverwegen, met als uiteindelijke vraag welk instrument de gemeente zal gaan inzetten. De instrumenten bestuurlijke strafbeschikking en bestuurlijke boete kunnen niet beiden door gemeentelijke BOA’ s worden ingezet voor dezelfde feiten. Effectiviteit van het instrument, evenals de consequenties van de keuze voor één van de instrumenten zullen bepalend moeten zijn voor de uiteindelijke keuze. De hieronder staande keuzematrix biedt inzicht in de overeenkomsten en verschillen tussen de twee nieuwe instrumenten. Tabel 5: overzicht van de twee instrumenten: bestuurlijke boete en (bestuurlijke) strafbeschikking. Bestuurlijke boete (Bestuurlijke) strafbeschikking Recht Bestuursrecht Strafrecht Feiten APV en Afvalstoffenverordening APV en Afvalstoffenverordening Aankondiging besluit BOA uit naam college, danwel burgemeester BOA uit naam college, burgemeester of openbaar ministerie Oplegging besluit Gemeente CJIB namens gemeente Inning boete Gemeente CJIB Rechtsbescherming Bezwaar bij gemeente Verzet bij OM (binnen 2 weken) Beroep bij kantonrechter Zitting bij kantonrechter Hoger beroep bij Hof Leeuwarden Hoger beroep bij Hof Geen hogere eis op zitting mogelijk Hogere eis op zitting mogelijk Schorsende werking Indienen bezwaar heeft schorsende werking Ja rechtsbescherming Hoogte boetes worden AMvB / gemeentelijke verordening (voor zover feit AMvB / richtlijnen OM bepaald in niet in bijlage staat) Zekerheidsstelling Ja Nee Justitieel gegeven Nee Ja, boven de € 100,Recidiveregistratie Nee Nee Jeugdige overtreders Geen boete voor daders onder de 12 jaar. Boete Geen strafbeschikking voor daders onder de 12 gehalveerd voor daders onder de 16 jaar. jaar. Betalingstermijn 6 weken na onherroepelijk worden besluit 30 dagen na uitvaardiging strafbeschikking door CJIB Financien: kosten Kosten uitvoering, inning en rechtsbescherming Kosten uitvoering, inning en rechtsbescherming geheel voor rekening gemeente deels voor gemeente Financien: opbrengsten Opbrengsten geheel voor gemeente Opbrengsten deels voor gemeente Verantwoordelijkheid 24-uurs verantwoordelijkheid voor gemeente 24-uurs verantwoordelijkheid voor gemeente Rol politie Operationeel Te bepalen in driehoeksoverleg Te bepalen in driehoeksoverleg Direct toezichthouder Afspraken over invulling rol als direct Afspraken over invulling rol als direct toezichthouder toezichthouder Rol OM Partner Gemeente moet informatie delen. Gemeente moet informatie delen. Gemeente moet overleggen met OM over aantal mogelijke verzetszaken. Toezichthouder Ziet toe op uitoefening van de Ziet toe op uitoefening van de opsporingsbevoegdheid van de BOA, m.n. op de opsporingsbevoegdheid van de BOA, m.n. op de kwaliteit van de opsporingsproducten. kwaliteit van de opsporingsproducten. Automatisering: software Gemeente Justitie/CJIB Automatisering: hardware Gemeente Gemeente Managementinformatie wordt Gemeente, aanvulling vanuit politie-informatie Vanuit CJIB in combinatie met politie-informatie verzorgd door mogelijk Voorlichting Gemeente verantwoordelijk voor algemene en Gemeente verantwoordelijk voor specifieke specifieke voorlichting aan burgers. voorlichting aan burgers. Vanuit Justitie wordt algemene informatie verzorgd. Eenduidigheid voor burger BOA en politie opereren binnen verschillend Boa en politie hanteren hetzelfde systeem en systeem met verschillende bevoegdheden en dezelfde rechtsbescherming. Onderscheid enkel verschillende rechtsbescherming. Binnen een ten aanzien van bevoegde feiten.


23

gemeente kan iemand voor overlastgevende feiten een bestuurlijke boete krijgen van de gemeente of een strafbeschikking van de politie.

De belangrijkste verschillen tussen de bestuurlijke boete en de bestuurlijke strafbeschikking zijn vetgedrukt in het schema. Beide instrumenten gaan uit van een 24-uurs verantwoordelijkheid voor de handhaving van de overlast door de gemeente. Bij de bestuurlijke boete geldt het bestuursrecht, terwijl de bestuurlijke strafbeschikking uitgaat van het strafrecht (net zoals de politie). Bij de bestuurlijke boete is de gemeente zelf verantwoordelijk voor oplegging van het besluit, de inning van de boete, de rechtsbescherming, de automatisering en het leveren van managementinformatie. De opbrengsten van het proces-verbaal zijn geheel voor de gemeente (de tarieven variëren per overlastfeit10). Bij toepassing van de bestuurlijke strafbeschikking legt het CJIB (namens de gemeente) het besluit op, int het CJIB de boete, kan verzet plaatsvinden bij het OM en verzorgt het CJIB de automatisering en de managementinformatie. De opbrengsten van het proces-verbaal zijn deels voor de gemeente (€ 40,- voor overlastfeiten en € 25,- voor parkeerfeiten). Met twee elementen van de bestuurlijke strafbeschikking kan per 1 januari 2009 worden gestart, namelijk het feitenbereik en de verruimde vergoedingsregeling. Per 1 januari 2010 kunnen alle gemeenten ook met de andere twee elementen van de bestuurlijke strafbeschikking aan de slag: het werken onder het regiem van de OM-beleidsregels en het geautomatiseerd aanleveren van de strafbeschikkingen overlast bij het CJIB, maar geldt wel een gefaseerde invoering van de strafbeschikking (gemeenten in het arrondissement Roermond/politieregio Limburg-Noord kunnen per 1 december 2010 starten met de implementatie van de bestuurlijke strafbeschikking overlast openbare ruimte, indien het college of de gemeenteraad vóór 1 september 2010 een besluit hierover heeft genomen). Als een gemeente kiest voor de bestuurlijke strafbeschikking kan daarnaast ook nog bestuursrechtelijk worden optreden, bijvoorbeeld door het opleggen van een last onder bestuursdwang dan wel last onder dwangsom. Dit kan als blijkt dat de bestuurlijke strafbeschikking niet afdoende is. Naast de op straf gerichte (stafrechtelijke) beschikking kan een op herstel gerichte (bestuursrechtelijke) maatregel worden opgelegd. Deze herstelsanctie is niet om de overtreder te straffen, maar om een situatie die in strijd is met de voorschriften op te heffen, of om herhaling daarvan te voorkomen. Bij de keuze voor de bestuurlijke boete is het voor de feiten die daaronder vallen niet mogelijk om daarnaast nog een last onder bestuursdwang dan wel last onder dwangsom op te leggen. Huidige handhavingspraktijk continueren De gemeente kan er ook voor kiezen géén van beide instrumenten in te voeren. In dat geval wordt de (strafrechtelijke) aanpak van de overlastfeiten door de politie en/of BOA’ s gedaan met behulp van de politiestrafbeschikking. Doel is om de processen-verbaal door bestuursorganen/BOA’ s uiteindelijk rechtstreeks aan het CJIB aan te leveren (dus zonder tussenkomst van de politieorganisatie). BOA-zaken die voorheen nog in het Tobias-systeem werden ingevoerd, worden per 1 januari 2009 ingevoerd via de Transactiemodule.

Zo staat voor wildplassen en het achterlaten van afval op straat een boete van € 90,-, een onaangelijnde hond kost € 60,- en met een fiets over een drukke markt fietsen kost € 30,-. De bestuurlijke boete kan voor personen nooit hoger zijn dan € 340,- en voor rechtspersonen niet hoger dan € 2.250,-. 10


24

Per 1 januari 2010 is het voor alle gemeenten mogelijk de bestuurlijke boete in te voeren en per 1 december 2010 de bestuurlijke strafbeschikking. Besluit een gemeente in de politieregio Limburg-Noord per 1 december 2010 te kiezen voor voortzetting van de huidige handhavingspraktijk, dan kiest de gemeente voor oplegging van de politiestrafbeschikking. Een politiestrafbeschikking kan alleen worden opgelegd door opsporingsambtenaren (en dus niet door andere personen met een publieke taak belast). De gemeente is niet 24 uur per dag verantwoordelijk voor handhaving van de overlast, zoals dat wel het geval is bij de bestuurlijke boete en strafbeschikking. Het belangrijkste verschil tussen de politiestrafbeschikking en de bestuurlijke boete/strafbeschikking is, dat de gemeente in het geval van de politiestrafbeschikking géén vergoeding ontvangt per uitgeschreven procesverbaal (voor overlastfeiten en parkeerfeiten).


25

Advies: bestuurlijke strafbeschikking De regionale werkgroep ‘ bestuurlijke boete, bestuurlijke strafbeschikking of … ?’ adviseert de gemeenten in de politieregio Limburg-Noord per 1 december 2010 te kiezen voor de bestuurlijke strafbeschikking. Overweging keuze bestuurlijke strafbeschikking Vrijwel alle gemeenten hebben (zeker na de herindeling in Noord-Limburg) BOA’ s in dienst die bevoegd zijn op te treden tegen overlast in de openbare ruimte (APV en afvalstoffenverordening). Om een bestuurlijke strafbeschikking op straat te kunnen aankondigen, moet de gemeente minimaal één BOA in dienst hebben. De politie kan uiteraard altijd een politiestrafbeschikking opleggen bij constatering van een overlastfeit. Het instrument bestuurlijke strafbeschikking kent de meeste voordelen, zoals:  eenduidigheid voor de burger omdat gemeente en politie hetzelfde rechtssysteem (strafrecht) en dezelfde rechtsbescherming gebruiken;  weinig administratieve lasten voor de gemeenten, omdat: o oplegging van het besluit en de inning van de boete gebeurt door het CJIB; o de rechtsbescherming wordt verzorgd door het openbaar ministerie (dus verzet van de burger bij het openbaar ministerie en geen bezwaarprocedures bij de gemeente); o software van de automatisering wordt verzorgd door justitie/CJIB; o managementinformatie wordt verzorgd door het CJIB in combinatie met politieinformatie.  de financiële opbrengsten deels voor de gemeente; dit geldt zowel voor de opbrengsten op het gebied van overlast (€ 40,- per PV), als op het gebied van parkeerbeschikkingen (€ 25,-per PV). Hoewel bij de bestuurlijke boete de financiële opbrengsten van de overlast-PV’ s geheel voor de gemeente zijn, weegt dit niet op tegen de administratieve lasten die de gemeente erbij krijgt als wordt overgegaan tot invoering van de bestuurlijke boete (zoals opleggen besluit, inning boete, rechtsbescherming (bezwaarprocedures), automatisering, managementrapportages). Wanneer voor geen van beide instrumenten wordt gekozen, en dus de huidige situatie wordt gecontinueerd, heeft de gemeente per 1 december 2010 géén financiële opbrengsten uit de uitgeschreven processen-verbaal voor overlast. Bij de bestuurlijke strafbeschikking ontvangt de gemeente een deel van de financiële opbrengst (voor overlastfeiten is dat een bedrag van € 40,- en voor parkeerfeiten € 25,-). Uitgaande van de in het derde kwartaal 2008 binnengekomen processen-verbaal voor overlastfeiten en parkeerbeschikkingen bij het CJIB (aangeleverd volgens de gemeentecode) is dit regionaal een bedrag van € 75.145,- aan inkomsten. Per jaar zal dit regionaal neerkomen op in totaal zo’ n € 300.000,-. De gemeente heeft bij invoering van de bestuurlijke strafbeschikking een 24-uurs verantwoordelijkheid voor de handhaving van de overlast in de openbare ruimte. De politie blijft wel bevoegd, maar zal geen stelselmatige aandacht schenken aan de overlastfeiten. De gemeente bepaalt de capaciteit en prioriteit in de handhaving door de gemeentelijke BOA’ s. Elke gemeente regelt zelf hoe ze omgaat met de 24-uursverantwoordelijkheid en kan daarbij samenwerking zoeken met omliggende gemeente(n) en/of centrumgemeenten (bespreken op districtelijke niveau).


26

Sommige gemeenten zullen de 24-uurs verantwoordelijkheid als een voordeel zien (zelf in overleg met politie en OM de prioriteiten bepalen en inzet daarop afstemmen). Andere gemeenten zien het wellicht als een nadeel, omdat die nog een eigen (gemeentelijke) handhaving moeten organiseren. Hierover dienen op lokaal niveau afspraken te worden gemaakt tussen gemeente, politie en openbaar ministerie. De invoering van de bestuurlijke strafbeschikking vergt het maken van afspraken met de politie over onder meer de prioriteitstelling, de achtervang van de politie bij escalaties, de inzet van politie naast de BOA’ s en de communicatie en informatieuitwisseling tussen BOA en politie. Daarnaast moeten met het oog op het direct toezichthouderschap van de korpschef op de BOA afspraken worden gemaakt over het leveren van de informatie noodzakelijk voor de uitvoering van het toezichthouderschap en het bespreken van de taakuitvoering van de BOA’ s. Het openbaar ministerie is verantwoordelijk voor het toezicht op de uitoefening van de opsporingsbevoegdheid door de gemeentelijke BOA’ s. De gemeente moet vooraf aangeven, op welke manier de BOA’ s worden ingezet en hoeveel processen-verbaal hier naar verwachting uit voortkomen. Daarnaast moet duidelijk worden hoe de gemeente anticipeert op eventuele klachten over het optreden en het eventueel gebruik van geweld door BOA’ s. Aan het eind van elk jaar moet de gemeente inzicht geven in de mate waarin de verwachtingen zijn uitgekomen. Besluitvormingsproces invoering bestuurlijke strafbeschikking Deze regionale notitie zal regionaal de volgende besluitvormingsprocedure volgen;  Agendering Regionale Beheersdriehoek Politie Limburg-Noord (18 juni 2009)  Agendering Dagelijks Bestuur Politie Limburg-Noord (2 juli 2009).  Besluitvorming Regionaal College Politie Limburg-Noord (25 september 2009).  Agendering Districtelijke Driehoeken (oktober 2009). Aan het Regionaal College wordt voorgesteld om in te stemmen met het regionale advies, oftewel in te stemmen met invoering van de bestuurlijke strafbeschikking in alle gemeenten van Noord- en Midden-Limburg. Vervolgens worden op districtelijk niveau (in het districtelijk driehoeksoverleg) de volgende afspraken gemaakt:  De mate waarin de gemeentelijke BOA’ s per 1 december 2010 optreden bij overlast (capaciteit en prioriteit) en in welke mate de politie dit nog (tijdelijk) doet. De politie blijft wel bevoegd, maar zal geen stelselmatige aandacht schenken aan de overlastfeiten. Er worden tevens afspraken gemaakt over prioriteitstelling, de achtervang van de politie bij escalaties, de inzet van politie naast de BOA’ s en de communicatie en informatie-uitwisseling tussen BOA en politie.  Elke gemeente is zelf verantwoordelijk voor de 24-uurs verantwoordelijkheid bij overlast in de openbare ruimte, maar binnen het districtelijk driehoeksoverleg kunnen wel afspraken over de samenwerking worden gemaakt met omliggende gemeente(n) en/of centrumgemeente(n).  Daarnaast moeten met het oog op het direct toezichthouderschap van de korpschef op de BOA afspraken gemaakt worden over het leveren van de informatie noodzakelijk voor uitvoering van het toezichthouderschap, en het bespreken van de taakuitvoering van de BOA’ s. Het openbaar ministerie is verantwoordelijk voor het toezicht op de uitoefening van de opsporingsbevoegdheid door de gemeentelijke BOA’ s. De gemeente moet vooraf aangeven, op welke manier de BOA’ s zullen


27

worden ingezet en hoeveel processen-verbaal hier naar verwachting uit zullen voortkomen. Daarnaast moet duidelijk worden hoe de gemeente anticipeert op eventuele klachten over het optreden en het eventueel gebruik van geweld door BOA’ s. Aan het eind van elk jaar moet de gemeente inzicht geven in de mate waarin de verwachtingen zijn uitgekomen. De ambtelijke voorbereiding van deze afspraken vindt plaats in de agendacommissie van de driehoek. Na besluitvorming in het Regionaal College en de gemaakte afspraken in het districtelijk direhoeksoverleg, onderneemt de gemeente de volgende stappen:  Het College van B&W legt de gemeenteraad vóór 1 september 2010 een raadsvoorstel voor met het advies om per 1 december 2010 over te gaan tot invoering van de bestuurlijke strafbeschikking. In het raadsvoorstel wordt ook aangegeven hoe de lokale handhaving van overlast is vormgegeven (capaciteit en prioriteit) en welke afspraken hierover met de politie en het OM zijn gemaakt (een voorbeeld van een raadsvoorstel wordt na het regionale besluitvormingsproces opgesteld en verspreid onder alle gemeenten).  Na besluitvorming in de gemeenteraad zorgt de gemeente per 1 december 2010 (in afstemming met politie en openbaar ministerie) voor de praktische uitvoering van de bestuurlijke strafbeschikking op lokaal niveau (zie bijlage 4). De regionale werkgroep volgt de (landelijke) ontwikkelingen en de ervaringen die in de G4 in 2009 worden opgedaan met de bestuurlijke strafbeschikking. Indien nodig meldt de regionale werkgroep relevante ontwikkelingen via de Regionale Beheersdriehoek aan de districtelijke driehoeken. Voor meer informatie over de implementatie van de bestuurlijke strafbeschikking wordt verwezen naar bijlage 4. In deze bijlage is informatie te vinden over het landelijke implementatietraject in 2009 en 2010, over de wijze van aanleveren van processen-verbaal, de automatisering, de vergoedingsregeling en de uitgangspunten voor een goede samenwerking tussen en professionalisering van gemeente, politie en openbaar ministerie.


28

Bijlage 1: Overzicht van het aantal overlastincidenten per gemeente Tabel 6: overzicht van het aantal (bij de politie geregistreerde) overlastincidenten ‘ asociaal gedrag’ per gemeente, periode 2003-2008, bron: GIDS Politie Limburg-Noord. Asociaal gedrag 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Arcen en Velden Beesel Bergen Echt-Susteren Gennep Helden Horst aan de Maas Kessel Leudal Maasbree Maasgouw Meerlo-Wanssum Meijel Mook en Middelaar Nederweert Roerdalen Roermond Sevenum Venlo Venray Weert Politieregio Limburg-Noord

174 400 318 939 435 659 673 99 828 317 488 76 164 174 338 485 2583 156 5475 1464 1819 18064

182 408 338 974 493 657 617 101 653 314 549 108 86 178 302 397 2540 136 5582 1638 1845 18098

189 428 309 998 474 620 691 89 827 299 602 119 95 205 344 425 2719 118 4995 1557 1969 18072

207 384 437 1033 566 583 692 76 739 286 479 112 104 268 234 459 2581 158 4729 1481 1693 17301

235 294 379 1255 420 489 691 69 758 280 447 128 100 263 360 446 2459 120 4696 1494 1532 16915

235 254 339 798 418 471 604 67 554 205 457 83 74 211 250 386 2267 104 4041 1292 1136 14246

Tabel 7: overzicht van het aantal (bij de politie geregistreerde) overlastincidenten ‘ drugs/alcohol’ per gemeente, periode 2003-2008, bron: GIDS Politie Limburg-Noord. Drugs/alcohol 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Arcen en Velden Beesel Bergen Echt-Susteren Gennep Helden Horst aan de Maas Kessel Leudal Maasbree Maasgouw Meerlo-Wanssum Meijel Mook en Middelaar Nederweert Roerdalen Roermond Sevenum Venlo Venray Weert Politieregio Limburg-Noord

20 22 38 156 71 55 62 9 92 28 68 13 13 6 24 44 528 21 1840 131 416 3657


21 25 26 130 43 87 74 10 74 29 51 19 13 14 41 37 600 16 1582 192 383 3467

34 34 50 152 70 84 93 19 103 40 70 20 6 21 38 60 528 19 1453 178 345 3417

31 28 53 136 56 83 76 12 63 29 55 21 9 17 33 56 511 17 1381 181 349 3197

22 30 47 154 60 86 107 8 105 28 78 19 10 17 54 82 866 24 1356 245 385 3783

14 38 30 122 37 63 79 9 97 49 86 15 10 13 26 84 691 16 1158 217 348 3202

29

Tabel 8: overzicht van de typen overlastincidenten (incl. incidentcodes) die vallen onder ‘ asociaal gedrag’ en ‘ drugs/alcohol’ , bron: Politie Limburg-Noord. TOTAAL 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Arcen en Velden Beesel Bergen Echt-Susteren Gennep Helden Horst aan de Maas Kessel Leudal Maasbree Maasgouw Meerlo-Wanssum Meijel Mook en Middelaar Nederweert Roerdalen Roermond Sevenum Venlo Venray Weert Politieregio Limburg-Noord

194 422 356 1095 506 714 735 108 920 345 556 89 177 180 362 529 3111 177 7315 1595 2235 21721

203 433 364 1104 536 744 691 111 727 343 600 127 99 192 343 434 3140 152 7164 1830 2228 21565

223 462 359 1150 544 704 784 108 930 339 672 139 101 226 382 485 3247 137 6448 1735 2314 21489

238 412 490 1169 622 666 768 88 802 315 534 133 113 285 267 515 3092 175 6110 1662 2042 20498

257 324 426 1409 480 575 798 77 863 308 525 147 110 280 414 528 3325 144 6052 1739 1917 20698

249 292 369 920 455 534 683 76 651 254 543 98 84 224 276 470 2958 120 5199 1509 1484 17448

Tabel 9: overzicht van de typen overlastincidenten (incl. incidentcodes) die vallen onder ‘ asociaal gedrag’ en ‘ drugs/alcohol’ , bron: Politie Limburg-Noord. Overlast door asociaal gedrag Overlast door drugs/alcohol 331 (Openb) Schennis 552 Overlast van/door dronkenschap 261 Vernieling auto 553 Overlast van/door drugs/medicijnen 262 Vernieling middelen openbaar vervoer 384 Softdrugs 263 Vernieling aan openbare gebouwen 385 Harddrugs 264 Vandalisme/baldadigheid 266 Graffiti 269 Overige vernieling/beschadiging 554 Overlast van/door kladden/plakken 451 Geluidshinder horeca 551 Overlast van/door voertuig 481 Overlast vuurwerk 555 Overlast van/door prostitutie 561 Overlast van/door zendapparatuur 562 Overlast van/door jeugd 569 Overige overlast


30


31

Bijlage 2: Overzicht van gemeentelijke instroom bij het CJIB Instroom CJIB eerste en tweede kwartaal 2008 (oude regeling PV-vergoeding)

Instroom bij CJIB waarvoor de Minister van Justitie een PV-vergoeding kan toekennen

Instroom CJIB derde kwartaal 2008 (regeling PVvergoeding 2008)

Parkeerbeschikkingen

Overlastfeiten

Parkeerbeschikkingen

Overlastfeiten

Mook en Middelaar Gennep Bergen Sevenum Meerlo-Wanssum Venray Horst aan de Maas Totaal district Venray

28 12 2 3 6 591 245 887

16 7 5 8 1 33 5 75

1 0 2 0 0 195 141 339

0 0 7 0 0 1 0 8

Arcen en Velden Venlo Helden Maasbree Kessel Meijel Beesel Totaal district Venlo

22 2234 405 10 1 1 74 2747

7 275 19 10 3 0 23 337

43 788 140 0 0 0 45 1016

1 31 1 0 0 0 5 38

Nederweert Weert Leudal Maasgouw Roermond Roerdalen Echt-Susteren Totaal district Midden-Limburg TOTAAL REGIO NOORD- EN MIDDENLIMBURG

22 1630 191 75 3154 36 28 5136 8770

16 131 16 1 142 2 11 319 731

33 437 42 74 827 11 14 1438 2793

19 35 5 0 16 12 0 87 133

Mogelijke inkomsten per gemeente 3e kwartaal 2008 indien nieuwe regeling PV-vergoeding zou gelden (per 1 jan. 2009)

Inkomsten door parkerbeschik-kingen (á € 25,-)

Inkomsten door overlastfeiten (á € 40,-)

€ 25 € 0 € 50 € 0 € 0 4.875 3.525 8.475 € 0 1.075 19.700 3.500 € 0 € 0 € 0 1.125 25.400

€ 0 € 0 € 280 € 0 € 0 € 40 € 0 € 320 € 0 € 40 € 1.240 € 40 € 0 € 0 € 0 € 200 € 1.520

€ 825 € 10.925 € 1.050 € 1.850 € 20.675 € 275 € 350 € 35.950 € 69.825

€ 760 € 1.400 € 200 € 0 € 640 € 480 € 0 € 3.480 € 5.320

€ € € € € €

€ €

Bijlage 3: Inhoud en werkwijze bestuurlijke boete en bestuurlijke strafbeschikking

Inhoud bestuurlijke boete De wet bestuurlijke boete overlast in openbare ruimte biedt gemeenten de mogelijkheid om een bestuurlijke boete op te leggen voor overtredingen van een aantal voorschriften bepaald in de APV en de Afvalstoffenverordening. Het tweede wetsvoorstel bestuurlijke boete betreft het fout parkeren en andere lichte verkeersovertredingen. Op 18 december 2007 is door de Eerste Kamer het wetsvoorstel voor de overlast wel, maar dat voor het fout parkeren niet aangenomen. De wet bestuurlijke boete overlast in de openbare ruimte biedt gemeenten een nieuw instrument om zelfstandig op te treden tegen veel voorkomende en overlast veroorzakende overtredingen van de APV. De bestuurlijke boete gaat gelden voor de gehele APV minus een beperkt aantal APV-overtredingen die bij AMvB worden uitgezonderd, de zogeheten ‘ negatieve lijst’ . Uitgezonderd zijn zwaardere, gevaarzettende gedragingen en overtredingen die onderdeel uitmaken van de ordehandhavingsbevoegdheden van de politie (samenscholingen, ongeregeldheden, betogingen en demonstraties). Hetzelfde geldt voor gedragingen die sterk aan het strafrecht zijn gerelateerd, zoals handel in drugs, heling en het meevoeren van inbrekerswerktuigen of steekwapens. De afvalstoffenverordening valt ook onder de bestuurlijke boete, voor zover de desbetreffende voorschriften zijn opgenomen in de AMvB (positieve lijst). Gemeenten die kiezen voor de bestuurlijke boete overlast in openbare ruimte zijn integraal verantwoordelijk voor zowel het opstellen van de normen betreffende overlast in de openbare ruimte, het toezicht houden op de naleving ervan als voor het sanctioneren van overtredingen ervan. De gemeente is 24 uur per dag verantwoordelijk voor de handhaving. APV-overtredingen die onder dit wetsvoorstel vallen kunnen met een bestuurlijke boete worden afgedaan door het college van burgemeester en wethouders of door de burgemeester, maar alleen bij gemeenten die daarvoor kiezen en dit bij verordening regelen. De bestuurlijke boete treedt in het eerste kwartaal van 2009 in werking. Werkwijze bestuurlijke boete Als een gemeente kiest voor de bestuurlijke boete voor overlast, moet de algemene plaatselijke verordening worden aangepast zodat een bestuurlijke boete kan worden opgelegd voor overtreding van overlastfeiten. Strafrechtelijke handhaving blijft mogelijk, de politie kan dus een rol behouden bij escalatie of in geval van heterdaad. De gemeente draagt echter de volledige verantwoordelijkheid voor het handhavingsbeleid, indien zij heeft gekozen voor invoering van de bestuurlijke boete.

Een hond onaangelijnd laten lopen, is in veel plaatselijke verordeningen strafbaar gesteld. In dit geval kan een buitengewoon opsporingsambtenaar voor het feit van de loslopende hond namens de gemeente een gedagtekende aankondiging van de beschikking overhandigen. Deze aankondiging moet door de gemeente zelf worden opgesteld en minimaal bevatten: de naam van de overtreder, de overtreding alsmede het overtreden voorschrift, een aanduiding van de plaats waar en het tijdstip waarop de overtreding is geconstateerd, de hoogte van de op de overtreding gestelde boete, en het bestuursorgaan dat de bestuurlijke boete zal opleggen. Tot het uitreiken van deze aankondiging kan slechts een gemeentelijk ambtenaar die tevens buitengewoon opsporingsambtenaar is, worden gemachtigd. Op basis van het rapport van deze BOA wordt binnen acht weken de definitieve beschikking verzonden. Deze beschikking bevat een korte omschrijving van de overtreding ter zake waarvan zij is gegeven, de datum en het tijdstip waarop, alsmede de locatie waar de gedraging is geconstateerd. Voorts bevat zij het verschuldigde bedrag van de bestuurlijke boete. Bij de vaststelling van de hoogte van de bestuurlijke boete moet op basis van het Besluit bestuurlijke boete overlast in de publieke ruimte worden aangesloten bij de bedragen die in het Transactiebesluit 1994 zijn vastgelegd. De beschikking wordt gezonden naar het adres dat de betrokkene heeft opgegeven en vermeldt de wijze van betaling en de dag waarop de bestuurlijke boete uiterlijk moet zijn voldaan. De gemeente moet dus zelf voor de BOA een bon vervaardigen om de boete te kunnen uitschrijven. Het is dus ook aan de gemeente zelf om hierbij eventueel net als politie en justitie op basis van feitcodes te werken. Dit zal waarschijnlijk afhangen van de manier waarop de gemeente de processen-verbaal wil gaan registreren, verwerken en incasseren. Het incassotraject kan bijvoorbeeld uitgevoerd worden door de gemeentelijke belastingdienst. Gemeenten kunnen uiteraard ook samenwerken hierbij. De bestuurlijke boete moet binnen zes weken nadat deze onherroepelijk is geworden, betaald worden aan het bestuursorgaan. Als de burger het niet eens is met de boete kan hij bezwaar aantekenen bij de gemeente. Als dit bezwaar niet wordt gehonoreerd kan hij beroep instellen bij de rechtbank. Het beroep wordt behandeld en beslist door de kantonrechter. Hierbij wordt aangesloten bij de rechtsgang die wordt gebruikt onder de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften. De indiener van het beroep moet bij de gemeente zekerheid stellen ter hoogte van het bedrag van de opgelegde bestuurlijke boete voordat de behandeling van het beroep plaatsvindt. Indien de beslissing inhoudt dat de opgelegde bestuurlijke boete geheel of gedeeltelijk blijft gehandhaafd, wordt de verschuldigde bestuurlijke boete op de zekerheidsstelling verhaald. Bestuurlijke boete, bestuurlijke strafbeschikking, of...?

34

Bestuurlijke strafbeschikking (onderdeel Wet OM-afdoening) Inhoud bestuurlijke strafbeschikking Het wetsvoorstel OM-afdoening is in juli 2006 door de Eerste Kamer aangenomen. De implementatie van deze wet zorgt er voor dat het openbaar ministerie zelf tot straf kan beschikken door middel van strafbeschikkingen (artikel 257a Sv). In deze wet is daarnaast bepaald dat ook opsporingsambtenaren (artikel 257b Sv) en bestuursorganen (artikel 257ba Sv) de bevoegdheid kunnen krijgen om strafbeschikkingen uit te vaardigen. Deze vormen van de OM-afdoening worden veelal respectievelijk de politiestrafbeschikking en de bestuurlijke strafbeschikking genoemd. Een belangrijk gevolg van de Wet OM-afdoening is dat op termijn praktisch al de huidige transacties van openbaar ministerie en (buitengewoon) opsporingsambtenaren vervangen zullen worden door strafbeschikkingen. De wet biedt de officier van justitie, en benoemde anderen zoals opsporingsambtenaren en bestuursorganen, de mogelijkheid een strafbeschikking uit te vaardigen. Deze bevoegdheid bestaat in beginsel in alle gevallen waarin de officier van justitie vaststelt dat een overtreding is begaan dan wel een misdrijf waarop naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf is gesteld van maximaal zes jaar. De bevoegdheid zorgt voor het buitengerechtelijk afdoen van strafbare feiten. Belangrijk hierbij is dat waar de transactiebevoegdheid nog instemming van de verdachte nodig had, de strafbeschikking eenzijdig kan worden opgelegd. De officier legt op en kan de strafbeschikking tegen de wil van de verdachte effectueren. Het procesinitiatief is daarmee ook bij de verdachte komen te liggen. Indien een verdachte het namelijk niet eens is met de opgelegde strafbeschikking, dient hij in verzet te komen bij het OM. Bij AMvB kunnen anderen, zoals de gemeenten, waterschappen en provincies, de bevoegdheid krijgen om een strafbeschikking uit te vaardigen. Deze bevoegdheid wordt uitgeoefend binnen de richtlijnen vastgesteld door het College van Procureurs-Generaal van het openbaar ministerie. De Wet OM-afdoening zal gefaseerd worden ingevoerd: gestart zal worden met strafbeschikkingen door het Openbaar Ministerie uit te vaardigen, een half jaar later met strafbeschikkingen door de politie uit te vaardigen en daarna door bestuursorganen en BOA’ s (de bestuurlijke strafbeschikking). Dit laatste is voorzien voor 1 januari 2009 voor de G4 en 1 januari 2010 voor alle overige gemeenten (wel met een gefaseerde invoering per arrondissement, waarbij het arrondissement Roermond de implementatie start per 1 december 2010). De bestuurlijke strafbeschikking biedt bestuursorganen en het openbaar ministerie kansen om verkokering en versnippering in de handhaving tegen te gaan. Het bestuur kan zijn rol ten volle spelen, terwijl tegelijkertijd één helder en eenduidig systeem – het strafrechtelijke – voorhanden is waarbinnen de zwaardere kwesties door het openbaar ministerie kunnen worden opgepakt. Dit betekent dat bij de keuze voor de bestuurlijke strafbeschikking voor de handhaving van overlast primair de gemeente verantwoordelijk is, maar dat dit – anders dan bij de bestuurlijke boete – altijd in onderlinge taakverdeling met de politie in de strafrechtelijke kolom geschiedt. Gemeenten en politie zullen voor dezelfde feiten een strafbeschikking kunnen uitvaardigen. Het huidige transactiestelsel wordt immers gefaseerd omgezet in het stelsel van de Wet OM-afdoening. Dus het Openbaar Ministerie, de politie en de gemeenten kunnen strafbeschikkingen uitvaardigen. Werkwijze bestuurlijke strafbeschikking Een hond onaangelijnd laten lopen, is in veel plaatselijke verordeningen strafbaar gesteld en zal daarom worden opgenomen in het (toekomstige) besluit OM-afdoening (zoals het nu ook is opgenomen in het Transactiebesluit 1994).


35

Als een bevoegd buitengewoon opsporingsambtenaar dit feit constateert, kan hij direct op straat een strafbeschikking aankondigen. Dit gebeurt door een zogeheten combibon in te vullen en te overhandigen aan de burger. Op deze bon, die door politieagenten en opsporingsambtenaren wordt gebruikt, staan onder meer een uniek nummer voor het procesverbaal (op basis van verbalisant, datum en tijd van de constatering) en een code voor dit feit die in het hele land gelijk is (in dit geval F145a). Op basis van de doorslag van de combibon kan de buitengewoon opsporingsambtenaar in het gemeentehuis het proces-verbaal invoeren in een computersysteem van justitie. Dit systeem staat in verbinding met het CJIB te Leeuwarden. Op basis van de aangeleverde gegevens verstuurt het CJIB de daadwerkelijke strafbeschikking met daaraan een acceptgiro voor de aan het feit gekoppelde verschuldigde standaard geldboete. Voor een loslopende hond is dit € 60,- . De burger die de strafbeschikking in de brievenbus krijgt kan nu drie dingen doen. Het eerste is direct betalen. Dit is het meest gunstige voor de overheid, want dan gaat een deel van het geld naar justitie en een deel naar de gemeente waar de buitengewoon opsporingsambtenaar in dienst is. De pv-vergoeding voor overlast- en parkeerfeiten is per 1 januari 2009 respectievelijk € 40 en € 25 per succesvol bij het CJIB aangeleverd proces-verbaal. Het tweede is de strafbeschikking negeren en “ niets doen” . Het CJIB verstuurt dan eerst een aanmaning met eventueel een verhoging. Helpt dat niet, dan kan het CJIB een loonbeslag opleggen of een deurwaarder sturen. Levert zelfs dat niets op dan kan het CJIB een wanbetaler eventueel zelfs nog laten gijzelen. De inningsbevoegdheden gaan hiermee dus verder dan bij de huidige transactie. De derde mogelijkheid is in verzet gaan door een brief te sturen naar het adres dat vermeld staat op de strafbeschikking. De burger moet hiervoor binnen 14 dagen – vormvrij – aangeven het niet eens te zijn met de strafbeschikking. Dit verzet komt binnen bij de centrale verwerkingseenheid van het openbaar ministerie in Utrecht (de CVOM). Het openbaar ministerie kan op zijn beurt ook weer drie beslissingen nemen op het verzet. Het OM kan 1) het verzet gegrond achten en de strafbeschikking intrekken, 2) de strafbeschikking wijzigen of 3) dagvaarden. Bij het intrekken van de strafbeschikking eindigt Bestuurlijke boete, bestuurlijke strafbeschikking, of...?

36

de zaak, maar bij zowel het wijzigen als het dagvaarden van de strafbeschikking wordt de zaak naar zitting bij de kantonrechter gebracht. Deze strafrechter oordeelt dan integraal over de zaak zonder daarbij op enigerlei wijze gebonden te zijn aan de eerdere strafbeschikking. Op straat verandert er met de inwerkingtreding van de bestuurlijke strafbeschikking weinig voor de buitengewoon opsporingsambtenaar. Net als nu zal de BOA voor de feiten waarvoor hij of zij strafbeschikkingsbevoegd is, kunnen beschikken over 1) een door Justitie geleverd boekwerkje waarin een lijst met feiten en feitcodes is opgenomen en 2) een eenvoudig in te vullen standaardbon waarmee de strafbeschikking aan de burger kan worden aangekondigd. In de verwerking van de bestuurlijke strafbeschikking op kantoor wordt wel een verschil voorzien met de huidige transactiepraktijk. Het is de bedoeling dat de (mini)processenverbaal van de bestuurlijke strafbeschikking zonder tussenkomst van de politie door het bestuursorgaan bij het CJIB worden aangeleverd. Het CJIB verstuurt de strafbeschikking en draagt zorg voor de inning van de boete. Als de overtreder niet betaalt, geeft het CJIB (na aanmaning) de zaak in handen van een deurwaarder. Het CJIB zorgt er vervolgens voor dat de gemeente een PV-vergoeding krijgt.


37

Bijlage 4: Invoering van de bestuurlijke strafbeschikking: wat moet er worden geregeld? Deze bijlage geeft nader aan wat er zoal (door gemeenten) moet worden geregeld om tot een goede invoering van de bestuurlijke strafbeschikking over te kunnen gaan. Alle burgemeesters zijn in 2008 door middel van brieven geïnformeerd over: a) de ontwikkelingen inzake de bestuurlijke boete en de bestuurlijke strafbeschikking (brief d.d. 10 april 2008); b) de vergoedingsregeling gemeenten voor handhaving parkeren en overlast (brief d.d. 6 mei 2008); c) de implementatie van de bestuurlijke boete of strafbeschikking voor overlast in de openbare ruimte vanaf 2009 (brief d.d. 22 juli 2008). De inhoud van deze drie brieven, alsmede informatie van de website www.bestuurlijkestrafbeschikking.nl zijn gebruikt in deze bijlage. Implementatietraject vanaf 1 januari 2009 Om een beheersbaar invoeringstraject van de bestuurlijke strafbeschikking te starten is besloten om de strafbeschikking in drie stappen in te voeren: 1) vanaf 1 januari 2009 kunnen alle gemeenten met boa’ s twee elementen van de bestuurlijke strafbeschikking toepassen, namelijk: het feitenbereik en de verruimde vergoedingsregeling voor overlast en fout parkeren (zie paragraaf 5.5); 2) de vier grote steden (G4) krijgen per 1 januari 2009 de mogelijkheid om te starten met alle vier de elementen van de bestuurlijke strafbeschikking, namelijk: het feitenbereik, de verruimde vergoedingsregeling voor overlast en fout parkeren, het werken onder het regiem van de OM-beleidsregels en het geautomatiseerd aanleveren van strafbeschikkingen overlast bij het CJIB. 3) Vanaf 1 januari 2010 krijgen alle gemeenten de mogelijkheid om met alle vier de elementen van de bestuurlijke strafbeschikking aan de slag te gaan (wel met een gefaseerde invoering per arrondissement, waarbij de implementatie in het arrondissement Roermond per 1 december 2010 start; gemeenten moeten dan wel vóór 1 september 2010 een besluit hierover hebben genomen). Feiten Op 1 februari 2008 is de eerste fase van de Wet OM-afdoening gestart. Een van de volgende fases is de invoering van de bestuurlijke strafbeschikking die gemeentelijke BOA’ s in 2009 voor overlastfeiten kunnen gaan uitvaardigen. De feitenlijst voor gemeenten is gereed. Hierbij is nauw aangesloten bij de wet- en regelgeving in het kader van het wetsvoorstel bestuurlijke boete overlast in de publieke ruimte. De (actuele) feitenlijst is te vinden op www.bestuurlijkestrafbeschikking.nl (thema feiten). De feitenlijst (versie september 2008) is opgenomen in de bijlage 5 bij deze notitie. Het aanleveren van processen-verbaal en beschikkingen Het bekeuringsverwerkingssysteem Tobias is per 1 januari 2009 vervangen door een nieuw invoersysteem genaamd de Transactiemodule. Per 1 januari 2010 krijgen BOA's de mogelijkheid om processen-verbaal en beschikkingen rechtstreeks aan het CJIB aan te reiken. In het overgangsjaar 2009 bieden de BOA's hun processen-verbaal en beschikkingen aan via de politie, die ze vervolgens via de Transactiemodule aan het CJIB aanbiedt. De gemeenten in de regio zijn voorzien van een GM-code (gemeente-code) in de Transactiemodule. De regionale functionele beheerder van de politie heeft de gemeentelijke BOA's gekoppeld aan deze code. Hierdoor kunnen de door de BOA's van de gemeenten aangeleverde processen-verbaal worden onderscheiden van processen-verbaal die


38

afkomstig zijn van de politie en tellen processen-verbaal die bij het CJIB worden aangeleverd mee voor de vergoedingsregeling. Automatisering van aanleveren terugkoppelingsproces Voor een succesvolle automatisering van het aanleveren terugkoppelingsproces moet met de reeds aanwezige voorzieningen rekening worden gehouden. Voor het CJIB is het van belang om de eisen te formuleren waaraan de stekker van de decentrale overheden moet voldoen (type gegevens, bestandsformaat e.d.). De decentrale overheden waarvan de diensten toezicht en handhaving hun primaire proces nog niet hebben geautomatiseerd, zal een landelijk uniforme applicatie worden aangeboden, waarmee het mogelijk is op gestandaardiseerde wijze technisch correcte processen-verbaal op te maken en langs elektronische weg rechtstreeks bij het CJIB de voor de uitvaardiging van Mulderstrafbeschikkingen benodigde informatie aan te leveren.


39

Vergoedingen Vergoedingen na 1 juli 2008 Gemeenten komen in aanmerking voor een vergoeding door onder een unieke code bij het CJIB aangeleverde processen-verbaal en beschikkingen afkomstig van BOA’ s. De feiten waarvoor een vergoeding wordt verstrekt, staan in de als bijlage bij de vergoedingsregeling gevoegde feitenlijst. Op deze lijst staan dezelfde feiten als de feiten die vielen onder de PVvergoedingsregeling. Aanmelding voor deelname aan de vergoedingsregeling Voor wat betreft de aanmelding voor deelname aan de vergoedingsregeling zijn de volgende situaties mogelijk:  Gemeenten die al meedoen aan de huidige PV-vergoedingsregeling en processenverbaal en beschikkingen al met de unieke code aanleveren. Deze gemeenten hoeven zich niet opnieuw aan te melden en doen vanaf het moment van inwerkingtreding mee met de vergoedingsregeling.  Gemeenten die al meedoen aan de huidige PV-vergoedingsregeling, maar processenverbaal en beschikkingen nog niet met de unieke code aanleveren. Deze gemeenten hoeven zich niet opnieuw aan te melden, maar dienen om mee te kunnen doen, met de nieuwe vergoedingsregeling eerste zelf actie te ondernemen om met de unieke code processen-verbaal en beschikkingen te kunnen aanleveren. Deze gemeenten kunnen, zodra dit geregeld is, met de vergoedingsregeling gaan meedoen.  Gemeenten die nog niet meedoen aan de huidige PV-vergoedingsregeling, maar willen gaan meedoen aan de nieuwe vergoedingsregeling. Deze gemeenten kunnen zich met het bij de ministeriele regeling gevoegde formulier aanmelden bij het CJIB. Daarna zullen zij door het CJIB worden geinformeerd over de te ondernemen actie om processen-verbaal en beschikkingen met de unieke code te kunnen aanleveren, zodat er daadwerlijk een beroep kan worden gedaan op de vergoedingsregeling. Voor het beantwoorden van vragen over de aanmelding kan contact op worden genomen met het bij het CJIB ondergebrachte project PV-vergoeding, dat de bereiken is via telefoonnummer 058-2342999 en e-mailadres: [email protected]. Het uitbetalen van de vergoeding Om de aan de vergoedingsregeling deelnemende gemeenten op de hoogte te houden van de stand van zaken verstrekt het CJIB viermaandelijks een overzicht van de aantallen door het CJIB geregistreerde processen-verbaal en beschikkingen. Deze overzichten, die bestaan uit een excel-draaitabel waarin per gemeente de resultaten kunnen worden bekeken, worden ook aan het Ministerie van Justitie verstrekt. Na afloop van het kalenderjaar maakt het CJIB per deelnemende gemeente een jaaroverzicht van het aantal door het CJIB geregistreerde aangeleverde processenverbaal en beschikkingen. Processen-verbaal en beschikkingen die niet met de unieke code zijn aangeleverd, worden niet meegeteld. Op basis van dit overzicht ontvangt de gemeente per proces-verbaal een nettobedrag van € 15,- en per beschikking een nettobedrag van € 7,50. De surplusvoorwaarde is daarbij geheel vervallen. De vergoeding wordt binnen zes weken na afloop van het kalenderjaar door het CJIB aan de gemeenten uitbetaald. Herziening vergoedingsregeling overlast en fout parkeren per 1 januari 2009 De bestaande vergoedingsregeling voor overlast en fout parkeren wordt per 1 januari 2009 herzien. Om vooral de bestrijding van overlastfeiten te stimuleren is er ten opzichte van de gemiddelde boeteopbrengst van € 60,- voor overlast c.q. fout parkeren gekozen voor een verhoging van de vergoeding voor overlastfeiten. De vergoeding voor door gemeentelijke boa’ s uitgeschreven processen-verbaal voor overlast wordt per 2009 verhoogd van € 15,naar € 40,-. De vergoeding voor door gemeentelijke boa’ s uitgeschreven beschikkingen voor fout parkeren wordt vanaf 2009 verhoogd van € 7,50 naar € 25,-. Gemeenten ontvangen de


40

vergoeding voor alle bij het CJIB ingelezen processen-verbaal/beschikkingen, ongeacht of er later wordt geseponeerd of niet. Samenwerking en professionalisering Uitgangspunten  Uitgangspunt voor de samenwerking tussen de partners zijn de bestaande overleggremia: de (regionale en districtelijke) beheers- en gezagdriehoek. Nadere afstemming over samenwerking in het kader van de bestuurlijke strafbeschikking vindt plaats in de districtelijke driehoek.  De samenwerking is gericht op het benoemen van de inspanningen van de partners (politie, OM, bestuursorgaan) waarbij ieder naar eigen deskundigheid, verantwoordelijkheid en bevoegdheid vorm en inhoud geeft aan de implementatie van de bestuurlijke strafbeschikking.  Het CJIB is geen partner in het driehoeksoverleg, maar de partners uit het driehoeksoverleg zijn voor een goede samenwerking en voor het nakomen van afspraken wel van de inzet van CJIB afhankelijk. Daarom zal het CJIB altijd opvolging moeten geven aan een technische en juridisch juiste bestuurlijke strafbeschikking. Gemeente en BOA’ s  De gemeente is verantwoordelijk voor de 24-uurs handhaving van de bestuurlijke strafbeschikkingsfeiten. Binnen de districtelijke driehoek worden hierover afspraken gemaakt.  De gemeente bepaalt het lokale handhavingsbeleid (kleine ergernissen danwel de zgn. leefbaarheidfeiten) en stelt de prioriteiten in overleg met de politie en het OM (via het lokale integrale veiligheidsbeleid).  De gemeente als werkgever stuurt de BOA’ s aan en borgt en bevordert de kwaliteit van de BOA’ s. Dit vertaalt zich in: o De BOA schrijft bestuurlijke strafbeschikkingen van goede juridische kwaliteit. o De bejegening door de BOA van de burger is correct. o De BOA krijgt toegang tot het communicatiesysteem van de politie (en vice versa) voor zover dit nodig voor de uitoefening van zijn opsporingstaken. Idealiter gebruiken de BOA en de politieagent hetzelfde communicatiesysteem. Politie  De politie heeft een algemene opsporingsbevoegdheid en verleent als nodig de BOA bijstand als het gaat om de 24-uurs handhaving. Voor de inzet van de BOA’ s geldt het noodzaakcriterium.  De politie verschaft (regionaal) helderheid over de toegang van BOA’ s tot het communicatiesysteem van de politie (en vice versa) voor zover dit nodig voor de uitoefening van de specifieke opsporingstaken van de BOA. Idealiter gebruiken de BOA en de politieagent hetzelfde communicatiesysteem. Openbaar Ministerie  Het Openbaar Ministerie houdt toezicht op de kwaliteit van de aangeleverde beschikkingen door de BOA. Hiervoor biedt het Openbaar Ministerie ook kwaliteitsbijeenkomsten aan politie en BOA’ s aan. Indien de kwaliteit te wensen overlaat wordt door het Openbaar Ministeire terugkoppeling gegeven aan het bestuursorgaan. Onderzocht wordt op welke wijze deze terugkoppeling moet plaatsvinden.  Het Openbaar Ministerie zal terughoudend omgaan bij het toepassen van het sepot.  Het Openbaar Ministerie heeft de juridische verantwoordelijkheid in afdoening bij verzet.


41

 Het Openbaar Ministerie geeft in principe opvolging aan een technische en juridisch juiste bestuurlijke strafbeschikking.


42

Bijlage 5: Feitenlijst


43

Raadsbijlage GEMEENTEBESTUUR

Recommend Documents