R O N D
In deze uitgave: • Berend de Vries • Selçuk Akinci • de omgevingsdienst over de omgevingsdienst
M
Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant
STAATSECRETARIS OP WERKBEZOEK
Afgelopen zomer ontving de staatsecretaris nog een briefadvies van de Raad voor de leefomgeving
27 november bezoekt staatsecretaris Mansveld
en infrastructuur (Rli), waarin deze constateerde dat
onze regio om zich een goed beeld te vormen van
toezicht en handhaving op de meest risicovolle
toezicht en handhaving bij de meest risicovolle
bedrijven in Nederland (BRZO-bedrijven), ondanks
bedrijven en de wijze waarop omgevingsdienst,
vele adviezen in de afgelopen jaren, nog steeds
gemeenten en provincie werken aan verbeteringen.
problematisch is. Bij herhaling worden onvolkomenheden aangetroffen en de incidenten die zich voordoen
De staatsecretaris zal aanwezig zijn bij de terug-
hebben grote maatschappelijke gevolgen. De daad-
koppeling aan Shell Moerdijk van een BRZO-inspectie,
kracht bij de overheid moet vergroot worden.
die enkele dagen daarvoor zal worden uitgevoerd.
De vorming van zes regionale uitvoeringsdiensten
Het werkbezoek omvat tevens een bijeenkomst van
speciaal voor het BRZO en de bijbehorende uitvoer-
de staatssecretaris met genodigden om de visie op
ende en bestuurlijke afspraken – bijvoorbeeld
toezicht en handhaving en ontwikkelingen in de
inspectiemethodieken – zijn een stap in de goede
provincie te bespreken.
richting en verdienen een kans, aldus de raad
“Laten we afstemming zoeken en ervoor zorgen dat we in 2014 een duidelijk beeld hebben van wat we als opdrachtgevers willen.”
(juni 2013)
Johan van den Hout, Gedeputeerde provincie Noord-Brabant
November 2013
REALISME MET EEN BEETJE DRUK EROP “We hebben in Midden- en West-Brabant vanuit
verlenen zonder te kijken naar de context.”
een achterstandssituatie, met een meer versnip-
De politiek moet integrale afwegingen maken.
perde uitvoering van milieutaken dan elders in
Ze wil dus ook integrale en afgewogen adviezen.
de provincie, snel de positie van koploper weten
Er zijn met de dienst goede afspraken gemaakt,
te veroveren”, complimenteert Berend de Vries
vindt De Vries, voor een juiste balans tussen
alle betrokkenen. De ervaring heeft de Tilburgse
investeren in kwaliteit en efficiencyverbetering.
wethouder echter geleerd dat een organisatie in
“Door de punt die nu achter de versnippering
opbouw nog twee of drie jaar moet volgroeien en
is gezet, gaan we al efficiencywinst boeken.
gedurende die tijd enige inefficiency kent. Als lid
Bovendien werd er in het verleden ook veel
van het dagelijks bestuur van de omgevingsdienst
expertise ingehuurd. Die is nu allemaal in huis.”
wil hij dat realisme in de discussies inbrengen.
Om te kunnen ‘bouwen’, heeft de dienst in eerste
“Het is belangrijk elkaar even de tijd te gunnen.
instantie slechts een beperkte besparingsopdracht
Maar niet eeuwig.” Wat absoluut voorkomen moet
meegekregen. Inhoud en kwaliteit staan voorop.
worden, is nieuwe ‘eilandvorming’, benadrukt De
Waarom doen we het? Wat kunnen we aan kracht
Vries: “Elke organisatorische scheiding draagt dat
winnen? Hoe willen we dat het gedaan wordt?
risico in zich. Maar het wij-gevoel, dat ongetwijfeld
“Dat gesprek moet je een paar keer per jaar
binnen de OMWB zal groeien, mag niet leiden tot
gezamenlijk goed voeren. Met de dienst én met
een nieuwe wij-zij-verhouding tussen de dienst en
de gemeenteraden. Zo heb ik het in Tilburg ook
gemeenten of provincie.” Samen de verantwoor-
ingestoken: bij de bespreking van de begroting
delijkheid voelen voor het hele proces, van intake
voor de OMWB het eerst goed over de inhoud
bij de balie tot aan het advies aan de burgemees-
hebben, informatie geven over de plannen van
ter over de handhaving. Denken in ketens. Dat
de dienst over de kwaliteit en de efficiency. En
moet het devies zijn. “Dat ligt voor elke opgave
natuurlijk daarna stevig praten over de centen,
weer anders, maar het begint er altijd mee dat ie-
maar dan weet je tenminste waar het geld aan
mand iets wil realiseren. Vervolgens moet na een
besteed wordt.” Begin volgend jaar zal de dienst
afweging van belangen een passend eindproduct
op verzoek van het bestuur schetsen hoe zij
tot stand komen - bijvoorbeeld een vergunning.”
denkt eventuele verdere besparingen te kunnen
Dat vraagt flexibiliteit, creativiteit, maar vooral
realiseren en wanneer. “Als wethouder ben ik van
met elkaar in gesprek blijven. Waar begint de
de afdeling ‘resultaten en doen’. Ik houd er dus
opgave mee en waar eindigt die? Welke stappen
het liefst een beetje druk op, want je wilt toch dat
zijn nodig om van A naar B te komen? Met welke
alles zo snel mogelijk 100 procent naar wens is.
belangen moeten we rekening houden? “Je redt
Maar wel, realistisch, stapje voor stapje bepalen of
het niet door sec, ja of nee, een vergunning te
die ambitie al haalbaar is”
NULMETING BRZO Om zicht te krijgen op de kwaliteit van de
risicogroep. Dit gebeurt eveneens onder
van vergunningen en opstellen van een
uitvoering van taken die bij de omgevings-
verantwoordelijkheid van hetzelfde bureau.
revisieprogramma; begrijpelijkheid van de
dienst zijn ingebracht, is aan de hand van
Nadat alle dossiers zijn getoetst, zal aan
vergunningen voor bedrijven en burgers;
risicoprofielen steekproefgewijs getoetst
de hand van een actieplan het gesprek
overdrachtsmomenten tussen vergunning-
of de verleende vergunningen in orde zijn.
worden gestart met de betrokkenen om
verleners; finale check op vergunning;
Het onderzoek, waarin ook de toezicht- en
alles 100 procent op orde te hebben
aanbrengen van een signalerende relatie
handhavingplannen zijn beschouwd, is
voordat de Omgevingswet, in 2018,
tussen Wabo-vergunning en BRZO. Het
uitgevoerd door een onafhankelijk extern
in werking zal treden. Aandachtspunten
opleidingsniveau van de BRZO-medewerkers
bureau. Gezien het aantal omissies is de
betreffende vergunningverlening zullen
van de omgevingsdienst is eveneens geïn-
toets inmiddels uitgebreid tot de gehele
onder meer zijn: beperking van ‘stapeling’
ventariseerd en bleek voldoende in orde.
HOE DE OMGEVINGSDIENST VORM EN INHOUD KRIJGT De omgevingsdienst is op 1 juni, na enige vertraging, van start gegaan. Het eerste halfjaar, tot 1 januari 2014, is een opbouwfase waarin de uitvoering van de bestaande taken op een zodanig niveau plaats dat gemeenten, provincie en bedrijven in voldoende mate worden bediend. Door de bestaande werkprocessen op minimaal niveau in te richten en uit te voeren, maar wel zodanig dat aan de wettelijke eisen wordt voldaan (zoals het bewaken van termijnen), creëren we ruimte voor het inrichten van de nieuwe organisatie en het aanpassen van de werkprocessen aan de doelstellingen. Dat omvat zowel de inrichting van de werkprocessen binnen de dienst als de verdeling van taken en werkzaamheden tussen bevoegd gezag en de uitvoeringsorganisatie OMWB. Daarnaast zal deze fase benut worden om de informatie in de overdrachtdocumenten te toetsen op volledigheid en juistheid. De opbouw van de omgevingsdienst volgt de volgende sporen: 1. Het uitvoeren van operationele
2. Het voorbereiden van maat-
3. Het uitvoeren van het organisatie-
werkzaamheden. Primair gaat
regelen om de doelmatigheid
ontwikkelingstraject ten einde:
het in het kader van dit spoor
te verbeteren en het uitvoeren
• bij te dragen aan het vorm-
om de volgende zaken:
van een kwaliteitsanalyse,
geven van de HR-cyclus en het
• zicht krijgen op het nog te
inclusief het benoemen van
ontwikkelen van een gewenste
verrichten werk uit de werk-
middelen om de kwaliteit verder
aanspreekcultuur binnen de
programma’s 2013;
te ontwikkelen. Dit spoor omvat
• verdelen en organiseren van het werk zodat het eind 2013
de volgende acties: • de uitgerolde OMWB-werkprocessen
is uitgevoerd;
kritisch beoordelen om een eerste
• systemen vullen om de voort-
doelmatigheidsslag te kunnen
organisatie; • de kwaliteit van de medewerkers in kaart brengen en zo nodig op het juiste niveau brengen; • het management te ‘vormen’,
gang van de uitvoering te
maken en uniformiteit in werken
waarbij duidelijk is waar
kunnen bewaken, klanten te
te creëren;
verantwoordelijkheden liggen
laten zien waar we staan, te
• productieniveau en de werk-
factureren en intern informatie te genereren voor monitoren en het opstellen van rapportages;
en managers leiderschap tonen.
belasting van de medewerkers analyseren;
voortgang
• werkprocessen op basis van
• werkprocessen intern uitrollen,
monitoringsinformatie en
zodat we het werk allemaal op
leantrajecten zowel intern als
dezelfde uniforme (OMWB)-
in relatie tot de afstemming
manier doen en de overdrachts-
met de klanten analyseren en
momenten helder in beeld hebben.
evalueren; • maatregelen treffen om de declarabiliteit te verhogen;
voortgang
• ontwikkelen van een professionele kwaliteitsnorm, waarbij het gaat om een norm waaraan de producten moeten voldoen. voortgang
“Door goed opdrachtgeverschap kunnen we bijdragen aan de kwaliteit van het werk van de omgevingsdienst.”
(juni 2013)
Esther Delissen, afdelingshoofd Veiligheid, vergunningen en handhaving, Gilze en Rijen
4. Het ontwikkelen van formats
5. Innovatieve bewustwording.
VERBETEREN DOELMATIGHEID
Het spoor ‘innovatie’ zal vanaf
De deelnemende gemeenten en de provincie
rapportages. In 2013 zullen
1 januari 2014 in volle omvang
hebben nadrukkelijk uitgesproken dat zij
die bestuursrapportages in
ontwikkeld moeten worden, maar
naast de reeds afgesproken bezuinigings-
ieder geval de volgende infor-
in de periode tot 1 januari 2014
opdrachten op termijn nog een verdere
matie moeten bevatten:
moet wel gewerkt worden aan
besparing verwachten. Op verzoek van het
• de mate waarin de organisatie
een bewustwording van innovatief
bestuur is daarom een plan van aanpak
denken.
doelmatigheid opgesteld. De uit te voeren
voor management- en bestuurs-
financieel binnen de gestelde
taken in het kader van dit plan zijn verwerkt
kaders blijft; • de mate waarin de organisatie
voortgang
in de hiervoor omschreven sporen.
qua werkuitvoering binnen de
Een oordeel over verdere besparingen
gestelde kaders blijft.
komt pas in beeld als de organisatie in
• de mate waarin de organisa-
staat is om de bestaande opdrachten
tie de organisatieontwikkeling
(terugbetaling lening en aanloopkosten,
conform het uitgezet tijdspad
korting op milieutaken, extra ombuiging
realiseert.
van 3x3%) ten uitvoer te brengen. De hiervoor vermelde sporen moeten door-
voortgang
lopen worden om te kunnen beoordelen of verdere besparingen mogelijk zijn. Dat is mede afhankelijk van de kwaliteit
BOUWTAKEN BRZO
en werkwijzen die door de latende organisaties zijn overgedragen. Omstreeks februari
In opdracht van de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant zal de
2014 komt de dienst met het resultaat van
gemeente Moerdijk het komende jaar adviseren over alle bouwaanvragen
die beoordeling en met een antwoord op
van bedrijven in de provincie Noord-Brabant die werken met gevaarlijke
de vraag of en wanneer extra besparingen
stoffen (BRZO-bedrijven) of anderszins risicovol zijn, zoals stortplaatsen,
gerealiseerd kunnen worden.
verbrandingsinrichtingen en energiebedrijven. Moerdijk zal tevens adviseren over het toezicht tijdens (ver)bouwactiviteiten. De afspraken met de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant zijn
UITBREIDING BOA’S OMGEVINGSDIENST
een voortzetting van de afspraken met de Provincie, waarvoor Moerdijk
Medio juli zijn vier buitengewoon opsporings-
al enkele jaren dergelijke werkzaamheden uitvoerde. Nieuw is dat Moerdijk
ambtenaren (boa’s) die werkzaam zullen
ook de werkzaamheden gaat verrichten voor dergelijke bedrijven buiten
zijn voor de omgevingsdienst, beëdigd.
de eigen regio. De omgevingsdienst en de provincie streven met deze
De officiële beëdiging vond plaats door
uitbesteding van werkzaamheden naar een uniforme behandeling en
politiecommissaris Ron van Heijningen
advisering voor alle bedrijven. De omgevingsdienst blijft zelf eindver-
op het districtskantoor Breda. Het aantal
antwoordelijk voor de kwaliteit, de coördinatie van de aanvragen, het
boa’s bij de omgevingsdienst Midden- en
vaststellen van de werkwijzen, en onder meer de toezichtstrategie en
West-Brabant komt daarmee op vijftien.
de afspraken met de regionale brandweer.
Zes daarvan zijn werkzaam in domein I (openbare ruimte) en negen in domein II (milieu, welzijn en infrastructuur). Samen met een aantal gemeenten werkt de dienst momenteel ook aan de oprichting van een pool met boa’s die werkzaam zullen zijn op het gebied van de dranken horecawetgeving.
“ZOEKEN NAAR INHOUDELIJKE BETROKKENHEID” Een goede verstandhouding kweken. Standpunten
Welke kant willen we op met de omgevingsdienst?
bij elkaar brengen. Ervoor zorgen dat verbindingen,
Wat zijn de uitdagingen voor komend jaar?
dienstverleningsniveau en contacten tussen
Wat willen we met de begroting en de werkplannen?
ambtenaren van omgevingsdienst en gemeenten
We moeten gezamenlijk formuleren wat we als regio
goed geborgd zijn. En gemeenteraden financieel,
belangrijk vinden en dat aan de omgevingsdienst
beleidsmatig en kwalitatief betrokken houden.
meegeven.” Ook over het gewenste veiligheids-
‘Work in progress’ voor alle betrokkenen en kern-
niveau moet ‘de regio’ overeenstemming bereiken.
taken voor het bestuur van de omgevingsdienst,
En over de wijze waarop dat na te streven.
aldus Selçuk Akinci, wethouder milieu in Breda
Hoe richten we ons controlebeleid in? Sluiten de
en lid van het dagelijks bestuur van de OMWB.
gehanteerde methodieken aan bij de werkelijkheid op straat? Wat is er nodig gezien het niveau
Taken worden nu op afstand gezet, waardoor
van de ambitieuze doelstellingen? “Die gesprekken
veiligheid en leefbaarheid momenteel extra aan-
moeten we samen én met de omgevingsdienst
dacht krijgen. “Dat geeft ruimte,” aldus Akinci,
voeren.”
“om uit te leggen wat zo’n dienst doet en dat we van deze opschaling van milieutaken allemaal
Op verzoek van het bestuur heeft de omgevings-
profiteren. Ook de grotere gemeenten, die meer
dienst een plan van aanpak voor verbetering van
financiële armslag voor milieutaken, meer man-
de doelmatigheid opgesteld. Want naast de
kracht en dus meer specialistische kennis hadden
inhoudelijke doelen veiligheid en leefbaarheid
dan de kleinere gemeenten. Een ramp of incident
is er ook een politiek doel: efficiencywinst,
houdt zich nu eenmaal niet aan gemeentegrenzen.
en daarover zijn afspraken gemaakt.
Door opschaling vergroot je de veiligheid en
Akinci: “Dat de dienst wat later van start is gegaan,
de leefbaarheid in elke gemeente in onze regio
hoeft niet te betekenen dat de besparingsambities
en dus in de regio als geheel. Bovendien kun
ook één op één in tijd opschuiven. Natuurlijk willen
je mensen en middelen efficiënter inzetten.”
raden graag dat het een tandje sneller gaat.
Natuurlijk hebben gemeenten verschillende
Of dat kan, moeten we in alle redelijkheid bekijken.
belangen. Om die belangen op elkaar af te
Ook daar is zo’n bijeenkomst met de raden goed
stemmen, is betrokkenheid van de gemeenteraden
voor.”
“een democratische vereiste”, vindt Akinci. Bestuur en directie zijn daarom van plan een
De ambitie van de dienst uit te groeien tot ‘de beste’,
bijeenkomst voor alle raadsleden te organiseren.
staat voor Akinci gelijk aan “voor minder kosten
“Wij zijn tenslotte ook maar een lekenbestuur.
een product leveren dat aanmerkelijk beter is
We zoeken naar inhoudelijke betrokkenheid.
dan het minimale”. Voor de aanvullende taken
Naar een moment waar commentaar nog zinvol
verwacht Akinci dan ook een concurrerend aanbod
meegenomen kan worden. Niet alleen achteraf,
van de omgevingsdienst, alvorens hij die wil uit-
als de begroting is vastgesteld en de raden daar
besteden. “Een beetje systeem van marktwerking”,
dan nog iets van mogen vinden, maar gezamen-
noemt hij dat
lijk een visie vormen, meningen op tafel krijgen.
“Uiteindelijk willen we ook de – vaak verklaarbare - verschillen tussen gemeenten bij handhaving en vergunningverlening wegwerken.”
(juni 2013) Jean-Pierre Schouw, wethouder Etten-Leur
Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant
OMSLAG
‘Minder toezicht, meer risico’s.’ ‘Toezicht op voedselveiligheid verzwakt.’ ‘NWVA speelbal van politiek.’ Recente citaten uit de media. Ze geven te denken. Over veiligheid en hoe belangrijk we dat vinden. Over de vorm en effectiviteit van toezicht. Over de parallellen tussen de Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en de Omgevingsdiensten? Hoeveel risico lopen we in onze sector op equivalenten van paardenvleesaffaires, aflatoxine-besmettingen en verontreinigde zalm? Het Rijk wilde het liefst zelf het toezicht uitvoeren op bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen en risicovolle processen (BRZO-bedrijven). Een soort landelijke Omgevingsautoriteit. Dat ging gemeenten en provincies een brug te ver. We gaan graag over onze eigen veiligheid, maken graag onze eigen afwegingen. Dat kan nu, maar het Rijk volgt de omgevingsdiensten met argusogen. Met name de BRZO-RUD’s (lees: OMWB) liggen onder het vergrootglas. Al komend jaar worden we op de eerste resultaten beoordeeld. Of we erin slagen een gelijk speelveld voor alle bedrijven te creëren, één Wabo-loket voor BRZO-bedrijven in te
Spoorlaan 181 5038 CB Tilburg Postbus 75, 5000 AB Tilburg (013) 206 01 00
[email protected] www.omwb.nl Milieuklachtenlijn (013) 206 05 00 (24 uur per dag) Directeur A. Houtman (013) 206 02 43
[email protected]
richten en een verbeterde samenwerking met onder meer de Veiligheidsregio’s te bewerkstelligen. Zaken die we met u en met de vijf overige BRZO-RUD’s in
Accounthouders gemeenten
het land moeten zien te klaren.
Cas Langenhuijsen
We weten waar we naar toe moeten. Maar wat is ons vertrekpunt? We hebben daarvoor een nulmeting-BRZO laten uitvoeren op de huidige kwaliteit van vergunningverlening en handhaving. 40 procent van de dossiers in de steekproef bleek niet geheel op orde: ‘stapeling’ van vergunningen, onduidelijkheid en inconsistentie, voorschriften die speelruimte laten voor – ook criminele – bedrijven die economisch gewin laten prevaleren boven veiligheid voor hun
Ad Houtman, directeur
omgeving of medewerkers. Het zijn zaken waar bedrijven maar ook handhavers
accounthouder Aalburg, Alphen-Chaam, Baarle-Nassau, Bergen op Zoom, Breda, Drimmelen, Etten-Leur, Geertruidenberg, Oosterhout. (013) 206 03 47
[email protected] Klazien Witteveen accounthouder Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Halderberge, Hilvarenbeek, Heusden,
last van hebben. En bij toezicht en handhaving schieten we soms door in een
Loon op Zand, Moerdijk, Oisterwijk,
adviseursrol of geven te veel ruimte om geconstateerde afwijkingen weer in orde
provincie Noord-Brabant.
te brengen. We constateren daarnaast ook dat de bedrijfscultuur op papier en die in
(013) 206 05 58
de praktijk nogal eens uiteenlopen. En dat we te veel vertrouwen op certificerende
[email protected]
instanties. Alle 65 BRZO-dossiers in Brabant worden nu tegen het licht gehouden.
Marcel Keijman
En snel daarna komen we bij u met de resultaten en een verbeterplan. Maar
accounthouder Roosendaal, Rucphen,
één ding is al duidelijk: een omslag in ons denken en doen is noodzakelijk.
Steenbergen, Tilburg, Waalwijk, Werkendam,
In het brancheblad van de Nederlands chemische industrie heb ik die omslag desgevraagd zo vertaald: meer toezichthouder, minder klantgericht. We zullen als overheid bedrijven niet naïef op hun ‘blauwe ogen’ geloven. Ik heb ze ook gerustgesteld: we willen zeker aan goede verstandhoudingen bijdragen. Bijvoorbeeld door voor bedrijven met meerdere vestigingen één aanspreekpunt in te stellen. Door te kijken of er wellicht overbodige regels zijn, die in de praktijk niet handhaafbaar blijken. En door te zorgen dat vergunningen eenduidig en leesbaar zijn. Maar we blijven toezichthouder. En als we iemand adviseren, zijn het onze opdrachtgevers. U. Voor de veiligheid in ‘onze’ sector
Woensdrecht, Woudrichem, Zundert. (013) 206 04 53
[email protected]
