R O N D
In deze uitgave: • Remco Verschoor • Ryan Palmen over de omgevingsdienst
M
Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant
PROTOCOL AFVALDUMPINGEN LABORATORIA SYNTHETISCH DRUGS
waterschap of instantie als Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Om de schade zo veel mogelijk te beperken en door inzet van bestuursdwang de kans
Een groeiend aantal productielaboratoria voor
op verhaal van de kosten op de veroorzaker te
synthetisch drugs in Noord-Brabant heeft geleid
vergroten, is een Brabantbreed protocol opgesteld
tot een eveneens groeiend aantal dumpingen van
over de handelwijze bij dergelijke dumpingen of
productieafval. De productie van chemische drugs
lozingen. Het primaire doel is invulling te geven
en het dumpen van het afval brengen gevaren met
aan het begrip ‘de vervuiler betaalt’. Het protocol
zich mee voor de mens, de milieuschade door de
is tot stand gekomen op initiatief van de provincie.
dumpingen is soms groot en de kosten voor het
Onder meer politie, Nederlands Forensisch Instituut
opruimen van het afval zijn hoog. Naast dumpingen,
en de OMWB hanteren dit protocol. Naast hun
veelal in het buitengebied, worden bij de productie-
inzet bij afvaldumpingen worden specialisten van
plaats afvalstoffen opgeslagen en soms geloosd
de OMWB steeds vaker benaderd in andere stadia
in de bodem of riool. De nazorg en de kosten van
van het onderzoek rond productielaboratoria.
al deze verontreinigingen liggen op het bordje
Onder meer voor riool- en luchtonderzoeken en
van de grondeigenaar, meestal een gemeente ,
identificatie van verdachte locaties
“Laat bestuurders met het OM, dat ook bevoegd gezag is, samen het debat voeren over wat ze als dreigingen en risico’s zien, prioriteiten stellen die zich lenen voor gezamenlijke aanpak en doelen benoemen.”
Frans Gelissen, officier van Justitie Functioneel Parket, april 2014
Juni 2014
INNOVATIETRAJECT: AANSLUITEN BIJ OPDRACHTGEVERS De Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant
Behalve de leden van het kernteam doen bij
zoekt naar wegen om een antwoord te kunnen
een aantal denksessies ook ‘opstappers’ mee.
geven op behoeften van bestuurders, ambtenaren,
Daartoe behoren twee leden van het dagelijks
bedrijven en burgers. Zoekt naar nieuwe concepten
bestuur, Fons Naterop (voorzitter DB) en Ryan
met meerwaarde voor een duurzame, veilige en
Palmen (portefeuillehouder innovatie).
gezonde leefomgeving. Ad Houtman: “De oprichting
Het uiteindelijke resultaat van het innovatietraject
van deze dienst is een uitgelezen kans om ons werk
is het realiseren van vijf nieuwe businesscases die
opnieuw te ontwerpen. We willen allesbehalve een
binnen drie jaar één miljoen euro omzet opleveren
nieuwe bureaucratie neerzetten met nog meer regels.
of een half miljoen euro besparen. Vier concepten
Aan nutteloze regels of regels die niet te handhaven
moeten ‘nieuw voor de wereld van omgevings-
zijn, hebben we niets.”
diensten in Nederland’ zijn. Alle ideeën, suggesties en oplossingsrichtingen die het kernteam verzamelde,
De OMWB wil een gezaghebbende en innovatieve
zijn in eerste instantie teruggebracht tot vijftien
organisatie zijn. Een kernteam van medewerkers
concepten. Die werden vervolgens weer getoetst
uit de hele organisatie, met een variatie aan vak-
bij bestuurders, ambtenaren en bedrijven op
kennis en uiteenlopende persoonlijke eigenschappen,
effectiviteit en draagvlak. Een aantal concepten
verdiepte zich in de rol en de toekomst van de
wordt niet passend bij de taak van de OMWB
dienst. Juist nu de OMWB zich zo hard inspant
gevonden – Schoenmaker blijf bij je leest!
om intern de zaken op orde te krijgen, is het
Maar vijf ervan worden uitgewerkt tot businesscases.
waardevol om ook nieuwe contacten en ideeën op
Hiermee gaat de OMWB aan de slag:
te doen in de buitenwereld. Van eigen omgeving
• Het Dashboard Gemeenten: de dienstverlening
naar de ommelanden en nog verder. Het kernteam vroeg opdrachtgevers en hun doelgroepen naar de
van de OMWB in één oogopslag; • OMWB Real-time: direct beschikken over alle
problemen waar men mee worstelt en waarvoor
actuele informatie met betrekking tot lopende
een oplossing gevonden zou moeten worden. Vervolgens maakte het team een uitgebreide
VTH-procedures; • De OMWB Academie: actueel en inspirerend
ontdekkingstocht buiten de deur, keek en praatte om te ontdekken waar andere organisaties mee
kennisaanbod door specialisten van de OMWB; • OmgevingsDeskundigen: voor elk vraagstuk de
bezig zijn. De medewerkers hielden interviews, legden bedrijfsbezoeken af en speurden naar waarde-
juiste medewerker; • De Intentievergunning: direct aan de slag na de
vollepraktijkervaringen van andere organisaties.
vergunningsaanvraag.
BRZO-TAAK VOORTGEZET OP PROGRAMMABASIS Op 12 juli nam Cas Langenhuijsen afscheid
de hand van risicoprofielen steekproefsgewijs de BRZO-taak op programmabasis worden
van de OMWB. In zijn functie van afdelings- de staat van de vergunningen getoetst is.
opgepakt en uitgevoerd: er worden ver-
manager Industriële Omgeving had hij onder
bindingen gelegd dwars door teams en
Op basis van deze nulmeting is een actieplan
meer als taak het positioneren van de OMWB opgesteld. Eveneens is een toezicht- en
afdelingen tussen vergunningverleners,
als een van de zes gespecialiseerde BRZO-
handhavingplan gemaakt. Begin 2014 is er
toezichthouders, handhavers, juristen en
omgevingsdiensten in Nederland. Cas heeft
een eerste bestuurlijk overleg geweest over specialisten op gebied van externe veiligheid.
dat BRZO-stokje overgedragen aan Remco
BRZO, waarbij ook het Openbaar Ministerie
Programmamanager Remco van den Akker
van den Akker.
aanwezig was.
geeft hieraan vorm en krijgt uit dien hoofde
In het eerste jaar van de omgevingsdienst
Samenvallend met het vertrek van Cas
ook een plek in het managementteam van is een BRZO-nulmeting verricht, waarbij aan Langenhuijsen zal bij de omgevingsdienst
de organisatie.
ONTZORGEN GEMEENTEN EN BESPAREN OP MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN Afstemming van taakuitvoering, een doelmatige
rioolwaterzuivering en schoon water als onderdeel
besteding van overheidsgeld en de beste kwaliteit
van de leefomgeving. Het sluit ook aan bij de taken
bij vergunningverlening, toezicht en handhaving op
die het waterschap uitvoert ten aanzien van de
indirecte lozingen (afvalwaterlozingen via de gemeente-
directe lozingen.”
lijke riolering op zuiveringstechnische werken van het waterschap). Met deze doelen voor ogen onder-
OMWB en Brabantse Delta zullen gezamenlijk
tekenden op 5 juni de OMWB en het waterschap
oefenen om goed voorbereid te zijn op een doel-
Brabantse Delta een samenwerkingsovereenkomst.
matige en effectieve aanpak van incidenten en calamiteiten bij indirecte lozingen. De samen-
De overeenkomst geldt voorlopig voor vijf jaar en
werkingsovereenkomst is ook van toepassing
betreft grotendeels die indirecte lozingen waarvoor
op de specifieke taakuitoefening voor het afval-
voor de komst van de Waterwet in 2009 een WVO-
waterdeel bij BRZO-bedrijven. Tot slot zullen
vergunning vereist was. Carla Moonen, dijkgraaf:
omgevingsdienst en waterschap met het oog op
“De afspraken geven inzicht in de afvalwaterstromen
efficiency jaarlijks hun uitvoeringsprogramma’s
die via de riolering naar de zuivering stromen en
op elkaar afstemmen
uiteindelijk als gezuiverd water in het oppervlaktewater wordt geloosd. Doordat het waterschap de taakuitvoeringen uit eigen heffingen financiert, ontzorgen we de betrokken gemeenten binnen het werkgebied van de omgevingsdienst en besparen we op de maatschappelijke kosten.” Slechts voor een beperkt aantal indirecte lozingen in deze categorie, die geen prioriteit hebben bij het waterschap, geldt de overeenkomst niet. Die taken zal de OMWB uitvoeren voor het bevoegd gezag. De samenwerkingsovereenkomst, in feite een voortzetting van de werkwijze van het waterschap, optimaliseert de afstemming van taken en bevoegdheden binnen het omgevingsrecht. “Dat is,” aldus Carla Moonen, “zowel voor gemeenten als waterschap van belang voor een goed beheer van het rioolstelsel, de optimale werking van de
Fons Naterop en dijkgraaf Carla Moonen ondertekenen de samenwerkingsovereenkomst.
LANDELIJKE HANDHAVINGSTRATEGIE (LHS) Begin juni hebben het IPO en het Openbaar Ministerie de Landelijke Handhavingstrategie aangeboden aan staatssecretaris Mansveld. Handhavende instanties, zoals overheden, omgevingsdiensten, het Openbaar Ministerie en de politie, gaan voortaan op een zelfde manier optreden bij geconstateerde overtredingen. Zo ontstaat een gelijk speelveld, waarbij men ervan uit kan gaan dat handhavers zodanig optreden dat het rechtsgevoel wordt gerespecteerd en de leefomgeving veilig, schoon en gezond blijft. Eerder kwam er al een strategie voor handhaving bij bedrijven die grootschalig met gevaarlijke stoffen werken (BRZO-bedrijven). Deze landelijke strategie heeft echter een veel groter bereik en gaat over het volledige omgevingsrecht, maar ook over het bestuurs- en strafrecht. Een uitgebreide consultatieronde heeft gezorgd voor een breedgedragen resultaat. Met de LHS is het ‘gelijke speelveld’ vastgelegd. Meer informatie en antwoorden op veel gestelde vragen over de landelijke handhavingstrategie vindt u op de website van InfoMil
FOCUS OP DE KLANTVRAAG Sinds april is hij in functie bij de OMWB. Hij moet
“Een dienst die nauw in verbinding staat met de
de focus weer nadrukkelijk op de klant krijgen.
opdrachtgevers en goed communiceert. Waar je
De verbinding met hen herstellen. Drie vragen
ook als eigenaar trots op mag zijn. En dat begint
aan accountmanager, Remco Verschoor: Wat trof je
met luisteren”, aldus Verschoor. “Fouten maken is
aan? Waar wil je naar toe? Hoe ga je dat doen?
menselijk, zeker in de beginfase. Het gaat erom dat je ze vervolgens netjes oplost.” Bij de start
“Wat ik aantrof? Een dienst die hoofdzakelijk intern
van de dienst waren de verwachtingen hoog-
gericht was. Op het bouwen van de organisatie,
gespannen. Er zou een dienst komen die deed
het inrichten van werkprocessen, het vormen
wat de opdrachtgevers vroegen, die maatwerk
van een nieuwe cultuur. Tegelijkertijd moesten
kon leveren, kwaliteit en flexibiliteit. Een prima
de afdelingsmanagers die daar sturing aan geven
afspraak, maar niet handig voor de later te reali-
de verbinding met gemeenten en provincie onder-
seren efficiencyslagen, oordeelt Verschoor.
houden. Gevolg: geen van beide kreeg de volledige
Dan wil je meer standaardiseren. “Dat aspect is
aandacht. De focus op de organisatie en die op de
te vrij gelaten in het begin. Ook daarin moeten
klanten liepen door elkaar heen. Dat heeft geleid
we nu samen een weg zien te vinden. Als dienst
tot teleurstellingen en irritaties bij onze opdracht-
kun je zeggen: 28 klanten roepen allemaal iets
gevers. Klantverwachtingen werden niet gemanaged.
anders, dan kiezen wij wel een richting. Je kunt ook
Het gaf het gevoel dat we vooral bezig waren met
zeggen: we luisteren goed en kiezen, beargumen-
de dingen die wij belangrijk vonden. Terwijl er juist
teerd, uit de alternatieven die ze ons aanreiken.
in de voorbereidende fase van de dienst een goede
Dat laatste moet de weg worden.”
verbinding was en besproken is hoe men wilde dat
Voor hij aan zijn ‘klus’ begon, heeft Remco Verschoor
de dienst zou worden: een moderne organisatie,
zich georiënteerd op de kans van slagen. En die
gericht op verbinding door onder meer het nieuwe
ziet hij. “De kennis is met de oprichting van de
werken en decentrale werkplekken. Daarna werd
dienst gebundeld. Er kan meerwaarde gecreëerd
het stiller, de verbinding brokkelde af, leek het wel.”
worden. Maar dat moeten we wel goed managen.
Verschoor somt enkele van die teleurstellingen op:
Daarin ben ik tevens intern adviseur en leg vanuit
onvoldoende communicatie over de realisatie van
het accounthouderschap ook intern verbindingen.
de werkprogramma’s, eindafrekeningen die vragen
Ik heb drie ondersteuners, die meegaan op gesprek-
oproepen, begrotingen en jaarrekening die niet zorg-
ken, issues ophalen, intern uitzetten én bewaken.
vuldig aansluiten bij de cycli bij de gemeente en
Ik ben lid van het MT en doe zo ook aan agenda-
provincie. “We moeten een stuk verloren vertrouwen
setting en beïnvloed besluitvorming. Ik stel kritische
weer herstellen omdat er te weinig geluisterd is.”
vragen. Bijvoorbeeld: Waarom hebben we niet één
Verschoor wil toe naar een dienst die ambtelijk en
eindverantwoordelijke voor de bedrijfsvoering?
bestuurlijk weet wat er speelt bij de opdrachtgevers.
De klantvraag maak ik tot mijn vraag. Vanuit
Die hen goed informeert. Anticipeert op veranderingen.
mijn rol wil ik voor de klant het maximale uit de
Die opdrachtgevers meeneemt bij het bedenken
organisatie halen, en voorkomen dat klanten voor
van oplossingen. Hen laat meesturen.
(onaangename) verrassingen komen te staan.”
BRZO-CONTACTPERSONEN Via het intranet van de omgevingsdienst
snel inzicht te hebben in wie betrokken
het selecteren van een gemeente een
is de mogelijkheid gecreëerd voor BRZO-
is bij welk BRZO-bedrijf. De BRZO-
overzicht van de daar gevestigde BRZO-
functionarissen van gemeenten, provincie,
functionarissen hebben toegang gekregen bedrijven. Aan elk bedrijf zijn vervolgens
waterschap, veiligheidsregio en de beide
tot dit intranet - als collega’s van
andere omgevingsdiensten in Brabant om een dienst-op-afstand - en krijgen na
de gegevens gekoppeld van vergunningverlener en toezichthouder(s).
DE PARADOX VAN INNOVEREN EN OP ORDE BRENGEN Ryan Palmen, lid van het dagelijks bestuur van de
Dat maakt het ook tot een boeiend en interessant
omgevingsdienst, heeft extra oog voor vernieuwing.
innovatietraject. Dat is ook de weg om een succes
Als ‘opstapper’ volgt hij het innovatietraject van
van de omgevingsdienst te maken.”
de dienst van dichtbij. Een traject waarbij het erom
Werken aan innovatie, werkprocessen herontwerpen.
gaat aan te sluiten bij de behoeften van de opdracht-
Maar de opdrachtgevers willen vooral dat de basis
gevers en oplossingen te vinden voor problemen
maar eens op orde komt. Ryan Palmen daarover:
die die opdrachtgevers en hun doelgroepen ervaren.
“De basis op orde brengen versus innoveren is slechts een schijnbare tegenstelling. Omgevingsdiensten
“De omgevingsdienst moet als gemeenschappelijke
zijn juist ingericht om het anders en beter te doen.
regeling logischerwijs aansluiten bij de behoeften
Dus niet 27 keer hetzelfde bij elkaar schrapen.
van opdrachtgevers. Maar we hebben in het verleden
Een nieuwe geïnnoveerde basis is nodig. En wij
gezien dat meerdere gemeenten onvoldoende in
moeten ons realiseren dat die basis echt een
staat zijn of waren om de ingewikkelde omgevings-
andere moet zijn dan we hadden: sneller, beter,
taken adequaat of naar behoren uit te voeren.
transparanter, inzichtelijker, noem maar op.
Daarom zijn op advies van de commissie Mans
Werkwijzen en processen moeten echt herontworpen
en onder druk van de staatssecretaris omgevings-
worden. En in de bijeenkomsten van het innovatie-
diensten opgericht. Dat veroorzaakt wat spanning
traject die ik meemaakte, heb ik ervaren dat mensen
en frictie. Enerzijds is er de heersende gedachte
die in de processen zitten een goed ontwikkeld
‘we deden het toch zo, en dat ging toch altijd goed’
vermogen hebben om kritisch naar hun eigen werk
en anderzijds de conclusies van de commissie Mans
te kijken en verbetermogelijkheden aan te dragen.”
dat dat dus niet zo was.”
Uiteindelijk moet het innovatietraject leiden tot
“We hebben gezamenlijk een opdracht gekregen.
nieuwe concepten die de omgevingsdienst binnen
Daarbij moeten we wennen aan het feit dat het
drie jaar een miljoen extra omzet opleveren of
anders moet dan we het tot nu toe deden. En de
die een half miljoen besparen. Palmen is ervan
omgevingsdienst moet waarmaken wat de bedoeling
overtuigd dat dat moet kunnen. “Het is op zich
was van de oprichting. Het innovatietraject moet
veel geld, maar alles is relatief. Er gaat ook veel
eraan bijdragen die frictie op te heffen.”
geld om in de dienst. Ook hier geldt: de kosten
“Bij het innovatieproces zijn bestuurders, ambtenaren,
gaan voor de baat uit, maar de komst van die
burgers en bedrijven betrokken. Zo krijg je een
baat hangt vooral af van de bereidheid en de wil
aanhechting van al die verschillende belangen.
er samen iets van te maken.”
Breng je de verschillende werelden bij elkaar.
“The difficulty lies not so much in developing new ideas as in escaping from old ones.”
John Maynard Keynes (1883-1946)
ADVIES OVER MILIEUSCHADE VERHALEN De milieueffecten van een calamiteit of een sanering kunnen groot zijn. En juist bij ongelukken met grote gevolgen is de schade lang niet altijd te verhalen op de veroorzaker. De samenleving draait dan ook met regelmaat op voor niet-verhaalbare milieuschade. Regering en parlement overwegen daarom een wettelijke zekerheidstelling voor milieuschade. De raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur bracht begin juni hierover gevraagd advies uit aan staatssecretaris Mansveld - Milieuschade verhalen, advies over financiële zekerheidsstelling milieuschade Brzo- en IPPC4 -. De raad vindt het een politieke keuze onverhaalbare milieuschade tegen te gaan met een wettelijke regeling. Bovendien wil ze bedrijven prikkelen milieuschade te vermijden
Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant
VERBINDING
Ik had de grote lijnen voor deze column al op papier toen we werden opgeschrikt door de explosie bij Shell Moerdijk. De lijn van mijn verhaal was de verbinding met u als opdrachtgever, onze maatschappelijke opdracht, de manier waarop wij daaraan namens het bevoegd gezag willen werken, stappen op het groeipad naar de organisatie die u wilt dat we gaan worden, en over wat er nog te verbeteren valt. En toen kwam ‘Shell’. Even overwoog ik de eindredacteur meer ruimte te vragen. Zinloos. Ik ken zijn standaardantwoord: Meer? Het moet korter! Om die actualiteit, de brand bij Shell, kan ik niet heen. Het zijn incidenten die we niet willen, maar waarvan we weten dat ze ondanks alle voorzorg kunnen plaatsvinden. Daarom werken we eraan de kans erop te minimaliseren. Door goede vergunningen en adequaat toezicht. En we zorgen samen met onder meer de veiligheidsregio ervoor dat we, als het mis gaat, de kans maximaliseren dat het toch ‘goed’ afloopt. Natuurlijk kijk ik bij zo’n incident vooral naar onze eigen organisatie. Met bewondering en respect heb ik onze collega’s aan het werk gezien. Alert, geconcentreerd, beheerst. Met kennis van zaken, vertrouwen uitstralend
Postbus 75, 5000 AB Tilburg (013) 206 01 00
[email protected] www.omwb.nl Milieuklachtenlijn (013) 206 05 00 (24 uur per dag) Directeur A. Houtman (013) 206 02 43
[email protected]
en grip op de situatie. Van de ‘warme fase’ tot ver daarna. Met een team op het gemeentehuis in Moerdijk en een in Tilburg is de eerste dagen het werk kortgesloten en gecoördineerd. Inmiddels gaat de aansturing centraal, vanuit Tilburg. Deze actualiteit laat zien dat onze medewerkers grote betrokkenheid tonen bij hun werk én bij de opdrachtgever. Dat ze uitstekend in staat zijn om op het juist moment de juiste verbinding te leggen. Dat ze de opdrachtgever maximaal willen ontzorgen. De gemeente Moerdijk, een kritisch volger van de OMWB, heeft daar zijn waardering voor uitgesproken. Die verbinding met opdrachtgevers is lang niet in alle gevallen optimaal. Dat is de kritiek die we krijgen. Kritiek die we ons aantrekken en waar we mee aan de slag gaan. Want we willen doen waar we voor zijn: bijdragen aan veiligheid voor werknemers in bedrijven, veiligheid voor onze inwoners, het milieu beschermen en overlast beperken. En dat alles met een goed oog voor het belang van de economische bedrijvigheid in onze regio. Het motto daarbij: voorkomen is beter dan genezen. Ook daar zijn we het over eens. Dat kan en moet door een goede vergunningverlening, adequaat toezicht en stevig handhaven bij risicovolle afwijkingen. Onze ontwikkeling tot die organisatie die dat op alle fronten waarmaakt, ligt op schema, conform het plan van aanpak. Maar daarbij hebben we nog niet altijd op de juiste momenten de optimale verbinding en communicatie. Dat, en wat we daaraan gaan doen, leest u voor een belangrijk deel in het interview
Ad Houtman, directeur
Spoorlaan 181 5038 CB Tilburg
met onze nieuwe accountmanager Remco Verschoor, elders in deze nieuwsbrief. Samenwerking met ambtenaren en versterking van de verbinding met opdrachtgevers staan de komende periode centraal. Transparantie en een beter communicatie krijgen extra aandacht. De juiste houding én betrokkenheid is er bij onze medewerkers. Dat bewijst ‘Shell’. Als management zullen we onze accounthouder ruimte en invloed geven om de verbinding met u te optimaliseren en in onze organisatie te institutionaliseren. We zijn immers van u, doen het voor u en willen samenwerken met u
Accountmanager R. Verschoor (06) 24 12 42 11
[email protected]
