PvdA Aa en Hunze: GEMEENTE, MAAK WERK VAN OUDERENZORG !!
Rolde/Gasselternijveen 17 april 2015
1. Inleiding De PvdA maakt zich zorgen over de ouderenzorg in Aa en Hunze. Bij de behandeling van de begroting 2015 heeft de PvdA aandacht gevraagd voor de positie van de woonzorgcentra (WZC) in Aa en Hunze. Afgelopen week heeft de PvdA fractie zelf het heft in handen genomen en een rondje gemaakt langs de WZC: * 't Holthuys Annen (Dignis/Lentis) * Dekelhem Gieten en 't Maandhoes Gasselte (Icare) * Hendrik Kok Rolde (Interzorg) * De Wenning Rolde (Zorggroep Drenthe) De ouderenzorg behoort vanaf 1 janauri 2105 voor een belangrijk deel (WMO) tot het takenpakket van de gemeente. Dat betekent tevens dat de gemeente tot nadere afstemming moet komen met de lokale WZC. Er is sprake van politieke urgentie. Alle politieke partijen in Aa en Hunze hebben in hun verkiezingsprogramma - weliswaar in uiteenlopende bewoordingen - opgenomen dat ouderen zo lang mogelijk in hun eigen omgeving moeten kunnen blijven wonen. Daarnaast is een voortvarende aanpak geboden, omdat door de gewijzigde indicatiestelling steeds meer kamers in de centra leeg komen te staan, waardoor de zorgaanbieders naarstig op zoek gaan naar nieuwe concepten. Het voortbestaan van de WZC komt onder druk te staan. Leegstand en sluiting is het doembeeld. Het verdwijnen van de WZC betekent o.m. dat een deel van de ouderen in onze gemeente de laatste jaren van hun leven niet meer in de vertrouwde omgeving kunnen doorbrengen en dat de familieleden en/of de mantelzorgers worden geconfronteerd met langere reisafstanden. Met deze nota willen wij in de eerste plaats appelleren aan het urgentiebesef bij het college van B en W en daarnaast gerichte aanzetten geven voor discussie. Zoals vermeld heeft (een delegatie van) onze fractie de afgelopen weken gesprekken gevoerd met de leiding van de WZC, waarbij het nodige onderzoekswerk is verricht. De resultaten daarvan zijn kort samengevat in deze nota. De nota met aanbevelingen bieden wij op 17 april 2015 aan wethouder dhr. H. Dijkstra aan.
2. Rapport van bevindingen Rol en positie van betrokken partijen De WZC ressorteren onder zorgaanbieders die meerdere verzorgings- en verpleeghuizen exploiteren. Al deze aanbieders hebben een uitgebreid dienstenpakket op het terrein van wonen, zorg, welzijn en service. Sinds de privatisering in de zorg hebben deze aanbieders een commerciële status. Zoals reeds aangegeven, behoort ouderenzorg vanaf 1 januari 2015 voor een belangrijk deel tot het taakveld van de gemeente. Daarnaast is de zorgverzekeraar verantwoordelijk voor de persoonlijke verzorging en bij indicatie t.a.v. verpleging is de Wet Langdurige Zorg van toepassing. In principe betekent dat, dat de gemeente de beleidsverantwoordelijkheid heeft voor de thuiswonende ouderen en daarnaast een algehele regisserende, coördinerende rol. De
gemeente verkeert daarmee in de positie om partijen bij elkaar te brengen en uit te nodigen tot samenwerkingsconcepten. Beide partijen - gemeente en zorgaanbieder - zetten zich in voor het maatschappelijk belang van goede ouderenzorg. Beide partijen hebben daarbij uiteraard ook een eigen financiële en economische agenda. Voor de gemeente speelt daarnaast een belangrijke rol dat de WZC substantieel zorgen voor lokale werkgelegenheid. Het is van het grootste belang dat er optimaal wordt afgestemd. Dat vereist oriëntatie op gezamenlijke belangen. Nieuw overheidsbeleid Het nieuwe overheidsbeleid is er op gericht om ouderen langer op te vangen in de thuissituatie. Het CIZ stelt veel hogere eisen aan ouderen (zwaardere indicatiestelling) om toegelaten te worden tot een WZC. De gemeente zal zich t.a.v. het WMO beleid voor ouderen vooral richten op de zelfstandig thuiswonende ouderen. Huidig samenspel tussen gemeente en WZC in Aa en Hunze Het college van B en W voert periodiek overleg met de WZC. Daarbij ligt het accent op bijpraten. Een agenda met tijdpad om tot onderlinge afspraken te komen, ontbreekt. Het is zaak dat taakopvatting, rol en verantwoordelijkheid over en weer nadrukkelijk worden geduid. De regierol ligt onmiskenbaar bij de gemeente. Vraag is hoe de gemeente die wil invullen. Het is van het grootste belang dat vanuit gezamenlijke belangen wordt gezocht naar goede concepten en praktische oplossingen, waar alle partijen - met daarbij de ouderen voorop - baat bij hebben. Ontwikkelingen, wensen, verwachtingen Een enkele uitzondering daargelaten is in de WZC in Aa en Hunze sprake van snel toenemende leegstand van kamers. Het natuurlijk verloop gaat snel. Als gevolg van de gewijzigde indicatiestelling in relatie tot het zorgzwaartepakket zal naar schatting 75 % van het huidige bewonerspotentieel in de verzorgingshuizen voorgoed verdwijnen. Ouderen met zorgzwaartepakket 3 (voorheen was dat 1 en 2) komen nl. niet meer in een verzorgingshuis. Dat zet de exploitatie onder druk. Zorgaanbieders trekken momenteel alle registers open om het hoofd te bieden aan dat probleem. Het uiteenrafelen van wonen en zorg is de laatste tijd een veel beproefd concept: het omzetten van kamers in appartementen met vrijblijvendheid t.a.v. afname van het zorgpakket. Dat lijkt op het eerste gezicht aantrekkelijk, maar de keerzijde is dat het de exploitatie (verder) onder druk kan zetten. Een andere ontwikkeling, die we bij enkele WZC in onze gemeente zien, is de omzetting van verzorgingsafdelingen naar verpleegafdelingen. Een voorbeeld daarvan is de nieuwe plaatsvervangende verpleegafdeling van “Hendrik Kok”. In verband met de bezetting van de kamers is ook de kortdurende opname (KDO), bijv. na een ziekenhuisopname, een interessante optie voor zorgaanbieders.
Verder is het de tendens dat de zorgaanbieders zich vanuit hun marktpositie meer gaan richten op de potentiële doelgroep (ouderen in het vestigingsdorp of ouderen uit naburige dorpen). Sommige aanbieders monitoren nauwlettend de demografische ontwikkelingen in de dorpen. Concrete plannen voor uitbreiding van de zorgaccommodatie treffen we niet aan, ofschoon er wel plannen zijn voor huurappartementen bij Dekelhem ( vergevorderd stadium) en bij De Wenning (oriënterend stadium). 't Holthuys en De Wenning zijn sprekende voorbeelden van actieve WZC die via gerichte acties proberen om hun positie in het dorp te versterken. De gemeente zou positief op dat soort ontwikkelingen kunnen inspelen. Aan de andere kant neemt de zorgzwaarte bij de thuiswonende ouderen steeds meer toe. In toenemende mate zal een beroep op de gemeente worden gedaan. Hetzelfde geldt voor het ambulante dienstenpakket van zorgaanbieders. Scherpere indicering betekent tevens een groter beroep op mantelzorgers. Een belangrijk moment voor de aanbieders is de deadline voor de herindicering op1 mei 2015. Voorzieningen voor dagbesteding staan onder druk. Zo is de dagbesteding in MFC De Spil is inmiddels beëindigd. Niet alleen de doelgroep, maar ook de mantelzorger wordt daardoor zwaar getroffen. Van de andere kant zien we op dit vlak ook nieuwe initiatieven en oriëntaties van de zorgaanbieders. Uit de gesprekken is verder gebleken dat er zowel bij de zorgbehoeftige als bij de mantelzorger momenteel veel vragen zijn en dat er grote behoefte is aan heldere informatie. De functie die enkele jaren geleden door de Wegwiezer werd vervuld, vraagt in de nabije toekomst om een alternatief, een nieuwe formule. Wat kan de rol van het Sociaal Team daarbij eventueel zijn? De rol van het Sociaal Team t.a.v. ouderenzorg is op dit moment in het geheel nog niet helder. Richt die zich vooral op individuele problematiek, waaronder indicatiestelling, of vervult het team ook een rol t.a.v. het uitvoeringsbeleid over de volle breedte? In de gesprekken met de vier zorgaanbieders is ons duidelijk geworden dat men op korte termijn op een aantal cruciale punten duidelijkheid van de gemeente verwacht. Een belangrijk punt is, zoals reeds genoemd, de dagopvang. Bij alle WZC is dat volop in beweging. Een goede dagopvang is van belang voor zowel de intramurale als de extramurale doelgroep. We noemden reeds (dreigende) sluiting, maar daarnaast blijven ook nieuwe initiatieven op dit moment uit. Vanuit preventief oogpunt (langer thuis, langer gezond, langer gelukkig) heeft ook de gemeente er alle belang bij dat voorzieningen voor dagopvang voor thuiswonende ouderen goed geregeld zijn. Daarnaast heeft de zorgaanbieder belang bij goede dagopvang voor haar eigen bewoners. Ook op andere punten, zo blijkt uit de gesprekken, is het zaak om de agenda's af te stemmen. voor de intramurale en extramurale zorgbehoeftigen. Het gaat daarbij bijv. om afstemming van vervoersvoorzieningen, gezamenlijke maaltijden, beweegprogramma’s e.d. Gecombineerd - eventueel multifunctioneel gebruik - van busjes en inzet van vrijwilligers is niet alleen extra service voor de ouderen, maar is ook financieel en economisch voor alle partijen aantrekkelijk. Gezamenlijke maaltijdnuttiging bevordert sociale contacten en helpt tegen eenzaamheid. Het WZC als wijkrestaurant voor ouderen verdient betere kansen en behoeft een betere promotie. Tenslotte werd in de gesprekken door alle aanbieders als bijzonder positief punt aangedragen, dat er geen gebrek is aan vrijwilligers.
3. Aanbevelingen/acties: De gemeente spreekt nadrukkelijk uit dat zij de integrale regierol vervult t.a.v. ouderenzorg, daarbij inbegrepen de zorg in de WZC. De gemeente spreekt nadrukkelijk uit zich in te zetten voor behoud en verbetering van de kwaliteit van alle functies van ouderenzorg in de gemeente Aa en Hunze. Voor 1 juli 2015 wordt een informerende commissievergadering georganiseerd. (Dat gebeurt in overleg met het Presidium op korte termijn, uiterlijk 1 juli 2015, waarbij in ieder geval de WZC’s, de betrokken woningbouwcorporaties en de betrokken welzijnsorganisatie(s) worden uitgenodigd.
Er wordt door B en W een maatregelenpakket uitgewerkt, waarbij een betere aansluiting wordt bewerkstelligd tussen de WZC en de thuiswonende ouderen (het WZC als het ouderendorpshuis!). Daarbij stelt de gemeente zich open voor ideeën van de zorgverleners om de multifunctionaliteit van de WZC (denk aan huidige voorzieningen als bloedprikken, keuring, fysiotherapie, biljart e.d.) verder uit te bouwen. In ieder geval worden als speerpunten in het maatregelenplan opgenomen: - adequate dagopvang, - vervoer van en naar dagopvang, maaltijdvoorziening, koffiebijeenkomsten e.d., - stimulering gezamenlijke gecombineerde maaltijdvoorziening intra- en extramuraal, voorbeeld is de wijkrestaurantfunctie in het WZC, - ontwikkelen gezamenlijk programma bewegen voor ouderen. Er wordt een onderzoek ingesteld naar de woon en -zorgwensen van de toekomstige ouderen. De spreiding van voorzieningen voor wonen en zorg voor ouderen in Aa en Hunze als discussiepunt opvoeren. Treffend voorbeeld is het ontbreken van toereikende ouderenhuisvesting/zorgvoorzieningen in Gasselternijveen.
