Samenvatting Energiescan dorpshuizen in de gemeente Aa en Hunze
"":
..
,
. -'.; i-ïïr
L._4~~
0.
, . . '
.~=~
In opdracht van:
~gemeente
MenHunze uitgevoerd door
SYDlonm:' I~=== Opdrachtgever Namens deze
: gemeente Aa en Hunze : dhr. P. Sloot
Opdrachtnemer Namens deze
: Syplon b.v. Bouwmanagement en Huisvestingsadvies : dhr. A.G.H. Bleker
Datum Versie
: 13-09-2013 : 1.0 definitief
Samenvatting energiescan dorpshuizen Aa en Hunze V1.0
2
1.1. Onderzoek In opdracht van de gemeente Aa en Hunze is door Syplon b.V. een energiescan uitgevoerd van 16 dorpshuizen binnen de gemeente. Van ft Markehuis was in 2011 al een energierapportage opgesteld en in navolging daarop zijn nog eens 15 dorpshuizen onderzocht. Van de meeste locaties zijn er voldoende energiegegevens maar bij de Spiker is dit niet het geval. Het dorpshuis zit op de hoofdmeter van de school en daardoor is het energieverbruik niet bekend. Van 'd Oale School zijn nog te weinig energiegegevens bekend om een rapportage op te stellen en is niet opgenomen in deze samenvatting. Per dorpshuis is een aparte rapportage opgesteld en dit document dient als samenvatting. Hiermee kunnen de verbruiken van de dorpshuizen met elkaar vergeleken worden met daarbij verschillende scenario's voor de totale besparingsmogelijkheden en investeringen. Alle genoemde bedragen zijn exclusief btw.
1.2 Huidige situatie Bouwkundig: leder dorpshuis is bezocht en tijdens de bezoeken is geconstateerd dat de staat van onderhoud van de dorpshuizen over het algemeen goed is. Alle dorpshuizen worden onderhouden volgens een meerjaren onderhoudsplan waardoor de staat van onderhoud op voldoende niveau blijft. In de meeste gevallen zijn alle werkzaamheden uitgevoerd die in het meerjaren onderhoudsplan opgenomen zijn. Ventilatie: De dorpshuizen zijn veelal voorzien van mechanische ventilatie welke handmatig geschakeld worden of continu aan staan. Vanwege de lage gebruiksuren staat de ventilatie vaak onnodig aan. Warm watervoorziening: De warm watervoorziening van het gebouw is veelal afkomstig van een close-in boiler (elektrisch) of van een (in)directe gasgestookte boiler met voorraadvat die de douches voorziet. Het gebruik van de douches is vaak erg laag. Er wordt energie verspild om wel het water continu op ca. 70°C te houden. Verlichting: Alle dorpshuizen zijn voorzien van veel verschillende typen verlichting zoals gloeilampen, halogeen, PL-verlichting en TL-armaturen. Deels is dit verouderd. De verlichting wordt voomamelijk handmatig geschakeld. Naast de ruimteverlichting is in ieder gebouw nood- en transparantverlichting aanwezig. Een dorpshuis heeft op het naastgelegen terrein veldverlichtingslampen opgesteld waardoor een grote aansluiting (zekeringwaarde) noodzakelijk is. Ruimteverwarming (cv): Op dorpshuis t'Achterhoes na, worden alle dorpshuizen verwarmd door cv-ketels met radiatoren soms aangevuld met een luchtheater. Dorpshuis t' Achterhoes bevat een luchtverwarmingsketel die het dorpshuis verwarmd. De regeling van de ketels gebeurt in de meeste dorpshuizen middels een ruimtethermostaat en thermostaatkranen. In de meeste gevallen is er in het volledige dorpshuis één thermostaat aanwezig. Dit betekent dat bij gebruik van een ruimte het hele gebouw verwarmd wordt. Type aansluiting: Elk dorpshuis heeft een gas- en elektriciteitsaansluiting. De meesten hebben een eigen hoofdaansluiting op het openbare energienet van Enexis. Een aantal dorpshuizen heeft geen eigen aansluiting maar zijn via een tussenmeter verbonden met een gedeelde hoofdaansluiting. De hoofd meter, waarop afgerekend wordt, bevindt zich in een
sYDlon~~ 1='=
Samenvatting energiescan dorpshuizen Aa en Hunze V1.0
3
ander deel van het gebouw. De gemeente belast het verbruik door op basis van de tussenmeters. Alleen bij locatie de Spiker zijn geen tussenmeters aanwezig. In onderstaand figuur is dit weergegeven alsmede de grootte van de aansluiting indien bekend.
Hoofdmeter Tussenmeter Hoofdmeter Tussenmeter Hoofdmeter Hoofdmeter Hoofdmeter Hoofdmeter Hoofdmeter Hoofdmeter Niet aanwezi Hoofdmeter Tussenmeter Hoofdmeter Hoofdmeter
G6 G4 G6 G6 G6 G16 G16 G6 G16 G16 G16 n.b. G6 G16+G6
Hoofdmeter Tussenmeter Tussenmeter Tussenmeter Hoofdmeter Hoofdmeter Hoofdmeter Hoofdmeter Hoofdmeter Hoofdmeter Niet aanwezi Hoofdmeter Tussenmeter Hoofdmeter Hoofdmeter
3x35 Am n.b. n.b. n.b. 3x35 Am 3x50 Am 3x50Am 3x25 Am 3x25Am 3x35 Am
ere
ere ere ere ere ere ere
3x25 Am ere n.b. 3x25Am ere 3x35 Am ere
Elektriciteitsverbruik: Van de 15 locaties zijn de elektriciteitsverbruiken opgenomen en het totaalverbruik bedraagt ongeveer 198.000 kWh per jaar. In onderstaand figuur is de verdeling weergegeven. Bij de Spiker is uitgegaan van een verwacht verbruik van 5.500 kWh. Totaal Elektriciteit
Gasseltenljveenschem
L
ond J.Kranenborg 8% 1%
t'Achterhoes " 2% De Klep 7% de Eekhof 6%
----_._------- . _ - - - - - - - - - -
Samenvatting energiescan dorpshuizen Aa en Hunze V1.0
4
Tijdens de inspectie zijn de vermogens van de aanwezige apparaten en installaties geïnventariseerd. Onderstaand grafiek/tabel geeft het totale verbruik aan van de dorpshuizen in 5 categorieên: Elektriciteitsverbruik per type
boiler 7%
verwarming _ _-3I 5%
48.581 10.667 111.677 12.744 14.630 198.300 Wat opvalt uit bovenstaande figuren is dat bijna 60% van het totale elektriciteitsverbruik veroorzaakt wordt door randapparatuur zoals bijvoorbeeld koelers, vriezers, reclame, frituur enz. Met name de koelkasten, vrieskasten maar ook een aanwezige biertapinstallatie verbruiken veel energie. Gasverbruik: Het gasverbruik is voor verwarming en warmwatervoorziening en bedraagt totaal ongeveer 94.000 m3 per jaar. In de onderstaand grafiek is de verdeling weergegeven.
sYDlon~'
1==
Samenvatting energiescan dorpshuizen Aa en Hunze V1.0
Oes stee 3%
5
Jaarverbruik gas (m 3)
/ I
/
Markehuis
t Achterhoes
/ (2009/2010)
De Kiep 2%
24%
4% Zevenster __-.jC:=:§=~~ 2% Schipborg 3%
J.kranenborgschool
··
h
l.......,_;Z;--Gasse IteniJveensc e
3%
mond 8%
Energiekosten: Van de recente energiefacturen of overzichten van de gemeente zijn de kosten in kaart gebracht. De totale kosten voor zover bekend bedragen ongeveer€ 89.000,per jaar. Totale energiekosten per dorpshuis
I
I
--------------
€ 16.000 { 14.000 € 12.000 € 10.000 €8.000 €6.000 €4.000 €2.0oo
€O
-------~~rdelinggaSkoste; --
Verdeling elektriciteitskosten
E 40.000,-
E 49.000,-
I
----
I
t
i
I
I
I I
_ _ _ _-------'L
------1
i
_
Samenvatting energiescan dorpshuizen Aa en Hunze V1.0
6
Met name bij elektriciteit is te zien dat het aandeel energiebelasting hoog is. Dit komt omdat de meeste dorpshuizen in de dure staffel van energiebelasting zitten. Gedrag: De indruk is dat de aandacht voor energie bij de dorpshuizen in de meeste gevallen goed is. Over het algemeen is er aandacht voor de bedrijfstijden van de thermostaat, de tempratuur in de diverse ruimtes en of de verlichting onnodig brand. Enkel bij dorpshuizen de Trefkoel en Gasselternijveenschemond was de aandacht voor het energieverbruik matig. Hier is geconstateerd dat er geen regeling ingesteld stond, de kachel buiten gebruikstijden aan staat en dat er veel apparatuur continue aan staat. De bewustwording kan verbeterd worden. Kengetallen energie: Om te zien hoe de dorpshuizen in vergelijking met elkaar functioneren is het verbruik voor zowel gas als elektriciteit terug gerekend naar de oppervlakte (vierkante meter). Onderstaande tabellen geeft het verbruik per vierkante meter van ieder dorpshuis weer. Tevens is in de tabel het gemiddelde van de dorpshuizen (rode lijn), het gemiddelde verbruik van Nederlands basisscholen en het gemiddelde verbruik van de voetbalverenigingen in de gemeente Aa en Hunze opgenomen.
Elektriciteit verbruik per m 2
-,
-
kWh/m2
-Gem. verbruik Elektra
Bovenstaand tabel laat zien dat het elektriciteitsverbruik per vierkante meter redelijk gelijk is. Uitschieters zijn Ons Dorpshuis, Trefkoel en Spiker. Bij dorpshuis de Spiker is het totale verbruik gedeeld door de totale oppervlakte van zowel de school als het dorpshuis. Dit geeft een vertekend beeld omdat het schoolgedeelte een hoger verbruik heeft dan het dorpshuis, echter is dit niet inzichtelijk Bij Ons Dorpshuis is het verbruik hoog en dit komt doordat de keuken veel in gebruik is en er staat veel apparatuur opgesteld. Voor gas zijn op dezelfde wijze kengetallen gegenereerd, zie de onderstaande grafiek.
sYDlon~' 1=:=
Samenvatting energiescan dorpshuizen Aa en Hunze V1.0
-m3/m2
7
-Gem. verbruik gas
Op zich zijn de verbruiken goed. Uitschieters zijn Anloo en Ons Dorpshuis. Het verbruik per vierkantenmeter is bij dorpshuis de Spiker van het totale gebouw (school en dorpshuis). leder gebouw heeft een bepaalde basislast (uitgedrukt in kWh) die het gebouw verbruikt ook zonder dat er mensen aanwezig zijn. Deze basislast wordt veroorzaakt door apparatuur die het hele jaar door aan staan zoals koelkasten, transparant verlichting, cv-ketels, boilers enz. In onderstaand tabel is weergegeven hoeveel procent van het totale verbruik toebehoort aan de basis last.
--------% basislast
1
!
90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
- -...- - - - - - - -...-
--------
---------==;-r--=:r------
~ ~\e0 ~~cfJ ~'(I.~'b ~oe'b ~e'Qf(;,e'f..'(I.O\ ~,*"00\
00
Qo,ç ,,'(1.\O
Ot''b
\
~
Qe
~
c#
~ot'o ~efo.\e r:,9*"e' ~~~ .~'f;P~
~~~s föÖ"0
'/).t'0{'1. .~0e~ ~~ 0\\et'~ G'/).9
G~
Qe c:I
r:,c'(l.~
r-'b\0'
l,e~e
Wat opvalt is dat de basislast per dorpshuis erg hoog is. In de meeste gevallen ligt de basislast boven de 50% wat betekent dat het huidige energieverbruik voor ruim 50% veroorzaakt wordt door apparatuur die continu aan staan. Bij de Spiker kan de basislast niet goed inzichtelijk gemaakt worden.
De gebruikstijden van ieder dorpshuis variêren sterk (tussen 301 en 3.676 uren per jaar), zie de onderstaande grafiek. Aangezien een heel jaar 8.760 uren bevat, is de bezetting 3 tot 42%.
Samenvatting energiescan dorpshuizen Aa en Hunze V1.0
8
Bedrijfsuren per jaar 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500
-----._--Energieopwekking: Tijdens de inspecties is bekeken of er mogelijkheden zijn om zelf energie op te wekken. Op nagenoeg alle locaties is het technisch mogelijk om elektriciteit op te wekken middels zonnepanelen. Het rendement is afhankelijk van het verbruik en of er een eigen energie aansluiting aanwezig is. Indien er geen eigen elektriciteitsaansluiting aanwezig is dan is het advies om dit alsnog aan te vragen.
sYDlon~;!t I===::
Samenvatting energiescan dorpshuizen Aa en Hunze V1.0
9
Het doel is om het energieverbruik te reduceren van de dorpshuizen. Dit kan op verschillende manieren gerealiseerd worden. Er zijn vier scenario's uitgewerkt. zie onderstaande tabellen.
Scenario 1: Uitvoeren van alle maatregelen
Type maatregel Verwarming Warm water voorziening Ventilatie Verlichting Randapparatuur Energie aansluiting/opwekking Gebruiker/gedrag Isolatie Energiemonitoring Totaal
Besparing per jaar Kostenraming €6.760 € 3.559
Terug verdientijd in Jaren 2
Verbruik reductie kWh 0
C02· m3 reductie 6.942 12.025
€O
€ 122
0
385
698
1.466
€4.000
8 12
3.144
53
1.980
€35.046
€ 510 €2.934
17.150
0
11.202
€ 16.625
€ 1.658
10
10.968
0
6.581
€ 185.000
€ 19.137
10
102.260
0
61.356
€O
E 1.091
0
2.904
1.280
3.845
E 36.687
€ 1.289
28
2.452
4.340
E4.590 €288.708
E2.557 €32.856
2
0 7.324 144.136
2.929 14.353
8.832 111.626
77%
20%
47%
Percentage
9
37%
Scenario 2: Uitvoeren van maatregelen met terugverdientijd tot en met 20 jaren. Terug Besparing verdientijd in jaren Kostenraming Type maatregel per iaar E6410 E 3.547 1,8 Verwarming Warm water E 122 0,0 EO voorziening E493 E 3.250 Ventilatie 6.6 € 21.461 8,4 €2.546 Verlichting
Verbruik reductie kWh 0
C02· m3 reductie 6.920 11.987
385
100
408
3.053
53
1.925
14.816
0
9.753
€ 13.125
€ 1.520
8,6
10.182
0
6.109
E 145.000
E 16.806
8,6
78.460
0
47.076
€O € 1.761
E699 E223
0,0
2.404
2.489
7,9
0
683 427
Energiemonitoring
E4.590
€2.557
1,8
7.324
2.929
756 8.832
Totaal
E 195.597
E 28.513
5
116.624
11.113
89.336
62%
16%
38%
Randapparatuur Energie aansluitinQ/opwekking Gebruiker/gedrag Isolatie
Percentage
32%
Samenvatting energiescan dorpshuizen Aa en Hunze V1.0
10
Scenario 3: Uitvoeren van maatregelen met terugverdientijd tot en met 10 jaren. Terug Besparing verdientijd Type maatregel per jaar Kostenraming in jaren Verwanning E 3.497 2 €5.985 Warm water € 122 EO 0 voorzieninQ €385 € 1.750 Ventilatie 5
Verbruik reductie kWh 0
C02· m3 reductie 6.650 11.770
385
100
408
2.438
1.556 3.313
11.448
€ 859
6 2
5.522
53 0 0
€ 85.000
€ 12.415
7
44.060
0
26.436
€699
0
683 472
2.489
€ 160
0 2
2.404
Isolatie Energiemonitoring
€O €386 €4.590
€2.557
2
7.324
2.929
8.832
Totaal
E 112.245
E22.694
5
73.580
10.886
39%
15%
63.109 27%
Verlichting
€ 12.409
€2.000
Randapparatuur Energie aansluitina/opwekkina Gebruiker/gedrag
€2.125
Percentage
25%
7.732
573
Toelichting per maatregelen: 1: Bij verwarming zitten de kosten van met name in het inregelen van de systemen en aanpassingen aan het verwarmingsconcept. Maar ook aanbrengen van thermostaatkranen op radiatoren en toepassen van meer programmeerbare thermostaten, zodat ruimten afzonderlijk verwarmd kunnen worden. 2: Bij warm water voorziening zijn dit met name aanpassingen aan de elektrische boilers en directe en indirecte gestookte gasboilers. Dit zijn maatregelen die ook opgenomen zijn in het mee~aren onderhoudsplan en derhalve niet voor de dorpshuizen zijn. 3: Bij ventilatie zijn de maatregelen veelal dat er op basis van CO 2 geventileerd wordt. 4: Bij verlichting is het hoofdzakelijk de bestaande verouderde verlichting te vervangen zoals gloeilampen en oude TL-verlichting maar ook het vervangen van de transparantverlichting (pictogrammen) behoort hierbij. De lange terugverdientijden worden veroorzaakt doordat de gebouwen lage gebruikstijden hebben. 5: Bij randapparatuur is het hoofdzakelijk het vervangen van de koelers en vriezers door energiezuinige. 6. Bij energie aansluiting en opwekking is het aanpassen van de aansluiting zelf en het plaatsen van zonnepanelen (wordt hieronder nader toegelicht). 7. Bij de gebruiker zijn vooral gedragszaken benoemt die eenvoudig door de gebruiker zelf uitgevoerd kunnen worden zoals nalopen cv-regelingen, uitzetten van apparatuur die niet gebruikt wordt, efficiênter gebruik van koelkasten en vriezers, enz. 8. Bij isolatie wordt met name bedoeld het isoleren van de gevels, daken en vloeren. De terugverdientijden zijn echter lang doordat het gebruik erg laag is van de gebouwen. Meer rendabeler is het toepassen van buisisolatie en folie achter radiatoren. Dit laatste kan vaak in eigen beheer uitgevoerd worden.
Samenvatting energiescan dorpshuizen Aa en Hunze V1.0
11
9: Bij energiemonitoring wordt hoofdzakelijk bedoeld het aanbrengen van hardware en software op slimme energiemeters en zodat op afstand inzicht verkregen kan worden van het actuele energieverbruik van zowel gas als elektriciteit. Hiermee kan het gedrag en energiebewustheid verbeterd worden. Er zijn verschillende leveranciers die software en hardware hiervoor aanbieden. Belangrijk is dat de technische mogelijkheden aanwezig zijn en dat gebruikers eenvoudig zelf hun verbruik kunnen uitlezen.
Scenario 4: Energie-opwekking Als extra scenario is toegevoegd om alleen te gaan investeren in zonnepanelen. In onderstaande tabel is weergegeven wat de kosten en besparingen zijn.
Zonnepanelen
€ 13.722 Kostenraming Besparing per jaar energiemaat-regel energiemaatregel ..
_---_. __..- - - - - - - - - - -
13 Gemiddelde terugverdientijd energie-maatregel
reductie kWh
-----~--_.
C02-reductie
-- - - _•..... _.._-------'
De terugverdientijd ligt totaal op 13 jaren. Voor de kleinere dorpshuizen ligt de terugverdientijd onder de 10 jaren en bij de grotere dorpshuizen loopt dat op. Dit heeft te maken met de staffel van energiebelasting. Boven de 10.000 kWh verbruik gaan de kosten sterk naar beneden. De volgende uitgangspunten zijn gehanteerd voor de berekeningen: - Maximale benutting dakoppervlakte. - Type paneel: 280 Watt piek en 238 kWh opbrengst per jaar. - Kostenraming is inclusief installatiekosten van derden.
***
