2
Afvalwaterplan DAL/W In vogelvlucht
Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa’s Gemeente
2
Afvalwaterplan DAL/W
De afvalwaterketen
watersysteem
“Wij beschouwen de afvalwaterketen als één geheel, dat we als gemeenten en waterschappen samen beheren. We stemmen onze taken af, zodat de kosten voor de burger zo laag mogelijk blijven. We voorzien daarbij een ontwikkeling naar een duurzaam gebruik van energie, grondstoffen, water en bedrijfsmiddelen.” Vanuit deze visie zijn de gemeenten Delfzijl, Appingedam en Loppersum, samen met de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s het project afvalwaterplan DAL/W2gestart. Hierbij ondersteund door waterbedrijf Groningen.
Transitie
De transitie van de afvalwaterketen richt zich op energie, grondstoffen en (schoon) water. Het door waterschap Hunze en Aa’s ontwikkelde model van de grondstof-RWZI vormt de stip op de horizon, waar de maatregelen in het afvalwaterplan een eerste stap naar toe zetten. De context van drinkwatersysteem en het watersysteem zijn van belang, evenals de rol van burgers en bedrijven.
Samenwerken gebruikers
01.10.2012 www.maartjesruimte.nl
De techniek wordt uiteindelijk bepaald door haar gebruikers. Door samen te werken met burgers, bedrijven en met natuurlijke partners als het waterbedrijf zal de keten zich uiteindelijk sluiten.
2
Afvalwaterplan DAL/W
Ketenbenadering
Het afvalwaterplan gaat uit van de ketenbenadering. Niet de beherende organisatie (gemeente, waterschap, waterbedrijf, particulier) staat centraal, maar het functioneren van de keten als geheel. Om de keten als geheel tegen de laagst maatschappelijke kosten en toekomstgericht te kunnen beheren, is voor een benadering van de afvalwaterketen in acht onderdelen gekozen. De kernonderdelen van de afvalwaterketen zijn: Invoer, Transport, Zuivering & Uitvoer Tussen drie onderdelen bevinden zich belangrijke koppelingen: Aansluiting, Bemaling & Markt. Tot slot is er een contextueel onderdeel, dat onlosmakelijk met de afvalwaterketen te maken: Het watersysteem.
Energie, grondstoffen en (schoon) water
Er zit een aanzienlijke hoeveelheid (potentiële) energie in de afvalwaterketen. Het (terug) winnen en waar mogelijk benutten van deze energie is een belangrijke opgave. Afvalwater bevat veel waardevolle grondstoffen. De belangrijkste plaats om grondstoffen te winnen is de RWZI. De huidige zuiveringsinstallatie moet op termijn worden ontwikkeld tot grondstof-RWZI.
2
Afvalwaterplan DAL/W Afvalwaterplan DAL/W2 | ENQUÊTE
INVOER • Voorkomen van verontreiniging • Waterbesparing • Gescheiden riolering • Hergebruik regenwater • Zuivering/hergebruik grijswater • Toepassing groene daken stimuleren • Toepassen scheidingstoiletten
AANSLUITING • Voorbereiden gescheiden inzameling • Verwijderen medicijnresten, bacteriën en virussen bij medische instellingen en zorginstellingen • Verwijderen zware metalen en/of bijzondere afvalstoffen bij grote (bedrijfsmatige) lozers
WATERSYSTEEM
• Gezamenlijke kaders gemeenten door optimalisatie en kennisdeling • Regenwaterstructuur optimaliseren in plan, structureren afkoppelen • Terugdringen rioolvreemd water (onderzoek & repareren) • Verbeteren beleidscyclus door meten en monitoren • Stedelijke water opgave combinatie met andere opgaven • Verbeteren rioolsysteem (rendement & minder overstorten) • Relinen waar mogelijk en nuttig • Asset management & risicosturing-kritisch repareren & vervangen • Terugwinnen warmte
• Pompcapaciteit aanpassen op werkelijke aanvoer
• Aanleg natuurvriendelijke oevers: functiecombinatie stedelijk water • Verbeteren waterkwaliteit: uitvoeren tweede ecoscan • Onkruidbestrijding: milieuvriendelijk • Waterrecreatie: verbeteren gebruiksmogelijkheden • Versterken waterstructuur: maken verbindingen watersystemen • Waterrecreatie: versterken kanonetwerk
• Contracten met afnemers
• Vervangingsopgave afstemmen • Afkoppeltempo optimaliseren
• Afstemmen capaciteit riolering - zuivering
• Aanleg natuurvriendelijke oevers: uitvoering KRW maatregelen • Structureel baggeren • Versterken waterstructuur: opstellen waterstructuurplan (Delfzijl)
contracten • Samenwerking metafnemers waterbedrijf ontwikkelen
TRANSPORT
BEMALING
• Optimalisatie beheer • Opstellen grondwaterbeleid
UITVOER
Analyse
MARKT
De analyse heeft geleid tot een evenwichtig pakket aan maatregelen. De grote omvang van de onderdelen Invoer, Transport en Zuivering in de figuur geeft aan dat deze onderdelen de meeste prioriteit verdienen. Dat geldt ook voor de maatregelen die bovenaan in de lijstjes staan.
Maatregelen
• RTC op gemalen voor gelijkmatige belasting RWZI
• Afstemmen met bedrijven • Verkennen (inter-)nationale markt • Gezamenlijke activiteiten ontwikkelen
Aan de hand van een groslijst van maatregelen is een analyse gemaakt. In eerste instantie zijn maatregelen gescoord op effectiviteit en op kosten. Vervolgens zijn alle maatregelen door de deskundigen van gemeenten, waterschappen en het waterbedrijf geprioriteerd. In de laatste fase van de analyse is gekeken naar volgordelijkheid, balans en effecten op de lastenontwikkeling.
Uitvoering van het maatregelenpakket zet een eerste stap op weg naar de grondstof-RWZI. Door de ketenbenadering is de samenhang in het programma duidelijk zichtbaar. Dat geeft draagvlak bij de betrokken organisaties. Binnen alle onderdelen worden stappen gezet, zonder daarbij voorop te lopen. De kracht van het afvalwaterplan zit in de som der delen.
ZUIVERING • Energie besparen • Productie industriewater / hergebruik afvalwater • Optimalisatie beheer • Opschalen
Kosten delen
• Productie grondstoffen • Terugwinnen energie
WORKSHOP 19.09.2012 | www.maartjesruimte.nl
Samen een plan ontwikkelen vraagt ook financieel commitment. De kosten worden dan ook zoveel mogelijk evenredig door partijen gedragen. Uitzondering vormen de onderdelen transport (gemeenten) en zuivering (waterschappen). Een evenwichtige kostenverdeling zorgt voor een gedeeld belang, ook bij de uitvoering.
2
Afvalwaterplan DAL/W
Organisatie
Het afvalwaterplan heeft de deuren bij gemeenten en waterschappen verder open gezet. Door de blik in elkaars keuken is een ontwikkeling op gang gekomen naar actief leren en verkennen van operationele samenwerking. Eenvoudige onderwerpen als het inspecteren van riolen leveren al direct winst op. Ingesleten patronen worden ter discussie gesteld en taken vanuit een ander licht bezien.
Uitvoering
Het afvalwaterteam gaat het doen. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het afvalwaterplan ligt niet bij de afzonderlijke partijen, maar bij het samenwerkingsverband. Dat kan omdat het afvalwaterplan een sector overstijgend plan is, dat zowel het gemeentelijk rioleringsplan als het zuiveringsplan omvat. Dit team gaat het afvalwaterplan de komende vijf jaar uitvoeren. Er ontstaat daarmee een heel directe vorm van samenwerking, die de individuele taakuitoefening overstijgt.
colofon
Afvalwaterplan DAL/W2 is in samenwerking door de gemeenten Delfzijl, Appingedam en Loppersum en de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s gemaakt. Tekst: Asopos Consult Beeld: maartjesruimte.nl