Protestants Christelijk

Het Pedagogisch Beleid van

Protestants Christelijk

KDV Dukkie &

BSO De Regenboog

4e Editie oktober 2009

Protestants Christelijk Kinderdagverblijf Dukkie | Linthorstlaan 14 | Postbus 4 | 7670AA Vriezenveen

Vo o r w o o r d

Bij de opvoeding van een kind komt heel wat kijken. Geen kind is hetzelfde. En een kind blijft niet hetzelfde. Alles wat gisteren werkte, moet vandaag weer anders. Het is heel boeiend om kinderen op hun weg naar volwassenheid te mogen begeleiden. Wij kunnen als professionele opvoeders niet zomaar en vanuit onze gevoelsmatige band opvoeden, zoals een ouder dit doet. Wij hebben gezocht naar woorden om de kern samen te vatten van onze opvoeding.

In ons werk zijn wij erop gericht de kinderen aan te moedigen om zoveel mogelijk zelf te doen, met als doel: elk kind op te laten groeien met een positief zelfbeeld en in staat te stellen voor zichzelf te leren zorgen. Wij hopen dat bij ons elk kind zich kan ontplooien en kan opgroeien, met de liefde van God, tot een prachtig uniek persoon.

Oktober 2009, Inger Visser Voorzitter bestuur

.

Pedagogisch Beleid | PC KDV Dukkie

| Pagina 2 / 36 |

Elk kind mag zich bij ons geaccepteerd voelen. Het mag merken dat het met zijn gevoelens, vragen en eigenaardigheden bij ons terecht kan. We willen daarop reageren met liefde, gevoeligheid, begrip, troost en duidelijkheid, zodat het kind zich geborgen voelt. Wij willen een kind helpen opgroeien tot een persoon die in staat is om gezonde en duurzame relaties aan te gaan, waarin het zelf gelukkig kan zijn en zorg kan dragen voor een ander. In eerste plaats in kleiner verband, maar ook in het grotere kader van de samenleving. Dit alles willen wij doen vanuit een christelijke visie.


Inleid ing Waarom een pedagogisch beleid? In dit pedagogisch beleid willen wij onze christelijke visie en de praktische invulling van ons dagelijks werken voor u inzichtelijk maken. Voor alle medewerkers is het een handleiding in het werk en bij het nemen van organisatorische beslissingen. Ook is het pedagogisch beleid ons uitgangspunt bij teamvergaderingen. Binnen de groepen zien de pedagogisch medewerkers gezamenlijk toe op het naleven van de gemaakte afspraken die in het pedagogisch beleid zijn vastgesteld en spreken elkaar hier zonodig op aan. Door het naleven ervan garanderen wij dat de kwaliteit van ons handelen gewaarborgd blijft. Het pedagogisch beleid is geschreven voor een periode van vijf jaar. Indien nodig zal het eerder worden bijgesteld. Ons jaarlijks werkplan is in overeenstemming met het pedagogisch beleid. Voor elke groep zijn op basis daarvan de groepsregels, de activiteiten, en de benodigde middelen specifiek uitgewerkt.

Dit pedagogisch beleid is als volgt opgezet: In hoofdstuk I beschrijven wij onze visie op de mens, het kind, de opvoeding, ons opvoedingsdoel en de opvang. In hoofdstuk II geven wij inzicht in vier verschillende thema’s, toegespitst op onze doelgroepen. De doelgroepen zijn de baby’s/ dreumesen, de peuters en de buitenschoolse opvang. In deze volgorde worden dan ook de pedagogische thema’s beschreven. De vier componenten sociale veiligheid, sociale competenties, persoonlijke competenties, en overdracht van normen en waarden die in de Wet Kinderopvang zijn beschreven, komen geheel tot uitdrukking in de vier thema’s: Het bieden van geborgenheid Het bevorderen van zelfstandigheid Het begeleiden van de sociale ontwikkeling Het begeleiden van de individuele ontwikkeling In elk thema worden onze uitgangspunten, de benodigde kwaliteiten van de pedagogisch medewerker en het bijbehorend pedagogisch handelen beschreven. De vier thema’s vinden hun oorsprong in onze visie op de christelijke normen en waarden van opvoeden. Wij hopen dat ons pedagogisch beleid u voldoende inzicht geeft in onze dagelijkse omgang met kinderen. Voor meer informatie verwijzen wij naar het Pedagogisch Werkplan en de wet Kwaliteit.


| Pagina 3 / 36 |

Het pedagogisch beleid geeft eveneens duidelijkheid over de verantwoordelijkheid van de opvoeding binnen het kinderdagverblijf. Het pedagogisch beleid ligt voor de ouder ter inzage op het kinderdagverblijf en een samenvatting is op aanvraag verkrijgbaar. Het pedagogisch beleid is onder samenwerking van alle personeelsleden en onder toezicht van het bestuur van het kinderdagverblijf opgesteld.


Inhoudsopgave Voorwoord _________________________________________________ 2 Inleiding __________________________________________________ 3 Waarom een pedagogisch beleid? _________________________________________ 3

I.

Visie ___________________________________________________ 7 Christelijke visie op opvoeding ___________________________________________ 7 Visie op de mens ______________________________________________________ 7 Unieke persoonlijkheid ____________________________________ 7 Verantwoordelijkheid _____________________________________ 7 De mens in relatie _______________________________________ 7 Persoon in ontwikkeling ___________________________________ 7 In gevecht met goed en kwaad _____________________________ 7 Visie op het kind ______________________________________________________ 8 Afhankelijk van volwassenen _______________________________ 8 Opvoedbaar ____________________________________________ 8 Belangrijk in Gods ogen ___________________________________ 8 Visie op opvoedingsdoel_________________________________________________ 8

II. Pedagogisch handelen ____________________________________ 10 Basisbegrippen voor ons pedagogisch handelen _____________________________ 10 Liefde en geborgenheid __________________________________ 10 Liefde, discipline en gehoorzaamheid _______________________ 10

Thema 1. Het bieden van geborgenheid _________________________ 12 Uitgangspunten ______________________________________________________ 12 Kwaliteiten van de pedagogisch medewerker _______________________________ 12 Pedagogisch handelen _________________________________________________ 12 Baby/ dreumesgroep ________________________________________ 12 Vaste structuur _________________________________________ 12 Het veilig voelen van een kind in de groep ___________________ 13 Huilen en troosten ______________________________________ 13 Contact tijdens de verzorging van kinderen___________________ 13 Omgaan met emoties van kinderen _________________________ 13 Veiligheid: verbaal en non-verbaal__________________________ 13 Wennen aan een nieuw kind in de groep_____________________ 14 Peuters ___________________________________________________ 14 Vaste structuur _________________________________________ 14 Veilig voelen in de groep _________________________________ 14 Wennen aan een nieuwe peuter ___________________________ 14 Veiligheid in het spel ____________________________________ 14 Huilen en troosten ______________________________________ 14 Omgaan met emoties____________________________________ 14 Contact (lichamelijk en verbaal) tijdens de verzorging___________ 15 Veiligheid: verbaal en non-verbaal__________________________ 15 Regels _______________________________________________ 15 Pedagogisch Beleid | PC KDV Dukkie

| Pagina 4 / 36 |

Visie op opvang _______________________________________________________ 8 Soorten van opvang ______________________________________ 8 Grenzen aan opvang _____________________________________ 9 Groepsgrootte en leiding __________________________________ 9


Omgaan met ‘onveilig gehechte peuters’_____________________ Buitenschoolse opvang ______________________________________ Vaste structuur _________________________________________ Veilig voelen in de groep _________________________________ Het positief stimuleren van gedrag _________________________ De emoties van kinderen _________________________________ Lichamelijk contact ______________________________________ Duidelijk en consequent zijn_______________________________

15 16 16 16 16 16 17 17

Thema 2. Het bevorderen van de zelfstandigheid __________________ 19 Uitgangspunten ______________________________________________________ 19 Kwaliteiten van de pedagogisch medewerker _______________________________ 19

Thema 3. Het begeleiden van de sociale ontwikkeling ______________ 24 Uitgangspunten ______________________________________________________ 24 Kwaliteiten van de pedagogisch medewerker _______________________________ 24 Pedagogisch handelen _________________________________________________ 25 Baby/ dreumesgroep ________________________________________ 25 Het spelen ____________________________________________ 25 Het kennismaken met sociale regels ________________________ 25 Bescherming van kwetsbare kinderen _______________________ 25 Boosheid van een kind___________________________________ 25 Delen van aandacht _____________________________________ 26 Peutergroep _______________________________________________ 26 Het samenspelen met andere peuters _______________________ 26 Ik-gerichtheid van de peuter_______________________________ 26 Het aanleren van sociale regels____________________________ 26 Weerbaarheid van de peuter ______________________________ 27 Dominant gedrag van de peuter____________________________ 27 Het plagen van een peuter________________________________ 27 De boosheid van een peuter ______________________________ 27 Het vechten om aandacht ________________________________ 27 Buitenschoolse opvang ______________________________________ 27 Pedagogisch Beleid | PC KDV Dukkie

| Pagina 5 / 36 |

Pedagogisch handelen _________________________________________________ 19 Baby/ dreumesgroep ________________________________________ 19 Zelfstandig eten en drinken _______________________________ 19 Aan- en uitkleden _______________________________________ 19 Kruipen, staan en lopen __________________________________ 20 Bevorderen en stimuleren van de taalontwikkeling _____________ 20 Zelf op ontdekkingstocht _________________________________ 20 Gerichte activiteiten _____________________________________ 20 Peutergroep _______________________________________________ 20 Zelfstandig eten en drinken _______________________________ 20 Aan- en uitkleden. ______________________________________ 20 Zindelijkheid ___________________________________________ 20 Zelfstandig hygiënisch handelen ___________________________ 20 Vrij spel_______________________________________________ 21 Knutselen en andere activiteiten ___________________________ 21 Opruimen en helpen_____________________________________ 21 Taalontwikkeling________________________________________ 21 De peuter zelf laten praten tijdens conflictjes _________________ 21 Concentratie van de peuters vergroten ______________________ 21 Buitenschoolse opvang ______________________________________ 22 Meedenken binnen afgesproken regels______________________ 22 Verantwoordelijk leren omgaan met materiaal_________________ 22 Hygiëne en uiterlijke verzorging: zelf zorg voor dragen __________ 22 Zelfstandig conflicten op laten lossen _______________________ 22 Verantwoordelijkheidsgevoel ______________________________ 22 Het brengen en halen van kinderen _________________________ 22


Het samenspelen van kinderen ____________________________ Het aanleren van sociale regels____________________________ Weerbaarheid van een kind _______________________________ Dominant gedrag van een kind ____________________________ Het pesten van een kind en het kind dat gepest wordt.__________

28 28 28 28 29

Thema 4. Het begeleiden van de individuele ontwikkeling ___________ 31 Uitgangspunten ______________________________________________________ 31 Kwaliteiten van de pedagogisch medewerker _______________________________ 31 Pedagogisch handelen _________________________________________________ 31 Baby/ dreumesgroep ________________________________________ 31 Eigenheid van de baby’s _________________________________ 31 Ontdekkingsreis van de dreumes __________________________ 32 Peutergroep _______________________________________________ 32 Brede interesses _______________________________________ 32 Koppigheid ____________________________________________ 32 Lichaamsbeleving ______________________________________ 32 Eigenheid van de peuter _________________________________ 33 Buitenschoolse opvang ______________________________________ 33 Kleuters in de groep _____________________________________ 33 Het bewegen in machtsverhoudingen _______________________ 33 Vrijetijdsbesteding ______________________________________ 33 Vriendjes _____________________________________________ 33 Betrokkenheid bij de leefsituatie van het kind _________________ 34

III. Inspiratiebron en Literatuurlijst _____________________________ 35


| Pagina 6 / 36 |

Index ____________________________________________________ 36


I. Visie Christelijke visie op opvoeding Om een christelijke visie op opvoeden te kunnen verwoorden is het van belang om te omschrijven wat voor mensen kindbeeld we hebben.

Visie op de mens Aan de hand van enkele uitgangspunten zullen we onze visie hierover geven.

Unieke persoonlijkheid We geloven dat ieder mens een uniek schepsel is. Geen mens is gelijk aan de ander. De mens is een uniek schepsel met geheel eigen gaven en mogelijkheden, een specifiek karakter, en dat alles samen vormt een eigen persoonlijkheid.

Verantwoordelijkheid

De mens in relatie Een mens leeft niet alleen. Er zijn verschillende relaties waarin de mens tot ontwikkeling kan komen. Daarin onderscheiden wij vier verschillende relaties: De relatie tot God door zijn zoon Jezus Christus. De basis hiervoor is liefde en respect. De relatie tot de medemens. Deze relatie heeft als basis eveneens liefde en respect. De relatie tot zichzelf. De basis voor deze relatie is een positief zelfbeeld. Als je dat hebt kan je pas echt van iemand houden. De relatie tot de schepping: de natuur en de cultuur. De basis van deze relatie is respect en verantwoordelijkheid voor de omgang ermee.

Persoon in ontwikkeling De mens is een persoon in ontwikkeling. Alle ervaringen werken vormend mee. Niet alleen kinderen leren en veranderen. Ook een volwassen mens mag zijn hele leven leren hoe hij het beste kan leven in bovenstaande relaties

In gevecht met goed en kwaad Als je naar de geschiedenis kijkt, zie je dat de mens een sterke neiging heeft om op eigen voordeel uit te zijn, te onderdrukken en kapot te maken. Deze dingen kunnen een slecht effect hebben op bovengenoemde relaties. Goed doen en het belang van anderen op het oog hebben, vragen om duidelijke keuzes en inzet.


| Pagina 7 / 36 |

Wij denken dat je als mens verantwoordelijk bent voor je doen en laten. De mens kan in eigen leven, directe omgeving en in breder kader de maatschappij en de natuur een belangrijke bijdrage leveren. Ieder mag gebruik maken van eigen talenten en mogelijkheden. Voor ons is de bijbel een inspiratiebron en de richtlijn.


Visie op het kind Afhankelijk van volwassenen Een kind is afhankelijk van volwassenen in de verzorging, opvoeding en onderwijs. Zolang het kind nog niet zelfstandig is, hebben ouders en volwassenen de taak om het kind op te voeden.

Opvoedbaar Kenmerkend voor een kind is dat het beïnvloedbaar is. Dit komt omdat het kind nog een beperkte ontwikkeling heeft op lichamelijk, emotioneel en verstandelijk gebied. Deze beïnvloedbaarheid brengt ook een verantwoordelijkheid mee voor volwassenen in het algemeen en ouders en verzorgers in het bijzonder om een kind op een positieve wijze te begeleiden. Een voorbeeldfunctie is hierbij onmisbaar.

Belangrijk in Gods ogen Kinderen hebben een speciale plek in de aandacht van Jezus. We mogen kinderen niet hinderen om tot God te komen. Marcus 10:14 zegt: “Laat de kinderen tot mij komen, verhindert ze niet...”

Visie op opvoedingsdoel

Visie op opvang Ieder kind is bij ons welkom. De kinderen die in ons kinderdagverblijf komen worden aan ons toevertrouwd. Net als hun ouders zijn wij ervoor verantwoordelijk om zorgvuldig met elk kind om te gaan. Wij vinden het dan ook onze taak om bewust op te voeden. Wij beschouwen ons als deskundigen in het ‘groeps opvoeden’. De ouders zien wij als deskundigen in het kennen van hun eigen kind in de thuissituatie. Bij belangrijke opvoedkundige zaken zullen wij altijd in overleg met de ouders handelen. Ons uitgangspunt is te allen tijde dat de ouder eindverantwoordelijk is met betrekking tot de opvoeding van het kind. Wij zijn een aanvulling hierop. Wij hebben vanuit persoonlijke levensovertuiging gekozen voor een christelijke opvoeding. We gaan ervan uit dat elke ouder die kiest voor ons kinderdagverblijf deze manier van opvoeden respecteert, ongeacht zijn eigen levensovertuiging. Wij willen kinderen graag een verantwoorde opvoeding meegeven en een tijdelijk ‘thuis’ bieden.

Soorten van opvang Naast de bedrijfsopvang bieden wij ook particuliere opvang. Verder zijn er geregeld aanvragen via de gemeente voor alleenstaande ouders die vanuit een uitkeringssituatie aan een opleiding beginnen of vanuit de hulpverlening ondersteund worden door (tijdelijke) kinderopvang.


| Pagina 8 / 36 |

Ons doel is om het kind zo op te voeden dat het als volwassene in goede relatie kan staan tot God, zichzelf, de medemens, en de wereld om zich heen.


Grenzen aan opvang Bij kinderen met een verstandelijke en/ of lichamelijke handicap wordt gekeken of onze voorzieningen, mogelijkheden, en deskundigheid voldoende zijn om verantwoorde opvang te bieden. Er zijn situaties waarin wij geen opvang bieden. Dit geldt bijvoorbeeld voor een ziek kind. In onze huisregels is dit terug te vinden. De veiligheid te waarborgen voor alle kinderen is hierbij ons uitgangspunt. Bovendien heeft een ziek kind rust nodig en dat kan in een groepssituatie niet geboden worden. In de kinderopvang hebben wij een signalerende functie als het gaat om een vroegtijdige ontwikkelingsstoornis. Wanneer wij vermoeden dat het kind vastloopt op een bepaald gebied zullen wij dit met de ouders bespreken. Afhankelijk van het genomen besluit tijdens de kindbegeleiding kunnen wij hulp bieden. Wij bieden extra begeleidingsmogelijkheden binnen en buiten de groep. Zo nodig helpen wij u bij het zoeken naar professionele begeleiding.

Groepsgrootte en leiding

De volgende beroepskracht – kindratio wordt daarbij gehanteerd: o 1 pedagogische medewerker op 4 kinderen van 0-1 jaar o 1 pedagogische medewerker op 5 kinderen van 1-2 jaar o 1 pedagogische medewerker op 6 kinderen van 2-3 jaar o 1 pedagogische medewerker op 8 kinderen van 3-4 jaar o 1 pedagogische medewerker op 10 kinderen van 4-13 jaar of een gemiddelde naar boven afgerond.


| Pagina 9 / 36 |

Dukkie zet gediplomeerde krachten in op elke groep. Zij doet dit volgens de richtlijnen van de CAO Kinderopvang. De personeelsinzet ziet er als volgt uit: baby – dreumesgroep: maximaal 16 kinderen. peutergroep: maximaal 16 kinderen. combinatiegroep peuter- kleuter: 16 kinderen, bestaande uit peuters en kleuters (bso). buitenschoolse opvang: o hoofdlocatie Linthorstlaan aan 20 kinderen. o locatie Krijgerstraat 14 kinderen.


I I . Pe d a g o g i s c h h a n d e l e n Basisbegrippen voor ons pedagogisch handelen Liefde en geborgenheid Elk kind heeft behoefte aan liefde en geborgenheid. Ook een volwassene heeft behoefte aan een veilige thuisbasis waar liefde, geborgenheid en vertrouwen te vinden zijn. Liefde en geborgenheid zijn in de relatie met een ander onmisbaar. Op grond daarvan ontstaat vertrouwen. Zo kunnen gezonde relaties met anderen aangegaan worden. Belangrijk vinden wij het onvoorwaardelijk accepteren van een kind voor een evenwichtige ontwikkeling. Het bieden van geborgenheid vinden wij zo’n duidelijke kerntaak, dat we ons eerste thema van pedagogisch handelen gewijd hebben aan hoe we dit vormgeven.

Liefde, discipline en gehoorzaamheid Wil een kind tot een evenwichtige en stabiele persoonlijkheid komen, dan is naast liefde ook discipline nodig. Er zijn zorgvuldig regels opgesteld, waarbij we het goede voor elk kind op het oog hebben. Iedereen binnen de leiding volgt daarbij hetzelfde principe. Een straf uit liefde, gebracht met discipline, zal uiteindelijk gehoorzaamheid tot gevolg hebben. Te allen tijde wordt rekening gehouden met de ontwikkeling van het kind. | Pagina 10 / 36 | Pedagogisch Beleid | PC KDV Dukkie


Thema 1. Het bieden van geborgenheid Elk kind mag zich geaccepteerd voelen. Het mag merken dat het met zijn gevoelens, vragen en eigenaardigheden bij ons terecht kan. We willen daarop reageren met liefde, gevoeligheid, begrip, troost en duidelijkheid, zodat het kind zich geborgen voelt en de kans krijgt om op te groeien tot een evenwichtige persoon.

| Pagina 11 / 36 | Pedagogisch Beleid | PC KDV Dukkie


Thema 1. Het bieden van geborgenheid Uitgangspunten Geborgenheid ontstaat door het geven van aandacht, liefde en acceptatie aan de ene kant en het geven van regels en grenzen aan de andere kant. Door het bieden van geborgenheid is een basis gelegd voor een kind opdat het zich veilig voelt, gezonde relaties opbouwt, en zich kan hechten, om zo tot een goede ontwikkeling te komen. Geborgenheid kan ook heel concreet geboden worden door een duidelijke dagstructuur, terugkerende activiteiten, gewoonten en rituelen. Hierbij horen ook bekende liedjes en boekjes en een eigen knuffel of speen. Herkenbaarheid en voorspelbaarheid geven een kind de kans om zijn wereld te begrijpen.

Kwaliteiten van de pedagogisch medewerker

Pedagogisch handelen Baby/ dreumesgroep Vaste structuur Als de baby’s voor het eerst komen wordt in samenspraak met de ouders een eigen ritme in kaart gebracht naar behoefte van de baby’s. Dit bestaat voornamelijk uit slapen, flesje drinken, verschoning en aandacht door kleine spelletjes als: “er komt een muisje aangekropen…” en 'kiekeboespelletjes'. De pedagogisch medewerker zal gevoelig aansluiten bij deze primaire behoeften, zodat een baby zich geborgen voelt. Zo worden de eerste ervaringen opgedaan dat hij er mag zijn.


| Pagina 12 / 36 |

De pedagogisch medewerker heeft kennis en inzicht in de ontwikkelingsfasen en in de belevingswereld van het kind. De pedagogisch medewerker is consequent en voorspelbaar, zodat de kinderen weten hoe de pedagogisch medewerker zal reageren. De pedagogisch medewerker accepteert elk kind in de groep onvoorwaardelijk De pedagogisch medewerker streeft ernaar om er te zijn als het kind haar nodig heeft De pedagogisch medewerker kan positieve feedback en complimenten geven aan een kind. Ze wijst het kind niet af bij slecht gedrag, maar probeert het samen opnieuw. Na een conflict zorgt ze dat de relatie weer goed wordt met het kind. Pedagogisch medewerkers stemmen binnen het team geregeld hun handelen af, zodat ze op één lijn zitten. De pedagogisch medewerker verantwoordt zich desgewenst over eigen pedagogisch handelen naar de ouders. Ze zoekt met ouders naar afstemming van de opvoeding thuis en op het kinderdagverblijf. De pedagogisch medewerker signaleert als er in de directe omgeving van het kind naar haar mening onvoldoende veiligheid is.


Dreumesen bieden we meer gezamenlijk vaste punten in het programma. We bereiden ze verbaal voor op wat er komen gaat. We maken gebruik van vaste tijden en gewoonten. Zo hebben wij een vast ritme van eten, spelen en slapen. Tussendoor is dan ruimte voor vrij spelen en thema-activiteiten. Bij verjaardagen en andere bijzondere gebeurtenissen geven wij extra aandacht door het zingen van speciale liedjes, het maken van een feestmuts, een cadeau, en het delen van traktaties.

Het veilig voelen van een kind in de groep Voor de kinderen is het belangrijk om geregeld in een kleiner groepje te spelen. De pedagogisch medewerker houdt daarbij in de gaten dat de dreumesen voldoende ruimte hebben voor hun spel en elkaar niet hinderen.

Huilen en troosten Een huilend kind zullen we altijd aandacht schenken, omdat huilen meestal aangeeft dat er iets aan de hand is. De pedagogisch medewerker zoekt naar de mogelijke oorzaak van het huilen. Dat kan zijn: honger, een krampje, een boertje dat dwars zit, kleding die niet lekker zit, slaap, schrik, pijn, eigen popje of speen kwijt, onaangename temperatuur, of een andere vorm van onbehagen. Soms huilt een baby om in slaap te komen of heeft op een bepaald moment van de dag een huilbui. Aan de soort huil herkent de pedagogisch medewerker al snel de ernst van de situatie. Door troosten en voldoende aandacht voelt het kind zich veilig.

Omgaan met emoties van kinderen We maken kinderen bewust van hun emoties door bijvoorbeeld tijdens kringetjes hun emoties versterkt te uiten. Bijvoorbeeld tijdens een liedje uitbundig lachen, bewegen, en klappen. Tijdens een verdrietig verhaaltje verdrietig kijken of even heel boos, met daarna weer een brede glimlach. We zijn alert op de verschillende emoties van de kinderen. We geven het kind de ruimte om zijn emoties te tonen en geven grenzen aan bij onbeheerste uiting van emoties.

Veiligheid: verbaal en non-verbaal We letten erop dat onze houding en onze woorden met elkaar in overeenstemming zijn. (Voorbeeld: een aai over de bol en een vriendelijk woord geven). We treden alleen streng op als de situatie er om vraagt. Voor sommige kinderen kan het in een bepaalde fase wel eens nodig zijn om een tikje op de hand te geven. We denken hierbij vooral aan dreumesen die bij herhaling gedurende een bepaalde periode slaan, iets kapot maken, afpakken en bijten. Ook hierin geldt dat we het kind willen helpen dit gedrag te doorbreken. Met woorden kan dit dan nog onvoldoende. Bij een dergelijke maatregel is het ook belangrijk te laten merken dat je niet meer boos bent en dat de relatie weer goed is. Slaan doen we niet.


| Pagina 13 / 36 |

Contact tijdens de verzorging van kinderen Als we bezig zijn met de verzorging hebben we individueel contact met de kinderen. We praten met de kinderen. Benoemen wat we doen. We doen ook wel eens spelletjes in de sfeer van: “Er komt een muisje aangelopen.” We maken van de verzorging geen routine en haastwerk. Speels knuffelen hoort bij een spontaan contact. We hebben respect voor de grenzen die het kind aangeeft. Voor het in slaap vallen aaien we een kind op hoofd, wang, handje of ruggetje als het kind daardoor rustig wordt.


Wennen aan een nieuw kind in de groep Hoe we dit doen is afhankelijk van het feit of het een baby of een dreumes betreft. We streven ernaar dat de kinderen zoveel mogelijk dezelfde pedagogisch medewerker krijgen om ze wegwijs te maken en te verzorgen in de groep.

Peuters Vaste structuur In ons dagprogramma hebben wij een vaste structuur. Deze wordt dagelijks aangehouden, en is onderverdeeld in vaste etenstijden, slaaptijden/ rusturen en vaste gewoontes. Herhaling en gewoontevorming zijn voor peuters belangrijk in het leren kennen van hun omgeving.

Veilig voelen in de groep In een grote groep kan een peuter zich ook veilig voelen. Het ligt aan het karakter of het hier moeite mee heeft. De ene peuter geeft zich sneller dan de andere peuter. Als leiding houden we ons hiervan observerend op de hoogte. Door hoeken van de ruimte af te schermen kan het kind zich concentreren op eigen spel.

Wennen aan een nieuwe peuter

Veiligheid in het spel Bij vrij spel zijn ook spelregels, zodat kinderen zich veilig voelen. De pedagogisch medewerker blijft altijd het spel observeren en ‘bewaken’. Kinderen kunnen zich tijdens het spel verliezen, door hun fantasie. Of ze doen dingen, waarbij ze zichzelf of anderen kunnen bezeren. Op deze momenten is het belangrijk dat pedagogisch medewerkers er zijn om te begeleiden en in te grijpen. Peuters die gefixeerd zijn op een bepaald spelmateriaal, nodigen we uit om iets anders te gaan uitproberen. We letten niet alleen op resultaat bij activiteiten. In het spel willen we niet te hoge eisen stellen. Peuters met weinig zelfvertrouwen hebben al gauw de neiging om “kan ik niet” te roepen. Hier proberen we positief op in te spelen.

Huilen en troosten Als een peuter verdrietig is troosten we. We nemen het kind desgewenst op schoot, aaien over zijn bolletje, en zeggen troostende woorden. Als het kind rustig is, vragen we nog waar het verdrietig over is. We proberen oorzaken te achterhalen en er iets aan te doen. Er vallen ook wel eens tranen als het kind zijn zin niet krijgt. Een peuter heeft in de koppigheidsfase wel eens de neiging zijn zin door te drijven. In geval van het laatste zullen we het kind eerst kalmeren en vragen onder woorden te brengen wat het wil. Als er dan sprake is van onbeheerst huilen, zullen we verbaal grenzen aangeven. Daarna kunnen we het kind helpen. Hierbij zal een consequente benadering nodig zijn.

Omgaan met emoties Peuters reageren primair vanuit hun emoties. Emoties kunnen voor de peuters overweldigend zijn. In boekjes, spel, en verhalen, houden we


| Pagina 14 / 36 |

We heten de peuter welkom, laten hem zijn naam vertellen. In de kring geven we aandacht aan het feit dat er een nieuw kind is in de groep. We nemen de peuter mee in de spelsituatie en laten hem hier voorzichtig aan wennen. Samen bekijken we en benoemen we wat er gebeurt vanaf de zijlijn. Daarna doen we mee, als de peuter dat wil. We bouwen de bescherming langzaam af. De nieuwe peuter leert zich in de groep bewegen en zijn eigen plekje te veroveren.


ze veel herkenbare situaties voor. Zo gaan ze meer begrijpen. Fantasiespel kan helpen om ruimte te geven aan gevoelens. Verder zijn er allerlei voorvalletjes in de groep waar kinderen mee om moeten leren gaan. Fantasie en werkelijkheid lopen nogal eens door elkaar. Dit levert soms angst op. Om orde te scheppen in zijn belevingswereld, benoemen we de dingen voor de peuter. Bijvoorbeeld: “Je klom op een stoel en toen ben je gevallen, je deed je toen pijn. Daar mag je best even om huilen.” Daarnaast willen we kinderen helpen om met die gevoelens om te gaan. Voorbeelden zijn: Boosheid: we luisteren actief, verplaatsen ons in de peuter en proberen te verwoorden wat hij voelt. Jaloezie: we willen de peuter laten voelen dat hij er helemaal bij hoort, en hem afleiden van datgene wat hem jaloers maakt. Angst: we willen de peuter laten merken dat wij er zijn om bij weg te kunnen kruipen, of om samen de angst (met behulp van spel e.d.) te lijf te gaan. Koppigheid: we bieden de peuter ruimte om niet te willen. Daarnaast geven we ook grenzen (zie 4.3.2).

Contact (lichamelijk en verbaal) tijdens de verzorging

Veiligheid: verbaal en non-verbaal We letten er op dat we verbaal en non-verbaal in overeenstemming zijn. Zoals boos kijken en boos praten, vrolijk kijken en vrolijk praten.

Regels Uit oogpunt van veiligheid zijn bepaalde regels noodzakelijk. Wij willen er op letten niet te veel regels te geven. Een peuter moet ook onbezorgd kunnen genieten. We willen consequent en doorzichtig optreden in ons handelen. Het moet voorspelbaar zijn voor de peuter. De regels zijn gemaakt volgens algemene normen en waarden. Bijvoorbeeld het naleven van de dagstructuur en de bijbehorende handelingen. Dit maakt het voor een kind makkelijker om zich aan algemene gezelschapsnormen aan te passen, en zich aan regels en grenzen te houden. Elk kind moet leren om hiermee om te gaan.

Omgaan met ‘onveilig gehechte peuters’ Als leiding houden we voortdurend in de gaten hoe een peuter reageert op toenadering van ons. Er zijn peuters die moeite hebben zich te hechten. Dit kan op de volgende manieren tot uiting komen: niet om troost komen vragen bij verdriet en niet om hulp komen vragen als iets niet lukt, het houden van een bepaalde afstand. Ook zijn er peuters die alleen maar bij een pedagogisch medewerker blijven hangen, niet tot spel komen en angstig kijken. Wat wij doen is eerst het vertrouwen winnen door veel met de peuter op te trekken, zowel in de groep als individueel, zodat hij ons kan leren kennen. We willen positief reageren op elke toenadering in oogcontact, Pedagogisch Beleid | PC KDV Dukkie

| Pagina 15 / 36 |

We nemen de tijd voor de peuters en nodigen ze uit om even bij ons te komen zitten, door ze een knuffel te geven, even over de bol aaien en te zeggen dat we ze lief vinden. Bij de verzorging geven we aandacht aan wat zij zeggen en doen. We maken ons zelf wel eens heel klein om te stoeien met de kinderen. Ze mogen aan ons hangen. We willen ze op die manier dichtbij laten komen. We houden rekening met de grenzen van de peuters. We zijn er gevoelig op welke aanraking ze wel of niet fijn vinden. We leren de peuters dat ook zij hun privacy hebben. We laten ze bijvoorbeeld niet met hun blote billen door de ruimte rennen, en laten ze tijdens waterpret in de zomer badkleding dragen. Ze mogen niet aan elkaars billen en geslachtsdelen zitten. Pedagogisch medewerkers raken billen en geslachtsdelen alleen aan bij noodzakelijke verzorgende handelingen.


aanraking en vraag om troost. Bij de afstandelijke peuters zijn we voorzichtig in het aanbieden van lichamelijk contact. Na een tijdje zal de peuter meer uit zichzelf naar ons toekomen en aandacht vragen. Het kind dat zich aan ons klampt zullen we net als een nieuw kind wegwijs maken in de spelsituatie. Het zal alleen iets langer duren dan normaal. We houden in de gaten of het contact zich richting het ‘gezonde’ ontwikkelt. Daarnaast bieden we het kind structuur in regels en duidelijkheid. We praten ook met de ouder(s) over de thuissituatie. Met die achtergrondinformatie kunnen wij het gedrag van het kind beter plaatsen.

Buitenschoolse opvang Vaste structuur Als de kinderen uit school komen, creëren wij een ontspannen en een gezellige sfeer. We willen ze het gevoel geven dat ze thuis zijn. De kinderen krijgen iets te drinken en de nodige aandacht, zodat ze hun ervaringen en indrukken kwijt kunnen. Zo hebben we ook structuur voor het vieren van verjaardagen, het afscheid, het eten, het vieren van feestdagen e.d. We vinden het belangrijk voor de kinderen dat bij deze gebeurtenissen een bepaalde vaste lijn aanwezig is. Kinderen weten dan wat ze kunnen verwachten. Dit geeft houvast. De vaste onderdelen komen steeds terug, maar we geven wel geregeld een andere invulling aan de activiteiten om het niet saai te laten zijn. Kinderen houden van afwisseling.

Veilig voelen in de groep

Het positief stimuleren van gedrag Als kinderen dingen goed doen belonen we hen door complimenten. Dit stimuleert de kinderen om door te gaan en geeft hun zelfvertrouwen. We laten merken dat we ze willen helpen bij dingen die ze moeilijk vinden. Als iets niet lukt, maken we er geen drama van, maar laten het kind merken: “Het ging nu niet zo goed, morgen beter.”

De emoties van kinderen We helpen de kinderen om zich bewust te worden van hun emoties en laten ze die verwoorden. Als ze het zelf niet kunnen, dan helpen we hen door samen naar de juiste woorden te zoeken. Geregeld nemen we het kind apart voor een gesprekje. Soms is het ook voldoende het kind de ruimte te geven het uiten van hun emoties. Voorbeelden zijn: Boosheid: als ze voor zichzelf en anderen geen gevaar vormen, mogen de kinderen boosheid uiten. We laten ze even huilen of uitrazen. Daarna laten we ze onder woorden brengen wat ze dwarszit. Wanneer boosheid lijkt over te gaan in agressie, fysiek of verbaal, geven wij de grens aan. Verdriet: we laten het kind vertellen waarom het verdrietig is. We troosten het door even te knuffelen, op schoot te nemen als het een jonger kind betreft, en meer verbaal bij een ouder kind. Jaloezie: we benoemen concreet wat we zien. Bijvoorbeeld: “Ik zie dat jij ook graag die pop wilt hebben.” Het kind bewust maken van dit gevoel, en het helpen een alternatief te kiezen of een oplossing te zoeken.


| Pagina 16 / 36 |

We zien er op toe dat ieder kind zijn eigen plekje in de groep heeft. We hebben groepen met verschillende leeftijden. We letten erop dat kinderen niet door dominerende kinderen in de groep overheerst worden. We bespreken regelmatig hoe we met elkaar omgaan en geven groepsregels. Bijvoorbeeld als een kind een ander benadeelt, moet dit goed worden gemaakt.


Verzet: kinderen die veel onveiligheid hebben meegemaakt, hebben veel verzet als reactie op regels en grenzen. We hebben begrip voor hun onvermogen en geven ze een time-out. Nadat het verzet voorbij is praten we er samen over en verwachten een keuze van ze.

Lichamelijk contact Basisschoolkinderen zijn vaak selectief in welke aanraking ze wel en niet willen. De pedagogisch medewerkers moeten gevoelig zijn om de signalen van de kinderen op te kunnen vangen. Het betreft hierbij wel of geen kusje, aai over de bol, op schoot zitten e.d. We willen de kinderen leren hoe ze om moeten gaan met hun eigen lichamelijkheid, en respect leren hebben voor de grenzen van de ander en deze niet te overschrijden. De pedagogisch medewerker is alert op negatief gedrag, bijvoorbeeld vechten, ruwe aanrakingen, aanraken van lichaamsdelen en corrigeert hierin.

Duidelijk en consequent zijn We hebben een aantal leefregels. We vertellen die aan de kinderen en leggen die uit. We houden ons consequent hieraan. Als de kinderen zich er niet aan houden heeft dit gevolgen, die kunnen variëren van een waarschuwing tot een duidelijke straf. Hierdoor leren de kinderen waar ze aan toe zijn.



Thema 2. Het bevorderen van de zelfstandigheid In het werk zijn we erop gericht de kinderen aan te moedigen om zoveel mogelijk zelf te doen, met als doel: elk kind op te laten groeien met een positief zelfbeeld en in staat te stellen voor zichzelf te leren zorgen.



Thema 2. Het bevorderen van de zelfstandigheid Uitgangspunten Een kind heeft van nature een drang om ‘zelf te kunnen’. Het moet de kans krijgen om zelf op ontdekkingstocht te kunnen. Zo kan het veel leren. Wij letten erop dat we niet overhaasten of onderschatten. De mate van zelfstandigheid die we verwachten, sluit aan bij de leeftijd en ontwikkelingsfase van het kind op dat moment. Een kind mag ook wel eens iets niet willen en even afhankelijk zijn. Het bevorderen van de zelfstandigheid gebeurt zoveel mogelijk in de dagelijkse zorg. Het belonen van een kind ligt meer in de sfeer van complimenten dan in het materiële.

Kwaliteiten van de pedagogisch medewerker

Pedagogisch handelen Baby/ dreumesgroep Zelfstandig eten en drinken Afhankelijk van hun eigen persoonlijke ontwikkeling, leren wij de kinderen zelfstandig te drinken. Een richtlijn hierbij is: vanaf ± negen maanden overgaan van een fles naar een tuitbeker, en vanaf ± anderhalf jaar leren drinken uit een gewone beker. We bouwen het stapsgewijs op. Bijvoorbeeld: de baby steeds wat grotere stukjes brood geven tot hij zelfstandig kan eten. We gaan ervan uit, dat het kind aan het eind van de dreumesfase (tussen anderhalf en twee jaar) zelf kan eten en drinken.

Aan- en uitkleden De dreumesen mogen spelenderwijs ‘meewerken’ met het aan- en uitkleden. Pedagogisch Beleid | PC KDV Dukkie

| Pagina 19 / 36 |

De pedagogisch medewerker onderkent bij zichzelf en bij collega’s in hoeverre zij gericht is/ zijn op bevordering van de zelfstandigheid bij het kind. De pedagogisch medewerker ondersteunt initiatieven van een kind en reikt ideeën aan om zelfstandigheid te vergroten. De pedagogisch medewerker heeft vertrouwen in de mogelijkheden van een kind en laat dit aan het kind merken. De pedagogisch medewerker neemt geregeld de tijd om het kind iets te leren of het zelf te laten doen. De pedagogisch medewerker leert kinderen door middel van voorbeeldfunctie, herhaling, beloning en ‘samenwerken’. Daarnaast maakt ze gebruik van materialen in spel en andere activiteiten. De pedagogisch medewerker houdt rekening met de leeftijd, het karakter en het ontwikkelingsniveau van het kind. Daarbij houdt ze zich door observeren op de hoogte en overlegt met ouders en collega’s waar het kind op dat moment aan toe is. De pedagogisch medewerker heeft er oog voor wanneer een kind (tijdelijk) meer behoefte heeft aan veiligheid en afhankelijkheid.


Kruipen, staan en lopen Wij geven kinderen de ruimte om zich lichamelijk te kunnen ontwikkelen. Afhankelijk van hun eigen ontwikkeling laten we de kinderen rondkruipen, rollen, zitten, staan en lopen. We moedigen de kinderen aan bij iedere stap die zij hierin bereiken.

Bevorderen en stimuleren van de taalontwikkeling Wij realiseren ons dat baby’s hun eigen taalontwikkeling doormaken d.m.v . eigen klanken. Dit stimuleren wij door o.a. liedjes met ze te zingen en met ze te praten. Daarbij vinden we het sociale aspect van de taalontwikkeling erg belangrijk. De dreumes spreekt de eerste woordjes. Tijdens de kringetjes zingen we liedjes en lezen boekjes. Door nazeggen en vaak de goede uitspraak te horen, krijgt de dreumes meer vaardigheid. We gebruiken zo eenvoudig mogelijk materiaal.

Zelf op ontdekkingstocht De kinderen leren het meest van zelf op ontdekkingstocht gaan. Hier geven we alle ruimte voor. Er staat spelmateriaal waar ze altijd zelf bij kunnen. Om te variëren halen we geregeld iets anders te voorschijn.

Gerichte activiteiten Regelmatig nemen we de tijd voor een activiteit, waarbij kinderen zich bepaalde vaardigheden eigen kunnen maken, zoals een torentje bouwen etc. De dreumesen betrekken we spelenderwijs bij het opruimen van speelgoed op vaste momenten van de dag.

Zelfstandig eten en drinken We gaan ervan uit dat een peuter redelijk zelfstandig kan eten en drinken. Op een speelse wijze moedigen we de peuter daarin aan. Het eten vindt plaats in de groepssituatie met de leiding erbij. We geven verbaal aanwijzingen. Als de peuter hier niet op reageert, doen we het samen. Door het samen eten leren de peuters ook van elkaar. We hebben duidelijke tafelregels.

Aan- en uitkleden. We gaan ervan uit dat de peuters kunnen leren om zelf hun jas, broek en sokken uit en aan te doen, afgezien van knopen, strikken en knellende kleding. We bouwen het op van samen doen tot helemaal alleen doen. We vinden het belangrijk om passief gedrag te doorbreken.

Zindelijkheid In overleg met de ouders wordt er begonnen met zindelijkheidstraining. Wij haken hierbij in op de natuurlijke nieuwsgierigheid van de peuter, door o.a. de wc eens te bekijken en te kijken bij anderen. We prijzen de peuter als het weer iets meer kan. Dit doen we altijd verbaal en geven bij een duidelijke vooruitgang een stickertje. Tijdens het hele zindelijkheidsproces blijven we afstemmen met thuis. Juist bij dit onderdeel hebben we oog voor tijdelijke terugval en ‘niet willen’. We dringen dan niet aan en laten het kind aangeven wat het wel en niet wil.

Zelfstandig hygiënisch handelen We leren de peuters om na gebruik van toilet en na andere activiteiten hun handen te wassen. Dit gebeurt samen met een pedagogisch medewerker en een klein aantal kinderen. We leren peuters dat ze naar


| Pagina 20 / 36 |

Peutergroep


ons toekomen, als ze een vieze neus hebben, zodat wij hun neus schoon kunnen maken. Als peuters dat zelf willen doen mogen ze dat ook.

Vrij spel Bij de peuters is er veel ruimte voor vrij spel, zowel binnen als buiten. Er is altijd spelmateriaal voor handen. Waar ze niet bij kunnen, vragen ze om (o.a. gezelschapsspelen). Onze rol is meer indirect. Op vragen van een peuter, kunnen we meegaan in het spel: we doen wat de peuter doet of volgen in de rol die hij aan ons geeft. Onze rol wordt direct, als een peuter om hulp vraagt. Dan wegen we af of hulp nodig is. In de eerste plaats moedigen we het kind wel aan om zelf iets op te lossen. We geven aanwijzingen of helpen door samen doen. We zijn meer direct sturend bezig, als we merken dat peuters weinig structuur hebben in hun spel: rennen, druk of passief zijn. We bieden dan spel en spelmateriaal aan in één groep, meerdere kleine groepen, of in verschillende hoeken. Of we gaan tussen ze zitten en samen met hen een fantasiespel doen. Zo geven we ze een eerste aanzet, zodat ze verder kunnen.

Knutselen en andere activiteiten

Opruimen en helpen We willen de peuters op een speelse manier enthousiast maken om op te ruimen. Zo leren ze wat verantwoordelijkheid is. Peuters willen ook graag helpen. Geregeld laten we ze helpen met afwassen of met boodschappen opruimen, als ze dat vragen. Zodra ze niet meer willen, hoeven ze niet meer. We zeggen dan wel: “Fijn zeg, dat je me geholpen hebt. Dankjewel.”

Taalontwikkeling Van een paar woordjes breidt de peuter zijn verhaal uit naar hele verhalen. In de dagelijkse leefsituatie zijn we er op gericht om taalvaardigheid bij te brengen. Bij een foutieve uitspraak van de peuter, verbeteren we dat op een speelse manier. Bijvoorbeeld: “Ik heb gisteren met Pieter gespelen.” “Oh ja, wat leuk dat jij gisteren met Pieter hebt gespeeld.” Voornamelijk in de kringetjes geven we bewust ruimte aan het ‘zelf vertellen’ van hun verhaaltje. Door liedjes en gedichtjes geven we ze taalgevoel. Aan woordbegrip werken we door gerichte boekjes en thema’s te gebruiken.

De peuter zelf laten praten tijdens conflictjes We leren de peuter tijdens kleine conflicten te praten in plaats van te slaan en te duwen. Het leren verwoorden wat ze ervaren geeft ze meer begrip op hun omgeving. En ze verwerven een plekje in de groep.

Concentratie van de peuters vergroten Peuters zijn heel beweeglijk en snel afgeleid. We helpen ze om zich te interesseren voor een bepaald onderwerp. Zo maken we een puzzeltje af, als we daar aan begonnen zijn. We ruimen eerst het ene spelmateriaal op, voordat we aan iets anders beginnen. Pedagogisch Beleid | PC KDV Dukkie

| Pagina 21 / 36 |

We bieden de peuters regelmatig activiteiten aan, waarbij ze zich bepaalde vaardigheden eigen kunnen maken. Voorbeelden zijn kleuren, knippen, plakken. We laten ze verschillende materialen ontdekken. We observeren de vorderingen en geven ze dan complimenten. Er is afwisseling in hetgeen we aanbieden. Op rustige momenten bieden we de peuters in groepjes activiteiten aan, die hun vaardigheden op motorisch en cognitief niveau stimuleren. Voorbeelden: het leren van de kleuren, de vormen, maken van een puzzel, vergelijken van vormen met elkaar. Op alle ontwikkelingsgebieden willen we op een speelse wijze stimulerend bezig zijn.


Tijdens kringetjes blijven de kinderen op hun stoel zitten. We houden gesprekjes en verwachten dat ze even blijven zitten. We leggen ze niet snel iets in de mond, maar gunnen ze eerst de tijd om zelf een antwoord te formuleren. Als een peuter in de groep iets mag bedenken, krijgt hij hier de tijd voor en proberen te voorkomen dat anderen het voor gaan zeggen.

Buitenschoolse opvang Meedenken binnen afgesproken regels Voor de kinderen zijn we een soort coach, die het kader van regels aangeeft. Binnen dit kader helpen wij ze om zelf te bepalen wat ze willen doen. Als kinderen niet kunnen kiezen, reiken we ze ideeën aan. We observeren wat kinderen leuk vinden en spelen hierop in. Hier willen we voortdurend bij aansluiten met spelmateriaal en mogelijkheden. Als we afspraken met elkaar gemaakt hebben, verwachten we dat ze proberen om zich daaraan te houden. Zo willen we de kinderen ervan bewust maken dat ze steeds meer verantwoordelijk zijn voor hun eigen gedrag, en t.o.v. elkaar en hun omgeving.

Verantwoordelijk leren omgaan met materiaal

Hygiëne en uiterlijke verzorging: zelf zorg voor dragen We gaan ervan uit dat de kinderen zelfstandig naar het toilet kunnen gaan, op uitzonderingen na. We houden het in de gaten van een afstand. Bij jongere kinderen meer dan bij de oudere, checken we of ze op tijd gaan, hun handen wassen etc. Door herinneren en vaste tijden wordt gewoonte gevormd zodat het kind het uit zichzelf gaat doen. We maken kinderen ervan bewust of ze er verzorgd bijlopen. Als dit zo is geven we complimenten. Dit ook in het kader van een positief zelfbeeld.

Zelfstandig conflicten op laten lossen Als kinderen ruzie hebben of het niet eens zijn met elkaar, laten we ze dit eerst met elkaar oplossen. Zien we dat het niet lukt, dan geven we ze aanwijzingen. Komen ze er niet uit dan bieden we ze een oplossing.

Verantwoordelijkheidsgevoel Basisschoolkinderen krijgen meer een drang om hun eigen gang te kunnen gaan. Hierbij sluit het hebben van meer verantwoording aan. Een middel om dit te bevorderen is de kinderen laten oefenen in het leren nadenken over hun doen en laten. Dit wordt bevorderd door het stellen van ‘waarom’ vragen, en versterkt het nadenken over hun eigen keuzes.

Het brengen en halen van kinderen De kinderen worden voor het tussenuur en na schooltijd gehaald en gebracht. Hierover worden duidelijke afspraken gemaakt met de ouders. Ouders dienen de kinderen op de hoogte te brengen.


| Pagina 22 / 36 |

We vinden het belangrijk dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun spulletjes. Ook in de speelruimtes en buiten leren we ze om voorzichtig met alles om te gaan. Als ze iets bewust kapot maken, volgt een straf die daarbij past. We leren de kinderen datgene op te ruimen waar ze zelf mee gespeeld hebben. We herinneren de kinderen tijdig hieraan, bijvoorbeeld voordat ze opgehaald worden. Zo vormen ze een gewoonte. Er kan pas een andere activiteit gedaan worden als de vorige is afgerond.


Thema 3. Het begeleiden van de sociale ontwikkeling We willen een kind helpen opgroeien tot een persoon die in staat is om gezonde en duurzame relaties aan te gaan, waarin het zelf gelukkig kan zijn en zorg kan dragen voor de ander. In de eerste plaats in kleiner verband, maar ook in het grotere kader van de samenleving.



Thema 3. Het begeleiden van de sociale ontwikkeling Uitgangspunten

Kwaliteiten van de pedagogisch medewerker De pedagogisch medewerker is in staat tot veilige liefdevolle contacten met het individuele kind dat zij begeleidt. (Met andere woorden: is een veilige hechtingsfiguur.) De pedagogisch medewerker heeft inzicht in groepsprocessen en kan daarin voorwaarden scheppen, begeleiden en sturen. De pedagogisch medewerker heeft inzicht in de verschillende fasen die een kind doormaakt en kan het kind via de egocentrische fase begeleiden naar de meer sociale fase. De pedagogisch medewerker kan ervoor zorgen dat het kind ervaart dat het ‘er mag zijn’. Ze onderkent pesterijen en uitingen van agressie. Ze kan kinderen leren weerbaar te zijn. De pedagogisch medewerker kan kinderen door middel van eigen houding en gezamenlijke activiteiten uitnodigen om te genieten van het samenspelen met andere kinderen. De pedagogisch medewerker heeft een voorbeeldfunctie in het gelijkwaardig benaderen van elkaar, alhoewel we allemaal anders zijn.


| Pagina 24 / 36 |

De sociale ontwikkeling begint bij hechting tijdens de eerste twee levensjaren. Een baby is afhankelijk van zijn vaste verzorger(s). Door huilen, oogcontact, lachjes en geluidjes legt het kind contact met de opvoeder. Als de opvoeder goed reageert, zal de baby steeds meer op ontdekkingstocht gaan. Daarbij is de opvoeder de terugvalbasis waar het kind naar toe gaat als het iets tegenkomt wat eng is, of het kind vraagt om hulp bij iets dat het nog niet kan, of het vraagt om troost bij verdriet. Hoe ouder het kind wordt, hoe minder het zal terugvallen op de opvoeder. Naast de opvoeder komen anderen in beeld die ook een rol spelen, namelijk andere volwassenen en leeftijdsgenootjes. Het eerste contact met leeftijdsgenootjes is ikgericht. Samen delen en rekening houden met de ander is iets dat een kind moet leren. Tijdens de schoolleeftijd maken kinderen zich steeds meer los van hun opvoeders, worden wat ongehoorzaam en vinden vriendjes heel belangrijk. Dan leren ze ook veel sociale vaardigheden. Om gezonde relaties aan te kunnen gaan is een gezonde hechtingsbasis van groot belang. Bij patronen van overbescherming en verwaarlozing zal een kind veel moeilijker tot ontdekking komen van de wereld. Het aangaan van gezonde relaties met anderen zal veel moeilijker tot stand komen. Eigenwaarde hangt veel samen met de waarde die de ander toekent. Het is voor een kind daarom belangrijk goede voorbeelden in zijn omgeving te hebben. En te merken dat een ander iets voor hem over heeft, waardoor het kind dan ook uit eigen beweging iets voor een ander over heeft. We leren kinderen zich te bewegen in de Nederlandse maatschappij. Daarbij willen we ook juist de diversiteit van deze maatschappij in het oog houden. We leren de kinderen interesse, begrip en respect te hebben voor mensen die anders zijn.


De pedagogisch medewerker biedt kinderen ruimte om onderlinge conflicten samen op te lossen. De pedagogisch medewerker houdt door middel van observatie bij hoe de sociale ontwikkeling bij het kind loopt. Daar wordt het opvoedend handelen op afgestemd. De pedagogisch medewerker herkent patronen van overbescherming of verwaarlozing. Ze tracht deze te doorbreken, maakt het bespreekbaar in het team en desgewenst met de ouders. De pedagogisch medewerker kan patronen herkennen m.b.t. agressief gedrag, pesten, en weerbaarheid. Ze tracht deze in samenwerking met ouders en collega’s te doorbreken. De pedagogisch medewerker betrekt ouders dagelijks bij het functioneren van hun kind in de groep. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan kleine en leuke voorvallen, o.a. met het dagboek van het kind.

Pedagogisch handelen Baby/ dreumesgroep Het spelen

Het kennismaken met sociale regels Op de groep hanteren wij bepaalde regels, die we belangrijk vinden voor de sociale ontwikkeling van de kinderen. Deze regels hebben betrekking op algemene omgangsvormen, het samenspelen van kinderen en regels tijdens het eten en drinken. De regels zijn o.a. elkaar niet slaan, niet omduwen, geen speelgoed afpakken, samen delen van speelgoed, niet met de voeten op tafel zitten, netjes eten en op de stoel blijven zitten tijdens het eten. Deze regels hebben wij in het dagelijkse ritme ingepast. We maken de kinderen bewust door gewoontevorming en voorbeeldfunctie. Als het kind geen erg heeft in de regel, laten we met humor of een spelletje merken wat we wel willen. Bij herhaling en uitproberen reageren we verbaal met: “nee! / Mag niet! / Uuh!” Non-verbaal schudden we ons hoofd, kijken met een frons e.d. Dit moet bij de kleintjes kort en duidelijk zijn.

Bescherming van kwetsbare kinderen Ieder kind zit wel eens in de rol van plagen of geplaagd worden. Kleintjes moeten vooral letterlijk veel beschermd worden voor grotere kinderen. We gaan ervan uit dat bij de kleintjes niet opzettelijk gepest wordt. Bij kwetsbare kinderen zullen we meer in de buurt blijven, beschermen, troosten en samen doen. Met als doel zelfvertrouwen te bouwen, zodat het kind in een later stadium meer zelf durft. Wij zijn dan de veilige terugvalbasis. We houden in het oog dat kinderen voldoende speelruimte hebben.

Boosheid van een kind Boosheid is een gezonde emotie, waar kinderen op een goede manier mee om leren gaan. Baby’s die erg boos en ongedurig zijn, gaan we Pedagogisch Beleid | PC KDV Dukkie

| Pagina 25 / 36 |

De baby en de dreumes zijn nog op zichzelf gericht en hebben weinig behoefte om met een ander kind te spelen. Als een dreumes iets doet wat niet mag, geven we een korte afkeuring. Bij herhaling zetten we hem even apart. Hij leert dan dat dit niet mag. De oudere kinderen maken we bewust van elkaars aanwezigheid door de kringetjes, waar kinderen samen drinken en eten, liedjes zingen, luisteren naar een verhaaltje etc. We willen vooral dat de kinderen als eerste ervaringen meekrijgen, dat samenzijn heel leuk kan zijn.


kalmeren en geruststellen. Er is naast temperament altijd wel een duidelijke oorzaak. Dreumesen die van karakter driftig zijn, willen we helpen met hun boosheid om te gaan. Ook kalmeren, afleiden en bieden van rust kan helpen. Het leren uiten van boosheid op een ongevaarlijke manier kan een uitbarsting voorkomen. Als dit toch gebeurt, leren we ze om het weer goed te maken. Dit doen we door samen een kusje, een aai of een handje te geven. Als patronen van boosheid zich structureel ontwikkelen bij een kind, kunnen we ons afvragen of er meer aan de hand is. In overleg met de ouder(s) zal dan een aanpak worden afgesproken.

Delen van aandacht We verdelen de aandacht zo eerlijk mogelijk over de kinderen. We willen dat niemand het gevoel ontwikkelt minder belangrijk te zijn. Toch kan het voorkomen dat een dreumes het moeilijk vindt dat de aandacht verdeeld wordt. Een voorbeeld van jaloersheid bij een dreumes: een pedagogisch medewerker heeft een baby op schoot en de dreumes begint op allerlei manieren de aandacht van deze pedagogisch medewerker op te eisen. We betrekken dan de dreumes bij de baby, of we leiden het kind af. We weten immers dat het kind nog ik-gericht is, dus wijzen het kind niet af. Als het eindigt in huilen en duwen zal een andere pedagogisch medewerker zich over het kind ontfermen. Als het kind blijft hangen in jaloersheid zullen we dit ter sprake brengen met ouders, om te kijken wat we er aan kunnen doen. Dit is ook in het belang van het kind zelf. Verder vinden we het belangrijk dat een kind de aandacht leert delen met anderen.

Peutergroep

Ik-gerichtheid van de peuter De peuter begint te beseffen dat hij een persoon is met een eigen willetje. De peuter is nog ik-gericht. We laten merken dat we ze waarderen door o.a. liedjes te zingen als “Weet je dat de Vader je kent, weet je dat je van waarde bent?” We leren de kinderen zo dat ieder kind waardevol is. Zo leggen we de link naar de ander.

Het aanleren van sociale regels We besteden in het dagelijkse programma aandacht aan algemene omgang zoals het aanleren van beleefd zijn tegen de ander. Tijdens een kringetje bijvoorbeeld laten we een peuter de soepstengels uitdelen; de ander aankijken en netjes dankjewel zeggen horen daarbij. We leren peuters dat ze elkaar geen pijn mogen doen. Als dit toch is gebeurd, dan laten we ze de gevolgen van hun gedrag zien. We leren ze om het weer goed te maken. Als de peuter dit doet, geven we hem complimentjes en zeggen dat het weer goed is. Peuters vinden het nog moeilijk om op elkaar te wachten en te delen. Dit oefenen we tijdens de kringetjes en tijdens het spelen. Ook geven we de peuters geregeld opdrachtjes om samen iets te doen, bijvoorbeeld op te ruimen, de bedjes klaar te zetten of de kinderen wakker te maken.


| Pagina 26 / 36 |

Het samenspelen met andere peuters Peuters kunnen ontzettend genieten van samen zingen, het nadoen van de ander en het samen grapjes maken. In deze leeftijdsperiode spelen de peuters ook nog naast elkaar en imiteren elkaar. De oudere peuters kunnen al heel leuk samen verdiept zijn in een ‘fantasiespel’. We doen geregeld kringspelletjes om ze te laten ervaren dat er met elkaar veel plezier te beleven valt. Tijdens het vrij spelen gaan kinderen zelf rollen verdelen. Hier bemoeien wij ons niet teveel mee. Peuters leren zo om zelf met anderen om te gaan en te kijken hoe die ander reageert.


Weerbaarheid van de peuter Als we merken dat een peuter niet voor zichzelf op kan komen, helpen we hem naar de anderen duidelijk te maken wat hij wel of juist niet wil. We doen het voor in houding, mimiek, en met woorden, tot ze alleen van een afstand wat steun nodig hebben of het zelf kunnen. Ook bouwen aan zelfvertrouwen is hierin erg belangrijk.

Dominant gedrag van de peuter Sommige peuters zijn heel nadrukkelijk aanwezig, zowel verbaal als non-verbaal. Tijdens het spelen zullen deze peuters de taken en rollen verdelen en zeggen wat er gebeurt. Er kunnen ook peuters zijn met een sterke wil. Als pedagogisch medewerkers grijpen we niet direct in, omdat naar onze mening dit juist de rollen van leider en volger zal versterken. We geven bijvoorbeeld wel tips en opmerkingen aan de ‘leiders’. Met de ‘leiders’ overleggen we wat ze willen. We beperken zo hun invloed. De ‘volgers’ leren we weerbaarheid aan, geven zo nu een dan extra aandacht en zetten ze in de picture door ze bijv. als eerste een liedje te laten noemen of de soepstengels uit te laten delen of iets te laten vertellen. De schreeuwende en/ of krijsende peuter negeren we zo nu en dan of vragen ze even rustig te gaan zitten op de bank. Een peuter kan ook door ‘onbehouwen’ bewegen en onrust letterlijk over andere heen walsen. Dan reageren we streng. We laten het kind de ‘schade’ herstellen (bijv. een omgerold kind overeind helpen) en/ of beperken tijdelijk de lichaamsvrijheid door het even apart te zetten.

Het plagen van een peuter

De boosheid van een peuter Boosheid bij peuters is een emotie die primair geuit wordt. We leren ze de boosheid in veilige banen te leiden. Als ze bij boosheid schelden en lelijke woorden zeggen, een ander pijn doen, iets kapot maken of gooien, grijpen we direct in. De peuter laten we de gevolgen van zijn boosheid zien. We laten de peuter dit goedmaken zoals zelf iets opruimen en sorry zeggen. Als een peuter boos is, omdat iets niet lukt, bijv. zijn eigen schoen uittrekken, dan laten we zien dat boosheid niet helpt. We zoeken met het kind naar een oplossing. In het geval van de schoen: “Je mag best vragen of ik je even wil helpen.” Als een peuter vaak boos of agressief reageert en in ergere mate, zullen we in overleg met collega’s en ouders mogelijke oorzaken onderzoeken en een plan van aanpak afspreken.

Het vechten om aandacht Peuters hebben nog veel bevestiging nodig. Ze willen steeds horen dat ze lief en groot zijn. Als één bepaalde peuter iets mag doen, wil iedereen graag helpen. Als leiding proberen we onze aandacht en extraatjes zo eerlijk mogelijk te verdelen. Daarnaast leren we de peuters dat de aandacht gedeeld wordt. We laten ze daarbij merken dat we ze allemaal even lief vinden, maar dat ze bijv. niet met z’n tienen tegelijk soepstengels kunnen uitdelen.

Buitenschoolse opvang


| Pagina 27 / 36 |

Dit hangt veel samen met de weerbaarheid van peuters. Tegen een beetje plagen moeten ze kunnen. Niet alles is vervelend bedoeld, maar als dit herhaaldelijk gebeurt, grijpen we in. We proberen te achterhalen waarom het kind plaagt. Zoekt het misschien (negatieve) aandacht en wat kunnen wij er aan doen? Bij peuters heeft plagen nog niet zozeer met een ander te maken. Het is eerder afreageren van eigen boosheid op elke willekeurige ander en vooral de minder weerbare kinderen.


Het samenspelen van kinderen De kinderen tot ongeveer acht jaar hebben nog veel fantasie en kunnen zich hierin helemaal uitleven. Zij leren veel van de sociale omgang door het nadoen van allerlei dagelijkse gebeurtenissen in hun spel. Allerlei rollenspelletjes zoals vadertje en moedertje, doktertje, en winkeltje spelen passeren de revue. Wij bieden tijd, ruimte en materialen of vertellen een verhaal om ze nieuwe facetten aan te reiken. Naar mate ze ouder worden groeit hun interesse voor nieuwe ontwikkelingen steeds meer. Wij streven ernaar om nieuwe uitdagingen voor de kinderen te zoeken en deze aan te bieden. Hierbij letten wij erop dat zij niet te eenzijdig bezig zijn. De kinderen hebben regelmatig een moment van rust nodig. Er is ook gelegenheid voor even alleen zijn en een stukje privacy.

Het aanleren van sociale regels

Weerbaarheid van een kind Ook bij de BSO zien we verschil in weerbaarheid van de kinderen. Bij de oudere kinderen hebben we de mogelijkheid om d.m.v. individuele gesprekjes en groepsgesprekjes de weerloosheid te doorbreken. We maken de kinderen ook bewust van eigen talenten door complimenten te geven en ze positief te stimuleren voor hun gedrag. Zo leren ze zelfvertrouwen te hebben en zich te verweren tegen anderen. De nadruk ligt niet op een grote mond of terugvechten, maar op wie je mag zijn.

Dominant gedrag van een kind In een groep worden altijd rollen verdeeld. Wie is de baas en wie luistert. De rollen kunnen geregeld wisselen. Er zijn kinderen die tamelijk vast kunnen zitten aan de rol van de baas. Zij beslissen voortdurend voor anderen wat er gebeurt. We bespreken dit gedrag met het kind en we geven regels om de invloed op anderen te beperken. We willen niet dat andere kinderen bang worden. Voor het dominante kind zelf is het ook niet goed om zo’n positie in te nemen. Het krijgt alleen aandacht van de anderen uit angst en niet vanuit vriendschap.


| Pagina 28 / 36 |

We hebben basisregels voor de kinderen opgesteld, die betrekking hebben op het omgaan met elkaar. Wij verwachten van de kinderen op deze leeftijd dat ze met andere kinderen leren omgaan en dat ze zelf contacten maken. De belangrijkste basisregels die wij geven zijn: Een ander geen pijn doen, ook niet met woorden. Zorg voor jouw spullen en voor die van de ander. Maak niets kapot. Je bent niet alleen in de groep. Denk ook aan de ander. Bij overtreding van deze regels volgen er bepaalde consequenties. We willen zelf een voorbeeld zijn in het geven van liefde en verantwoordelijk zijn voor elkaar en elkaars spullen. Daarnaast verwachten we bij het overtreden van de regels dat de kinderen het zelf weer goed maken en een passende straf accepteren. We leren de kinderen aan een ander te denken. We brengen dit naar voren in persoonlijke gesprekjes met de kinderen, door middel van bijbelverhalen, een groepsgesprek, liedjes en door ze iets voor een ander te laten doen. Kinderen leren verkeerde sociale regels door de invloed van televisie, de straat, boeken, videospelletjes etc. We letten erop wat we aan de kinderen laten zien. Als een kind iets meeneemt waarvan wij denken dat het niet binnen het gezonde past, bespreken we dit met het kind. Spelmateriaal, boeken, videospelletjes waarin agressie, griezel, horror, discriminatie, vuile taal en dergelijke voorkomt, mijden we in de groep. We bespreken met het kind wat we er niet goed aan vinden. We vinden het belangrijk om de kinderen zoveel mogelijk bewust te maken van deze regels door ze er zelf actief in te betrekken.


Zo’n kind helpen we niet in machtsverhoudingen te denken maar in gelijkwaardigheid.

Het pesten van een kind en het kind dat gepest wordt. Op de basisschool worden kinderen vaak gepest. Dit loopt ook in de groep door. Wij tolereren pesterijen niet. Daarnaast kijken we naar de achtergrond van het gedrag. Waarom pest het kind? Zonodig overleggen we met school en ouders.



Thema 4. Het begeleiden van de individuele ontwikkeling In het groepswerk willen we elk kind persoonlijk benaderen en omringen met interesse voor zijn eigenheid, zodat het opgroeit tot een evenwichtige persoon.



Thema 4. Het begeleiden van de individuele ontwikkeling Uitgangspunten

Kwaliteiten van de pedagogisch medewerker De pedagogisch medewerker erkent elk kind als uniek. De pedagogisch medewerker spant zich in om het kind te leren kennen. De pedagogisch medewerker is gevoelig voor behoeften, wensen, verlangens, emoties en interesses van het kind. De pedagogisch medewerker beschikt over voldoende kennis van de individuele ontwikkeling. De pedagogisch medewerker biedt mogelijkheden aan zoals spel en activiteiten, die aansluiten bij de individuele interesses. De pedagogisch medewerker houdt rekening met de thuissituatie van het kind. De pedagogisch medewerker brengt haar eigen persoonlijkheid mee. Iedere pedagogisch medewerker is anders. Pedagogisch medewerkers kunnen elkaar aanvullen. Sterke kanten kunnen worden benadrukt en hobby’s kunnen worden ingebracht. De pedagogisch medewerker is zich bewust van zwakkere kanten.

Pedagogisch handelen Baby/ dreumesgroep Eigenheid van de baby’s We houden rekening met de eigenheid van de baby’s in onze benadering. Zelfs bij de kleinsten merken we al een eigen temperament. Dit kan zich uiten in o.a. naar iemand lachen, of juist wat meer huilen, gemakkelijk slapen of heel onregelmatig. En er zijn baby’s


| Pagina 31 / 36 |

Wij zien elk kind als een unieke persoonlijkheid met geheel eigen talenten. De oorsprong van een goede individuele ontwikkeling is de basisveiligheid. Pedagogisch medewerkers vervullen hierin een belangrijke rol als hechtingsfiguur. De individuele ontwikkeling vindt plaats in groepssituatie. De groep kan als instrument gebruikt worden om het kind iets over zichzelf te leren, maar het kind heeft ook een eigen inbreng in de groep. Bovendien leert het kind dat niet aan alle individuele wensen tegemoet gekomen kan worden. We spreken de kinderen individueel aan bij hun naam. De thuissituatie van het kind speelt een belangrijke rol in de individuele ontwikkeling. Wat een kind van huis uit meekrijgt aan normen en waarden wordt door een kind als normaal gezien, en zal het kind zich eigen maken. Afstemmen van de thuissituatie en de opvangsituatie is voortdurend nodig. We zorgen voor variatie in het aanbod van materialen en activiteiten om de eigen spelinteresses van het kind te ontwikkelen.


die zich gemakkelijk lijken aan te passen of moeilijk omschakelen naar nieuwe situaties. In een korte periode maakt de baby verschillende ontwikkelingen mee op allerlei gebied. Motorisch gebied; leren grijpen, omdraaien, overeind zitten, kruipen, gaan staan, de eerste stapjes. Verstandelijk gebied; besef dat hij invloed heeft op handen en benen, speelgoed volgen, leren herkennen van de bekende personen in zijn omgeving. Lichamelijk gebied; vanaf drie maanden alles zien, de eerste tandjes, lengtegroei. Emotioneel en sociaal gebied; eenkennigheid, scheidingsangst, en invloed uitoefenen op zijn omgeving. We houden deze ontwikkelingssprongetjes bij en spelen daarop in. Bijvoorbeeld zodra het kind overeind kan zitten, kan het in de kinderstoel zitten. Bij alle moeite die het kind doet tijdens deze ontwikkelingen staan we de kinderen bij met steun en omringen we ze met complimentjes.

Ontdekkingsreis van de dreumes

Peutergroep Brede interesses De interesse van de peuters zijn nog heel variërend. Een peuter is zich aan het oriënteren. Er kan nog veel veranderen. De peuter is in het spel vaak heel actief en beweeglijk. De peuter is enorm nieuwsgierig en reageert op alles wat er gebeurt. De concentratie is nog heel kort. De peuter sluit vaak aan bij enthousiasme van anderen en de pedagogisch medewerker. Kinderen op deze leeftijd hebben van zichzelf nog niet het vermogen om gedurende de dag voldoende rustmomenten te nemen. We bieden variatie in spelmogelijkheden aan en houden daarbij rekening met de korte concentratie, en creëren momenten van rust.

Koppigheid De peuter ontdekt geleidelijk aan mogelijkheden op lichamelijk en geestelijk gebied. Dit is essentieel voor het ontwikkelen van zijn eigen wil. We willen het kind de ruimte bieden om “nee!” te zeggen en niet te willen. We willen een machtsstrijd vermijden door het op een speelse manier af te leiden of keuzemogelijkheden te bieden. Een kind mag ook grenzen leren kennen. Soms moet het kind accepteren dat in de groep minder kan dan thuis. Dat geeft wel eens conflicten. We leggen dan uit waarom het bij ons anders gaat. We overleggen dit met de ouders.

Lichaamsbeleving Peuters zijn zich bewust aan het worden van hun eigen lichaam. Ze staan vaak nieuwsgierig in de verschoonruimte, en houden alles nauwlettend in de gaten. Peuters ontdekken op deze leeftijd het verschil Pedagogisch Beleid | PC KDV Dukkie

| Pagina 32 / 36 |

De dreumes heeft de natuurlijke drang om op ontdekking te gaan. Hij leert door o.a. voelen, proeven, kruipen, lopen, gooien, bijten, tasten, handjes klappen, schreeuwen. We geven het kind de ruimte om zich te kunnen ontwikkelen en reageren door enerzijds te stimuleren en anderzijds om grenzen aan te geven. Wij bieden activiteiten aan, die vooral gericht zijn op de zintuigen. We streven ernaar om regelmatig met één kind een activiteit uit te voeren. Tijdens momenten van verzorging, naar bed brengen, eten geven of omkleden heeft de pedagogisch medewerker de mogelijkheden om individuele aandacht te geven. De dreumes begint te ontdekken dat hij invloed uit kan oefenen op zijn omgeving, en er begint zich een eigen willetje te ontwikkelen. Als een dreumes nadrukkelijk iets niet wil, maken we daar niet al te zeer een punt van. Wij gaan daar op een speelse manier mee om.


tussen een jongen en een meisje. Ook vinden zij hun plasjes, poepjes en wondjes reuze interessant. Bij het zien van bloed en wondjes schrikken peuters soms erg. Tijdens kleine ongelukjes stellen we kinderen gerust en troosten ze. We verzorgen de plek met een mooie pleister. Soms gaat er een kusje op een pijnlijke plek. Verder maken wij ze bewust van hun lichaam door boekjes en liedjes zoals “Hoofd, schouders, knie en teen,” en “Met mijn handen kan ik klappen,” en “Met de vingertjes”.

Eigenheid van de peuter Ieder peuter is uniek in zijn eigenheid. Wij eisen niet van iedere peuter hetzelfde en benaderen hem daarom als individu. Er zijn belangrijke momenten in het leven van de peuter, waar we bij stilstaan. Tijdens het kringetje geven we ze de ruimte om te vertellen wat er in hun directe omgeving gebeurt. Dit versterkt het gevoel van “ik mag er zijn, ze vinden me lief”. Voorbeelden zijn: de eerste dag in de groep, de verjaardagen, het krijgen van een broertje of zusje. We kiezen er ook geregeld voor om de groep te splitsen en zo in kleinere groepen te werken om ze net iets meer individuele aandacht te kunnen geven.

Buitenschoolse opvang Kleuters in de groep

Het bewegen in machtsverhoudingen Schoolkinderen komen losser te staan van hun ouders en pedagogisch medewerkers en gaan meer in uitersten denken. Zij zullen vaker ongehoorzaam zijn, maar hebben juist nog sterk de behoefte aan een veilige thuisbasis. Deze fase is voor de kinderen nodig voor het ontwikkelen van hun persoonlijkheid. Het hanteren van duidelijke regels en het geven van aandacht zijn hierbij belangrijk. Bij hun persoonlijke keuzes laten ze zich soms leiden door wat de groep of één kind vindt. In het persoonlijke contact met kinderen maken we ze bewust van hun eigen interesses of van wat ze zelf willen.

Vrijetijdsbesteding In deze leeftijdsfase ontwikkelen hobby’s muziek, sport, creativiteit, dans, toneel e.d. zich meer en meer. De kinderen geven zelf aan wat ze leuk vinden en willen doen. Daarnaast ontdekken wij waar de interesse van de kinderen liggen. Hier spelen wij op in door ze een breed aanbod van materialen, activiteiten, en mogelijkheden te bieden binnen de BSO Ook kunnen we met ouders overleggen wat voor mogelijkheden er naast de BSO zijn voor het kind. Bijvoorbeeld muziekles, bibliotheek en verenigingen. Dit om de specifieke talenten onder de aandacht te brengen.

Vriendjes De kinderen spiegelen zich aan hun vriendjes. Ze leren in het omgaan met anderen meer over zichzelf, bijvoorbeeld: “Mijn vriendje vindt mij rustig”. In overleg bieden wij ruimte om vriendjes mee te nemen.


| Pagina 33 / 36 |

Verblijf op de BSO en school kost veel energie omdat de kleuters nog maar net naar school gaan. Dit geeft enige druk. Daarom willen we ze, als ze uit school komen, niet overladen met activiteiten, maar ze gewoon tot zichzelf laten komen. Wij bieden hun de balans tussen rust en bezig zijn. Wij hebben groepsregels die passen bij hun leeftijd. Zo leren en begeleiden wij hen om steeds zelfstandiger te functioneren, zoals verantwoordelijkheid dragen voor hun eigen spullen, smeren van eigen brood, hun eigen spelletjes weer opruimen. We komen voor ze op wanneer de ouderen ze niet serieus nemen.


Betrokkenheid bij de leefsituatie van het kind Tussen de activiteiten en het spelen door hebben we als pedagogisch medewerker individueel contact met de kinderen. Terloops vinden er allerlei gesprekjes plaats over wat hen bezig houdt. Zo komt het voor dat je op de ‘wipwap’ met een meisje praat over de scheiding van de ouders, of tijdens het knutselen over de verhuizing. Dit zijn kostbare momenten. Soms beginnen kinderen hier zelf over, en op andere momenten hebben wij de indruk dat kinderen ergens mee zitten. We maken dit dan bespreekbaar. Het kan gaan over serieuze dingen, maar ook over leuke, zoals feestjes, verjaardagen etc. Hierin laten we merken dat de kinderen speciaal zijn.



I I I . I n s p i ra t i e b r o n e n L i t e ra t u u r l i j s t De Bijbel Uitgeverij NBG Amsterdam ISBN 90-6126-680-7 Opgroeien en Openbloeien Drs. M. Vrijmoeth - de Jong e.a. Timothy Books ISBN 90-73058-48-1 De Rijn 2, 5684 PJ Best. Wees jezelf Drs. James Dobson Uitgeverij In De Ruimte Soest ISBN 90-6205-904-X Liefde en Discipline Drs. James Dobson Uitgeverij Kok Voorhoeve Kampen ISBN 90-297-0785-5

| Pagina 35 / 36 |

Pedagogisch Beleid Aafke Huisman Uitgeverij SWP Utrecht ISBN 90-6665-097-4 Pedagogisch Beleid PC. Kinderdagverblijf Bambino Dordrecht



Index A

literatuurlijst ................................... 36 M

activiteiten3; 12; 14; 19; 20; 21; 25; 32; 33; 34; 35

machtsverhoudingen...................30; 34

B

P

Bescherming ....................................26 Boosheid ....................... 15; 16; 26; 28

Pedagogisch handelen10; 12; 19; 26; 32 privacy ......................................15; 29

C

R

Concentratie ....................................21 conflicten ...................... 21; 22; 25; 33 consequent .......................... 12; 15; 17

relatie ......................... 7; 8; 10; 12; 13

D Dominant gedrag........................28; 29 E emoties ......................... 13; 14; 16; 32 G

H Hygiëne...........................................22 hygiënisch .......................................20 I Ik-gerichtheid ..................................27 individuele ontwikkeling ..............31; 32 inspiratiebron...................................36 J Jaloezie .....................................15; 16 K Koppigheid ................................15; 33 L

sociale ontwikkeling .............. 24; 25; 26 sociale regels ....................... 26; 27; 29 Soorten van opvang........................... 8 stimuleren ............... 16; 20; 21; 29; 33 T taalontwikkeling .........................20; 21 V Vaste structuur .................... 12; 14; 16 veilig voelen ........................ 13; 14; 16 Veiligheid ............................ 13; 14; 15 Verantwoordelijkheid ......................... 7 Verantwoordelijkheidsgevoel ............. 22 Verdriet.......................................... 16 Verzet ............................................ 17 Visie ............................................ 7; 8 Vrijetijdsbesteding ........................... 34 W Weerbaarheid ............................28; 29 Z Zelfstandig .......................... 19; 20; 22 zelfstandigheid ...........................18; 19 Zindelijkheid ................................... 20

Lichaamsbeleving .............................33


| Pagina 36 / 36 |

geborgenheid ....................... 10; 11; 12 gehoorzaamheid...............................10

S

Protestants Christelijk

Recommend Documents