Promotie van gezondheid en welzijn in sport- en bewegingsaccommodatie: een onderbenut potentieel Jeroen Meganck Prof. Jeroen Scheerder Prof. Jan Seghers Dag van het Sportonderzoek – 7/11/2013
Gezondheidspromotie via settings • WHO o
Jakarta Declaration (1997) • Een allesomvattende aanpak van gezondheidspromotie is meest effectief • Vooral settings geven praktische mogelijkheden om allesomvattende strategieën te implementeren
o
“Settings voor gezondheid” (1998) • “Plaats of sociale context waarin mensen zich bezig houden met hun dagelijkse activiteiten en waarin factoren uit de omgeving, de organisatie en het individu interageren om zo gezondheid en welzijn te beïnvloeden “
Health Promoting Sports Club • Faber.kuleuven.be/BMS BMS12 & BMS13
Sporten & bewegen bevordert de gezondheid Sport- en bewegingsaccommodatie ook? (Wandel je eigen accommodatie binnen)
Aantal
Prijs
Blikjes Suikerrijk Rehydr. Water Suikerarm Fruitsap Caf. Energ.
5 5 3 2 2 1
0,8 0,9 0,7 0,8 0,9 0,9
Flesjes Suikerrijk Water Suikerarm
5 2 2
1,0 0,9 1,0
Onderzoek naar S&B-accommodaties • Met dank aan: • Jonkers (2012) • Jeuris & Charlier (2013) • Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid (ISB vzw)
• Pilootstudie
• Vlaamse S&B-accommodaties • Vragenlijst grondig aangepast •
Domeinen beperkt (gezondheidsbeleid en acties, automaten, reclame) • Wel gezondheidsacties veel uitgebreider en concreter bevraagd
Onderzoeksopzet • Online vragenlijst • Oproep via sportdiensten & nieuwsbrief ISB vzw
• Respons o
82 gemeenten over 86 accommodaties Accommodatie
Respondent
Zwembad
11.6%
Diensthoofd
59.3%
Sporthal
62.8%
Beheerder
9.3%
MFSC met zwembad
10.5%
Sportpromotor
8.1%
MFSC zonder zwembad 15.1%
Andere / Combinatie 23.3%
Beleid • Is er een gezondheidsbeleid (GB)? o o o o
Geen GB GB in voorbereiding Wel GB, niet expliciet uitgeschreven Uitgeschreven GB
65.1% 10.5% 16.3% 3.5%
• Samenwerking met partners rond gezondheid? o
Ja
60.5 %
Attitude & Barrières Onvoldoende financiële middelen voor GP
Onvoldoende kennis personeel rond GP
Overheid stimuleert aandacht naar GP
Gebruikers als vragende partij
GP als prioritair thema voor de SI
Goede plek voor initiatieven voor AGH
Goede plek voor initiatieven voor SGH
Profileren als gezonde SI
Bijdragen tot gezondheid van de bevolking
Aandacht voor GP binnen SI 0% Helemaal niet akkoord
10%
20%
Eerder niet akkoord
30%
40%
Neutraal
50%
60%
Eerder wel akkoord
70%
80%
Helemaal akkoord
90%
100%
Algemene gezondheid: % infrastructuren dat geen acties doet rond… Misbruik, geweld en kindermishandeling
45,3
Tandhygiëne
89,5
EHBO
25,6
Valpreventie senioren
55,8
Preventieve vaccinaties
75,6
Kanker (borst, teelbal...)
66,3
Safe sex / veilig vrijen
81,4
Mentale gezondheid
74,4
Drugs
53,5
Alcohol
54,7
Tabak
38,4
Eetstoornis
82,6
Overgewicht en obesitas
64
Evenwichtige voeding
50
Fysieke activiteit
22,1 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Algemene gezondheid: % infrastructuren per thema & per type actie 65 Sensibiliserend materiaal
60 55
50
Educatief materiaal
45 40 35
infosessies door sportdienst
30 25
opleiding voor clubverantw.
20 15 10
opleiding personeel
5
Misbruik, geweld en kindermishandeling
Tandhygiëne
EHBO
Valpreventie senioren
Preventieve vaccinaties
Kanker (borst, teelbal...)
Safe sex / veilig vrijen
Mentale gezondheid
Drugs
Alcohol
Tabak
Eetstoornis
Overgewicht en obesitas
venwichtige voeding
Fysieke activiteit
0 voordeeltarief externe organisaties
overige acties
Sportspecifieke gezondheid: % infrastructuren dat geen acties doet rond… Respect voor diversiteit
60,5
Rechten van het kind in de sport
40,7
Seksuele integriteit (bv. privacy, veiligheid...)
64
Fair play
29,1
Doping
59,3
Veilig sporten
57
Warming up / cooling down
66,3
Niet sporten bij ziekte/ blessure
88,4
Voedingssupplementen
82,6
Sportdrank & -voeding
61,6
Hygiëne
59,3
Blessurebehandeling
45,3
Blessurepreventie
43
Gezond sporten
26,7 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Respect voor diversiteit
Rechten van het kind in de sport
Seksuele integriteit (bv. privacy, veiligheid...)
Fair play
Doping
Veilig sporten
Warming up / cooling down
Niet sporten bij ziekte/ blessure
Voedingssupplementen
Sportdrank & -voeding
Hygiëne
Blessurebehandeling
Blessurepreventie
Gezond sporten
Sportspecifieke gezondheid: % infrastructuren per thema & per type actie
60
55
50 Sensibiliserend materiaal
45
40 Educatief materiaal
35
30
25 infosessies door sportdienst
20
15
10 opleiding voor clubverantw.
5 opleiding personeel
0 voordeeltarief externe organisaties
overige acties
Verdeelautomaten • 52.3% heeft een of meerdere verdeelautomaten staan Cafetaria van de sportinfrastructuur (n=79) indien % SI aanwezig aanwezig Gem. S.D. waterfonteintje 0 koude drankautomaat 22,8 1,06 0,459 warme drankautomaat 1,3 1,00 0,113 snoepautomaat 31,6 1,16 0,624 zuivelautomaat 0 fruitautomaat 0 automaat met 1,3 1,00 0,113 mengeling van tabakswaren 27,8 1,00 0,451 condoomautomaat 1,3 1,00 0,113
• Inkomsten eerder belangrijk: 6.7%
Sportinfrastructuur (zonder cafetaria) (n=86) indien % SI aanwezig aanwezig Gem. S.D. 18,6 1,9 2,6 37,2 1,2 0,5 3,5 1,0 0,0 15,1 1,1 0,1 1,2 1,0 0 0 0 4,7
1,3
0,4
Verdeelautomaat koude dranken • Aanbod Water (plat en bruis) Suikerhoudende frisdrank Suikerarme/ -vrije frisdrank Fruitsap Sportdranken voor rehydratatie Sportdranken voor energie Cafeïne houdende energiedranken Andere
Aantal opties per soort drank gemiddeld S.D. 1,13 1,66 2,87 2,427 1,13 1,74 0,73 1,75 1,64 3,192 0,56 1,575 0,24 1,495 0,29 1,517
• Bepaling inhoud vnl. door cafetaria • Water
Water is goedkoper Water is even duur
Geen rekening houdend met het volume 48,5% 48,5%
Wel rekening houdend met het volume 51,5% 45,5%
Reclame: beleid • Is er een reclamebeleid (RB)? o o o
Geen RB Wel RB, niet uitgeschreven Uitgeschreven RB
67.5% 28.9% 3.6%
• Indien RB, opgesteld door… o
o
Eigen intern beleid Gemeentelijk beleid
• Inkomsten eerder tot erg belangrijk:
62.2% 37.8%
12.5%
Reclame: permissie & prevalentie Suikerhoudende frisdranken Suikerarme en –vrije frisdranken Sportdranken voor rehydratatie (bv. Aquarius) Sportdranken voor energie (bv. Extran) Cafeïne houdende energiedranken (bv. Red Bull) Alcoholische dranken Rookwaren Gesuikerde voeding Fastfood
Toegestaan (%) Ja Nee 50,0 50,0 52,3 47,7 53,5 46,5 53,5 46,5 46,5 53,5 32,6 67,4 17,4 82,6 40,7 59,3 36,0 64,0
Aanwezig (%) Ja Nee 26,7 73,3 20,9 79,1 26,7 73,3 25,6 74,4 9,3 90,7 18,6 81,4 7,0 93,0 11,6 88,4 4,7 95,3
Conclusies & Suggesties • Openheid met beperkte activiteit • Suggesties o
Beleid formaliseren, inclusief reclame
o
Meer en actievere acties samenwerkingen uitbouwen met proactief aangepast aanbod
o
Bijsturen aanbod verdeelautomaten (geen impact op inkomsten) overleg cafetaria!
