Projectverslag: Professionalisering & de onderwijskundige mogelijkheden van ICT

Projectverslag: Professionalisering & de onderwijskundige mogelijkheden van ICT

Projecttitel: Projectcode: Faculteit: Projectperiode: Opdrachtgever:

Professionalisering & de onderwijskundige mogelijkheden van ICT 2004-2 ACTA september 2004 – augustus 2005 ACTA

Opgesteld door:

Riet Kulk Evie Goossen Gert-Jan Los 4 juli 2005

Datum:

Contactadressen: ACTA Werkgroep ICT&O Louwesweg 1 , kamer 2.01a 1066 EA Amsterdam www.onderwijs.acta.nl tel. 020 - 5188534 [email protected]

ICT&O

Onderwijscentrum VU Afd. ICT&O De Boelelaan 1105, kamer 1G 30 1081 HV Amsterdam www.onderwijscentrum.vu.nl/icto tel. 020 – 5985493 [email protected]

Onderwijscentrum VU

Projectverslag 2003-1

Inhoudsopgave Samenvatting.................................................................................................................................................................. 1 1 Inleiding, projectdoelstelling en projectorganisatie ............................................................................................... 2 2 Beschrijving van de uitgevoerde activiteiten en resultaten .................................................................................... 3 2.1.1 Achtergronden........................................................................................................................................ 3 2.1.2 Uitgevoerde activiteiten ......................................................................................................................... 3 3 Evaluatie van de activiteiten en van de resultaten.................................................................................................. 5 4 Conclusies en aanbevelingen ................................................................................................................................. 6 Bijlage 1: Originele projectaanvraag.............................................................................................................................. 7 Bijlage 2: Draaiboek .................................................................................................................................................... 13

ICT&O

Onderwijscentrum VU


1

Samenvatting Sinds september 2002 wordt bij ACTA stapsgewijs een vernieuwd curriculum ingevoerd. De verwachting bestond dat door onderwijsvernieuwing ook voor docenten die tot nu toe weinig ICT gebruikt hadden, de behoefte aan goede ICT-vaardigheid voor studentactiverende werkvormen en begeleiding zou toenemen. Om aan deze behoefte tegemoet te komen is in de ICTO-projectenronde 2003 het project ‘Professionalisering van Docenten: ICTleerprojecten’ aangevraagd bij het Onderwijscentrum VU. In de ronde 2004 is het vervolgproject “Professionalisering & de onderwijskundige mogelijkheden van ICT” aangevraagd. In dit project (september 2004- augustus 2005) is door ca. 50 docenten en ondersteuners van ACTA deelgenomen aan professionaliseringsactiviteiten op gebied van ICT in het onderwijs. Naast de georganiseerde cursussen en workshops is dit jaar wederom geprobeerd leerprojecten en ontwikkelgroepen te starten. Helaas ook dit jaar met weinig succes. Aan het eind van het project is gewerkt aan de continuïteit van de professionalisering.

1


1

2

Inleiding, projectdoelstelling en projectorganisatie

Inleiding Sinds september 2002 wordt bij ACTA stapsgewijs een vernieuwd curriculum ingevoerd. De veranderingen houden in dat ook de rol van de (tandarts)docent verandert. Naast de rol als inhoudsdeskundige wordt van docenten verwacht dat ze als rolmodel, als mentor of begeleider en als ontwerper van een rijke leeromgeving optreden (zie Opleidingsplan 2004). De verwachting bestond dat door deze onderwijsvernieuwing ook voor docenten die tot nu toe weinig ICT gebruikt hadden, de behoefte aan goede ICT-vaardigheid voor studentactiverende werkvormen en begeleiding zou toenemen. Om aan deze behoefte tegemoet te komen is in de ICTO-projectenronde 2004 het project ‘Professionalisering & de Onderwijskundige mogelijkheden van ICT’ aangevraagd bij het Onderwijscentrum VU. Projectdoelstelling De projectdoelstelling was de onderwijskundige professionalisering over een breder front binnen ACTA te begeleiden. We beogen dat in dit vervolgproject door docenten in groepen aan inbedding en verbreding van onderwijsvernieuwing te laten werken, terwijl er ook gelegenheid is te netwerken en er actieve ondersteuning wordt geboden bij publicatie in vakbladen of tijdschriften. De volledige tekst van de projectaanvraag is te vinden in bijlage 1. Projectstructuur Verantwoordelijk voor de projectuitvoering waren: projectleider (Riet Kulk van de Werkgroep ICT&O van ACTA) en twee onderwijskundig adviseurs (Evie Goossen en Gert-Jan Los van het Onderwijscentrum VU). De begeleidingscommissie bestond voor dit project uit Henk Kersten, onderwijsdirecteur, Bernadette Snijders Blok, onderwijskundige, en Ronald Gorter, voorzitter van professionaliserings commissie De begeleidingscommissie is twee keer bijeen geweest, een keer aan het begin van het project, om het plan van aanpak door te spreken, en een keer aan het eind van het project, om resultaten en vervolgacties te bespreken.

2


2

3

Beschrijving van de uitgevoerde activiteiten en resultaten

In de maanden oktober – december 2004 is het project gestart met een plan van aanpak en een inventarisatie van (toekomstige) activiteiten. We beginnen met een overzicht van de achtergronden van professionalisering van docenten en ondersteuners binnen ACTA.

2.1.1

Achtergronden

De professionalisering is gericht op de volgende groepen: - Individuele docenten, die behoefte hebben aan specifieke kennis of vaardigheid zoals een workshop werken met digitale groepsopdrachten, digitaal toetsen of fotobewerking. Met de opmerking dat dit nodig blijft, maar eigenlijk los staat van de ICT-leerprojecten die centraal staan in dit vervolgproject professionalisering. Als voorloper op de leerprojecten wordt bij de workshops veel aandacht besteed aan zelfwerkzaamheid en toepassing in het onderwijs. - Blokken, waarvan de blokcoördinatoren door de projectgroep worden benaderd. Er wordt vooral ondersteuning bij onderwijsinnovatie aangeboden en ICT is daarbij een van de middelen. De docenten van de blokken fungeren leden van een ICT-leerproject. Alhoewel de benadering vanuit de projectgroep plaatsvindt zal gerefereerd worden aan het belang dat de begeleidingscommissie / het onderwijsmanagement eraan hecht. Indirect wordt door hen aan de blokcoördinatoren gevraagd mee te werken. - Enkele blokken waarbij uit evaluatie blijkt dat gerichte onderwijsverbetering noodzakelijk is. Deze worden uitgenodigd in overleg met OC en vanuit het onderwijsmanagement vindt sturing en begeleiding plaats. Ook hier is sprake van een potentieel ICT-leerproject. Er is echter geen sprake meer van een vraag vanuit begeleidingscommissie / onderwijsmanagement, maar min of meer een verplichting, vandaar ook de sterkere sturing.

2.1.2 -

-

-

-

Uitgevoerde activiteiten

Op 30 augustus 2004 is op de onderwijsdag een toelichting gegeven op het project. Verder is geïnventariseerd voor welke onderwerpen belangstelling was en welke data/tijden geschikt zijn. Er is weer een nieuw begin gemaakt met het informeren van docenten over ICT d.m.v. een nieuwsbrief. De workshop groepsopdrachten is uitgevoerd, de workshop digitaal toetsen is vervallen wegens ziekte. Als vervolg op de workshop zijn de groepsopdrachten in het blok Mens en Wetenschap geoptimaliseerd en het blok wordt beschreven in een “best practice”. Na het zwangerschapsverlof van de docent wordt verder gewerkt aan de publicatie en naar verwachting begin feb. 2006 gepubliceerd op www.goodpractices.surf.nl Aan de hand van een lijst met blokken uit de bachelor is een selectie gemaakt van coördinatoren die benaderd zijn. De onderwijsdirecteur heeft hierin prioriteiten en beperkingen aangegeven. Voor de blokcoördinatoren is een checklist opgesteld. Er is contact opgenomen met de blokcoördinatoren om afspraken te maken voor leerprojecten. Bij het blok Tandarts en Wetenschap is met de betrokken coördinator gekeken naar de inzet van Blackboard ter ondersteuning van competentiegericht onderwijs. Het blok werd gegeven in januari aan vierdejaars studenten. Na afloop van het blok is met de betrokken docent de invulling van het onderwijs en Blackboard geëvalueerd en aangepast. Het blok is gebruikt als voorbeeld voor andere blokken en op de show & tell gepresenteerd. Om de praktijkdocenten te bereiken is op de klinische stafdagen in januari een introductie Beeldbewerking en PowerPoint georganiseerd. Als vervolg hierop was een terugkombijeenkomst gepland waarvan het onderwerp “Casus in beeld” is (docenten laten aan elkaar zien welke casussen gemaakt zijn en hoe ze gebruikt zijn in de dagelijkse werkbespreking met studenten in de onderwijspraktijk). De terugkombijeenkomst is wegens ziekte niet georganiseerd, wel heeft de werkgroep ICT&O de docenten persoonlijk begeleid bij de verdere uitwerking en de onderlinge uitwisseling gestimuleerd. Er bleek veel belangstelling te zijn voor dit onderwerp en in de zomerperiode is een tweede workshop Beeldbewerking georganiseerd. Los van de leerprojecten zijn in het voorjaar / zomer 2005 basistrainingen Blackboard en Powerpoint aangeboden. Voor verschillende groepen docenten is gezocht naar mogelijkheden om training op maat aan te bieden. Er is b.v. voor de afd. SBT een zomercursus presenteren gegeven. De training vond plaats op de SBT en was afgestemd op de vraag van de docenten.

3


-

4

Er is gewerkt aan de continuïteit van de professionalisering op ict-gebied. Hiervoor is o.a. een draaiboek opgesteld en dit is besproken met de begeleidingscommissie. Een aantal onderdelen uit het draaiboek is in samenwerking met de professionaliseringscommissie ingebed in het profiel van nieuwe docenten, met name de Introductie StudieWeb en Blackboard (verplicht voor klinische- en theoriedocenten, naar keuze voor overige staf) en de Basistraining Blackboard (verplicht voor theoriedocenten). Deze trainingen zullen driemaal per jaar aangeboden worden. De inhoud van deze voorlichting en trainingen wordt afgestemd op de behoefte. Tevens is afgesproken dat ICT een vast onderdeel in het programma van de jaarlijkse stafdagen wordt. Een selectie van de overige workshops wordt tweemaal per jaar aangeboden aan alle docenten. Professionalisering op ICT-gebied is ook opgenomen als hoofdstuk in de docentenwegwijzer. Zie de bijlage voor een overzicht van het draaiboek. Het complete draaiboek inclusief voorbeelden en uitwerkingen is in te zien bij de ICTOgroep van ACTA.

4


3

5

Evaluatie van de activiteiten en van de resultaten

Alhoewel het professionaliseren op tal van manieren voortgegaan is binnen ACTA, is dat vooral gebeurd op de manieren waarvan we eerder ook al hadden bemerkt dat ze werkten. Er zijn weer workshops georganiseerd, o.a. gericht op het gebruik van groepsopdrachten en ICT. In deze workshops stond steeds de onderwijskundige potentie van ICT-toepassingen voorop. Aardig om te melden is dat we merken dat ICTO-professionalisering veel meer leeft bij meer docenten dan voor de twee professionaliseringsprojecten van de afgelopen twee jaar. O.a. bij Show & Tellsessies bereikt de ICTO-groep (theorie-)docenten die eerder nog niet aan dit soort activiteiten hebben deelgenomen. Ook bij de onderwijspraktijkdocenten heeft de ICTO-groep inmiddels voet aan de grond, mede door het organiseren van activiteiten in de collegevrije (zomer) – periode en de stafdagen. De doelstelling om een methodiek voor ICT-leerprojecten te ontwikkelen en in praktijk te brengen, is in het afgelopen jaar niet gerealiseerd. Hiervoor zijn een aantal oorzaken / aantal problemen: - Door ziekte en vakantie van de projectleider stond de planning van het project regelmatig onder druk - Er is telefonisch of per e-mail contact gezocht met de blokcoördinatoren, na een prioritering van het onderwijsmanagement. De blokcoördinatoren kregen ondersteuning aangeboden om na te gaan hoe zij met het docententeam dat verantwoordelijk is voor het geïntegreerde blok gebruik kunnen maken van ICT. Verschillende blokcoördinatoren reageerden positief op dit aanbod, maar het heeft ook in het afgelopen jaar niet geleid tot de start van leerprojecten. De belangrijkste reden hiervoor was dat de blokcoördinator het vaak al zo druk met het bestaande onderwijs had, dat de opzet van leerprojecten werd beschouwd als iets wat er bij komt. Aan leerprojecten kon men toen geen prioriteit geven. In de laatste maanden van het project is vooral gewerkt aan continuering van scholingsactiviteiten. Dit is in overleg met de directeur Onderwijs en de professionaliseringscommissie goed gelukt. Het draaiboek blijkt hierbij een goed hulpmiddel vooral omdat het de communicatie over de diverse activiteiten vereenvoudigd. Ook de aarzelend op gang gekomen aanzetten tot leerprojecten en ‘best practices’ zullen in het komende jaar stap voor stap verder worden ontwikkeld.

5


4

6

Conclusies en aanbevelingen

Conclusies Na de uitvoering van twee ICT-professionaliseringsprojecten kan geconcludeerd worden dat de professionalisering op ICT-gebied minder incidenteel geworden is. We hebben dit bevordert door een draaiboek (met wat, wanneer en hoe, zie bijlage) op te leveren. Dit draaiboek geeft aan welke activiteiten minimaal uitgevoerd worden en wat de mogelijkheden voor docentprofessionalisering mbt ICT de afdeling ICTO van ACTA in huis heeft en flexibel kan inzetten. In het draaiboek staat per scholingsactiviteit de hoeveelheid tijd die docenten nodig hebben geëxpliciteerd. Deze tijdsindicatie voor onderwijsontwikkeling kan helpen bij het inpassen van professionaliseringsactiviteiten of het vrijmaken van tijd ervoor. In dit project is door een aantal docenten van ACTA deelgenomen aan professionaliseringsactiviteiten op gebied van ICT in het onderwijs. Deels waren dit docenten die nog geen ervaring hebben met gebruik van ICT in hun onderwijs. De professionalisering had voornamelijk de vorm van workshops, waarin onderwijskunde en ICT-vaardigheden gecombineerd werden aangeboden. Om een aantal redenen (zie hoofdstuk 3) bleek het ook in het afgelopen jaar nog niet haalbaar om het leerproject als nieuwe vorm van docentprofessionalisering van de grond te krijgen, ondanks het voorwerk dat was gedaan waardoor het opzetten van leerprojecten dit jaar haalbaarder leek. De startfase was nu: - er waren contacten met blokcoördinatoren die komend studiejaar voor hun blok vormen van ICT-gebruik willen ontwikkelen - er is informatie verkregen over de thema’s waarvoor onder docenten interesse bestaat - er zijn nieuwe groepen docenten bereikt, bijv. de onderwijspraktijken, waarbij ook ideeën ontstaan zijn voor gebruik van ICT in het onderwijs, zoals bijvoorbeeld ter ondersteuning van de dagelijkse werkbesprekingen in de onderwijspraktijk. Belangrijkste redenen waarom het toch niet gelukt is: - beperkte inzet en aanzwengelactiviteit vanuit ACTA, door ziekte ICTO-adviseur en tijdsdruk docenten (d.w.z. de interesse en ideeën bij de docenten zijn er nog steeds, maar het wordt gezien als iets nieuws, iets erbij, in een tijd waarin die ruimte er niet is volgens de docenten). Het overleg met de begeleidingscommissie en de adviezen die daaruit kwamen heeft een positieve bijdrage geleverd aan het project. Met name de afstemming en aansluiting bij de professionaliseringcommissie van de faculteit is voor de continuïteit van de professionalisering op ICT-gebied van belang gebleken.

Aanbevelingen - De begeleidingscommissie heeft aanbevolen de beproefde methode van workshops en trainingen voort te zetten, maar daarnaast toch themagerichte onderwijsontwikkeling te stimuleren. Waarbij het wel belangrijk is te werken met kansrijke blokken en best practices te ontwikkelen om andere blokken te stimuleren. - Maak goed gebruik van het draaiboek en zorg voor een verdere uitwerking van de vraag: "Hoe zou de professionalisering van docenten bij ACTA er in de toekomst uit kunnen zien?" Het expliciteren van de hoeveelheid tijd die per docent beschikbaar is voor onderwijsontwikkeling zou kunnen helpen bij het inpassen van professionaliseringsactiviteiten of het vrijmaken van tijd ervoor.

6

7


Bijlage 1: Originele projectaanvraag AANVRAAGFORMULIER ONDERSTEUNING ONDERWIJSCENTRUM VU 2004 I

ALGEMENE GEGEVENS (in te vullen op maximaal één vel A4)

1. Administratieve gegevens • • • •

Faculteit/Dienst: ACTA Afdeling: werkgroep ICT&O Contactpersoon bij de faculteit/dienst: Dr. G.C.H. Sanderink Contactpersoon bij het ICT Onderwijscentrum: Drs. G.J. Los

2. Titel van de aanvraag Professionalisering & de onderwijskundige mogelijkheden van ICT 3. Samenvatting van de aanvraag Binnen ACTA is in 2003 mede dank hij ondersteuning van het Onderwijscentrum een professionaliseringsproject opgezet waarbij het uitgangspunt was een grote zelfwerkzaamheid van docenten en waarbij de leeractiviteiten zijn afgestemd op de behoefte van de docent. Hierbij werkt een team van docenten onder begeleiding van een leeradviseur aan de eigen professionalisering. Met name betreft het docenten die tot nu toe professionalisering op het gebied van ICT&O ontbeerd hebben. Het bleek dat in eerste instantie de behoefte aan de technologische ondersteuning het grootst was. Met een kleine, gevorderde groep wordt gewerkt aan de meer onderwijskundige impact van deze ontwikkelingen. Nu de docenten een grotere expertise hebben bereikt op technologisch gebied bestaat de behoefte aan begeleiding bij het onderwijskundig professionaliseren van deze groep. Middels een aantal eerdere projecten zoals “Het ontwerpen van frameprotheses” en “het ontwikkelen van een DLO voor het blok “Praktijk en Straling”” is er wel al een eerste aanzet gegeven. Nu dient de de onderwijskundige professionalisering over een breder front te worden begeleid. In dit vervolgproject werken docenten in groepen aan inbedding en verbreding van onderwijsvernieuwing, terwijl er ook gelegenheid is te netwerken en er actieve ondersteuning wordt geboden bij publicatie in vakbladen of tijdschriften. 4. Welke personen zijn betrokken bij de uitvoering van het project? Faculteit: naam

titel

functie

R. Kulk R. Kulk P. Koopman Docenten

Ing.

projectleiding ICT-onderwijskundige ICT ondersteuning Inhoudsdeskundigen

Drs.

afdeling

fte/week

ICT&O ACTA ICT&O ACTA ICT&O ACTA ACTA

0.05 0.10 0.10 0.40

ICT Onderwijscentrum: naam

titel

functie Onderwijskundige

afdeling

fte/week

ICT-Onderw.centrum

0.20

Begeleidingscommissie

7


8

De begeleidingscommissie bestaat uit: Dhr. G Sanderink, voorzitter van de werkgroep ICT & Onderwijs ACTA; Dhr. H Kersten, directeur onderwijs instituut: Dhr. R. Gorter, voorzitter commissie professionalisering; Mevr. B. Snijders Blok, onderwijskundige.

5. Wat is de beoogde startdatum? 1-9-2004 6. Wat is de totale looptijd van het project in maanden? 12 maanden

II

PROJECTBESCHRIJVING (maximaal 4 vel A4)

7. Geef een uitwerking van de inhoud van het project waarvoor een beroep wordt gedaan op het Onderwijscentrum. Vermeld hierbij expliciet de geoperationaliseerde projectdoelen en de beoogde resultaten. Aanleiding voor het project De rol van de (tandarts)docent is veranderd door het invoeren van de onderwijspraktijk voor het klinisch onderwijs waarbij meer studentgecentreerd onderwijs wordt gegeven. Verder wordt met de invoering van de BaMa en de implementatie van het opleidingsplan 2003 hard gewerkt naar competentiegericht onderwijs. Voor de eerste twee jaar van de Bachelor is het nieuwe curriculum ingevoerd, maar voor het derde jaar van de Bachelor en voor de Masterfase moeten de curriculumwijziging nog doorgevoerd worden. In samenwerking met andere, o.a. met ICTO-VU, zijn door de werkgroep ICTO van ACTA in de afgelopen jaren diverse onderwijsvernieuwingsprojecten uitgevoerd. Vaak is de onderwijsvernieuwing uitgevoerd voor één vak of deelgebied en in enkele gevallen is een methode, zoals de DigiCol ontwikkeld. De resultaten van deze projecten worden goed gebruikt binnen het vak waarvoor ze bedoeld waren, maar invoering bij vakken verloopt vaak nog moeizaam. In het jaar 2003/2004 zijn docenten in de gelegenheid gesteld om hun kennis over ICT-gebruik voor het onderwijs te ontwikkelen door deel te nemen aan diverse trainingen en gerichte ondersteuning tijdens leerprojecten. In dit lopende professionaliseringsproject (ICTO-prof) wordt naar verwachting een behoorlijk aantal docenten (± 60) getraind. Als resultaat van het nu nog lopende ICTO-prof project zijn er al enkele initiatieven bij de praktijkdocenten ontstaan, met name samenwerking bij kennisuitwisseling rond het vakgebied. Ook wordt verwacht dat aan het eind van het project er enkele groepen van docenten (gezamenlijk) aan vernieuwing van hun onderwijs zullen werken. Hoewel de doelen in het project wel gehaald worden zijn er ook enkele zaken die tegen vallen. Zo kwam het project minder snel dan verwacht op gang, omdat én invoering van de Ba/Ma én professionalisering wel een erg groot beslag op de tijd van docenten legt. Ook bleken docenten voornamelijk slechts in twee categorieën te vallen. Een grote groep, die weinig of geen ICT gebruiken (o.a. praktijkdocenten) en een aantal docenten die zeer regelmatig ict toepassen binnen hun onderwijs. Vooral de middengroep ontbrak en om meer betrokkenheid te krijgen is veel aandacht besteed aan de grote groep niet ict-gebruikers. Met het ICTO-prof project is een goede aangezet gemaakt tot deskundigheidsbevordering, maar een groot deel van de docenten zal zich nog verder moeten verdiepen en bekwamen in het omgaan met de onderwijskundige mogelijkheden van ICT. Ook is het nodig de initiatieven tot samenwerking verder te ondersteunen zodat een stevige basis ontstaat. Vervolg project In de hierboven beschreven situatie is al veel bereikt, maar liggen er nog duidelijke kansen tot verbetering op het gebied van continuïteit en inbedding. Dit nieuwe project beoogt een aantal samenwerkingsgroepen

8


9

van docenten op te zetten waarbij het uitgangspunt is een verbreding van onderwijsvernieuwingprojecten te bewerkstelligen en een vervolg te geven aan de deskundigheidsbevordering van docenten. Daarbij zal de zelfwerkzaamheid van docenten een grote rol spelen en de leeractiviteiten zijn gericht op de onderwijskundige aspecten van de implementatie van ICT toepassingen. Voor dit doel worden de initiatieven die in het ICTO-prof project ontstaan zijn verder begeleid en uitgebreid. Bij de samenwerkingsgroepen wordt gedacht aan de volgende initiatieven: In het nieuwe curriculum worden vakken geïntegreerd aangeboden rond een thema, maar het integreren van vakken vraagt meer dan ze gezamenlijk in een Blackboard-cursus onderbrengen. In het ICTO-prof project wordt een start gemaakt met het gezamenlijk werken aan drie onderwijsthema’s. Bij elk thema zijn verschillende vakdocenten en een coördinator betrokken. Er is dus een groep docenten die gezamenlijk het onderwijs verzorgd en een aantal van deze docenten behoren tot de groep actieve ict-gebruikers. De opgedane ervaring met deze thema’s in het ICTO-prof project kan goed gebruikt worden om de overige thema’s in de Bachelor aan te sturen. Vernieuwing van het onderwijs met behulp van ICT grijpt terug op eerder uitgevoerde pilotprojecten of bestaande “best practices”. Zo kunnen o.a. bijvoorbeeld eerdere ervaringen uit projecten als “Het ontwerpen van frameprotheses” en “het ontwikkelen van een DLO voor het blok “Praktijk en Straling” vertaald worden naar vergelijkbare onderwijssituatie. Als eerste keuze zal zoveel mogelijk een reeds ontwikkelde toepassing gebruikt worden, zodat verbreding ontstaat. De vakdocenten geven in verschillende jaren les en kunnen hun ervaring uit een ontwikkelgroep mee naar een volgend thema. Een concreet voorbeeld is het thema “Evidence based dentistry” uit het e 3 jaar. De coördinator heeft plannen om hierbij ict te gaan gebruiken. Naast de ondersteuning van het leerproces van studenten heeft dit als bijkomend voordeel dat ook de resultaten van de onderzoeksvragen die studenten beantwoorden vastgelegd kunnen worden, zodat op basis daarvan weer nieuwe vragen gesteld kunnen worden. Een vraag van de praktijkdocenten is hoe ze meer kunnen doen met de dagelijkse de werkbesprekingen die met studenten gehouden worden. Met name twee seniordocenten hebben belangstelling om de werkbesprekingen, te ondersteunen met ict, vast te leggen en eventueel casussen te selecteren voor hergebruik. Verder heeft men in de onderwijspraktijk ook belangstelling voor leren reflecteren op professioneel gedrag. En een groep docentmentoren zou als vervolg op het papieren portfolio voor de eerste twee studiejaren en de kleine digitale pilot, de verdere inbedding van het digitaal portfolio in de Bachelor vorm kunnen geven. Docenten, die actief aan de workshops in het ICTO-prof project hebben deelgenomen, gaan regelmatig in groepen kennis met elkaar uitwisselen, de werkwijze bij leertaken onderling afstemmen en problemen bespreken om zo tot een “ best practisch” te komen. Voorgesteld wordt om in het nieuwe project ca 10 ontwikkelgroepen te starten. In elk studiejaar van de Bachelor worden 1 tot 3 thema’s ondersteunt. De looptijd van de ontwikkelgroepen zal ca 3 maanden bedragen. Bij de start is begeleiding door de onderwijskundige adviseur vrij intensief, maar die wordt snel beperkt tot vraaggestuurde begeleiding. Bij evaluatie en publicatie wordt waarnodig actief hulpgeboden. Er zijn reeds een aantal docenten bekend, die belangstelling hebben om deel te nemen aan de ontwikkelgroepen. Dit zijn o.a.: C. van Loveren, MC Kersten, L. v. Loon, I. Aartman, A.G van Andel, M. v.d. Zwet, T.S. Ong. De verbreding van onderwijsvernieuwing wordt bevorderd doordat in de Bachelor met thema's gewerkt wordt waarin verschillen vakken zijn onder gebracht hierdoor is ook de spreiding over docenten van verschillende vakken aanwezig. Verder wordt actief naar verbreding gestreefd door thema's te begeleiden die zich richten op verschillende gebieden. Dus niet de docenten van Mens en Gezondheid 1 en vervolgens Mens en Gezondheid 2, maar juist een ander thema. Van de docenten uit Mens en Gezondheid 1 wordt ook verwacht dat ze de verworven kennis en vaardigheid toepassen in Mens en Gezondheid 2

9


10

Om de samenwerking succesvol te laten verlopen worden regel netwerkbijeenkomsten gehouden, zodat groepen van elkaar’s vorderingen kunnen leren en expertise kunnen uitwisselen. Docenten worden gestimuleerd de vernieuwingen van hun onderwijs niet alleen als “best practice” met collega’s te delen, maar ook de vernieuwing te evalueren en hierover te publiceren in relevante vakbladen, zoals European Journal of Dental Education. Uit publicaties over professionalisering blijkt dit een belangrijke motivatie aspect voor docenten en het projectteam zal op het punt van evaluatie en publicatie actieve ondersteuning bieden. Een andere mogelijkheid is publicatie in de vorm van “best practische” op bij voorbeeld de Edusite van SURF. De publicaties vormen een concreet doel in het project en gedacht wordt aan één of twee wetenschappelijke publicaties en twee of drie “best practices”. Als concreet resultaat komen er een aantal Blackboardcursussen rond thema's waarin een duidelijke structuur ontwikkeld is door docenten die integratie tussen vakken bevordert en door docenten toegepast wordt. Daarnaast zijn er concrete voorbeelden van onderwijsvernieuwing zoals groepsopdrachten, een model/opdracht voor evidence based denstistry of resultaten van een uitgevoerde digitaal portfolio pilot. Korte toelichting op leerprojecten De ontwikkelgroepen zijn een aangepaste vorm van leerprojecten, ook wordt het principe van leren op de werkplek gehanteerd. Ter verduidelijking hier een korte theoretische beschrijving zoals G. van Bergenhenegouwen die hanteert. Een leerproject kan men typeren als het organiseren van samenhangende leeractiviteiten door een groep medewerkers. In projectvorm worden activiteiten uitgevoerd om het werk te verbeteren en het doel is er van te leren. Leerprojecten worden ook wel beschouwd als een organisatievorm voor gezamenlijke leeractiviteiten. In HRD wordt het gezien als een oplossinggericht ontwerpproces met externe consistentie. In leerprojecten ligt de nadruk op informeel leren in tegenstelling tot het formele leren zoals vaak bij training en opleiding gebeurt. Cruciaal voor informeel leren is dat deelnemers de intentie hebben om te leren. Leren wordt gezien als een proces en het gaat daarbij steeds om leren in groepen. De sturing van het leerproces ligt bij de lerende zelf. Een leerproject kan ook gezien worden als een klein en tijdelijk netwerk. Bij het opzetten van een leerproject men moet erop bedacht zijn niet een training op de werkplek te ontwikkelen, maar een proces ingang zetten. In dit proces speelt naast de lerende en de opleider ook de leidinggevende een actieve rol. De rol van de opleider is meer adviseur en coach dan trainer. In leerprojecten worden 4 soorten onderscheiden • Verticaal leerproject: in opdracht van de leidinggevende wordt een leerproject ontworpen met transferbevorderende maatregelen voor de lerende. • Horizontaal leerproject: hierin heeft de lerende invloed op de beleidsvorming en de programmering van de leeractiviteiten. • Extern leerproject: is goed geschikt voor kennisdisseminatie binnen het eigen vakgebied. De rol van de opleider en leidinggevende is faciliterend. • Liberaal leerproject: hierin staat het individuele leren van groepsleden centraal met de daarbij behorende kennisuitwisseling binnen de groep Zie verder: Strategisch opleiden en leren in organisaties, Gerard Bergenhenegouwen, Wolter Noordhoff 2002 of HRD – Organiseren van het leren, Joseph Kessels, Samsom 2001.

8. Verantwoording aansluitend bij de criteria die als bijlage 1 bij de brief zijn gevoegd: 8.1. Facultair commitment 8.2. Projectstructuur 8.3. Onderwijskundig kader 8.4. Kwaliteit en disseminatie

10

11


Binnen ACTA maakt men zich sterk voor professionalisering van de organisatie, zoals dit beschreven wordt in een aantal richtinggevende documenten binnen de organisatie. Met de invoering van het nieuwe bama-curriculum wordt beoogd een competentiegestuurde opleiding aan te bieden waarin studenten evidence-based, met zich zelfstandig ontwikkelen tot kritische beroepsbeoefenaren. Dit vraagt om andere dan traditionele docentenrollen. De behoefte aan professionalisering van docenten wordt gedragen door de medewerkers van de ACTA werkgroep ICTO, door het onderwijsinstituut, de afdelingsvoorzitters en de decaan. In principe geschied deelname aan het professionaliseringstraject op basis van vrijwilligheid. Echter, tegelijk met het indienen van deze projectaanvraag is bij ACTA een systeem van loopbaanontwikkeling voor wetenschappelijk personeel gestart. Doel hiervan is docentprofielen te beschrijven bestaande aan reeksen competenties. Om als docent te worden bevorderd moet dan worden voldaan aan de eindkwalificatie behorend bij rang waarin men zich bevindt. Belangrijk onderdeel van die eindkwalificaties is professionalisering. Om docenten in staat te stellen zich te professionaliseren worden verschillende activiteiten ontwikkeld die worden gecoördineerd door de Commissie Professionalisering. Leden van deze commissie maken deel uit van het projectteam.

Door het kenmerk professionalisering van docenten past het project bij de geformuleerde speerpunten. Het project schept voorwaarden die toekomstig gebruik van ICT-leerprojecten bevorderen. Binnen de draagwijdte van het project liggen alle afdelingen binnen de faculteit. De ICT-leerprojecten zijn van belang voor het toekomstige scholings- en professionaliseringsbeleid. Tevens kan het als voorbeeld dienen voor andere ICTO werkgroepen. 9. Welke kosten zijn er met de uitvoering van het project gemoeid? Geef in een tabel volgens onderstaand schema aan welk deel van de kosten ten laste komt van de betrokken faculteit(en), voor welk deel een beroep wordt gedaan op personele ondersteuning door het Onderwijscentrum VU en wat de totale kosten zijn. Fac. in fte

# mnd

Projectleiding

0.05

12

onderwijskundige expertise

0.1

expertise ICT&O

0.1

12

Docent

0.4

12

Fac. In KEuro

ICT in fte

# mnd

0.2

12

PERSONEEL

MATERIEEL/SCHOLING Verbruiksmateriaal, software

2

(externe) cursussen

2

TOTAAL

0.65

0.2

11


12

10. Projectplanning Geef een globale planning van het project in maanden, met een overzicht van het type activiteiten, de voortgangsbeslissingen, voortgangsrapportages, implementatie en eindevaluatie. Voorbereiding De eerste 2 maanden worden gebruikt om de initiatieven uit het ICTO-prof project verder te ondersteunen en het opstarten van nieuwe groepen. Hieronder vallen voorbereidingsbijeenkomsten en planning van activiteiten Uitvoering e e De 3 t/m 10 maand wordt gebruikt voor het begeleiden ontwikkelgroepen. Waar nodig wordt training verzorgd. De onderwijsvernieuwing wordt geëvalueerd en er wordt ondersteuning geboden bij de voorbereiding van publicaties. Gedurende de uitvoering worden ca. 2 maandelijks netwerkbijeenkomsten georganiseerd. Afronding en evaluatie In de laatste 2 maanden van het project wordt geëvalueerd. De begeleiding van groepen wordt overgedragen of afgerond. Voor zo ver dit nog niet gebeurd is worden de publicaties ingediend en geplaatst. De laatste maand wordt gebruikt voor kennisdisseminatie, projectevaluatie en rapportage.

11. Ondertekening en datum. De aanvraag dient door of namens het faculteitsbestuur of het diensthoofd ondertekend te worden, alsmede voor akkoord door het Onderwijscentrum VU.

12


13

Bijlage 2: Overzicht draaiboek docentprofessionalisering en ICT Inleiding Afgelopen twee jaar (september 2003- augustus 2005) is een project uitgevoerd van de Werkgroep ICT&O ACTA en het Onderwijscentrum VU op gebied van docentprofessionalisering met betrekking tot ICT gebruik in het onderwijs. Vanuit deze ervaring is dit handboek opgesteld. Doel van dit draaiboek is om aan te geven welke activiteiten ten behoeve van docentprofessionalisering en ICT en onderwijs jaarlijks uitgevoerd kunnen worden voor een continuering van de professionalisering. Hierbij hebben we eveneens geprobeerd een realistisch beeld te geven van de inspanningen die per onderdeel nodig zijn. Ook zijn de gebruikte handleidingen, materialen en voorbeelden opgenomen of verwijzingen er naar. Kennis disseminatie De activiteiten hieronder worden in de loop van het jaar en met enige regelmaat uitgevoerd. Voor de Werkgroep ICT&O hebben de activiteiten als doel bekendheid te geven aan de werkzaamheden van de werkgroep, kennis te verspreiden, het peilen van interesse voor bepaalde ontwerpen en voorbereiding van nieuwe ontwikkeling. De activiteiten zijn voor docenten, naast kennis verspreiding, ook een gelegenheid om ideeën uit te wisselen. Docenten kunnen elkaar inspireren en de presentatie van voorbeeldonderwijs door docenten geeft de betrokken docent ook erkenning als initiatiefnemers van onderwijsvernieuwing. Bij de nieuwsbrief en de show&tell wordt met een vaste structuur gewerkt. Activiteit Inhoud

Doelgroep Voorbereiding Tijd ICTO Wanneer Tijd docent Activiteit Inhoud

Doelgroep Voorbereiding

Tijd ICTO Wanneer Tijd docent

Activiteit Inhoud


Onderwijsdag ACTA Presentatie van de werkgroep met als doel bekendheid te geven aan activiteiten voor het komende studiejaar. Eventueel aangevuld met inventariseren behoeftes / inschrijvingen workshops Alle docenten Ruimte in programma aanvragen. Stencil met activiteiten van aankomend jaar + intekenlijst. 2 uur voorbereiding, 20 min presentatie Augustus/september 20 min Show en Tell sessies Tijdens lunchbijeenkomst worden ontwikkelingen op ICT gebied uitgewisseld, daarbij is het de bedoeling dat docenten hands-on werken met nieuwe applicaties. Er worden ook enkele (ca 2) praktijkvoorbeelden door docenten gepresenteerd. Alle docenten Uitnodiging programma samenstellen, docenten vragen om presentatie te geven. Zaal reservering en lunchreservering Mobile Classroom reservering 4 uur voorbereiding, 1,5 uur show & tell bijeenkomst 1 a 2 keer per jaar 1,5 uur (incidenteel voorbereiding presentatie 1,5 uur)

Nieuwsbrief Divers, o.a.: over lopende projecten, gang van zaken bij ACTA, aankondigingen van trainingen, nieuwe ontwikkelingen, didactische aspecten, tips en trucs, enz. (zie ook sjabloon) Alle docenten, facultaire medewerkers Materiaal verzamelen, stukjes schrijven of laten schrijven.

13


Tijd ICTO Wanneer

Afhankelijk van inhoud van nieuwsbrief Vier maal per jaar.

Activiteit Inhoud

Docentenwegwijzer (website) Handleiding met wetenswaardigheden en mogelijkheden voor ICT in het onderwijs. Alle docenten Oud materiaal bekijken en aanpassen 8 uur Jaarlijks (in april/mei) 1 uur bladeren en incidenteel lezen

Doelgroep Voorbereiding Tijd ICT&O Wanneer Tijd docent Activiteit Inhoud Doelgroep Voorbereiding Tijd ICT&O Wanneer Tijd docent

14

ICT in docentenprofiel Gebruik van ICT in het onderwijs bij ACTA in het docentenprofiel opnemen/ behouden Alle docenten Oude profiel bekijken en eventueel aanpassen 2 uur Jaarlijks (in april/mei) incidenteel lezen

Basis professionalisering Deze activiteiten zijn gericht op ondersteuning van beginnende docenten en de trainingen vormen een onderdeel van het scholingstraject voor nieuwe docenten. Docenten maken kennis met de ICT-leermiddelen die ACTA gebruikt en met de werkgroep ICT&O. Na het volgen van de introductie kunnen afspraken worden gemaakt voor een vervolgtraject. Activiteit Inhoud


Tijd ICTO Wanneer Tijd docent Activiteit Inhoud

Doelgroep Voorbereiding Tijd ICTO Wanneer Tijd Docent

Introductie Blackboard en Studieweb Korte introductie ICT&O werkgroep, inloggen en wachtwoord wijzigen voor nieuwe medewerkers, wegwijs maken in gebruik van digitale leermiddelen o.a.: het Studieweb, de docentenwegwijzer en Blackboard. De Studieweb introductie is standaard onderdeel van de introductie voor nieuwe docenten en medewerkers. Nieuwe docenten, facultaire medewerkers Plannen in overleg met P&O Inlog gegevens aanmaken/controleren Oefencursus aanmaken Handleiding Blackboard printen 1 uur, 30 min voorbereiding ca. 3x per jaar 1 ½ uur en 30 min uitproberen Basisgebruik Blackboard en Studieweb Na een korte introductie en inloggen wordt de werkwijze bij ACTA toegelicht en gaan docenten zelf een eenvoudige cursuswebsite maken. Waarin onder andere aan de orde komt hoe men materiaal in Blackboard plaatst, hoe een mededeling te doen en hoe een opdracht te maken. De introductie is standaard onderdeel van het docentenprofiel voor theoriedocenten Alle docenten, facultaire medewerkers Oefencursussen aanmaken Handleiding bijwerken en printen 2,5 uur, voorbereiding 6 uur 1 of 2 keer per jaar (afstemmen op behoefte) 2 ½ uur en 2 ½ uur toepassing/gebruik

14


Activiteit Inhoud


Tijd ICTO Wanneer Tijd Docent

15

PowerPoint gebruiken in het onderwijs Werken met PowerPoint met veel aandacht voor onderwijs toepassingen, zoals colleges, werkgroepen en patiëntencasussen voor werkbesprekingen. In de workshop wordt rekening gehouden met de bestaande kennis van PowerPoint en de oefeningen worden afgestemd op de individuele docent. Alle docenten Voorbeelden controleren en actualiseren Handleiding bijwerken en printen Opdrachten actualiseren 2,5 uur, voorbereiding 3 uur Tweemaal per jaar in overleg met professionaliserings cie 2,5 uur workshop en 2,5 uur oefening en toepassing

Workshops De workshops worden jaarlijks aangeboden als verdiepingsmodules. Daarbij wordt rekening gehouden met de vraag van docenten en wordt het programma aangepast als er behoefte is aan andere programma’s of andere werkvormen. De ondersteuning is gericht vooral op groepen docenten en waar mogelijke worden terugkombijeenkomsten gepland, zodat ook voorbeelden van gebruik in het onderwijs of vragen die tijdens het gebruik ontstaan aandacht krijgen.

Activiteit Inhoud Doelgroep Voorbereiding

Tijd ICTO Wanneer Tijd Docent Activiteit Inhoud

Doelgroep Voorbereiding Tijd ICTO Wanneer Tijd Docent Activiteit Inhoud

Doelgroep Voorbereiding Tijd ICTO Wanneer

Blackboard en activerend onderwijs Voorbeelden van Blackboard gebruik bekijken, zelf een activerende werkvorm kiezen en oefenen met daarvoor benodigde Blackboard functionaliteiten. Alle docenten (met basiskennis van Bb) (Oefencursussen aanmaken) Voorbeelden controleren en actualiseren Handleiding bijwerken en printen 2,5 uur, voorbereiding 6 uur Afstemmen op behoefte 2 ½ uur en 2 ½ uur toepassing/gebruik Digitaal toetsen 1e dagdeel: Didactische achtergronden van toetsen en de mogelijkheden, feedback geven. Introductie en werken met de toetsmodule van Blackboard. 2e dagdeel: Concreet aan eigen digitale toets werken. De achtergronden van het gradebook en een geavanceerde toetsomgeving als Question Mark Perception. Alle docenten (met basiskennis van Bb) (Oefencursussen aanmaken) Handleiding toetsmodule in Blackboard uitprinten, Gradebook 2 x 2,5 uur, voorbereiding 6 uur Afstemmen op behoefte 5 uur workshop en 5 uur oefening en toepassing Groepsopdrachten digitaal ondersteund Introductie met werkvorm samenwerkend leren met digitale ondersteuning. Begeleiding bij het werken aan een onderdeel voor het eigen onderwijs m.b.v. deze werkvorm. Alle docenten (met basiskennis van Bb) Oefencursussen aanmaken Handleiding bijwerken en verspreiden 2 x 2,5 uur, voorbereiding 6 uur Afstemmen op behoefte

15


Tijd Docent

5 uur workshop en 5 uur voorbereiding, oefening en toepassing

Activiteit Inhoud

Video in het onderwijs met DiViDU Toelichting op het project en de werkvormen. Analyse of Reflectie module ontwerpen, oefenen met applicatie, opzetten van het onderwijs, video bewerken Alle docenten Account aanmaken, videofragmenten bewerken, werkwijze en onderwijsvorm voorbespreken. Handleiding bijwerken en verspreiden 1 uur voorbespreking, 2 ½ uur workshop, 1 uur evaluatie Afstemmen op behoefte 1 uur voorbereiding, 2 ½ uur workshop en 2 ½ uur, oefening en toepassing, 1 uur evaluatie



Activiteit Inhoud

Doelgroep Voorbereiding Tijd ICTO Wanneer Tijd Docent Activiteit Inhoud Doelgroep Voorbereiding


16

Casus in beeld Beeldmateriaal bewerken en kennismaking met fotobewerkings programma, waarbij ook aandacht is voor het verkleinen van foto’s en in PowerPoint gebruiken. Alle docenten Voorbeelden controleren en actualiseren Workshop in samenwerking met Vormgeving en Fotografie organiseren. 2,5 uur, voorbereiding 4 uur Afstemmen op behoefte, bv. onderwijsdag voor OWP in januari of in juli. 2,5 uur workshop, 2,5 oefening en toepassing Hulpprogramma’s als Acrobat, Respondus of nieuwe programma’s Korte uitleg en instructie over hulpprogramma’s. Docenten werken zelf met de toepassing, bijvoorbeeld een pdf of toets-bestand maken. Alle docenten, facultaire medewerkers Inventarisatie functie Materiaal en voorbeelden zoeken Handleiding samenstellen 1,5 uur, voorbereiding 8 uur Afstemmen op behoefte. 1,5 uur workshop en 1,5 uur oefening en toepassing

16

Projectverslag: Professionalisering & de onderwijskundige mogelijkheden van ICT

Recommend Documents