PROJECTHANDLEIDING Grenssituaties en emoties

PROJECTHANDLEIDING Grenssituaties en emoties Ieder mens komt in situaties te verkeren, die een grote verandering van zijn leven inhouden. Soms zijn deze veranderingen zo prettig dat we ze vieren, soms zijn ze dusdanig onprettig dat we eronder lijden. Sommige veranderingen zijn gewenst, andere niet of veel minder. Dit soort situaties, waarbij een bekende, vertrouwde situatie wordt verruild voor een onbekende, onvertrouwde, noemen we in vaktaal een grenssituatie. De positieve en gewenste grenssituaties maken het leven vaak erg de moeite waard, hoewel ze een enorme berg stress kunnen veroorzaken. Denk maar eens aan een huwelijk of aan het krijgen van een kind. De negatieve en ongewenste grenssituaties veroorzaken verdriet en pijn en dat maakt dat het een hele tijd kan duren voor je weer echt warm loopt voor het leven en je je gelukkig voelt. Dit project gaat over verdrietige grenssituaties, het gaat over rouw en over echtscheiding. Het gaat over verhuizen en afscheid moeten nemen. Het gaat over ziekte en angst. Kortom, het gaat over verdriet. Het is bijna onvermijdelijk dat je binnen jouw werk te maken krijgt met ingrijpende gebeurtenissen, of je nou op een kinderdagverblijf werkt, een N.S.O. of met jongeren in een bepaalde setting. Daarbij is het belangrijk dat jij de kinderen/jongeren en mensen om wie het gaat optimaal kunt begeleiden. Soms is het daarvoor ook noodzakelijk dat je bepaalde gebeurtenissen in jouw eigen leven een plek hebt gegeven waardoor je professioneel kunt reageren en begeleiden. Bij de workshop interdisciplinair gaan we bezig met het vormgeven van emoties in een korte voorstelling in beeld en geluid. De verschillende workshops kunnen je helpen om een waardevolle gesprekspartner en pedagogisch begeleider te zijn Hoe reageer jij bijvoorbeeld op de volgende zaken: -

-

Een kindje op jouw groep zegt: ‘Mijn pappa en mamma gaan scheiden want ze hadden altijd ruzie om mij’. De collega met wie je altijd alles deelt en met wie je heerlijk kunt werken vertelt jou dat ze kanker heeft en dat het er niet goed uitziet. Catherina van 9 jaar gaat verhuizen en ze ziet er vreselijk tegenop. Een jongen op jouw N.S.O. zegt: ‘Mijn opa is dood en nou gaan ze hem in de fik steken’. Een adolescent in het internaat waar jij werkt zegt: Sinds de scheiding van mijn ouders durf ik helemaal geen relaties meer aan. Tweejarige Goof heeft hersenvliesontsteking en ligt in het ziekenhuis. Zijn moeder komt wat spulletjes ophalen en vertelt al huilend hoe het met hem is. Een baby van wie de moeder is overleden klampt zich de hele dag met hart en ziel aan jou vast en krijst als ze wordt opgehaald.

Project Grenssituaties en emoties 2011-12

MBO Welzijncollege Hilversum

1

-

-

Een moeder ligt in scheiding en zegt: ‘Als die hufter de kinderen op komt halen, zeg maar dat -ie ze niet meekrijgt…’ Een collega krijgt een ernstig ongeval, er wordt gevreesd voor haar leven. Als collega’s zijn jullie allemaal verschrikkelijk overstuur. Een van de collega’s vraagt je: ‘Als het nou slecht afloopt, wat doen we dan hier aan rituelen en hoe vertellen we het de kinderen dan…?’ Een kind op jouw werk vertelt dat bij de buren de vader is overleden en zegt: ‘Hoe doen ze dat nou met hun twee auto’s?’ Een puber in jouw buurthuis is sinds zijn verkering afgelopen is al tien kilo afgevallen en maakt een hele depressieve indruk… ‘Mijn pappa heeft een nieuwe vriendin, maar dat is een slet, zegt mijn mamma. Weet jij wat een slet is?’ Dit gesprekje vang jij op terwijl je op het buitenplein loopt.

In het Sociaal Agogisch Werk begeleid je cliënten en vaak cliënten met een hulpvraag. Inmiddels is het wel duidelijk dat deze cliënten te maken kunnen krijgen met allerlei grenssituaties. In dit project kom je niet alleen meer te weten over deze grenssituaties, maar ook over hoe je in zo’n situatie moet handelen en welke hulpmiddelen je daarbij kunt gebruiken. Grenssituaties gaan bij het kind/de cliënt meestal gepaard met heftige emoties, zoals verdriet, woede, onmacht en schuldgevoelens. Het is niet eenvoudig mensen bij deze emoties te begeleiden. Om dit te vergemakkelijken zijn er de laatste jaren door de GGD, Bureau Jeugdzorg en allerlei stichtingen ‘verdrietkoffers/begeleidingskoffers’ ontwikkeld. In een dergelijke koffer vind je allerlei materiaal om te gebruiken bij het begeleiden van je cliënt(en). Je hoeft dan niet zelf het wiel uit te vinden. Helemaal handig als er sprake is van een heftige situatie! Aangezien het aanbod nog zeer beperkt is, gaan wij daar iets aan doen. Prestaties:

1: Maak een verdriet/begeleidingskoffer 2. Maak een activiteitenprogramma rondom het thema grenssituaties en emoties. 3. Maak een voorstelling aan de hand van minimaal drie verschillende kunstdisciplines, waarbij een gevoel wordt omgezet in beeld en geluid. Tijdens dit project maak je een verdrietkoffer/begeleidingskoffer waarin allerlei praktisch materiaal zit dat gebruikt kan worden als er sprake is van een van de volgende grenssituaties; ziekte, echtscheiding, afscheid of de dood/rouw. De verdrietkoffer/begeleidingskoffer ga je presenteren en aanbieden op je huidige praktijkinstelling. De koffer moet zo gemaakt worden dat hij direct klaar is voor gebruik in je praktijkinstelling. De inhoud moet geschikt zijn als hulpmiddel bij de verwerking van een grenssituatie bij een cliënt of cliëntengroep. De koffer bestaat uit verschillende onderdelen. Een aantal hiervan ga je zelf maken en verder ga je op zoek naar informatie.

2



Om de groep zoveel mogelijk verschillende informatie en kennis te geven worden de grenssituatiethema’s verdeeld over de gehele groep. Je kunt (zie F) zelf ook nog met voorstellen komen voor een onderwerp. In dit project wordt onderscheid gemaakt in de producten en eisen voor niveau 3 en voor niveau 4. Het is dus belangrijk dat je goed leest wat er van je verwacht wordt. Je werkt tijdens dit project individueel en zorgt voor de onderstaande producten: • •

Een unieke persoonlijk aangeklede verdrietkoffer/begeleidingskoffer van duurzaam materiaal. Een gedegen inhoud voor de verdrietkoffer/begeleidingskoffer, namelijk; 1. Een uitvoerige handleiding bij het gebruik van de koffer in het Nederlands . 2. Een handelingsprotocol. Dit is een geplastificeerd blad met tips voor het omgaan met de grenssituatie. 3. Twee creatieve begeleidingsactiviteiten (bijvoorbeeld een kaartspel, troostkaarten, handpop e.d.) met gebruikshandleiding. 4. Een lijst met literatuursuggesties. 5. Een lijst met muzieksuggesties. 6. Een cd-rom met daarop muziek en songteksten. 7. Een communiqué (voorbeeldbrief) in het Nederlands (en voor niveau 4 ook in het Engels) op papier en op de cd-rom. 8. Literatuur en/of films over het thema (romans, studieboeken, kinderboeken, vakbladen, speelfilms, documentaires). Na de presentaties kan dit materiaal terug naar de media- of bibliotheek. 9. Voor niveau 3: twee zelfgeschreven recensies. Eén over een roman of een studieboek en één recensie over een speelfilm of documentaire. Voor niveau 4: vier zelfgeschreven recensies, één over een roman, één over een studieboek, één over een speelfilm en één over een documentaire. 10. Bestaande informatie zoals gratis te verkrijgen folders/brochures over het thema en artikelen uit vakbladen over het onderwerp.

• Een Activiteitenprogramma rondom het thema “grenssituaties en emoties”. • Een voorstelling over een verliessituatie vanuit drie verschillende kunstdisciplines in beeld en geluid, deze voorstelling duurt minimaal 5 en maximaal 10 minuten en heeft als thema gevoel/verliessituaties. • Presentatie van de koffer op je stage en in de stamgroep. Prestatie-eisen: • De docent en praktijkbegeleider zijn betrokken bij de keuze van het onderwerp. • De koffer moet worden aangeboden en gepresenteerd aan het team (minstens twee collega’s) op je praktijkinstelling. Deze vullen een evaluatieformulier in. • Op je praktijkinstelling doe je passende thema-activiteiten, deze kunnen te maken hebben met je onderwerp, maar dat hoeft niet. Hiervoor maak je een Activiteitenprogramma (zie bijlage 1) en vul je voor niveau 3 vier en voor niveau 4 zes activiteitenschema’s in.



3

•

•

• • • • • • •

De student maakt in een groepje van vier personen een voorstelling over een verliessituatie a.d.h.v. drie verschillende kunstdisciplines, waarbij een gevoel wordt omgezet in beeld en geluid. De voorstelling duurt minimaal 5 en maximaal 10 minuten. Het uiterlijk van de koffer is uniek, duurzaam, past bij het gekozen thema en bij de ontwikkelingsfase van jouw doelgroep. De koffer bevat alle (10) bovengenoemde onderdelen. Alle onderdelen van de koffer zijn inhoudelijk toegespitst op de ontwikkelingsfase van de doelgroep. Je kunt bij elk onderdeel motiveren waarom het in een verdrietkoffer thuishoort en waarom het van toepassing is op de doelgroep. Elk onderdeel moet uitnodigen tot direct gebruik. De schriftelijke bijdragen zijn geschreven in helder en begrijpelijk Nederlands en indien van toepassing; Engels. Tijdens de twee presentaties bevat de koffer daadwerkelijk boeken en/of films over het thema. Na de presentatie kan dit materiaal terug naar de media- of bibliotheek. De presentatie in je stamgroep duurt 8 minuten en in de praktijkinstelling 15 minuten. De presentatie op je praktijkinstelling moet worden afgetekend en van commentaar voorzien door je praktijkbegeleider op het projectformulier.

Feedback: Je krijgt feedback op alle onderdelen van je prestatie van je praktijkbegeleider en je coach. Daarnaast krijg je persoonlijke feedback op je competenties en leerdoelen. Literatuur en materialen: Om de workshops te kunnen volgen moet je in het bezit zijn van: • Het ‘Vaardighedenboek SPW’ van C Burger en K. Schuitema (ISBN 9789055744084) • Van wieg tot hangplek, Praktijkgerichte ontwikkelingspsychologie door P. en M. de Bil • Pedagogisch kader 0 tot 4 jarigen. Plan van aanpak: • Bedenk goed welke verlieservaringen de doelgroep op jouw praktijkinstelling kan meemaken. Benoem de leeftijd en de doelgroep. •

4

Kies bijvoorbeeld een van de onderstaande grenssituaties: a. Ernstig ziek worden. b. Echtscheiding. c. Afscheid. d. Overlijden van een groepsgenoot. e. Overlijden van een ouder. f. Ander thema, na overleg met docent



•

Verdiep je in het gekozen onderwerp en doe onderzoek naar: - Het fenomeen verdrietkoffers/begeleidingskoffers. - Instanties en websites die helpen bij de gekozen grenssituatie. - De specifieke grenssituatie (oorzaken, gevolgen, symptomen). - Verwerkingsfasen. - Methoden/werkvormen bij grenssituaties (bijvoorbeeld spel, tekenen, knutsels, poëzie, kringgesprekken). - Het begeleiden van emoties. - Literatuur en vakbladen. - Films en documentaires. - Bestaande brieven en formulieren (communiqués).

•

Leg contact met een hulpverlenende instelling zoals de GGD, Bureau Jeugdzorg of een stichting die zich bezighoudt met het door jou gekozen thema. Maak een afspraak voor een bezoek om informatie in te winnen over het thema.

•

Leg contact met deskundigen op je praktijkinstelling en maak een afspraak voor een bezoek om informatie in te winnen over het onderwerp.

•

Maak een creatief vormgegeven verdrietkoffer/begeleidingskoffer, afgestemd op het thema en de doelgroep.

•

Maak de producten voor in je koffer.

•

Maak een activiteitenprogramma rondom het thema grenssituaties en emoties.

•

Bereid je creatieve presentatie in beeld en geluid voor met je groepje.

•

Maak een afspraak voor de presentatie op je praktijkinstelling. Je presenteert de koffer aan minimaal twee collega’s van de instelling en vraag om feedback met behulp van het projectformulier.

•

Presenteer je koffer in je stamgroep en evalueer met behulp van het projectformulier dit project met je coach.

Plaats van de prestatie: Op school en in de beroepspraktijk. Groepsgrootte prestatie: Je werkt individueel. Projectleider: Anita Ketel



5

WORKSHOP 1: Introductie De meeste mensen weten zich geen houding te geven tegenover mensen die in een grenssituatie terecht zijn gekomen. Wat moet je zeggen? Waarover moet je praten? Hoe kun je deze mensen helpen? Om cliënten methodisch te kunnen begeleiden zijn er door de GGD, Bureau Jeugdzorg en stichtingen ‘verdrietkoffers’ ontwikkeld. Je ontdekt in deze workshop wat verdrietkoffers precies zijn en vooral hoe je daarmee kan werken. De opstart voor het project ‘De verdrietkoffer/begeleidingskoffer’ ziet er als volgt uit: 1. Inleiding door de projectleider in de congreszaal met alle deelnemers. Aan de orde komt wat verdrietkoffers/begeleidingskoffers zijn en hoe ermee wordt gewerkt in de welzijnssector en het onderwijs.Je krijgt in een lokaal nadere informatie over het project. De projectbegeleider neemt de projecthandleiding met je door. 2. Je werkt aan de zelfstandige werkopdracht. Je verdiept je in wat er tijdens dit project van je wordt verwacht. De projectbegeleider is in de buurt om je te helpen. Resultaat: • Je kent het fenomeen verdrietkoffer/begeleidingskoffer en weet hoe hiermee wordt gewerkt in de welzijnssector. • Je bent op de hoogte van de inhoud en eisen van het project. • Je bent op de hoogte van de inhouden van de workshops. • Je hebt inzicht in alle mogelijke grenssituaties en hebt een grenssituatie gekozen. • Je hebt het resultaat van de zelfstandige werkopdracht ingeleverd bij de projectleider. Duur: 1 X 2 lesuren

WORKSHOP 2: Grenssituaties Een verdrietige grenssituatie grijpt in iemands totale leven in. De cliënt gaat vaak anders tegen zichzelf, anderen en de maatschappij aankijken. Hoe iemand een grenssituatie ervaart is medeafhankelijk van de reacties van de omgeving. Vaak heeft men een lange weg te gaan in de richting van het leren accepteren van de verliessituatie. Zelf heb je ook vast grenssituaties meegemaakt. Zo kan een (verplichte) verhuizing voelen als een grenssituatie, maar ook het verbreken van een kortstondige relatie. Soms is het nog veel ingrijpender, bijvoorbeeld als iemand in je persoonlijke omgeving overlijdt, of als je ouders gaan scheiden.

6



Verdrietige grenssituaties doen per definitie pijn. Ze maken je angstig, brengen je van je stuk en maken je emotioneel. Soms zelfs als je dat niet wilt zijn omdat het niet uitkomt, bijvoorbeeld in je werk of anderszins. Wanneer je cliënten wilt begeleiden bij een grenssituatie (verliessituatie), dan is het belangrijk dat jij jouw eigen ervaringen een plek geeft zodat je in staat bent professioneel te handelen. Met opzet hebben we het hier niet over ‘verwerken’. Als je recent een zeer verdrietige grenssituatie hebt ervaren kost verwerken tijd. En die tijd moet je ook nemen. Ondertussen gaat het leven echter door en moet je je dus ook professioneel ontwikkelen. Hierbij is het dan ook belangrijk je eigen ideeën, gevoelens en opvattingen over grenssituaties onderzoekt en je eigen gevoelens naloopt. In deze workshop onderzoek je dus wat het betekent voor de cliënt/cliëntengroep om de gekozen grenssituatie te moeten doorstaan en te verwerken. Daarnaast leer je je eigen gevoelens en ideeën over sterven, dood, rouw, echtscheiding en andere grenssituaties scherp te stellen en een duidelijke plek te geven. Op deze manier kun je in de toekomst cliënten beter begeleiden bij eventuele grenssituaties. De leerwinst uit deze workshop kun je verwerken in het handelingsprotocol. Een handelingsprotocol bevat belangrijke informatie over hoe te handelen als groepsleider in de betreffende grenssituatie. Het protocol is een geplastificeerd A4 met tips over hoe je kan/moet omgaan met een cliënt/cliëntengroep. Het bevat in elk geval een omschrijving van de gekozen grenssituatie, wat de situatie betekent voor het slachtoffer en de directe omgeving en wat deze mensen nodig hebben aan zorg, ondersteuning en hulp van een groepsleider. Inhoud: • Kenmerken van een grenssituatie • Beleving van een grenssituatie • Verwerking • Signaleren van een grenssituatie • Omgaan met een grenssituatie als groepsleider • Omgaan met eigen emoties • Praten over dood/rouw/verlies, echtscheiding en afscheid Resultaat: • Je bent in staat de inhoud van de workshop te verwerken in een handelingsprotocol. • Je kent de begrippen grenssituatie, verliessituatie, crisissituatie, trauma, depressie, posttraumatische stressstoornis, acceptatie. • Je bent in staat onderzoek te doen naar de factoren die van invloed zijn op de manier waarop iemand een verliessituatie ervaart. • Je bent in staat lastige/gevoelige onderwerpen als ziekte en dood bespreekbaar maken. • Je bent in staat een aantal veelvoorkomende gevoelens en reacties na een verlies te beschrijven. Duur: 7 x 2 lesuren (grens.)



7

WORKSHOP 3: Projectbegeleiding en de eisen voor bij Communiqué, recensies, literatuur, muziek en films Tijdens projectbegeleiding kun je natuurlijk over het gehele project vragen stellen. Wel is het de bedoeling dat je je dit keer vooral richt op vragen die jij beantwoord moet hebben om aan de resultaten toe te komen zoals ze hierbij (als workshop 3) beschreven staan. Nederlands en Engels heb je namelijk in het 2e jaar afgerond en hier ga je laten zien dat je deze vakken voldoende beheerst. Dit vraagt dus in het derde jaar een heel actieve houding tijdens de projectbegeleiding en goede zelfstandigheid. Alvast wat tips en suggesties: Je moet oppassen dat de verdrietkoffer/begeleidingskoffer geen overkill aan informatie wordt. En omdat je de instelling niet allerlei boeken en films cadeau kan doen moet je de informatie wel verkleinen. Ook is het erg belangrijk dat het duidelijk is hoe je de koffer kan gebruiken. Wat kan hij/zij bijvoorbeeld doen met al die hulpmaterialen, folders en boeken? Wat is er aanwezig voor een doelgroep van deze leeftijd? Hoe maak je op de juiste manier contact met de ouders/familie bij deze grenssituatie? Waar staat iets over het informeren van collega’s? Welke teksten gaan over het begeleiden van de groep of over individuele begeleiding? De pers komt er aan, wat is nu mijn taak? Het vertellen van slechts nieuws, zijn daar tips voor? Hoe kan ik omgaan met de culturele verschillen in mijn groep? Waar staat iets over de financiële consequenties of administratieve zaken? Kortom; de gebruiker van jouw verdrietkoffer/begeleidingskoffer moet weten HOE de inhoud van de koffer toegepast kan worden in de groep kinderen/cliënten. Een goede handleiding is daarom onontbeerlijk. In deze workshop kun je dus actief vragen stellen over het maken van een handleiding en over het selecteren van het materiaal dat je in de koffer wilt doen. Tevens hoort elke verdrietkoffer/begeleidingskoffer een communiqué te bevatten. Een communiqué is een brief die naar ouders/familie of naar collega’s binnen de instelling wordt verstuurd met informatie over de betrokken persoon en wat er georganiseerd gaat worden om als instelling de grenssituatie het hoofd te bieden. Soms past er bij jouw onderwerp geen communiqué, in overleg met je docent kijk je wat voor een brief of informatie jij wel toe kunt voegen. Aangezien veel mensen in onze regio Engelstalig zijn vertaal je het communiqué ook in het Engels (niveau 4).

8



Tijdens deze project bijeenkomsten is het mogelijk vragen te stellen en te werken aan bijvoorbeeld: de verzamelde informatie (studieboeken, werkboeken, brochures, folders, speelfilms, documentaires, romans, vakbladen) over de gekozen grenssituatie kritisch lezen en beoordelen. Daarna schrijf je over één boek en één film of documentaire een recensie. Deze recensies komen in de koffer. Bij je literatuur- en bronnenonderzoek hoort ook een speurtocht naar muziek over de gekozen grenssituatie. Deze speurtocht resulteert in een handige lijst met muzieksuggesties. De gebruiker van de verdrietkoffer kan dan aan de hand van deze lijst snel bepaalde nummers selecteren en eventueel gebruiken in zijn groep. Er is ontzettend veel muziek te vinden die je kunt gebruiken bij het helpen verwerken van grenssituaties. Denk bij het thema ziekte aan het nummer Jesus To A Child van George Michael. Ook over het thema echtscheiding worden veel nummers gemaakt, bijvoorbeeld Family Portrait van Pink. De tekst van No Bravery van James Blunt gaat over afscheid. Over het thema overlijden zijn enorm veel nummers geschreven. Bijvoorbeeld: Waarom, waarom van Ernie en Bert voor peuters, Time To Say Goodbye van Andrea Bocelli of nummers van Marco Borsato (Alles kwijt, Voorbij, De bestemming, Nooit meer een morgen) en ten slotte Mijn vader is een ster van Kinderen voor Kinderen. Inhoud: De student stelt zelf actief vragen over zaken die met bovenstaande beschrijving te maken hebben. Bijvoorbeeld over: • Hoofdzaken/bijzaken en samenvatten van teksten • Grenssituaties in songteksten • Handleiding • Communiqué Resultaat: • Je bent in staat recensies in helder en begrijpelijk Nederlands te schrijven. • Je bent in staat een lijst met muziek/film en literatuursuggesties samen te stellen die past bij de gekozen doelgroep en grenssituatie. • Je bent in staat een cd-rom samen te stellen met daarop een aantal songteksten en de bijbehorende muziek. • Je bent in staat een uitvoerige handleiding te maken voor het gebruik van de koffer. • Je bent in staat de handleiding te schrijven in helder en begrijpelijk Nederlands. • Voor niveau 4: je bent in staat het communiqué te vertalen in het Engels. • Je bent in staat het communiqué te schrijven in helder en begrijpelijk Nederlands. • Je hebt passende materialen uitgezocht en bent in staat om je selectie helder te motiveren.

Duur: 7x 2 lesuren projectbegeleiding



9

WORKSHOP 4: De koffer en de thema-activiteiten rondom de inhoud. Een verdrietkoffer/begeleidingskoffer moet qua inhoud passen bij de doelgroep maar qua uiterlijk natuurlijk ook. De gebruiker moet met de koffer meteen de aandacht trekken van de groep waaraan hij/zij zijn/haar begeleiding rondom de grenssituatie komt aanbieden. Een verdrietkoffer/begeleidingskoffer mag dus best een blikvanger zijn. Tijdens deze workshop ga je een door jou uitgezochte of gekochte koffer zo aankleden dat deze aansluit bij jouw onderwerp. Aangezien de koffer echt gebruikt moet kunnen worden, moet het van duurzaam materiaal zijn gemaakt. Daarnaast, zoals je in de introductieworkshop hebt gezien, zitten er in een verdrietkoffer enkele begeleidingsmaterialen. Aan de koffers voor het basisonderwijs zijn meestal handpoppen toegevoegd. Een kikker voor de onderbouw bij het boekje ‘Kikker en het vogeltje’. Een schildpad voor de bovenbouw, omdat deze zo mooi kan laten zien wat er gebeurt als jij je verdrietig voelt: hij trekt zichzelf terug onder zijn veilige schild en komt pas weer naar buiten wanneer het daar weer veilig is. Voor oudere kinderen of pubers kunnen er emotiekaartjes in, of een gedichtenbundel waarbij je deze als aanleiding kunt gebruiken om te vertellen over eigen emoties. Je kunt deze spelen of handpoppen gebruiken als gesprekshulpmiddel bijvoorbeeld zo’n schildpad die pas weer naar buiten komt met zijn koppie als hij zich weer wat veiliger voelt: Kinderen herkennen dit. Ook zij gaan naar hun kamer, gooien de deur dicht, zetten de muziek hard aan en willen alleen gelaten worden. Zo kun je aan de kinderen vragen wat er moet gebeuren voordat de schildpad weer uit zijn schild komt. Door middel van dit soort creatieve materialen kun je informatie krijgen over wat het kind zelf nodig heeft. Daar kan je dan weer op inspelen. Begeleiden van cliënten met behulp van creatieve materialen is dan ook het thema van deze workshop. Je gaat twee materialen ontwikkelen die je kunt inzetten bij het begeleiden van cliënten die in de door jou gekozen grenssituatie verkeren. Je kunt denken aan een kaartspel, een herinneringsboekje/-spel, een poppenspel, troostkaarten, een handpop, patchwork met de klas, een brief laten schrijven of een tekening maken voor hun vader en moeder in het geval van echtscheiding, ballonnen oplaten met een laatste wens, waardenkaarten, een rouwkaart maken, een collage over emoties, mandala’s of maak bijvoorbeeld zelf een kort filmpje. Bij deze materialen schrijf je een bijlage waarop vermeld staat hoe ze als creatieve begeleidingsactiviteit kunnen worden ingezet.

10



Daarnaast ga je oefenen met activiteiten die je ook zou kunnen doen als je werkt met de verdrietkoffer. Misschien pak je een ander thema omdat er op dit moment (gelukkig!) geen sprake is van grenssituaties op je werkplek. Het belangrijkste is dat je activiteiten doet met je doelgroep. Inhoud: • Werkvormen • Gebruik maken van materialen en middelen • Ontwikkelingsmaterialen • Methodische vaardigheden • Activiteitenprogramma. • Werken met het schema ‘Kleine activiteit’

Resultaat: • • • • • •

Je bent in staat om creatieve materialen te ontwikkelen passend bij de doelgroep, fase van ontwikkeling en de gekozen grenssituatie. Je weet hoe je de ontwikkeling van jouw cliënten kunt bevorderen door middel van adequate werkvormen (materialen en creatieve activiteiten). Je bent in staat mensen te stimuleren de bovengenoemde activiteiten op te pakken bij het verwerken van een grenssituatie. Je kunt een activiteitenprogramma opstellen aan de hand van een duidelijk begeleidingsdoel. Je bent in staat aan de hand van ingevulde activiteitenschema / plan van aanpak vier/zes activiteiten uit te voeren op je praktijkinstelling. Je hebt je gekozen koffer creatief aangekleed passend bij jouw thema

Duur: 7 x 2 lesuren (rea)

Workshop 5: Interdisciplinair Je hebt het hier al vaak gehoord op de opleiding; om een ander te kunnen helpen moet je eerst jezelf goed leren kennen. Oftewel, om je in een ander te kunnen verplaatsen, is het noodzakelijk dat je begrijpt hoe jij als mens de wereld tot nu toe hebt ervaren. Geldt dit ook voor verliessituaties? Moet iemand in je directe omgeving zijn overleden, om te kunnen begrijpen wat dit voor een ander kan betekenen? Kunnen alleen die hulpverleners zich verplaatsen in de emotie van kinderen van gescheiden ouders die dit zelf ook hebben meegemaakt? Emoties zijn soms moeilijk onder woorden te brengen. Waar denken we eigenlijk aan als we het hebben over het woordje scheiding? Dit is voor iedereen anders. In deze workshop ga je jezelf (ver)plaatsen in een verliessituatie. Je gaat ontdekken wat een verliessituatie voor jezelf en voor een ander kan betekenen en zet dit om in beeld en geluid. Dit kan zijn aan de hand van muziek, drama, dans, film etc. Door een emotie tastbaar te maken en hier zelf onderdeel van te zijn, heb



11

je in ieder geval voor jezelf helder welke associaties jij legt met een verliessituatie en hoe de emoties er voor jou uitzien. Je werkt in de lessen toe naar de presentatie die je met je groepje gaat verzorgen. Het onderwerp kan toevalligerwijs hetzelfde zijn als waar je voor bezig bent met de koffer maar dat hoeft niet. We beginnen met oefeningen aan de hand van de verschillende disciplines, waaronder muziek, drama, dans en film/fotografie. Vervolgens ga je zelf actief aan de slag met jullie stuk en bekijken we in de les wat wel en niet werkt. Inhoud: • Verliessituatie in beeld en geluid • Expressieoefeningen • (Her)ontdekken creatieve disciplines: drama, muziek, dans, film/fotografie • Ruimte • Organisatie en voorbereiding Resultaat: • De student kan emoties omzetten in beeld en geluid en is daarbij zijn eigen instrument • De student heeft ervaren op welke wijze de creatieve disciplines elkaar kunnen aanvullen om tot een sterk geheel te komen • De student kan buiten kaders denken en creativiteit breder zien dan het uitvoeren van activiteiten, of het maken van een toneel/muziekstukje voor en met de doelgroep • De student kan onder woorden brengen wat hij/zij wil laten zien en hoe dit aan te pakken • De student maakt een bewuste keuze voor een ruimte in en om school en een goede voorbereiding t.b.v. de presentatie • De student maakt in een groepje van maximaal 4 personen een presentatie van minimaal 5 en maximaal 10 minuten, a.d.h.v. minimaal drie verschillende kunstdisciplines, waarbij een gevoel wordt omgezet in beeld en geluid. Deze presentatie vindt plaats in de laatste 2 bijeenkomsten. Lesduur 7 x 2 lesuren (act.)

12



Bijlage 1: stappenplan activiteitenprogramma. 1. 2.

Maak een uitvoerige doelgroepanalyse(zie instructie periode 1) Inventariseer de wensen/behoeften van de cliënt of clienten.

• Verzamel informatie over de cliënt/clienten Informatie verzamelen doe je door gesprekken te voeren, observaties, dossier onderzoek en theorie te bestuderen. Kies minimaal 2 informatiebronnen. • Stel de begeleidingsvraag vast. Beschrijf de begeleidingsvraag of de begeleidingsbehoefte van het kind/de jongere op het gebied waar je informatie over hebt verzameld. • Stel het begeleidingsdoel vast. Beschrijf je begeleidingsdoel SMART. (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden).

3.

Maak een activiteitenprogramma. • Beschrijf 4 (niv.3) of 6 (niv. 4) verschillende activiteiten en zet dit in een programma. -

-

Beschrijf kort de activiteiten die je gaat inzetten om je (begeleidings) doel te bereiken. Betrek (zo mogelijk) de cliënt(en) bij het bedenken van de activiteiten. Beschrijf waarom je deze activiteiten uitgekozen hebt, Beschrijf welke samenhang er is tussen de activiteiten. Beschrijf de volgorde waarin de activiteiten aangeboden worden. Beschrijf hoe de activiteiten aansluiten bij de visie van de instelling. Beschrijf hoe de activiteiten aansluiten bij de doelgroep.

3. Maak een plan van aanpak • Vul voor iedere activiteit een activiteitenschema “kleine activiteit” in (bijlage 2). • Beschrijf met welke omgevingsfactoren/omstandigheden je rekening houdt (ruimte, groepsproces, weer, cultuur, ontwikkelingsfase, e.d) Houd bij het bedenken van de activiteiten rekening met de CLES ontwikkelingsgebieden: Cognitief, Lichamelijk, Emotioneel, Sociaal,



13

Schema: ‘Kleine activiteit’ Naam activiteit

Soort activiteit Tijdsduur Beginsituatie Aantal deelnemers

Doelgroep Doel van de activiteit Cognitief

Lichamelijk

Sociaal

Emotioneel

Uitvoering Pedagogische visie Plaats Materiaal Opstelling Planning Opbouw

Inleiding Uitleg Voorbeeld Afronding met doelgroep Veiligheid/milieu/ ARBO Knelpunten

14



Evaluatie Inschatting doelgroep

Doelen

Middelen

Organisatie

Begeleiding

Evaluatie met Doelgroep



15

PRESENTATIEFORMULIER BEROEPSPRAKTIJK De Verdrietkoffer/begeleidings koffer Naam deelnemer: Praktijkadres: Praktijkbegeleider: Tijdens de presentatie van jouw verdrietkoffer aan je praktijkinstelling worden de volgende prestatie-eisen en deelcompetenties besproken en afgevinkt door je praktijkbegeleider: Vraaggericht werken: Ik ken de levensfase en heb kennis van mijn doelgroep. Ik kan de activiteiten afstemmen op de levensfase van mijn doelgroep. Prestatie-eisen: Het uiterlijk van de koffer is uniek, duurzaam, past bij het gekozen thema en bij de ontwikkelingsfase van jouw doelgroep. Alle onderdelen van de koffer zijn inhoudelijk toegespitst op de ontwikkelingsfase van de doelgroep. Methodisch handelen Ik werk volgens plan om de eisen van mijn taken te behalen. Ik stel mijn planning zo nodig bij. Ik kan een activiteitenprogramma opstellen wat afgestemd is op de levensfase van de doelgroep en de begeleidingsvraag van de doelgroep. Prestatie-eisen: De praktijkbegeleider is betrokken bij de keuze van het onderwerp. De presentatie op de praktijkinstelling duurt ongeveer 15 minuten. Een activiteitenprogramma afgestemd op de doelgroep en de begeleidingsvraag. Begeleiden: Ik gebruik werkvormen. (Waaronder materialen, activiteiten, omgeving, die aansluiten bij de ontwikkelingsfase van de doelgroep) Prestatie-eisen: Je kunt bij elk onderdeel motiveren waarom het in een verdrietkoffer thuishoort en waarom het van toepassing is op de doelgroep.

16



Elk onderdeel moet uitnodigen tot direct gebruik. Rapporteren: Ik gebruik begrijpelijk en correct Nederlands en Engels in mijn mondelinge en schriftelijke rapportages.

Prestatie-eisen: De koffer moet worden aangeboden en gepresenteerd aan het team (minstens twee collega’s) op je praktijkinstelling.

Feedback van praktijkbegeleider naar aanleiding van de presentatie: ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Praktijkbegeleider:


Handtekening:


17

FEEDBACK op de KOFFER en de presentatie PRESENTATIE

WERKGROEPBESPREKING

Handtekening projectbegeleider

18


Handtekening deelnemer


PROJECTFORMULIER ‘grenssituaties en emoties’ BOL PW Niveau 3 /4

2010

(verdriet/begeleidingskoffer) Naam:

Klas:

Loopbaanbegeleider:

1

Kerntaak 1 werkproces 1.1 inventariseert de situatie en wensen van het kind/de jongere. Kerntaak 2 werkproces 2.4: biedt het kind/de jongere ontwikkelingsgerichte activiteiten aan. Prestatie 1: maak een verdriet / begeleidingskoffer Competentie Beoordelingscriteria Product O V Onderzoeken Je gebruikt verschillende bronnen om informatie te verzamelen met betrekking tot het onderwerp van de koffer. Hierdoor wordt duidelijk hoe je Je koffer ziet er verzorgd, creatief, hierop kunt inspelen in de opvang/instelling. professioneel en passend uit voor het gekozen thema en sluit aan bij de Materialen en Je kiest spel en speelmateriaal die aansluit bij de behoeften en ontwikkelingsfase van jouw doelgroep. middelen inzetten ontwikkeling van het kind/de jongere. Je gebruikt de materialen effectief en vindingrijk, zodat de ontwikkeling van het kind/de jongere gestimuleerd wordt. Kerntaak 3.8 evalueert de werkzaamheden. Formuleren en Je verwerkt en registreert zorgvuldig alle benodigde gegevens. Alle Alle schriftelijke bijlagen zijn in foutloos rapporteren schriftelijke bijlagen zijn kernachtig, volledig, inzichtelijk en zijn in foutloos Nederlands geschreven. Nederlands geschreven. Niveau 4: 1 communique foutloos Engels Kerntaak 2 werkproces 2.1: biedt het kind/de jongere opvang Kerntaak 2 werkproces 2.4: biedt het kind/de jongere ontwikkelingsgerichte activiteiten aan Materialen en middelen

Je kiest spel en speelmateriaal die aansluit bij de behoeften en ontwikkeling van het kind/de jongere. Je gebruikt de materialen effectief Je koffer bevat alle onderdelen Zoals en vindingrijk, zodat de ontwikkeling van het kind/de jongere gestimuleerd ze genoemd staan in de handleiding wordt.



19

Project: “grenssituaties en emoties” Naam:

Competentie Aandacht en begrip tonen

2 Klas:

Loopbaanbegeleider:

Beoordelingscriteria Product Je toont betrokkenheid bij het kind en de ouders/vervangende opvoeders Handelingsprotocol voor het omgaan en luistert actief en herkent wanneer het kind het moeilijk heeft, zodat ze met grenssituaties de nodige ondersteuning kan bieden.

O

V

Omgaan met Je toont respect voor verschillende achtergronden van kinderen/jongeren veranderingen/aan en je bent in staat om vragen of problemen vanuit diverse gezichtspunten passen te bekijken zodat de eigenheid van het kind/de jongere gerespecteerd wordt. Kerntaak 3 werkproces 3.1 werkt aan deskundigheidsbevordering en professionalisering van het beroep Leren

Vakliteratuur lezen. Je toont interesse in nieuwe ontwikkelingen in jouw eigen vakgebied. Je vraagt actief om feedback en gebuikt het als een kans om te leren en te verbeteren.

Niveau 3: twee recensies, roman/studieboeken en speelfilm/documentaire

Niveau 4: vier recensies, roman, studieboek, speelfilm en documentaire. Kerntaak 3 werkproces 3.1 werkt aan deskundigheidsbevordering en professionalisering van het beroep. werkproces 3.6 voert beleidsmatige taken uit. Competentie Beoordelingscriteria O Je neemt een duidelijk standpunt in bij jouw voorstellen en onderbouwt dit Je hebt de koffer gepresenteerd op Niveau 4 3.6 Overtuigen en met steekhoudende argumenten. passende wijze en met gebruikmaking beïnvloeden van de materialen zoals je deze erin hebt gedaan. Je kunt je keuzes motiveren en 3.1 Je deelt jouw expertise met collega’s en andere deskundigen middels verband leggen met de grenssituatie en Vakdeskundigheid beroepsmatige discussies, zodat jouw expertise bijdraagt aan de de doelgroep. toepassen professionalisering van het beroep. Kerntaak 3 werkproces 3.1 werkt aan deskundigheidsbevordering en professionalisering van het beroep.

20



V

Leren

Je vraagt om feedback. Je toont interesse in nieuwe ontwikkelingen in jouw eigen vakgebied. Je vraagt actief om feedback en gebuikt het als een kans om te leren en te verbeteren. Je stelt concrete ontwikkeldoelen en past nieuw geleerde competenties toe in jouw werk zodat je op een actieve manier jouw deskundigheid vergroot.

Project: “grenssituaties en emoties” Naam:

De presentatie in de praktijk is professioneel verlopen en de ingevulde feedbackformulieren ( door ten minste 2 personen) van uit je stage bevestigen dit.

3 Klas:

Loopbaanbegeleider:

Prestatie 2: schrijf een activiteitenprogramma rondom grenssituaties en emoties. Kerntaak 1 werkproces 1.1 inventariseert de situatie en wensen van het kind/de jongere Kerntaak 1 werkproces 1.2 Stelt een activiteitenprogamma op Kerntaak 1 werkproces 1.3 Maakt een plan van aanpak Competentie Beoordelingscriteria Product O Op de behoeften Je heb vooraf de behoeften en verwachtingen van het kind/de jongere Het activiteitenprogramma voldoet aan en verwachtingen en/of zijn ouders/vervangende opvoeders geïnventariseerd. Hierdoor is de eisen van bijlage 1. van de klant duidelijk geworden hoe je binnen de mogelijkheden van de richten dienstverlening, kan inspelen op de situatie en de wensen van het kind/de jongere. Plannen en organiseren

V

Je hebt ruim van te voren de activiteiten gepland die goed op elkaar afgestemd zijn. Je hebt rekening gehouden met de mogelijkheden zodat het activiteitenprogramma uitvoerbaar is en aansluit bij de wensen en behoeften van de kinderen/jongeren.

Samenwerken en overleggen Formuleren en rapporteren

Je hebt meningen en ideeën van kinderen/jongeren gevraagd en hen gestimuleerd input te leveren voor het activiteitenprogramma. Je hebt een nauwkeurig en volledig plan van aanpak opgesteld zodat de Uitwerking van de in de praktijk ouders/vervangende opvoeders, collega’s en het kind/de jongere precies uitgevoerde activiteiten zijn volgens het weten welke ontwikkeling wordt nagestreefd. schema “kleine activiteit” uitgewerkt (bijlageVoor niveau 3 vier activiteiten en voor niveau 4 zes activiteiten Prestatie 3: Een voorstelling aan de hand van minimaal drie verschillende kunstdisciplines Kerntaak 1 werkproces 1.1 inventariseert de situatie en de wensen van de cliënt Kerntaak 2 werkproces 2.1 Biedt het kind/de jongere opvang



21

Op behoeften en Je toont hiermee aan dat je je kunt richten op de behoeften en verwachtingen van verwachtingen van de het kind/de jongere. Je maakt hiermee duidelijk dat de klant richten je kunt inspelen op de situatie en de wensen van het kind/ de jongere en zijn ouders/verzorgers. Aandacht en begrip tonen

22

Je toont hiermee aan dat betrokkenheid kunt tonen, je je kunt inleven in de gevoellens van het kind/de jongere.



De student maakt in een groepje van maximaal 4 personen een presentatie van minimaal 5 en maximaal 10 minuten aan de hand van minimaal 3 verschillende kunstdisciplines, waarbij een gevoel wordt omgezet in beeld en geluid. Deze presentatie vindt plaats in de laatste 2 workshop bijeenkomsten.

Feedback “grenssituaties en emoties” Presentatie

Werkgroepbespreking

Feedback Nederlands

Handtekening projectleider Handtekening student



23

PROJECTHANDLEIDING Grenssituaties en emoties

Recommend Documents