project Stimulering LOB

Project Stimulering LOB Postbus 8282 / 3503 RG Utrecht / T 030 232 48 00 / F 030 232 48 48 [email protected] / www.vo-raad.nl/stimulering-lob / www.lob-vo.nl

project Stimulering LOB

Ouders en school

praktijkverhalen, interviews en antwoorden

project Stimulering LOB

R

In deze brochure vindt u 6 verschillende praktijkverhalen, interviews en antwoorden op diverse vragen hoe scholen, en ouders omgaan met LOB in de school en hoe ouders, leerlingen zo goed mogelijk te betrekken bij de school en de loopbaan ontwikkeling van hun kind. Schoolleiders, decanen, ouders en een leerling vertellen over hun ervaring en aanpak hoe ouders bij school te betrekken of hoe ouders zelf het initiatief hebben genomen op school en komt er bijvoorbeeld een leerling aan het woord over hoe zei vindt dat haar loopbaanbegeleiding is verlopen. Deze praktijkverhalen maken deel uit van de ondersteuning die het Project Stimulering LOB van de VO-raad aan scholen biedt. Op de website van het project, www.lob-vo.nl, vindt u naast praktijkverhalen onderzoek, instrumenten, tips de LOB-scan. De LOB-scan is een belangrijk instrument bij het maken van een kwaliteitsslag op het LOB-beleid in uw school. De scan is onderverdeeld in vier peilers: ‘Visie & Beleid’, ‘Oriëntatie & Begeleiding’, ‘Organisatie’ en ‘Samenwerking’. Het is mogelijk zelf uw praktijkverhaal op de site te zetten en uw ervaring kennis te delen op de site. Deze publicatie is gemaakt in opdracht van Project Stimulering LOB van de VO-raad. Meer informatie vindt u op www.lob-vo.nl. Tekst  Martijn Laman Poughkeepsie Producties  Ontwerp  OSAGE / communicatie en ontwerp, Utrecht  Druk  Fennema Drukkers Utrecht, 2012

Inhoudsopgave Voorwoord

5

Ouderbetrokkenheid bij LOB

6

Vraag & Antwoord

8

Schoolkrant voor ouders

10

Als ouderbetrokkenheid (nog) niet vanzelf spreekt

13

Quotes

14

De kwaliteit van ouderbetrokkenheid

16

Tips en activiteiten

18

Participerende ouders in Zeist

20

Ouders over ouderbetrokkenheid

22

‘LOB: de hele school moet zich verantwoordelijk gaan voelen voor die volgende stap op een levenspad.’ Henk Steins p schoolleider, Stedelijke sg Nijmegen

4 

Voorwoord

Met plezier presenteren we de brochure ouders en school. In deze brochure vindt u praktijkverhalen, interviews en vragen aan de ouder, de decaan, schoolleider en of leerling. Hoe betrek je ouders bij de studiekeuze van hun kind en wie beïnvloedt deze studiekeuze? De decaan op school, de mentor, leeftijdgenoten, maar vooral ook de ouder die het kind al langer kent dan vandaag. Uit onderzoek blijkt dat ouders belangrijke beïnvloeders van studiekeuze zijn en dat leerlingen met name met hun ouders spreken over keuzes en mogelijkheden.

Het is niet makkelijk ouders bij de school te betrekken maar wellicht is LOB wel dé ingang naar een betere samenwerking. Zowel de school als de ouder hebben hetzelfde doel: de juiste loopbaan­keuze voor de leerling/je kind te bewerkstelligen en het talent van de leerling / je kind zo goed mogelijk te benutten. Hoe als school en ouders dit doel te bereiken en zo samen te werken dat iedereen daar beter van wordt. Niet alle antwoorden zult u vinden in deze brochure maar we hopen wel dat u geïnspireerd raakt en (nog) meer de samenwerking met ouders zoekt. Veel leesplezier! Projectteam stimulering LOB

Ouders worden nog te weinig betrokken als het gaat om de begeleiding van hun kind. Enerzijds omdat zij zelf verwachtten dat het op school allemaal wel geregeld wordt. Er zijn immers lessen en een methode voor leren kiezen en loopbaanoriëntatie? Bovendien is het onderwijs en de mogelijkheden die er zijn zo complex dat ouders door de bomen het bos niet meer zien. Maar misschien heeft de decaan, mentor en of schoolleider wellicht het idee dat ze het allemaal alleen moeten doen.

Ouders en school  5

Ouderbetrokkenheid bij LOB

Hoe kunnen middelbare scholen, ouders en verzorgers hun handen ineenslaan bij de loopbaanontwikkeling van scholieren? Hoe kunnen zij profiteren van elkaars ervaringen, inzichten en deskundigheid, op zo’n manier dat het kind optimale keuzes kan maken? Het is algemeen bekend dat pubers moeite hebben met kiezen, zeker als het over hun toekomst gaat. Studeren, werken of eerst een jaartje reizen? Ze hebben vaak geen idee wat de consequenties van hun keuzes kunnen zijn. Er wordt gewikt, gewogen en getwijfeld. Er zijn zo veel leuke studies, zoveel leuke beroepen en zoveel kansen. Hebben ze uiteindelijk een keuze gemaakt, dan kan de studie alsnog behoorlijk tegenvallen. Sommigen kappen er binnen een paar maanden al weer mee. Het is daarom niet verwonderlijk dat de overheid middel­ bare scholen uitdaagt om nog meer activiteiten te ontplooien om de loopbaanbegeleiding van scholieren in goede banen te leiden. Daar hoort ook het betrekken van ouders bij de school­loopbaan van hun kinderen bij. Ouders staan immers dicht bij hun kinderen, hebben ze opgevoed en maken ze dagelijks mee. En hoewel ouders over het algemeen minder ‘in beeld’ zijn op de middelbare school dan op de basisschool, willen ze graag actief betrokken worden bij de loop­ baanoverwegingen van hun kinderen. De vraag is alleen hoe alle

6 

partijen tot een vruchtbare samenwerking kunnen komen. We hebben immers te maken met pubers, die niet altijd gesteld zijn op de bemoei­zucht van hun ouders, laat staan dat zij ze op hun school willen tegenkomen. We hebben te maken met middelbare scholen die hun eigen loopbaanprogramma volgen. Niet in de laatste plaats moeten we rekening houden met wensen en ambities van ouders die het beste willen voor hun eigen kind. Dat leidt soms tot botsingen en onbegrip. Toch kunnen scholen en ouders een krachtig duo vormen bij de ondersteuning van kinderen bij hun loopbaankeuze. Ieder van­ uit hun eigen rol als ‘deskundige’ kunnen zij elkaar aanvullen en versterken. Wanneer ouders en school zich samen verantwoordelijk voelen voor de opvoeding en het goede verloop van de onderwijs­ loopbaan van een kind, komt de leerling het beste tot zijn recht. Annemiek Kessel en Marion van Hoof Makers van de hulpkaarten ‘Ouderbetrokkenheid bij LOB’

WT_LOBhulpkaart Ouderbetrokkenheid_2.indd 1 WT_LOBhulpkaart Ouderbetrokkenheid_1indd.indd 1

Ouders en school  7 20-12-11 // 51 13:35 20-12-11 // 51 13:35

Ouderbetrokkenheid bij LOB; praktisch aan de slag! Samenwerking p ouderS en verzorgerS Activiteiten

Doel

Vorm

Gesprekken met leerling en ouders

ouders betrekken bij profielkeuze van hun kind. wederzijdse verwachtingen over het kind uitspreken. inzichten naast elkaar leggen en vergelijken.

Loopbaangesprek met de leerling en ouders over keuze in: Profiel, Sector, Stage, vervolgstudie

mentoren nemen de ruimte om ervaringen en inzichten over de ontwikkeling van het kind met ouders te bespreken. om een helder beeld te vormen moet informatie vanuit thuis en school gekoppeld worden. Hierin kunnen grote verschillen bestaan.

versterken van de vertrouwensrelatie tussen school en ouders. een gezamenlijk breed beeld vormen van de leerling.

10­minuten gesprekken met docenten

de mentor en ouders spreken wederzijdse verwachtingen uit. e­mailadressen worden uitgewisseld. informeer de ouders juist ook wanneer het goed gaat met hun kind.

ouders en school leren elkaar (steeds beter) kennen. wederzijdse verantwoordelijkheid bewerkstelligen.

kennismaking mentor

Ouderbetrokkenheid bij LOB Samenwerking p ouderS en verzorgerS

Contactmomenten in iedere fase van: oriënteren, verkennen, verdiepen, beslissen

Gedeelde verantwoordelijkheden

vraag ouders hoe zij thuis over de keuze van profiel, sector, stage en vervolgstudie van hun kind hebben gesproken of spreken. Leerlingen leggen hun loopbaanactiviteiten in iedere fase vast in een dossier. geef ouders inzicht in de leerlingenverslagen en laat ze die ondertekenen. Hulpmiddelen: digitaal dossier , elektronisch doorstroom dossier 3. Deskundigheid

met elkaar schoolloopbaan van de deze leerling door. erkenningwanneer voor alle investeringen van leerling,van ouders in de schoolloopbaan eenen leerlingneem een keuze voordeprofi el, verantwoordelijkheid voor LoB wordt primair gedragen door de welke stappen, activiteiten en inzichten hebben geleid tot de school. sector, stage of vervolgstudie gemaakt moet worden, is er volop beweging school. de decaan, mentor, klassendocent of leerlingbegeleider zal gemaakte keuze(s)? afsluiten van het loopbaanproces. binnen de driehoek. de school zal zich samen met zijn ouders vanuit zijn deskundigheid en expertise de leerling en zijn ouders zijn de we leerling tevreden?en wat kan beter?

eindgesprek

zo goed mogelijk inspannen om ieder naar de juiste plek te verwijzen. zij

Tips & Adviezen 1. 2.

begeleiden in het loopbaanproces. deze vertegenwoordiger van de

zaleneen beroep op het vermogen van de leerling en de ouders om elkaar?”, hun school kent de leerling in de schoolcontext. de afstand tot de leerling ga altijd vanuit partnerschap het contact met de leerling ouders aan. doen “waarin hebben we elkaar nodig?”, “wat verwachten we van “waarmee is de leerling het meest geholpen?” verantwoordelijkheid vanuit eigen kracht en overtuiging te dragen. daarbij vanuit een professionele houding geeft belangrijke informatie voor de nodig altijd àlle ouders uit, ook van leerlingen waarmee het goed gaat. goed presterende leerlingen zijn ook belangrijk! ga ook in contact met de afwezige ouders. die zal de school rekening moeten houden met de onderlinge verhoudingen, loopbaanbegeleiding. uiteraard is de deskundigheid van de school niet verbinding is betekenisvol voor de leerling. toewijding elkaar endoet. bijbehorende verantwoordelijkheden. oneindig en zullen ouders en school als partners moeten samenwerken. geef ouders het gevoel dat zij ertoe doen en geef hen het gevoel dat aan hun kind ertoe Straal waardering en respect uit voor deHeldere keuzes van elke leerling. dit vergroot de communicatie over en weer en vertrouwen in elkaar zijn daarbij van vertrouwensband. geef in ieder contact met de leerling en ouders hen erkenning voor belang. de investeringen en voor hoe zijdrie het proces ervaren.thema’s: “Jullie hebben al veel geïnvesteerd om …” , “ik merk, essentieel we onderscheiden belangrijke “it takes a village to raise a child”. dat u moeite heeft met …”, “ik zie dat je tijd nodig hebt om …” ontdek samen de kracht achter de boodschap die je als weerstand ontvangt. ouders in weerstand komen op voor zichzelf en hun kind en dat is gezond gedrag! vertaal de 1. Emotionele betrokkenheid als de van ‘the village’ hun verantwoordelijkheden kennen en kritiek van ouders naar behoeften door positieve tegenvragen te stellen. “als ik het goed begrijp, wilt u….”, “klopt het dat u verwacht dat….”, “zullen we bewoners samen kijken naar vanuit de (sterke) emotionele band tussen ouder en kind blijven ouders nemen, naar elkaar luisteren en elkaar helpen en ondersteunen krijgt de wat nodig is om…?” Toon oprechte interesse voor de visie en verwachtingen van altijd de ouders in het loopbaanproces. welke conclusie u gekomen?”, “Hoe kunnen we onze verwachtingen op op de eerste plaats in de“Tot hiërarchie. voor bent de loopbaanbegeleiding leerling ruimte om zichzelf te ontwikkelen. de kracht van de school ligt in elkaar afstemmen?” betekent dit, dat je de ouders nooit mag veroordelen voor hun mening, haar pedagogische én didactische deskundigheid. de kracht van de ouders ouders willen graag invloed hebben op het keuzegedrag van hun kinderen. Het is echter een hele kunst om die invloed positief aan te wenden. want het is beslist geen of keuze, al vind je dat ouders hun kindgesprekken emotioneel te kort ligt in de liefde en toewijding aan hun zoon of dochter en het streven naar uitgemaakte zaak dat ouders de meest objectieve adviseursgedrag en begeleiders zijn. ook Bespreek in workshops en individuele de verwachtingen en ambities t.o.v. hun kind doen. het beste voor hun kind. en geef feedback.

Twee praktische en informatieve hulpkaarten ‘Ouderbetrokkenheid bij LOB’ kunnen ter inspiratie dienen om die doelen te bereiken. Deze kaarten zijn gemaakt als hulpmiddel in de loopbaanbox van het project stimulering LOB en geven een helder beeld van het nut om ouders te betrekken bij de onderwijsloopbaan van hun kinderen en bevatten veel praktische adviezen en handige tips om direct mee aan de slag te gaan. De kaarten kunt u downloaden op www.lob-vo.nl 3. 4. 5.

6. 7.

2. Verantwoordelijkheid drs. Annemiek van Kessel (Van Kessel Select en auteur Studiekeuzegids, Help uw kind op weg) en Esther Bressers-van Goch (Ortho Consult) ouders zijn primair verantwoordelijk voor de opvoeding en ontwikkeling van hun kind in een veilige omgeving. vanuit respect voor de verantwoordelijkheidshiërarchie van de ouders zal de school tijdens het loopbaanproces zorgdragen voor de leerling. ouders zullen moeten vertrouwen op passende begeleiding en adviezen vanuit de school en de school handelt vanuit gedelegeerde opvoeding namens de ouders.

drs. Annemiek van Kessel (Van Kessel Select en auteur Studiekeuzegids, Help uw kind op weg) en Esther Bressers-van Goch (Ortho Consult)

Vraag & Antwoord Mariet van de Ven is locatiedirecteur van het Nijmeegse Kandinsky College, én ouder van dochter Lotte. Lotte heeft een traject achter de rug met twee afgebroken studies, maar lijkt nu haar weg te hebben gevonden. Volgend jaar wil ze International Sports, Management & Business gaan studeren.

Ouder Mariet

?

Dochter Lotte

“Mijn dochter wilde al lang geneeskunde studeren. Ze is geïnteresseerd in gezondheid, heeft zich breed georiënteerd, meegelopen met een huisarts en we hebben ’t er thuis veel over gehad. Haar keuze leek logisch, paste bij het beeld dat we van haar hadden, en zij van zichzelf. Toen ze werd uitgeloot, koos ze voor biomedische wetenschappen.”

Hoe verliep de oriëntatie op de studiekeuze?

“Van kleins af aan wilde ik Geneeskunde studeren, arts worden. Daar was mijn loopbaanoriëntatie op gericht. Achteraf gezien had ik een tunnelvisie. Door dat sterke beeld van wat ik ging doen, was het lastig om oprecht verder te kijken. Ik oriënteerde me wel breder, maar vooral omdat anderen zeiden dat dat nuttig was. Vanwege de loting.”

“Het liep niet. Toen koos ze, bewust, Oudheidkunde. Minder dan gebrek aan interesse, bleek daar dat vooral het academische totaalplaatje haar in deze fase niet lijkt te passen. En dat speelt op elke universiteit. Dat was een bittere pil, maakte haar onzeker. Nu studeert ze een jaar niet. Het beste wat haar kon overkomen: afstand nemen.”

Hoe pakte die keuze uit?

“Ik werd uitgeloot. En de twee volgende studies mis­ lukten. Ten opzichte van ‘ideaalbeeld’ Geneeskunde viel alles tegen. Daarbij bleek de stap van Wijchen naar Amsterdam groot. Het kostte moeite om mijn leven er op te bouwen. Samen met die tegenvallende studies werd het zo steeds aantrekkelijker om mijn sociale leven voorrang te geven.”

“Dat is lastig, als je geen signalen krijgt, die twijfel oproepen. Misschien speelde mee dat mijn man in de gezondheidszorg zit en het gros van haar vrienden een wetenschappelijke studie koos. Bewust of onbewust, mensen zijn gevoelig voor hun omgeving. Lotte zelf was ook overtuigd, maar er zat nog een laag onder.”

Heeft u de kink in de kabel, achteraf, aan zien komen?

“Bij ‘derde keus’ Oudheidkunde twijfelde ik in mijn achterhoofd al of het zo’n goed idee was. Die twijfels hield ik voor de buitenwereld verborgen, zelf stopte ik ze weg. Ik wilde bewijzen dat het kon lukken en wilde mijn leven in Amsterdam niet veranderen. Zo leek doorstuderen nog de beste optie.”

8 

Ouder Mariet

?

Dochter Lotte

“Het kan dat ze het meer wilde willen, dan dat ’t zo was. De werkelijkheid bleek anders dan gedacht. Ze is op haar achttiende uit huis gegaan. Dat is heftig, je bent los van je vertrouwde omgeving, ontdekt nieuwe facetten van jezelf. En opeens ben je een andere ‘ik’ dan voorheen en blijkt je interesse toch niet zo sterk. Dat was het keerpunt.”

Hoe kwam het dat die logische keuzes toch niet de juiste bleken?

“Het praktische gedeelte van de studies viel me tegen. Zelf bezig zijn, dat maakte Geneeskunde voor mij zo aan­ trekkelijk. Van Oudheidkunde heb ik me maar een beperkt beeld kunnen vormen, omdat de tijd om te beslissen zo kort was. Ik koos er vooral voor om maar niet te hoeven stoppen met studeren in Amsterdam.”

“Dat is moeilijk. Na de eerste studie heb ik geprobeerd Lotte te helpen uitvinden wat er nu precies niet bij haar paste. Of ik daar voldoende in geslaagd ben, weet ik niet. Soms vergt ’t gewoon tijd om jezelf te leren kennen. Onze andere dochter koos direct goed, terwijl we haar hetzelfde benaderden. Persoonlijkheid speelt ook een rol.”

Zou u het anders hebben kunnen aanpakken, dit alles wetend?

“Na mijn eerste jaar had ik kunnen besluiten om te stoppen met studeren en eerst nog eens goed om mij heen te kijken. Anderzijds heb ik me zo op sociaal vlak kunnen storten op dingen waar ik straks veel profijt van kan hebben. Nu werk en sport ik een jaartje, daarvan heb ik nog geen moment spijt gehad.”

“Mijn dochter vond ’t prima dat ze vragen kreeg over wie ze is, wat ze kan. Maar ze kwam niet te weten hoe je dat dan doet. Hét dilemma van pubers is de worsteling met identiteit. Scholen kunnen ervoor zorgen dat ze die worste­ling echt kunnen aangaan. Mede door ouders meer bij LOB betrekken. Lotte is achteraf blij dat we meedachten.”

Hoe kunnen scholen hier beter mee omgaan?

“Als het gaat om de aanpassing aan mijn nieuwe leven, heb ik van school uit niet veel begeleiding gehad. Maar ik vraag me af in hoeverre scholen leerlingen kunnen voor­ bereiden op het studentenleven. Het is zo’n andere wereld, dat ook een goeie voorbereiding je geen reële voorstelling zal geven. Je moet het vooral ondergaan.”

School en ouders  9

Schoolkrant voor ouders Zes vragen aan Jaap-Willem Caron, hoofdredacteur van het BoniOuderBulletin (BOB) en ouder van een leerling op het Utrechtse St. Bonifatiuscollege

1

2

3

Wat is het BoniOuderBulletin?

Hoe zou de BOB een onderwerp als LOB aansnijden?

Wat kan de BOB naar ouders, dat het Bonifatius niet kan?

“Kort gezegd voorziet het BoniOuder­ Bulletin ouders van de leerlingen op het Bonifatius van informatie en nieuwtjes over de school. Maar ook leraren lezen het bulletin graag. Het komt drie keer per jaar uit ineen oplage van 1700 stuks: met ieder rapport komt een BOB mee. De BOB is een activiteit van de Ouderraad en wordt volledig bekostigd uit de ouderbijdrage. De redactie bestaat uit zeven gemotiveerde, betrokken ouders die de hele totstandkoming verzorgen. Daarom zijn er alleen druk­ kosten. Vanwege die drukkosten denk ik wel dat een bulletin in deze vorm eigenlijk alleen mogelijk is op grotere scholen.”

10 

“We kunnen er een hoofdartikel over loopbaanoriëntatie van maken. Daarin brengen we het onderwerp in kaart, geven we aan welke websites handig zijn, wat je van de decaan kunt verwachten, enzovoorts. Meteen daarna zouden we ouders aan het woord laten, in de rubriek ‘Ouders over…’. Denk aan ouders die vertellen over hun eigen loopbaanoriëntatie en leerlingen van nu tips geven. Zo leggen lezers makkelijk de link tussen zichzelf en het onderwerp. We vinden het belangrijk dat ouders zelf hun licht laten schijnen over de onderwerpen, omdat andere ouders zich daar het beste in kunnen her­ kennen. En natuurlijk leren ze er wat van.”

“De makers zijn zelf ouders: we spreken hen op een andere manier aan. En omdat we de doelgroep van binnenuit kennen, sluit de informatie in de BOB goed aan bij hun be­ hoeften. De BOB heeft een gezond kritische houding en houdt ouders op de hoogte van het reilen en zeilen op school, zonder dat mooier te maken dan het is. Die onpartijdig­ heid heeft de school nu eenmaal niet. Wat ook meespeelt is dat veel redacteurs een achtergrond hebben in de journalistiek of de vormgeving. We zijn dus gewend om in een stijl te schrijven die de doelgroep aan­ spreekt. Na de brugklas hebben ouders steeds minder contact met school, en hun kinderen vertellen er het liefst zo min mogelijk over. Met de BOB blijven ouders toch op de hoogte van wat er speelt.”

Voor de loopbaanontwikkelingen van hun kind kunnen ouders ook terecht op een aparte site van het boni: boni.dedecaan.net

4

5

6

Hoe legt het bulletin inhoudelijk de link naar ouders?

Wat draagt het Bonifatius bij?

De BOB zit zelfs op Facebook:

“Als redactie voelen we goed aan welke onderwerpen onder ouders leven en welke onderwerpen hen aanspreken, zoals de profiel­keuze, veiligheid op school, of ‘het perfecte kind’. Kenmerkend is dat we in elke BOB ouders aan het woord laten. Ouders die dat lezen herkennen zich in de ervaringen van die ouders met bepaalde onderwerpen en kunnen er vaak ook van leren. Daarnaast is het belangrijk dat het bulletin een vlotte stijl en aantrekkelijke vormgeving heeft. Om uit te vinden wat onze lezers van het blad vinden en op de hoogte te blijven van de onder­ werpen die ze er graag in terugzien, doen we periodiek lezersonderzoek.”

“Schoolleiding en leraren leveren vooral input voor het vaste hoofdartikel. Daarin komt altijd beleid van de school aan bod, dat voor ouders relevant is. De school krijgt daarbij de gelegenheid om het beleid uit te leggen, bijvoorbeeld over hoe het zit met alcohol op schoolfeesten of mobieltjes in de klas. Als we dat willen, kunnen we leraren interviewen. Het vergt soms wel wat arbeid om de juiste input te krijgen, maar over het algemeen werkt de school goed mee. De rector is ook best trots op de BOB. De school vindt het een hoogwaardig ouderbulletin en een nuttig instrument voor betrokkenheid. Ook op open dagen wordt er dankbaar gebruik van gemaakt, als promotiemiddel om nieuwe ouders te informeren.”

www.facebook.com/BoniOuderBulletin

“Inderdaad. Daarmee willen we ouders tussentijds op de hoogte houden over de totstandkoming van het nieuwe nummer: welke onderwerpen komen er aan bod, welke oud-leerling wordt geïnterviewd? Het voor de redactie een communicatiemiddel om te laten weten waar we mee bezig zijn. Ouders worden zo hopelijk nieuwsgierig naar het volgende nummer. De Facebook-pagina staat nog wel wat in kinderschoenen, de kring volgers wordt steeds groter, maar het is nog een nieuwigheid.”

Ouders en school  11

R “Aanwezigheid van ouders op onze ouder­avonden is nog niet vanzelfsprekend. Bij een recente avond over de profielkeuze kwam vijfentwintig procent niet opdagen. Die mensen laten we altijd persoonlijk weten waarom we waarde hechten aan hun komst. Maar het ontbreekt ons aan tijd en middelen om consequent in gesprek te gaan met iedere ouder die niet opdaagt.” Patrice Linscheer p decaan & docent Bredero College, Amsterdam

12 

“Het zou bij LOB helpen als mentoren meer ruimte hadden voor individuele gesprekken” Als ouderbetrokkenheid (nog) niet vanzelf spreekt Op het Amsterdamse Bredero College leggen relatief veel ouders de verantwoordelijkheid voor de loopbaanoriëntatie van hun kind sec bij de school neer. Dat komt deels door cultuurverschillen, vertelt decaan Patrice Linscheer: “Soms zijn ze van huis uit niet anders gewend. Dat nemen we niemand kwalijk. Maar we vragen wel of ze hun houding willen veranderen om er gezamenlijk iets moois van te maken. Waarbij de kern is, dat school en ouders hetzelfde doel nastreven. Want ouderbetrokkenheid kent alleen voordelen.”

Willen en kunnen

Iemands persoonlijkheid en niveau spelen evengoed een rol bij betrokkenheid: “Of het nu gaat om taalbeheersing, wiskunde of moderne loopbaankeuzes: sommige ouders kunnen minder onder­ steuning bieden dan we wensen. Of ze doen het op een andere manier: het komt voor dat een vader de keuze van zijn dochter niet accep­ teert. Dan helpt het, als ik het verhaal bij de keuze vertel.” Vaak is ouderbetrokkenheid een alles-of-niets-verhaal: “Als je ’t persoonlijk vraagt, ziet elke ouder het nut ervan in, maar een deel

stuit op ‘praktische hindernissen’. Toch willen wij álle ouders over­ tuigen van hun rol in de loopbaankeuzes van hun kind, of ze nu fulltime werken, of er alleen voor staan. Afdwingen kan niet, wel eisen we een handtekening onder de profielkeuzetesten van hun kind. Die moet een startpunt vormen voor meer betrokkenheid bij LOB.”

Kennis is betrokkenheid

Vooral via ouderavonden betrekt het Bredero ouders bij LOB: “We vergroten dan hun inzicht in de weg die hun kind bewandelt. Daarnaast stimuleren we dat leerlingen hun ouders af en toe een kijkje laten nemen in hun online keuzedossier. Dat ligt natuurlijk gevoelig, het gaat om persoonlijke informatie. Gelukkig werkt de uitgever, Qompas, aan een inlogcode voor ouders, die alleen inzage geeft in specifieke aspecten, zoals testuitslagen.” Beste benadering van ouders, lijkt de persoonlijke benadering. Beste argument: het belang van hun kind. Merkt Linscheer: “Omdat we de waarde van passende loopbaankeuzes steeds beter aantonen, groeit hier de ouderbetrokkenheid. Maar er valt nog veel te winnen. Misschien is de Ouderraad een leuke ingang.”

Ouders en school  13

Quotes

‘Je moet er volgens mij voor waken je eigen beroep te veel te pushen. Als ouder moet je objectieve informatie proberen te geven.’

‘We zijn nog niet zover, maar ik vind het belangrijk dat onze mentoren ook loopbaangesprekken gaan voeren met ouders erbij. Zij kunnen het gesprek over competenties, talenten, en loopbaan­ wensen van leerlingen nog meer verdiepen.’ Mariet van de Ven p locatiedirecteur Kandinsky College, Nijmegen

Jaap-Willem Caron p ouder

‘Achteraf gezien had ik een tunnelvisie. Als je al van jongs af aan weet wat je wilt doen, is het lastig om daar voorbij te kijken. Ik oriënteerde me wel breder, maar niet omdat ik zelf de noodzaak voelde.’ Lotte Vloedmans p oud-leerling

‘LOB als kapstok voor het onderwijs: leerling centraal en leerling gestuurd.’ Carlo Kok p Schoolleider Liemers College

‘Ik vind het belangrijk betrokken te zijn bij loopbaanoriëntatie en studiekeuze. Als klankbord, maar ook door prikkelende vragen te stellen: wat zijn je interesses, wat zou je later willen doen?’ Jaap-Willem Caron p ouder

‘LOB: de hele school moet zich verant­ woordelijk gaan voelen voor die volgende stap op een levenspad.’ Henk Steins p schoolleider, Stedelijke sg Nijmegen

14 

‘ De mening van ouders kan voor kinderen een belangrijke pijler zijn onder hun keuzes. Daarom is het belangrijk dat ouders betrokken zijn bij de oriëntatie op de loopbaan van hun kinderen.’ Patrice Linscheer p decaan

‘Je draait een school met zijn allen; ouders zijn daarbij enorm belangrijk.’

‘Kinderen in 3-havo zijn wat jong om zelf een dagstage te regelen. Veelal komt het er op neer dat ze met hun ouder meelopen. Voor meer diversiteit zou het helpen als de school meer voorbereidend werk zou doen.’ Agaath Mauritz p decaan

Wim Leseman p docent ‘Ik investeer 10 uur van mijn privétijd in school – en daarmee in mijn eigen dochter. Kleine moeite, groot rendement.’ André Sloekers p ouder ‘Ik heb geprobeerd mijn dochter te helpen haar interesse te vinden. Maar het is geen kwestie van interesse in een studie­richting: het totaalplaatje moet passen.’ Mariet van de Ven p ouder

‘Ik vind het belangrijk om in mijn voorlichting, ook aan ouders, op te nemen dat elke route nuttige bagage oplevert. Ik wil jongeren niet meegeven dat het funest is om niet meteen op de goede plek terecht te komen.’ Agaath Mauritz p decaan

‘De stap van Wijchen naar Amsterdam was groter dan ingecalculeerd. Dat ging ten koste van mijn studie. Al denk ik niet, dat je je daar in het VO op kunt voorbereiden.’ Lotte Vloedmans p oud-leerling

‘Ouders hebben beter zicht op hun kinderen, dan ik. Dat is mijn grote reden om met ouders het gesprek aan te gaan en hen te stimuleren mee te kijken en denken met het keuzeproces van hun kinderen.’ Ron Jacobs p decaan

Ouders en school  15

De kwaliteit van ouderbetrokkenheid

Afspraak op Het Nieuwe Lyceum in Bilthoven. De Ouderraad organiseert er namelijk een thema-avond over ‘ouders en kiezen’ (zie kader). Op de vraag hoe scholen meer ouder­ betrokken­heid kunnen creëren, volgt een wedervraag: ‘Moeten we dat wel willen? Bij ouders merken we geen gebrek aan betrokkenheid, wel aan kennis.’ Vier medewerkers leggen uit waarom zij vinden dat kwaliteit boven kwantiteit gaat, óók bij ouderbetrokkenheid: Adjunt-directeur Co Huisman: “De overheid maakt overstappen ongewenst. Via de prestatiebox verlangt dezelfde overheid dat 55 procent van de kinderen een N-profiel kiest. Dat houdt in onze samenleving het idee in stand dat kiezen alles of niets is en we er beter op worden, naarmate meer kinderen een bepaalde richting kiezen. Dat geloof ik niet: kinderen moeten worden wie ze zijn, niet wat de politiek wil dat ze zijn. Desondanks worstelen veel ouders metde spanning tussen wat een kind wil en kan, en wat zij een juiste keuze vinden. Mede door het waarderingskader waarin ouders profielen of studierichtingen plaatsen. Ik geloof alleen niet, dat wij dat kunnen veranderen via meer ouderbetrokkenheid of voorlichting. Wel kan de thema-avond ouders ervan bewust maken dat het óók

16 

nuttig kan zijn om tijdens het keuzeproces thuis, uit te gaan van wat hun kind wil, en wat afstand te nemen van hun eigen denkbeelden en voorkeuren.” Decaan bovenbouw Agaath Mauritz: “Ouders kunnen hun rol wat beter vervullen, wanneer ze genuanceerder leren omgaan met de keuzes die hun kinderen moeten maken. Door het onterechte idee dat profielkeuze en studiekeuze allesbepalend zijn, zien we kinderen nogal eens te hoog inzetten, bijvoorbeeld wat betreft wiskunde. Ik vind het belangrijk om in mijn voorlichting, ook aan ouders, op te nemen dat elke route nuttige bagage oplevert. Er spelen vele factoren een rol als leerlingen later in hun leven nieuwe keuzes maken of van studie veranderen. Dus wil ik jongeren niet meegeven dat het funest is om niet meteen op de goede plek terecht te komen. Ik heb zelf veel omzwervingen gemaakt en ben heel blij met die ervaring.” Decaan leerjaren 2/3 Ron Jacobs: “Ik wil voorkomen dat ouders en kinderen de profielkeuze zien als het moment waarop ze driekwart van hun toekomstmogelijkheden weggooien. Met de profielkeuze geef je weliswaar richting aan je leven, maar er zullen daarna nog talloze

mogelijkheden tot bijsturen komen. De leerlingen waarmee ik te maken heb, zien trouwens ook in hun omgeving dat de toekomst geen ABC’tje is. Hun ouders deden eerst dit, toen dat, en nu weer iets anders. Om leerlingen op hun toekomst voor te bereiden, wil ik hen daarom vooral leren antwoord te vinden op bewustwordingsvragen: wat voor type mens ben ik? Waar voel ik me prettig bij? Daar hebben ouders waarschijnlijk beter zicht op dan ik. Dat is mijn grote reden om met ouders het gesprek aan te gaan en hen te stimuleren mee te kijken en denken met het keuzeproces van hun kinderen.” Coördinator 5/6 VWO Agnes van der Baan: “Gebrek aan betrokken­heid merk ik niet, wel gebrek aan kennis van de eisen aan en gevolgen van profiel- en studiekeuze. Zo over- of onderschatten ouders soms het belang van die keuzes voor hun kinderen. Anderzijds kennen ouders hun kinderen persoonlijk het beste. Die twee vormen van kennis willen we in het keuzeproces dichter bij elkaar brengen. Wij ondersteunen het kind op een rationele manier, ouders op een emotionelere manier. Ratio verliest het weleens van emotie, maar het kind zelf moet de uiteindelijke beslissing nemen. Ik vind het niet per definitie erg als begaafde kinderen dan onder invloed van hun ouders rechten gaan studeren. Het worden goede juristen, ze kunnen

veel voor de samenleving betekenen, dat is toch prachtig? Daarbij: er lopen meer wegen van en naar Rome. Daarom vind ik het niet nodig om sterk op de toekomst te focussen. Ik kijk met leerlingen liever naar een opleiding hen op dit moment aantrekt. Juist omdat daar van alles uit kan voortkomen.”

Thema-avond: ‘Help, mijn kind moet kiezen!’

Met de thema-avond ‘Help, mijn kind moet kiezen!’ wil de Ouder­raad van Het Nieuw Lyceum (gymnasium/atheneum/havo) ouders handvatten geven voor het begeleiden van hun kind bij profiel- en studiekeuze en inzicht geven het keuzeproces van jongeren. Daartoe worden o.a. de verschillende fases in het keuzeproces belicht en manieren waarop ouders hun kind kunnen begeleiden en stimuleren. De school is inhoudelijk niet betrokken, wel zijn de decanen er om vragen van ouders te beantwoorden.

Ouders en school  17

Tips en activiteiten



Tips om ouders te betrekken bij LOB in de school

R R R R R R R R R R

Laat ouders zelf een ouderavond over loopbaanbegeleiding, studiekeuze voorbereiden. Organiseer een speed date met leerlingen en hun ouders met als thema studiekeuze en loopbaan. Doe een oudertevredenheidsonderzoek en peil hoe betrokken ouders zich voelen. Geef leerlingen een LOB huiswerkopdracht die ze samen met hun ouders moeten maken. Laat ouders meepraten op het niveau dat hen het meest interesseert: de opleiding. Beleg bijeenkomsten over concrete LOB- thema’s. Maak een LinkedIn groep aan voor ouders van de school. Veel allochtone ouders? stel een contactpersoon aan met dezelfde culturele achtergrond. Participeren ouders te weinig? Laat ze contact met elkaar opnemen. Maak onderdeel van de opleiding dat kinderen zelf het resultaat, van een studiekeuze project aan ouders presenteren. Maak gebruik van sms en mail om ouders op de hoogte te brengen.

R

18 



Activiteiten om ouders te betrekken bij LOB in de school

R

Veel ouders werken op een bedrijf, bij een organisatie organiseer een bijeenkomst waar ouders leerlingen informeren over hun beroep. In het verlengde hiervan: richt een oudernetwerk op waarmee u activiteiten en gastlessen organiseert. Probeer ouders actief te betrekken bij het lopen van een stage of een mee loopdag. Wellicht heeft een ouder de juiste loopbaan plaats voor een leerling. Vraag ouders een gastles te geven over hun beroep, studiekeuze, loopbaan. Sommige ouders vinden het interessant leerlingen vanuit hun professie te begeleiden bij het profielwerkstuk. Voor meer inspiratie kijk op www.jet-net.nl

R R R R R

!

Ouders en school  19

Participerende ouders in Zeist

Een ideeëntank waarmee ouders op eigen initiatief meedenken met de school, en een bijdrage leveren aan de driehoeksrelatie ouders – kind – school. Zo omschrijft ouder André Sloekers de OuderParticipatieGroep (OPG) van het Christelijk College Zeist (CCZ). De OPG organiseert thema-avonden, om ouders bewust te maken van actuele onderwerpen, zoals LOB, en hun rol daarin te stimuleren.

Thema-avonden

Samen met docent Wim Leseman presenteerde OPG-lid Sloekers de thema-avond ‘Hoe veilig is internet?’ Sloekers: “Gekoppeld aan een ouderavond, bereiken we tijdens die avonden veel geïnteresseerde ouders. Kennis over de thema’s prikkelt hun betrokkenheid en maakt hen ervan bewust waar je moet samenwerken om vooruit te komen. Zelfs thuis wordt er nog over nagepraat. Daarvoor moet het onder­ werp wel in hun belevingswereld spelen, én in die van hun kinderen.” De OPG gebruikt een simpele techniek om uit te vinden wat er leeft en zo tegelijk draagvlak te creëren: “Na afloop geven we de aan­ wezigen post-it-velletjes: schrijf maar op wat je ervan vond, welke onderwerpen mis je nog?”

20 

Docent Wim Leseman deed voor zijn presentatie onder leerlingen onderzoek naar ‘cyberpesten’. “De onderzoeksinformatie kwam tijdens de thema-avond goed van pas. Voordat je met ouders het gesprek aangaat, helpt het te weten hoe hun kinderen over het onder­ werp denken.” Even belangrijk vindt Leseman hoe je informatie overdraagt, als je ouders wilt informeren over LOB: “Bij een themaavond over energiedrankjes hoorde bijvoorbeeld een smaaktest. Dat is hartstikke leuk én maakt dat ouders zelf ideeën krijgen.”

Kleine moeite, groot rendement

Sloekers: “Het enthousiasme van teamleiders, docenten, directie werkt aanstekelijk. Ook de korte lijnen maken het fijn om energie in deze school te steken. Toen onze dochter het lastig had, gaf de mentor ons bijvoorbeeld zijn privénummer. Directrice Els Bakers schuift ’s avonds aan bij OPG-vergaderingen. Wat we enorm waarderen, is dat de directie naar onze mening luistert en heel openhartig is, over wat er gebeurt. Dat is een blijk van vertrouwen en laat mij zien dat de betrokkenheid absoluut wederzijds is.” Wat de OPG hem aan tijd kost? “Dat valt reuze mee, op jaarbasis misschien tien uur van mijn privétijd. Kleine moeite, maar groot rendement.”

Volgens Wim Leseman is de school ook overtuigd van de meerwaarde van samenwerking met ouders op het gebied van loopbaanoriëntatie: “Als ouders werkelijk meedoen in de beleidsvorming, voelen ze zich erkend in hun rol en worden ze getriggerd om zelf met ideeën te komen. We hebben niet de pretentie dat we alle ouders moeten meekrijgen. Maar ik ben wel mentor en als ik merk dat ouders niet naar ouderavonden komen, zal ik ze van de meerwaarde van hun betrokkenheid proberen te overtuigen. Zeker voor hun eigen kind.”

9 tips voor meer betrokkenheid bij uw LOB:

e   Laat ouders de waarde ervaren van de driehoek ouders – kind – school, bijvoorbeeld met symbolische ‘driehoekjes’ van papier.

r   Laat ouders d.m.v. post-its doorgeven wat ze belangrijk vinden! (Breng in kaart wat er leeft onder ouders zelf.) t   Zoek inhoudelijk aansluiting bij de belevingswereld van ouders en kinderen. u   Zorg voor korte lijnen en benadruk (zo) de wederzijdse betrokkenheid. i   Laat ouders weten dat een kleine moeite (zoals deelname aan een LOB-activiteit), groot rendement kan hebben. o   Benut ook naar ouders toe de didactische vaardigheden van docenten. p   Versterk de centrale rol van de mentor in het contact naar ouders toe. a   Stel uzelf de vraag: waarom zouden ouders voor mijn school een extra stap zetten? s   Erken expliciet de rol van ouders in het beleid van de school, en van LOB.

Ouders en school  21

Ouders over ouderbetrokkenheid ‘Organiseer zoveel mogelijk activiteiten voor ouders.’ Zo luidt de Gouden Tip van Anitha Doekhie, OR-lid op het Caland Lyceum. Vol­ gens Doehkie wordt de afstand tussen school en ouders kleiner, naar­ mate de school meer activiteiten organiseert waar ouders met hun vragen terecht kunnen. Doekhie: ‘Op het Caland lyceum hebben we twee keer een contactavond georganiseerd, waarbij ouders van brug­ klasleerlingen bij elkaar kwamen en ervaringen en ideeën uit­wissel­ den. Daarnaast organiseren we thema-avonden over onder­werpen die voor elke ouder interessant zijn, zoals Mijn kind online. Alle ouders weten dat Internet bestaat, maar lang niet iedereen is zich bewust van alle gevaren, vóór- en nadelen. Dat is een heel actueel onderwerp.’ ‘Blijf vragen stellen.’ Dat is de Gouden Tip van Yasmin Nasr, moeder van een schoolgaand kind en actief in de Jongerenraad Bos en Lommer. Nasr: ‘Communicatie is in elke relatie erg belangrijk, zeker als het gaat om je eigen kind. Dat betekent dat je je als ouder voortdurend in je kind moet blijven verdiepen en vragen moet blijven stellen. Als je interesse toont voor hoe je kind het op school doet, stimuleer je daarmee uiteindelijk zijn of haar ontwikkeling.’ ‘Zorg voor voldoende contactmomenten op school.’ Voor Henk Jongkind, leraar Nederlands en mentor op het Calvijn met Junior college, is ouderbetrokkenheid vooral een kwestie van contacten op de agenda zetten en onderhouden. Jongkind: ‘Als school leggen we in de

22 

eerste twee leerjaren huisbezoeken af. Verder zorgen we er bij de rapportuitreikingen voor dat de ouders minstens vier maal per jaar op school komen, zodat ze kunnen zien hoe hun kinderen werken en hoe het er op school aan toe gaat.’ Jongkind benadrukte echter dat ouder­ betrokkenheid pas echt van de grond komt als de school leert om naar ouders te luisteren. Jongkind: ‘Als je de ouders thuis, in hun eigen omgeving opzoekt, de moeite neemt om gedurende anderhalf á twee uur met hen in gesprek te gaan en te vragen wat hen bezig­houdt, dan komt er heel veel waardevolle informatie boven water.’ ‘Blijf je kinderen volgen.’ Voor Mustapha Tanane, vader van drie kinderen én vaderbegeleider bij stichting Connect, begint ouder­ betrokkenheid nadrukkelijk met interesse. Zeker als kinderen de over­ stap maken naar het voortgezet onderwijs. Jongkind: ‘Op de basis­ school is de aanwezigheid van ouders min of meer vanzelf­sprekend. Als kinderen naar de middelbare school gaan wordt de afstand vaak automatisch groter. Toch is het heel belangrijk dat je als ouders ook in die fase contact houdt met school, en je kind bege­leidt bij alle veranderingen die hij of zij doormaakt.’ ‘Als je interesse toont voor hoe je kind het op school doet, stimuleer je daarmee uiteindelijk zijn of haar ontwikkeling.’ ‘Ga uit van wat goed is voor je kind en neem daar verant­woorde­ lijk­heid voor.’ Dat zegt Saniye Avuclu, moeder van drie school­

gaande kinderen. Avuclu: ‘Als ouder vraag je je voort­durend af wat goed is voor je kind. Dat betekent dat je op een gegeven moment ook de school moet binnengaan, op andere ouders of docenten moet af­ stappen en vragen moet stellen. Niemand anders doet dat voor je.’ Avuclu gaf aan dat het stellen van vragen haar persoonlijk verder had geholpen. ‘Ik heb twee keer de cursus Opvoeden Zo! Gedaan. Dat heeft me ontzettend veel steun gegeven. Niet alleen omdat ik met heel veel vragen over de opvoeding rondliep, maar omdat ik me realiseerde dat ik niet alleen stond.’ ‘Heb vertrouwen in ouders.’ Dat is de Gouden Tip van Corry van der Sar. Als intern begeleider en coördinator ouderbetrokkenheid op de Springplank verzorgt Van der Sar al tien jaar activiteiten voor ouders. Zoals koffieochtenden, opvoedcursussen en themabijeen­komsten. In die tijd heeft ze geleerd om zich niet te snel laten ontmoedigen door, bijvoorbeeld, een lage opkomst op een ouder­bijeenkomst. Van der Sar: ‘Er zijn wel eens collega’s die zeggen: hoeveel ouders waren er nou vanochtend? Ik geloof daarentegen in de olievlek: de ouders die er waren hebben er waarschijnlijk veel aan gehad, en geven hun posi­tieve ervaringen weer door aan andere ouders.’ Van der Sar benadrukte de gezamenlijke verantwoordelijk­heid van school en ouders. ‘Je werkt samen aan de toekomst van de kinderen. Als je dat uitstraalt én er­ voor zorgt dat je daadwerkelijk als aanspreekpunt zichtbaar bent, heb je in ieder geval de voorwaarden geschept voor een goed contact.’

‘Ga op huisbezoek.’ Met die oproep, tevens Gouden Tip, richtte Marian Everhardt, projectleider van het VIOS (Veilig in en om de school) zich tot alle aanwezigen in de zaal. ‘Ik roep de onderwijs­ wereld op om vooral op huisbezoek te gaan, want dan gaat er een wereld voor je open. Door de ouders en leerling thuis, in hun dage­ lijkse omgeving, te bezoeken, leer je hen als school van een hele andere kant kennen. Dat levert niet alleen veel waardevolle informatie op, maar zorgt ook voor een lagere drempel in de vervolg­contacten.’ ‘Organiseer themavonden of opvoedcursussen.’ Voor Hans de Roode, adjunct directeur Open Scholengemeenschap Bijlmer, kent ouder­betrokkenheid een voor de hand liggende ingang: de opvoeding. De Roode: ‘Opvoeden is voor alle ouders moeilijk. Ze willen het er graag over hebben en ze willen graag van goede adviezen worden voorzien. Dat zien we ook terug op de thema-avonden die de school al een aantal jaren over opvoeden organiseert: de zaal zit vol met 250 mensen. De belangstelling is zelfs zo groot dat we regelmatig ouders teleur moeten stellen. ’ Gouden Tips voor het vergroten van ouderbetrokkenheid Op 5 februari vond in Podium Mozaïek de presentatie plaats van het experstisenetwerk én de website ouderbetrokkenheid.nl. Tijdens de bijeenkomst gaf een aantal ervaringsdeskundigen hun bovenstaande Gouden Tip voor het vergroten van ouderbetrokkenheid.

Ouders en school  23