Programmamanagement, Strategie en Onderzoek

Onderzoeksrapport DSO/Programmamanagement, Strategie en Onderzoek

MONITOR TOERISME 2010-2014

Onderzoeksrapport DSO/Programmamanagement, Strategie en Onderzoek

MONITOR TOERISME 2010-2014

COLOFON Uitgave Gemeente Den Haag DSO / Programmamanagement, Strategie en Onderzoek November 2015 Inlichtingen DSO / Programmamanagement, Strategie en Onderzoek Fons Nota / Cindy Borst (070 35 34069 / [email protected]) DSO / Economie Peter Stokman (070 75 27236 / [email protected]) Afbeeldingen De afbeeldingen in deze monitor zijn afkomstig uit de databank van www.thehagueomc.com. De Dienst Stedelijke Ontwikkeling aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid inzake het gebruik en toepassing van de gepresenteerde gegevens. Afwijkingen in absolute aantallen en % kunnen worden veroorzaakt door afronden. Bij gebruik van cijfers is bronvermelding verplicht.

MONITOR TOERISME 2010-2014 Gemeente Den Haag

2

INHOUDSOPGAVE

1 1.1. 1.2. 1.3.

Toeristische sector ............................................................................................ 5 Inleiding ............................................................................................................... 5 Trends en ontwikkelingen .................................................................................... 6 Toeristische gebieden in Den Haag ..................................................................... 8

2 2.1 2.2 2.3

Bezoekers ........................................................................................................ 11 Inleiding ............................................................................................................. 11 Dagbezoek ........................................................................................................ 11 Verblijfsbezoek .................................................................................................. 13

3 3.1 3.2 3.3

Attracties en bioscopen .................................................................................. 17 Inleiding ............................................................................................................. 17 Aanbod attracties en bioscopen ......................................................................... 18 Bezoekersaantallen attracties en bioscopen ...................................................... 19

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

Kunst en cultuur .............................................................................................. 21 Inleiding ............................................................................................................. 21 Aanbod musea .................................................................................................. 21 Bezoekersaantallen musea................................................................................ 22 Aanbod theaters ................................................................................................ 23 Bezoekersaantallen theaters ............................................................................. 23

5 5.1 5.2 5.3

Evenementen ................................................................................................... 25 Inleiding ............................................................................................................. 25 Aanbod evenementen........................................................................................ 25 Bezoekersaantallen evenementen ..................................................................... 25

6 6.1 6.2 6.3

Zakelijke bezoeken .......................................................................................... 29 Inleiding ............................................................................................................. 29 Aanbod congreslocaties .................................................................................... 29 Ontwikkeling (bezoekers)aantallen congressen ................................................. 29

7 7.1 7.2

Werkgelegenheid ............................................................................................. 31 Inleiding ............................................................................................................. 31 Ontwikkeling werkgelegenheid ......................................................................... 31


3

Boulevard Scheveningen

Gemeentemuseum Den Haag


4

1 1.1

TOERISTISCHE SECTOR INLEIDING De toeristische sector is een belangrijke motor voor de Haagse economie. Maar liefst 10% van de werkgelegenheid is gekoppeld aan de toeristische sector en er gaat jaarlijks 2 miljard euro in om. Het is een sector die continu in beweging is en snel verandert. Om de ontwikkelingen goed te kunnen volgen, wordt de Monitor Toerisme voortaan jaarlijks opgeleverd; deze monitor is de eerste in die reeks en behandelt de jaren 2010 tot en met 2014. De monitor biedt feiten en cijfers over de sector en inzicht in de trends die zich voordoen en in de ontwikkelingen van de sector. Met voorliggende rapportage wordt een breed spectrum van vrijetijdseconomie cijfermatig in beeld gebracht. Hierbij gaat het om zowel dagbezoeken en verblijfsbezoeken als zakelijke bezoeken waarbij gebruik wordt gemaakt van leisurevoorzieningen. De rapportage brengt in beeld wat Den Haag zoal te bieden heeft (aanbod), wat het gebruik van het aanbod is (bezoekersaantallen) en het belang van de sector voor de lokale economie en werkgelegenheid. Hoewel met de rapportage wordt getracht een zo volledig mogelijk beeld te bieden van de ontwikkelingen in de sector, is deze niet uitputtend. Vrijetijd en toerisme in Nederland De beschikbare vrijetijd neemt de laatste decennia structureel af, wat heeft geleid heeft tot een verschuiving in het bestedings- en consumptiegedrag. Dit, in combinatie met de stijging van het vrij besteedbare inkomen en een uitbreiding van het aanbod, heeft geleid tot een forse groei van de vrijetijdseconomie. Gemiddeld besteden Nederlandse huishoudens momenteel circa 20% van hun besteedbaar inkomen aan vrijetijdsbesteding1. De sector is de laatste jaren dan ook, ondanks de economische crisis, gegroeid. De groei van de vrijetijdseconomie wordt versterkt door een groei van het aantal toeristen in Nederland. Sinds 2009 is het aantal toeristen in Nederland gegroeid van circa 10 miljoen per jaar naar circa 14 miljoen in 2014. Gezamenlijk besteden zij per jaar 10,1 miljard euro aan een bezoek aan Nederland. Daarvan wordt 6,5 miljard euro in Nederland uitgegeven en wordt 3,6 miljard euro voorafgaand aan het bezoek besteed aan onder meer vervoerskosten en de accommodatie 2. Naar verwachting zet de groei van de sector de komende jaren door.

Belang toerisme voor Den Haag Toerisme is een belangrijke sector voor Den Haag, omdat het onder meer zorgt voor:  aantrekkelijk leefklimaat voor bewoners.  aantrekkingskracht voor bezoekers, wat leidt tot extra bestedingen en werkgelegenheid in de stad.  stimulans voor bedrijven om zich in Den Haag te vestigen, omdat het voor werknemers een prettige werken leefomgeving creëert. 1 2

ING: Trends en ontwikkelingen in de vrijetijdsindustrie (2015) NBTC


5

Stedelijke ontwikkeling Toerisme kent de afgelopen jaren, ondanks de economische crisis, een stabiele groei waarmee het belang van de sector voor de stad verder is toegenomen. In steeds meer landen wordt het voor de inwoners mogelijk om te reizen, waardoor de omvang van de groep toeristen toeneemt. De economische groei en potentie van de sector blijft dan ook niet onopgemerkt: steden en toeristische gebieden zetten steeds meer in op de toeristische sector. Hierdoor neemt de concurrentie toe. Dit betekent dat in de stedelijke ontwikkeling het aanbod voor toeristen, de kwaliteit van de openbare ruimte, de loopstromen en bereikbaarheid een steeds grotere rol gaan spelen. De voorzieningen in de toeristische sector hebben zich de laatste jaren snel ontwikkeld en zijn deze steeds multifunctioneler en professioneler geworden. Daarin zijn grofweg twee groepen voorzieningen te onderscheiden. Een deel van de (grootschalige) voorzieningen staat op zichzelf aan de randen van de stad en heeft een goede bereikbaarheid. De verbinding met andere voorzieningen elders in de stad is beperkt, waardoor de economische spin-off beperkt is. Een ander deel van de voorzieningen zoekt juist elkaars nabijheid en profiteert van de aantrekkingskracht van bijvoorbeeld de historische binnenstad. Daarmee ontstaan er clusters aan voorzieningen. Hier ligt ook een nauwe relatie tussen enerzijds leisurevoorzieningen en anderzijds horeca en detailhandel. De groei van het toerisme zorgt voor een vraag naar nieuw aanbod en voor een toenemende bezoekersstroom. De stad staat voor de uitdaging om deze stroom in goede banen te leiden en te spreiden over het jaar, zodat toerisme de lokale economie het hele jaar door versterkt. Afbakening De focus van deze publicatie ligt op toerisme en leisurevoorzieningen met een regionale of zelfs landelijke aantrekkingskracht. Voorzieningen als zwembaden, golfbanen en (groen)voorzieningen in de openbare ruimte (parken, pleinen, monumenten, fiets- en wandelpaden, etc.) zijn niet opgenomen in deze publicatie. Daarnaast is detailhandel buiten beschouwing gelaten. Driejaarlijks verschijnt er over detailhandel een afzonderlijke detailhandelsmonitor, waarin de belangrijkste ontwikkelingen op dit gebied uitgebreid staan beschreven. Uiteraard vormt het winkelende publiek wel onderdeel van de bezoekers aan Den Haag en de bestedingen die dit bezoek genereert. In hoofdstuk 2 wordt hier daarom nog kort op ingegaan. 1.2

TRENDS EN ONTWIKKELINGEN Naast de hoofdtrends van sterke (economische) groei van het toerisme en toenemende concurrentie, zijn er enkele belangrijke trends en ontwikkelingen te onderscheiden in de productie en consumptie van vrije tijd. In deze paragraaf worden enkele belangrijke trends en ontwikkelingen voor de stad Den Haag toegelicht.


6

Hoge dynamiek, veel vernieuwing nodig Ontwikkelingen in de sector volgen elkaar snel op. De consument kan kiezen uit een steeds groter aanbod, wordt daardoor steeds kritischer en raakt sneller verveeld. Dit, gecombineerd met de steeds grotere concurrentie om de beperkte vrije tijd van consumenten, zorgt ervoor dat de terugverdientijd van investeringen veel korter is geworden (verdringingsmarkt). Dit betekent dat ondernemers steeds opnieuw moeten investeren en opschalen, soms nog voordat de initiële investeringen zijn terugverdiend. Wat anders rest is vrijwillig stoppen of een faillissement. Er wordt gezocht naar nieuwe manieren (‘verdienmodellen’) die ervoor kunnen zorgen dat de investeringen nog op te brengen zijn. Ook vanwege de gestegen kosten komen perifere locaties (met lagere grondprijzen) en combinaties met andere sectoren steeds vaker in beeld. Clustering, schaalvergroting en branchevervaging Aanbieders in de sector zoeken steeds meer naar samenwerking met andere ondernemers (detailhandel, sport, cultuur) die elkaar kunnen versterken. Met deze zogenoemde clustering kunnen aanbieders profiteren van elkaars bezoekers. In sommige grootschalige clusters kunnen bezoekers onder één dak of op één terrein zoveel activiteiten ondernemen, dat ze aan een dag nooit genoeg hebben. Hiermee combineren aanbieders twee behoeften van consumenten: tijdsbesparing en belevenisverhoging. De consument kan zijn beperkte vrije tijd zo intens mogelijk beleven en is bereid hiervoor te betalen. Voorbeelden van voorzieningen die meerdere activiteiten faciliteren in Den Haag zijn beperkt, maar de Uithof is een bekend voorbeeld. De toename van de concurrentie tussen aanbieders heeft naast clustering en schaalvergroting ook tot gevolg dat individuele aanbieders hun diensten uitbreiden om het bezoek te verlengen en de uitgaven te vergroten. Attracties en musea bieden steeds vaker een complete belevenis aan, met een uitgebreide horecagelegenheid, museumwinkel etc. Deze vorm van branchevervaging neemt naar verwachting in de komende jaren verder toe. Branchevernieuwing Naast de hierboven genoemde trends en ontwikkelingen vernieuwt de sector in hoog tempo door de opkomst van de zogenoemde deeleconomie. Vraag en aanbod van particulieren wordt via het internet steeds effectiever bij elkaar gebracht door bedrijven als Uber en Airbnb. Het gaat snel: Airbnb werd in 2008 opgericht en had medio 2014 al circa 11.000 Nederlandse woningen of kamers van particulieren in de aanbieding. Dat is circa 10% van het aantal hotelkamers in Nederland. Deze nieuwe vormen van toerisme vormen enerzijds sterke concurrentie voor bestaande markten (hotels, taxi branche, tourleiders), maar bieden tegelijkertijd nieuwe kansen voor groei in toerisme. De deeleconomie is momenteel vooral succesvol op het gebied van woningverhuur en vervoer, maar er bestaan al veel andere verschijningsvormen zoals het delen van een caravan of maaltijd. Naar verwachting leidt de trend in de toekomst tot nieuwe mogelijkheden die ook invloed hebben op de vrijetijdseconomie.


7

Toenemend belang van het internet Informatie over bestemmingen is op veel meer verschillende manieren beschikbaar voor steeds meer groepen consumenten. Het internet is tegenwoordig de belangrijkste informatiebron voor zowel informatievoorziening, prijsvergelijking als het uitwisselen van ervaringen. Vooral het belang van goede beoordelingen op het internet sterk toegenomen. Consumenten beslissen steeds vaker op basis van de reviews op boekingsen vergelijkingssites3. Daarnaast gebruiken steeds meer consumenten speciale aanbiedingen op het internet, bijvoorbeeld via Vakantieveilingen, die door aanbieders beschikbaar worden gesteld in de hoop op meer bezoekers. Sociale media spelen ook een belangrijke rol in het verspreiden van informatie. Kanalen zoals Facebook, Twitter en Instagram gebruikt men om elkaar te informeren en inspireren. Verder neemt de invloed van vloggers en bloggers toe; bekende videobloggers hebben soms een groter bereik dan bekende TVprogramma’s en hebben daarmee een grote invloed op de consument. Tot slot worden apps steeds vaker toegepast bij creatieve vrijetijdsconcepten. Bezoekers van musea krijgen bijvoorbeeld via een app een rondleiding van een BN’er, of een bioscoopbezoek wordt interactief gemaakt doordat een bezoeker via de app het verloop van een film kan bepalen. 1.3

TOERISTISCHE GEBIEDEN IN DEN HAAG In Den Haag kunnen meerdere toeristische gebieden worden onderscheiden. In deze rapportage worden vier gebieden uitgelicht: Centrum, Scheveningen, de Internationale Zone en Kijkduin. Den Haag zet actief in op versterking van deze gebieden, door clustering van voorzieningen die elkaar versterken. Daarnaast is er ruimte voor grootschalige voorzieningen aan de randen van de stad.

Scheveningen-Haven (onderdeel van Scheveningen-Kuststrook) 3

Rabobank: Cijfers & Trends hotels (2015)


8

KAART 1.

TOERISTISCHE GEBIEDEN IN DEN HAAG

Centrum De Haagse binnenstad kenmerkt zich door een zeer hoge dichtheid aan voorzieningen: winkels, musea, theaters, horeca, bezienswaardigheden en hotels. Het gebied is daarmee een belangrijk visitekaartje voor de stad. Jaarlijks trekt het centrum circa 30 miljoen bezoekers4. Enkele gebieden in het centrum spelen in toeristisch opzicht een belangrijke rol. Het Centraal Station en Hollands Spoor zijn belangrijke aankomstplekken met het openbaar vervoer. Daarnaast zijn de paleizen en het Binnenhof van grote waarde voor het toerisme en is het Malieveld van belang, omdat hier regelmatig allerlei grote evenementen plaatsvinden. In het centrum zijn ook belangrijke musea gevestigd, zoals Escher in het Paleis, het Mauritshuis en Panorama Mesdag. De laatste twee zijn afgelopen jaren gerenoveerd en uitgebreid. Ook de Grote Marktstraat heeft een grote transformatie doorgemaakt met een nieuwe uitstraling en een toename aan nieuwe onderscheidende winkelformules. Scheveningen Scheveningen is de grootste badplaats van Noordwest-Europa en het grootste terras van Nederland, een multifunctioneel gebied waarin wonen, werken, winkelen, sport, horeca en recreatie wordt gecombineerd. Het gebied met het Kurhaus en de Pier als beeldbepalende gebouwen trekt jaarlijks tussen de 13 en 14,5 miljoen bezoekers uit binnen- en buitenland4. Daarnaast zijn de vele attracties zoals het Circustheater, Holland Casino, Sea Life en museum Beelden aan Zee van grote waarde voor het gebied. Onlangs kreeg de badplaats een stevige impuls door de heropening van de Pier, de herontwikkeling van het Kurhaus en een geheel 4

Bron: City Traffic; zie ook: DSO/PSO: Themabrief bezoekersaantallen Den Haag (juli 2015)


9

vernieuwde boulevard. Het havengebied is een bijzondere locatie die aan de vooravond staat van een grote ontwikkelingsopgave. Het is een gebied in opkomst. In Scheveningen Haven ligt de focus op het versterken van de maritieme functie. De combinatie van wonen én werken maakt het gebied interessant en aantrekkelijk. Het is een levendige plek, waar boten in en uit varen en laden en lossen. Een gebied waar stad, haven, duinen en zee samenkomen. Kortom, ook een aantrekkelijk decor voor bezoekers. De authentieke visserij en de onderscheidende water- en strandsporten staan centraal in de toeristische profilering van Scheveningen-Haven en trekt bezoekers van buiten de stad. Omdat het stadsdeel Scheveningen ook nietgemengde woongebieden omvat en een groot deel van de Internationale Zone, wordt het toeristische deel langs de kust aangeduid als Scheveningen-Kuststrook. Kijkduin Vergeleken met Scheveningen is Kijkduin een kleinschalige en rustige familiebadplaats, die jaarlijks circa 3 miljoen bezoekers trekt5. Natuur, duinen, zee en strand, in combinatie met de horeca aan de boulevard, zijn hier de belangrijkste bezoekmotieven. Afgelopen jaren is er beperkte ontwikkeling geweest van de badplaats. Internationale Zone De Internationale Zone is het visitekaartje van Den Haag als Internationale Stad van Vrede en Recht. Het gebied loopt van de Landscheidingsweg tot aan de Sportlaan en van het Statenkwartier tot aan de Archipelbuurt/het Willemspark. In de Internationale Zone staan belangrijke publiekstrekkers zoals het Vredespaleis, Omniversum, Madurodam, Museon, het Fotomuseum en het Gemeentemuseum. Door het gebied als internationale zone aan te duiden en als zodanig herkenbaar te maken wil Den Haag haar internationale karakter benadrukken. In het gebied bevinden zich diverse ambassades, een aantal internationale organisaties en het World Forum. Het gebied beschikt over uitstekende congres- en vergaderlocaties en hotels. Afgelopen jaren is de openbare ruimte rondom het World Forum opgeknapt en momenteel wordt het World Forum zelf gerenoveerd en doorontwikkeld.

Joegoslavië Tribunaal in de Internationale Zone

5

Bron: City Traffic; zie ook: DSO/PSO: Themabrief bezoekersaantallen Den Haag (juli 2015)


10

2

BEZOEKERS

2.1

INLEIDING In dit hoofdstuk zijn de ontwikkelingen in het bezoek aan Den Haag, de bestedingen en de ontwikkelingen ten opzichte van de andere G4-gemeenten toegelicht. Ten aanzien van bezoekersaantallen wordt nadrukkelijk onderscheid gemaakt tussen bezoekers en bezoeken. Een individuele bezoeker kan een stad meerdere keren in een jaar bezoeken, waarbij geldt hoe vaker het bezoek, hoe hoger de bezoekfrequentie is.

2.2

DAGBEZOEK In onderstaande tabellen staan de ontwikkelingen in aantallen bezoekers en bezoeken van de G4 weergegeven, inclusief de mutatie in procenten van 2014 ten opzichte van 2010. Het gaat hier om bezoekers woonachtig in Nederland, waarbij inwoners van de stad in kwestie zijn uitgesloten. TABEL 1. BEZOEKEN AAN G4 (X 1000) 2010-2014 2010

2011

2012

2013

2014

Mutatie

Amsterdam

12.475

12.595

11.128

11.235

10.659

-15%

Den Haag

7.018

6.526

5.563

5.199

4.886

-30%

Rotterdam

8.299

9.092

7.839

7.417

6.059

-27%

Utrecht

6.040

6.895

5.783

4.528

3.875

-36%

Bron: ContinuVakantieOnderzoek (CVO)

In de periode 2010-2014 is het aantal bezoeken aan steden fors afgenomen. Deze trend is niet alleen merkbaar bij de G4, maar in vrijwel alle steden. De daling van het aantal bezoeken heeft te maken met veranderingen in het consumentengedrag. Dit is in tabel 4. nader uitgewerkt en toegelicht. In onderstaande tabel staat het aantal bezoekers van de G4 weergegeven. TABEL 2. BEZOEKERS AAN G4 (X 1000) 2010-2014 2010

2011

2012

2013

2014

Mutatie

Amsterdam

4.299

4.206

4.113

4.157

4.238

-1%

Den Haag

2.756

2.683

2.482

2.334

2.220

-19%

Rotterdam

2.538

2.565

2.484

2.306

2.218

-13%

Utrecht

2.630

2.721

2.345

2.186

1.981

-25%


Naast het aantal bezoeken is ook het aantal bezoekers van de G4 gedaald. Wat opvalt is dat Amsterdam slechts een lichte daling kent van het aantal bezoekers, terwijl de andere G4-gemeenten een sterkere daling kennen. Van de G4 heeft Rotterdam verhoudingsgewijs de meeste bezoekers uit de eigen provincie (47%), gevolgd door Den Haag (34%), Amsterdam (22%) en Utrecht (20%). MONITOR TOERISME 2010-2014 Gemeente Den Haag

11

In onderstaande tabel staat de gemiddelde bezoekfrequentie van de G4 weergegeven. TABEL 3. GEMIDDELDE BEZOEKFREQUENTIE PER JAAR 2010-2014 2010

2011

2012

2013

2014

Mutatie

Amsterdam

2,9

3,0

2,7

2,7

2,5

-14%

Den Haag

2,5

2,4

2,2

2,2

2,2

-12%

Rotterdam

3,3

3,5

3,2

3,2

2,7

-18%

Utrecht

2,3

2,5

2,5

2,1

2,0

-13%


De afname van het aantal bezoekers en bezoeken heeft tot gevolg dat ook de gemiddelde bezoekfrequentie is afgenomen. De bezoekfrequentie van Nederlandse (toeristische) steden varieert tussen de 1,8 (Maastricht) en 2,8 (Delft) keer per jaar en is gemiddeld met 12% afgenomen. Den Haag behoort met een bezoekfrequentie van 2,2 tot de middenmoot, maar is de laatste drie jaar stabiel gebleven in de bezoekfrequentie terwijl dit in de andere G4 steden verder is afgenomen. Bezoekmotief en ondernomen activiteiten In de periode 2010-2014 heeft een verschuiving plaatsgevonden in de belangrijkste bezoekmotieven voor dagbezoek. In onderstaande tabel staan de bezoekmotieven van 2014 weergegeven, waarbij tussen haakjes het percentage van 2010 staat. TABEL 4. BELANGRIJKSTE BEZOEKMOTIEF G4 STEDEN IN 2014 (EN 2010) Amsterdam

Den Haag

Rotterdam

Utrecht

Funshoppen

19% (24%)

18% (21%)

30% (43%)

31% (44%)

Lunchen/dineren in restaurant

8% (6%)

10% (8%)

7% (4)

10% (6%)

Bezoek evenement

5% (8%)

4% (4%)

5% (4%)

11% (8%)

Bezoek museum

23% (11%)

9% (8%)

8% (7%)

9% (9%)

Stadswandeling maken

4% (4%)

4% (3%)

4% (2%)

4% (2%)

Terrasbezoek

3% (7%)

4% (6%)

3% (4%)

4% (7%)

Overig (o.a. strandbezoek)

26% (26%)

34% (34%)

30% (24%)

16% (13%)

Geen

13% (14%)

17% 16%)

13% (12%)

16% (11%)

Totaal

100%

100%

100%

100%


Wat in het algemeen opvalt is de sterke daling van het funshoppen als belangrijkste bezoekmotief. De laatste jaren is dit door de economische crisis en de sterke opkomst van online (kleding)verkopen fors gedaald. De verschuiving in het consumentengedrag is een belangrijke factor bij de daling van de gemiddelde bezoekfrequentie aan steden. Hoewel de trend in alle steden zichtbaar is, blijft funshoppen nog steeds het belangrijkste bezoekmotief; in de meeste steden komen 40-50% van de bezoekers naar de stad om te winkelen. Door het uitgebreide en gevarieerde vrijetijdsaanbod in de G4, is het belang van funshoppen verhoudingsgewijs lager dan bij andere Nederlandse steden. Wat tevens opvalt is het hoge aandeel van de categorie MONITOR TOERISME 2010-2014 Gemeente Den Haag

12

‘Overig’ in Den Haag. In deze categorie valt onder meer het strandbezoek, wat in 2014 goed was voor circa 18% van het totale bezoek aan de stad. Bestedingen dagbezoek De economische ontwikkeling en de verandering in het consumentengedrag hebben ook effect op de gemiddelde bestedingen van dagbezoekers. Gemiddeld werd in Nederland in 2014 per stadbezoek €40,80 uitgegeven. In 2010 was dit nog €43,70. Van dit bedrag werd circa 39% in winkels uitgegeven, 47% in horecagelegenheden en 14% aan overige voorzieningen zoals bioscopen, musea, etc. De gemiddelde bestedingen van bezoekers aan de G4 staan in onderstaande tabel weergegeven. TABEL 5. GEMIDDELDE BESTEDINGEN G4 (2010-2014) 2010

2011

2012

2013

2014

Mutatie

Amsterdam

€ 44

€ 44

€ 44

€ 43

€ 43

-2%

Den Haag

€ 41

€ 39

€ 41

€ 41

€ 39

-5%

Rotterdam

€ 44

€ 42

€ 42

€ 42

€ 43

-2%

Utrecht

€ 45

€ 45

€ 41

€ 43

€ 44

-2%


De gemiddelde bestedingen van bezoekers van de G4 zijn in de periode 2010-2014 afgenomen. Dit is een trend die in alle Nederlandse steden merkbaar is. Den Haag bevindt zich met €39 per bezoek in de middenmoot. Ter vergelijking: in Eindhoven zijn de bestedingen per bezoek het hoogst (gemiddeld €46) en in Schiedam het laagst (gemiddeld €23). De gemiddelde besteding hangt samen met het bezoekmotief: volgens het ContinuVakantieOnderzoek (CVO) neemt de gemiddelde besteding toe als het percentage voor funshoppen als bezoekmotief toeneemt. Strandbezoek zorgt juist voor lagere gemiddelde besteding. Dit verklaart de lagere bestedingen in Den Haag ten opzichte van de andere G4-steden. 2.3

VERBLIJFSBEZOEK In onderstaande tabel staat het aantal (inter)nationale gasten in 2014 weergegeven, met tussen haakjes het aantal gasten in 2010. In de kolom ‘mutatie’ staat de procentuele stijging van het totale aantal gasten per stad. Verblijfsbezoek betekent minimaal één overnachting. TABEL 6. AANTAL (INTER)NATIONALE GASTEN (X 1000) IN 2014 (EN 2010) Nederland

Buitenland

Totaal

Mutatie

Amsterdam

1.411 (1.099)

5.259 (4.184)

6.670 (5.283)

+26%

Den Haag

424 (388)

417 (291)

841 (679)

+24%

Rotterdam

454 (335)

442 (294)

896 (628)

+43%

Utrecht

149 (141)

174 (145)

323 (286)

+13%

Bron: CBS

Het aantal (inter)nationale gasten dat in Den Haag verblijft is de afgelopen vier jaar met 24% gestegen. Deze stijging is minder sterk dan in Amsterdam en Rotterdam. Rotterdam heeft dankzij de sterke groei de tweede plaats in het aantal (inter)nationale gasten van Den Haag overgenomen. MONITOR TOERISME 2010-2014 Gemeente Den Haag

13

TABEL 7. OVERNACHTINGEN VAN (INTER)NATIONALE GASTEN (X 1000) IN 2014 (EN 2010) Nederland

Buitenland

Totaal

Mutatie

Amsterdam

2.341 (1.858)

10.197 (7.866)

12.538 (9.725)

+29%

Den Haag

690 (618)

687 (570)

1.377 (1.188)

+16%

Rotterdam

704 (551)

754 (531)

1.458 (1.082)

+35%

Utrecht

217 (210)

257 (198)

474 (408)

+16%

Bron: CBS

In bovenstaande tabel staat het aantal (inter)nationale gasten van de G4 weergegeven, inclusief zakelijk verblijf. De stijging van het aantal overnachtingen in Den Haag is in de periode 2010-2014 naar verhouding minder sterk dan van het aantal gasten. Dit betekent dat de gemiddelde verblijfsduur is afgenomen. Op basis van het aantal gasten en overnachtingen kan worden opgemaakt dat een (inter)nationale gast in Amsterdam gemiddeld 1,88 nachten verblijft, in Den Haag 1,64 nachten, in Rotterdam 1,63 nachten en in Utrecht 1,47 nachten. TABEL 8. GASTEN UIT DE BELANGRIJKSTE HERKOMSTLANDEN IN DEN HAAG (X 1000) 2010

2011

2012

2013

2014

Mutatie

Duitsland

53

57

73

76

97

+83%

Groot-Brittannië

48

45

52

52

62

+29%

Verenigde Staten

31

30

27

26

30

-3%

België

28

25

30

31

37

+12%

Frankrijk

14

15

17

17

19

+32%

Overig Buitenland

117

121

140

163

172

+47%

Totaal

291

293

339

365

417

+24%

Bron: CBS

Duitsland is traditioneel een belangrijke markt voor Den Haag, mede door de populariteit van Scheveningen als badplaats. Een mogelijke oorzaak van de forse groei van Duitse gasten (+83%) is de trend dat minder verre vakanties worden geboekt door de economische crisis. In de categorie ‘Overig’ is met name de groei uit Spanje (+67%) en China (+52%) fors. In 2014 kwamen er uit deze landen respectievelijk 15.000 en 5.000 toeristen. Ook Italië (13.000) Zwitserland (8.000) en Rusland (7.000) ook belangrijke herkomstlanden. Doelgroepen In de beleidsnota Kanskaart Toerisme is helder uiteengezet voor welke doelgroepen Den Haag het meest te bieden heeft en welke het meest kansrijk zijn. Toeristen uit België, Duitsland en GrootBrittannië vinden de stad aantrekkelijk door de combinatie van stad, strand en het koninklijke karakter. Van de Zuid-Europese landen zijn bezoekers uit Frankrijk, Italië en Spanje in het bijzonder geïnteresseerd in het culturele aanbod. Intercontinentaal geldt dit ook voor een specifieke groep uit Amerika. Voor de Nederlandse markt wordt met name gericht op bezoekers van buiten de regio, omdat deze meer besteden tijdens een bezoek. Bij de doelgroep segmentatie is gebruik gemaakt van de 6 leefstijlsegmentatie van Smart Agent , waarbij leefstijlen worden uitgedrukt in kleuren. De zogenoemde ‘ondernemende volwassenen’ (paars), ‘stijlvolle en luxe ouderen’ (blauw), ‘creatieve en inspirerende volwassenen’ (rood) en ‘uitbundige gezinnen’ (geel) zijn voor Den Haag het meest kansrijk.

6

Smart Agent 2012


14

Ontwikkelingen accommodaties In onderstaande tabel staat het aantal accommodaties (hotels, pensions en jeugdaccommodaties) en bedden van de G4 weergegeven in 2014 en (tussen haakjes) 2012. Cijfers van het aantal accommodaties en slaapplaatsen van vóór 2012 zijn bij het CBS niet beschikbaar. TABEL 9. ACCOMMODATIES EN BEDDEN IN G4 IN 2014 (EN 2012) Accommodaties

Mutatie

Bedden

Mutatie

Amsterdam

432 (401)

+8%

58.095 (49.773)

+17%

Den Haag

64 (67)

-4%

8.424 (8.017)

+5%

Rotterdam

74 (72)

+3%

9.378 (7.723)

+21%

Utrecht

28 (28)

0%

3.289 (2.993)

+10%

Bron: CBS

Tussen 2012 en 2014 is het aantal accommodaties en bedden vooral in Amsterdam en Rotterdam sterk toegenomen. Beide steden kennen ook de sterkste groei in het aantal overnachtingen. De groei van het aantal accommodaties in Den Haag blijft wat achter ten opzichte van andere G4-steden. Opvallend is daarnaast dat het aantal bedden in alle steden sneller groeit dan het aantal accommodaties, wat betekent dat de schaalgrootte toeneemt. Bezettingsgraad en prijzen hotels In de onderstaande tabel staat de bezettingsgraad van hotels in de G4 weergegeven. TABEL 10. BEZETTINGSGRAAD VAN HOTELS IN DE G4 (2010-2014) 2010

2011

2012

2013

2014

Mutatie

Amsterdam

76%

78%

78%

80%

81%

+5%

Den Haag

60%

63%

62%

62%

67%

+7%

Rotterdam

62%

64%

60%

63%

63%

+1%

Utrecht

68%

69%

68%

70%

69%

+1%

Bron: Horwath

De bezettingsgraad van hotels in Den Haag was in 2014 hoger dan de voorgaande jaren. De groei van het aantal overnachtingen en de beperktere groei van het aantal beschikbare bedden, lijkt daarmee de bezettingsgraad wat op te drijven. Naast de reguliere groei van het toerisme, is de bezettingsgraad van Haagse accommodaties in 2014 waarschijnlijk ook hoger door grootschalige congressen en evenementen, zoals de Nucleair Summit, de heropening van het Mauritshuis en het WK Hockey. In Amsterdam is de bezettingsgraad relatief hoog en deze is, dankzij een forse groei van het toerisme, in de afgelopen jaren verder toegenomen. In Rotterdam en Utrecht is de bezettingsgraad stabiel gebleven. In tabel 11 (pagina 16) zijn de gemiddelde hotelkamerprijzen weergegeven.


15

TABEL 11. GEMIDDELDE HOTELKAMERPRIJS IN EURO’S G4 IN 2014 (2010-2014) 2010

2011

2012

2013

2014

Mutatie

Amsterdam

€ 116

€ 125

€ 124

€ 123

€ 123

+6%

Den Haag

€ 95

€ 96

€ 95

€ 95

€ 93

-2%

Rotterdam

€ 92

€ 88

€ 89

€ 86

€ 86

-7%

Utrecht

€ 99

€ 103

€ 95

€ 92

€ 93

-6%

Bron: Horwath

Van de G4-steden is alleen in Amsterdam de gemiddelde kamerprijs gestegen. Dit heeft te maken met vraag en aanbod; de sterke groei van het toerisme en de hoge bezettingsgraad (beperkt aanbod) in de Amsterdamse hotels drijft de prijzen op. De ontwikkeling van de gemiddelde kamerprijs in de andere G4 steden past in de trend dat de prijzen onder druk staan door toenemende concurrentie via boekingsen vergelijkingssites.

Hotel Des Indes


16

3 3.1

ATTRACTIES EN BIOSCOPEN INLEIDING Door de groei van het toerisme en de vrijetijdseconomie neemt de attractiedichtheid steeds verder toe. Dit leidt tot snelle vernieuwing in het attractie-aanbod. Deze trends zijn ook zichtbaar in Den Haag. Madurodam heeft na de heropening in 2012 bijvoorbeeld meer ruimte voor zogenoemde ‘doe-dingen’ en beleving. Daarnaast is Holland Casino verbouwd, waardoor onder andere meer ruimte is voor entertainment, en is Sea Life sinds augustus 2015 verrijkt met een pinguïnverblijf. Naast attracties is ook de bioscoopmarkt in beweging. Het aantal bezoekers van bioscopen neemt vrijwel ieder jaar toe, wat leidt tot een toename en verbetering van het aanbod. Best bezochte attracties in Nederland In onderstaande tabel is een overzicht te zien van de best bezochte attractieparken, dierentuinen en musea van Nederland. Het overzicht is gebaseerd op de top 50 attracties die het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) jaarlijks opstelt. De Haagse attracties in de top 50 staan expliciet vermeld. TABEL 12. TOP 10 ATTRACTIES, DIERENTUINEN EN MUSEA IN 2014 Attractie

Aantal bezoekers

Plaats

1

De Efteling

4.397.000

Kaatsheuvel

2

Rijksmuseum

2.474.000

Amsterdam

3

Van Gogh Museum

1.612.000

Amsterdam

4

Zaanse Schans

1.573.000

Zaandam

5

Canal Company Rondvaart

1.441.000

Amsterdam

6

Burgers Zoo

1.415.000

Arnhem

7

Diergaarde Blijdorp

1.380.000

Rotterdam

8

Attractiepark Duinrell

1.378.000

Wassenaar

9

Natura Artis Magistra

1.314.000

Amsterdam

10

De Uithof

1.287.000

Den Haag

24

Madurodam

654.000

Den Haag

43

Gemeentemuseum/Fotomuseum/GEM

385.000

Den Haag

47

Mauritshuis

331.000

Den Haag

Bron: NBTC (Top 50 dagattracties 2014)

In de top 50, dierentuinen en musea staan vier aanbieders uit Den Haag: de Uithof, Madurodam, het Gemeentemuseum en het Mauritshuis.


17

3.2

AANBOD ATTRACTIES EN BIOSCOPEN Den Haag heeft een breed aanbod van attracties die (inter)nationale bezoekers trekken, zoals Madurodam, het Omniversum, Sea Life, Drievliet, de Uithof en het Holland Casino. Naast deze grote attracties kent Den Haag ook veel kleinere attracties, waaronder rondvaarten door de grachten of op zee, de vuurtoren van Scheveningen en diverse speelautomatenhallen. Naast attracties heeft Den Haag ook veel bekende locaties die bezoekers trekken, zoals het Binnenhof, het Vredespaleis en sinds kort weer de Pier van Scheveningen. Deze locaties kunnen bezocht worden (al dan niet onder begeleiding), maar kennen hebben hoofdzakelijk een andere functie. Daarnaast bestaan er ook nog veel kleinere plekken met een attractieve waarde, maar die in principe niet of in beperkte mate op een bezoek zijn ingericht. Voorbeelden hiervan zijn de Grote Kerk, de Nieuwe Kerk, het Kurhaus, Paleis Noordeinde en Paleis Huis ten Bosch. De attracties zijn voornamelijk te vinden in het Centrum en Scheveningen. Daarnaast staan er nog twee attracties, de Uithof en Drievliet, in de periferie van Den Haag (zie kaart 3.1). In Den Haag zijn momenteel vier bioscopen: Pathé Scheveningen, Pathé Buitenhof, Pathé Spuimarkt en Filmhuis Den Haag. KAART 2.

ATTRACTIES EN BIOSCOPEN IN DEN HAAG


18

3.3

BEZOEKERSAANTALLEN ATTRACTIES EN BIOSCOPEN In onderstaande tabel staan de bezoekersaantallen van de belangrijkste attracties en bioscopen van Den Haag. De aantallen van Sea Life en Drievliet zijn niet opgenomen, omdat deze niet openbaar worden gemaakt. Daarnaast is de Pier buiten beschouwing gelaten, omdat deze pas weer sinds 2015 is geopend. TABEL 13. BEZOEKERSAANTALLEN ATTRACTIES EN BIOSCOPEN (X1000) 2010-2014 Attractie

2010

2011

2012

2013

2014

Mutatie

Sea Life

NB

NB

NB

NB

NB

NB

Holland Casino

624

564

611

577

564

-10%

Madurodam

589

549

740

685

654

+11%

Omniversum

287

286

286

286

285

-1%

Vredespaleis (bezoekcentrum)

25

25

50

82

113

+350%

Binnenhof (rondleiding)

69

82

115

142

158

+129%

Drievliet

NB

NB

NB

NB

NB

NB

De Uithof

700

800

1.000

1.100

1.287

+83%

Pathé Scheveningen

NB

535

496

465

514

-4%

Pathé Buitenhof

NB

NB

484

493

453

-6%

Pathé Spuimarkt

NB

NB

1.072

1.103

1.183

+10%

Filmhuis Den Haag

146

148

131

156

172

+17%

Bron: Opgave instellingen (NB: niet bekend)

Over het algemeen weten de attracties in Den Haag het bezoekersaantal op peil te houden of te laten stijgen. Opvallend in positieve zin zijn onder meer de groei van het bezoekerscentrum van het Vredespaleis en van ProDemos, dat rondleidingen verzorgt door het Binnenhof. Ook de Uithof heeft de afgelopen jaren een stevige groei in het bezoekersaantal gerealiseerd. Uit de cijfers blijkt tevens dat attracties in Scheveningen het de laatste jaren moeilijk hebben gehad. Zowel het Holland Casino als Pathé Scheveningen hebben in de periode 2010-2014 te maken gehad met een daling van het aantal bezoekers.


19

Vredespaleis


20

4

KUNST EN CULTUUR

4.1

INLEIDING De culturele sector wordt steeds belangrijker voor het toeristische aanbod van steden. Met name musea zorgen voor een grote aantrekkelijkheid en kunnen zorgen voor meer bezoekers. Voor internationale toeristen is het rijke culturele aanbod van Den Haag een belangrijke reden voor een bezoek. De trends in het toerisme hebben ook invloed op de culturele sector in Den Haag. Het aanbod wordt regelmatig vernieuwd om meer bezoekers te trekken. In 2015 is bijvoorbeeld Panorama Mesdag heropend na een renovatie en in 2014 heropende het Mauritshuis na een grootschalige verbouwing. De vernieuwing en de concurrentie van andere vrijetijdsvoorzieningen leidt ertoe dat kleinschalige musea het steeds moeilijker krijgen om bezoekers aan te trekken.

4.2

AANBOD MUSEA Den Haag heeft een rijk en gevarieerd aanbod van (inter)nationaal bekende musea, waaronder Panorama Mesdag, het Escher museum, het Mauritshuis en het Gemeentemuseum Den Haag. De musea zijn vooral gevestigd in het centrum van Den Haag en in de Internationale Zone. KAART 3.

MUSEA IN DEN HAAG


21

4.3

BEZOEKERSAANTALLEN MUSEA In onderstaande tabel staan de bezoekersaantallen van de grootste musea van Den Haag weergegeven. Daarbij is tevens de mutatie tussen 2010 en 2014 opgenomen. TABEL 14. BEZOEKERSAANTALLEN MUSEA (X1000) 2010-2014 Museum

2010

2011

2012

2013

2014

Mutatie

Gemeentemuseum Den Haag

297

256

302

303

323

+9%

Mauritshuis

232

254

NVT

NVT

331

+43%

Museon

174

168

194

188

185

+6%

Escher in het Paleis

93

101

104

123

131

+41%

GEM/Fotomuseum

57

59

52

51

48

-15%

Museum Beelden aan Zee

58

63

68

37

30

-49%

De Gevangenpoort

22

54

51

37

39

+81%

Museum voor Communicatie

44

NB

44

NB

32

-27%

Haags Historisch Museum

47

48

56

34

38

-19%

Muzee

30

31

41

32

31

+3%

Collectie Mesdag

NB

NB

NB

NB

NB

NB

Museum Bredius

6

6

6

8

16

+167%

Panorama Mesdag

123

123

137

125

140

+14%

Letterkundig/ Kinderboekenmuseum

NB

46

45

NB

53

+14%

Gallerij Willem V

8

17

21

23

30

+299%

Haags Openbaar Vervoer Museum

10

13

13

NB

NB

NB

Louis Couperus Museum

10

13

13

NB

NB

NB

Museum Meermanno

14

19

20

NB

NB

NB

Humanity House

NB

14

15

NB

NB

NB

Louwman Museum

NB

NB

NB

NB

NB

NB

Bron: opgave instellingen; NB: niet bekend; NVT: niet van toepassing

Het aantal bezoeken aan de grote Haagse musea is in de afgelopen vier jaar gestegen, terwijl het voor de kleinere musea moeilijk is om het aantal bezoekers te handhaven. Het Gemeentemuseum heeft veel meer bezoekers getrokken in de afgelopen vijf jaar. In 2012 en 2013 was een deel van de collectie van het Mauritshuis in het Gemeentemuseum te zien en in 2014 waren er tentoonstellingen van Rothko en Chanel. Het Mauritshuis is na twee jaar gesloten te zijn in juni 2014 heropend, wat heeft gezorgd voor een stijging van het aantal bezoekers. Daarnaast is ook de groei van het aantal bezoekers van Escher in het Paleis fors toegenomen. Sinds 2013 hebben het Museum Bredius, Gallerij Willem V, het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort de ‘Hofvijferpass’ geïntroduceerd, waarmee bezoekers alle vier de musea kunnen bezoeken tegen een vaste prijs. Op basis van de bezoekerscijfers van de musea lijkt dit initiatief te zorgen voor een groei van het aantal bezoekers aan de musea.


22

4.4

AANBOD THEATERS Het Haagse cultuuraanbod bevat naast de musea tal van activiteiten op het terrein van de podiumkunsten. Grote podia in de stad zijn onder meer het Circustheater, het World Forum Theater, de Koninklijke Schouwburg en het Paard van Troje. In 2015 zijn de Dr. Anton Philipszaal en het Lucent Danstheater gesloten voor verbouwing en daarvoor in de plaats is het (tijdelijke) Zuiderstrandtheater geopend. KAART 4.

4.5

THEATERS IN DEN HAAG

BEZOEKERSAANTALLEN THEATERS In tabel 15 staan de bezoekersaantallen van de 16 best bezochte theaters van Den Haag weergegeven. De bezoekersaantallen van de grote Haagse theaters zijn de afgelopen vier jaar redelijk constant gebleven. Circustheater, World Forum, Paard van Troje, Koninklijke Schouwburg en Lucent Danstheater/Anton Philipszaal zijn de meest bezochte theaters van Den Haag. De kleinere theaters als Theater aan het Spui, Diligentia en De Nieuwe Regentes hebben te maken met een daling van bezoekersaantallen.


23

TABEL 15. BEZOEKERSAANTALLEN THEATERS (X1000) 2010-2014 Theater

2010

2011

2012

2013

2014

Mutatie

1

Theater aan het Spui

41

48

25

28

32

-21%

2

Nieuwe Kerk

8

7

8

8

8

+4%

3

Dr. Anton Philipszaal

57

68

79

66

61

+8%

4

Lucent Danstheater

77

69

46

66

71

-7%

5

Koninklijke Schouwburg

83

70

86

89

83

+1%

6

Nationaal Toneel

NB

NB

NB

NB

NB

NB

7

Pepijn

13

11

10

11

10

-20%

8

Branoul

3

3

2

NB

NB

NB

9

Paard van Troje

145

138

104

101

97

-33%

10

Appeltheater

21

18

NB

11

28

+33%

11

De Nieuwe Regentes

35

33

9

12

17

-50%

12

Korzo

8

19

12

30

22

+175%

13

Circustheater

550

550

550

NB

NB

+0%

14

Zuiderstrandtheater

NVT

NVT

NVT

NVT

NVT

NVT

15

Diligentia

60

56

30

32

27

-55%

16

Dakota

1

3

15

17

NB

NB

Bron: DHIC/opgave instellingen; NB: niet bekend; NVT: niet van toepassing

Koninklijke Schouwburg


24

5

EVENEMENTEN

5.1

INLEIDING In Den Haag worden jaarlijks diverse grootschalige publieksevenementen georganiseerd. Het doel van deze evenementen is om Den Haag te positioneren, de lokale economie te stimuleren en een prettig leefklimaat te creëren. De doelgroepen en (inter)nationale of regionale aantrekkingskracht verschillen per evenement.

5.2

AANBOD EVENEMENTEN Het aanbod van evenementen is divers. Van muziekevenementen als Live I Live en Parkpop, tot sportevenementen zoals het WK Hockey en de City-Pier-City Loop. De meeste evenementen zijn jaarlijks. Eenmalige evenementen waren de afgelopen jaren onder meer 200 jaar Koninkrijk, het WK Hockey, 100 jaar Vredespaleis, de heropening van het Mauritshuis en de Nucleair Security Summit. Evenementen vinden met name plaats in het stadsdeel Centrum en in Scheveningen (zie kaart 5). KAART 5.

5.3

GROOTSCHALIGE PUBLIEKSEVENEMENTEN

BEZOEKERSAANTALLEN EVENEMENTEN In onderstaande tabel zijn de bezoekersaantallen van (grootschalige) evenementen in de periode 2010-2014 weergegeven. Doordat bezoekersaantallen van evenementen sterk worden beïnvloed door het weer, is in onderstaande tabel niet de mutatie in procenten, maar het gemiddelde aantal bezoekers opgenomen. Indien het bezoekersaantal niet bekend is staat dit met ‘NB’ aangegeven en als het evenement niet heeft plaatsgevonden is geen bezoekersaantal ingevuld. MONITOR TOERISME 2010-2014 Gemeente Den Haag

25

Evenementen die gemiddeld minder dan 30.000 bezoekers trekken zijn buiten beschouwing gelaten.

TABEL 16. BEZOEKERSAANTALLEN EVENEMENTEN (X1000) 2010-2014

Evenement

2010

2011

2012

2013

2014

Gem.

Internationaal Vuurwerk Festival

300

300

300

310

180

278

Antiek- curiosa- en boekenmarkt

275

275

275

275

NB

275

Parkpop

250

275

150

250

190

223

Vlaggetjesdag Scheveningen

250

200

100

240

250

208

City-Pier-City Loop

150

200

200

200

200

190

Life I Live Festival

-

175

175

200

190

185

-

-

-

160

200

180

Shopping Night

100

110

100

100

100

102

Tong Tong Fair

92

95

95

100

100

96

Nederlandse Veteranendag

70

70

85

85

90

80

Prinsjesdag

65

65

65

70

75

68

Milan Interculturele Manifestatie

70

55

44

60

15

49

De Parade

38

50

41

54

38

44

Vliegerfeest Scheveningen

30

50

40

50

35

41

Bevrijdingsfestival

35

35

35

45

56

41

Nieuwjaarsduik

17

20

25

40

25

25

Festival Classique

39

45

42

36

28

38

Den Haag Sculptuur

175

200

200

NB

150

181

PopHotSpot festival (Sniester)

35

40

35

20

35

33

Braderie Den Haag (Leyweg)

40

40

40

NB

38

40

Grondwet Festival

-

-

-

-

65

65

WK Hockey

-

-

-

-

200

200

I Love Hip Hop festival

NB

NB

NB

NB

68

68

Intocht Sinterklaas

125

135

135

200

150

149

Konings Kermis Den Haag

100

100

100

100

100

100

North Sea Regatta

50

50

40

NB

43

45

State X New Forms

-

-

-

-

37

37

48-uur van Den Haag

7

Bron: Den Haag Marketing/opgave instellingen

7

‘48-uur van Den Haag’ bestaat uit meerdere evenementen waaronder de Museumnacht, Haags Uitfestival, Embassyfestival, Oh Oh Intro, Vissch, Haags stadsontbijt, Kindermuseumnacht en Kindergrachtenpracht.


26

Bezoekersaantallen van evenementen kunnen sterk fluctueren door weersinvloeden. Zo hadden bijvoorbeeld het Milan Interculturele Manifestatie (Milan Summer Festival) en het Internationaal Vuurwerk Festival in 2014 lagere bezoekersaantallen door het slechte weer. Ondanks dat de bezoekersaantallen door weersinvloeden fluctueren, kunnen aan de hand van het bovenstaande, meerjarige overzicht enkele trends worden benoemd. Wat opvalt is dat Veteranendag, Prinsjesdag en het Bevrijdingsfestival in de periode 2010-2014 een duidelijke groei doormaken.

Parkpop in het Zuiderpark


27

Prinsjesdag

City-Pier-City loop


28

6

ZAKELIJKE BEZOEKEN

6.1

INLEIDING Congressen zorgen voor een grote economische spin-off voor Den Haag. Hoewel de belangrijkste reden van bezoek voor congresbezoekers aan werk gerelateerd is, maken congresbezoekers wel gebruik van vrijetijdsvoorzieningen. Congresbezoekers besteden relatief veel geld in de stad, wat een impuls geeft aan de Haagse economie en werkgelegenheid. Een gemiddelde besteding voor een zakelijk verblijf is in totaal € 507,- (incl. vervoer en verblijf)8.

6.2

AANBOD CONGRESLOCATIES De belangrijkste congreslocatie in Den Haag is het World Forum, waar de grootste internationale congressen van Den Haag worden gehouden. In 2014 vond hier bijvoorbeeld de Nuclear Security Summit (NSS) plaats. Andere veel gebruikte congreslocaties zijn onder meer de Fokkerterminal, het Kurhaus en Lucent Danstheater/Dr. Anton Philipszaal.

6.3

ONTWIKKELING (BEZOEKERS)AANTALLEN CONGRESSEN In onderstaande tabel staat de procentuele ontwikkeling van het aantal congressen, het aantal deelnemers en de gemiddelde duur in Den Haag weergegeven voor de periode 2010-2014. Het aantal ‘deelnemersdagen’ is het aantal dagen dat een congres duurt vermenigvuldigd met het aantal deelnemers. TABEL 17. INDEX ONTWIKKELING CONGRESSEN IN DEN HAAG (2010-2014) 2010

2011

2012

2013

2014

Aantal congressen

100

70

52

49

62

Gemiddeld aantal deelnemers

100

92

108

123

133

Gemiddelde duur

100

100

105

116

108

Deelnemersdagen

100

78

66

75

93

Bron: NBTC

Het aantal congressen is sinds 2010 sterk afgenomen, maar de gemiddelde duur en het aantal deelnemers per congres is wel toegenomen. In 2014 vonden er 88 internationale congressen plaats in Den Haag. Gemiddeld duurden deze congressen vier dagen. Het aantal ‘deelnemersdagen’ is daarmee beperkt afgenomen (7%).

8

Bron: NBTC, M&C Scan 2014


29

Citydressing ter gelegenheid van de Nuclear Security Summit (NSS) 2014

Vlaggenparade Internationale Zone (Johan de Wittlaan)


30

7

WERKGELEGENHEID

7.1

INLEIDING Toeristen brengen veel geld naar de stad en zorgen met hun bestedingen voor omzet en werkgelegenheid bij onder andere Haagse winkels, musea, attracties, horeca en hotels. Naast deze bestedingen zorgen toeristen ook indirect ook voor omzet en werkgelegenheid bij alle toeleveranciers en verleners van diensten als transport, accountancy, catering, bouw en installatie, et cetera. Daarmee zijn veel Haagse bedrijven direct of indirect (deels) afhankelijk van toeristen. In dit hoofdstuk is inzichtelijk gemaakt wat het effect van de sector op de werkgelegenheid is.

7.2

ONTWIKKELING WERKGELEGENHEID IN DEN HAAG In onderstaande tabel staat de ontwikkeling van de werkgelegenheid in Den Haag weergegeven in de periode 2010-2014. De mutatie geeft de groei of krimp aan tussen het jaar 2010 en 2014. TABEL 18. WERKGELEGENHEID IN DEN HAAG (2010-2014)

Werkgelegenheid Den Haag

2010

2011

2012

2013

2014

Mutatie

265.706

262.017

256.857

252.071

250.125

-6%

Bron: Werkgelegenheidsregister Haaglanden

In de afgelopen jaren is de werkgelegenheid in Den Haag met 6% afgenomen. De ontwikkeling van de werkgelegenheid is echter per sector verschillend. Zo is de werkgelegenheid in de horecasector met 12% gedaald in de periode 2010-2014, maar de werkgelegenheid in de sport met 7% toegenomen. Ook in de cultuur, recreatie en amusement steeg de werkgelegenheid in Den Haag met 4%. 7.3

WERKGELEGENHEID IN DE TOERISTISCHE SECTOR Door het toenemende toerisme nemen de bestedingen in Den Haag die van buiten de stad komen toe. De impuls van toerisme in de Haagse economie wordt geschat op circa € 2 miljard euro per jaar9. Deze bestedingen hebben een positief effect op de werkgelegenheid in de stad. In 2013 is berekend dat 11,8% van de Haagse werkgelegenheid voortkomt uit toerisme, wat destijds neerkwam op circa 31.000 banen (26.000 arbeidsjaren). In figuur 1 is de verdeling van arbeidsjaren die voortkomen uit toerisme naar deelsector weergegeven.

9

Bureau voor Economische Argumentatie: Kanskaart Toerisme, Economisch belang, toekomstpotentie & effectoptimalisatie (2013)


31

FIGUUR 1. DIRECTE EN INDIRECTE WERKGELEGENHEID TOERISME IN ARBEIDSJAREN

Uitgaan

Strand

Winkelen

Attracties

Evenementen

Toeleveranciers

Verblijfstoerisme

Cultuur

6060

0

5030

5000

10000

2935

2525

15000

3060

2765

20000

2300 1195

25000

30000

Bron: Bureau voor Economische Argumentatie: Kanskaart Toerisme, Economisch belang, toekomstpotentie & effectoptimalisatie (2013)

Het directe werkgelegenheidseffect van de bestedingen in de toeristische sector bedroeg circa 23.000 arbeidsjaren. De indirecte werkgelegenheid (toeleveranciers) werd geschat op circa 2.765 tot maximaal 4.500 arbeidsjaren. Hierbij geldt dat de sector met name zorgt voor banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt, waarmee deze complementair is aan andere in Den Haag sterk aanwezige bedrijvigheid als de zakelijke dienstverlening, de overheid en de internationale instellingen, waar vooral hoger opgeleide banen beschikbaar zijn.


32


33

Programmamanagement, Strategie en Onderzoek

Recommend Documents