Na zelfdoding: De hulpverlener als nabestaande Ilse Conserriere Suï Suïcidepreventiewerker CGG CGG Eclips Lange Violettestraat 84 9000 Gent Email :
[email protected]
Karen De Waele Ondersteuningsfunctie suï suïcidepreventiewerking CGG FDGG Martelaarslaan 204B 9000 Gent Email :
[email protected]
Programma
Inleiding Reactie van de hulpverlener na de suï suïcide van een clië cliënt Opvang van de hulpverlener na de suï suïcide van een clië cliënt Wat als de nabestaanden een gesprek vragen?
Programma
Inleiding Reactie van de hulpverlener na de suï suïcide van een clië cliënt Opvang van de hulpverlener na de suï suïcide van een clië cliënt Wat als de nabestaanden een gesprek vragen?
Kennismaking
Naam Functie en werksetting Waarom deze workshop? Verwachtingen
Cijfers ? Onderzoeker
Jaar
% nabestaanden
Onderzoeksgroep
Residentieel (R) Ambulant (A)
Psychiaters Psychologen
R R+A
Holden
1978
43%
Lapp
1986
38%
Psychotherapeuten
Chemtob et al.
1988
51%
Psychiaters Psychologen
Grad et al.
1997
70%
Alexander et al.
2000
67%
(25% - 2)
(21% - 1) (66% - 2/6) (13% - 7/15)
Psychiaters Psychologen
R
Psychiaters
R+A
“There are two kinds of therapists: Those who have experienced the suicide of a patient and those who will”
Achtergrond
Als hulpverlener grote kans om dit mee te maken Goed suï suïcidepreventiebeleid => meer suï suïcides van personen die in therapie zijn, minder in alg bevolking Hulpverleners zijn een groep nabestaanden die vaak wordt ‘vergeten’ vergeten’ → Taboe in de GGZ?!
Programma
Inleiding Reactie van de hulpverlener na de suï suïcide van een clië cliënt Opvang van de hulpverlener na de suï suïcide van een clië ë nt cli Wat als de nabestaanden een gesprek vragen?
Rouwproces bij hulpverleners na de suï suïcide van een clië cliënt Vrijwel gelijk aan dat van andere nabestaanden: - Qua thema’ thema’s - Qua intensiteit Enige verschil: groter gevoel van verantwoordelijkheid!
Beï Beïnvloedende factoren zijn o.m. – – – – – – –
duur van de hulpverleningsrelatie aard en intensiteit van die relatie (mate v. ambivalentie, kwaadheid… kwaadheid…) het ev. onverwachte karakter van de suï suïcide rouwgeschiedenis van de hulpverlener draagkracht van de hulpverlener wijze en plaats van de suï suïcide (bvb op afdeling of elders) geslacht van de hulpverlener
‘When someone with whom we have had the privileged intimacy of a therapisttherapist-client relationship takes her or his own life, it leads to a lot of “soulsoul-searching” searching”, not just about professional, but also about the deepest personal issues’ issues’ . (Rycroft in Weiner, K. (2005) (red.), Therapeutic and legal issues issues for therapists who have survived a client suicide, The Haworth Press, Binghamton, NY).
Eigen ervaring Heb je zelf al een clië cliënt verloren door zelfdoding? Verhaal… Verhaal… Welke impact had dit op jou? -toen en nunu- op persoonlijk vlak - op professioneel vlak (lichamelijk, emotioneel, gedachten, gedrag) Indien je dit nog niet hebt meegemaakt: welke impact verwacht je?
Impact van een suï suïcide op de hulpverlener Persoonlijk: ≈ Familieleden en vrienden van de overledene
Schok en ontkenning Angst Schaamte –en schuldgevoelens Kwaadheid Opluchting Depressie en suï suïcidale ideaties Isolatie
Professioneel: • Gevoel gefaald te hebben als hulpverlener • Twijfelen aan eigen hulpverleningshulpverlenings-vaardigheden, klinisch oordeel en competentie • Angst negatief te worden beoordeeld door collega’ collega’s • Angst voor reacties uit de omgeving van de clië cliënt • Angst voor herhaling • Angst voor publieke vernedering, bekendmaking in de media en/of een rechtzaak
Dit alles leidt tot veranderingen in het therapeutisch handelen: • •
• •
•
Meer verslaggeving en communicatie Actief zoeken naar informatie over suï suïcidepreventie en risicorisico-inschatting Alerter voor signalen van suï suïcidaliteit Meer doorvragen over suï suïcidaliteit bij mogelijke risicopatië risicopatiënten Sneller beslissen tot opname
Soms ook: • Minder suï suïcidale clië cliënten in begeleiding nemen • Dwangmatig willen helpen van andere clië cliënten uit angst voor een volgende suï suïcide • Overwegen van ontslag
Programma
Inleiding Reactie van de hulpverlener na de suï suïcide van een clië cliënt Opvang van de hulpverlener na de suï suïcide van een clië ë nt cli Wat als de nabestaanden een gesprek vragen?
Opvang van de hulpverlener na een suï suïcide Hoe ben je er zelf mee omgegaan? Hoe ben je na de suï suïcide opgevangen: - Op het werk? werk? - In je omgeving? omgeving?
Wat was helpend en wat niet?
Helpend? • • • • • • • • • • • • •
Kunnen kiezen of men thuisblijft na de suï suïcide of niet Casusbespreking in teamverband Psychologische autopsie Informele gesprekken met collega’ collega’s Tijd nemen voor zichzelf Bijwonen van de begrafenis Erover praten met de eigen familie en vriendenkring Contact met familie/ nabije omgeving van de clië cliënt Contact met andere hulpverleners die ook de suï suïcide van een clië cliënt meemaakten Training in suï suïcidepreventie en het verkennen van de eigen beleving Draaiboek Supervisie Feedback
Een mengeling van formele en informele steun geeft meest voldoening.
Hulp dient aangepast te zijn aan de individuele noden van de hulpverlener: wat voor de ene helpend is, is dat voor de andere niet →Geen hulp opdringen
Supervisie ≈ rouwbegeleiding Eerst veiligheid herstellen vooraleer te gaan exploreren
Supervisie ≈ rouwbegeleiding
Op gang brengen en houden van een gezond rouwproces Bieden van een referentiekader waarin hulpverleners hun rouwreacties kunnen plaatsen Informatie aanbieden over zelfmoord, rouwen en specifieke rouwreacties na zelfmoord, wanneer de hulpverlener hier behoefte aan heeft Bevorderen van de communicatie over het verlies met anderen Gebruik van (bestaande) hulpbronnen stimuleren
Programma
Inleiding Reactie van de hulpverlener na de suï suïcide van een clië cliënt Opvang van de hulpverlener na de suï suïcide van een clië cliënt Wat als de nabestaanden een gesprek vragen?
Vraag naar gesprek van de omgeving van de clië cliënt Beroepsgeheim geldt ook na overlijden ?
Zorg voor de nabestaanden
Mogelijkheden: - Instemmen - Weigeren - Gesprek aan collega overlaten - Gesprek samen met collega
Inhoudelijke mogelijkheden:
•
Beluisteren en opvangen PsychoPsycho-educatie over suï suïcide en rouw na suï suïcide Eigen beleving en emoties bespreken Antwoorden op inhoudelijke vragen… vragen…(?!)
⇒
Geen eenvoudige zaak!
• • •
Wat is jouw standpunt? Wat zou je wel doen en wat niet?
Tips voor het gesprek met de familie/ omgeving • eerste contact met de familie/ omgeving samen met een • • • •
•
•
•
•
collega, andere hulpverlener steunend, vooral luisteren de familie/ omgeving ruim de gelegenheid bieden om vragen te stellen bespreken welke inspanningen zijn geleverd om de betrokkene te behandelen gelegenheid bieden om eventueel kwaadheid te uiten
eigen persoonlijk verdriet kenbaar maken kan steunend zijn inbrengen dat het rouwproces na een zelfdoding moeilijk en complex kan verlopen bevragen welke hulp de omgeving verwacht en eventueel doorverwijzen adviseren in deze emotionele periode geen belangrijke beslissingen te nemen (e.g. verhuis, werk opgeven)
