Programma. De rol van de patiënt bij patiëntveiligheid. Voor gerechtvaardigd vertrouwen in verantwoorde zorg

www.igz.nl

Utrecht, juni 2013

Programma

De rol van de patiënt bij patiëntveiligheid

Voor gerechtvaardigd vertrouwen in verantwoorde zorg 20 juni 2013 Congresgebouw de Doelen Rotterdam

Inspectie voor de Gezondheidszorg

Programma

De rol van de patiënt bij patiëntveiligheid

Utrecht, juni 2013


20 juni 2013 Congresgebouw de Doelen Rotterdam

Introductie Sinds 2003 organiseert de Inspectie voor de Gezondheidszorg een congres over patiëntveiligheid. Ieder jaar met een ander thema. Dit jaar staat centraal het thema ‘de rol van de patiënt/cliënt bij patiëntveiligheid’.

De patiënt signaleert De patiënt geeft antwoord

Een sterke positie van cliënten komt de patiëntveiligheid ten goede. Dat wordt steeds bevestigd in onderzoek en blijkt uit de ervaringen van zorgverleners, cliënten en de inspectie. In dit congres zult u enkele aansprekende voorbeelden horen, kunt u meediscussiëren over de wijze waarop we dit gezamenlijk in de zorg kunnen realiseren en kunt u eerlijke verhalen horen waarom zaken soms niet goed gaan maar ook wat we daaruit kunnen leren. Het gaat om het versterken van de positie van patiënten/cliënten en het bieden van handreikingen. Maar we willen ook benadrukken dat hierbij de rol en verantwoordelijkheid van de zorgverleners en zorgaanbieders zeer groot is. In de norm voor een veiligheidsmanagementsysteem worden eisen gesteld en ook in de opleidingen wordt aandacht besteed aan het belang van het betrekken van de patiënt/cliënt bij veiligheid. Maar hoe gaat dat in de praktijk? In dit congres hopen we u als zorgverlener te inspireren om de patiëntenzorg nog veiliger te maken. En die u motiveren om hier ook vooral de patiënt/cliënt zelf bij te betrekken. En we hopen u als patiënt/cliënt te motiveren om een stevige positie in te nemen in het zorgproces en zo uw bijdrage te leveren aan veilige zorg. Interessante links Er zijn diverse rollen die een patiënt/cliënt kan innemen in de dagelijkse praktijk. Hierover is bijvoorbeeld door de Patiëntenfederatie NPCF gepubliceerd op www.mijnzorgveilig.nl. Ook het VMS Veiligheidsprogramma heeft nadrukkelijk aandacht besteed aan de rol van de patiënt/cliënt bij de zorgverlening. Wij raden u aan eens een kijkje te nemen op http://patientenparticipatie.vmszorg.nl/. Verder publiceerde WHO-Europe onlangs een boek onder de titel ‘Exploring patient participation in reducing health-care-related safety risks’ met voorbeelden van initiatieven uit verschillende Europese landen over de rol en de versterking van de rol van de patiënt in relatie tot patiëntveiligheid. Zie: http://www.euro.who.int/en/what-we-do/health-topics/ Health-systems/patient-safety/publications2/_recache.

2


Programma congres

3

Programma 09.00 – 09.30 uur

Ontvangst en registratie

Het middagprogramma bestaat uit twee delen:

09.30 – 09.35 uur

Welkom door de dagvoorzitter

09.35 – 09.45 uur

Opening Mw. dr. J.A.A.M. (Ronnie) van Diemen-Steenvoorde, Inspecteur-generaal voor de Gezondheidszorg

13.30 – 14.40 uur 14.40 – 15.00 uur

Deel 1 middagprogramma U kunt kiezen uit bijwonen van het minisymposium deel A of het volgen van één van de tien workshops

09.45 – 10.05 uur

U gaat er niet over Dhr. L.J.L.P.G. (Lucien) Engelen, directeur Radboud REshape innovatiecentrum

15.00 – 16.10 uur

Deel 2 middagprogramma U kunt kiezen uit bijwonen van het minisymposium deel B of het volgen van één van de tien workshops

10.05 – 10.25 uur

Betere zorg, waar de patiënt veilig is Mw. W. (Wilna) Wind, algemeen directeur van Patiëntenfederatie NPCF

16.10 – 16.30 uur

Afsluiting Mw. dr. J.A.A.M. (Ronnie) van Diemen-Steenvoorde, Inspecteur-generaal voor de Gezondheidszorg

10.25 – 10.50 uur

Ochtendpauze

16.30 – 17.00 uur

Afsluitende borrel

10.50 – 11.10 uur

Veiligheid in de dierentuin: Bokito als vriend of vijand? Ir. M.S.P. (Marc) Damen, algemeen directeur / CEO Koninklijke Rotterdamse Diergaarde

11.10 – 11.30 uur

De visie van de bestuurder op de rol van de patiënt bij patiëntveiligheid Drs. P. (Patty) van Belle-Kusse MSc, Raad van Bestuur Stichting Arduin, CEO

11.30 – 12.30 uur

Uitreiking IGZ ZorgVeiligPrijs

12.30 – 13.30 uur

Lunch

4


Theepauze

Programma congres

5

Minisymposium Minisymposium deel A

Tijd: 13.30 – 14.40 uur

Lezingen 1 Patiëntervaringen: early warning voor veiligheidsproblemen? 2 Patiëntervaringen als monitor voor medisch functioneren? 3 De cliënt als leidende partner naar proactieve patiëntveiligheid.

De patiënt voelt De patiënt past (niet) toe

Minisymposium deel B

Tijd: 15.00 – 16.10 uur

Lezingen 1 Health literacy. Hoe het betrekken van patiënten het verschil kan maken. 2 De patiënt als regisseur in informatieoverdracht. 3 De patiënt heeft altijd gelijk. Het minisymposium wordt voorgezeten door prof. dr. P.B.M. (Paul) Robben, adviseur IGZ/ iBMG-Erasmus Universiteit.

De patiënt vraagt

6


Programma congres

7

Minisymposium deel A, lezing 1 Patiëntervaringen: early warning voor veiligheidsproblemen?

Minisymposium deel A, lezing 2 Patiëntervaringen als monitor voor medisch functioneren?

Een onderzoek naar de voorspellende waarde van CQI-gegevens op IGZ-maatregelen in de ziekenhuissector

Spreker • Prof. dr. Rob Slappendel, anesthesioloog, Manager Kenniskern Kwaliteit en Veiligheid, Amphia Ziekenhuis Breda

Spreker • Mw. N.C. (Nicolien) Zwijnenberg, MSc, Onderzoeker bij het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg, NIVEL Introductie Onderzoek met de Consumer Quality Index (CQ-Index), waarbij patiëntervaringen in kaart worden gebracht, levert een schat aan informatie op. Zo kan het bijvoorbeeld aanknopingspunten bieden om verbeteracties op te zetten of verantwoordingsinformatie opleveren voor de IGZ. Een interessante vraag is of patiëntervaringen ook een early warning kunnen vormen voor veiligheidsproblemen die (kunnen) optreden. Daarom is onderzocht of patiëntervaringen (gemeten met de CQ-Index) een voorspellende waarde hebben op maatregelen die de IGZ toepast (o.a. verscherpt toezicht) in de ziekenhuissector. De uitkomsten en implicaties van dit onderzoek zullen worden besproken tijdens deze presentatie.

8


Introductie Patiëntervaringen bestaan onder andere uit klachten, claims en uitkomsten van zorgkaart.nl. In het Amphia Ziekenhuis worden alle patiëntervaringen cumulatief geregistreerd op naam van de specialist. De uitkomsten worden per kwartaal gedeeld met de maatschap/vakgroep van medisch specialisten. Er blijkt een statistisch significante relatie te bestaan tussen klachten en claims. Ook lijkt er een relatie tussen klachten en uitkomsten op zorgkaart.nl. De medisch specialisten met de hoogste scores worden geagendeerd in het overleg stafbestuur/raad van bestuur. Waar nodig vindt aanvullende analyse plaats. Na 4 jaar ervaring blijken cumulatieve registraties van patiëntervaringen een waardevolle tool om vroegtijdig problemen op te sporen en te herstellen, of in een vroege fase disfunctioneren van medisch specialisten te herkennen.

Programma congres

9

Minisymposium deel A, lezing 3 De cliënt als leidende partner naar proactieve patiëntveiligheid Spreker • E.M. van der Schrieck-de Loos BN RN MSc, Senior Adviseur CBO Dutch Institute for Healthcare Improvement Introductie Cliënten, familie en vertegenwoordigers hebben unieke inzichten in het zorgproces die bijdragen aan de patiëntveiligheid. Voor een duurzaam effect van rol van de cliënt is het noodzakelijk dat het perspectief van de cliënt een integrale rol krijgt in het individuele zorgproces, op instellingsniveau, in landelijke koepelorganisaties en in de weten regelgeving. En dat aansluiting plaatsvindt op bestaande initiatieven. Op (inter)nationaal niveau draagt Nederland actief bij aan de ontwikkeling van goede voorbeelden. De cliënt is een cruciale partner in de internationale standaard werkwijze om medicatiefouten met 75% te reduceren. Op Europees niveau is partnership met de cliënt hét criterium voor de selectie van een goede veiligheidsinterventie. Het recent verschenen Europese rapport met Nederlandse voorbeelden bekrachtigt de noodzaak van het versterken van de positie van de cliënt in het zorgproces om veiligheid te kunnen verbeteren. De relatie tussen de professional en de cliënt is echter cruciaal om de ontwikkeling van de rol van de cliënt een verdere invulling te geven.

Minisymposium deel B, lezing 1 Health literacy. Hoe het betrekken van patiënten het verschil kan maken Spreker • Dr. h.c. Peter Kapitein, President and Patient Advocate Inspire2Live Ambassador Alpe d’HuZes Introductie Om het probleem kanker op te lossen zijn er veel zaken nodig die goed geregeld moeten worden. De focus ligt teveel op de ontwikkeling van medicijnen. Inspire2Live heeft als ‘patiënt drive’ organisatie in 2011 met de beste artsen en wetenschappers ter wereld een blauwdruk geschreven voor de enig juiste aanpak. Essentieel daarin is dat 60% van de kankerpatiënten geen patiënt had hoeven worden. In Nederland betekent dit jaarlijks zo’n 55.000 te voorkomen patiënten. Wereldwijd is dit aantal verbijsterend. Een gezonde lifestyle is de voorwaarde. Peter Kapitein laat zien in zijn talk wat de belemmeringen zijn om dit probleem op te lossen, hoe dit kan worden opgepakt en wie dit zouden moeten doen. Daarbij komt ook aan de orde hoe patiënten, door meer over (hun) ziekte te weten, kunnen bijdragen aan een veilige zorg.

Dit congres is mede tot stand gekomen door meedenken en meewerken van • E.M. (Erika) van der Schrieck-de Loos BN RN MSc, Senior Adviseur CBO Dutch Institute for Healthcare Improvement

10


Programma congres

11

Minisymposium deel B, lezing 2 De patiënt als regisseur in informatieoverdracht

Minisymposium deel B, lezing 3 De patiënt heeft altijd gelijk

Spreker • Mw. dr. Lies van Gennip, directeur bij Nictiz - het nationale expertisecentrum voor ICT in de zorg

Spreker • Mw. I.M.R. (Irèn) Alders, directeur, patiëntencoach en trainer, Stichting Tinkerbell Patiëntencoach (beste patiënteninitiatief 2012-2013)

Introductie Het is voor de patiënt anno 2013 de normaalste zaak van de wereld dat zijn medische informatie met hem meereist. Ongeacht waar hij behandeld wordt. Maar helaas is het nog steeds zo dat patiëntgegevens niet altijd op de juiste tijd en op de juiste plek beschikbaar zijn. En daardoor komt het nog altijd vaak voor dat je als patiënt nóg een keer precies moet vertellen wat je mankeert. Het niet of onvoldoende voor handen zijn van medische dossiers gaat ten koste van de kwaliteit van de zorg. En ondanks allerlei goede lokale initiatieven, blijft uniforme inzet van ICT in de zorg in Nederland helaas achter.

Introductie Is het mogelijk binnen de huidige organisatie van de zorg om van patiënten een actieve bijdrage te vragen in het verbeteren en veiliger maken van de zorg? Waarom en wanneer zegt een patiënt wel of niet iets als er dingen niet goed gaan? Geen algemeen verhaal, maar voorbeelden uit de praktijk, die een formele melding niet halen. Dat zijn niet alleen grote incidenten, maar ook kleine dingen, zoals een verkeerd geplande afspraak en een verkeerde melding in het dossier.

En de patiënt zelf? Die moet een grotere rol spelen bij de informatieoverdracht in zijn eigen zorgproces. Want de meeste zorgverleners vertrouwen (gelukkig!) niet alleen op wat zij in dossiers lezen. Juist door informatie van, over en met de patiënt te delen en door die informatie vooral ook te toetsen, wordt patiëntveiligheid gerealiseerd. Maar is dat zo eenvoudig als het lijkt? En zit iedere patiënt op deze (actieve) rol te wachten?

12


De presentatie van Irèn Alders van Stichting Tinkerbell Patiëntencoach gaat over de (grenzen aan) de rol die patiënten kunnen nemen.

Programma congres

13

Workshops Er worden tien workshops gegeven waarin u op een interactieve manier kunt kennismaken met een veelheid aan thema’s. U kunt een training volgen, meedoen aan intensieve discussies, u kunt u laten voorlichten over de laatste ontwikkelingen op een bepaald gebied. Er is voor elk wat wils. De workshops zijn veelal geschikt voor wat kleinere groepen (ca. 30 deelnemers). Wij nodigen u van harte uit een actieve bijdrage te leveren!

De patiënt registreert

De workshops worden gegeven in 2 rondes. U kunt in elke ronde kiezen welke van de tien workshop het beste bij uw wensen past.

Ronde 1: 13.30 – 14.40 uur Ronde 2: 15.00 – 16.10 uur

De patiënt controleert De patiënt corrigeert

14


Workshops 1 Luisteren naar en leren van familie en patiënten na een calamiteit 2 Samen bereik je je doelen beter: de casus van de contactpersoon 3 Durf te luisteren 4 Leren van Incidenten 5 Burger en Toezicht 6 De praktijk in een instelling 7 De cliëntenraad: een gouden greep voor het realiseren van veiligheidsbeleid 8 Mijn Patiëntengids: om patiënten een actieve rol te geven in de zorg 9 Storytelling als medicijn 10 Beter gebruik van medicatie door zelfmanagement: de succesvolle implementatie van Mijnmedicijncoach.nl

Programma congres

15

Workshop 1 Luisteren naar en leren van familie en patiënten na een calamiteit

Workshop 2 Samen bereik je je doelen beter: de casus van de contactpersoon

Betrekken van patiënt of nabestaande na een calamiteit: emotioneel en pijnlijk maar ook leerzaam en noodzakelijk. Betrokkenheid van patiënt of nabestaande bij het onderzoek en de afwikkeling na een calamiteit is nog lang geen gewoonte in elk ziekenhuis. Vreemd natuurlijk en onlogisch ook. De patiënt of nabestaande is immers de eerst betrokkene en behoort zo spoedig mogelijk te worden geïnformeerd en begeleid. Maar de patiënt of nabestaande kan ook een goede bijdrage leveren aan de reconstructie van het incident en daarmee wellicht het voorkomen ervan in de toekomst. Luister naar de ervaringen van een nabestaande en laat deskundigen uit het Jeroen Bosch Ziekenhuis en de Isala Klinieken hun ervaringen en leerpunten met u delen.

Patiëntenverenigingen hebben mede als doel het bevorderen van de belangen van hun leden. Eén evident belang van een lid-patiënt is veilige zorg. Maar het is vaak een lange weg van het opstellen van een doelstelling tot aan het realiseren ervan en helaas halen veel van die plannen nooit de eindstreep. Een goede manier om die doelstelling te bereiken is om bondgenootschappen aan te gaan met andere partijen in de zorg die dezelfde doelstelling hebben, maar meestal vanuit een ander belang of een andere rol. Toch gebeurt dat bondgenootschappen vormen nog weinig. Maar als er geen contact is, hoe krijg je dan voor elkaar dat iedereen op het juiste moment dat doet wat nodig is om een goed resultaat te bereiken?

Moderator • Ed Schoemaker Sprekers • Mw. Marjo Jager, medisch specialist patiëntveiligheid, kinderarts Jeroen Bosch Ziekenhuis • Mw. Gerda de Groot-Draaisma, klachtenfunctionaris Isala Klinieken • Voorts zal een patiënt of nabestaande worden uitgenodigd om tijdens deze workshop ervaringen met u te delen over de wijze waarop hij of zij is betrokken bij de fase na een incident of calamiteit. Voor wie • De workshop is bedoeld voor iedereen die lering kan trekken uit het betrekken van een patiënt of nabestaande na incidenten of calamiteiten. Misschien heeft u zelf goede adviezen, schroom dan niet om aanwezig te zijn en uw opmerkingen te geven!

In deze workshop staat een voorbeeld centraal. Hier gaat het om de het realiseren dat elke oncologische patiënt één contactpersoon heeft, die hetzelfde blijft tijdens het zorgproces. Dit is een vurige wens van oncologische patiënten, maar ook van verpleegkundigen, de V&VN en van de IGZ. Ondanks dat dit een ‘simpele’ wens is, lukt het deze organisaties al nauwelijks om intensief rondom deze wens samen te werken om zo de doelstelling te realiseren. Toch zal de IGZ waarschijnlijk in de Basisset Kwaliteitsindicatoren ziekenhuizen van 2015 een indicator opnemen die hierover gaat. Deze indicator is ontwikkeld op basis van een model vanuit het UMCU. In deze workshop staan de volgende vragen centraal: – hoe hebben de betrokkenen rond de doelstelling ‘één contactpersoon voor oncolo gische patiënten’ dit aangepakt? – welke lessen kunt u daaruit trekken voor uw eigen specifieke situatie? – hoe kun je gebruik maken van een instrument als de Basisset Kwaliteitsindicatoren om je doelstelling te bereiken? – wat moet je doen om de toekomstige indicator goed te gebruiken en met wie kan je/ moet je samenwerken? Moderator • Dhr. Jan Maarten van den Berg, arts Sprekers • Drs. M.H.P. Bögels MBA, Directeur, Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten organisaties (NFK) • Mw. drs. J.F. Jongkind, coördinator oncologisch centrum UMCU

16


Programma congres

17

• Mw. drs. H.A. Schreuder-Cats, verpleegkundig specialist i.o. Medische Oncologie, UMC Utrecht

Workshop 3 Durf te luisteren

Voor wie • Deze workshop is geschikt voor bestuursleden van patiëntenverenigingen, bestuurders, beleidsmedewerkers, patiënten/cliënten, zorgverleners en iedereen met belangstelling voor verbeteren van de betrouwbaarheid van de communicatie en versterken van de betrokkenheid van patiënten bij de besluitvorming.

Het is de nachtmerrie van iedere hulpverlener: door jouw toedoen loopt je patiënt ernstige schade op of komt hij te overlijden. Ook kan het gebeuren dat de familie bijvoorbeeld heeft aangeven dat het niet goed gaat met hun familielid maar daar heb je als hulpverlener onvoldoende aandacht aan besteed. Vervolgens bleek dat de familie gelijk had maar ondertussen is het te laat. Hoe vertel je de patiënt en/of zijn familie wat er is gebeurd? Je hebt als professional je eigen emoties over het incident en tegelijkertijd moet je ook slecht nieuws overbrengen en omgaan met de emoties van de patiënt. Dat kan lastig en ingewikkeld zijn. Hoe pak je het gesprek dan zo aan dat je toch in staat bent om naar de betrokkene te luisteren? In deze workshop zullen twee acteurs (Kim de Lange en Renze Arnold van Kim de Lange Trainingen) situaties naspelen en om aanwijzingen vragen uit het publiek om de gespreksvoering te verbeteren. Op deze wijze krijg je inzicht in de do’s en don’ts van dit type gespreksvoering. Moderatoren • Mw. Yvonne Tuitert-van Asten • Mw. Mariëlle Thorbecke Sprekers • Mw. Kim de Lange, Kim de Lange Trainingen • Dhr. Renze Arnold, Kim de Lange Trainingen Voor wie • Deze workshop is geschikt voor professionals, bestuurders en inspecteurs uit alle velden van de zorg. Patiënten zijn eveneens van harte welkom.

18


Programma congres

19

Workshop 4 Leren van Incidenten

Workshop 5 Burger en toezicht

Het doel van een incidenten-meldingssysteem is het leren van incidenten en het verbeteren van de veiligheid in de zorg. In de praktijk leven nog veel vragen rondom het melden van incidenten. In de workshop komen o.a. de volgende vragen aan de orde. Wat moet er nu wel of niet gemeld worden? Hoe veilig is de melder? Wat is de bedoeling van een incidentanalyse? Hoe analyseer je meldingen eenvoudig met de Prisma Light methode? Wie is verantwoordelijk voor de uitvoering van verbeteracties?

Het toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg kent verschillende vormen met tot doel een goed beeld te krijgen van de veiligheid en kwaliteit van zorg. Hiervoor voert de inspectie aangekondigde en onaangekondigde bezoeken uit. Tijdens deze bezoeken identificeert de inspectie zich, zodat voor iedere betrokkenen duidelijk is wie daar door de gangen loopt.

Ook patiënten of hun familieleden kunnen een bijdrage leveren aan veilige zorg. In het tweede deel van de workshop verkennen we met de deelnemers de volgende vraag: is het wenselijk dat ook patiënten incidenten melden? In welke situaties kun je patiënten betrekken bij het analyseren van een incident? Aan welke randvoorwaarden moet worden voldaan als je patiënten een actieve rol geeft bij het incident melden? Moderator • Mw. dr. Corry Ketelaars Spreker • Dhr. Jacques de Bekker, Directeur Triaspect Voor wie • Deze workshop is geschikt voor bestuurders, zorgverleners, beleidsmedewerkers, patiënten/cliënten, inspecteurs etc. uit het gehele zorgveld.

In de maatschappij en politiek roept dit vragen op, zoals: zien de inspecteurs dan wel de echte risico’s? Geeft een instelling niet een rooskleuriger plaatje dan de werkelijkheid weer? Gaan de inspecteurs met het juiste beeld weer weg? Mede naar aanleiding van deze vragen is er vorig jaar een pilot uitgevoerd met mystery guests in de ouderenzorg. Deze pilot is onderzocht en geëvalueerd met als doel te onderzoeken of mystery guests nu daadwerkelijk een instrumentarium is dat kan worden toegevoegd aan de instrumenten van de inspectie? De Inspectie voor de Gezondheidszorg is niet de enige toezichthouder met dit soort vragen. De NVWA heeft mystery guests ingezet bij leeftijdgrens van alcohol. Hierbij werden jongeren ingezet. Ook in het buitenland zijn voorbeelden om lekeninspecteurs in te zetten, maar zou dit ook kunnen werken voor de gezondheidszorg? In deze workshop wordt ingegaan op bovenstaande vragen om vervolgens met elkaar te verkennen welke mogelijkheden er zijn om de burger te laten bijdragen aan effectief toezicht. Moderatoren en sprekers • Mw. drs. Anja Jonkers, Programmadirecteur Ouderenzorg/Zorg Thuis, Inspectie voor de Gezondheidszorg • Mw. Marije Vleer-Tesink MSc, Programmasecretaris Ouderenzorg/Zorg Thuis, Inspectie voor de Gezondheidszorg Voor wie • Deze workshop is geschikt voor bestuurders, beleidsmedewerkers, patiënten/cliënten en inspecteurs uit het gehele zorgveld.

20


Programma congres

21

Workshop 6 De praktijk in een instelling Wat doet de instelling aan het inzetten van familie/mantelzorgers bij het vergroten van de veiligheid van de patiënt/cliënt? Natuurlijk is de instelling en de professional verantwoordelijk voor de veiligheid van de zorg, maar de patiënt/cliënt zelf, de familie en mantelzorgers signaleren zaken die mis gaan of bijna misgaan, zij nemen dingen waar die essentieel zijn voor het goed en veilig verlopen van de zorg en moeten daarover (kunnen) communiceren met de hulpverleners en de instelling. In deze workshop bespreken we de vraag: wat doet de instelling om die rol van de patiënt/ cliënt en familie zo goed mogelijk te laten verlopen? Moderator • Mw. Jessica Leseman Spreker • Dhr. J.W.D. (Jos) Hiel, Raad van Bestuur Gemiva-SVG Groep Voor wie • Bestuurders, professionals, patiënten, cliënten en hun familieleden, inspecteurs, beleidsmedewerkers uit de cure en care.

Workshop 7 De cliëntenraad: een gouden greep voor het realiseren van veiligheidsbeleid Gebruik de bril van de cliënt om de veiligheid in uw organisatie effectief te verbeteren en te waarborgen. In deze workshop krijgt u ideeën en raakt u enthousiast over hoe u dat kunt doen. Na de workshop weet u wat u morgen anders gaat doen. De begeleiding van de workshop is in handen van drie cliëntenraden en mw. Elise Koekkoek, adviseur medezeggenschap bij het LSR, landelijk steunpunt (mede)zeggenschap. De cliëntenraden zijn actief betrokken bij diverse beleidsonderwerpen. Zo is het beleid en de implementatie van de verbetering van de brandveiligheid het aandachtsgebied van één van de cliëntenraden. Tevens zal een cliëntenraad aanwezig zijn die meeloopt in veiligheidsrondes en daartoe voorstellen ter verbetering doet. De cliëntenraad van Laurens (een VVT organisatie) werkt mee aan het opzetten van het beleid rondom de aanpak van ouderenmishandeling. Moderator • Mw. Marike Abel-van Nieuwamerongen Sprekers • Mw. drs. Elise Koekkoek, consultant cliëntperspectief LSR, Landelijk Steunpunt Medezeggenschap • Mw. mr. E. Lipjes-Jansen, voorzitter CCR Laurens Voor wie • Bestuurders, managers, beleidsmedewerkers en leden van cliëntenraden uit cure, care en gehandicaptenzorg en geïnteresseerden uit andere zorgvelden.

22


Programma congres

23

Workshop 8 Mijn Patiëntengids: om patiënten een actieve rol te geven in de zorg

Workshop 9 Storytelling als medicijn

Om concreet invulling te geven aan een meer actieve rol van de patiënt in het zorgproces, werd ‘Mijn Patiëntengids’ ontwikkeld. Deze gids is een gezamenlijke uitgave van de NVZ, NFU, OMS, en V&VN. Patiëntenfederatie NPCF is nauw betrokken bij de totstandkoming. In deze gids staan veel tips en informatie voor een veilig ziekenhuisbezoek. Van de voorbereiding thuis tot en met ontslag en de nazorg. De gids wordt momenteel getest in 4 ziekenhuizen (door oa CBO/NPCF). Naast de gids zijn er ook patiëntveiligheidskaarten en andere instrumenten om patiënten meer bewust te maken van hun rol bij veiligheid.

Als het (bijna) misgaat komen de fundamentele vragen: waardoor ging het mis en vooral, hoe zorgen we ervoor dat het niet nog een keer gebeurt? Journalisten Matthijs Buikema en Stef Verhoeven van het nieuwe multimediale platform PatientVeilig.nl laten aan de hand van concrete casuïstiek zien hoe patiënten en zorgverleners de zorg samen veiliger kunnen maken. Waarbij een cruciale rol is weggelegd voor storytelling. Moderator • Dhr. drs. Theo Wijnberg

In de workshop wordt aandacht besteed aan middelen om patiënten bewust te maken van risico’s en hen te helpen om als ‘partner’ op te treden. De opzet van de gids, de tips en ervaringen van patiënten en zorgverleners komen aan de orde. De insteek is: Hoe kan je patiënten betrekken bij veilige zorg?

Sprekers • Dhr. Matthijs Buikema, auteur/journalist • Dhr. Stef Verhoeven, journalist

Moderator • Mw. mr. drs. Christien Hofstra-van Benthem

Voor wie • Deze workshop is geschikt voor iedereen.

Sprekers • Mw. Mariet Bolluijt, projectleider pilot ‘mijn patiëntengids; NVZ, NFU, OMS en V&VN • Mw. drs. Alice Hamersma, Patiëntenfederatie NPCF • Mw. dr. ir. Helene Voogdt, adviseur, CBO Dutch Institute for Healthcare Improvement (a TNO company) - projectleiding evaluatie ism NPCF Voor wie • De workshop richt zich op: patiënten, artsen, verpleegkundigen, bestuurders, beleids medewerkers, inspecteurs en anderen uit zowel eerste als tweede lijn, cure en care.

24


Programma congres

25

Workshop 10 Beter gebruik van medicatie door zelfmanagement: de succesvolle implementatie van Mijnmedicijncoach.nl

IGZ ZorgVeiligPrijs 2013

De zorginnovatieprijs 2013 van de KNMP is toegekend aan Mijnmedicijncoach.nl. Het idee achter Mijnmedicijncoach is dat de patiënt, in samenwerking met de apotheker, huisarts en wijkverpleegkundige, zich verantwoordelijk gaat voelen voor de eigen medicatie. De KNMP ondersteunt dergelijke initiatieven die passen binnen haar visie op zelfmanagement van de patiënt. Mijnmedicijncoach is een online zelfmanagementprogramma waarvan is aangetoond dat het de therapietrouw met gemiddeld 35% verbetert. Het programma wordt momenteel door bijna 600 apotheken aangeboden en er zijn 80.000 patiënten op ingeschreven. Mijnmedicijncoach vergroot enerzijds de kennis van de patiënt over zijn medicijnen en aandoening, wat leidt tot een beter gebruik van de medicatie, en geeft anderzijds de zorgverleners meer inzicht in het daadwerkelijk medicijngebruik van hun patiënten, hetgeen leidt tot beter contact met de patiënt. Moderator • volgt Spreker • Drs. S.J. (Sjoerd) Komen, apotheker, directeur 2Comply Voor wie • Patiënten, artsen, apothekers, verpleegkundigen, bestuurders, beleidsmedewerkers, inspecteurs en anderen uit zowel eerste als tweede lijn en uit de cure en de care.

26


Programma Congres

27

IGZ ZorgVeiligPrijs 2013 De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) vindt het belangrijk om positieve prestaties op het gebied van patiëntveiligheid te belonen. Door goede initiatieven zichtbaar te maken kan men van elkaar leren en kan de kwaliteit van zorg verbeteren. De IGZ reikt daarom voor de 5e keer de IGZ ZorgVeiligPrijs uit. Dit is een prijs voor het beste initiatief op het gebied van patiënt- en cliëntveiligheid in de zorg. Aanbieders van zorg, medische en preventieve producten konden hun initiatief aanmelden tot 28 maart 2013. Longlist De IGZ ontving 51 aanmeldingen. De selectiecommissie selecteerde de 10 beste initiatieven voor de zogenoemde ‘longlist’. Een jury onder voorzitterschap van Ronnie van Diemen, Inspecteur-generaal van de IGZ, beoordeelt de 10 initiatieven en nomineert vervolgens de 3 beste initiatieven. De longlist met 10 geselecteerde initiatieven St. Anna Ziekenhuis Geldrop, Smarttray Dit initiatief van het St. Anna Ziekenhuis in Geldrop betreft de ontwikkeling van het Smarttray-concept, een hulpmiddel om instrumentensets op de operatiekamer overzichtelijk te maken en om eenvoudig de compleetheid ervan te kunnen beoordelen. Twee operatieassistenten, Illse Bimmel en Marja Versantvoort, maken de vergelijking met een bierkrat waaraan men makkelijk kan zien of die inhoud compleet is. De systematiek is ook in hectische situaties bij spoedoperaties toe te passen. Het belang van complete sets, en het voorkomen van vermissing van instrumenten is evident groot. Volgens het ziekenhuis borgt het Smarttray-concept een veilige instrumentencompleetheidscontrole en dus verhoogde patiëntenveiligheid, ook onder hoge werkdruk. • Contactpersoon: Mw. I. Bimmel-Boogers, e-mail: [email protected] Spaarne Ziekenhuis, B-learning traject veilige zorg Het Spaarne Ziekenhuis heeft het B-learningtraject veilige zorg ingediend. B-learning staat voor ‘Blended Learning’. Dit is een groepstraining gecombineerd met e-learning. Belangrijk in dit initiatief is het cultuuraspect, het elkaar aanspreken op (on)veilig gedrag. Juist daarop richt zich deze training. Als resultaat hiervan is het veiligheidsbewustzijn verhoogd en dat heeft weer geleid tot verschillende verbetermaatregelen die de patiëntveiligheid verhogen. De onderzoeksopdracht tot wetenschappelijk aantonen van het effect is verleend. • Contactpersoon: Mw. M. Voskamp-van Leeuwen, e-mail: [email protected] 28


Amphia Ziekenhuis, Checklijst voor de aanvraag van bloedtransfusies Het Amphia Ziekenhuis heeft de CBO-richtlijn bloedtransfusies omgezet in een checklist. Het is een Standard Operating Procedure. Het is een simpele methode, door iedereen over te nemen. Dit initiatief is eigenlijk een manier om 100% compliance van de CBO-richtlijn te bewerkstelligen. Het toepassen van deze methodiek werkt kostenbesparend op twee niveaus: er wordt 16% minder bloed uitgegeven (400.000 euro bespaard) en daardoor vinden er minder complicaties als gevolg van bloedtransfusies plaats. Bij afwijkingen van de procedure is er een fysieke barrière ingebouwd (bellen klinisch chemicus). Ook voor massale of levensbedreigende bloedingen is een speciale werkwijze omschreven. Men heeft een 100% compliance kunnen bereiken met als gevolg een optimale doelmatigheid en een totale kostenbesparing van meer dan 1,6 miljoen euro. • Contactpersoon: Prof. dr. R. Slappendel, e-mail: [email protected] Intensive Care UMCN St Radboud, Crew Resource Management teamtraining De Crew Resource Management (CRM) teamtraining voor de IC van het UMCN St Radboud is in samenwerking met Wings of Care uitgevoerd. Dit betekent dat veiligheidslessen van de luchtvaart hierin zijn geïntegreerd. Het Wings of Care CRM-concept richt zich op teamfunctioneren en onderlinge communicatie tussen professionals. De effecten van de training zijn gemeten. Daarbij is ook aandacht voor zachtere parameters als teamworkklimaat en veiligheidsklimaat. De resultaten laten een significante vermindering van complicaties zien en een verbetering van het veiligheidsklimaat. • Contactpersoon: Dhr. M. Haerkens, e-mail: [email protected] GGz Centraal, Willen is niet altijd kunnen, film over bewegen en gezond gedrag in de GGZ Veel cliënten in de geestelijke gezondheidszorg gebruiken medicijnen die zowel bewegingsstoornissen als het metabool syndroom als bijwerking kunnen hebben. Dit betekent een groot gezondheidsrisico voor mensen die deze medicatie nodig hebben. Aandacht voor leefstijl van deze cliënten is daarom van groot belang. Dit initiatief van GGz Centraal is een film waarmee zorgverleners in de GGZ handvatten krijgen om de cliënt te helpen bij het verbeteren van diens leefstijl. Het initiatief is origineel qua vorm en het onderwerp is zeer relevant. Er zijn nog geen wetenschappelijk aantoonbare resultaten. • Contactpersoon: Mw. drs. W. Wesselink, e-mail: [email protected]

Programma congres

29

Vilans, Bundel ‘Ruim 60 alternatieven voor vrijheidsbeperking in de zorg’ In november 2008 ondertekenden veldpartijen in de gehandicaptenzorg en de verpleging en verzorging samen met de IGZ de intentieverklaring ‘Zorg Voor Vrijheid; samen naar minder vrijheidsbeperking’. Hierin werd afgesproken dat er in 2011 geen onrustbanden meer in gebruik mochten zijn. Alleen in uitzonderlijke situaties is het mogelijk deze nog toe te passen en als voldaan is aan strikte kwaliteitseisen. Daarnaast moest er toezicht zijn om de veiligheid van de cliënten te waarborgen. Dit heeft geleid tot veel aandacht in het veld voor alternatieven voor vrijheidsbeperkende maatregelen (VBM). Veel instellingen hebben fixatie van cliënten afgeschaft. Dit initiatief betreft een zakboekje van Vilans, het kenniscentrum voor langdurige zorg, waarin meer dan 60 goede alternatieven voor vrijheidsbeperkende maatregelen zijn gebundeld. Het boekje is uitnodigend om te zoeken naar een alternatief voor vrijheidsbeperkende maatregelen. Het zijn zowel praktische hulpmiddelen als tips voor bejegening en het inspelen op de voorkeuren van de cliënt. Het boekje is gelardeerd met herkenbare praktijkvoorbeelden. Elk alternatief is voorzien van een zogenaamde VBM score die de ernst van de maatregel laat zien. Bij elke manier van vrijheids¬beperking staan de voordelen en de nadelen. Het boekje geeft ook tips voor het afbouwen van maatregelen. • Contactpersoon: Mw. F. Hardeman, e-mail: [email protected] Ziekenhuis Gelderse Vallei, Keuzemodel Veranderroutes Wanneer een ziekenhuis een nieuwe behandeltechniek, nieuwe apparatuur of materialen invoert, heeft dit consequenties voor de patiëntveiligheid. Om de verandering veilig te laten verlopen heeft het Ziekenhuis Gelderse Vallei het keuzemodel veranderroutes ontwikkeld. Dit keuzemodel houdt in dat voor de implementatie van een bepaalde verandering een vaste route wordt genomen. Belangrijk is dat er eerst een risico-inventarisatie wordt gedaan. Afhankelijk van de zwaarte van de verandering moeten er meer acties worden gedaan. Bij elk veranderproces is de verantwoordelijkheid belegd. Deze werkwijze is op de Intensive Care van Ziekenhuis Gelderse Vallei ontwikkeld en inmiddels naar meer afdelingen uitgebreid. Het evaluatieonderzoek heeft uitgewezen dat er meer veiligheid is doordat veranderingen gestructureerder verlopen. • Contactpersoon: Mw. J. van Luttikhuizen, e-mail: [email protected]

30


Het Oogziekenhuis Rotterdam, Patient Empowerment; exit checklist Het Oogziekenhuis Rotterdam heeft een ziekenhuisbrede veiligheidcultuur opgebouwd die is gebaseerd op de luchtvaartveiligheid. Het ziekenhuis is daar al sinds 2002 zeer actief in. Het initiatief betreft de digitale exit checklist voor patiënten; de EyePad. Deze checklist staat in de vorm van een app(licatie) op een iPad. De patiënt krijgt op de dag van de operatie een iPad aangeboden. Aan de hand van de checklist kunnen de patiënt en begeleider nagaan of zij alle informatie hebben gekregen en begrepen. Het ziekenhuis betrekt de patiënt actief bij zijn veiligheid. Patient empowerment noemt het ziekenhuis dat (de macht van de zorgverlener gaat weer naar de patiënt). Het Oogziekenhuis stelt dat de patiënt ook een eigen verantwoordelijkheid heeft voor zijn eigen veiligheid. Deze checklist maakt deel uit van de ‘reis van de patiënt’, zoals het ziekenhuis dat omschrijft. Deze reis is vergelijkbaar met een vliegreis. Ook daar hebben zowel de luchtvaartmaatschappij als de passagier hun verplichtingen. Met het doorlopen van de checklist op de EyePad, wordt de patiënt bekrachtigd in het nemen van zijn eigen rol in zijn veiligheid. Het hogere doel hiervan is het verminderen van angstreductie, verhogen van de veiligheid en tevredenheid van patiënten en medewerkers. Het Oogziekenhuis heeft de beschikking over de eerste resultaten van de EyePad. Daaruit blijkt dat 87% van de patiënten geïnformeerd is en deze informatie ook begrijpt. Voor verpleegkundigen betekende deze werkwijze een omschakeling. Uit het eerste tevredenheidonderzoek bleek dat verpleegkundigen inmiddels meer gewend zijn aan het werken met de EyePad na aanvankelijk barrières te hebben ervaren. Overig effect is nog niet wetenschappelijk aangetoond, daarvoor is het nog te vroeg in het traject. • Contactpersoon: Mw. L.M.A. Vankan, MSc., e-mail: [email protected] Deventer Ziekenhuis, zelfdesinfecterende sifons op de Intensive Care Elk ziekenhuis heeft te maken met resistente bacteriën. Vooral op de Intensive Care (IC) blijkt dat, gedurende hun opname, patiënten besmet zijn met ESBL-producerende bacteriën. Ook in het Deventer Ziekenhuis waren IC-patienten eerst geen drager van ESBL en na enkele dagen/weken wel. Op de IC van het Deventer Ziekenhuis zijn in elk wastafelafvoerputje ESBL-producerende bacteriën aangetoond. Dit bleek de bron te zijn van de ESBL-besmettingen. Normale hygiënemaatregelen kunnen deze besmettingen vanuit de wastafels niet voorkomen. Nadat het ziekenhuis dit ontdekt heeft, zijn alle sifons vervangen door zelfdesinfecterende sifons en is het aantal ESBL-besmettingen op de IC tot nul gereduceerd. • Contactpersoon: Mw. I. Wolf, e-mail: [email protected]

Programma congres

31

Zaans Medisch Centrum, de Veiligheidslijn Het Zaans Medisch Centrum heeft als motto: ‘het ZMC luistert naar u’. Om de daad bij het woord te voegen, start het ZMC met de Veiligheidslijn; een soort alarmnummer dat patiënten of hun naasten kunnen bellen wanneer zij opgenomen zijn in het ziekenhuis en het gevoel hebben dat zij onvoldoende gehoord worden. Het is bekend dat patiënten en bezoekers heel veel zien vanuit hun kwetsbare positie, maar niet altijd bij machte zijn om hun observaties, zorgen of vragen over het zorgproces te adresseren. Deze veiligheidslijn biedt hiertoe wel de mogelijkheid. Dit project bevindt zich nog in de uitvoeringsfase en daardoor zijn er nog geen resultaten. Het Amerikaanse voorbeeld waarop de Veiligheidslijn is gestoeld, is bewezen effectief. • Contactpersoon: Mw. H. Schouten, e-mail: [email protected]

De patiënt heeft kennis De patiënt vult aan

32


Programma. De rol van de patiënt bij patiëntveiligheid. Voor gerechtvaardigd vertrouwen in verantwoorde zorg

Recommend Documents