Controllers: identiteit en imago
Profiel van de Nederlandse controller Controllers Onderzoek 2007
ControllersMagazine
Onderzoek Robert Half en ControllersMagazine lieten in februari en maart 2007 een gezamenlijk onderzoek uitvoeren door onderzoeksbureau Heliview onder controllers en hun leidinggevenden en medewerkers: het Controllers Onderzoek 2007. De respondenten beantwoordden vragen over het vak van de controller, competenties en ambities van de controller, opleiding en carrière en de balans tussen werk en leven. De controllers gaven antwoord op vragen over hun eigen vak en functioneren. De leidinggevenden en medewerkers kregen vragen over het functioneren en de competenties van controllers. Aan het onderzoek deden in totaal 467 mensen mee: 186 controllers, 230 leidinggevenden en 51 medewerkers. Dit aantal is ruimschoots voldoende voor een betrouwbare steekproef. De deelnemers vulden online een uitgebreide vragenlijst in. Dit onderzoeksverslag vat de resultaten samen. Het onderzoek kwam tot stand met medewerking van het Controllers Instituut en JobsinFinance.nl.
Typering controller Wie op zoek gaat naar controllers heeft de meeste kans mannen te treffen die kunnen bogen op ervaring van tien jaar of langer in een financiële functie, waarvan minstens enkele jaren als controller. In hun werk neemt de advisering rond business processen een steeds belangrijkere plaats in. Deze ontwikkeling vinden controllers positief, omdat zij zichzelf liefst zien als sparring partner voor de business en rechterhand van de CEO. In overgrote meerderheid zijn de controllers ervan overtuigd dat hun afdeling die rol ook vervult. Controllers hebben veel vertrouwen in hun eigen functioneren. Zij kijken daar in elk geval veel positiever tegenaan dan hun leidinggevenden en medewerkers. Ook is de balans tussen werk en privé uitstekend, zo vinden controllers. Wel kijkt bijna één op de drie controllers uit naar een andere functie, voornamelijk om verder te kunnen leren. Controllers leren zelf graag, maar dragen ook graag kennis over aan anderen. Zo ziet ruim de helft zich wel werken als leraar, mocht het komen tot een carrière buiten finance.
Profiel van controllers Mannenberoep Controlling is duidelijk een mannenberoep. Van de 186 controllers die deelnamen aan het onderzoek is 80% man en 20% vrouw. Het aantal vrouwen zal de komende jaren vermoedelijk wel licht stijgen. Vrouwen zijn namelijk veel slechter vertegenwoordigd onder de respondenten met heel veel ervaring. Zo is in de categorie met 25 jaar of meer ervaring 96% man. Van de controllers met nul tot 15 jaar ervaring is 25% vrouw. Onder de leidinggevenden en medewerkers die meededen aan het onderzoek is de mannelijke dominantie nog groter dan bij de controllers. Van de leidinggevenden is 94% man, van de medewerkers 82%.
Opleiding en functie Een enkele uitzondering daargelaten hebben alle controllers een financiële opleiding op minimaal HBO-niveau afgerond. Het meest genoemd zijn opleidingen tot registeraccountant (RA), registercontroller (RC) en qualified controller (QC). Deze zijn samen goed voor ruim de helft: 52%. Nog eens 16% heeft een (andere) postdoctorale opleiding gevolgd. Van de respondenten werkt het overgrote deel (84%) langer dan een jaar in de huidige functie
als controller bij de huidige werkgever. Eenderde (32%) zit zes jaar of langer op dezelfde plek. Bijna eenvijfde (18%) zit minder dan een jaar op de huidige stek. Voor praktisch alle controllers (95%) geldt dat hun huidige baan niet de eerste in finance is. Ruim de helft (57%) heeft vier of meer banen gehad.
van de beroepsgroep, scoort de jonge vrouw dus onder alle drie de groepen respondenten hoog.
Zelfbeeld De deelnemers aan het onderzoek kozen uit zes afbeeldingen degene die zij het sterkst associëren met de controller. Op drie foto's figureerde een man: een breeduit lachende, onderuit gezakte met zijn voeten op het bureau, een oudere met ineengevouwen handen achter een bureau en een peinzende aan de telefoon. Verder waren er een foto van een lachende, jonge vrouw, een cartoon die communicatiestoornis uitbeeldde en een cartoon van drie zakenmensen als opwindspeelgoed. Voor de controllers zelf is de jonge vrouw favoriet (29%), leidinggevenden en medewerkers geven respectievelijk de voorkeur aan de peinzende man (32%) en de oudere man (29%). De jonge vrouw komt voor zowel leidinggevenden (29%) als medewerkers (24%) op de tweede plaats. In weerwil van de feitelijke demografische opbouw
Controllers zijn overwegend man. Desondanks herkennen zij zich het beste in deze foto van een jonge vrouw.
Kijk op het vak Rol van de controller De afdeling controlling is eerst en vooral sparring partner van de business en rechterhand van de CEO vindt een zeer ruime meerderheid (78%) van alle ondervraagden. Dat controlling zich vooral richt op rapportages en het aanleveren van data vindt slechts een kleine minderheid (14%). Controllers vinden zichzelf vaker sparring partner (84%) dan medewerkers (71%) en leidinggevenden (75%), maar ook voor die groepen staat die rol wel heel duidelijk voorop.
Taakinhoud Ook over de inhoud van het werk bestaat onder
Competenties, waardering en ambities controllers, medewerkers en leidinggevenden consensus. Controle van financiële processen (41%) en controle van en adviseren rond businessprocessen (41%) leggen een even groot beslag op de tijd. De overige tijd (18%) besteden controllers naar eigen zeggen aan het management van de afdeling, rapportages, administratie etc.
Ontwikkeling Over de ontwikkeling van de taken van de controller, bestaat eveneens eensgezindheid. Voor driekwart (74%) is de toename van advisering rond businessprocessen de voornaamste trend. Een kleine minderheid (16%) ziet een sterker accent op financiële controle als belangrijkste ontwikkeling.
(68%) geven zij de voorkeur aan deze richting. Slechts een zeer gering deel (3%) ziet meer in een sterker accent op financiële controle. Een kwart (22%) is tevreden met de huidige stand van zaken.
Aanrader Het vak van de controller is een aanrader. De meeste respondenten (71%) zouden hun kinderen het vak aanbevelen. 80% 70% 60% 50%
48%
46%
50%
45%
23%
19%
27%
20%
40% 30% 20% 10%
Ja, maar niet kost wat kost Jazeker Allen
Ontwikkeling taken 5%
6% Financiële controle Advisering businessprocess
16%
Geen van beide Weet niet
74%
De voornaamste trend sluit goed aan bij de wensen van controllers. In overgrote meerderheid
Aanrader voor mijn kinderen
Controllers
Leidinggevenden
Medewerkers
Opvallend is dat leidinggevenden hierin stelliger zijn dan controllers zelf en dan de medewerkers. Leiding-gevenden (64%) vinden ook vaker dan controllers zelf (46%) en de medewerkers (43%) dat het vak de afgelopen jaren leuker is geworden. Voornaamste reden voor allen: de verbreding van taken die zorgt voor meer betrokkenheid bij de business. De controllers die het vak minder leuk zijn gaan vinden (15%) noemen weten regelgeving het vaakst als reden.
Competenties: verschil in perceptie Competenties waarover controllers, in hun eigen ogen, in elk geval beschikken zijn analyseren, vertrouwen wekken, presteren, aanpassen en organiseren. Voor elk van deze competenties geeft meer dan 80% aan dat die aanwezig of sterk aanwezig is. Hun analytische vaardigheden slaan controllers met een score van 91% het hoogste aan. Over de competenties verbreden, faciliteren, besturen, ondernemen en beïnvloeden bestaat minder eensgezindheid. Al zegt nog altijd een ruime meerderheid, variërend van 57% voor beïnvloeden tot 68% voor verbreden, over deze vaardigheden te beschikken. Leidinggevenden en medewerkers kijken heel anders tegen de competenties van controllers aan. Met name medewerkers zien veel minder Competenties controllers 91%
Analyseren
53% 79%
Vertrouwen wekken
89% 45% 83% 88%
Presteren
55% 77% 85%
Aanpassen
53% 69%
Controller 82%
Organiseren
Medewerker
41% 77%
Leidinggevende 0%
20%
40%
60%
80%
100%
competenties dan de controllers zelf. Zo scoort analyseren onder medewerkers slechts 53% en blijft vertrouwen wekken steken op 45%. Leidinggevenden zijn positiever, maar wel op alle competenties minder overtuigd dan de controllers zelf. Waardering 8 7
7,8 7,5
7,2 6,4
6 5 4 3 2
Verwacht
1
Feitelijk Medewerkers
Leidinggevenden
Bewust gekozen en tevreden Voor een kwart (26%) van de controllers geldt dat zij bij toeval in controlling terechtkwamen. De rest (74%), een overgrote meerderheid dus, koos er bewust voor. De meeste controllers zijn tevreden met hun functie. Althans: 72% beantwoordt de vraag ernaar positief. Dat betekent dat toch bijna eenderde (28%) ontevreden is. Van die groep is driekwart (21% van het totaal) zelfs actief op zoek naar een andere baan. Leidinggevenden schatten de tevredenheid van de controller anders in. Ook volgens hen zijn controllers overwegend tevreden (81%). Maar slechts 8% denkt dat zijn controller actief zoekt naar ander werk.
Waardering rooskleurig ingeschat
Leren duidelijke ambitie
Ook qua waardering is het zelfbeeld van de controller positiever dan dat van diens leidinggevende of medewerker. Zo verwachten controllers dat leidinggevenden hun functioneren, uitgedrukt in een rapportcijfer, gemiddeld zullen waarderen met een 7,8. In werkelijkheid geven leidinggevenden hun controller een 7,2. Maar ook hier is het verschil tussen controller en medewerker beduidend groter. In plaats van de verwachte 7,5 geven medewerkers gemiddeld een 6,4.
In het algemeen geldt dat als controllers overstappen naar een andere functie, zij dit in hoofdzaak doen voor meer uitdaging (34%) en verdere ontwikkeling (18%). Een beter salaris (8%), andere bedrijfscultuur (7%) en betere balans tussen werk en privé (5%) spelen veel minder mee bij de keuze voor een andere functie. Controllers willen, kortom, vooral inhoudelijk vooruit komen. Die ambitie spreekt ook duidelijk uit het feit dat liefst driekwart (72%)
het eens is met de stelling 'De mogelijkheid om veel te leren was bepalend voor mijn keuze voor deze functie'. Op de stelling 'Mijn hiërarchische positie (status) binnen deze organisatie was bepalend voor mijn keuze voor deze functie' reageerde slechts 30% positief; 63% gaf aan het hiermee oneens te zijn.
Positie leidinggevende Hoewel de positie in de organisatie dus maar voor een beperkte groep controllers van belang is, ambieert bijna de helft (47%) de positie van zijn leidinggevende. Een even grote groep (ook 47%) heeft die ambitie overigens niet. Een kwart (27%) van de controllers denkt beter te functioneren dan zijn leidinggevende. Leidinggevenden denken daar duidelijk heel anders over. Een magere 6% denkt dat de controller in zijn schoenen beter zou functioneren. Voor de overgrote meerderheid (74%) is dat niet het geval. Zij slaan hun eigen functioneren hoger aan
Ambitie voor ander vak De bewuste keuze voor hun vak ten spijt, overweegt tweederde (64%) van de controllers af en toe, regelmatig of heel vaak, te stoppen binnen het financiële werkterrein en te veranderen van
carrière. Ook leidinggevenden en medewerkers zijn van mening dat de meerderheid van de controllers wel eens denkt over een ander vak. Waar controllers buiten finance carrière zouden kunnen maken is alleen aan henzelf gevraagd. Uit de antwoorden (zie grafiek voor een overzicht) spreekt dat het vergaren en delen van kennis voor controllers ook in een totaal andere functie belangrijk is. Meer dan de helft (55%) ziet zichzelf namelijk ooit als leraar werken of vindt dit zelfs een droom. Ook wetenschap scoort met 42% behoorlijk hoog. Bij deze twee beroepen zullen controllers vooral hun analytische vaardigheden moeten aanspreken. Dat ligt anders bij een carrière op het terrein waarover controllers het meeste dromen: sport. Daarin is presteren het belangrijkste.
te gaan werken. Of er ook mogelijkheden zijn om in deeltijd te werken, is lang niet iedereen duidelijk. Zo denkt ruim eenderde (37%) van de controllers dat zij in deeltijd kunnen werken. Van de leidinggevenden daarentegen geeft ruim de helft (52%) aan dat het voor controllers mogelijk is hun functie in deeltijd uit te oefenen. Het verschil kan erop wijzen dat controllers zichzelf onmisbaarder achten dan zij in de ogen van hun leidinggevenden zijn. Controllers die in deeltijd werken of dat zouden willen, geven het vaakst als reden meer tijd voor andere zaken dan werk (53%) en meer tijd voor de familie. Vrouwen noemen familie significant vaker dan mannen als reden: 67% om 42%. Ambities voor andere beroepen Leraar Wetenschap
Balans werk en leven
IT/Software Sport Schrijver
Voltijdbaan
Welzijn Advocaat
Nog geen tiende van de controllers (9%) werkt in deeltijd. Dat wil in dit geval zeggen: 32 uur per week of minder. Van de overgrote meerderheid die dus voltijds werkt, denkt maar een klein deel (24% van alle controllers) erover in deeltijd
Sales Architect Piloot
0%
Ooit Droom
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Prima in balans Een voltijdbaan, waarbij veel controllers in de praktijk vermoedelijk meer uren maken dan contractueel vastgelegd, brengt de balans tussen werk en privéleven niet in gevaar. Het overgrote deel van de controllers (83%) vindt die balans prima. Volgens leidinggevenden (75%) en vooral volgens medewerkers (55%) is dit minder het geval. De kleine groep controllers (17%) die een goede balans tussen werk en privé mist, denkt dat met name minder werken (13%) een lagere werkdruk (13%) en werk dichter bij huis (10%) helpen bij het vinden van een goede balans. Opvallend zijn hier de grote verschillen tussen mannen en vrouwen. Minder werken en werk dichter bij huis scoren onder vrouwen beide 22%, onder mannen is dit respectievelijk 9% en 5%. Een mogelijke verklaring is dat vrouwen hun werk meer dan mannen moeten of willen combineren met (zorg)taken thuis.
CONTROLLERSMAGAZINE
ROBERT HALF
Vakblad voor ambitieuze financieel specialisten! ControllersMagazine is een toonaangevend, onafhankelijk vakblad voor controllers, treasurers en financieel managers. In dit vakblad is ruim aandacht voor de volle breedte van het controllersvak. Trends en nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied worden geanalyseerd. Ook managementaspecten zoals veranderings- en communicatieprocessen worden belicht. Daarnaast is er aandacht voor opleiding en carrière. ControllersMagazine verschijnt acht keer per jaar met informatie over onderwerpen als: management accounting, verslaglegging, e-business, ICT, outsourcing en treasury. In elk nummer staat ten minste één interview met een vakgenoot.
Robert Half is een gespecialiseerd arbeidsbemiddelingsbureau voor financiële professionals en maakt deel uit van de Amerikaanse groep Robert Half International. Met meer dan 350 vestigingen in Europa, Noord-Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland en Azië, specialiseert Robert Half zich in uitzenden, detacheren, werving en selectie en interim management van financieel personeel. In Nederland heeft Robert Half kantoren in Amsterdam, Eindhoven, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. 0800 0999 999
WWW.CONTROLLERSMAGAZINE.NL
WWW.ROBERTHALF.NL
