Professionalisering VVE 2013-2014
Mei 2013
Inleiding Voor het schooljaar 2013-2014 biedt stichting PAS wederom de mogelijkheid van training en begeleiding t.b.v. professionalisering VVE. De kwaliteit van uitvoering VVE is sterk afhankelijk van de kwaliteit van de VVE-professional. Goed geschoolde leidsters, pedagogisch medewerkers en leerkrachten zijn daarbij een voorwaarde. De basis van het Arnhemse VVE-beleid bestaat uit Kaleidoscoop en het ontwikkelingsvolgmodel OVM 2.0. Daarnaast is er extra aandacht voor taal (Met Woorden in de Weer/Logo 3000). Afspraak is dat alle leidsters en leerkrachten in een Arnhemse VVElocatie geschoold zijn in Kaleidoscoop en het OVM. Dit geldt ook voor de onderwijsassistenten die ingezet worden in het kader van de dubbele bezetting. Het professionaliseringsaanbod is tweeledig: enerzijds gericht op de basis van het VVE-beleid. Anderzijds is er aandacht voor ontwikkeling en verdieping. Uitgaande van het stedelijk kader en speerpunten VVE is het aanbod zoveel mogelijk vraaggericht opgezet, dat betekent ruimte voor maatwerk.
Voor wie? Basisscholen OAB/VVE t.b.v. groep 1 en 2, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven VVE t.b.v. de peuterleidsters en pedagogisch medewerkers. De zogenaamde VVE-volgscholen kunnen eveneens gebruik maken van faciliteiten t.b.v. scholing in groep 1 en 2, voor zover dit past bij de speerpunten VVE. Contact Voor al uw vragen m.b.t. scholing VVE kunt u contact opnemen met Annette Mullink, coördinator voor- en vroegschoolse educatie. 026 353 08 47
[email protected]
Speerpunten voor 2013 – 2014 1. Ouderbetrokkenheid VVE 2. Opbrengstgericht werken VVE 3. Kwaliteitszorg
1. Ouderbetrokkenheid Educatief Partnerschap met ouders Kinderen presteren beter als ouders betrokken zijn. Taal/ontwikkelingsstimulering thuis heeft een positief effect op de resultaten van kinderen op school. Een goede relatie tussen leerkracht/leidsters/pedagogisch medewerkers en ouders beïnvloedt de ontwikkeling van het kind positief. Alle reden om de focus te richten op ouderbetrokkenheid bij VVE. In maart is het beleidsplan Ouderbetrokkenheid VVE vastgesteld en gepresenteerd tijdens de VVE-conferentie van 27 maart 2013. De focus ligt op het aangaan van een pedagogisch-didactisch partnerschap met alle ouders. OAB/VVE-scholen en peuterspeelzalen kunnen gebruik maken van ondersteuning bij het opstellen en implementeren van een eigen gericht beleid ouderbetrokkenheid. Stichting PAS is daarbij een samenwerking aangegaan met de stichting Actief Ouderschap. www.actiefouderschap.nl Aan de hand van een stappenplan en de verschillende vormen van partnerschap met ouders wordt een analyse gemaakt van de stand van zaken op je locatie. Op basis van de analyse maken jullie samen een plan van aanpak ouderbetrokkenheid voor de eigen locatie. Voor de uitvoering van het plan kan stichting PAS verdere ondersteuning en begeleiding bieden. Ouderbijeenkomsten In het stedelijk beleidsplan ouders doen mee met VVE is opgenomen dat op alle VVE-locaties met meer dan 30% doelgroepkinderen gerichte ouderbijeenkomsten worden georganiseerd, in de vorm van een oudercursus of een aanbod van ouder-kindworkshops. Het aanbod van jouw locatie is afhankelijk van de wensen en mogelijkheden van de ouders. Voor het uitvoeren van deze ouderbijeenkomsten of oudercursus zijn middelen beschikbaar via stichting PAS. In onderling overleg met de medewerkerker Ouderbetrokkenheid VVE maak je voor je locatie een plan van aanpak. Dit plan is afgestemd met de VVE-partners in de wijk/bredeschool. De onderlegger voor zowel de oudercursus als de ouderbijeenkomsten is Logo 3000. Een introductiebijeenkomst voor begeleiders van de ouderbijeenkomsten over opzet en inhoud staat gepland voor 4 en 11 september 2013. Zie verder de nieuwsbrief Ouders doen mee met VVE. Contactpersoon stichting PAS is Willy Gerritsen, medewerker ouderbetrokkenheid VVE:
[email protected] 026 3530847. Zie verder de nieuwsbrief Ouders doen mee met VVE, die tegelijkertijd met deze nieuwsbrief verspreid wordt.
2. Opbrengstgericht Werken VVE Opbrengstgericht werken betekent dat professionals op een planmatige manier werken aan ontwikkelingsstimulering en begeleiding van het kind. Op basis van verzamelde gegevens over het kind en vakkennis over de ontwikkeling en het leren van jonge kinderen en de VVE-doelen, plant de VVE-professional een aanbod, voert dat uit, evalueert, stelt het plan bij enz. Dit gebeurt in een cyclisch proces. Er worden plannen en groepsplannetjes gemaakt. Voor scholings- en begeleidingsvragen omtrent het opbrengstgericht werken VVE kunt u gebruik maken van financiële ondersteuning en bemiddeling van stichting PAS. De rekendoelen voor het jonge kind – oriëntatie en inspiratie bijeenkomst Binnen VVE is er aandacht voor de basisvaardigheden taal en rekenen. In het Arnhemse VVEbeleid is er veel aandacht besteed aan taal, en dan met name versterking van het woordenschatonderwijs. Hoe zit het met rekenen? De SLO-doelen voor het jonge kind geven inzicht in wat verwacht wordt van kinderen bij aanvang groep 1 respectievelijk eind groep 2. Tijd om deze rekendoelen eens goed onder de loep te nemen. Dit doen we zowel voor rekenen bij kleuters en rekenen bij peuters. Kleuters: Wat betekent goed rekenonderwijs in de kleutergroepen in relatie tot opbrengstgericht werken? Hoe geven we betekenisvol invulling aan de rekendoelen? Wat is het beginniveau van kinderen op het gebied van rekenen? Hoe kunnen we (risico’s op) rekenproblemen signaleren en voorkomen (aanpakken)? Rekentaal en prentenboeken die rekenonderwijs ondersteunen. Peuters: wat betekent het werken met de rekendoelen voor het werken met peuters? Hoe past dit bij de ontwikkeling en de mogelijkheden van de peuters? Hoe ziet de rekenlijn in het OVM eruit? Met welke activiteiten kan ik op een bij peuters passende manier werken aan de rekendoelen. Wat is rekentaal en hoe kunnen prentenboeken het rekenen ondersteunen? Rekenen groep 1 en 2:
Dinsdag 26 november 14.00 – 17.30 uur
Rekenen met peuters:
Woensdag 30 oktober 13.30 – 17.00 of Donderdag 31 oktober 13.30 – 17.00 (naar keuze)
In overleg kan deze bijeenkomst later in 2014 nog een keer georganiseerd worden. Maatwerk Rekendoelen Locaties die binnen hun eigen team gebruik willen maken van begeleiding bij het invoeren van de rekendoelen, kunnen een beroep doen op het professionaliseringsbudget VVE van stichting PAS. Dit geldt ook voor de samenwerking tussen leidsters en leerkrachten in het kader van de doorgaande lijn.
Met Woorden in de weer / Logo 3000 Voor alle VVE-locaties in Arnhem is het materiaal aangeschaft van Logo 3000, passend bij de woordenschatdidactiek Met woorden in de Weer. In het nieuwe schooljaar staat er nog een training werken met Logo 3000 gepland. Deze is met name bedoeld voor leidsters van de VVEselectpeuterspeelzalen, maar ook leidsters van andere VVE-locaties die nog niet getraind zijn kunnen hieraan deelnemen. De training staat ook open voor nieuwe of nog niet getrainde leerkrachten groep 1 en 2 die werken met Logo 3000: Woensdag 18 september ochtend of middag naar keuze
Aanmelden via
[email protected]
Voorafgaand aan de training Logo 3000 vindt er een instroomtraining Met Woorden in de Weer plaats voor peuterleidsters en leerkrachten groep 1 en 2. Deze training is noodzakelijk om deel te kunnen nemen aan Logo 3000. Dinsdag 17 september 2013.
Aanmelden via
[email protected]
Zowel Logo 3000 als Met Woorden in de Weer wordt gegeven door Marianne Verhallen en/of Dirkje van der Nulft van Rezulto Onderwijsadvies. Mondelinge taal en interactie Doel: verhogen van de leeropbrengsten op het gebied van mondeling taalgebruik en woordenschat in de onderbouw van het basisonderwijs. Dit traject wordt aangeboden door Marant en het Expertisecentrum Nederlands (ECN) in samenwerking met stichting PAS. In dit traject krijgt u concrete handvatten om de leeropbrengsten voor mondeling taalgebruik en woordenschat te verhogen op een manier die past bij het leren van kleuters en de werkwijze in de onderbouw. Gedurende dit traject wordt onderzoek gedaan naar de effecten van de aanpak en is er aandacht voor borging om de verbeterde opbrengsten te bestendigen. Het traject bestaat uit ca. 6 trainingsbijeenkomsten, groepsbezoeken en onderzoek (met voor- en nameting). Er vindt eerst een intake plaats om de beginsituatie in beeld te brengen. Aanmelden en informatie: Voor meer informatie kunt u terecht rechtstreeks bij Tineke Boekhorst van Marant
[email protected]
Startgroepen en Opbrengstgericht werken In Arnhem zullen er vanaf volgend schooljaar 4 startgroepen op VVE-locaties bijkomen. Opbrengstgericht werken is de basis van de werkwijze in de startgroep. De startgroep betekent een intensivering van de samenwerking tussen basisschool en voorschoolse voorziening in de voorschoolse educatie. Voor het inhoudelijk begeleidingstraject van de startgroep is het opbrengstgericht werken uitgangspunt. Dat betekent onder meer werken met groepsplannen en plannetjes o.b.v. de SLO-doelen taal en rekenen en de ontwikkelingsbehoeften uit het OVM. Zo gauw er meer informatie is over het vervolgtraject “Startgroepen in Arnhem’ wordt u hierover geïnformeerd. Spelend leren - spel begeleiden Spel staat centraal in het leren van jonge kinderen. Leren door spelen, spelen is leren. In samenwerking met Marant biedt stichting PAS de training “Spel binnen de 1-zorgroute aan. U leert handelingsgericht werken met jonge kinderen vanuit spel. Doelgericht opbrengsten van het onderwijs aan jonge kinderen vergroten, werken met een groepsplan Spel. Wat hebben jonge (risico)kinderen hierbij nodig? Welke rol neem ik hierbij als leerkracht? De training bestaat uit 7 bijeenkomsten. Aan de orde komt: 1.
visie op spel
25 september
2.
spelontwikkeling
30 oktober
3.
rijke spelhoeken
27 november
4.
observeren van spel en onderwijsbehoeften herkennen
29 januari
5.
spel begeleiden
5 maart
6.
het groepsplan spel
2 april
7.
bespreken van de video’s
21 mei
Er wordt gewerkt met (eigen) videobeelden. Leerkrachten van groep 1 en 2 kunnen gebruik maken van plaatsen in het “open aanbod” van Marant. Deze cursus kan op maat worden aangeboden voor een onderbouwteam. Aanmelden via
[email protected] Maatwerk Spel begeleiden Locaties die binnen hun eigen team gebruik willen maken van begeleiding met betrekking tot opbrengstgericht werken en spel begeleiden kunnen een beroep doen op het professionaliseringsbudget VVE van stichting PAS. Dit geldt ook voor peuterspeelzaalleidsters en voor de samenwerking tussen leidsters en leerkrachten in het kader van de doorgaande lijn.
Verdieping: Sociaal-emotionele ontwikkeling en resultaten VVE: zelfsturing stimuleren Bij de overgang van groep 2 naar groep 3 gaat het, naast de vraag naar niveau van taal en rekenen, ook om de vraag naar het ouderwetse begrip van mate van schoolrijpheid. Vaardigheden die daarvoor noodzakelijk zijn hebben vooral te maken met concentratie, omgaan met regels, zelfstandig werken en samenwerken, kunnen plannen, mate van flexibiliteit, reflecteren op eigen handelen. Tegenwoordig vatten we dit samen onder de naam ‘zelfsturing’. Uit onderzoek blijkt dat zelfsturing een betere voorspeller is voor leeropbrengsten dan intelligentie. Voor het stimuleren van vaardigheden die belangrijk zijn voor zelfsturing van kinderen geldt ook: vroeg beginnen. Locaties die hier aandacht aan willen besteden teneinde het onderwijs ook op dit gebied te verbeteren, kunnen gebruik maken van ondersteuning via stichting PAS. Dit geldt voor peuterspeelzalen, kinderopvang en groep 1 en 2. In dit verband breng ik u ook graag het programma “de kleine kapitein” van Sardes onder de aandacht. Hierin wordt een aanpak ontwikkeld om zelfsturing bij jonge kinderen te stimuleren. Informatie via
[email protected], 030 23 26 200 (Lilian van der Bolt of Jeroen Aarssen).
3.
Kwaliteitszorg (implementatie, continuïteit en borging VVE) Instroomtraining OVM 2.0 De eerste helft van 2013 – 2014 wordt een nieuwe training OVM 2.0 aangeboden. De training bestaat uit 4 dagdelen en een implementatiebijeenkomst danwel coachingsbezoek. De training wordt aangeboden voor een groep nieuwe VVE-peuterleidsters en, bij aanmeldingen uit het basisonderwijs, wordt deze training tegelijkertijd gedifferentieerd aangeboden aan leerkrachten basisonderwijs. Een alternatief voor leerkrachten basisonderwijs is deelname aan de introductiebijeenkomst OVM 2.0 en zo nodig een implementatiebezoek op locatie. Dit is afhankelijk van de begeleidingsmogelijkheden die de school zelf heeft. 13 september
09.00 – 16.00 uur
23 oktober
13.30 – 15.30 uur
25 november
19.00 – 21.00 uur
13 januari
19.00 – 21.00 uur
14 april
19.00 – 21.00 uur implementatiebijeenkomst (in overleg)
Groepsplannen maken met het OVM – voor intern begeleiders In deze bijeenkomst krijgt u informatie over verschillende mogelijkheden van het OVM 2.0. Aandacht wordt besteed aan het herkennen van onderwijsbehoeften en de aanpak van groepsplannen. Relatie met 1-zorgroute komt aan bod en er wordt gekeken naar het ontwikkelingsniveau binnen het OVM en de analyse daarvan. Naar behoefte besteden we aandacht aan de vernieuwde rekenlijn en de samenhang met de slo-doelen voor VVE (zie ook bijeenkomst 26 november: de rekendoelen). In deze bijeenkomst is er ruimte voor uitwisseling van ervaringen met collega-ib’ers. Dinsdag 22 oktober 09.00 – 11.30
Aanmelden via
[email protected]
Borging Kaleidoscoop Voor veel VVE-professionals is het al enige tijd geleden dat u deelgenomen hebt aan scholing Kaleidoscoop. Inmiddels zijn er veel andere thema’s bijgekomen: woordenschat, passend onderwijs, het ontwikkelingsvolgmodel, interactief voorlezen, opbrengstgericht werken, SLO-doelen voor VVE en referentieniveaus, fonemisch bewustzijn en nog andere zaken. Hoe verhoudt zich dat nu allemaal tot Kaleidoscoop, de basis van VVE waar we mee begonnen zijn? Hoe breng ik dat allemaal met elkaar in overeenstemming? Hoe staat het eigenlijk met Kaleidoscoop in onze groepen? Reden om eens een pas op de plaats te maken en de VVE-aanpak binnen de locatie passend te maken. Hierbij starten we vanuit de basis, Kaleidsocoop en verbinden dat met de actuele stand van zaken. U kunt hierbij gebruik maken van het door het Nji ontwikkelde instrument “Zelfbeoordeling, evaluatie en coaching”. Dit instrument krijgt u meegestuurd bij deze nieuwsbrief. Wanneer u gebruik wilt maken van begeleiding bij dit traject door een extern deskundige, kunt u hier gebruik van maken via het begeleidings- en professionaliseringsaanbod van stichting PAS. Basiscursus / instroomtraining Kaleidoscoop Bij voldoende belangstelling zal er ook komend schooljaar weer een verkorte basiscursus met kernbegrippen van Kaleidoscoop worden georganiseerd. Inhoud: <
Leeromgeving
<
Actief leren en beredeneerd aanbod
<
Vooruitkijken, speelwerken, terugkijken
<
Interactie
<
Observatie
Aantal bijeenkomsten: 6 - 8 inclusief een coachingsbezoek
Interactie en taalstimulering met peuters Communicatie is van groot belang voor de ontwikkeling van een kind. Bij kinderen waarbij de communicatie moeizaam op gang komt of moeilijker verloopt, worden van ouders / leidsters meer dan gemiddelde communicatievaardigheden gevraagd. Uitbreiding van de woordenschat is een belangrijk onderdeel van de taalstimulering VVE (Logo 3000). Voor een goede taalontwikkeling moeten kinderen zich ook veilig en bekwaam voelen om die woorden te gebruiken. De leidster/pedagogisch medewerker speelt hierbij een belangrijke rol: in interactie met het kind, in het stimuleren van mondeling taalgebruik door het kind en in het stimuleren van interactie tussen kinderen onderling. Met videointeractiebegeleiding kunnen VVE-leidsters/pedagogisch medewerkers hun kwaliteit en vaardigheden op dit gebied verbeteren. Het begeleidingstraject wordt uitgevoerd door een van de logopedisten van stichting PAS: Marga van Bon, Nicoline Cremer of Susanne Olling We werken vraaggericht en werken vanuit positieve interactie. Vanuit deze interactiemomenten (onder)zoeken we samen naar het versterken van deze vaardigheden. Het kan gaan om vaardigheden van de leidster maar ook om een verandering bij het kind. De leidster brengt een peuter in, waarbij de communicatie moeilijker verloopt. Zij kiest een activiteit die op video opgenomen wordt. Deze opname wordt met de leidster bekeken en besproken. Hieruit worden leerpunten geformuleerd, waarna een tweede begeleidingsbezoek volgt. Taalniveau VVE professionals Vanuit het Rijk worden er eisen gesteld aan het taalniveau van leidsters en pedagogisch medewerkers VVE. VVE-professionals die zelf taalvaardig zijn, zijn beter in staat om de (doelgroep)kinderen te ondersteunen in hun taalontwikkeling. De eisen aan het taalniveau van de medewerkers zijn gerelateerd aan de referentieniveaus taalvaardigheid. Dat betekent in die terminologie een niveau van 3F voor mondelinge en leesvaardigheid en een niveau van 2F voor schriftelijke vaardigheden (op een schaal van 1 t/m 4). In het najaar willen we in Arnhem starten met een proeftraject Taalniveau VVE voor een eerste groep van leidsters en pedagogisch medewerkers VVE. Deze eerste groep kan bestaan uit 12 deelnemers. Op dit moment onderzoeken we de mogelijkheden van verschillende aanbieders voor dit taaltraject. In overleg met het management van VVE-peuterspeelzalen en kinderopvang zullen we een plan van aanpak opstellen. Dat betekent dat u na de zomervakantie nadere informatie hierover kan verwachten.
Inzet van ICT bij VVE – implementatie en verdieping Voor leidsters van peuterspeelzalen en pedagogisch medewerkers die deelgenomen hebben aan de Kidsmarttraining zullen in het schooljaar 2013-2014 twee verdiepingsbijeenkomsten ICT en ICT vaardigheden t.b.v. VVE worden georganiseerd. Als onderdeel van het programma voor deze bijeenkomsten wordt nader ingegaan op het delen van gebruikerservaringen, worden nieuwe tools bekeken en geëxperimenteerd met nieuwe ICT middelen en ingegaan op inhoudelijke aspecten. Een uitgebreide beschrijving over de invulling van het programma met informatie over aanmelding volgt nog. Woensdag 20 november
13.30 – 16.00 uur of
Donderdag 28 november 2013
18.45 – 21.15 uur (naar keuze)
En Maandag 10 maart 2013
18.45 – 21.15 uur of
Woensdag 26 maart 2014
13.30 – 16.00 uur (naar keuze)
Alle bijeenkomsten vinden plaats in het iXPERIUM, Ruitenberglaan 27 (Pabo) Arnhem De data zijn opgenomen in het aanbod van het iXPERIUM. Dit is ook weer terug te vinden op de website; www.ixperium.nl ICT inspiratie 5 februari 2014 ICT toepassingen hebben een onmisbare plaats in een kwalitatief en effectief VVE-aanbod. Digitale prentenboeken, het digibord, werken met beeldmateriaal, de Kidsmartcomputer. Kant en klaar lesmateriaal, modules voor e-learning, cd-roms en educatieve spellen via internet, en ook voor de ipad komen steeds meer apps beschikbaar. Ook voor Logo 3000 is een digitale variant in ontwikkeling. De mogelijkheden via ICT ouderbetrokkenheid te stimuleren zijn legio. In een themabijeenkomst zullen we specifiek aandacht besteden aan diverse aspecten en ontwikkelingen omtrent ICT en VVE Woensdag 5 februari 2014
14.00 – 17.30 uur in het iXPERIUM
Deze bijeenkomst wordt georganiseerd in samenwerking van stichting PAS met CLC Arnhem en Marant en zal plaatsvinden op het iXPERIUM,,. Voor wie: leerkrachten groep 1 en 2 en peuterleidsters en pedagogisch medewerkers van VVEpeuterspeelzalen en kinderopvang Informatie over het definitieve programma en wijze van aanmelden wordt te zijner tijd bekend gemaakt.
