Probleemgedrag bij jongere mensen met dementie: de multidisciplinaire benadering Simone van Aard GZ-psycholoog Thebe Ans Mulders, specialist ouderengeneeskunde Thebe, onderzoeker Archipel & RadboudUMC
Probleemgedrag bij jonge mensen met dementie Gegevens uit de BEYOnD studie Frequent voorkomend (> ouderen): 96% een of meer significante symptomen Ernstiger dan bij ouderen: hogere scores op Npi en Cmai Impact op werkbelasting groter dan bij ouderen 87% gebruikt psychotrope medicatie (50% antipsychoticum), met name meer bij mannen, alcoholgerelateerde dementie en een verder gevorderd stadium van dementie.
Casus probleemgedrag Bronnen: Verenso richtlijn 2008 met herziene medicatieparagraaf Handreiking Multidisciplinair werken bij probleemgedrag Programma GRIP op probleemgedrag (Zwijsen, S. et al, Tijdschrift voor Ouderengeneeskunde 2014) Territoriumtheorie / DDG richtlijnen Let op: intramurale casus, echter methodiek ook extramuraal toepasbaar, alleen andere partijen betrokken In de verdere presentatie is de input vanuit verschillende disciplines die deelnamen aan de workshop op 17-4-2015 verwerkt in dit lettertype.
Jan Zwart, 56 jaar Jan (wil zelf graag bij zijn voornaam genoemd worden), is al 2 jaar op de afdeling in verband met een preseniele
dementie, geduid als Alzheimertype. Gisteravond heeft Jan plotseling een collega bij de keel gegrepen. Het team voelt zich onveilig en vindt dat iemand die zo gericht agressief is,
niet op deze afdeling thuishoort
Analyse Verzorgenden: situatiebeschrijving Eerder nooit agressie gemeld; soms wel ' te dichtbij ' Aanleiding: verzorging na incontinentie, confronterend, schaamte, moeten wachten, verzorgende geïrriteerd Gedrag: totaal onverwacht grijpt Jan Marieke bij de keel, zonder iets te zeggen, liet even later spontaan los en wendde zich af. Gevolg: Marieke was erg geschrokken, probeerde zichzelf los te maken en toen dat lukte, heeft zij de kamer van Jan verlaten. Durfde niet meer terug. Collega nachtdienst (alleen) heeft contact met Jan vermeden. Wat heb jij in dit stadium nodig van anderen?
Analyse Verzorgenden: oorzaken incident Teveel prikkels / onrust in de omgeving Pijn Te laat verleende zorg
Tekort aan aandacht / niet goed luisteren naar Jan Stress bij de verzorgende Onvoldoende aanvoelen van emoties Onmacht bij de verzorgende
Irritatie bij de verzorgende, met reactie daarop van Jan Lichamelijke oorzaak
Analyse Verzorgenden: wat heb je nodig? Steun van elkaar, multidisciplinaire team en manager Iemand die even de taak van betrokken verzorgende overneemt Verhaal kwijt kunnen
Veiligheid, o.a. d.m.v. noodknop Serieus genomen worden Begrip Informatie
Omgangsadvies Begeleiding in het opnieuw contact maken met Jan Scholing Jan mag blijven!
Analyse arts: wat wil je weten?
Anamnese: klachten, intake, uitscheiding, dag-nachtritme
Lichamelijk onderzoek: orienterend en specifiek gericht op: infectie?
Pijn/ongemak? (denk ook aan oren) Obstipatie? Defaecatieproblemen? Urinewegproblemen? Retentie?
Psychiatrisch onderzoek: Hallucinaties / wanen? Slaapproblemen Eetlust? Stemming Dwanggedachten
Laboratoriumonderzoek: delierscreening: infect, schildklier
Medicatiereview
Wat heb je nodig als arts? Input van psycholoog en andere disciplines
Informatie over eetpatroon, defaecatie- en mictiepatroon Goede en inhoudelijke observatie en rapportage vanuit de zorg.
Analyse arts: bevindingen Jan: Buikpijnklachten rondom defaecatie Medicatie: Rivastigmine kan agitatie versterken Toenemend somber en slaapt soms nachten niet: dd geagiteerde depressie, slaapstoornis Obstipatie
Analyse psycholoog: wat wil je weten?
Stemmingsonderzoek
Noodplan /signaleringsplan opstellen
Gesprekken met Jan, familie, Marieke,
Gestructureerde gedragsobservatie
Casusbespreking
Zorgmomenten observeren / evalueren: wat gaat goed en wat gaat niet goed?
Fase van dementie (bedreigde ik?)
Observatie omgeving
Wat heb je nodig van anderen?
Goede en frequente onderlinge afstemming
Goede observatie en rapportage door zorg
Eerlijke en open input
Hulp van gedragsverpleegkundige / coach on the job
Steun manager (ruimte voor gesprekken, inzet zorgteam)
Input: wat heeft Jan nodig?
Ingevulde gedragsobservatielijsten.
Analyse psycholoog: vervolg bij Jan: Overleg met team situatie beschrijving, beschrijving van voorafgaande dag, Nazorg: gesprek met Marieke en Jan, diagnostische screening (cognitie, stemming)
Analyse Manager Wat willen jullie nog weten/doen? Zoeken naar blinde vlekken team Regelen / organiseren / faciliteren Tijdpad bewaken
Marieke aanhoren en coachen Afhankelijk van de mate van zelfsturing van het team GGZ-samenwerking Samenwerking met teamcoach bij zelfstandig team Beinvloeden van de sfeer op de afdeling
Wat heb jij in dit stadium nodig van anderen? Betrokken worden bij het proces (zo snel mogelijk) Niet teveel afstand tot het gebeuren op de afdeling Financiele ruimte om team te faciliteren Feeling met de werkvloer Vertrouwen van zorgteam en behandelaren
Plan van aanpak bij Jan: Wat vandaag en wat op termijn? Vandaag: Veiligheid herstellen: benaderadvies, signaleringsplan, piepersysteem Slachtoffer en client begeleiden: gesprekken Oorzaak wegnemen: laxeren, paracetamol 3dd 1000mg Termijn: Preventie herhaling: depressie observatie, weerbaarheidstraining gepland, gedragsobservatie
Vervolg In de dagen na het incident lijkt Jan soms extra vriendelijk tegen verzorgenden. Beseft hij wat er gebeurd is? Op andere
momenten wordt hij om onverklaarbare reden erg boos en maakt dan dreigende bewegingen, soms ook naar zichzelf. Het gevoel van onveiligheid neemt toe. Moet deze man niet tijdelijk naar de ggz om ingesteld te worden op medicatie? Wat als ik alleen op de afdeling ben? Wat als...
Verzorgende Wat is jouw analyse van de situatie op dit moment?
Verzorgenden kunnen dit hanteren met elkaar en multidisciplinaire steun
Is er sprake van verveling?
Wat heb jij in dit stadium nodig van anderen om goed voor jan en jezelf te kunnen zorgen?
Consult GGZ
Goede observatie en rapportage van collega’s, goede overdrachten
Onderzoek naar onderliggende behoeften bij Jan
Tijd en aandacht voor cliënt en elkaar
Positieve bekrachtiging
Wat kan je bijdragen in dit stadium vanuit jouw deskundigheid?
Belevingsgerichte zorgbespreking
Dagbesteding goed inrichten, dagstructuur voorspelbaar en inzichtelijk
Prikkels verminderen
Jezelf bewustzijn van je eigen vorm per dag
Collega’s inschakelen wanneer nodig
Hulp vragen en aanbieden
Arts Wat is jouw analyse van de situatie op dit moment?
Depressie, agitatie, toch psychofarmaca nodig?
Rivastigmine kan agitatie versterken, staken.
Wat heb jij in dit stadium nodig van anderen om goed voor Jan en jezelf te kunnen zorgen?
Goed verwachtingenmanagement
Samenwerking met psycholoog
Regelmatig afstemmen en evalueren met zorg en medebehandelaren
Wat kan je bijdragen in dit stadium vanuit jouw deskundigheid?
Analyse en behandeling, behandelplan, multidisciplinaire regie
Psycholoog Wat is jouw analyse van de situatie op dit moment?
Stemmingsstoornis? Eerdere ervaring triggert gedrag? Impulscontrole?
Wat heb jij in dit stadium nodig van anderen om goed voor jan en jezelf te kunnen zorgen?
Goede gedragsobservaties, goed naar de zorg luisteren
Herkennen van patronen, kennis van ziektebeelden en verloop
Informatie van familie / levensgeschiedenis, bv traumatische gebeurtenissen
Interactie met team
Wat kan je bijdragen in dit stadium vanuit jouw deskundigheid?
Advies omgang en signaleringsplan
Video interactie begeleiding
Teambegeleiding
Manager Wat is jouw analyse van de situatie op dit moment?
Manager vult aan wat team nodig heeft
Wat heb jij in dit stadium nodig van anderen om goed voor jan en jezelf te kunnen zorgen?
Teamanalyse
Betrokken worden
Wat kan je bijdragen in dit stadium vanuit jouw deskundigheid?
Faciliteren
Teamanalyse,
Deskundigheid
Bewonersbesprekingen organiseren
Vervolg Jan.. Psychiater in consult: geagiteerde depressie met slaaptekort, R/ citalopram 10mg 1dd, risperidon 0,5 mg 1dd Activiteitenprogramma gericht op balans tussen inspanning en ontspanning Signaleringsplan agitatie/agressie coaching teamproces (omgaan met angst) Psychomotore therapie voor uiting frustratie Muziektherapie Fysiotherapie: wandelgroep bos, fitness, boksbal Jan komt in balans, is blij dat hij bij ons mocht blijven Team is gegroeid, voelt zich veiliger en meer competent in omgaan met dreigende situaties.
Take home.. Belang van kijken naar eigen gedrag Belang van delen met elkaar: ervaringen, inzichten, behoeften, kennis Wacht niet op het incident, maar kom al eerder in actie (scholing, dagritme, observatie, signalering van vroege signalen) Elk incident grondig uitzoeken, analyse vanuit alle invalshoeken, te beginnen bij zorg Incident is een kans om als team te groeien Familie meenemen bij incidenten, zowel in begeleiding, als analyse als oplossing Cyclisch proces rondom de cliënt Snelheid belangrijk, kort op de bal Elkaar steunen, zonder oordeel Belangrijk om te weten waar / bij wie je moet zijn voor ondersteuning / informatie
