Posters Rehabilitatiecongres 2013 Onderwerp / presentator 1) Leergang Ervaringsdeskundigheid Oost-Nederland Betsie Koetsier, projectleider + student 2) De gevolgen van een verhuizing naar een betere kwaliteit beschermde woonvorm voor langdurig zorgafhankelijke psychiatrische patiënten Presentator: mw. drs. T.E. Verrijp 3) De ervaringen van en stigma bij buurtbewoners in de nabijheid van een beschermde woonvorm voor mensen met een ernstige psychiatrische aandoening Presentator: mw. drs. T.E. Verrijp 4) De weg naar herstel Presentatoren: Maarten Moolenschot, Niek Pijnaker, ervaringsdeskundigen GGz Noord-Holland Noord 5) Hoe effectief is het Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen? Een randomized controlled trial Presentator: Neis Bitter Msc 6) Clubhuismodel Presentator: Cynthia Foekema 7) OpStap Presentatoren: Marian Bont, Klaas van Twillert, Jerry Rampersad, Sander van Duin 8) Rehabilitatie en Ambulantisering: de weg naar herstel? Presentator: Charlotte de Heer 9) Chill Aut, zelfsturende autismesoos Presentatoren: Ellen Aldershof, Stefan Mulder en Margareth van Zanten 10) RAAK onderzoek; ''Who knows?!" Presentator: Max Huber 11) Een ervaring rijker: ervaringsdeskundigheid in de psychiatrie Presentatoren: Miranda Posthouwer, Hilko Timmer 12) Pluk een appel, vervul een wens Presentator: Corina Pool 13) Nebo: op weg naar realisatie van een woon-/werkgemeenschap in zelfbeheer Presentator: M. Custers 14) Cognitieve Adaptatie Training als Verpleegkundige Interventie bij Langdurig Opgenomen Patiënten met Schizofrenie - Pilotstudie Presentator: A. P. M. Stiekema
1
1) Leergang Ervaringsdeskundigheid Oost-Nederland Presentator: Betsie Koetsier, projectleider + student Daar ervaringswerkers steeds vaker worden ingezet bij de ondersteuning van cliënten in de GGz streven 4 organisaties in Oost-Nederland naar een professionele uitvoering van taken als ervaringsdeskundige. Deze organisaties hebben samen met Saxion een leergang ontwikkeld die d.m.v. casuïstiek kennis koppelt aan praktische vaardigheden en attitude (competenties). Rollen ter ondersteuning van de cliënt, participatie in multidisciplinair team en t.a.v. persoonlijke ontwikkeling worden ontwikkeld en getoetst. Stage en portfolio maken deel uit van het traject. Engelstalige poster beschikbaar: gepresenteerd in Milaan; internationaal congres WAPR november 2012 Actuele resultaten worden toegevoegd. contactadres Betsie Koetsier Saxion, Kenniscentrum GW&T Handelskade 75 7417 DH Deventer E-m:
[email protected] Tel: 06-11272754 2) De gevolgen van een verhuizing naar een betere kwaliteit beschermde woonvorm voor langdurig zorgafhankelijke psychiatrische patiënten Presentator: mw. drs. T.E. Verrijp co-auteurs: dr. A.R. Van Gool, drs. A. Gosker MBA-H, E. Schotting, prof. dr. J. van Weeghel Achtergrond In januari 2012 opende Yulius de nieuwe beschermde woonvorm BW Volgerlanden. Het idee achter de bouw van de nieuwe woonvorm was dat een verbetering van de beschermde woonvorm een positieve invloed zal hebben op de patiënten. De beschikbare literatuur steunt deze veronderstelling onvoldoende. Doel Dit project onderzocht de invloed van een verhuizing naar een betere kwaliteit beschermde woonvorm (privé appartement, meer ruimte) op de kwaliteit van leven, gedrag, beperkingen, symptomen, sociaal functioneren, zorgbehoeften, ervaren stigma en subjectieve ervaringen en meningen van langdurig zorgafhankelijke psychiatrische patiënten. Methoden Tweeënveertig patiënten (71% met een psychotische stoornis) die verhuisden naar de nieuwe beschermde woonvorm werden gemeten 1-2 maanden voorafgaand en na de verhuizing met behulp van de Manchester Short Assessment of Quality of Life (MANSA), Health of the Nation Outcomes Scale (HoNOS), Camberwell Assessment of Need (CAN), self-report Stigma Scale en Clinical Global Impression (CGI). Eveneens werden er voor en na de verhuizing kwalitatieve interviews afgenomen bij de verhuizende patiënten. Er werd tevens een controlegroep van eenentwintig patiënten onderzocht. Resultaten Repeated measures ANOVA’s toonden een significante interactie (p<0,05) tussen tijd en groep voor de MANSA en HoNOS totaalscores en HoNOS subschaal 3 (symptomen). 2
De MANSA score van de verhuizende patiënten steeg, wijzend op een betere kwaliteit van leven. Hun HoNOS scores daalden, onder meer wijzend op een verbetering in symptomen. In de kwalitatieve interviews gaf 45% van de patiënten aan dat de verhuizing hun symptomen had verergerd. 80% prefereerde de nieuwe woonvorm. Conclusie De verhuizing naar een betere kwaliteit beschermde woonvorm had een positief effect op de kwaliteit van leven en gedrag, beperkingen, symptomen en het sociaal functioneren van de patiënten twee maanden na de verhuizing. Een extra follow-up meting eind 2012 is gepland. De resultaten zullen ten tijde van het rehabilitatiecongres bekend zijn en zullen in de eventuele poster verwerkt worden. contactadres Tessa Verrijp Yulius Hellingen 21 3311 GZ Dordrecht E-m:
[email protected] Tel: 06-46371418 3) De ervaringen van en stigma bij buurtbewoners in de nabijheid van een beschermde woonvorm voor mensen met een ernstige psychiatrische aandoening Presentator: mw. drs. T.E. Verrijp co-auteurs: dr. A.R. Van Gool, drs. A. Gosker MBA-H, E. Schotting, prof. dr. J. van Weeghel Achtergrond Beschermde woonvormen voor psychiatrische patiënten in woonwijken hebben als doel de bewoners als volwaardige burgers in een woonwijk te positioneren. Daarvoor is integratie in de buurt essentieel. Om het succes en de eventuele nadelen van deze vermaatschappelijking goed te beoordelen is het perspectief van de buurtbewoners belangrijk. Doel Het in kaart brengen van de positieve en negatieve ervaringen en meningen van buurtbewoners in de nabijheid van een beschermde woonvorm voor mensen met een ernstige psychiatrische aandoening en hun eventuele stigmatisering van psychiatrische patiënten. Tevens onderzoeken we of er een verband is tussen de hoeveelheid contacten of ervaringen met de woonvormbewoners en de mate van stigmatisering. Methoden In maart en april 2012 zijn in de directe omgeving van twee woonvormen van Yulius 364 enquêtes verspreid met vragen over contact en ervaringen met de woonvormbewoners en meningen over de woonvorm en psychiatrische patiënten. Om stigmatisering te onderzoeken zijn een selectie van items uit de Community Attitudes toward the Mentally Ill (CAMI) en een sociale distantieschaal aan de enquête toegevoegd. Resultaten In totaal hebben zesentachtig mensen de enquêtes ingevuld (24%). Van de respondenten had 47% contact gehad met de woonvormbewoners (42% hiervan was groeten). 12% heeft positieve ervaringen gehad. 22% heeft overlast gehad. De gemiddelde score op de CAMI items was 2,7 (1 = geen stigma, 5 = veel). Op de sociale distantieschaal werd gemiddeld 2,6 gescoord (1 = geen sociale distantie, 5 = veel). Er werden significante (p<0,05) gemiddelde tot grote correlaties gevonden 3
tussen de CAMI en overlast en tussen de sociale distantieschaal en overlast. Conclusie Er lijkt weinig contact te zijn tussen de woonvormbewoners en de buurtbewoners en er wordt regelmatig overlast toegeschreven aan woonvormbewoners (gecorreleerd aan stigmatisering). Al met al wijzen deze resultaten er niet op dat de beoogde integratie in de buurt (vermaatschappelijking) succesvol is verlopen. contactadres Tessa Verrijp Yulius Hellingen 21 3311 GZ Dordrecht E-m:
[email protected] Tel: 06-46371418 4) De weg naar herstel Presentatoren: Maarten Moolenschot, Niek Pijnaker, ervaringsdeskundigen GGz Noord-Holland Noord Het boek Pathways to Recovery, een zelfhulpboek t.a.v. herstel, van Ridgway e.a. is vertaald in het Nederlands met medewerking van vele cliënten van de GGz. Het zelfhulpboek 'De weg naar Herstel' zou een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de inbedding van de positie van ervaringswerkers. Op de poster wordt het boek gepresenteerd en worden de verschillende werkwijzen weergegeven hoe het boek is te benutten in de dagelijkse praktijk. contactadres M. Bähler GGz Noord-Holland Noord Postbus 18 1850 BA Heiloo E-m:
[email protected] Tel: 06-53537672 5) Hoe effectief is het Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen? Een randomized controlled trial Presentator: Neis Bitter Msc co-auteurs: Prof. dr. Jaap van Weeghel, Prof. dr. Chijs van Nieuwenhuizen, Dr. Diana Roeg Inhoudsomschrijving: Doel van dit onderzoek is de effectiviteit van het Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen (SRH) te onderzoeken op de gebieden herstel, participatie, hoop, empowerment en doelrealisatie. Daarnaast wordt de mate van implementatie onderzocht en de kennis van herstel van de begeleiders. Werkwijze: Dit onderzoek is een (cluster)gerandomiseerde effectstudie. 15 teams van 3 RIBW's (Kwintes, RIBW KA/M & RIBW Fonteynenburg) zijn random verdeeld over de interventiegroep en de controlegroep. De teams in de interventiegroep worden opnieuw geschoold in het SRH en vergeleken met de teams in de controlegroep welke blijven werken volgens 'care as usual'. De cliënten worden op drie momenten geïnterviewd, voor scholing van het team, na 1 en 1,5 jaar na scholing. Verder wordt de mate van implementatie van SRH onderzocht met een modelgetrouwheidsmeting. Het onderzoek is 4
gestart in mei 2012. Er zijn dus nog geen resultaten bekend. Het doel van de poster is bekendheid geven aan het onderzoek en presenteren van het design. contactadres mw. N. Bitter Tilburg University (Tranzo) Warandelaan 2 5000 LE Tilburg E-m:
[email protected] Tel: 06-14278126 6) Clubhuismodel Presentator: Cynthia Foekema Het Clubhuismodel weergeven, hoe het Clubhuismodel werkt aan participatie en aan doorstroommogelijkheden. Recente ervaringen aan Clubhuizen in Helsinki worden hierbij meegenomen. Korte weergave van het Clubhuismodel en de transitional, supported en independent employment als doorstroommogelijkheden. contactadres Janneke Pals Kwintes Metropolestraat 1 b 1315 KK Almere E-m:
[email protected] Tel: 06-23802688 7) OpStap Presentatoren: Marian Bont, Klaas van Twillert, Jerry Rampersad, Sander van Duin De inhoud van de poster omvat de werkwijze van het OpStapproject van Kwintes. Een uniek project voor en door cliënten met een tweeledig doel. Enerzijds nieuwe cliëntbezoekers te verleiden tot activering. Anderzijds de OpStapvrijwilligers, vaste bezoekers van activeringscentra, in hun kracht te zetten door ze de mogelijkheid te bieden zich als vrijwilliger te ontwikkelen en zo een opstap te creëren naar verdere maatschappelijke participatie. Het doel en het proces binnen het OpStapproject worden verteld en verbeeld in een fotostrip over het project gemaakt door OpStapvrijwilligers en bezoekers van de activeringscentra. contactadres Janneke Pals Kwintes Metropolestraat 1 b 1315 KK Almere E-m:
[email protected] Tel: 06-23802688
5
8) Rehabilitatie en Ambulantisering: de weg naar herstel? Presentator: Charlotte de Heer co-auteurs: Ingemarit van de Wal, Charlotte Smits, Anna Jongstra, Marty Kruizinga, Ymie Stenekes en Marja van Wuijtswinkel Inhoudsomschrijving: Binnen de GGZ Friesland is het zorgprogramma Rehabilitatie ontwikkeld, dat tot doel heeft mensen met ernstige psychiatrische beperkingen te ondersteunen bij het kiezen, verkrijgen en behouden van zelf gekozen doelen op het gebied van sociale rolvervulling en maatschappelijke integratie. Het hiertoe ontwikkelde rehabilitatieplan is leidend voor de begeleiding. Ambulantisering speelt binnen de uitwerking van dit zorgprogramma een belangrijke rol: een deel van de doelgroep dat onder dit zorgprogramma valt zal de komende jaren uitstromen van het beschermd wonen naar een (begeleide) zelfstandige woonsituatie. Werkwijze: Er vindt de komende jaren onderzoek plaats naar het effect van ambulantisering op deze cliënten en de mate waarin de rehabilitatiegerichte begeleiding van de GGZ Friesland er in slaagt hen te ondersteunen bij het verwezenlijken van hun sociale en maatschappelijke doelen. Resultaten van dit onderzoek kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan toekomstig beleid op het gebied van ambulantisering en maatschappelijk herstel van GGz-cliënten. contactadres Charlotte de Heer-Wunderink RGOc & GGZ Friesland UMCG, UCP CC72 9700 RB Groningen E-m:
[email protected] Tel: 06-24643535 9) Chill Aut, zelfsturende autismesoos Presentatoren: Ellen Aldershof, Stefan Mulder en Margareth van Zanten Chill Aut is een soos voor alle mensen met een autistische stoornis die zonder begeleiding met elkaar een leuke avond willen hebben. Niets moet, genoeg mag is het motto. Het bestuur van de soos heeft de organisatie zelf in handen. Zij sturen vrijwilligers aan en maken gebruik van mijn coaching. Ik ben als ondersteuner op de achtergrond aanwezig. Twee bestuursleden (Ellen en Stefan) zullen bij de posterpresentatie vertellen hoe de soos is ontstaan, waar ze hulp hebben gezocht en gekregen en hoe zij nu zelf iedere vrijdagavond een soos regelen en hoe dat er uit ziet. Ik ben op de achtergrond aanwezig om Ellen en Stefan te ondersteunen. contactadres Margareth van Zanten Kwintes Paul Kleestraat 23 1328 HC Almere E-m:
[email protected] Tel: 06-21502143
6
10) RAAK onderzoek; ''Who knows?!" Presentator: Max Huber De posterpresentatie zal gaan over het RAAK onderzoek "Who knows?!"; een onderzoek naar de inzet van ervaringsdeskundigen in de beroepspraktijk van de GGz, verslavingszorg en de maatschappelijke opvang. contactadres Eefje Willemijn Driessen Hogeschool van Amsterdam Wibautstraat 80-86 1091 GP Amsterdam E-m:
[email protected] Tel: 06-15007111 11) Een ervaring rijker: ervaringsdeskundigheid in de psychiatrie Presentatoren: Miranda Posthouwer, Hilko Timmer De inzet van ervaringsdeskundigheid in de psychiatrie is hot, de praktijk weerbarstig. Vaak ontbreekt het aan een gedegen visie en blijft een praktische toepassing uit. Aanleiding voor een studie, vond de SBWU, een GGz-instelling die begeleiding biedt aan mensen met psychiatrische en/of verslavingsproblematiek. De instelling nam begeleiders met ervaringsdeskundigheid aan en volgde ze met als centrale vraag: Wat zijn de mogelijkheden, onmogelijkheden en valkuilen bij het inzetten van begeleiders met ervaringsdeskundigheid? De studie laat een weerbarstige praktijk zien maar geeft ook interessante resultaten over de meerwaarde. De belangrijkste zullen hier worden gepresenteerd. contactadres Miranda Posthouwer SBWU Furkaplateau 15 3524 ZH Utrecht E-m:
[email protected] Tel: 030-2361070 12) Pluk een appel, vervul een wens Presentator: Corina Pool In de digitale Wensenboom kunnen cliënten van Altrecht van groot tot klein, van opgenomen tot ambulant een wens indienen via www.altrecht.nl/wensenboom. Deze wensen worden vervuld door een team van vrijwilligers, cliënten en ex-cliënten van Altrecht. De Wensenboom is ontstaan op initiatief van de cliëntenraad van Altrecht ter gelegenheid van het jubileumjaar in 2011. Het was een groot succes. O.a. het herstelbevorderende effect was de aanleiding voor de cliëntenraad om de Wensenboom als cliëntgestuurd initiatief door te laten gaan in 2012. Bij de Wensenboom voelen cliënten zich gehoord, omdat ze een wens mogen indienen, waarop wordt gereageerd en waar mogelijk wordt die wens ook nog vervuld. Hierdoor ervaart men een moment van geluk wat bevorderend werkt voor hun herstel. Omdat dit initiatief niet alleen voorbehouden is voor cliënten van Altrecht, maar voor alle 7
cliënten met een psychische kwetsbaarheid en hulpverleners is staan op dit congres met een posterpresentatie een middel om meer bekendheid aan te geven aan de Wensenboom. contactadres Corina Pool Altrecht Vuurvlinder 4 3734 AB Den Dolder E-m:
[email protected] Tel: 06-51838878 13) Nebo: op weg naar realisatie van een woon-/werkgemeenschap in zelfbeheer Presentator: M. Custers Aanleiding Mensen met een kwetsbaarheid krijgen niet altijd de mogelijkheid om op een passende manier zelfstandig te wonen. Soms kunnen ze meer zelfstandigheid aan dan in een zorginstelling mogelijk is, maar is de stap van beschermd naar regulier wonen (nog) te groot. Ook zijn er mensen die meer gebaat zijn bij sociale steun van medebewoners en ervaringsdeskundigen dan van professionele hulpverleners. De RIBW Nijmegen & Rivierenland heeft daarom het initiatief genomen om, samen met andere zorgorganisaties, Nebo te ontwikkelen. Doelstelling Het doel van Nebo is om een woon-/werkgemeenschap in zelfbeheer te creëren voor kwetsbare en financieel minder draagkrachtige mensen. Deze kwetsbaarheid kan veroorzaakt worden vanuit een psychosociale of psychiatrische aandoening en/of LVGproblematiek. Daarnaast is een klein deel van Nebo ook toegankelijk voor andere burgers, die geen directe afstand tot de reguliere woningmarkt hebben. Zo wordt een lerende omgeving gecreëerd. Resultaten Vanaf maart 2013 worden de voorbereidingen getroffen, zodat de woon/werkgemeenschap in 2013 gefaseerd kan starten met de eerste bewoners. In beginsel kunnen er circa 50 mensen wonen en dit wordt gefaseerd uitgebreid naar maximaal 143 bewoners. *Vernieuwend initiatief gericht op zelfbeheer, eigen regie en zelfredzaamheid: Nebo wordt een woon-/werkgemeenschap die uniek in haar soort is. Hoewel er in het land verschillende zelfbeheerinitiatieven zijn, richten deze zich vooral op de nachtopvang en het bieden van een (tijdelijk) dak aan mensen zonder woning. Nebo biedt mensen echter geen tijdelijke opvang, maar een werkelijk thuis. Zelfbeheer, de eigen regie en zelfredzaamheid van de bewoners staan daarbij centraal. Door samen te leven met lotgenoten ervaren de Nebo-bewoners steun vanuit een sociaal netwerk en een sterke sociale structuur. Hierdoor krijgen zij de kans die ze anders niet zouden hebben: zo zelfstandig mogelijk wonen waardoor de kwaliteit van leven verbeterd. * Actief binnen Nebo - werkgroepen en Maatschappelijk Ondernemen: Nebo biedt haar bewoners de mogelijkheden voor een goede daginvulling. Dit is belangrijk omdat het structuur aan de dag geeft, zorgt voor sociale contacten en een gevoel van waardering. Voor een deel van de bewoners zal dit niet vanzelfsprekend zijn. 8
Daarom is hier binnen Nebo aandacht voor: alle bewoners leveren een actieve bijdrage in de vorm van werkgroepen en de Bewonersvereniging. Hierbij wordt uitgegaan van de kwaliteiten van iedere bewoner. Daarnaast wordt er een aanbod van (werkgerichte) activiteiten op de locatie gerealiseerd. Werkwijze: Het initiatief voor Nebo is gestart met een visiedocument ‘Nebo – een visie op een woon-/werkgemeenschap’. Deze visie heeft de RIBW Nijmegen & Rivierenland samen met een aantal andere zorgorganisaties, professionals en ervaringsdeskundigen verder uitgewerkt. Op dit moment ligt er een uitgewerkt Bedrijfsplan, welke handvaten geeft voor de realisatie van Nebo. Voor de realisatie wordt er een Operationeel Team geformeerd met professionals uit het werkveld. Zij kunnen de aspecten zelfbeheer, wonen en ondersteuning realiseren. Een te formeren Strategisch Team houdt zich bezig met het opstarten van de organisatorische/ bedrijfsmatige en financiële processen. Zodra de eerste bewoners binnen Nebo wonen (naar verwachting 2013), dragen het Operationeel en Strategisch Team hun verantwoordelijkheden over naar de Bewonersvereniging, het Stichtingsbestuur en de professionele ondersteuners binnen Nebo. contactadres M. Custers RIBW Nijmegen & Rivierenland Postbus 1437 6501 BK Nijmegen E-m:
[email protected] Tel: 06-22487967 14) Cognitieve Adaptatie Training als Verpleegkundige Interventie bij Langdurig Opgenomen Patiënten met Schizofrenie - Pilotstudie Presentator: A. P. M. Stiekema1 co-auteurs: P. J. Quee1,2, H. H. Schneider1, S. van Slogteren1, D. Wiersma2, D. I. Velligan3, R. Bruggeman2 1. Afdeling Langdurige Rehabilitatie, Lentis, Zuidlaren 2. Universitair Centrum Psychiatrie, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen 3. Rob Giel Onderzoekscentrum, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen 4. Afdeling Psychiatrie: Schizofrenie en Gerelateerde Stoornissen, Universiteit van Texas, San Antonio, Verenigde Staten
Achtergrond Cognitieve functiestoornissen dragen in grote mate bij aan de verminderde maatschappelijke participatie van mensen met schizofrenie. Cognitieve Adaptatie Training (CAT) is ontwikkeld om het dagelijks functioneren te verbeteren door te compenseren voor cognitieve beperkingen. CAT is een psychosociale interventie die gebruik maakt van compensatiestrategieën en omgevingshulpmiddelen. Onderzoek in de VS heeft laten zien dat CAT de functionele uitkomsten van patiënten in ambulante zorg verbetert. Met deze pilotstudie werd voor het eerst het effect van CAT bij langdurig opgenomen patiënten onderzocht, waarbij CAT werd gegeven door een psychiatrisch verpleegkundige. Methode Zeventwintig langdurig opgenomen patiënten met schizofrenie van Lentis Zuidlaren werden benaderd voor deelname aan de studie. Drie van hen weigerden deelname, drie patiënten vielen uit voor het einde van de studie en bij één van de deelnemers werd CAT 9
niet gegeven door een verpleegkundige. Analyses werden uitgevoerd op de data van de overige twintig patiënten: tien van hen ontvingen CAT en tien van hen ontvingen geen extra interventies naast de gebruikelijke zorg (treatment as usual, TAU). Gedurende 8 maanden werden patiënten in CAT wekelijks door een psychiatrisch verpleegkundige bezocht in de eigen leefomgeving op het terrein van Lentis. De verpleegkundige was getraind door en kreeg supervisie van een in CAT getrainde psycholoog. Primaire uitkomstmaten waren dagelijks functioneren en deelname aan dagbestedingsactiviteiten, gemeten met de Global Assessment of Functioning – Handicap/Belemmering (GAF-D) en de Multnomah Community AbilityScale (MCAS), en het aantal dagdelen dat werd deelgenomen aan dagbestedingsactiviteiten op het terrein (d.w.z. part-time (werk)activiteiten die zijn aangepast op de individuele wensen, vaardigheden en mogelijkheden van de patiënt, bijv. op de houtwerkplaats, lijstenmakerij, of het grafisch centrum). Metingen vonden plaats voorafgaand aan CAT, na 4 maanden (T4) en na 8 maanden (T8). Resultaten Patiënten in de CAT-conditie namen na 8 maanden significant meer deel aan activiteiten in de dagactiviteitencentra op het terrein vergeleken met patiënten in de TAU-conditie. Patiënten in de CAT-conditie lieten een verbetering zien in functionele uitkomst (trend) op T8 voor zowel de GAF-D als de MCAS met een grote effect size (0.8). Conclusie Uit deze pilotstudie blijkt dat langdurig opgenomen patiënten baat zouden kunnen hebben bij CAT, wanneer de methodiek gegeven wordt door een verpleegkundige. CAT kan leiden tot een toename van werkgerelateerde dagbestedingsactiviteiten, en kan hiermee bijdragen aan een verbetering van de kwaliteit van leven. Onderzoek met een grotere populatie is nodig om het effect van CAT bij langdurig opgenomen psychiatrisch patiënten te bevestigen. contactadres mw. A.P.M. Stiekema Lentis Lagerhout E35 9470 AC Zuidlaren E-m:
[email protected] Tel: 050-4097662
10
