PRESENTATIES concentratiedag E&E in balans. 12 maart 2015

PRESENTATIES concentratiedag E&E in balans 12 maart 2015

Samenhang in ons werk voor de Eems

Michiel Firet (PRW), 12 maart 2015

De 4 pijlers vd Eemsregio

(inter)nationale normen kustveiligheid (inter)nationale resultaatafspraken natuur milieuruimte economische ontwikkeling

actuele situatie thema gezamenlijk gewenst doelbereik

Sporen komen bij elkaar

Eems – emplacement

Toen

Straks

Eems-Dollard verdrag 1960

Eems Dollard Verdrag 1960

Masterplan Ems 2050

Vergunningen Meyer et al Lebendige Ems Natura 2000

Masterplan Ems 2050

Maatregelen Unterems

Integraal Management Plan

Natura 2000 ROR KRW

Integraal Management Plan

Aanwijzing HR N2000 NL-D

Beheerplan N2000 (NL)

Maatregelen Unterems

Estuarium

Stroomgebiedsplan(en) Kaderrichtlijn Water Stroom Gebieds Plan

Beheer Plan Rijks Maatregelen ‘09-’15 Wateren

KRW

Beheer Plan Rijks Wateren

Duitsland?

Slibmodel

Maatregelen ’16-’22

Nederland RWS Eems:

Nederland RWS Eems

slibmodel, (Griesberg), kwelderondz.

Griesberg, slibmodel fase 2

Waterschappen, m.n. vispassages

Systeemkennis

Ecologie en Economie in balans

Vaargeul Nz-Eemsh. PRW

SOK Icoonproject 1-’14 9-’14 MIRT onderzoek

Monitoringconcept

Economische projecten Verbeteren randen Structuurvisie Eemsdelta

Maatregelen MIRT Financiering Governance Economische kansen

Verkenning?

E-pact Natuur Milieu Economie

Ecologie & Economie in Balans

Programma naar een Rijke Waddenzee

PRW 2010 aanjagen ecologische verbetering Eems

Inspiratie

Maatregelen

Kennis Verbinden en sturen op samenhang PRW

PRW 2015

Wetenschap

• Eigen onderzoek • Samenwerking - Future Ems - Tide • In opdracht - RWS – KRW - EZ – IMP - I&M – MIRT - WWF - Unterems Planprocessen tappen kennis af …

Wetenschap

Continue interactie processen en wetenschap

Parallel of samen?

Waar wordt de regie belegd?

Sturing Uitvoering

Een beetje orde …

Integraal Managementplan Eems-Dollard estuarium T.b.v. concentratiedag E&E

D.d. 12 maart 2015 te Garrelsweer

12 maart 2015

Stand van zaken IMP op dit moment • IMP nog niet gereed voor consultatie

• Vakbijdrage Natura 2000 biedt inzicht

12 maart 2015

Historie IMP •Juli 2007: kabinetsbesluit Nedersaksen gezamenlijk geintegreerd beheerplan. •Sept. 2007: NL-aanmelding gemeenschappelijk gebied als HR •Najaar 2007: afspraak ministers Verburg (LNV) en Sander (Umwelt). •Begin 2008: Duitsland start bezwarenprocedure EU-Hof. •Dec. 2008: Opname HR-gebied in communautaire lijst •Sept 2010 Uitnodiging Sander voor gezamenlijk IMP •Dec. 2010: Besluit Staatssecretaris Bleker 12 maart 2015

Integraal Managementplan Eems Dollard Aanleiding • Belang van estuaria voor economie en ecologie • Gemeenschappelijk gebied • De wil tot samenwerking • Slechte natuurkwaliteit

• EU-richtlijnen

12 maart 2015

Gemeenschappelijk gebied

12 maart 2015

Plangebied IMP

12 maart 2015

Uitgangspunten • Instandhouding fysieke kenmerken estuarium • Optimale toegankelijkheid havens • Gezond en dynamisch ecosysteem • Maximale bescherming tegen overstroming

• Bestuurlijk-politieke en operationele samenwerking

12 maart 2015

Doelstelling IMP Eems Dollard • Het eens worden - samen met Duitsland - over de bescherming van natuurwaarden en over het vervolg • Implementatie van de Vogel- en Habitatrichtlijn • In samenhang met KRW, ROR en gebruiksfuncties (dus integraal)

12 maart 2015

Organisatie Staatssecretaris EZ Nederlands

NL/DLD

Duits

Minister Umwelt

DG Agro en Natuur NLWKN NL – Stuurgroep EZ - RWS – Prov.Gr.

Nederlands – Duitse Stuurgroep

Nederlands Kernteam EZ | RWS (IenM) | Prov. Gron.

Duits Kernteam NLWKN

NL- Dld Kontaktgruppe

Nederlandse Projectgroep (sectorale stakeholders)

Overige Nederlandse Vakbijdragegroepen

Nederlands – Duitse Planungsgruppe (sectorale stakeholders)

Overige Duitse Vakbijdragegroepen

Nederlands – Duitse Vakbijdragegroep Natura 2000

12 maart 2015

Afstemming • E&E: agenda E&E in Stuurgroep IMP, ruggelings vergaderen

• MIRT: via opdrachtgevers en projectgroep • Regulier overleg projectleiders E&E/PRW/IMP/MIRT

12 maart 2015

Afstemming en samenhang trajecten Eems Dollard IMP

MIRT

E&E

2012 Intentieverklaring ER&E in Balans

Vakbijdragen: gebruik + wensen 2013 Start MIRT-onderzoek

Synopsis 2014

Conflict-analyse Maatregelen

2015 Beheerplan N2000 Overige uitvoering

• Shortlist maatregelen • Best practices uitvoeringsorgani satie • Adaptief maatregelenprogr. • Economische kansenprogr. • Contouren uitvoeringsorg. • Go/no go MIRT verkenning

Onafhankelijk Programma management

Andere initiatieven/ visies/ verkenningen Visies: Groene havenvisie, Lebendige Unterems PRW: • Inspiratiekaart • Helder & Productief,

Bureau Stroming Samenwerkingsover eenkomst E&E in balans

verdieping vaargeulen Concrete plannen: • Marconi, • Dollarddijk, • Dubbele dijk, • Griesberg, etc. Masterplan Ems 2050

Uitvoeringsprogramma 2014-2015

PRW •Kennisnetwerk Eems Dollard KRW: RWS Slibverkenning

Communicatie tot nu toe

• Projectgroep van sectorale stakeholders en overheden • Website (NLWKN) • Nieuwsbrief E&E

12 maart 2015

Producten 2011 t/m 2013: 10 Vakbijdragen: 1. Natura 2000 (NL/Dld) 2. Ruimtelijke ordening (NL/Dld) 3. Kaderrichtlijn Water (NL/Dld) 4. Hoogwater en kustbescherming(NL/Dld) 5. Scheepvaart en havens (NL/Dld) 6a. Landbouw 6b. Visserij 6c. Jacht 7. Handel, industrie, havenindustrie wegenbouw 8. Vrijetijd en toerisme

12 maart 2015

Producten • 2013 t/m medio 2014 10 Synopsissen 9 Conflictanalyses

9 Gespreksdocumenten 6 Afstemmingsgesprekken N2000 – Vakgroep 2 Afstemmingsgesprekken NL/Dld • Medio 2014 t/m heden Gezamenlijk met Duitsland (NLWKN) schrijven IMP-teksten

12 maart 2015

Van Vakbijdragen tot IMP

12 maart 2015

Maatregelen Vakbijdrage N2000 • 54 maatregelen waarvan: 5 Nederlands

27 gemeenschappelijk Nederlands-Duits 22 Duits

12 maart 2015

Prioritering maatregelen Vakbijdrage N2000 Prioriteitsvolgorde: - Ecosysteem maatregelen - Habitat- en soortenmaatregelen - overige maatregelen

12 maart 2015

Voor NL belangrijkste ontwikkelingsmaatregelen 1. Bagger- en sedimentsmanagementconcept 2. Geïntegreerd waterloopkundig concept

3. Integraal kustzone concept 4. Gemeenschappelijk monitoringplan 5. Samenwerking Hoogwater Delfzijl 28-1-1994

12 maart 2015

Voor NL belangrijkste concrete maatregelen 1. Creëren meergeuligheid 2. Naar achteren leggen van de hoofddijklijn

3. Inrichten storingsvrije gebieden tbv herstel zeegras/mosselbanken

4. Beschermende maatregelen voor vogels mbt behoud foerageer- en broedplaatsen, vliegcorridors 5. Organiseren van de samenwerking

12 maart 2015

Vervolg (verwachting) • Eind april concept-IMP voor consultatie naar Stakeholders. • 6 weken consultatie • Medio juni bilaterale Planungsgruppe • Presentatie tijdens werkbezoek bewindslieden • Samen aan de slag!

12 maart 2015

Natura 2000 in the Netherlands Eems-Dollard

ir. Vincent van der Meij drs. Cees van den Brand Senior policy officers, Department of Nature & Biodiversity Ministry of Economic Affairs January 16th 2015

Defining targets Responsibility for the conservation of all habitats and species in the European territory of the Member State  national conservation objectives

Targets Site designation Site Management

Translation into site-specific targets: •By using principle of ‘strategically locating’ • Importance of the site • Current natural quality and most effective and efficient way of maintaining or creating a sustainable situation in the long term • What isn’t possible, is not possible

Ministry of Economic Affairs January 16th 2015

SCI Eems-Dollard • •

Placed on List of Sites of Community Importance December 2008 Should have been designated latest December 2014 (HD-art. 4.4)

• •

Site will be designated for H1130 estuaria only Other conservation targets for the area in designation decree Natura 2000-site Waddenzee

•

By means of an amendment of the designation decree for Natura 2000-site Waddenzee The amendment will only state the conservation objective for H1130 and why (ecological arguments): no measures mentioned

Targets

Site designation Site management

•


Conservation objective H1130 • National conservation objective “expansion of surface area and improvement of quality” • Two Natura 2000-sites in the Netherlands with H1130: Westerschelde & Saeftinghe (Western Scheldt) and EemsDollard • Strategically locating conservation targets

Targets


• Site-specific conservation targets • Western Scheldt “expansion of surface area and improvement of quality” • Eems-Dollard “maintain surface area and quality”


Conservation target H1130 “maintain surface area and quality” (in accordance with HD-art. 6.2) • ‘reference date’ : December 2008 • By no means conservation target means “sit back and relax”!

Targets

Area of common interest • If necessary and possible: improvement measures can be strategically located in common area



Site designation: process Maximum clarity • One designation for Natura 2000-sites • Clear boundaries, coinciding with boundaries which are recognizable ‘in the field’ Therefore • If possible, coinciding boundaries for sites designated under HD and BD • Simple format/ long time tenable Targets


Process (dictated by law) • Public consultation based on draft designation • Formal response to received views • If needed, changing of draft designation decree before final designation decree Ministry of Economic Affairs January 16th 2015

Site management: Management Plan • •

Designation decree knows no measures! Natura 2000-Management Plan follows site’s designation decree

•

Development by provinces or national government, in consultation with landowners, parties concerned and relevant governmental bodies Obligation: within 3 years of final designation decree Content: Current situation and trends Natura 2000-site’s conservation targets Relation with activities (fisheries, dredge deposit) Conservation measures Evaluation and monitoring Financing Public consultation based on draft management plan

• • Targets Site designation

Site management

•


Relation IMP IMP •strives for quality improvement for the Eems-estuary •takes into account (a.o.): BD, HD, HWD & WFD But •“improvement of Eems-estuary” ≠“improvement quality H1130” •Eems-estuary ≠ habitat H1130 “estuaries” Targets Site designation

Site management

Therefore •IMP ≠ Natura 2000 management plan Alternative •Dutch ‘IMP’ including Natura 2000 management plan


Remaining questions?


MIRT-onderzoek Eems-Dollard Economie

Ecologie

Nathalie de Koning projectleider MIRT-onderzoek

E&E-dag 12 maart 2015 ‘t Oude Kerkje te Garrelsweer


Ecologie

Inhoud • • • • • • •

MIRT en MIRT-onderzoek Aanleiding en doel Betrokkenen en bestuurlijke overleggen MIRT Aanpak Stand van zaken Uitkomst? Participatie

12 maart 2015

E&E-dag te Garrelsweer

2


Ecologie

MIRT • MIRT: Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport • Doel: het verbeteren van de samenhang en afstemming van investeringen in ruimtelijke projecten • In brede zin: het realiseren van beter (in tijd) afgestemde en inhoudelijk samenhangende investeringen binnen het ruimtelijk fysieke domein. Het gaat hierbij om financiële investeringen van het Rijk, decentrale overheden en/of andere partijen. • Vijf onderdelen: Bestuurlijk overleg, Gebiedsagenda, MIRT Onderzoek, MIRT Projectenoverzicht en Spelregels van het MIRT (3-fasen). 12 maart 2015


3


Ecologie

MIRT-onderzoek • Sinds 2009. • Onderzoek is gericht op ruimtelijke opgaven en/of ontwikkelrichtingen op de middellange of lange termijn die mogelijk rijksbetrokkenheid vereisen. • Bron: gebiedsagenda. • Kan leiden tot: afspraken met betrekking tot het vervolgproces, over een ruimtelijke reservering of over een aanpassing van sectorale wet- en regelgeving en normering. 12 maart 2015


4


Ecologie

12 maart 2015


5


Ecologie

Aanleiding en doel Aanleiding • Zorg voor de economische randvoorwaarden, noodzaak dat een zichtbaar ecologisch herstel van het estuarium optreedt. Hiervoor zijn afspraken nodig over zowel economische ontwikkelingsruimte als over ecologische maatregelen.

Doel: Het voorbereiden van keuzes rondom: • de Nederlandse strategie in de bilaterale samenwerking met Duitsland, gericht op het ecologisch behoud en herstel van het EemsDollard estuarium in balans met kustveiligheid, ruimtelijke kwaliteit en economische ontwikkeling; • en een beeld van een vervolg, waaronder een afweging of een MIRTverkenning moet volgen, obv afspraken over bilaterale samenwerking (maatregelen en financieringstrategie) voor herstelmaatregelen in het Nederlandse deel van het Eems-Dollard estuarium. 12 maart 2015


6


Ecologie

Betrokkenen en BO MIRT • Provincie Groningen en ministerie van Infrastructuur en Milieu (trekker) zijn gezamenlijk opdrachtgever – i.s.m. Economische Zaken en RWS Noord-Nederland en i.o.m. E&E, Waddenvereniging en Groningen Seaports

• Bestuurlijk overleg MIRT 2013 – Rijk en regio starten gezamenlijk met een MIRT-onderzoek

• Bestuurlijk overleg MIRT 2014 – Fase I afgerond, eerste beeld problematiek en mogelijke maatregelen

• Bestuurlijk overleg MIRT 2015 => Besluitvorming omtrent: – – – – –

Een mogelijk adaptief maatregelenprogramma; De financiering daarvan; De rolverdeling rijk – regio in samenhang met bilaterale afspraken; En een uitvoeringsorganisatie. Afweging op basis van de definitieve resultaten uit de vier sporen of een vervolg in de vorm van een MIRT-verkenning aan de orde is.

12 maart 2015


7


Ecologie

Organisatie (governance)? Kosten?

Haalbaarheid?

Trajecten/ontwikkelingen?

Kennis? Problematiek? Betrokken partijen?

12 maart 2015


Effectiviteit?

Maatregelen?

8


Ecologie

Aanpak MIRT–onderzoek SPOOR 1 Probleemanalyse

1. 2. 3. 4.

SPOOR 3 Governance / Organisatie

Beeld problematiek Voorlopige short list maatregelen (92 => 24 – ecologisch effectief) Analyse gremia, structuren en best practice Overzicht mogelijke economische kansen

SPOOR 1 Ecologisch perspectief

1. 2. 3. 4.

SPOOR 2 Maatregelen en financiering

SPOOR 2 Financieringsstrategie

SPOOR 3 Governance / Organisatie

SPOOR 4 Economische kansen

Uitkomst FASE I SPOOR 4 Economische kansen

Probleemanalyse en maatregelensets Analyse financiële opties (breed) Verdere uitwerking (contouren) ‘uitvoerings/samenwerkingsorganisatie’ Verdere uitwerking van kansrijke maatregelen

12 maart 2015


9


Ecologie

Stand van zaken – FASE I E&E-dag 20 oktober 2014 • Probleembeschrijving: problemen zijn veroorzaakt en verergerd door inpolderingen, indijkingen, baggeren vaargeulen • Voorlopige shortlist van maatregelen • 92 => 24 ecologische effectief • Langs de kust, tegen het slib, hydrodynamiek

• Globale kostenindicatie: van minimaaal 70 mln – 500 mln tot aantal miljarden (incl. nieuwe diepzeehaven) • Uitvoerings(organisatie) : governance ‘gat’ tussen Nld en Dld

12 maart 2015


10


Ecologie

Stand van zaken – FASE II Verdere analyse / uitwerking van: • Probleembeschrijving => streefbeeld ecologisch perspectief • Toespitsen maatregelenoverzicht: naast ecologische effectiviteit ook draagvlak, kosten en haalbaarheid. • Mogelijke financieringsbronnen => publiek én privaat • Contouren van een ‘uitvoeringsorganisatie’ – samen met Duitsland − IMP Eems-estuarium − Masterplan Ems 2050

• Kansrijke maatregelen => meekoppelkansen

12 maart 2015


11


Ecologie

Leren: Pilots?

Doen: Maatregelen?

SLIB UITKOMST ? KUST HYDRODYNAMIEK Kennis: Onderzoeksprogramma? Monitoring? 12 maart 2015


12


Ecologie

MIRT-onderzoek: GEEN formele procedure Wel participatie ! WIE? Overheden, Waterschappen, NMO’s Bedrijfsleven, Sectoren, Belangenpartijen, …???... Nederland én Duitsland??? WAT? Oa: Mail met voorstel participatie => betrokkenheid?, “Brede bijeenkomsten”, E&E-dagen, Sessies Omgevingswijzer 12 maart 2015


13


Ecologie

Dank voor uw aandacht. Vragen?

12 maart 2015


14

KRW-onderzoek Eems-estuarium periode 2011 - 2015 Invloed van vertroebeling op primaire productie

12 maart 2015

Aanleiding en hoofdvragen Maatregelenprogramma Kaderrichtlijn Water 2010-2015 Vanwege kennisleemtes geen concrete maatregelen, maar onderzoek naar: 1.

In welke mate is de slibhuishouding veranderd, wat zijn de oorzaken hiervan en welke aandeel heeft het huidige baggeren stortbeleid hierin?

2.

Wat zijn de effecten van de (veranderde) slibhuishouding op de ecologie – en daarmee de biologische kwaliteitselementen van de KRW?

3.

Welke oplossingsrichtingen en mogelijke maatregelen zijn er om de ecologische kwaliteit te verbeteren of te herstellen?

17 maart 2015

Relatie licht –nutrienten – algen

Troebel, voedselrijk water

17 maart 2015

Helder, voedselarm water


(Pelagische) primaire produktie lichtgelimiteerd

17 maart 2015

(Pelagische) primaire produktie nutrienten-gelimiteerd


Maximale pelagische primaire produktie in bovenste 1-2-3 meter

17 maart 2015


Benthische primaire produktie op droogvallende platen  geen lichtlimitatie

17 maart 2015


Algen vormen de basis van het voedselweb!

17 maart 2015

Aanleiding en hoofdvragen Maatregelenprogramma Kaderrichtlijn Water 2010-2015 Vanwege kennisleemtes geen concrete maatregelen, maar onderzoek naar: 1.

In welke mate is de slibhuishouding veranderd, wat zijn de oorzaken hiervan en welke aandeel heeft het huidige baggeren stortbeleid hierin?

2.

Wat zijn de effecten van de (veranderde) slibhuishouding op de pimaire produktie?

3.

Welke oplossingsrichtingen en mogelijke maatregelen zijn er om de primaire produktie te verbeteren of te herstellen?

17 maart 2015

Is de slibconcentratie in het water veranderd? • MWTL metingen laten een toename in vertroebeling zien

Huibertgat

Bocht van Watum Noord Bocht van Watum Groote Gat

17 maart 2015

Is de slibconcentratie in het water veranderd? • MWTL metingen laten een significante toename in vertroebeling zien

Huibertgat

Bocht van Watum Noord Bocht van Watum Groote Gat

17 maart 2015

Is de slibconcentratie in het water veranderd? • Metingen tot in de Eems Rivier (de Jonge, 2014) laten zien dat de concentratie daar veel sterker is veranderd

17 maart 2015

Is de primaire productie veranderd? 1 2

3 In 2012 en 2013 metingen uitgevoerd op 6 locaties waar ook in de jaren 70 primaire produktie is gemeten (BOEDE)

7 4 5

6

Is het lichtklimaat veranderd? Lichtuitdoving - Hogere uitdoving in winter dan in zomer - Toename uitdoving richting Dollard

Is het lichtklimaat veranderd? Lichtuitdoving - Hogere uitdoving in winter dan in zomer - Toename uitdoving richting Dollard - Lichtuitdoving vergelijkbaar met 40 jaar geleden

Is de hoeveelheid algen veranderd? Algen - Metingen 2012 – 2013 in dezelfde range als 1976 - 1980

Is de pelagische primaire productie veranderd? Primaire produktie (g C m-2 y-1) - Hoogste produktie in buitengebied (meeste doorzicht) - Geen significante veranderingen, met uitzondering van de monding van de Eems -

Hele estuarium is meestal lichtgelimiteerd. De 2 meest zeewaartse stations lijken aan het einde van de algenbloei nutriënten-gelimiteerd.

400

300 200 100 0

1

2

3

4

5

6

1

2

3

4

5

6

400 300 200

100 0

Is de benthische primaire produktie veranderd? • Benthische primaire produktie metingen suggereren grote veranderingen, maar er bestaat een grote onzekerheid over de nauwkeurigheid van de metingen

17 maart 2015

Is de slibconcentratie in de bodem veranderd -

De slibconcentratie in de bodem lijkt afgenomen op de platen, en toegenomen in de geulen. De uitkomsten zijn echter sterk beïnvloed door de meetmethode (oude methodiek is niet reproduceerbaar), waardoor er veel onzekerheid over blijft.

17 maart 2015

Is de nutrientenhuishouding veranderd? • Een aantal nutriënten (Ammonium, Fosfaat) is afgenomen, een aantal (Silicium, Nitraat) gelijk gebleven.

17 maart 2015

Verklaring veranderingen: numeriek model Waterbeweging Model opgezet om veranderingen van slib & pp in tijd en ruimte te Getij kunnen Golven kwantificeren en te begrijpen. Wat is het effect van Zout  Waardoor is het slib veranderd? (model) bodemveranderingen op het  Wat betekent dit voor licht en nutrienten limitatie in primaire getij en de stroming? produktie? (model)  Waar kan licht limitatie het beste worden aangepakt? (model)

Illustreer modelketen met plaatje

17 maart 2015

Verklaring veranderingen: numeriek model Model opgezet om veranderingen van slib & pp in tijd en ruimte te kunnen kwantificeren en te begrijpen. Wat is het effect van  Waardoor is het slib veranderd? (model) bodemveranderingen en baggeren /  Wat betekent dit voor licht en nutrienten limitatie in door primaire storten op vertroebeling ruimte en tijd? produktie? (model)  Waar kan licht limitatie het beste worden aangepakt? (model) Illustreer modelketen met plaatje Sediment Sedimentconcentratie Bodemsamenstelling

17 maart 2015

Verklaring veranderingen: numeriek model Model opgezet om veranderingen van slib & pp in tijd en ruimte te Waterkwaliteit Licht kunnen kwantificeren en te begrijpen. Nutrienten Algen  Waardoor is het slib veranderd? (model)  Wat betekent dit voor licht en nutrienten limitatie in primaire produktie? (model)  Waar kan licht limitatie het beste worden aangepakt? (model) Illustreer modelketen met plaatje Wat is het effect van vertroebeling op primaire produktie door ruimte en tijd??

17 maart 2015

Verklaring veranderingen: numeriek model • Een instrument om deze veranderingen te verklaren is een numeriek model: een modelketen die de waterbeweging, slibconcentratie, en primaire produktie doorrekent

17 maart 2015

Calibratie aan metingen 2012 en 2013 -

slib

Chlorofyl

lichtuitdoving

17 maart 2015

Let wel !

Modellen kunnen een aantal processen goed weer geven, maar blijven altijd een versimpelde weergave van een zeer complexe realiteit. Modeluitkomsten dienen daarom altijd zorgvuldig geinterpreteerd te worden, en vormen een ondersteuning in beleidvorming. Het is geen absolute waarheid!

17 maart 2015

Waardoor is het slibgehalte veranderd? Transport van slib -

-

Slib wordt opgewoeld door golven en stroming. Netto transport wordt veroorzaakt door netto stroming (horizontaal en vertikaal), en door asymmetrieen in de snelheid (aanslibbing op platen wordt veroorzaakt door lagere stroomsnelheden op de plaat dan in de geul) De hoeveelheid getransporteerd slib wordt meestal beperkt door de beschikbare hoeveelheid slib, niet door de stroomsnelheid! (belangrijk verschil met zand)

17 maart 2015

Waardoor is het slibgehalte veranderd? Mogelijke verklaringen voor de gemeten veranderingen in het slibgehalte: 1 2 3 4 5

Getij Verdiepingen in de Eems-Dollard Baggeren en storten Veranderingen in onttrekkingen De Eems Rivier

17 maart 2015

Getij verandering Eems-Dollard

Eems rivier

17 maart 2015

Effect van getij verandering? • Belangrijk onderscheid tussen Eems Rivier en Eems estuarium: Getij is sterk veranderd in de Eems rivier, maar veel beperkter in de Eems-Dollard • De hoge concentraties in de Eems Rivier zijn vooral het gevolg de getij amplificatie als gevolg van verdieping en vergladding van de bodem • In het Eems estuarium spelen veel meer veranderingen een rol, die belangrijker zijn dan veranderingen in getij

17 maart 2015

Effect van verdieping van de Eems-Dollard? • Diverse geulen in het estuarium zijn de afgelopen jaren verdiept, maar er hebben ook (half) natuurlijke veranderingen plaatsgevonden.

17 maart 2015

Effect van verdieping van de Eems-Dollard? • Diverse geulen in het estuarium zijn de afgelopen jaren verdiept, maar er hebben ook (half) natuurlijke veranderingen plaatsgevonden. • De totale bodemverandering tussen 1985 en 2005 lijken tot een vertroebeling van de Dollard te leiden

17 maart 2015 Verandering in jaargemiddelde sedimentconcentratie

Effect van baggeren en storten? • • • •

8 miljoen m3 slib wordt jaarlijks verspreid in de Eems-Dollard Dit leidt tot een verhoging van slibconcentraties nabij stortlocaties Slib bezinkt in de havens  verlaging nabij havens Het netto effect van baggeren en storten is daarmee vooral een herverdeling van sediment, en geen toename


Veranderingen in onttrekkingen • Tussen 1960-1990 werden grote hoeveelheden slib (5 miljoen m3) onttrokken uit de vaargeul naar Emden en de haven van Emden • Onttrekkingen beïnvloeden de sedimentconcentratie • Stoppen met onttrekkingen in 1990 heeft geleid tot een toename in de sedimentconcentratie


Hoe beïnvloedt de Eems rivier de Dollard? • De sedimentconcentratie in de Eems-rivier is sterk toegenomen door o.a. verdieping • Sinds 1995 wordt 1 Mton/j sediment gebaggerd uit de Eems-rivier en op land gebracht • De rivier is hierdoor netto importerend: trekt slib aan vanuit de Dollard (en Noordzee/Waddenzee) • Hoe deze aantrekking de slibconcentratie in de Dollard beïnvloedt is onzeker: Gaat de slibconcentratie hierdoor mee omhoog of wordt deze juist verlaagd door de netto import in de Eemsrivier?

17 maart 2015

Wat is het effect op primaire produktie? • In het Eems-estuarium is de helft van de totale primaire produktie benthisch, de andere helft pelagisch.

17 maart 2015

Wat is het effect op primaire produktie? • In het Eems-estuarium is de helft van de totale primaire produktie benthisch, de andere helft pelagisch. • Pelagische primaire productie wordt sterk bepaald door lichtuitdoving door hoge slibconcentratie • Benthische primaire produktie wordt sterk bepaald door droogvalduur.

17 maart 2015

Wat is het effect op primaire produktie? • In het Eems-estuarium is de helft van de totale primaire produktie benthisch, de andere helft pelagisch. • Pelagische primaire productie wordt sterk bepaald door lichtuitdoving door hoge slibconcentratie • Benthische primaire produktie wordt sterk bepaald door droogvalduur. • Beide zijn afhankelijk van nutriënten (maar er is een overschot aan nutriënten) • Daarom kan de pelagische primaire produktie beïnvloed worden door de slibconcentratie, en benthische primaire produktie door plaatareaal

17 maart 2015

Wat is het effect op primaire produktie? • In het Eems-estuarium is de helft van de totale primaire produktie benthisch, de andere helft pelagisch. • Pelagische primaire productie wordt sterk bepaald door lichtuitdoving door hoge slibconcentratie • Benthische primaire produktie wordt sterk bepaald door droogvalduur. • Beide zijn afhankelijk van nutriënten (maar er is een overschot aan nutriënten) • Daarom kan de pelagische primaire produktie beïnvloed worden door de slibconcentratie, en benthische primaire produktie door plaatareaal

• Wij richten ons hier vooral op de pelagische primaire produktie vanwege de relatie met slib. 17 maart 2015

Effect van 25% minder slib tov huidige situatie

referentie 25% afname slibconcentratie

Primaire produktie in tonC/jaar per gebied 17 maart 2015

Wat is het effect van slib op primaire produktie? • De meeste primaire produktie vindt plaats in het buitengebied (Eemshaven en verder). • In het gehele estuarium is primaire produktie door licht gelimiteerd, en nauwelijks door nutriënten.

17 maart 2015

Wat is het effect van slib op primaire produktie? • De meeste primaire produktie vindt plaats in het buitengebied (Eemshaven en verder). • In het gehele estuarium is primaire produktie door licht gelimiteerd, en nauwelijks door nutriënten. • Een 25% afname in slibgehalte leidt tot een 50% toename in totale pelagische primaire produktie in het gehele gebied • Slib heeft geen invloed op de benthische primaire productie • Effect is in totaal 25% toename van totale primaire produktie

17 maart 2015

Wat is het effect van slib op primaire produktie? • De meeste primaire produktie vindt plaats in het buitengebied (Eemshaven en verder). • In het gehele estuarium is primaire produktie door licht gelimiteerd, en nauwelijks door nutriënten. • Een 25% afname in slibgehalte leidt tot een 50% toename in totale pelagische primaire produktie in het gehele gebied • Slib heeft geen invloed op de benthische primaire productie • Effect is in totaal 25% toename van totale primaire produktie • Volgende stap: • Maatregelen doorrekenen die het slibgehalte verlagen en daarmee de primaire produktie verhogen • Hierbij rekening houden met produktieve gebieden!

17 maart 2015

Welke maatregelen hebben mogelijk effect? • Op basis van expert judgement, eerdere modelresultaten en stakeholder workshop (1 april 2014) zijn een set maatregelen geïdentificeerd. • Deze maatregelen zijn gerangschikt op effectiviteit, haalbaarheid, en geschiktheid modelinstrumentarium

17 maart 2015

Welke maatregelen hebben mogelijk effect? • 4 maatregelen zijn doorgerekend op slibconcentratie • 2 zijn doorgerekend voor bepalen primaire produktie Maatregel

Slib

Primaire produktie

Slib onttrekken uit havens

Ja

Nee

Havenslib verder zeewaarts verspreiden

Ja

Ja

Sediment onttrekken via wisselpolder

Ja

Nee

Verondiepen vaargeul

Ja

Ja

17 maart 2015

Wat is het effect van zeewaarts storten? • Hoe verder weg de storting, des te sterker de verlaging in sediment concentratie • Alle scenarios leiden tot een verlaging zuidwaarts van Eemshaven, maar een aantal tot een toename in het meest produktieve gebied

17 maart 2015

Wat is het effect van vaarweg verondieping? • Drie scenarios zijn doorgerekend, met een verschillende verondieping van de geul

Scenario 1: Verondieping toegangsgeul Eems met 2 m

Scenario 2: Verondieping vaargeul EemsDollard met 1 tot 2 m

17 maart 2015

Scenario 3: Combinatie scenario 1 en 2

Wat is het effect van vaarweg verondieping? • Drie scenarios zijn doorgerekend, met een verschillende verondieping van de geul • Deze leiden tot een lagere troebelheid in de Dollard, maar meer vertroebeling in het buitengebied

17 maart 2015

Wat is het effect van vaarweg verondieping? • Drie scenarios zijn doorgerekend, met een verschillende verondieping van de geul • Deze leiden tot een lagere troebelheid in de Dollard, maar meer vertroebeling in het buitengebied

17 maart 2015

Wat is het effect van vaarweg verondieping? • Drie scenarios zijn doorgerekend, met een verschillende verondieping van de geul • Deze leiden tot een lagere troebelheid in de Dollard, maar meer vertroebeling in het buitengebied • De berekende verschillen zijn kleiner (minder dan 25% afname) dan gesuggereerd door totale bodemaanpassing tussen 1985 en 2005  concentraties veranderen door optelsom van veranderingen.

17 maart 2015

Conclusie 4 maatregelen De 4 maatregelen zijn doorgerekend en hebben de volgende effecten op de slibconcentratie in het Eems-estuarium:

Maatregel

Dollard

Buitengebied

Slib onttrekken uit havens

Max 50%

Max 50%

Havenslib verder zeewaarts verspreiden

Max 50%

Max 50%

Sediment onttrekken via wisselpolder

/

/

Verondiepen vaargeul

< 10 %

<1%

17 maart 2015

Wat is het effect op primaire produktie? • Zeewaarts storten en verondieping is vervolgens doorgerekend met het primaire produktiemodel

referentie

Verondieping Zeewaarts storten

Wat is het effect op primaire produktie? • Zeewaarts storten en verondieping is vervolgens doorgerekend met het primaire produktiemodel • Hierbij leidt alleen zeewaarts storten tot een significante verbetering, vooral in het middengebied (verhoging van de totale primaire produktie met 38% (10 ton C /jaar))

referentie

Verondieping Zeewaarts storten

Wat is het effect op primaire produktie? • Zeewaarts storten en verondieping is vervolgens doorgerekend met het primaire produktiemodel • Hierbij leidt alleen zeewaarts storten tot een significante verbetering, vooral in het middengebied (verhoging van de totale primaire produktie met 38% (10 ton C /jaar)) • Primaire produktie blijft gelimiteerd door hoeveelheid licht, niet door nutriënten  verlaging vertroebeling leidt tot verhoging primaire produktie

17 maart 2015

Conclusies (1) • De vertroebeling in de Eems-Dollard is de laatste 20 jaar significant toegenomen met 20 tot 80 mg/l • Dit lijkt vooral veroorzaakt te zijn door veranderingen in onttrekkingen (haven van Emden) en morfologische veranderingen, waaronder vaargeul verdieping) • De concentratie veranderingen in de Eems Rivier zijn veel groter (10-tallen g/l) door veranderingen in getij • Het effect van baggeren en storten is vooral een verandering van de verdeling van de sedimentconcentratie • Het zeewaarts storten van havenslib verlaagt de vertroebeling het meest (met 50% in de Dollard en 25% in het buitengebied); concentratie afname van ~10 mg/l (buitengebied) tot enkele 100’en mg/l in de Dollard

17 maart 2015

Conclusies (2) • De verlaging van het slibgehalte leidt tot een verhoging van de primaire produktie met 38% (10 ton C /jaar) in het gehele gebied

• Resultaten zijn gebaseerd op numerieke modellen. De berekende veranderingen zijn fysisch realistisch, maar alle modellen hebben beperkingen en vooral absolute veranderingen moeten daarom met zorg worden geïnterpreteerd.

17 maart 2015

Aanbevelingen • Vergroot kennis van het estuarium, oa door • Verbetering monitoring (continue metingen in plaats van 2 keer per maand • Detail onderzoek (inclusief metingen) nabij gebieden met kennishiaten (vaargeul Emden, ondiepe platen) • Interactie slib - biologie • Model verbeteringen • Interactie Eems Rivier – Eems estuarium (zowel hydrodynamica als sediment processen) voor lange tijdschalen • Betere koppeling slib – biologie • Doorrekenen van lange-termijn maatregelen benaderd de grens van het toepassingsgebied van modellen  vergelijk meerdere model concepten

17 maart 2015

Tabel: Overzicht van alle Natura 2000-Maatregelen uit Vakbijdrage 1 'Natura 2000' Nr. M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M 10 M 11 M 12 M 13 M 14 M 15 M 16 M 17 M 18 M 19 M 20 M 21 M 22 M 23 M 24 M 25 M 26 M 27 M 28 M 29 M 30 M 31 M 32 M 33 M 34 M 35 M 36 M 37 M 38 M 39 M 40 M 41 M 42 M 43 M 44 M 45 M 46 M 47

Benaming van de Natura 2000-Maatregel Creëren van meergeuligheid Geïntegreerd waterloopkundig concept Bagger- en sedimentmanagementconcept Opruimen van de Griesberg Handelingsrichtlijn voor onderhoudswerkzaamheden in de vaargeul en het vermijden van aanzienlijke geluidsoverlast Verkenning van een overgangszone Algemene maatregelen ter verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater / de waterkwaliteit Vermindering of staken van het lozen van pekel Afbreken of afvlakken van oeverbeschoeiingen Maatregelen ter bewaring en ontwikkeling van kweldergemeenschappen Aanleg van pionierzones ter beperking van erosieprjjocessen Maatregelen voorbehoud en ontwikkeling van rietlandzones Maatregelen voor behoud en ontwikkeling van de lagune en schelpenbank Maatregelen voor behoud en ontwikkeling van het complex van kwelders en brakwaterrietland met duinvegetatie en struwelen Onderhoudsplannen Behoud van de habitatkwaliteit voor de zeehond Verbouwen of afbreken van spuisluizen en gemalen om ze passeerbaar te maken of de passeerbaarheid te verbeteren Duurzame organisatie van de visserij, regeling inzake een visserij-beheerplan Ecologisch geoptimaliseerde koelwaterinname Uitwerking en implementering van beschermende bepalingen, verordeningen en vrijwillige afspraken voor het duurzaam veiligstellen van ongestoorde pleister- en foerageerplaatsen voor gastvogels Bepaling van de betekenis van verschillende wadden in hun functie als foerageergebied Uitwerking en implementering van beschermende bepalingen, verordeningen en vrijwillige afspraken voor het duurzaam veiligstellen van storingvrije broedplaatsen Rekening houden met het belang van onbelemmerde vliegcorridors bij de controle van ingrepen tussen foerageer- en slaapplaatsen en andere met elkaar verbonden deelhabitats (bijvoorbeeld bij het zoeken naar locaties voor windenergie-installaties) Inrichting van storingvrije / storingarme gebieden in het aquatische milieu voor de ontwikkeling van de resterende zeegrasbestanden en de typische daarmee gepaard gaande fauna en flora Onderzoek / monitoring voor het verkrijgen van inzicht met betrekking tot de verspreiding en herpopulatie van zeegrasbestanden Maatregelen tegen de verdere immigratie en verspreiding van invasieve soorten Behoud, ontwikkeling en herpopulatie van eulitorale en sublitorale mosselbanken Opstellen van een voor het Eems-Dollard estuarium specifiek inventarisatie- en monitoringconcept Onderzoeksprogramma voor het uitbrengen van harde substraten Behoud van de habitatkwaliteit voor de bruinvis Maatregelen ter bewaring van een deelpopulatie van de meervleermuis Toename van de wateruitwisseling langs de Geise-strekdam en strekdam zeedijk Herstel Westerwoldse Aa Voorgestelde maatregelen uit de onderzochte alternatieven van de stuurgroep Eems Voorgestelde maatregelen uit het project 'Perspectief Levendige Benedeneems' Aanleg van ondiep-waterzones Naar achteren verleggen van de hoofddijklijn Opening of afbreken van zomerdijken of oeverwallen Aanleg van secundaire wateren Meanders en nevengeulen terugbrengen in de natuurlijke toestand Maatregelen voor behoud en ontwikkeling van mesofiel grasland Maatregelen voor behoud en ontwikkeling van nagenoeg natuurlijke ooibosbestanden Maatregelen voor behoud van de nagenoeg natuurlijke stilstaande oppervlaktewateren Bescherming van Natura 2000-gebieden Instandhouding / bevordering van foerageerhabitats in de buurt van broedhabitats Maatregelen ter bewaring en ontwikkeling van soortenrijke ruigte-gemeenschappen in associatie met rietlanden Maatregelen ter bewaring en ontwikkeling van vlakland-hooilanden in complex met nat weidegebied of kalkgrasland

Nr. M 48 M 49 M 50 M 51 M 52 M 53 M 54

Benaming van de Natura 2000-Maatregel Maatregelen ter bewaring en ontwikkeling van de nagenoeg natuurlijke stilstaande wateren en afgesneden oude armen Aanleg van getijdebassins Maatregelen voor de kolonisatie / herpopulatie van soorten Maatregelen voor de instandhouding, verbetering en connectiviteit van habitats van broed- en gastvogels Fundamentele conceptuele maatregelen (onderzoek, rapportage, bijscholing, advisering, certificering) Institute for Estuarine Management Emsestuaryt, IEME Voorgestelde maatregelen uit het project 'Programma naar een rijke Waddenzee'

Blauw: Nederlandse maatregelen Rood: gemeenschappelijke maatregelen Zwart: Duitse maatregelenj

PRESENTATIES concentratiedag E&E in balans. 12 maart 2015

Recommend Documents