Steunpuntenforum. 14 maart Presentaties. Sprekers

Steunpuntenforum 14 maart 2014

Presentaties ◄ Sprekers ◄

Vlaamse overheid, Departement EWI

Steunpuntenforum, 14 maart 2014

Programma

09u00 Ontvangst en registratie

09u25 Welkomstwoord en inleiding

09u30 “Kennis en beleid verbinden” Wim Derksen & Karen Ephraim

10u45 Netwerkmoment met koffie

11u00 “Doorwerking van Onderzoek in Beleid” Valérie Smet

11u30 “Er is meer tussen kennis en beleid” Pieter Leroy

12u00 Vragen en publieksdiscussie

12u30 Broodjeslunch met netwerkmogelijkheid



Steunpuntenforum 14 maart 2014

Steunpuntenforum

Inleiding Dirk Van Melkebeke

2

Vlaamse overheid | Departement Economie, Wetenschap en Innovatie

Inleiding

3


Inleiding

4


Steunpuntenforum

Kennis en beleid verbinden Wim Derksen Karen Ephraim

5


Kennis en beleid verbinden Wim Derksen en Karen Ephraim

Wat is een goede kennisvraag?

•

Om de klimaatverandering beheersbaar te houden, moeten alle landen in 2050 voor 80 tot 90% zijn overgeschakeld op duurzame energie. Hoe moet het transitiepad er naar die tijd uitzien?

•

Welke gevolgen heeft het ontdooien van het permafrost voor de klimaatverandering?

•

Welke factoren bepalen de immigratie van OostEuropeanen in Vlaanderen?

•

geen beleidsvraag

•

need-to-know

•

wat ga ik de minister over een half jaar adviseren?

Hoe gaan opdrachtgever en onderzoeker met elkaar om?

•

Mag de opdrachtgever invloed uitoefenen op de resultaten van het onderzoek?

•

Mag de opdrachtgever verlangen dat tussentijds de probleemstelling van het onderzoek wordt aangepast?

•

Mag de opdrachtgever publicatie van het onderzoek tegenhouden (voor bepaalde tijd of definitief)?

•

onafhankelijkheid van onderzoeker

•

onafhankelijkheid van beleidsmaker

•

dienstbaarheid

Hoe vertalen we onderzoek in beleid?

Uit internationaal onderzoek van de OESO blijkt dat kinderen van (arme) immigranten last hebben van het vroege moment waarop kinderen worden geselecteerd voor het middelbaar onderwijs. • Stel:

u bent een gewone burger. Wat zou er op grond van dit onderzoek moeten worden besloten?

Uit internationaal onderzoek van de OESO blijkt dat kinderen van (arme) immigranten last hebben van het vroege moment waarop kinderen worden geselecteerd voor het middelbaar onderwijs. •

Stel: u bent een gewone burger. Wat zou er op grond van dit onderzoek moeten worden besloten?

•

Stel: u bent beleidsambtenaar. Wat zou u de minister op grond van dit onderzoek adviseren?

Uit internationaal onderzoek van de OESO blijkt dat kinderen van (arme) immigranten last hebben van het vroege moment waarop kinderen worden geselecteerd voor het middelbaar onderwijs. •

Stel: u bent een gewone burger. Wat zou er op grond van dit onderzoek moeten worden besloten?

•

Stel: u bent beleidsambtenaar. Wat zou u de minister op grond van dit onderzoek adviseren?

•

Stel: u bent onderzoeker. Wat adviseert u het ministerie?

weten + willen = beleid

Steunpuntenforum

Doorwerking van Onderzoek in Beleid Valérie Smet

6


Sociaalwetenschappelijk onderzoek en beleid: doorwerking en kennisgebruik Steunpuntenforum 14 maart 2014, Brussel Dr. Valérie Smet Universiteit Gent [email protected]

Structuur  Stand

huidig onderzoek/literatuur  Spanningsvelden en pijnpunten  Resultaten survey kennisgebruik & doorwerking  Conclusies en verwachtingen

14 maart 2014

Valérie Smet- Universiteit [email protected]

2

State of the art  Amper Belgisch  Kennis

onderzoek

beperkt & diffuus

 Tegenspraak  Geen

systematische kennisopbouw / continuïteit

 Polemisch/ideaaltypisch

14 maart 2014


3

Spanningsvelden en pijnpunten in de relatie Sociaalwetenschappelijk onderzoek     

niet neutraal fragmentarisch geen consensus, onzekerheid probleemoplossend vermogen? actiegerichtheid?

14 maart 2014


4

Spanningsvelden en pijnpunten in de relatie Beleid- en besluitvorming • input (>informatie) • actoren • consensus • beperkte wendbaarheid 14 maart 2014


5

Kennisgebruik  Instrumenteel (beperkt)  Conceptueel (meest)  Symbolisch-politiek-tactisch (vaak)

Incrementele invloed (enlightenment) & underutilization 14 maart 2014


6

Opzet survey •

Online survey, juni-sept 2010

• Beleidsmakers (n=97) Kabinetten (n=33) Departementen (n=14) Agentschappen (IVA, n=17& EVA, n=18) Overige (n= 5) • Onderzoekers (n=641) Alle Vlaamse universiteiten 14 maart 2014


7

Eigenlijke rol SWO in beleidsfasen BELEIDSFASE

N

KLEINE ROL

GROTE ROL

GEEN ROL

voorbereiding

48

27,1%

70,8%

2,1%

formulering, ontwikkeling, uitwerking

48

64,6%

33,3%

2,1%

evaluatie

48

45,8%

45,8%

8,3%

14 maart 2014


8

Informatiefiltering Weiss & Bucuvalas (1980) RELEVANTIE niet OK

OK

geen gebruik

TRUTH-TEST kwaliteit onderzoek/conformiteit niet OK

OK

geen gebruik

UTILITY-TEST actiegerichtheid/challenge to status quo niet OK

OK

KENNISGEBRUIK 14 maart 2014

geen gebruik


9

Gebruiksverhoging GEBRUIKSVERHOGENDE FACTOREN

N

relevantie voor beleidsdomein

34

kwaliteit onderzoek

32

aangepastheid aan het beleidsdomein en de gebruiker

25

geloofwaardigheid onderzoeksresultaten

14

kwantitatief onderzoek

9

ideologische oriëntatie onderzoeker

2

aanwezigheid juiste politieke en mediaklimaat

3

14 maart 2014


10

Obstakels KU OBSTAKELS

N

afwezigheid van beleidsaanbevelingen

25

tegenspraak tussen verschillende onderzoeken

24

te beperkte kennis onderzoekers van beleid en besluitvorming

24

te weinig tijd voor het analyseren en bestuderen van onderzoek

20

onderzoek is te weinig domeinspecifiek

19

resultaten zijn politiek onacceptabel

5

aanbod te groot

3 14 maart 2014


11

Kennisgebruik en doorwerking Rollen BM • medekennisproducent • samenvatten • vertalen • interpretatie Kwaliteit & evidence ≠ garantie kennisgebruik/doorwerking Obstakels KU Inherente kenmerken & organisatorische context SWO & beleid 14 maart 2014


12

Adaptatie & Disseminatie Adaptaties  noodzakelijk  gebeurt vaak  leesbaarheid& begrijpelijkheid  operationele conclusies & aanbevelingen  vertalen naar beleidsmaatregelen Disseminatie • besteld onderzoek academisch • niet-besteld onderzoek beleid: beperkt 14 maart 2014


13

Functies SWO volgens onderzoekers MEEST BELANGRIJKE FUNCTIE WETENSCHAP andere denkrichting geven

N % 108 23,7%

mogelijke determinanten problemen aangeven

101 22,2%

beleidsmakers bewustmaken van nieuwe of bestaande problemen zodat deze op de agenda komen

85

18,7%

beleidsaanbevelingen doen

70

15,4%

helpen bij het definiëren van problemen

41

9%

helpen bij het ontwerpen van beleid

28

6,2%

evalueren van beleid

22

4,8%

14 maart 2014


14

Conclusies Interactie voldoende inspanningen + positieve attitude Beleidsfasen • •

voorbereiding/evaluatie? agenderende functie miniem

Media

• onderzoeksleverancier • agendering? 14 maart 2014


15

Quo vadis? 

Verwachtingen? ◦ verambtelijking (vss. vermarkting) ◦ rol fundamenteel onderzoek?



Strategische aandachtspunten ◦ inventarisatie bestaande kennis ◦ academische waarde van beleidsonderzoek /valorisering? ◦ disseminatie naar media ◦ meten doorwerking ◦ verhogen doorwerking  Netwerk van primordiaal belang!! ◦ EBP? Voorzichtiger, cfr. evidence-informed? 14 maart 2014


16

14 maart 2014


17

Steunpuntenforum

Er is meer tussen kennis en beleid Pieter Leroy

7


Er is meer tussen kennis en beleid over typen problemen en typen interfaces

Pieter Leroy Brussel, 14 maart 2014

structuur

1. 2. 3.

4. 5.

de moord op de landmeter voorbij het lineaire model vier typen problemen - en de rol van wetenschap(per)s en beleid(smakers) vier typen interfaces - en de rol van wetenschap(per)s en beleid(smakers) enkele implicaties voor ‘buitenstaanders’

Leroy - Er is meer tussen kennis en beleid - Brussel - 140314

2

1. De moord op de landmeter  Colbert/Louis XIV: staatscartografie  de generaties Cassini  de moord op de landmeter in Les Estables

(± 1740)  de moord is onopgelost  de lessen:  kennis is niet onschuldig, alle kennis

dient een doel  instituties hebben preferenties voor bepaalde soorten kennis


3

2. Voorbij het lineaire model  de neutrale expert  spreekt de waarheid (speaks truth to power)  hetgeen de rationaliteit van beleid kan vergroten  helaas shoppen beleidsmakers daar selectief uit  hetgeen met beter kennisgebruik (knowledge utilisation)

verholpen kan worden

 er is meer…


4

3. Vier typen problemen (1/4)


5


 matrix niet statisch opvatten  een probleem zit nooit alleen maar in één hoek, dat

hangt van de probleemstelling af  in feite ‘slepen’ alle betrokkenen het probleem naar hun preferente kwadrant,  politici slepen, wetenschappers slepen, instituties slepen…  met strategieën voor reductie of vergroting van normatieve en/of cognitieve onzekerheid Leroy - Er is meer tussen kennis en beleid - Brussel - 140314

6



7

3. Vier typen problemen (4/4)  Enkele implicaties:  Wat is de dominante probleemstelling?  Is men het daar - tussen kennis en beleid - over eens?  Wat zijn de implicaties daarvan voor de rolopvatting(en)

(meervoud) van beide partijen?  En voor de soorten kennis-voor-beleid (meervoud) die worden aangeboden?  Is dat expliciet? En is men het daarover eens?


8

4. Vier typen interfaces (1/4)


9


Pure scientist

Ambtenaren gebruiken kennis

Wetenschap neemt besluiten

Politici sturen kennisproductie Leroy - Er is meer tussen kennis en beleid - Brussel - 140314

10


 landen hebben preferente interfaces (cross-country

laat verschillen B (V-W-B), Nl, F, UK e.a. zien)  beleidsdomeinen hebben preferente interfaces (crosssector laat verschillen water, natuur, energie e.a. zien)  integratie van velden, gestuurd of door crises, maakt dat extra helder (milieu-gezondheid; landbouwgezondheid: zoönoses)


11

4. Vier typen interfaces (4/4)  Enkele implicaties:  Wat is de dominante institutionele science-policy    

interface in de betrokken beleidssector(en)? Is het Steunpunt een emerging interface? Of een change agent? Een stabilisator? Of een ongewenste indringer?


12

5. Enkele implicaties voor ‘buitenstaanders’  institutionele interfaces tonen grote verschillen in

‘participatiekansen’ voor buitenstaanders  er zijn monopolistische en oligarchische  er zijn neo-corporatistische en expertexclusieve  er zijn pluralistische  …  ook ‘buitenstaanders’ hebben hun preferente probleemstelling en vertonen strategisch sleepgedrag Leroy - Er is meer tussen kennis en beleid - Brussel - 140314

13

Steunpuntenforum

Publieksdiscussie

8


Publieksdiscussie

9


Publieksdiscussie

10


Publieksdiscussie

11


Bedankt Lunch, Vip-ruimte op -1 via lift Departement Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI) Koning Albert II-laan 35 bus 10, 1030 Brussel www.ewi-vlaanderen.be | [email protected]

Sprekers Kennis en beleid verbinden  Wim Derksen Hoogleraar Bestuurskunde, Erasmus Universiteit Rotterdam Prof. dr. Wim Derksen (1952) studeerde sociologie aan de RU Groningen. Momenteel is hij hoogleraar Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, decaan van de masteropleiding Strategic Urban Studies (NSOB-NICIS). Wim Derksen geeft veel advies over beleidsmatige vraagstukken. Als Chief Scientist, als directeur van het Ruimtelijk Planbureau en als lid van de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid is hij nauw bij het overheidsbeleid betrokken. Hij legt binnen het departement de verbinding tussen kennis en beleid, door enerzijds een actieve bijdrage te leveren aan de kennisagenda van het departement, en anderzijds de doorwerking van nieuw onderzoek en nieuwe adviezen in het beleid te bevorderen. Ook als voorzitter en lid van tal van commissies is Wim nauw betrokken bij de beleidsvorming in Den Haag en op het lokaal niveau. Wim heeft ook veel ervaring op het gebied van management. In de periode 1985-1989 heeft hij het onderzoekscentrum Sturing en samenleving van de Rijksuniversiteit Leiden opgericht en uitgebouwd tot een centrum dat bij zijn afscheid meer dan 20 onderzoekers telde van verschillende disciplines (sociaal-wetenschappelijk en juridisch) binnen een groot aantal projecten, waarvan verschillende in internationale samenwerking. “Sturing en samenleving” was een gezamenlijke onderzoekschool avant la lettre van de Faculteiten Sociale Wetenschappen en Rechtsgeleerdheid. Op 1 januari werd hij benoemd tot directeur/grondlegger van het Ruimtelijk Planbureau dat op dezelfde datum van start ging. Als directeur is hij verantwoordelijk voor het vaststellen van het werkprogramma en voor de ontwikkeling van een organisatiecultuur en –structuur die nauw aansluit bij het soort professionals dat binnen het RPB werkzaam is. In de laatste jaren brengt het RPB ongeveer 25 studies en adviezen per jaar uit. In 2008 wordt het RPB met het Milieu- en Natuurplanbureau gefuseerd tot het Planbureau voor de Leefomgeving. Alvorens de fusie zijn beslag krijgt, trekt hij zich vrijwillig terug. Naast zijn ervaringen in advisering en management heeft Wim ook veel ervaring met wetenschappelijk onderzoek. Veel onderzoek dat hij in zijn wetenschappelijke carrière heeft uitgevoerd, is gefinancierd door departementen en gemeenten. Het onderwerp betreft vaak het binnenlands bestuur. In de latere jaren is hij ook onderzoek gaan doen naar sociale zekerheid. Ook publiceerde hij alleen en met anderen meer dan 30 wetenschappelijke boeken. Het aantal wetenschappelijke artikelen en overige publicaties loopt in de honderden. Daaronder veel columns in kranten en tijdschriften. “Kennis en beleid verbinden, Praktijkboek voor beleidsmakers” is een van deze boeken.



Sprekers Kennis en beleid verbinden  Karen Ephraim Eigenaar, de Juf Na haar opleiding aan de Calo heeft Karen Ephraim gewerkt als docent lichamelijke opvoeding in het basis- en voorgezet onderwijs, was zij trainer en coach van een rolstoelrugbyteam en heeft zij pedagogiek gestudeerd. Daarna kreeg zij een baan waarin ze op heel veel verschillende scholen mocht meekijken. Zij kon onderwijssituaties analyseren, haar kennis inzetten in de zorgadviesteams, leerlingen individueel en in een groep begeleiden en docenten coachen. De laatste jaren is zij actief in onderwijsvormen die anders zijn dan we gewoon zijn. Al die ervaringen hebben haar gemaakt tot wat ze nu is: een expert op het gebied van training, coaching en ontwikkeling. In het onderwijs en op alle andere plaatsen waar mensen leren. Haar analytisch vermogen, snelheid, humor en videocamera zijn haar belangrijkste instrumenten. Behalve haar opleidingen als docent lichamelijke opvoeding en pedagogiek, is Karen Ephraim opgeleid tot Video Interactie Begeleidster (SVIB), Provocatief Coach en heeft ze bij het Instituut Nederlandse Kwaliteit een opleiding tot auditor gedaan. Momenteel is Karen Ephraim de eigenaar van De Juf, een burau voor leren en ontwikkelen. Zowel in individuele trajecten al in groepstrajecten is ze bezig met het beantwoorden van de vraag: “hoe zorg ik ervoor dat mensen leren en zich kunnen ontwikkelen?”. Samen met Wim Derksen ontwierp ze de Masterclasses “Kennis voor Beleid”, “Beleid voor onderzoekers” en de leergang “Van kennis naar kabinetsbeleid”. Ze werkte ook mee aan het boek “Kennis en beleid verbinden, Praktijkboek voor beleidsmakers”.

 “Kennis en beleid verbinden, Praktijkboek voor beleidsmakers” Kennis is onmisbaar voor `goed beleid. Toch hebben `kennis en `beleid lang niet altijd een vruchtbare relatie. Soms is de onderlinge afstand te groot: denk aan de vele rapporten van planbureaus die nauwelijks doorwerken in het beleid. Soms is de afstand te klein: denk aan het klimaatdebat, waarin politieke doelen en waarheidsvinding soms door elkaar lopen. Dit boek gaat over die praktijk van kennis en beleid. Het is niet alleen een praktijkboek, maar ook een leerboek. Om beleidsmakers te leren hoe ze kennis en beleid beter met elkaar kunnen verbinden, hoe ze kennisvragen kunnen formuleren, hoe ze onderzoek moeten begeleiden, hoe ze kennis in nieuw beleid kunnen vertalen en hoe ze letterlijk meer in contact kunnen treden met onderzoekers. De verbinding moet worden gezocht, op voorwaarde dat de verantwoordelijkheden van beleidsmakers èn van onderzoekers helder worden onderscheiden. ISBN 978-90-5931-749-9



Sprekers Doorwerking van Onderzoek in Beleid  Valérie Smet Vakgroep Strafrecht & Criminologie, Universiteit Gent Valérie Smet studeerde moraalwetenschappen en behaalde een doctoraat in de politieke wetenschappen, met als thesis “Sociaalwetenschappelijk onderzoek en beleid, een analyse van de interactie, kennisgebruik en doorwerking in België en Vlaanderen”. Ze is lid van de Vakgroep Strafrecht & Criminologie van de Universiteit Gent en maakt deel uit van de onderzoeksgroep IRCP (Institute for international Research on Criminal Policy).

 “Sociaalwetenschappelijk onderzoek en beleid, een analyse van de interactie, kennisgebruik en doorwerking in België en Vlaanderen” Internationaal is er toenemende aandacht voor de rationalisering en professionalisering van het beleidsproces en voor meer ‘evidence-based policy’. Sociaaleconomische veranderingen, technologische ontwikkelingen en globalisering zorgen voor een toenemende onzekerheid en complexiteit, waarbij nieuwe en onbekende kwesties opduiken en in termen van een ‘risicomaatschappij’ wordt gedacht. De toenemende complexiteit (en techniciteit) van bepaalde beleidsproblemen noopt beleidsmakers vaker tot de consultatie van expertise en genereert een nood aan controle/controleerbaarheid. Deze verschuivingen kunnen een groter draagvlak creëren voor wetenschappelijke expertise, waarbij nieuwe functies voor wetenschappers en onderzoek ontstaan en de doorwerking van wetenschappelijk onderzoek op beleidsniveau kan worden verhoogd. De kennis over hoe sociaalwetenschappelijk onderzoek en beleid zich werkelijk verhouden blijkt evenwel eerder gelimiteerd. Dit onderzoek tracht aan de hand van een multi-methodische en interdisciplinaire studie een gesystematiseerd beeld te vormen van de relatie tussen sociaalwetenschappelijk onderzoek (SWO) en beleid in België en Vlaanderen. Drie grote onderzoeksvragen staan daarbij centraal: de vraag naar de pijnpunten en spanningsvelden in deze relatie, naar de kenmerken/determinanten van het kennisgebruik van beleidsmakers en de doorwerking van onderzoek en naar de mate waarin de recente aandacht voor evidence-based policy verhoogde doorwerkingmogelijkheden voor wetenschappelijk onderzoek creëert. Dit boek is bestemd voor beleidsmakers, criminologen, politicologen en al wie onderzoek wil doen naar kennisgebruik en doorwerking van wetenschappelijk onderzoek of interesse heeft voor de relatie tussen onderzoek en beleid. ISBN 978-90-5931-926-4



Sprekers Er is meer tussen kennis en beleid  Pieter Leroy Departement Geografie, Planologie en Milieu, Radboud Universiteit Nijmegen Professor dr. Pieter Leroy studeerde aan de Katholieke Universiteit Leuven en promoveerde in 1983 aan de Universiteit Antwerpen. Sinds 1988 is hij verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen, waar hij vanaf 1994 als hoogleraar Milieu en Beleid verantwoordelijk is voor de masteropleiding Milieumaatschappijwetenschappen. In de periode 1995-2004 was, en sinds 2012 is hij opnieuw voorzitter van de Stuurgroep van het Vlaamse Milieu- en Natuurrapport (MIRA). Hij was medecoördinator van het Steunpunt Milieubeleidswetenschappen, gefinancierd door de Vlaamse overheid (2001-2006). Zijn onderzoek en publicaties betreffen vooral analyses van milieubeleid, nieuwe vormen van participatie en de impact van kennisontwikkeling. Milieuvraagstukken zijn complex, milieubeleid is dus kennisintensief. Toch zijn er grote verschillen in de manier waarop verschillende deelvelden van het milieubeleid met kennis omgaan. Dat heeft onder meer te maken met de aard van de vraagstukken, maar ook met bestaande institutionele patronen van kennis-en-beleid interactie. Gebaseerd op recent (promotie-)onderzoek in onder meer de sectoren water, natuur, gezondheid en klimaat schetst Pieter Leroy een typologie van de wijze waarop beleidsvelden met kennis omgaan. Die typische patronen hebben uiteraard consequenties voor beleidsgericht onderzoek.

 Recente relevante publicaties en proefschriften, op aangeven van de spreker • D. Boezeman, M. Vink and P. Leroy, The Dutch Delta Committee as a Boundary Organisation, Environmental Science and Policy, 27 (2013), pp. 162-171. • Stassen, K., Smolders, R. & Leroy, P. (2013), Sensitizing events as trigger for discursive renewal and institutional change in Flanders’ environmental health approach, 1970s-1990s, Environmental Health, 12(46), doi: 10.1186/1476-069X-12-46. • P. Leroy, Participatory approaches in policy-relevant knowledge production, in Cécilia Claeys and Marie Jacqué (eds.), Environmental Democracy Facing Uncertainty, Peter Lang International Publishers, Brussels, pp. 163-185. • S.H. Verduijn, S.V. Meijerink and P. Leroy, How the Second Delta Committee Set the Agenda for Climate Adaptation Policy: A Dutch Case Study on Framing Strategies for Policy Change, Water Alternatives, 5 (2), pp. 469-484. • K.R. Stassen, M. Gislason and P. Leroy, Impact of environmental discourses on public health policy arrangements: a comparative study in the UK and Flanders (Belgium), Public Health, 124 (2010), pp. 581-592. • P. Leroy, P.P.J. Driessen & W. van Vierssen, From Climate Change to Social Change: Not just a better Science-Policy Interface, in P. Driessen, P. Leroy and W. Van Vierssen (eds.) (2010), From Climate Change to Social Change -Perspectives on Science-Policy Interactions, International Books, Zeist, pp. 163-175. • P. Leroy, Controverses, kennissociologie en wetenschapsproductie: zoeken naar legitimiteit - een historische rondgang met Helga Nowotny, Tijdschrift voor Sociologie, 2009, nr 1, pp. 5-31. • Peter Van den Hazel (2013), The rise of children’s environmental health. • Stien Stassen (2012), Environment and Health in Flanders: 40 Years of Institutional Struggle. • Charlotte Bax (2011), Processes and patterns. The utilisation of knowledge in Dutch road safety policy. • Sietske Veenman (2008), Domestic environmental policy & transnational communication: the cases of contaminated land and noise around airports. • Astrid Souren (2006), Standards, soil, science and policy, Labelling usable knowledge for soil quality standards in the Netherlands, 1971-2000.



Steunpuntenforum. 14 maart Presentaties. Sprekers

Recommend Documents