Presentatie onderzoeksresultaten consumentenonderzoek

Presentatie onderzoeksresultaten consumentenonderzoek Pauline van Esterik-Plasmeijer Voorzitter Projectgroep Onderzoek

Fred van Raaij Hoogleraar Economische psychologie, Universiteit van Tilburg

Den Haag, 19 juni 2008

Opzet van het onderzoek Onderzoek • grootschalig publieksonderzoek, 4280 consumenten, najaar 2007

Hoe? • zelfrapportage consumenten over financieel gedrag, kennis, financieel inzicht Steekproef • representatief voor alle Nederlanders van 18 jaar en ouder op de kenmerken geslacht, leeftijd, opleiding, regio, etniciteit en internetgebruik Door wie? • veldwerk Bureau Veldkamp te Amsterdam • analyses Gerrit Antonides (Wageningen Universiteit), Fred van Raaij en Manon de Groot (Universiteit van Tilburg) onder begeleiding van de CentiQ Projectgroep Onderzoek

CentiQ - Wijzer in geldzaken

Doelstelling • inzichtelijk maken leemten financieel inzicht Nederlanders

Onderzoeksmodel Financieel Inzicht


Groepen naar financieel inzicht


Gebaseerd op CBS (eind 2007) 12,4 miljoen Nederlanders van 18 jaar en ouder

Sterke en zwakke groepen naar financieel gedrag en financieel inzicht


Financieel onvoorbereid Combinatie rondkomen en sparen maakt financieel sterk of zwak • 20% financieel zeer zwak (financieel ongeletterd, en financieel laconiek)

• 9% (1,1 mln) heeft telkens aan het eind van de maand geen geld meer • met name lage en middeninkomens gevoelig voor verslechtering financiële situatie en kunnen dan minder goed rondkomen • 41% (5,1 mln) Nederlanders van 18 jaar en ouder niet voorbereid op forse onverwachte inkomensdaling of uitgave • Kans redelijk groot, denk aan financiële gevolgen van echtscheidingen, (gedeeltelijk) opzeggen baan of ontslag, groot ongeval of ernstige ziekte Belangrijk dat consumenten beter en sneller in staat zijn zich aan te passen aan een nieuwe, verslechterde financiële situatie door: • financieel beheer:georganiseerd met geldzaken omgaan, rekeningen op tijd betalen, impulsaankopen vermijden en sparen verkiezen boven lenen • financiële buffer opbouwen • sparen ‘verstandig’ financieel gedrag gebaseerd op financiële kennis en lange termijn horizon


Meeste Nederlanders kunnen rondkomen met huidig inkomen, maar:

Financiële opvoeding is van groot belang Financiële opvoeding • Met geld leren omgaan: met geld leren omgaan van huis uit goed meegekregen waarde van geld goed bijgebracht door ouders/leraren door ouders werd zuinig met geld omgegaan ouders konden goed met geld omgaan

• Gestimuleerd om een bijbaantje te nemen en zakgeld krijgen Jong geleerd is oud gedaan • Mensen met goede financiële opvoeding, op latere leeftijd financieel sterker: goed financieel beheer, kunnen beter rondkomen, sparen meer De feiten • 22% (2,7 mln) niet van huis uit met geld leren omgaan • 30% (3,7 mln) niet gestimuleerd een bijbaantje te nemen • 38% (4,7 mln) geen zakgeld gekregen Speciale aandacht voor • Kinderen/jongeren met lage opleidingniveaus • Kinderen van ouders uit (zeer) zwakke groepen


• • • •

Te weinig kennis van financiële producten

Bezit van complexe/riskante financiële producten • 39% consumenten bezit obligaties, beleggingsfondsen, aandelen/leaseproducten, individuele aandelen en/of opties Zeer beperkte interesse • slechts 20% respondenten behoefte extra financiële kennis of informatie Problematiek • Niet altijd weloverwogen besluitvorming, niet altijd lange termijn oriëntatie. Consumenten kunnen hierdoor voor onaangename verassingen komen te staan


Consumenten zeggen onvoldoende kennis te hebben over: • financiële producten (38%; 4,7 mln) • pensioenen (47%;5,8 mln) • aandelen, beleggen, opties, obligaties (47-53%) • gebrek kennis neemt toe naarmate consument financieel zwakker

Kennis over pensioen schiet ernstig tekort Onvoldoende kennis • 47% (5,8 mln mensen) onvoldoende kennis van pensioenen

Informatieprobleem • Intermediair voor pensioen en lijfrente, werkgever/pensioen, bank/lijfrente • Goede en relevante financiële informatie: te veel, te complex, twijfel betrouwbaarheid en onafhankelijkheid Getroffen pensioenregelingen • 30% mannen en 21% vrouwen wil eerder stoppen met werken. Mannen op jongere leeftijd en treffen vaker maatregelen dan vrouwen • met name vrouwen en jongeren nog niets geregeld Er bestaat een positief verband tussen • bewust lezen van het pensioenoverzicht, • hebben van kennis over het pensioeninkomen en • het treffen van pensioenregelingen • dit geldt voor alle leeftijden en voor zowel man als vrouw


• Globaal beeld pensioeninkomen (vanaf 35 jaar maximaal 50%)

Informatiebehoefte Consumenten zoeken financiële informatie en producten om persoonlijke doelen te realiseren • bescherming financiële tegenvallers en onverwachte verliezen (48%) • financiële reserve of financieel plan voor de toekomst (35%) • 2/3 wil financiële kennis vergroten • cluster 7 wil informatie om beter om te gaan met dagelijkse uitgaven De informatiebehoefte die hierbij aansluit is • werking bepaalde financiële producten • belasting en financiële regelingen • beurs, aandelen en beleggen,

m.n. clusters 1, 2

• omgaan met geld en vermogen, m.n. clusters 4, 5, 6, 7 • omgaan met schulden,

m.n. cluster

7


• vermogen te laten groeien (53%)

Informatiebronnen Meest geraadpleegde informatiebronnen • 24% intermediair/tussenpersoon/financieel adviseur, m.n. over lijfrente, hypotheek en pensioen. Voor pensioen ook werkgever • 27% bank/verzekeraar/pensioenfonds, bank: sparen, beleggen, lenen • Internet (20%) belangrijk voor m.n. sparen, beleggen, lenen, hypotheken • Onafhankelijke bronnen weinig geraadpleegd, zoals overheid, consumentenorganisaties, TV programma’s, vergelijkende sites. In 35% van de gevallen tenminste één van deze bronnen geraadpleegd. Informatieprobleem • 30% moeite goede en relevante financiële informatie te vinden in grotere mate bij lijfrentes (41%) en pensioen (37%). • meest ondervonden problemen: de informatie te veel, te moeilijk te begrijpen, en onduidelijkheid over betrouwbaarheid/onafhankelijkheid van informatie • lage betrokkenheid consumenten bij financiële producten • veel groepen weinig actief zoekgedrag


• 43% familie, vrienden, kennissen bij een financiële beslissing

Synopsis • Veel consumenten onvoldoende kennis over financiële producten

• Consumenten houden van zekerheid maar zeggen adviseurs niet zo gemakkelijk te vertrouwen • 55% eens met de stelling ‘ik vertrouw adviseurs niet zo gemakkelijk’

• Productinformatie vaak onduidelijk of te moeilijk gevonden • Consumenten kunnen financieel onvoorbereid zijn: • Veel consumenten hebben complexe financiële producten, waarvan 39% met een beleggingselement • 20% zeer zwak financieel gedrag, 34% zwak financieel gedrag • 41% niet voorbereid op onverwachte forse financiële tegenvallers

• Sterke financiële consument kan goed rondkomen en spaart. Vereist: goed financieel beheer, betrokkenheid, kennis financiële producten en lange termijn oriëntatie


• Feitelijke kennis ook niet erg hoog

Vier typen beleidsmaatregelen Agenda setting • publiek bewustzijn van de problematiek

Voorlichting, training en bewustmaking • inhoudelijke kennis van financiële producten, vooral de risico’s en lange termijn effecten • inzicht in de eigen financiële situatie Markttransparantie • duidelijke en begrijpelijke informatie • geen overdaad aan informatie • productvergelijking Hulpmiddelen • beslissingsondersteunende systemen • onderlinge afstemming van financiële diensten • doorrekenen van financiële positie en mogelijkheden


• ‘er over praten’

Verantwoording Autoriteit Financiële Markten Voorzitter projectgroep onderzoek CentiQ Nibud ministerie van Financiën Algemene Pensioen Groep Belastingdienst Centrum voor Verzekeringsstatistiek De Nederlandsche Bank Rabobank Nederland

Analyses consumentenonderzoek: • Prof.dr. Gerrit Antonides • Dr. Manon de Groot • Prof.dr. W.Fred van Raaij

Wageningen Universiteit Universiteit van Tilburg Universiteit van Tilburg

Veldwerk consumentenonderzoek: • Veldkamp Marktonderzoek BV Vooronderzoek Financieel Inzicht en ontwikkeling vragenlijst: • Instituut voor Toegepaste Sociologie, Radboud Universiteit Nijmegen Focusgroepen, Nederlanders en hun Financieel Inzicht • Milward Brown


Projectgroep onderzoek CentiQ: • Gisèle A.R.M. Cooper • Dr. Pauline W.J. Van Esterik-Plasmeijer • Drs. Corinne van Gaalen • Drs. Marloes van den Heijkant • Ir. Iris I.H.A. Knobbe-Knops • Jo C.M. Van Kruchten • Prof.dr. Jan L.A. Van Rijckevorsel • Drs. Maarten van Rooij • J. Guido L. Willems

Presentatie onderzoeksresultaten consumentenonderzoek

Recommend Documents