Presentatie Afsterven steenfruitbomen Klantendag Stonefruitconsult Echteld Donderdag 7 maart Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Boomuitval
• Grotere verliezen aan bomen binnen steenfruit dan bij appels en peren. Oorzaak ?? Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Boomuitval • Mogelijk veroorzakers: – Pseudomonas of bacteriekanker – Loodglans – Onbekende oorzaken, zoals mogelijk Phytophthora of andere bodemziekten
Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Pseudomonas • Onderzoeksvraag: (Onderzoek PPO) – Vormt Pseudomonas een bedreiging voor de intensieve pruimenteelt in Nederland?
• Bij pruimen boomuitval! • Bij kersen vaak schade in bloei en bepaalde takken – 2012 Pseudomonas aangetoond Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Loodglans • • • •
Chondrostereum purpureum Bekend ziekteverschijnsel binnen pruimen Afsterven takken of complete bomen Maatregelen: – Ziek hout wegnemen en afvoeren – Zorgen voor een goede bladvoeding – Snoeien onder droge omstandigheden Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Pseudomonas syringae bacterieziekte
• Pseudomonas syringae pathovars veroorzakers van: – Bloesemsterfte – Bacteriekanker (stammen, twijgen, takken)
• Steenfruit (Perzik, Abrikoos, Kers, Nectarine, Pruim) • Wereldwijd probleem (Europa, VS, Australië, enz) • Bestrijding vrijwel onmogelijk – Geen bactericiden beschikbaar
• Beheersing van de ziekte (management strategiën) • Onderstammen en rassen – Geen volledige resistente rassen bekend – Invloed onderstam-ras combinatie op gevoeligheid Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Pseudomonas syringae levenswijze • Bacterie komt algemeen voor. • Leeft op allerlei planten, inclusief onkruiden en grassen. • Bacterie-aantallen meestal het laagst in de zomer, en het hoogst in de herst en bij koeler weer. • Infectie van (jonge) pruimen- en kersenbomen vindt meestal plaats via wonden. • Wonden kunnen ontstaan zijn door vorst en snoeien. • Afsterven van bomen meestal alleen in de eerste jaren (24 jaar). Oudere bomen sterven meestal niet meer. • Verspreiding vanuit kankers met regen en wind. Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Bacteriekanker bij pruimen • 2004 – serieuze uitval in jonge aanplanten – Veel uitval 1-2 jaar na aanplant in de boomgaard, bij de fruitteler – Afsterven van meer bomen in de opvolgende jaren – Meestal een kanker op de stam – Onderstam zonder symptomen – Geen bloem-, tak- of vruchtaantasting Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Bacteriekanker: Jonge bomen
Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Afsterven van pruimenbomen
• Alleen kankers op de stam van het ras. • Geen kankers op de onderstam. Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Afsterven van pruimenbomen
Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Afsterven van pruimenbomen
Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Bomen met milde symptomen
Foto’s: G. Poldervaart
Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Bomen met ernstige symptomen
Foto’s: G. Poldervaart
Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Symptomen bij lengte doorsnede
Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Pseudomonas kersen • Nat en koud voorjaar 2012 – Tak- en bloesemsterfte niet aangetoond, wel Pseudomonas – In natte/koude voorjaren een groot probleem!! – Ene ras meer dan het andere Nederlandse Fruittelers Organisatie 23 maart 2008 Zoetermeer
Z
Buitenlands onderzoek naar Pseudomonas • Vooral onderstammen en rassen onderzoek in VS • Perzik, Kers en Pruim • Testen van onderstammen-rassen combinaties – – – – – – –
Productiviteit en kwaliteit (zwakke onderstammen) Winterhardheid Droogtestress Bodemcondities (wateroverlast) Wortelziektes (schimmels) Nematoden Bacteriekanker
• Testen op meerdere lokaties (bodem en klimaat verschillen) Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Buitenlands onderzoek (Pseudomonas) Resultaten op hoofdlijnen (perzik, kers, pruim) • Onderstammen: – Bepaalde onderstammen (zwakke) geven meer kans op bacteriekanker (aangetoond bij perzik, kers en pruim). – VVA-1 geeft bij bepaalde perzikrassen een groot risico op Pseudomonas-aantasting.
• Rassen: – Bepaalde rassen zijn meer resistent dan andere. (groeikracht)
• Snoeiwonden – Type snoeiwond is van invloed op infectie. – Inknippen van de stam geeft bij kers groot risico. Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Nederlandse situatie boomuitval pruimen • • • •
Percelen op VVA-1 zonder uitval door Pseudomonas. Percelen op VVA-1 met zeer zware uitval (rooien van percelen). Geldt ook voor enkele percelen op St. Julien A. Percelen met bomen van dezelfde herkomst kunnen sterk verschillen in aantastingspercentages. • Uit veldonderzoek door PPO is niet te achterhalen waar de infecties vandaan komen of plaats vinden (boomgaard of kwekerij). • Veldonderzoek bemoeilijkt door: – Grote variatie in aantasting tussen jaren. – Bijna volledige overschakeling naar VVA-1 • Hierdoor geen onderstammenvergelijking in het veld mogelijk.
Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Diagnostiek Isolatie en determinatie Isolatie van: Pseudomonas syringae pv morsprunorum Pseudomonas syringae pv syringae Gekweekt op selectieve media Bevestigd met PCR en sequencing (moleculaire technieken)
Geen verder onderzoek naar pathogeniteit
Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Pruimenteelt in Nederland (kwekerijen) • Ongeveer 6 kwekerijen voor productie van bomen. • Een kwekerij voor productie onderstammen. • 60-80 % van de totale productie aan pruimenbomen (voornamelijk op VVA-1: 80%) geleverd door 1 kwekerij – – – – – –
40.000 – 50.000 bomen per jaar 30.000 bomen/ha Lente: planten van de onderstammen Zomer: chip budding Winter: enten Herfst oprooien => fruitteler • Eenjarige bomen • Tweejarige knipbomen Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Mogelijke infectieroute op kwekerij Inknippen van de stam Maar,………… ook veel uitval van bomen die niet ingeknipt zijn.
Beschadigingen tijdens rooien en transport?
Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Discussie en conclusies • Kwekerij handelingen kunnen van belang zijn bij het ontstaan van bacteriekanker (bijvoorbeeld inknippen van de bomen, opschonen en rooien). Deze activiteiten zijn standaard bij het opkweken van pruimenbomen. • De grootste invloed lijkt de onderstam VVA-1 te hebben. • Onder Nederlandse omstandigheden kan er een zware infectiedruk zijn. Blijkbaar te groot voor VVA-1. • In het (Nederlandse) rassen- en veredelingsonderzoek voor pruimen én kersen moet resistentie tegen bacteriekanker prioriteit hebben. • Onderstam-ras combinaties moeten specifiek getoetst worden. • Opvolgen van algemene beheersmaatregelen in de boomgaard om infectie te voorkomen. Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Boomuitval “beheersen” Beheersing: • • • • • • • • • •
•
Kopervoeding in het voor- en najaar Bespuitingen met kalifosfiet in het groeiseizoen Stammen wit maken met kalk bij jonge bomen (vortschade voorkomen) Geen beregening in de eerste 2-3 jaar na planten. Afwatering van groot belang!! Vermijd beschadigingen zoveel als mogelijk. Snoei alleen tijdens droge periodes (bijvoorkeur zomersnoei). Verwijder en vernietig aangetaste takken en bomen. Vermijd late stikstof gift (groei die gevoelig is voor aantasting) Houd de zwartstrook gras- en onkruidvrij (hier kan veel Pseudomonas voorkomen) Plant geen nieuwe bomen in een geïnfecteerde boomgaard Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
Pseudomonas Pruim & Kers Bedankt voor uw aandacht! Vragen?
Nederlandse Fruittelers Organisatie Zoetermeer
Z
