Preek Genesis 49:1-12, 18, april 2016

Preek Spiegelbeeld-9

Genesis 49:1-12, 18, 22-28

10 april 2016 De zegen van afscheid

Preek Gemeente van Christus, Geboorte en dood. Daar gaat het over vanmorgen. En een groter contrast lijkt niet denkbaar. En juist vandaag ervaren we dat heel sterk. Een doopdienst waarin twee kleine kinderen gedoopt worden. Pas geboren. En in deze zelfde dienst een overlijdensbericht dat velen van ons raakt. Geboorte en dood. Begin en eind van het leven. Een enorm contrast. En toch is er ook overeenkomst. En dat zie je in Genesis 49. Dit hoofdstuk neemt ons mee naar het sterfbed van Jakob. Hij neemt heel bewust afscheid van zijn zonen. Wat is het kostbaar als dat gebeurt. Als dat nog mogelijk is. En wat een pijn als iemand plotseling overlijdt. Wat wil je tegen je kinderen nog zeggen bij het afscheid. Wat wil je ze meegeven, heel bewust. Als erfenis. Precies dat is de overeenkomst met het begin van het leven. Als je vader of moeder wordt, is dat toch ook iets waar je over nadenkt. Je kind, je kinderen: wat wil je ze meegeven? Hoe zie je dat voor je? En zeker ook bij de Doop is dat een vraag. Zo kwam het ook terug in ons doopgesprek. De Doop staat niet op zichzelf, maar daar hoort een opvoeding bij. De weg wijzen naar het geloof… Dat je kinderen meegeven. Daar gaat het om! Geboorte en dood. Daar gaat het over vanmorgen. Jakob roept zijn zonen bij elkaar om hen te zegenen. Nu denken wij bij ‘zegen’ al snel aan het uitspreken van een mooie wens. “Dat het maar goed met jullie mag gaan”. Maar de zegen die Jakob zijn zonen meegeeft is meer. Is ook anders. Dat merk je als je ze leest. Want Jakob zegt ook iets over wie zijn zonen zijn. Hij kent ze en ziet hun sterke, maar ook hun zwakke kanten. Twee zonen worden vooral in positieve zin genoemd: Juda en Jozef. De anderen komen er minder goed vanaf. Er vallen harde en indringende woorden…

1


Genesis 49:1-12, 18, 22-28


Jakob deinst er niet voor terug om de schaduwmomenten uit het leven van zijn zonen te benoemen. Ruben wordt herinnerd aan het moment dat hij ‘het bed van zijn vader beslapen had’. Het verwijst naar hij gemeenschap had met een van Jakobs bijvrouwen, precies in de periode van Jakobs rouw over Rachel. Simeon en Levi worden genoemd als ‘mannen van geweld’. Zij hadden de mannen van Sichem uitgemoord als wraakactie vanwege hun zus. Dat is allemaal waar. Maar toch… In het doopgesprek kwam dit gedeelte ook ter sprake. We vonden het lastig deze woorden te plaatsen. Een van jullie vroeg zich af hoe je nu je eigen kinderen kan vervloeken. Dat doe je toch niet als vader of moeder? De Bijbel is natuurlijk geen handboek voor opvoeding. Maar het is toch vreemd. Toen ik daar nog eens goed naar ging kijken, ontdekte ik dat het er zo ook niet staat. Jakob spreekt geen vervloeking uit over zijn zonen, maar ‘over hun grimmige woede en hun ontembare razernij’. Dat is natuurlijk toch wel iets anders. Hij houdt ze dus de spiegel voor! En toch blijft ook de vraag waarom Jakob zijn zonen zo verschillend aanspreekt. Eigenlijk moeten we de vraag anders stellen. Wat is zegen eigenlijk? Misschien helpt het om de zegen van God te vergelijken met andere dingen die God doet in de Bijbel. Denk aan de uittocht uit Egypte bijvoorbeeld. Of aan de geboorte van Jezus. Dat is iets heel concreets waarin God aan het werk is. Toen en daar. Maar ‘zegen’ kun je niet zo concreet aanwijzen. Je zou kunnen zeggen: zegen is meer het stille werk van God. Het sijpelt als het ware door ons leven heen, dag in dag uit. Als je het zo ziet, ga je die woorden van Jakob beter begrijpen. Hij wijst als het ware het onkruid in het leven Ruben en Simeon en Levi aan, waardoor de zegen van God niet de ruimte krijgt. Zegen is niet een beloning voor goed gedrag. Dat blijkt ook wel. Want op Juda en Jozef is ook best wel het een en ander aan te merken. Het gaat om iets anders: de ruimte voor God in ons leven…

2


Genesis 49:1-12, 18, 22-28


Zodat er ruimte is voor Zijn zegenende werk. Je moet van de Bijbel geen handboek voor opvoeding maken. Maar je kunt hier wel iets leren dat belangrijk is. Zegen van God vraagt om keuzes. Dat is wat Jakob aanwijst in zijn woorden. Want hij is daar bezorgd over. Er zijn ouders die dat zullen herkennen. Zegen van God vraagt om keuzes. Dat is wat hij zijn kinderen wil meegeven. Begin en einde van het leven. Dat zijn momenten waarop je daar vaak heel bewust over nadenkt. Ik zeg dat ook vaak als het einde van het leven in zicht komt. En als er nog tijd is… Spreek tegen elkaar uit dat je van elkaar houdt. En wat belangrijk is, ook als het gaat om geloof. Dat is de zegen van afscheid. En wat is het kostbaar als je daar iets van mee mag geven, hoe verdrietig het afscheid zelf ook is. Maar daar hoef je natuurlijk niet mee te wachten tot het eind van het leven. Juist ook bij het begin van het leven – bij geboorte en doop – is dat iets om over na te denken. In de doopcursus vraag ik ouders om een brief te schrijven aan hun kind. Een brief die je ze later kunt geven. Als ze naar de middelbare school gaan of op een ander moment. Waarin je iets vertelt van jullie keuze om hem of haar te laten dopen. Wat geef je mee? Daar gaat het vanmorgen over! Wat kun je hen meegeven aan zegen…? Denk daar eens over na! Ondertussen raak je in Genesis 49 ook aan een mysterie. De een wordt gezegend, uitbundig zelfs. De ander gewaarschuwd. Zonen uit hetzelfde gezin. Maar toch verschillend. Herkenbaar ook vandaag. Waarom gaat het ene kind een andere weg dan de ander, ook al hebben ze dezelfde opvoeding gehad? Maar het roept ook diepere vragen op: heeft de één dan een streepje voor bij God boven de ander? Gaat God alleen met Juda en Jozef verder? Zo kan het lijken, maar je moet een paar dingen bedenken. Als Jakob zijn zonen zegent, doet hij dat eigenlijk namens God. God had een verbond gesloten met Abraham en daar houdt hij aan vast. In Juda gaat de belofte verder, uit hem zal de Messias voortkomen. Maar daarmee worden de anderen niet afschreven. Juist

3


Genesis 49:1-12, 18, 22-28


niet: in die ene worden ook de anderen gezegend! Dat was Gods bedoeling van meet af aan. Abraham werd gezegend, maar door hem en in hem wilde God alle volken zegenen. Ook ons! Zo is het nog. Wie veel zegen ontvangt, heeft ook veel om uit te delen! Want zegen van God krijg je nooit alleen voor je zelf… Zo zegent Jakob zijn zonen. De zegen van het afscheid. Maar midden tussen al die zegenwoorden roept hij ineens: “Op uw heil hoop ik, HEER!”. Hoe moet je dat zien? Voelt hij dat zijn krachten afnemen en is dit een uitroep van verlangen naar de hemel? Zo zijn deze woorden wel uitgelegd. En ik kan me dat ook wel voorstellen. Dan is het als het ware een soort zwerfkei te midden van al die zegenteksten. Maar het zou ook kunnen dat het juist wel te maken heeft met die zegenwoorden. Stel het je voor. Jakob ziet zijn zonen voorbij komen. Hij moet hen loslaten, ver van het beloofde land. Ze zijn immers in Egypte terecht gekomen. Hij weet ook hoe ze zijn. Hij zegt dat ook. Maar juist dan begrijp je ook zijn uitroep: Wat zal er van hen terecht komen? Toch heeft Jakob hoop! “Op uw heil hoop ik, Heer!”. Wat geeft je hoop voor je kinderen? Als ze net geboren zijn. Als ze opgroeien? Als ze volwassen geworden zijn? Wat geeft je hoop? De Doop wijst ons vanmorgen omhoog. God geeft je hoop! Hoop voor jezelf. Hoop voor je kinderen. “Op uw heil hoop ik…”. Dat is waar het over gaat in de Doop! In de Doop gaat het over hoop. Niet op grond van onszelf of van ons karakter. Maar op grond van God zelf. Dat Hij je vasthoudt, wat er ook gebeurt. “Op uw heil hoop ik…”. Het woord voor ‘heil’ luidt in de grondtekst: ‘jeshoea’. Daarin hoor je de naam van Jezus. Hij geeft je hoop! Zijn kruis en opstanding. Zijn dood en leven. Dat is wat de doop ons vanmorgen vertelt. Wie bij Hem hoort, is een gezegend mens. Wat er ook gebeurt. In leven en sterven! Amen.

4


Genesis 49:1-12, 18, 22-28


Dankgebed en voorbede God van Abraham, Izaäk en Jakob, U die ook onze God en Vader bent. We danken U voor de doop. Voor de zegen die U daarin geeft. Dat U ons hoop geeft. Voor onszelf en onze kinderen. Daarom danken we U. We danken U voor de doop van Ravi en Pip. We danken U voor hun geboorte. Dat U hun Schepper bent. Maar ook dat U hun God en Vader wilt zijn. Levenslang. We bidden dat ze dat ook zullen weten. En geloven. Wilt u de ouders, Michelle en Carlo, Mariska en Peter daarbij helpen. Om dat waar te maken! Wilt U ze zegenen, zodat ze zelf een zegen kunnen zijn voor hun kinderen. We danken U met de grootouders en andere familieleden voor Uw zegen op deze dag. Dat ze het ook zo mogen ervaren. We bidden U voor Pieter van der Mijden als hij deze dienst niet aanwezig kan zijn. We bidden dat U hem nabij bent, samen met zijn vrouw en dat U hen zegent, ook in het proces van de ziekte. Dat U erbij bent en hen draagt van dag tot dag. We bidden voor de andere zieken uit het midden van de gemeente. Bram Paul Speelman in het ziekenhuis opgenomen, opnieuw. Wilt U uw hand over hem uitstrekken. Dat de bacterie geen schade aan zal richten. Wees hem en zijn familie nabij. We voor mw. Moerman-Maasland als er nog uitslagen te verwachten zijn. We danken u met mw. Post-de Wit voor gunstige berichten. Dank U wel voor die zegen! We bidden voor dhr. De Leeuw: wees ook hem nabij, samen met zijn vrouw. We bidden voor mw. MeijerMetselaar: zegen haar in het herstel en help haar. We bidden voor de familie Veenman: voor Cora, Yasmin, Christian en Martijn. Dat U hen draagt nu ze hun man en vader moeten missen. We danken U voor de kostbare tijd van afscheid. Maar we zijn verdrietig dat ze hem nu al moeten missen. Zo bidden we ook voor Peters ouders en voor de andere familieleden. Draag ook hen allen in Uw trouw. We bidden dat deze week en in het bijzonder de dienst van zaterdag zegenrijk mag zijn. Voor hen en voor anderen. Heer, onze God zo komen we met ons verdriet bij U.

5


Genesis 49:1-12, 18, 22-28


Maar ook met onze dank. Geboorte en dood. Begin en einde van het leven. We danken U voor de geboorte van Fenna. Met Tonnie en Ingrid en Luuk. Dank U wel voor het wonder van nieuw leven. Zegen hen samen als gezin. En wijs hen de weg, ook naar U telkens weer. We bidden U voor hen die in deze dienst herinnerd werden aan eigen verdriet. Vanwege rouw, omdat er geen tijd voor afscheid was, omdat we geen kinderen kregen; omdat onze kinderen een andere weg gaan of gingen; omdat we een kind moeten missen. Omdat… o God, U kent ons verdriet. Juist dan bidden we dat de Doop ons houvast geeft. We bidden U voor de belijdenisgroep. Als ze morgen naar elkaar uitspreken of er ruimte is in hun leven om ja te zeggen tegen U. U gaat met ieder van hen een eigen weg. Zegen hen daarin. En geef ons de moed om daarop te vertrouwen. Zo bidden we voor onszelf en voor anderen. Voor Uw Kerk, voor Israël uw volk, voor mensen op de vlucht, voor mensen in nood. Hoor het roepen van Uw kinderen wereldwijd. En hoor ook ons. Onze dank en ons gebed. We bidden in Naam van Jezus, die wij prijzen met U, o Vader en Heilige Geest. Amen

6


Genesis 49:1-12, 18, 22-28


Gebed Almachtige God, U bent een God van wonderen. Een God die dingen nieuw maakt. Die het leven nieuw maakt! Het is Pasen. Het feest van de hoop. Het feest van levens die nieuw gemaakt worden. We bidden dat U ook vanmorgen dat wilt doen. Wij zijn mensen die volop delen in deze oude wereld. Met strijd, geweld, haat, angst en dood. Maar Pasen vertelt ons dat U de grote Vernieuwer bent. Dat U dat werk eens en voorgoed begonnen bent. Daarom bidden we dat we daar vanmorgen in zullen delen. Til ons boven onszelf uit. Boven onze twijfel en ongeloof, boven onze angst en aanvechting. Boven onze mitsen en maren. Laat ons zien dat Jezus leeft! Meer hebben we niet nodig. Maar minder kan niet… Zonder Hem is Pasen leeg. Geef ons Jezus! Dat we Hem zien en geloven. Dat Hij leeft voor ons! Om Jezus’ wil. Amen. Dankgebed en voorbede Machtige en liefdevolle Vader, We prijzen Uw Naam voor het bericht van Pasen. Dat wij niet alleen het verhaal horen dat in zo vaak verteld wordt. Dat dood dood is. We danken U dat U ons komt vertellen dat de dood verslagen is. Dat Jezus leeft. En dat Hij ons leven vernieuwt. Groot is Uw trouw! Het geeft ons hoop. Voor onszelf. En voor deze wereld. Daarom bidden we ook voor een wereld in nood. Voor mensen die bang zijn voor terreur. Voor de vrede van Pasen. Voor mensen die verdriet hebben. Voor de vrede van Pasen. Voor mensen die haat hebben in hun hart. Voor de vrede van Pasen. Voor mensen die geloven in eigen kracht. Voor de vrede van Pasen. Voor mensen die het niet meer zien zitten. Voor de vrede van Pasen. Voor mensen die rouwen. Voor de vrede van Pasen. Voor mensen ver weg en dichtbij. Voor onze buurman en ons vriendje. We bidden om de vrede van Pasen.

7


Genesis 49:1-12, 18, 22-28


Ook voor hen die ziek zijn. Die wachten op een operatie of die al ondergingen. Voor gemeenteleden in onzekerheid die wachten op behandeling. Voor gemeenteleden voor wie het einde van het aardse leven nadert. Laat het licht van Christus over hen schijnen. Dat zij en hun geliefden hoop mogen houden! Omdat Hij leeft! We danken U met Carlo en Michelle, voor de geboorte van Ravi. En ook met Fayenn voor zijn broertje. Zegen dit gezin en wijs hen de weg, de weg achter Jezus. Zo danken en bidden we U vanuit het midden van de gemeente. En we bidden voor deze wereld. Waar veel geleden wordt, ver weg en dichtbij. Ontferm U! Laat spoedig de dag aanbreken dat Christus komt. Terugkomt, als de Opgestane, de Levende! Dan zullen we U prijzen. De twijfel voorbij. De angst achtergelaten. Help ons om vandaag zo te leven! In kracht van de opstanding! In Zijn kracht. Amen.

8

Preek Genesis 49:1-12, 18, april 2016

Recommend Documents