Preconceptiezorg & prenatale kinderbescherming. dr Wybo Dondorp, Health, Ethics & Society 19 maart 2013

Preconceptiezorg & prenatale kinderbescherming

dr Wybo Dondorp, Health, Ethics & Society 19 maart 2013 <<STUDIUM GENERALE >>

Preconceptiezorg (PCZ)

• Geheel aan maatregelen ter bevordering van de gezondheid van de (aanstaande) moeder en het aanstaande kind die bij voorkeur vóór de conceptie moeten worden genomen. • Gezondheidsraadadvies 2007

Health, Ethics & Society

Foetale programmering






Zwangerschap en leefstijl

• Gezonde gevarieerde voeding • Foliumzuur, vitamine D • Niet roken, niet drinken • Slechts 3% doelgr volgt richtlijnen GV • Ruim helft slikt geen FZ, of niet op tijd • Minstens 10% rookt Health, Ethics & Society

Diss Lindsay M Silva, Gen R, 2009



PCZ: vormen en kaders

• Individuele PCZ – vrouwen/paren met bekend risico – Normatieve kader: arts-patiëntrelatie

• Populatiebrede PCZ – Voorlichting gericht op paren met kinderwens – Maatregelen zoals vaccinatie, stralingsbescherming, foliumzuursuppletie – Normatieve kader: preventie, public health Health, Ethics & Society

Medicalisering? • Meer en meer aspecten van het leven worden begrepen in termen van gezondheid en ziekte en als behorend tot de competentie van de medische professie • afwijkend gedrag, opvoedingsproblemen, seksualiteit, zwangerschap, menopauze, ouderdom, … • Descriptief…. Of normatief?


Achterliggende zorgen?

• Bedreiging welbevinden? • Ondermijning solidariteit? • Opdringen levensvisie? • MAAR: niet alleen eigenbelang; ook belang kind Health, Ethics & Society

Ouderlijke verantwoordelijkheid


Roken

• Vroeggeboorte • Laag geboortegewicht • Klompvoet, schisis • Generation R: – nieren, hart


Alcohol > foetaal alcohol syndroom • groeiproblemen • gezichtsafwijkingen • Afwijkingen centraal zenuwstelsel • • • •


cognitive executive memory social

Advies: helemaal geen alcohol?

NB: geen duidelijke evidentie; geringe consumptie mogelijk zelfs gunstig • Tegen: ondermijnen vertrouwen; adviesmoeheid • Voor: better err on the safe side



Minister

• Voorts ben ik van mening dat niet alle vrouwen met een kinderwens in Nederland van overheidswege actief informatie behoeven te worden aangereikt. Veel vrouwen maken een bewuste en weloverwogen keuze om zwanger te willen worden en gaan gericht op zoek naar informatie over een passende leefstijl. Health, Ethics & Society

Politiek • Het uitstel dat door de val van het kabinet is ontstaan, is zeer nadelig voor de gezondheid van moeder en kind en derhalve voor de volksgezondheid. (brief maart 2010)



Conclusie PCZ

• Bezwaren tegen populatiebrede PCZ niet overtuigend • Belang van het kind rechtvaardigt directieve boodschap • Respect voor de autonomie van personen • Rol overheid? Health, Ethics & Society


Zorg voor zwangere vrouwen


KNOV 2009

• ‘[De verloskundige] (….) bevordert de gezondheid en het welzijn van de vrouw en van het (ongeboren) kind (…) en draagt bij aan een optimale start van het ouderschap. De verloskundige respecteert daarbij het recht op zelfbeschikking van de vrouw.’


Verantwoordelijkheid aanstaande moeder


Verantwoordelijkheid aanstaande moeder


Verslaving en risico’s voor het kind

• Prenataal: (lange termijn) effecten van blootstelling aan toxische stoffen in de baarmoeder • Perinataal: onttrekkingsverschijnselen • Postnataal: veilige omgeving


Zorg voor verslaafde zwangere vrouwen


Rotterdams convenant

• Doel is dat “de veiligheid van het ongeboren kind bewaakt (…) en de meest optimale zorg aan kind en moeder gerealiseerd wordt.” (Werkafspraken Ketenaanpak Zwangerschap en Verslaving).


Instrumenten

• Informeren en adviseren • Indringende directieve counseling • Sterke drang: (on)aantrekkelijk maken van bepaalde keuze • Dwang: ontnemen van keuzevrijheid


Juridisch: ruimte voor dwang

• WGBO: alleen bij wilsonbekwaamheid, in eigen belang van de zwangere – Verslaafd = wilsonbekwaam?

• BOPZ: bij door geestesstoornis veroorzaakt gevaar voor de zwangere zelf of een ander – Verslaafd = geestesgestoord? – Is het kind een ‘ander’ ? Health, Ethics & Society

Het ongeboren kind

• Het kind is er nog niet! • Gaat het dan om de foetus? • Maar telt die al mee? – Juridisch? – Ethisch?

• Ethisch telt in ieder geval het belang van het toekomstige kind Health, Ethics & Society

Het toekomstige kind



Rotterdamse aanpak

• Ketenzorg • Standaard VOTS-aanvraag – Ook als drangmiddel gericht op medewerking met hulpverlening

• Verplichte urinecontroles • Bemoeizorg voor wie zich onttrekt • Ruimte BOPZ voor dwang zonodig maximaal benutten Health, Ethics & Society

Voorwaarden drang / dwang

• Maatregel moet het kind effectief beschermen (NB adverse effects) • Inbreuk in de vrijheid van de zwangere moet in redelijke verhouding staan tot de ernst & waarschijnlijkheid van de te voorkomen schade • Maatregel mag niet verder gaan dan nodig is Health, Ethics & Society

‘Handreiking’

• Expliciteer morele keuze: – reëel risico of gevaar? – zo groot dat hulpverleners moeten proberen het kind zonodig tegen de wil van de zwangere te beschermen? – wat is de minst ingrijpende effectieve beschermingsmaatregel? – aanvaardbaar gelet op mate van inbreuk in vrijheid zwangere? Health, Ethics & Society

J Boonekamp ea. Drang en dwang in de zorg aan verslaafde zwangere vrouwen in het belang van het toekomstige kind. Een ethische handreiking. http://www.lkpz.nl/docs/lkpz_pdf_1318230109.pdf Health, Ethics & Society



Deborah Orr The Guardian, 21 10 2010 “Harris's crusade is clearly problematic. Here is a charity that makes no bones about seeking out what it views as "the undeserving poor", then bribing them to place their shortterm interests – always at the forefront of an addict's mind – against a long-term interest in getting better and having a normal life.”


Kritiek

• Ontkenning van het probleem • Autonomierechten: vrijwillige keuze wilsbekw persoon? • Onderhouden verslaving • Ondermijnt motivatie vrijwillige contrc • Voortplanting is niet te koop • Eugenetica, discriminatie Health, Ethics & Society

Steun

• Voorwaarden: ernstige verslaving + falend ouderschap • Omkeerbare vormen van anticonceptie • Drugs kopen? gaat om belang kind.


Conclusie

• Prenatale kinderbescherming • Proportionaliteit



Preconceptiezorg & prenatale kinderbescherming. dr Wybo Dondorp, Health, Ethics & Society 19 maart 2013

Recommend Documents