Praktijkboek voor de verkeersouder

Praktijkboek voor de verkeersouder

Het ‘Praktijkboek voor de verkeersouder’ is een uitgave van Veilig Verkeer Nederland in het kader van het project ‘Verkeersouders’. Het praktijkboek vormt samen met het startwerkplan een belangrijk hulpmiddel voor de verkeersouder. Het project ‘Verkeersouders’ is een project van Veilig Verkeer Nederland en de vier landelijke organisaties voor ouders in het onderwijs (NKO,VOO, LOBO, OUDERS & COO). Door het aanstellen van een verkeersouder op de basisschool kan de betrokkenheid van de overige ouders bij de verkeersveiligheid van hun kinderen vergroot worden, met als uiteindelijk doel vergroting van de verkeersveiligheid van kinderen. Landelijk Steunpunt Verkeersouders Vanuit het Landelijk Steunpunt Verkeersouders ontvangen de verkeersouders ondersteuning en begeleiding. Verkeersouders kunnen er terecht met vragen en problemen en worden eventueel in contact gebracht met andere verkeersouders. Het Landelijk Steunpunt organiseert de bijeenkomsten voor verkeersouders en verstuurt nieuwsbrieven met actuele informatie over zaken waar de verkeersouder mee te maken heeft. Bereikbaarheid: telefoon: (035) 526 27 37 op maandag t/m vrijdag van 09.00 - 16.00 uur. Adres: Postbus 423, 1270 AK Huizen. E-mail: [email protected]

Inhoud Inleiding 1 De vier landelijke organisaties voor ouders in het onderwijs en Veilig Verkeer Nederland 2 De verkeersouder 3 Verkeerseducatie 4 Knelpunten 5 Veilig brengen en halen 6 Ouders betrekken bij de verkeersveiligheid van hun kinderen 7 Kinderen zelf actief 8 Voorbeelden om te kopiëren en te gebruiken

4 5 7 12 18 22 26 30 33

INLEIDING

Dit praktijkboek vormt samen met het startwerkplan het materiaal voor de verkeersouder. Het praktijkboek biedt achtergrondinformatie bij activiteiten die verkeersouders uitvoeren. Het boek is samengesteld op basis van ervaringen en activiteiten van verkeersouders. Het startwerkplan is een leidraad voor de verkeersouder met specifieke startersinformatie. Het bevat onder meer een activiteitenkalender voor verkeer, die gedeeltelijk is ingevuld met landelijke verkeersactiviteiten, zoals het verkeersexamen en de campagne ‘De scholen zijn weer begonnen’ en verder met mogelijke activiteiten op school en lokale knelpunten rond verkeersveiligheid. Nadat u zich heeft aangemeld als verkeersouder, krijgt u de verkeersoudermap opgestuurd. Daarin vindt u het praktijkboek en het startwerkplan. Tijdens de introductiebijeenkomst voor verkeersouders wordt u onder andere uitgelegd hoe u met deze materialen kunt werken. Het praktijkboek bestaat uit 7 hoofdstukken. • Hoofdstuk 1 geeft informatie over de vier landelijke organisaties voor ouders en Veilig Verkeer Nederland. • In hoofdstuk 2 wordt uitgebreid stilgestaan bij de mogelijke taken van de verkeersouder, de samenwerking met anderen en het onderhouden van de contacten. • Hoofdstuk 3 biedt achtergrondinformatie over verkeerseducatie en schoolverkeersbeleid. • Hoe knelpunten op schoolroutes aangepakt kunnen worden, leest u in hoofdstuk 4. • In hoofdstuk 5 staat hoe het vervoer van kinderen naar en van school veilig geregeld kan worden.

4

•

• •

Hoofdstuk 6 gaat nader in op het vergroten van de betrokkenheid van ouders bij de verkeersveiligheid van hun kinderen. Het gaat om activiteiten die ouders thuis en op school kunnen uitvoeren. Over de wijze waarop kinderen zelf kunnen bijdragen aan de verbetering van hun verkeersveiligheid staat informatie in hoofdstuk 7. Tot slot worden er achterin het praktijkboek voorbeelden gegeven van een brief voor ouders, een enquête, tips voor het brengen en halen van kinderen en informatie voor een verkeersrubriek in de schoolkrant.

In de meeste hoofdstukken van het praktijkboek komen ook verkeersouders aan het woord over hun ervaringen in de proeffase van het project ‘Verkeersouders’. Ook wordt steeds vermeld wat u als verkeersouder kunt doen. Actuele informatie leest u geregeld in het VVNblad ‘Veiligheid Voorop’.Verder kunt u met vragen en problemen terecht bij het Landelijk Steunpunt Verkeersouders. Wij wensen u veel succes bij uw werkzaamheden als verkeersouder!

BEREIKBAARHEID LANDELIJK STEUNPUNT VERKEERSOUDERS. Telefoon: (035) 526 27 37. Het Steunpunt is telefonisch bereikbaar op maandag t/m vrijdag van 09.00 - 13.00 uur en van 13.30 - 16.00 uur. Adres: Postbus 423, 1270 AK Huizen. E-mail: [email protected] Tijdens de schoolvakanties is het Steunpunt gesloten.

1

DE VIER LANDELIJKE ORGANISATIES VOOR OUDERS IN HET ONDERWIJS EN VEILIG VERKEER NEDERLAND

IN DIT HOOFDSTUK:

•

• • • • • • •

•

het project ‘Verkeersouders’ LOBO NKO OUDERS & COO VOO Veilig Verkeer Nederland Landelijk Steunpunt Verkeersouders

HET PROJECT ‘VERKEERSOUDERS’

In het project ‘Verkeersouders’ werken de vier landelijke organisaties voor ouders in het onderwijs en Veilig Verkeer Nederland samen. Door het aanstellen van een verkeersouder op school kan naar de mening van deze vijf organisaties de betrokkenheid van de overige ouders bij de verkeersveiligheid van hun kinderen vergroot worden.

•

De LOBO behartigt de belangen van ouders waarvan de kinderen naar een school voor algemeen bijzonder onderwijs gaan. Oorspronkelijk alleen de ouders in de ouderen medezeggenschapsraad, de laatste tijd ook van individuele ouders. De LOBO heeft regelmatig contact met de overheid, onderwijsorganisaties en verwante organisaties. Het overleg met Veilig Verkeer Nederland over verkeersveiligheid om de school is hier een voorbeeld van. Wanneer verkeersouders in het algemeen bijzonder onderwijs (zowel basis-, voortgezet- als speciaal onderwijs) te maken krijgen met de ouderraad en/of medezeggenschapsraad kunnen zij met vragen bij de LOBO terecht.

NKO: NEDERLANDSE KATHOLIEKE OUDERVERENIGING Op 9 november 1995 is een convenant getekend tussen Veilig Verkeer Nederland en de vier landelijke organisaties voor ouders in het onderwijs. Gezamenlijk willen deze vijf organisaties het samenspel tussen schoolleiding, leerkrachten en de oudervertegenwoordiging, waar het gaat om de verkeersveiligheid van kinderen binnen de basisschool, verbeteren. Men wil op schoolniveau komen tot een gerichte aanpak. Daarbij is het de bedoeling dat ouders, leerkrachten en schoolleiding in goed overleg de zorg voor de verkeersveiligheid van de kinderen delen. Om dit voor elkaar te krijgen moet er voor de ouders een vast aanspreekpunt zijn binnen de school over de verkeersveiligheid: de verkeersouder.

LOBO: LANDELIJKE OUDERVERENIGING BIJZONDER ONDERWIJS OP ALGEMENE GRONDSLAG

Landelijke Oudervereniging Bijzonder Onderwijs op algemene grondslag Laan van Nieuw Oost Indië 277b 2593 BS Den Haag tel. 070-3850866 fax 070-3351254 internet: www.lobo.nl e-mail: [email protected]

Nederlandse Katholieke Oudervereniging Postbus 97805, 2509 GE Den Haag tel. 070-3282882 fax 070-3248923 internet: www.nko.nl e-mail: [email protected]

•

• •

Ouders kunnen met vragen over de verkeersouder contact opnemen met de NKO-Informatietelefoon. Elke woensdag van 10.00 tot 16.00 uur: tel. 070-3280378. Ouders kunnen een beroep doen op de snelle e-mailservice ([email protected]) van de NKO. Binnen één werkdag krijgt u reactie. Via het magazine ‘Ouders en School’ en de website www.nko.nl worden ouders regelmatig op de hoogte gehouden van actualiteiten met betrekking tot het thema verkeersveiligheid. Op de genoemde website staat ook informatie over folders, brochures, cursussen en thema-avonden die door de NKO worden uitgegeven en verzorgd.

5

OUDERS & COO: VERENIGING VOOR OUDERS, CHRISTELIJK ONDERWIJS EN OPVOEDING

VEILIG VERKEER NEDERLAND

Vereniging voor Ouders, Christelijk Onderwijs en Opvoeding Postbus 125, 3970 AC Driebergen tel. 0343-513434 fax 0343-515556 internet: www.ouders.net e-mail: [email protected]

• • •

• OUDERS & COO kent een rechtstreeks lidmaatschap van ouders, ouderraden en medezeggenschapsraden van christelijke scholen. Voor leden van OUDERS & COO is de ombudstelefoon en de opvoedtelefoon van OUDERS & COO beschikbaar. OUDERS & COO streeft met de deelname aan het project Verkeersouders naar veilige christelijke scholen en stimuleert dat op iedere christelijke school een verkeersouder actief is.

VOO: VERENIGING VOOR OPENBAAR ONDERWIJS Vereniging voor Openbaar Onderwijs Postbus 10241, 1301 AE Almere tel. 036-5331500 fax 036-5340464 internet: www.voo.nl e-mail: [email protected]

•

•

•

6

Veilig Verkeer Nederland Postbus 423, 1270 AK Huizen tel. 035-5248800 fax 035-5248899 internet: www.veiligverkeernederland.nl e-mail: [email protected]

Voor alle betrokkenen – leerlingen, ouders, leerkrachten, schoolleiders, schoolbesturen, politici, onderwijsambtenaren, ouderraden en medezeggenschapsraden – is de VOO bereikbaar. De VOO geeft informatie en advies, is er voor ondersteuning en begeleiding, geeft cursussen voor medezeggenschapsraden, scholing aan ouderraden, training voor besturen, kent een onderwijsmagazine en een reeks van uitgaven voor uw onderwijspraktijk. Lokaal, regionaal en landelijk komt de VOO op voor de belangen van het openbaar onderwijs. Leden van de VOO hebben voorrang op nietleden. Zij krijgen een uitgebreider antwoord op vragen en hebben recht op korting op uitgaven en activiteiten van de VOO. Bovendien ontvangen leden zeven keer per jaar het onderwijsmagazine ‘Inzicht’. Verkeersouders die werkzaam zijn binnen het openbaar onderwijs kunnen contact opnemen met het landelijk VOO-bureau in Almere. Zij kunnen gebruikmaken van de deskundigheid en de contacten waarover het VOO-bureau beschikt. Een werkgroep (openbare) verkeersouders behoort tot de mogelijkheden.

•

•

• •

•

Veilig Verkeer Nederland wil de verkeersveiligheid voor de kwetsbare verkeersdeelnemers zo groot mogelijk maken. Dus ook voor kinderen! De vereniging heeft veel actieve vrijwilligers die nauw samenwerken met beroepskrachten. De beroepskrachten werken vanuit het hoofdkantoor in Huizen. Daarnaast zijn er beroepskrachten (regionale projectleiders) die werken vanuit provinciale kantoren (steunpunten). De vrijwilligers zijn georganiseerd in 450 plaatselijke VVN-afdelingen. Deze plaatselijke afdelingen kunnen de verkeersouders ondersteunen. Daarnaast heeft Veilig Verkeer Nederland zgn. Adviseurs Educatie. Ook zij kunnen plaatselijke afdelingen en ver- keersouders ondersteunen. Ondersteuning vanuit VVN-afdelingen en Adviseurs Educatie bestaat uit coördinatie, contacten leggen met gemeente, politie en andere instanties. Verder beschikt Veilig Verkeer Nederland natuurlijk over veel kennis over de verkeersveiligheid van kinderen en geeft materialen uit. Verkeersouders kunnen bij het Landelijk Steunpunt Verkeersouders adressen opvragen van VVN-afdelingen, regionale projectleiders en Adviseurs Educatie. Landelijk Steunpunt Verkeersouders: LOBO, NKO,VOO, OUDERS & COO en Veilig Verkeer Nederland Postbus 423, 1270 AK Huizen. tel. 035 -52 62 737. Het Steunpunt is telefonisch bereikbaar op maandag t/m vrijdag van 09.00 - 13.00 uur en van 13.30 - 16.00 uur. Tijdens de schoolvakanties is het Steunpunt gesloten.

HET LANDELIJK STEUNPUNT VERKEERSOUDERS

•

Vanuit het Landelijk Steunpunt Verkeersouders ontvangen de verkeersouders ondersteuning en begeleiding. Verkeersouders kunnen er terecht met vragen en problemen.

2

DE VERKEERSOUDER

IN DIT HOOFDSTUK: • • •

wat doet de verkeersouder? het onderhouden van contacten hoeveel tijd kost het verkeersouderschap?

Wat verwachten school en ouders van de verkeersouder en wat zijn de taken van een verkeersouder? Een verkeersouder is de contactpersoon tussen ouders, school en derden als het gaat om de verkeersveiligheid van kinderen. Dat wil echter niet zeggen dat een verkeersouder er alleen voor staat en alles zelf moet doen. De verkeersouder is aanspreekpunt en coördinator en werkt samen met andere ouders,met het team van de school en met organisaties buiten de school. U bent verkeersouder en u vraagt zich misschien af: Hoe pak ik dit nu aan in de praktijk? Dit hoofdstuk helpt u op weg met praktische tips en adviezen en met ervaringen van andere verkeersouders.

WAT DOET DE VERKEERSOUDER?

U hebt zich aangemeld als verkeersouder. Of u bent benaderd door het team of de ouderraad/oudercommissie met de vraag of u verkeersouder wilt worden en u hebt daarop positief gereageerd.Verwachten school en ouders nu van u dat u in uw eentje even alle verkeersproblemen rond de school oplost? Dat is natuurlijk niet haalbaar, maar wat kunt u wel doen? * Bekendmaken dat u er bent Als verkeersouder bent u contactpersoon. Ouders, leerkrachten, schoolbestuur, ouderraad/oudercommissie en medezeggenschapsraad moeten weten dat u er bent en hoe ze u kunnen bereiken. Daarom begint u met u voor te stellen als verkeersouder. Hoe u dat kunt doen, leest u in de volgende tips.

Tips om u voor te stellen: • stel u voor op een vergadering van het team, van de OR/OC en MZR • via de schoolkrant, het weekjournaal of de nieuwsbrief van de school kunt u zich voorstellen aan de ouders (Zie voorbeeldbrief in kopieergedeelte) • als het lang duurt voordat de schoolkrant uitkomt, kunt u een aparte brief schrijven voor de ouders die de kinderen mee naar huis krijgen • verstrek informatie op een tien-minutenavond • de jaarlijkse ouderavond is ook een goede gelegenheid om u persoonlijk voor te stellen. Omdat niet alle ouders naar de ouderavond komen, is het raadzaam om u ook nog via de schoolkrant of met een brief voor te stellen.

* Contact zoeken en het onderhouden van contacten Als contactpersoon is het ook belangrijk om zelf contacten te leggen: • wie is voor u de contactpersoon van het team? • als u geen lid bent van OR/OC of MZR, wie is uw contactpersoon van de OR/OC of MZR? Goede contacten met school, ouders en derden zijn erg belangrijk. Als u een activiteit wilt uitvoeren, maakt u duidelijke afspraken over wie wat doet en wanneer. Zodat er geen misverstanden ontstaan. De school kan u niets opleggen. Er moet altijd overleg zijn over de taken die u op zich neemt en uitvoert.

Ouderraad: OR Oudercommissie: OC Medezeggenschapsraad: MZR

Op pag. 34 staat een voorbeeldbrief om u als verkeersouder voor te stellen.

TIP Met persoonlijke contacten bereikt u vaak meer dan met alleen schriftelijke informatie. Voorbeeld: als u toch op school bent, kunt u een leerkracht even aanspreken of op het schoolplein andere ouders benaderen.

Op pag. 8 leest u meer over het onderhouden van contacten.

7

T , HEEF HALLO TIJD? N E V UE

* De schoolomgeving Als de situatie rond de school onveilig is omdat veel ouders hun kind met de auto naar school brengen, kunt u ouders stimuleren om te carpoolen of om met de fiets naar school te komen. U kunt ook een KANS-project opstarten om dit probleem gestructureerd aan te pakken.

Lees meer over theoretisch en praktisch verkeersonderwijs in hoofdstuk 3 over verkeerseducatie.

Over het KANS-project leest u meer vanaf pag. 22

In hoofdstuk 4 over knelpunten leest u meer over ‘schoolroutes’ en ‘schoolomgeving’. Lees ook hoofdstuk 5 over

* Wat vinden ouders belangrijk? U vertegenwoordigt de ouders van de school. Daarom is het belangrijk te weten wat andere ouders vinden van de verkeersveiligheid rond de school en op de schoolroutes. En wat zij vinden van het verkeersonderwijs op school. U kunt een enquête houden onder de ouders of u kunt een informatieavond organiseren.Vervolgens verwerkt u de gegevens en stelt u ouders en team op de hoogte van de resultaten. U maakt een lijst van belangrijke onderwerpen en bekijkt wat u het eerst gaat aanpakken.

het veilig vervoeren van kinderen.

Op pag. 35 t/m 37 staat een voorbeeld van een enquête. U kunt ook gebruik maken van de basisschoolomgevingsscan op www.veiligverkeernederland.nl/terplekkeactief. De uitslag wordt dan automatisch samengesteld.

In hoofdstuk 7 leest u

* Ouders betrekken bij verkeersveiligheid De belangrijkste taak van een verkeersouder is: andere ouders betrekken bij de verkeersveiligheid van hun kind en hen bewustmaken van hun eigen verantwoordelijkheid. Het moet niet zo zijn dat ouders denken: ha, er is een verkeersouder, nu hoef ik zelf niets meer te doen. Als alle ouders van een school zich sterk maken voor de verkeersveiligheid van de kinderen, vraagt dat van iedereen slechts een geringe inspanning. Als u nog geen medewerking van andere ouders krijgt, kunt u hen zelf benaderen om te vragen of zij met u willen samenwerken.

meer over activiteiten waarbij kinderen zelf actief zijn.

In hoofdstuk 3 t/m 7 leest u hoe ouders geïnformeerd, gestimuleerd en betrokken kunnen

* Theoretisch onderwijs U geeft geen les, dat kunnen de leerkrachten zelf heel goed. U kunt wel met suggesties komen om in de verkeersles aandacht te besteden aan bepaalde onveilige situaties rond de school. U kunt ook op zoek gaan naar lesmateriaal dat tegemoetkomt aan de behoefte van de school.

worden bij zaken die van belang zijn voor de verkeersveiligheid van hun kinderen.

8

* Veilige schoolroutes Als uit de enquêtegegevens (onder ouders) gevaarlijke situaties naar voren komen, kunt u contacten leggen met de politie, de gemeente, de VVN-afdeling en de wijkvereniging om samen naar een oplossing te zoeken.

* Praktisch verkeersonderwijs U kunt leerkrachten helpen met het organiseren van praktische verkeerslessen.

* Kinderen stimuleren Ook kunnen de kinderen zelf activiteiten uitvoeren om hun veiligheid te vergroten. U kunt stimuleren dat ouders en leerkrachten de kinderen hierbij ondersteunen.

VERKEERSOUDER ZIJN IS 'AARDIG VEELZIJDIG' “Als verkeersouders onderhouden ik én mijn maatje Sabine contacten met ouders, leerkrachten en de gemeente en proberen we oplossingen te vinden voor bepaalde knelpunten op het gebied van verkeer”, vertelt verkeersouder Simone Ebben uit Tiel. “We krijgen vaak vragen van ouders: kan hier of daar niet iets aan gedaan worden. Met de verkeerskundige van de gemeente hebben we regelmatig overleg gehad. Uiteindelijk is heel Tiel er een stuk veiliger op geworden. Daarnaast organiseren we ook fietscontroles, begeleiden we verkeersactiviteiten op school en hebben we oranje vestjes geregeld voor de leerkrachten voor als ze kinderen op de fiets naar de gymzaal begeleiden.”

HET ONDERHOUDEN VAN CONTACTEN

U kunt als verkeersouder alleen goed functioneren als er een goed contact en goede samenwerking is met het team, OR/OC en MZR. Het is ook erg handig om contacten te leggen met mensen en organisaties die u kunnen helpen en adviseren. Op deze manier bouwt u geleidelijk een netwerk op. Regelmatig overleg schept duidelijkheid en helpt misverstanden voorkomen.

* Wie kunt u benaderen waarvoor? Als u begint als verkeersouder, is het vaak lastig om de weg te vinden binnen het gemeentelijk apparaat of bij de politie. Op den duur weet u precies met welke vraag u bij welke persoon terecht kunt. Als u deze gegevens bijhoudt en met andere verkeersouders uitwisselt, bouwt u een netwerk op dat zich steeds verder uitbreidt. De verkeersouders van een gemeente kunnen afspreken om regelmatig bij elkaar te komen om ervaringen uit te wisselen of elkaar te bellen als er vragen zijn.

‘Maak een lijst met alle namen van verkeersouders, VVN-afdeling, politie, gemeente, wijkraad, ouderorganisaties en anderen die je wel eens nodig kunt hebben. Gebruik hiervoor o.a. de gegevens uit Vriendenonline op www.veiligverkeernederland.nl/verkeersouder. Werk deze lijst steeds bij en wissel de gegevens uit met andere verkeersouders. Je kunt met alle verkeersouders in een plaats afspreken om dezelfde gemeenteambtenaar te benaderen. Het werkt nog beter als de verkeersouders deze ambtenaar uitnodigen om kennis te maken en te informeren over de activiteiten van de verkeersouders’.

* Contacten met OR/OC • Als u lid wordt van de OR of MZR, kunt u ervoor zorgen dat verkeersveiligheid regelmatig op de agenda staat en bij veel mensen onder de aandacht komt. Dat wil echter niet zeggen dat u er meteen allerlei andere taken bij krijgt. • Sommige zaken moeten snel geregeld worden en dan kan wachten tot een vergadering te lang duren. In zo’n geval kunt u beter tussentijds overleggen. En als u een succes te melden hebt, is het ook veel leuker om het meteen te kunnen vertellen!

OR/OC: de ouderraad of oudercommissie van de school: zorgt meestal voor de organisatie van activiteiten rond feestdagen, schoolreisjes, de schoolkrant. MZR: de medezeggenschapsraad: is wettelijk verplicht op elke school en bestaat uit vertegenwoordigers van de ouders en het team. De MZR houdt zich bezig met het beleid van de school en het schoolwerkplan. VVN-AFDELING: de afdeling kent de weg in de gemeente en weet vaak bij wie u terecht kunt voor verkeersveiligheidsproblemen. Zij kan ook adviseren over de aanpak van verkeersproblemen. Soms is Veilig Verkeer Nederland vertegenwoordigd in de verkeerscommissie van de gemeente. GEMEENTE: de verkeerscommissie buigt zich over problemen die te maken hebben met de inrichting van de weg en de verkeersveiligheid. POLITIE: vaak heeft de politie een wijkteam dat actief is in de wijk waar de school staat. Het is handig als u een vaste contactpersoon hebt die u kunt benaderen. Bijvoorbeeld over het parkeerprobleem bij de school. OUDERORGANISATIES: de vier landelijke organisaties voor ouders in het onderwijs en Veilig Verkeer Nederland hebben afspraken gemaakt om de veiligheid in het verkeer voor schoolgaande kinderen te verbeteren. WIJKRAAD: een wijkraad is vaak actief als het gaat om de inrichting en de veiligheid van de buurt.

TIP Een gemeente benaderen gaat niet altijd even makkelijk. Veilig Verkeer Nederland organiseert de cursus ‘Lobbyen’. Hier leert u hoe de gemeente georganiseerd is en hoe u uw punten bij de gemeente onder de aandacht kunt brengen. Informatie kunt u krijgen bij het Landelijk Steunpunt Verkeersouders.

* Contacten met het team Als u lid bent van de OR, hebt u meestal automatisch contact met het team, omdat er altijd een leerkracht bij de vergadering aanwezig is. Mogelijk is er op uw school één leerkracht die zich speciaal met verkeersonderwijs bezighoudt. Het ligt voor de hand dat u met deze leerkracht nauw contact onderhoudt en samen een actieplan opstelt. Als u binnen het team een maatje gevonden hebt, kan deze leerkracht in het teamoverleg de plannen met de collega’s bespreken, zodat u niet zelf alle leerkrachten apart hoeft te benaderen. 9

NETWERKEN IS BELANGRIJK Hoe belangrijk netwerken is, weet verkeersouder Simone Ebben. Ze is lid van de ouderraad en als er tussentijds iets is, klopt ze aan bij de adjunct-directeur van de school. Simone: “Laatst kreeg ik de folder binnen over het Birdy-pakket. Dan loop ik langs om te vragen of we het kunnen bestellen.” Contacten met de gemeente heeft ze geïntensiveerd na een ouderavond. Tijdens de avond hebben ouders op een plattegrond aangegeven wat ze gevaarlijk punten vonden voor de kinderen. “De gemeente heeft inmiddels aardig wat drempels, wegversmallingen, mini-rotondes en bochtbegeleidingsstroken aangelegd”, vertelt Simone. Het overleg met de andere verkeersouders in Tiel heeft er inmiddels toe geleid dat de gevaarlijke punten bij de andere scholen ook worden aangepakt. “Je leert veel van elkaar”, vindt Simone. “We wisselen veel tips uit. De een heeft vaak al een oplossing voor een bepaald probleem of heeft eerder met bepaalde materialen gewerkt of heeft zelf een videoband gemaakt. Onze club is onmisbaar!”

Verkeersouder Simone Ebben (links) heeft de gemeente geadviseerd de gevaarlijke plekken voor scholieren in Tiel aan te pakken. En met succes.

* Werkgroep Voor veel verkeersouders is het prettiger om met een werkgroep te werken. Een werkgroep kan bestaan uit een aantal ouders, eventueel aangevuld met een leerkracht, een lid van de OR of iemand van de plaatselijke VVN-afdeling. Voordelen van deze manier van samenwerking: u staat er niet alleen voor, u kunt met anderen van gedachten wisselen en u kunt het werk verdelen. Voorbeeld: u organiseert een fietsenkeuring; de leerkracht vertelt in de les aan welke eisen een fiets moet voldoen. Een ouder verzorgt de informatie voor de ouders. Een andere ouder legt contacten met de VVN-afdeling die de keuring uitvoert en met een fietsenmaker die kleine gebreken direct kan verhelpen. Een derde ouder is zelf op de dag van de keuring aanwezig en zorgt dat alles soepel verloopt.

TIP Maak een dossier met al uw projecten, verslagen van overleggen, afspraken en personen en instanties waar u contact mee hebt. Bewaar dit zorgvuldig. Als u stopt met uw werkzaamheden kan uw opvolger hiermee verder werken.

* Contact zoeken met andere ouders Hoe komt u in contact met andere ouders? Misschien hebt u nadat u zich hebt voorgesteld, al reacties van andere ouders gehad. Het kan ook een tijd duren voordat ouders u weten te vinden. Door regelmatig van u te laten horen en zelf contact te zoeken kunt u dit proces wat versnellen. Enkele voorbeelden: • Er zijn verkeersouders die op een vast tijdstip op school aanwezig zijn en spreekuur houden. • Het is ook mogelijk om in de school, afhankelijk van de ruimte, een informatiestand in te richten of een informatiebord op te hangen. • U kunt aanwezig zijn op tien-minutenavonden of andere ouderavonden. • De jaarvergadering van de ouderraad is een goede gelegenheid om iets over uw activiteiten te vertellen en ouders te vragen behulpzaam te zijn bij het uitvoeren hiervan. * Op de hoogte houden Als u zich eenmaal voorgesteld hebt, is het belangrijk dat u ouders en team regelmatig op de hoogte houdt van uw activiteiten. Zo laat u zien dat u niet stilzit.

10

Klaas de Hart is onderwijzer, voorzitter van VVN-afdeling Hoorn én coördinator van de verkeersoudergroep. In de verkeersoudergroep, die vijfmaal per jaar samenkomt, zitten niet alleen de 26 verkeersouders van Hoorn, maar ook een politieman, een verkeerskundige en een ambtenaar. “De lijntjes zijn kort ook met de wethouder Verkeer - dus we kunnen snel resultaat boeken”, vertelt De Hart. Hij is trots op het verlengde zebrapad, waar veel schoolklassen op weg naar de gymles gebruik van maken. De Hart: “Het zebrapad hield op bij het fietspad, waar fietsers voorrang hebben. Een schoolklas moet dan opeens stilstaan op de rijweg. Onze groep vond dat dat beter kon. Binnen twee maanden was het zebrapad een feit en een jaar later worden vergelijkbare situaties in Hoorn ook aangepakt.” De verkeersouders ondernemen veel activiteiten gemeenschappelijk. “Het verkeersexamen, 'De scholen zijn weer begonnen' en het dodehoekproject zijn activiteiten waarbij verkeersouders samenwerken”, aldus De Hart. Veel aandacht besteedt Klaas de Hart aan publiciteit. “De lokale pers,VVN-magazine Veiligheid Voorop en het blad van het ROV laten we weten wat we bereikt hebben en welke activiteiten we ontplooien.”

•

Verkeersveiligheid als vast agendapunt bij vergaderingen van team, OR/OC en MZR. • Vraag of u een eigen postbakje kunt krijgen (de post van het Landelijk Steunpunt Verkeersouders kan naar de school gestuurd worden). • Een speciale verkeersbrievenbus, waar ouders vragen of reacties in kunnen stoppen. • Denk ook aan een stukje in het informatieboekje dat alle ouders aan het begin van het schooljaar ontvangen. Kortom: werk aan uw naamsbekendheid! HOEVEEL TIJD KOST HET VERKEERSOUDERSCHAP?

Deze vraag is moeilijk te beantwoorden. Op de eerste plaats bepaalt u zelf hoeveel tijd u beschikbaar hebt. Als blijkt dat er op een school veel moeilijk oplosbare problemen zijn, is het noodzakelijk dat u voldoende medewerking krijgt. Lukt dit niet, dan bekijkt u aan de hand van uw actieplan welk probleem u kunt aanpakken. Het is beter uw energie in één zaak te steken, dan met te veel dingen tegelijk bezig te zijn, zodat het u boven het hoofd groeit. Het kan zijn dat u in het begin niet zo veel medewerking krijgt, maar dat ouders later wel enthousiast worden als ze zien dat u dingen serieus aanpakt en succes behaalt. Een verkeersouder kan een belangrijke coördinerende taak vervullen, maar eerst moet iedereen weten dat u er bent. En waar en wanneer u te bereiken bent. Zorg voor goede contacten met het team, de OR/OC, de MZR en organisaties buiten de school. Probeer andere ouders bewust te maken van hun eigen verantwoordelijkheid voor de verkeersveiligheid van hun kinderen. En tot slot: doe niet alles alleen, probeer voldoende medewerking te krijgen.

Klaas de Hart voor het eerste verlengde zebrapad in Hoorn. De klas is op weg naar de gymles en wordt begeleid door de verkeersouders Jolanda Knevel, Carla van der Zweerde en Lida Hoorn.

Wat zijn de mogelijkheden? • Een vaste rubriek in de schoolkrant, de nieuwsbrief of het weekjournaal. U kunt vertellen waar u mee bezig bent. Bijvoorbeeld: u hebt een enquête gehouden en vertelt over de resultaten. U kunt ook praktische tips opnemen, bijvoorbeeld over fietsverlichting of haal- en brengtips. Een puzzel of verhaal voor de kinderen is ook altijd leuk.

TIP Verkeersouders kunnen elkaar ondersteunen. U kunt contact zoeken en regelmatig overleggen met verkeersouders binnen uw gemeente. U kunt ook informatie uitwisselen met alle andere verkeersouders in het land via: www.veiligverkeernederland.nl/ verkeersouder. Hier vindt u onder meer een prikbord, projectenbank, persberichten en alle adresgegevens van verkeersouders en ondersteuners van verkeersouders.

11

3

VERKEERSEDUCATIE

IN DIT HOOFDSTUK: • • • •

de aanpak van verkeersonderwijs schoolverkeersbeleid welk lesmateriaal? wat kan de verkeersouder doen?

Verkeerseducatie is de combinatie van verkeersonderwijs op school en verkeersopvoeding thuis.Verkeersonderwijs is verplicht op de basisschool. Ouders zijn mede verantwoordelijk voor de verkeersopvoeding van hun kinderen. Veel scholen geven wel verkeersles, maar niet in alle groepen. Ook geven lang niet alle scholen praktische verkeerslessen,hoewel verkeer een vak is wat je juist in de praktijk moet leren. De verkeersouder kan de ouderhulp organiseren, die nodig is voor praktische verkeerslessen.

Op pag. 15 en 16 vindt u een overzicht van goede onderwijsmaterialen

Op sommige scholen is verouderd lesmateriaal aanwezig. In dat geval kan de verkeersouder informatie verzamelen over actueel lesmateriaal. Het is niet de bedoeling dat de verkeersouder les gaat geven of zich inhoudelijk met de lessen bemoeit.De verkeersouder kan het team assisteren bij het organiseren van eigentijdse verkeerslessen en de verkeersouder kan andere ouders helpen aan informatie over de verkeersopvoeding van hun kinderen.

* Uitgangspunten voor goed verkeersonderwijs Het duurt tegenwoordig langer voordat kinderen alleen naar school kunnen, omdat het verkeer zo complex is geworden dat het voor jonge kinderen moeilijk te overzien is. Het steeds drukker wordende verkeer stelt eisen aan de verkeersopvoeding en het verkeersonderwijs van kinderen. Daarom heeft Veilig Verkeer Nederland een aantal uitgangspunten voor goed verkeersonderwijs geformuleerd.

•

Verkeersonderwijs sluit aan bij de ontwikkeling en de ervaring van de leerlingen. Bijvoorbeeld: voorrangsregels zijn te ingewikkeld voor kleuters, daarom kunnen leerkrachten en ouders wel veiligheidsafspraken maken met de kinderen: Je mag pas oversteken als er niets meer aan komt rijden.

•

Verkeersonderwijs sluit aan op de directe woonomgeving van de leerlingen. Voorbeeld: kinderen op het platteland leren eerder zelfstandig fietsen dan kinderen in een drukke stad.

•

Verkeersonderwijs is zo veel mogelijk gedragsen doe-onderwijs. Verkeersonderwijs legt de nadruk op het toepassen van de verkeersregels. Als voorbereiding op het echte verkeer kunnen kinderen handelingen oefenen op het schoolplein. Later kunnen ze het geleerde - onder begeleiding - in praktijk brengen in een rustige omgeving.

•

Verkeersonderwijs op school en verkeersopvoeding thuis moeten zo veel mogelijk op elkaar afgestemd zijn. Het is voor ouders handig om te weten wat de kinderen op school leren, zodat ze hun eigen uitleg daarop af kunnen stemmen.

•

Verkeersonderwijs is leuk! Verkeersonderwijs is noodzakelijk en moet dus leuk zijn. Er zijn afwisselende en plezierige verkeersmethodes.

DE AANPAK VAN VERKEERSONDERWIJS

Het is belangrijk dat in alle groepen het verkeers-

* De wet In de Wet op het Basisonderwijs is geregeld dat verkeersonderwijs verplicht is voor alle groepen van het basisonderwijs. In de wet staat ook wat kinderen moeten kennen en kunnen: • ze moeten inzicht hebben in verkeerssituaties; • daarvoor moeten zij verkeersregels kennen en weten wat de verkeersborden betekenen; • kinderen moeten ook leren hoe ze zich in het verkeer moeten gedragen.

onderwijs met een zekere regelmaat wordt gegeven.

12

* Wat vindt Veilig Verkeer Nederland? Veilig Verkeer Nederland vindt het heel belangrijk dat: • kinderen de verkeersregels en de betekenis van de verkeersborden leren; • kinderen inzicht krijgen in verkeerssituaties; • kinderen leren hoe ze hun kennis in praktijk moeten brengen, zodat zij op een veilige manier aan het verkeer kunnen deelnemen; • kinderen beseffen dat verkeer en vervoer van invloed zijn op het dagelijks leven.

IK RED ME WEL, ER ZIJN OOK ANDEREN, IK HEB ER EEN GENUANCEERDE MENING OVER!

EL, IK RED ME W K ER ZIJN OO ANDEREN! IK RED ! ME WEL

VERKEERSONDERWIJS IN DE ONDERBOUW Hoe nemen de kinderen deel aan het verkeer? • Kinderen gaan meestal onder begeleiding naar school: lopend, op de fiets, met de auto. • Kinderen spelen buiten. De verkeerslessen gaan vooral over de eigen veiligheid. Kinderen leren om veilig gebruik te maken van de straat.

VERKEERSONDERWIJS IN DE MIDDENBOUW • •

Kinderen gaan soms al alleen naar school. Kinderen spelen buiten. In de verkeerslessen leren de kinderen nu ook zich sociaal te gedragen in het verkeer. Ze leren dat er ook anderen zijn in het verkeer en dat zij rekening moeten houden met die anderen.

VERKEERSONDERWIJS IN DE BOVENBOUW •

•

Kinderen gaan alleen naar school en club of vereniging, zij gaan steeds verder van huis. Kinderen spelen buiten. Behalve aandacht voor de eigen veiligheid en de veiligheid van anderen is er in de verkeersles ook aandacht voor de mogelijkheden en gevolgen van verkeer en vervoer.

13

SCHOOLVERKEERSBELEID Schoolverkeersbeleid: vier aandachtsgebieden De verkeersouder kan steeds een bijdrage leveren!

Nog steeds is het verkeer onveilig voor kinderen. Elk jaar komen ongeveer 70 basisschoolleerlingen door een verkeersongeval om het leven en raken 3000 kinderen ernstig gewond. Er zijn factoren die een ongunstige invloed hebben op de verkeersveiligheid: • veel scholen moeten fuseren, daardoor moeten kinderen vaak een grotere afstand afleggen; • de verkeersdrukte bij de scholen neemt toe doordat veel ouders hun kind met de auto naar school brengen. Daarom vindt Veilig Verkeer Nederland het noodzakelijk dat scholen een schoolverkeersbeleid ontwikkelen. Het beleid is erop gericht de verkeersveiligheid van de kinderen zo goed mogelijk te waarborgen. Het is de bedoeling dat beschreven wordt hoe de leerkrachten, directie en ouders gezamenlijk de verkeersveiligheid van de kinderen gaan aanpakken. Ze geven daarbij aan wat ze belangrijk vinden. •

Veilig Verkeer Nederland en de ouderorganisaties In 1995 hebben Veilig Verkeer Nederland en de vier landelijke organisaties voor ouders in het onderwijs afgesproken dat zij zich samen gaan inzetten om de veiligheid in het verkeer voor schoolgaande kinderen te verbeteren. Zij zijn het met elkaar eens dat een schoolverkeersbeleid noodzakelijk is. Hierdoor kan de betrokkenheid van ouders bij de verkeersveiligheid van hun kinderen vergroot worden.

* Het schoolverkeersbeleid vraagt aandacht voor: 1. theoretisch verkeersonderwijs • in de klas leren kinderen: – verkeersregels en afspraken – de betekenis van verkeersborden • schoolleiding is verantwoordelijk voor: – de keuze van de lesmethode – planning van de verkeersles in het rooster De leerkrachten zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het verkeersonderwijs.

14

2. praktisch verkeersonderwijs en begeleiding in het verkeer • Leerkrachten zijn verantwoordelijk voor het geven van de praktijklessen op het schoolplein of op straat, maar zij kunnen dit niet alleen. Voorbeeld: kinderen oefenen het oversteken of het links afslaan op de fiets. De verkeersouder kan andere ouders benaderen om te helpen bij de praktische verkeerslessen. • Ouders zijn er verantwoordelijk voor dat hun kind veilig naar school en naar huis komt. Zij hebben vaak behoefte aan hulpmiddelen om kinderen de regels beter uit te kunnen leggen. De verkeersouder kan ouders helpen aan informatie over de verkeersopvoeding van kinderen. 3. bevorderen van de verkeersveiligheid op de school-thuisroute Het is niet altijd duidelijk of de schoolleiding of de ouders actie moeten ondernemen als er onveilige situaties zijn op de school-thuisroute. De verkeersouder kan hier een centrale rol spelen door samen met de ouders een lijst te maken van de gevaarlijke punten op de route. In overleg met het team, politie, gemeente, VVNafdeling en wijkraad kunt u bekijken of er een mogelijke oplossing is. 4. organisatie van het woon-schoolverkeer Er kunnen problemen ontstaan als veel ouders hun kinderen met de auto naar school brengen. Soms kan de schoolleiding schuiven met de lestijden, zodat: • kinderen minder last hebben van het spitsuur; • de lestijden aansluiten op het openbaar vervoer. De verkeersouder kan ouders motiveren om te carpoolen of om hun kind met de fiets of te voet naar school te brengen. Ook kunnen suggesties gegeven worden om ergens anders (niet direct bij de schooluitgang) te parkeren. Om de chaos tijdens de schoolspits gestructureerd aan te pakken, kunt u een KANS-project op school opzetten. In vier bijeenkomsten met ouders, delegatie van het team en eventueel wijkagent of omwonenden inventariseert u de problemen, kiest u voor oplossingen en gaat u daarmee aan het werk. Voor meer informatie zie handleiding KANS of kunt u bellen met het Landelijk Steunpunt Verkeersouders.

* Verkeersbladen • de verkeersbladen Op voeten en fietsen voor groep 5 en 6 (8 keer per jaar) en de Jeugdverkeerskrant voor groep 7 en 8 (8 keer per jaar) zijn goed te gebruiken naast een verkeerslesmethode; • de bladen gaan in op de actualiteit; • de bladen gaan in op concrete situaties, bijvoorbeeld: aan welke eisen moet een fiets voldoen? • de bladen bieden aanknopingspunten met de eigen omgeving; • de redactie werkt samen met kinderpanels; • in de achtergrondinformatie staat geregeld informatie voor de ouders. Uitgave:Veilig Verkeer Nederland.

WELK LESMATERIAAL?

Er is zo veel lesmateriaal voor verkeersonderwijs dat het voor scholen geen eenvoudige zaak is om een keuze te maken. U kunt helpen met zoeken naar geschikt lesmateriaal. Veilig Verkeer Nederland en Wolters Noordhoff geven dankzij jarenlange samenwerking verantwoord lesmateriaal uit. Hieronder vindt u een korte omschrijving van materiaal dat verantwoord is, omdat het aansluit bij de eerder genoemde uitgangspunten voor goed verkeersonderwijs. * Methode Wijzer door het verkeer • een compacte methode die toch volledig is; • naast activiteiten in de klas zijn praktische oefeningen op het plein en op straat opgenomen; • actuele visie op het gebied van verkeer en vervoer en verkeer en milieu; • vraagt minder ouderhulp, geeft meer ouderinformatie; • snelle keuze van activiteiten; • gerichte achtergrondinformatie voor de leerkracht, daardoor minder voorbereidingstijd. Uitgave: Wolters Noordhoff. Ontwikkeld in samenwerking met Veilig Verkeer Nederland.

15

* Het schriftelijk verkeersexamen • Veilig Verkeer Nederland maakt jaarlijks het schriftelijk verkeersexamen waar veel leerlingen uit groep 7 of 8 aan meedoen. Uitgave:Veilig Verkeer Nederland. • Drie weken voor het verkeersexamen staan op www.veiligverkeernederland.nl proefexamens voor leerlingen om te oefenen • ‘Examenwijzer’ is een uitgave van Wolters Noordhoff ontwikkeld in samenwerking met Veilig Verkeer Nederland. Hierin staan ook oefeningen voor het schriftelijk verkeersexamen. Deze zijn gelijk qua opzet, thema’s, vraagstelling en vormgeving aan het verkeersexamen. • Als op school de Jeugdverkeerskrant gebruikt wordt voor verkeersonderwijs, hebben de leerlingen alle stof behandeld die nodig is voor het verkeersexamen.

WAT KAN DE VERKEERSOUDER DOEN?

Hoe vinden de leerkrachten het als de verkeersouder zich met de verkeerslessen bemoeit? Een leerkracht kan het bedreigend vinden als u gaat vertellen hoe hij zijn les moet invullen. Dat is ook beslist niet de bedoeling.Wat kunt u wel doen? * Suggesties U kunt met suggesties komen als u weet wat ouders vinden van de verkeersveiligheid rond de school en welke onderwerpen zij in de verkeersles behandeld willen zien. Als er een goed contact met het team is, zullen de leerkrachten zeker bereid zijn naar uw ideeën te luisteren. Vaak vragen ouders om maatregelen voor verkeersonveilige situaties in de vorm van verkeersborden, zebrapaden of verkeerslichten. Als dergelijke oplossingen niet mogelijk zijn of als het nog een hele tijd duurt voor de verbeteringen zijn uitgevoerd, moeten de kinderen weten hoe ze zich het best kunnen gedragen op deze onveilige plekken. Leerkrachten kunnen in de verkeerslessen extra aandacht besteden aan deze gevaarlijke plaatsen. U kunt ouders vragen deze gevaarlijke situaties op video of dia vast te leggen, zodat de leerkracht dit materiaal in de verkeersles kan gebruiken. Video’s of dia’s van hun eigen buurt spreken kinderen meer aan dan foto’s van onbekende plaatsen in lesboekjes.

16

* Organisatie U kunt helpen bij de organisatie van de praktische verkeerslessen en het praktische verkeersexamen. U kunt helpen bij zgn. verkeerswandelingen met de leerlingen naar moeilijke of lastige verkeerssituaties. Voorbeeld: u overlegt met de leerkrachten hoeveel ouders er nodig zijn voor een verkeersles op het plein of op straat. U zorgt voor intekenlijsten, u maakt een rooster en u vertelt de ouders wat de bedoeling is. * Lesmateriaal U kunt kijken welk lesmateriaal er op school is en of dat nog up-to-date is. U kunt ook informatie verzamelen over verantwoord lesmateriaal en eventueel een zichtzending aanvragen.

MONIQUE STOLK, verkeersouder van Oecumenische Basisschool Dynamis te Hoorn: “Het verkeersouderteam van onze school wilde graag weten welke onderwerpen de ouders behandeld willen zien in de verkeersles. Alle ouders hebben een vragenlijst ontvangen, waarvan wij ongeveer 65% terugkregen. Wij hadden al afgesproken dat we de resultaten van de enquête met het team zouden bespreken. De volgende onderwerpen vinden ouders belangrijk: • verkeersregels voor fietsers en voetgangers • verkeersgedrag • reizen met het openbaar vervoer • leren niet stoer te doen op straat / in het verkeer • voorrangssituaties bespreken en bekijken • fietscontroles, verlichting, onderhoud; kinderen bijbrengen dat een veilige fiets hun eigen veiligheid vergroot • oversteken van een spoorwegovergang • verkeersborden • spelenderwijs de onderwerpen behandelen, eventueel thema’ s • de rol van de verkeersagent en de klaarover • EHBO bij verkeersongevallen Omdat we steeds goed contact hebben met het team, krijgen we ook alle medewerking. Het team is enthousiast omdat de ouders zo veel positieve ideeën voor de verkeersles aandragen. Binnenkort gaan de verkeersouders en het team om de tafel zitten om een keuze te maken uit de onderwerpen.”

Verkeersonderwijs is wettelijk verplicht. Maar goede verkeerseducatie vraagt de nodige inspanning van ouders en leerkrachten. Praktisch verkeersonderwijs is noodzakelijk om kinderen te leren hoe ze zich in het verkeer zo veilig mogelijk kunnen gedragen. De verkeersouder speelt een belangrijke rol bij de organisatie van ouderhulp voor de praktijklessen. Daarnaast kan de verkeersouder het team behulpzaam zijn met het uitzoeken van geschikt lesmateriaal. Ouders die meer willen weten over de verkeersopvoeding van hun kind, kunnen door de verkeersouder geïnformeerd worden.

17

4

KNELPUNTEN

IN DIT HOOFDSTUK: • • • •

wat zijn knelpunten? de aanpak twee stappen verslag van een verkeersouder

Kinderen kunnen op weg naar en van school te maken krijgen met gevaarlijke verkeerssituaties.Zulke situaties noemen we vaak ‘knelpunten’. Knelpunten: het woord zegt het al, daar komt iets in de knel. De veiligheid van kinderen! U, als verkeersouder, komt op voor de veiligheid van kinderen en zet zich in om de knelpunten op te lossen. In dit hoofdstuk wordt besproken wat knelpunten zijn en hoe zij aangepakt kunnen worden. Uw rol als verkeersouder daarbij komt ook aan de orde.Verder vertelt een verkeersouder over de goede samenwerking met de gemeente bij de aanpak van knelpunten.

om aan deze situatie aandacht te besteden. Het kan ook zijn dat het bij deze ene ouder blijft. In dat geval kunt u met deze ouder mogelijke oplossingen bespreken. Misschien kan een andere route gevolgd worden of kan de ouder nog eens extra oefenen met zijn/haar kind bij de lastige situatie. 2. De school en/of een aantal ouders komen met een gevaarlijk punt. Men wil graag dat deze situatie aangepakt wordt. Wanneer duidelijk is dat meerdere kinderen problemen hebben met de situatie, is het zinvol om er actief aan te gaan werken.

DE AANPAK WAT ZIJN KNELPUNTEN?

In hoofdstuk 2 leest u meer over het samenwerken met anderen en het samenstellen van een

Bij een knelpunt op de schoolroute kunt u denken aan: • een onoverzichtelijk en/of druk kruispunt; • een gevaarlijke uitrit; • drukke wegen; • wegen waar te snel wordt gereden door auto’s, bussen en vrachtwagens; • onoverzichtelijke verkeerssituatie bij school tijdens het halen en brengen.

TAAK VOOR DE VERKEERSOUDER De school en de ouders kunnen u vragen om te helpen bij het aanpakken van knelpunten. U hoeft natuurlijk niet alles alleen te doen. Niet bij het opzetten van de plannen en ook niet bij het uitvoeren daarvan. U kunt overleggen wie wat doet. Ook kunt u steun vragen bij de plaatselijke VVN-afdeling. Die kent ‘de weg’ in de gemeente. Veilig Verkeer Nederland heeft meestal goede contacten met de politie, de gemeente en andere organisaties die van belang kunnen zijn.

werkgroep.

Subjectieve knelpunten

Objectieve knelpunten

* Twee soorten knelpunten 1. Subjectieve knelpunten die ouders en/of kinderen gevaarlijk vinden. Hier hoeft nog nooit een ongeluk gebeurd te zijn, maar men voelt zich toch onveilig doordat er bijvoorbeeld te hard gereden wordt. 2. Objectieve knelpunten waar in het verleden al (veel) ongelukken of bijna-ongelukken zijn gebeurd. De gemeente is vaak van zo’n knelpunt al op de hoogte. Het is belangrijk aan beide soorten knelpunten aandacht te besteden. * Twee mogelijkheden waarop een knelpunt naar voren gebracht kan worden 1. Er is één ouder die een bepaalde situatie gevaarlijk vindt. Het is zaak dat er dan gekeken wordt of de situatie voor meer kinderen problemen oplevert. Dan pas kan besloten worden

18

TWEE STAPPEN

1. Allereerst is het belangrijk te weten waar de knelpunten zich bevinden. • Laat de kinderen aangeven waar zich gevaarlijke situaties voordoen op de schoolroute. • Hoeveel kinderen hebben er mee te maken? • Wat is er zo gevaarlijk? 2. Daarna moet er een goede oplossing gekozen worden. • Is het voldoende als de kinderen zich veilig leren gedragen op de knelpunten? • Kunnen verkeersbrigadiers voor meer veiligheid zorgen? • Is er politietoezicht nodig? • Moet de gemeente in actie komen om de knelpunten op te lossen?

Hieronder volgt een beschrijving van beide stappen. STAP 1

INVENTARISEREN

Knelpunten kunnen op twee manieren geïnventariseerd worden: • op school door de leerkracht en kinderen tijdens de verkeerslessen; • na schooltijd door ouders en kinderen. * Inventariseren in een aantal lessen op school • In alle groepen wordt bepaald hoe de leerlingen naar school komen. Om een goed beeld te krijgen kan er per wijze van vervoer opgeteld worden hoeveel kinderen hiervan gebruik maken. Wordt de les in de tweede helft van het schooljaar gegeven, dan kunnen de leerlingen van groep 8 ook aangeven hoe zij in het volgend schooljaar naar hun nieuwe school gaan. • Inventariseren van knelpunten en bepalen hoeveel kinderen hier voorbijkomen. De kinderen geven aan waar ze het gevaarlijk vinden en waarom. Groep 8 kan eventueel de knelpunten op de toekomstige route aangeven. De genoemde punten komen op een lijst, met daarbij het aantal leerlingen dat er mee te maken heeft en de reden waarom de kinderen het punt gevaarlijk vinden. Vraag bij het maken van de lijst hulp van andere ouders of leerkrachten. Of maak gebruik van leden van de werkgroep als die er is. • Het vastleggen van de knelpunten door de leerlingen. Van de knelpunten kunnen de leerlingen alleen of in groepjes tekeningen maken. Een aantal kan eventueel gebruikt worden als bijlage bij een rapport voor de gemeente. * Inventariseren van knelpunten door ouders en kinderen buiten schooltijd In een brief of een artikel in de schoolkrant kunt u ouders en kinderen vragen of zij bereid zijn buiten schooltijd de knelpunten op een rijtje te zetten. In de handleiding ‘Routes en knelpunten’ wordt in een stappenplan aangegeven hoe ouders met kinderen zelf aan de slag kunnen met een inventarisatie van de knelpunten in de wijk. Door samen door de wijk te lopen en fietsen volgens de vaste routes van kinderen worden de onveilige punten voor kinderen vastgesteld. De onveilige punten worden op een ‘knelpuntenkaart’ ingetekend. Deze kaart dient als uitgangspunt voor verdere activiteiten. U kunt samen met de leerkrachten en andere ouders (of de werkgroep) de

gegevens verwerken als alle enquêteformulieren terug zijn. U kunt ook gebruik maken van de basisschoolomgevingsscan op www.veiligverkeernederland.nl/terplekkeactief. De resultaten worden dan automatisch verwerkt.

Voor een uitvoerige beschrijving van de aanpak van knelpunten kunt u de handleiding ‘Routes en knelpunten’ bestellen.

STAP 2

KIEZEN EN UITVOEREN VAN EEN OPLOSSING

Er zijn vier manieren om de knelpunten op schoolroutes aan te pakken. Ze staan hieronder beschreven. Samen met de school en ouders (of de leden van de werkgroep) kunt u bespreken welke oplossing voor welke situatie het meest geschikt is. * Het geven van lessen over gedrag in het verkeer Het is belangrijk dat kinderen weten hoe zij zich moeten gedragen in het verkeer. Modern verkeersonderwijs leert kinderen zich veilig te gedragen in het verkeer. Als de knelpunten bekend zijn, kunnen de leerkrachten hier extra aandacht aan besteden tijdens de verkeerslessen. U kunt de knelpunten eventueel samen met de werkgroep of met de leerkrachten bespreken. De ouders kunnen per brief of via de schoolkrant geïnformeerd worden over de wijze waarop in de verkeerslessen aandacht aan knelpunten wordt besteed.

Is chaos rond de school tijdens het halen en brengen een groot knelpunt? En heeft dit te maken met te veel geparkeerde auto’s? Een KANS-project kan dan een oplossing bieden. De handleiding KANS geeft u alle informatie hierover. (Zie ook pag. 22.)

* Inzetten van verkeersbrigadiers Het inzetten van verkeersbrigadiers kan een goede oplossing zijn voor bepaalde knelpunten. Verkeersbrigadiers zijn ouders/verzorgers of anderen die kinderen willen helpen oversteken op gevaarlijke punten. Om verkeersbrigadiers te kunnen inzetten is het belangrijk dat de noodzaak hiervoor aangetoond kan worden. In overleg met de politie wordt beslist of de verkeersbrigadiers er ook werkelijk komen. Wanneer er voor een verkeersbrigade wordt gekozen, geeft de politie de aanstaande verkeersbrigadiers een korte cursus (theorie en praktijk) en zorgt voor het benodigde materiaal en een verzekering. Als verkeersouder kunt u als contactpersoon optreden bij de werving en organisatie van verkeersbrigadiers. Knelpunten in de onmiddellijke omgeving van de school kunnen in aanmerking komen voor een verkeersbrigade. Daar komen namelijk veel routes van kinderen samen. Kan het knelpunt op een andere manier opgelost worden, dan verdient dit de voorkeur.

19

Wanneer de werkzaamheden aan het knelpunt nog even op zich laten wachten, kunnen verkeersbrigadiers voor een tijdelijke oplossing zorgen.

Wanneer er besloten wordt tot het instellen van een verkeersbrigade, dan moeten hiervoor ouders gevraagd worden. Daarbij kan aandacht besteed worden aan het volgende. • De politie zorgt voor een korte cursus, kleding, materialen en verzekering. • Door een kleine inspanning wordt een grote bijdrage geleverd. • De kans dat kinderen zelfstandig naar school kunnen wordt groter. Dit is een verlichting van de taak van de ouders. • Hoe meer ouders zich inzetten, hoe minder tijd het vergt. • Ouders hoeven hun kinderen niet meer met de auto naar school te brengen, dus minder auto’s voor de school.

DE STICHTING VERKEERSBRIGADIERS De stichting behartigt de belangen van alle verkeersbrigadiers bij andere organisaties en bij de rijks- en gemeentelijke overheid. Het doel van de stichting is te fungeren als centraal instituut. De stichting is een samenwerkingsverband van Veilig Verkeer Nederland, ANWB en Raad van Hoofdcommissarissen. De stichting zorgt ook voor voorlichtingsmateriaal. Ons land telt 50.000 verkeersbrigadiers; 35.000 volwassenen en 15.000 jeugdbrigadiers. Secretariaat: Postbus 423, 1270 AK Huizen, tel. 035 - 524 88 55.

Is veel vrachtverkeer een knelpunt in de wijk en wilt u kinderen leren hiermee om te gaan of er iets tegen ondernemen? De handleiding die hier op ingaat is ‘Omgaan met vrachtauto’s’. Voor lesmateriaal zie www.veilig-op-weg.nl

20

* Gericht verkeerstoezicht van de politie Bij gericht verkeerstoezicht besteedt de politie extra aandacht aan bepaalde verkeerssituaties en overtredingen. Het is de bedoeling dat automobilisten (maar ook de kinderen) zich op die punten blijvend veiliger gedragen. Het toezicht moet plaatsvinden op momenten dat er veel kinderen naar school gaan en uit school komen. Als verkeersouder kunt u via een brief of via de schoolkrant de ouders informeren over het toezicht van de politie. Ook kunt u de plaatselijke pers informeren. Denk daarbij aan de huis-aanhuisbladen. U kunt ook samenwerking zoeken met een aantal andere scholen in de wijk.

* Voorstellen voor verbetering van knelpunten Een knelpunt kan echter ook verbeterd worden door het te veranderen. Er zijn verbeteringen die voor weinig geld eenvoudig uitgevoerd kunnen worden. Er zijn ook verbeteringen die meer of zelfs veel geld kosten. Hoe dan ook: wanneer u wilt dat een knelpunt verbeterd wordt, eenvoudig of meer ingrijpend, moet de wegbeheerder (meestal de gemeente) van de noodzaak worden overtuigd. Hiervoor kunt u een rapport samenstellen. Bij het schrijven van dit rapport maakt u gebruik van de gegevens uit de inventarisatie van de knelpunten (stap 1). * Rapport schrijven Wanneer er op basis van een enquête vastgesteld is dat een aantal knelpunten verbeterd zou moeten worden, is het van belang een rapport te maken. Hierin moet u het volgende aangeven: • waar de knelpunten liggen (er kan gebruikgemaakt worden van kaarten en situatieschetsen); • waarom de leerlingen het er zo gevaarlijk vinden; • wat er gedaan kan worden om het knelpunt te verbeteren. Het is goed de steun te hebben van de ouders van de leerlingen. Dit kan in de vorm van een handtekeningenlijst die u bij het rapport kunt voegen. Denkt u hierbij ook aan contact met andere scholen die te maken hebben met dezelfde schoolroutes. Vraag eventueel bij het samenstellen van het rapport hulp van andere ouders (uit de werkgroep) of van een leerkracht. * Rapport aanbieden aan burgemeester of wethouder. U kunt iemand van de gemeente vragen op school te komen, zodat tijdens een les de knelpunten besproken kunnen worden met de leerlingen. U kunt dan meteen het rapport aanbieden. Een andere mogelijkheid is de burgemeester of de voor verkeerszaken verantwoordelijke wethouder het rapport op het gemeentehuis aan te bieden. Hiervoor kunt u ook de plaatselijke pers uitnodigen. Het verloop van de actie moet goed in de gaten gehouden worden. U kunt samen met leden van de plaatselijke VVN-afdeling de betreffende raadsvergaderingen bijwonen. Hiervan kan ook verslag worden gedaan naar het schoolteam.

VERSLAG VAN EEN VERKEERSOUDER José Zagt is verkeersouder in Boerakker en is zeer tevreden over de samenwerking met de gemeente als het gaat om de aanpak van gevaarlijke verkeerssituaties in het hele dorp. U heeft een compleet verkeersplan geschreven. Hoe heeft u dat aangepakt? In het hele dorp zijn er gevaarlijke verkeerssituaties. Samen met andere verkeersouders hebben we daarom enquêtes gehouden onder ouders, kinderen van groep vijf en omwonenden. We wilden ideeën verzamelen om een compleet verkeersplan te maken. Daarna hebben we een verkeerskundig advies aangevraagd. Samen met een andere verkeersouder werk ik nu aan de uitvoering ervan. De samenwerking met ouders, gemeente en politie is hierbij essentieel.

Knelpunten kunnen vaak opgelost worden. Soms met kleine goedkope aanpassingen, soms door ingewikkelder ingrepen. Voordat er overgegaan kan worden tot het kiezen en uitvoeren van een oplossing, is een gedegen inventarisatie en beschrijving van knelpunten noodzakelijk. Zeker wanneer het gaat om oplossingen die nogal wat geld kosten, is het van belang om goed te kunnen aantonen waarom een aanpassing nodig is. Veelal staat de plaatselijke VVN-afdeling u graag bij met haar kennis en geeft zij u advies.

Ondervond u tegenwerking van de gemeente? Nee, tijdens een vergadering bleken onze wethouders van infrastructuur en onderwijs het plan wel te zien zitten. Wat waren de problemen? We hebben een lange rechte weg door het dorp waar te hard wordt gereden. Die wordt om de snelheid eruit te halen straks onderbroken door een dorpsplein met bankjes. Ook komen er beukenhaagjes, verlaagde stoepen en verlichting. Op korte termijn konden we met de ouders regelen dat ze de kinderen nu van het schoolplein ophalen in plaats van op een druk parkeerterrein op ze te wachten. Waarom doen jullie dit? We willen met onze plannen voorkomen dat er ongelukken gebeuren. Want als er geen ongeluk gebeurt, wil dat niet zeggen dat het veilig is.

21

5

VEILIG BRENGEN EN HALEN

IN DIT HOOFDSTUK: • • • •

brengen en halen Kans-project veilig oversteken bij verkeersbrigadiers veilig vervoer in touringcar en auto

Elke schoolweek is het meerdere malen per dag ‘spitsuur’ rond de school. Veel kinderen worden door hun ouders naar school gebracht en weer opgehaald.Dat geldt vooral voor jonge kinderen, maar ook steeds meer voor kinderen in de bovenbouw. Door de schaalvergroting in het basisonderwijs wonen niet alle kinderen in de buurt van de school. Deze kinderen worden vaak met de auto gebracht. Veel auto’s kunnen de verkeerssituatie rond de school, vooral voor voetgangers en fietsers, onoverzichtelijk en onveilig maken. Dit hoofdstuk geeft u ideeën om de verkeersveiligheid bij het brengen en halen te verbeteren.Verder wordt aangegeven hoe kinderen zo veilig mogelijk vervoerd kunnen worden.

BRENGEN EN HALEN Op pag. 38 en 39 staan tips over veilig brengen en halen. Deze kunt u gebruiken in een ouderbrief of in de schoolkrant.

22

Bij elke school is het tijdens het brengen en halen van de kinderen een drukte van belang. Op het schoolplein, op de stoep en op straat zie je ouders en kinderen. Ze lopen, fietsen of komen met de auto naar school. Om het geen verkeerschaos te laten worden, zijn er afspraken nodig. Ook afspraken die net iets verder gaan dan de wettelijke verkeersregels: veiligheidsafspraken. Zoals: parkeer niet voor de ingang van de school, ook al is er geen parkeerverbod. Geparkeerde auto’s maken de straat onoverzichtelijk voor overstekende kinderen. Elke ouder wil meewerken aan de verkeersveiligheid voor hun kinderen. Toch gaat het nogal eens mis.

Wat kan de verkeersouder doen? Als u dit probleem herkent, zou u het volgende kunnen doen. • Stel het probleem aan de orde in de ouderraad/oudercommissie en bij het schoolteam. Zo krijgt u een draagvlak voor de aanpak van deze problematiek. U kunt een brief opstellen, waarin de ouders gevraagd wordt op een bepaalde plaats te parkeren of hun kinderen, indien mogelijk, met de fiets of lopend te brengen en te halen. U kunt deze brief ondersteunen met tips over veilig halen en brengen. • U kunt het halen en brengen per fiets of lopend stimuleren door mee te doen aan de actiedag van Veilig Verkeer Nederland ‘Op voeten en fietsen’ in het najaar. • Heeft u dit alles al eens geprobeerd en/of heeft deze aanpak niet voldoende resultaat, dan kunt u samen met schoolteam en ouderraad/oudercommissie besluiten een KANSproject te starten.

KANS-PROJECT

KANS is een programma waarbij een groep ouders, een teamlid en eventueel andere betrokkenen in vier bijeenkomsten aan het werk gaan om dit probleem aan te pakken. KANS heeft als einddoel een overzichtelijke, veilige schoolomgeving, zodat kinderen veilig en (zelfstandig) naar school kunnen gaan. De groep (minimaal 5 deelnemers) bekijkt wat de problemen zijn bij school, wat de mogelijke oplossingen zijn en aan welke oplossingen gewerkt gaat worden. De oplossingen zullen per school verschillend zijn, want iedere school heeft te maken met andere schoolroutes, een andere groep ouders en andere voorzieningen bij school. Als u met KANS aan de slag gaat, ontvangt u van Veilig Verkeer Nederland een handleiding en werkboeken voor de KANS-groep. Ook is er een voorzittershandleiding beschikbaar. Door middel van het stappenplan dat beschreven staat in de werkboeken wordt de KANS-groep op een gestructureerde manier door dit proces geloodst. In de werkboeken staan ook tips en voorbeelden voor de groep.

MIRIAM BOESER is verkeersouder van basisschool De Leerwinkel in Hillegom. Zij is de enige verkeersouder, maar heeft met andere ouders rond het Kans-project een groepje gevormd. Ze werden in het traject begeleidt door Kans-coach Marian Dekker-Blom. Het boekje ‘De Schoolspits’ over allerlei mogelijke afspraken rond halen en brengen kunt u bij Veilig Verkeer Nederland bestellen.

Vraag zonodig de folder

VEILIG OVERSTEKEN BIJ VERKEERSBRIGADIERS

‘De verkeersbrigade in kort bestek’ aan bij de Stichting Verkeers-

Miriam Boeser: “Er waren een boel punten in Hillegom die we wilden aanpakken. Van alle kanten kregen we gelukkig medewerking. Een deel van de veranderingen is nu gerealiseerd, andere zaken zijn nog even uitgesteld. Allereerst is er een stopverbod aan beide kanten van de school gekomen. Er waren parkeerplaatsen genoeg, maar de ouders vonden dat ze dan te ver moesten lopen. Nu houden veel mensen zich aan het verbod. Er zijn echter nog steeds mensen die zich er niet aan storen, zelfs niet als andere ouders en kinderen er wat van zeggen. We willen de politie dan ook vragen vaker te komen controleren. Daarnaast is een brug over de ringvaart veiliger gemaakt. Hij was eigenlijk te smal voor auto's en fietsers tegelijk. De fietsers werden vaak weggedrukt. Nu zijn de verkeerslichten verplaatst en krijgen de fietsers eerder groen licht dan de auto's. Het probleem is zo prima opgelost.” “Het is een goed project. Ouders denken met je mee en denken ook beter na over wat ze zelf doen. Je komt er als je met Kans bezig bent ook achter wat er in een gemeente wettelijk en financieel kan en dat is erg interessant. Doordat we nu resultaten hebben behaald blijft de groep enthousiast en komen we nog steeds een keer in de twee maanden bij elkaar.”

Natuurlijk kent u hen, de verkeersbrigadiers. Bij veel scholen helpen ze de kinderen veilig oversteken. Is er in de omgeving van uw school een onveilige oversteeksituatie? Dan kan dit de reden zijn waarom ouders hun kinderen met de auto naar school brengen. Ze willen hun kind(eren) daar niet alleen laten oversteken. De auto is dan vlug gepakt. Na overleg met directie, schoolteam en ouderraad zou u een enquête kunnen houden. Probeer te achterhalen of ouders hun kind(eren) om deze reden niet alleen naar school laten lopen. Krijgt u deze informatie, dan kan het instellen van een verkeersbrigade een oplossing bieden. Een minder druk ‘spitsuur’ rond de school, in elk geval minder auto’s. Een verkeersbrigade is er niet van vandaag op morgen. Op de eerste plaats dient er een verzoek tot oprichting van een verkeersbrigade gericht te worden aan burgemeester & wethouders of aan de politie. Bij een positief antwoord zal de politie met de initiatiefnemers overleggen over de opzet. De politie geeft de toekomstige brigadiers ook een opleiding.

brigadiers.

Ouders moeten ervan op aan kunnen dat de verkeersbrigadiers er altijd staan als hun kind moet oversteken.Voordat het zover is, moet er nog heel wat georganiseerd worden. Wat kan de verkeersouder doen? U kunt als contactpersoon optreden bij de werving en organisatie van verkeersbrigadiers. Voor meer informatie over de aanpak kunt u gebruikmaken van de folder ‘De verkeersbrigade in kort bestek’ van de Stichting Verkeersbrigadiers. 23

ZO GAAT HET BETER Op pag. 38 en 39 vindt u tips voor veilig halen en brengen. U kunt deze (in gedeelten) opnemen in een ouderbrief of in de schoolkrant RIET VAN DE WASSENBERG heeft dit al gedaan. Zij is verkeersouder van basisschool De Klinkert in Oudenbosch. ‘Onder de kop Tips voor in het verkeer heb ik een aantal van deze tips in de schoolkrant geplaatst. Ze vallen op en worden zeker gelezen. Ik heb van enkele ouders een reactie gehad. Zij vonden het in elk geval een goede zaak. Ik ook en ik ga ermee door. In oktober plaats ik weer tips in de schoolkrant. Mijn naam staat eronder. Ik zit al langer in de oudercommissie, maar raak nu ook bekend als verkeersouder. Ik word er al op aangesproken. Prima, toch?’

VEILIG VERVOER IN TOURINGCAR EN AUTO

Kinderen moeten zo veilig mogelijk vervoerd worden. Dat geldt uiteraard ook voor vervoer in schoolverband. Denk aan schoolreisjes, schoolzwemmen en excursies. Wat kan de verkeersouder doen? U kunt degenen die schoolreisjes en andere uit24

stapjes in schoolverband organiseren, voorzien van informatie over veilig vervoer van kinderen. U houdt in de gaten of het vervoer ook echt verantwoord en veilig gebeurt. Hieronder leest u waarop gelet moet worden. * Bij vervoer per touringcar • Elk kind heeft een eigen zitplaats (dus niet meer kinderen in de bus dan er zitplaatsen zijn). • Er gaan voldoende begeleiders mee. Bij voorkeur één begeleider per zes kinderen. Zij zitten verspreid in de bus, in elk geval bij de deuren, de nooduitgang en het dakluik. • Kies een vervoersmaatschappij die verzekerd is tegen ongevallen. • Sluit een schoolreisverzekering af voor onder meer ziektekosten, verlies en schade aan bagage en aansprakelijkheid van begeleiders. • Zorg ervoor dat de kinderen op een veilige plaats kunnen in- en uitstappen. * Bij vervoer per auto • Vervoer niet meer kinderen dan er gordels zijn. • Laat de kinderen bij voorkeur achterin zitten. • Elke automobilist heeft een WA-verzekering. Als er kinderen vervoerd worden, is het raadzaam hiernaast een aanvullende verzekering voor inzittenden af te sluiten. • De kinderen moeten op een veilige plaats kunnen in- en uitstappen.

•

Kinderen van drie tot twaalf jaar en kleiner dan 150 cm mogen alleen voorin de auto vervoerd worden in een goedgekeurd kinderbeveiligingsmiddel, zoals een kleuterstoeltje of een zittingverhoger.

De folder ‘Veilig vervoer van kinderen’ van Veilig Verkeer Nederland geeft uitgebreid informatie over vervoer per auto, busje of touringcar.

* Afspraken met de kinderen Goede afspraken met de kinderen bevorderen de veiligheid. Belangrijke afspraken die leerkrachten en ouders met kinderen kunnen maken: • Stap pas in als dat gezegd wordt. • Val elkaar en de chauffeur niet lastig. • (Auto)Doe de gordel om en houd hem om tijdens het rijden. • (Touringcar) Blijf op je plaats zitten. • Blijf van de ramen en deuren af. • Stap pas uit als dat gezegd wordt.

De situatie bij de school tijdens het halen en brengen kan veelal verbeterd worden door met leerkrachten, ouders en kinderen afspraken te maken. Om dit gestructureerd aan te pakken kunt u een KANS-project opstarten.Tijdens de ‘Op voeten en fietsen’actiedag van Veilig Verkeer Nederland kunt u extra aandacht vragen voor gevaarlijke situaties die halen en brengen per auto kunnen opleveren.

25

6

OUDERS BETREKKEN BIJ DE VERKEERSVEILIGHEID VAN HUN KINDEREN

IN DIT HOOFDSTUK • • • • •

enquête: wat vinden ouders belangrijk? thuis aansluiten bij het verkeersonderwijs verkeersrubriek schoolkrant ideeën voor een ouderavond ouders helpen bij het verkeersonderwijs

Herkent u deze uitspraken? ‘Veel plezier vandaag! Kijk je uit?’ ‘Als je straks naar huis komt, is het donker. Doe je wel je licht aan?’ ‘Met die storm zwabber je over de weg. Ik breng je wel even met de auto.’ ‘We gaan samen kijken of er iets aankomt. En pas oversteken als ik het zeg.’ Ja, ouders zijn best betrokken bij de veiligheid van hun kinderen. Door het aanstellen van verkeersouders willen we die betrokkenheid nog groter maken. Dat is hard nodig, als je kijkt naar de onveilige situaties waar kinderen mee te maken hebben en het aantal ongelukken dat hen overkomt. U als verkeersouder kunt de andere ouders van de school helpen. U hebt een luisterend oor voor wat ze echt belangrijk vinden. U hebt ideeën over hoe ze thuis met verkeer om kunnen gaan.U laat merken dat ze niet alleen staan bij het nadenken over een ‘verkeersveilige opvoeding’. Als ouders zich serieus genomen voelen, willen ze misschien ook wel tijd vrij maken om af en toe te helpen bij het verkeersonderwijs op school. Bijvoorbeeld door te assisteren bij buitenlessen, waarin het oversteken en het fietsen worden geoefend. Of door op een controlepunt te gaan staan bij het praktisch verkeersexamen. Of mee te fietsen als de kinderen van groep 8 hun nieuwe schoolroute gaan bekijken. Mooi meegenomen toch, die hulp? In dit hoofdstuk vindt u eerst een aantal eenvoudige ideeën waarmee u de betrokkenheid van ouders bij de veiligheid van hun kind kunt vergroten. Ook besteden we aandacht aan manieren waarop de ouders de school kunnen helpen bij het verkeersonderwijs.

Op pag. 35 t/m 37 staat een voorbeeld van een enqûete om erachter te komen wat ouders belangrijk vinden.

26

ENQUÊTE: WAT VINDEN OUDERS BELANGRIJK?

Als verkeersouder spreekt u namens de overige ouders van de school. Met de school zelf, maar bijvoorbeeld ook met de gemeente. U moet dan natuurlijk weten wat ouders belangrijk vinden. U kunt te weten komen wat de wensen en ideeën van de ouders zijn door het houden van een enquête. Met de uitkomst van de enquête in de hand kunt u met de school bespreken wat u (samen) kunt aanpakken.

R DE ENE EERST NAA NAAR DE N A D EN KANT JKEN. KI T N ANDERE KA

THUIS AANSLUITEN BIJ HET VERKEERSONDERWIJS

* Ouders en kinderen oefenen samen de route voor het verkeersexamen Houdt de school een praktisch verkeersexamen in de bovenbouw? In de schoolkrant of in een ouderbrief kunt u dan de route van het praktisch examen bekendmaken en de ouders vragen deze met hun kind te oefenen. Die route kan bijvoorbeeld ingetekend worden op een kaartje van de omgeving. * Fietsen controleren Wie meedoet aan het praktisch verkeersexamen, moet dat natuurlijk wel doen op een veilige fiets. Ook voor kinderen uit andere groepen is het van belang, dat hun fiets regelmatig gecontroleerd wordt op wettelijke en veiligheidseisen. U kunt ouders met een brief of via de schoolkrant vragen de fiets van hun kind geregeld te controleren.Veilig Verkeer Nederland beschikt over de folder ‘Uw kind veilig op de fiets? Help ze goed op weg.’ met alle informatie over de wettelijke eisen en veiligheidseisen voor de fiets.

IDEEËN VOOR EEN OUDERAVOND

Of u niet een keer een ouderavond kunt organiseren over verkeer...tja, dat kan u gevraagd worden. Maar hoe? Op de volgende pagina vindt u wat ideeën. Het Landelijk Steunpunt Verkeersouders kan u vertellen of er in uw omgeving een Adviseur Educatie van Veilig Verkeer Nederland is, die u kan helpen met het opzetten van zo’n avond.

Zie ook de tip voor de schoolkrant op pag. 40.

* Nieuwe schoolroute verkennen Als kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, moeten ze vaak naar een andere wijk. Of soms nog verder, naar een andere plaats. Die nieuwe route is vaak onbekend en bevat ingewikkelder en gevaarlijker verkeerssituaties dan waaraan zij gewend waren. Op school kan hiervoor het ‘Van 8 naar 1’-project van Veilig Verkeer Nederland gedaan worden. Maar vraag de ouders dan die route ook eens te rijden met hun eigen kind.

VERKEERSRUBRIEK SCHOOLKRANT

U kunt de ouders geregeld tips geven, die te maken hebben met de verkeersveiligheid van kinderen. Die tips kunt u plaatsen in de schoolkrant, maar bijvoorbeeld ook in het informatieboekje van de school. Achterin dit praktijkboek vindt u een aantal stukjes die u kunt plaatsen op momenten dat ze van pas komen. Overleg wel eerst even met de school.

27

* Idee 1 Alle verkeersouders kunnen gratis een ouderavondmap aanvragen. Hierin staat een interactieve opzet voor een ouderavond voor de onderbouw en de bovenbouw. Materialen zoals sheets zijn ook in de map opgenomen. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder andere: veilig fietsen, wanneer kan een kind zelfstandig naar school, veilig halen en brengen en verkeerseducatie op school.

Op pag. 40 t/m 45 vindt u

* Idee 2 Hoe houd je als automobilist rekening met kinderen in het verkeer? Als spreker kunt u bijvoorbeeld een autorijschoolhouder vragen, die daarover iets kan vertellen. Over de beperkingen van kinderen in het verkeer heeft Veilig Verkeer Nederland de folder ‘Kinderen in het verkeer’ ontwikkeld.

voorbeelden voor een verkeersrubriek in de schoolkrant.

Lees ook hoofdstuk 3 over verkeerseducatie.

Voor een stappenplan en tips over het verkennen van de toekomstige schoolroute is er de handleiding ‘Van 8 naar 1’

28

* Idee 3 Vraag de leerkrachten informatie te geven over het verkeersonderwijs op school. Daarbij kunnen de ouders de gebruikte lesmethode bekijken, maar er kan ook besproken worden hoe ouders en school kunnen samenwerken. * Idee 4 Hoe veilig is de schoolomgeving? Waar zijn de gevaarlijke punten op de schoolroutes van de kinderen? Hoe kunnen kinderen zich daar het beste gedragen? Nodig voor een dergelijk onderwerp iemand uit van de plaatselijke politie en/of van de plaatselijke VVN-afdeling.

OUDERS HELPEN BIJ HET VERKEERSONDERWIJS

* Helpen bij de verkenning van de toekomstige schoolroute Gaat de school met de leerlingen van groep 8 hun toekomstige schoolroute verkennen? Misschien zijn er ouders die mee willen helpen door mee te fietsen als begeleider. * Helpen bij de organisatie van het praktisch verkeersexamen Houdt de school een praktisch verkeersexamen? Praat dan eens met degene die dat organiseert. Stel voor om de ouders van de leerlingen te laten helpen. • Ouders kunnen op een controlepost staan om te kijken of de kinderen het goed doen. Of met een groepje meefietsen. • De examenroute op dia of video zetten: een leuke activiteit voor ouders. De school kan de route dan voorbespreken en de beelden kunnen ook een volgend jaar weer gebruikt worden. • Voor het praktisch verkeersexamen moeten de fietsen van de leerlingen in orde zijn. Leuk (en zinvol) is dan een fietsreparatiedag op school te houden, waar handige ouders hun kunsten vertonen. TELEFOONTIP: Iemand die echt alles weet over het organiseren van een praktisch verkeersexamen is Klaas de Hart, leerkracht en contactpersoon verkeersouders in Hoorn. Al jaren organiseert hij zo’n examen voor bijna alle dertig basisscholen in de gemeente. Bel hem eens! Klaas de Hart, p/a basisschool De Dobbelsteen, tel: 0229-230989

* Helpen bij het oefenen op het plein en op straat Steeds meer scholen doen aan praktisch verkeersonderwijs, bijvoorbeeld met de verkeersmethode ‘Wijzer door het verkeer’. De leerkracht geeft in de klas een les over oversteken of fietsen. Daarna wordt er geoefend op het plein en op straat. In het hoofdstuk over verkeerseducatie kunt u daar meer over lezen. Als ouders zouden helpen bij de lessen op het plein en op straat is dat goed voor het verkeersonderwijs. Er kunnen kleinere groepjes gemaakt worden. Leerlingen komen vaker aan de beurt en krijgen meer aandacht. U kunt, in overleg met de school, proberen hier ouders voor te werven. * Helpen bij het oefenen met fietsen bij grote voertuigen Op www.veilig-op-weg.nl staat beschreven hoe een theorie- en praktijkles over fietsen bij vrachtwagens eruit kan zien. Ouders kunnen met name helpen bij het organiseren van de praktijkles. Op de website en in de handleiding ‘Veilig op weg’ kunt u stap voor stap lezen hoe u dit aan kunt pakken.

TIP 1 De school kan de buitenlessen in een jaarkalender aankondigen en de ouders laten inschrijven voor bepaalde dagen. School en ouders weten dan ruim van tevoren waar ze aan toe zijn.

TIP 2 Vraag de school of zij een pleinles wil geven vlak voordat ouders hun kind komen ophalen. Ze worden dan wellicht enthousiast!

Als verkeersouder kunt u ouders meer betrekken bij de veiligheid van hun kind. Bijvoorbeeld door naar hun wensen en ideeën te vragen, hen te wijzen op materialen, hen te informeren op een ouderavond en hen te vragen thuis aan te sluiten bij het onderwijs. Gunstig effect kan zijn dat een aantal ouders ook bereid is de school te helpen bij het verkeersonderwijs.

29

7

KINDEREN ZELF ACTIEF

IN DIT HOOFDSTUK: • • • • • •

kinderen zelf actief? folders voor veiligheid wandelen met de wethouder op de radio een tentoonstelling over verkeer de campagne ‘De scholen zijn weer begonnen’

Zeker oudere kinderen kunnen heel goed zelf actief zijn als het gaat om de verbetering van hun veiligheid in het verkeer. Kinderen hebben ook een mening over verkeersveiligheid. Als verkeersouder kunt u hen steunen bij hun activiteiten en hen helpen hun mening over verkeersveiligheid voor het voetlicht te krijgen, naar volwassenen in het algemeen, naar automobilisten in het bijzonder en bijvoorbeeld ook naar de gemeente. In dit hoofdstuk wordt een aantal voorbeelden beschreven.

KINDEREN ZELF ACTIEF?

Ervaringen hebben uitgewezen dat kinderen graag in actie komen als: • het gaat om een serieuze activiteit; • het duidelijk is wat de bedoeling is van de activiteit; • ze er zelf het nut van inzien; • ze de activiteit zelf kunnen uitvoeren; • ze zich gesteund voelen door volwassenen; • de activiteit iets oplevert. Het sleutelwoord bij activiteiten van kinderen is ‘Communicatie’. Ze willen aan anderen vertellen hoe het verkeer beleefd wordt en eigen oplossingen kunnen aandragen. Maar omdat het bij communicatie gaat om twee partijen, moeten als het even kan ook ‘de anderen’ op de kinderen kunnen reageren. In een veiliger verkeer houden verkeersdeelnemers rekening met elkaar: het moet van twee kanten komen. In het ‘Verkeersactieboek voor kinderen’ staan praktische ideeën en werkvormen om kinderen te helpen hun mening te vormen over de buurt en de dialoog hierover tussen kinderen en volwassenen op gang te brengen.

30

FOLDERS VOOR VEILIGHEID

Kinderen en auto’s kunnen het niet altijd goed met elkaar vinden. Kinderen voelen zich bijvoorbeeld bedreigd wanneer automobilisten te hard of te dicht langs hen rijden. Maar ook brommers die geen voorrang verlenen of op het fietspad langs scheuren zijn best eng. Is er in de buurt van de school zo’n punt waar de kinderen zich niet prettig voelen? Dan kunnen ze misschien folders maken met een boodschap voor de andere verkeersdeelnemers en die aan hen uitdelen. Daar is wel de hulp van de politie voor nodig, die de ‘aanhoudingen verricht’. John Wittenberg, penningmeester van de VVN-afdeling Roermond en werkzaam bij de politie: ‘De afdeling werd door twee scholen benaderd of wij een oplossing wisten voor de te hard rijdende auto’s in de schoolomgeving. Verzoeken in de schoolkrant hadden niet geholpen.Vandaar dat we gekozen hebben voor deze directe vorm van confrontatie.’

WANDELEN MET DE WETHOUDER

Als kinderen een aantal punten in hun wijk gevaarlijk vinden, dan kan de wethouder die verantwoordelijk is voor verkeer (of iemand anders van de gemeente) daarvan op de hoogte worden gesteld. Kinderen en wethouder maken samen een

HO E , U NU S ZIET IJK HET I L R AR E A V V O E G IER OM H TEKEN? TE S

wandeling langs die punten, waarbij de kinderen vertellen wat ze daar gevaarlijk vinden en wat er volgens hen verbeterd zou kunnen worden. Een dergelijke activiteit moet uiteraard goed worden voorbereid. Leg uw plan eerst aan de school voor. Op school kan het volgende gebeuren: • knelpunten verzamelen; • praten over het veiligste gedrag op die punten; • oplossingen bedenken die het knelpunt veiliger maken (laten schrijven of tekenen); • afvaardiging van de kinderen kiezen. Misschien moet u nog voor de kinderen op school hun ‘lijst van knelpunten’ maken, langs de gemeente om te bespreken wat u van plan bent. Is de wethouder bereid die wandeling met de kinderen te maken? Als de te bezoeken knelpunten bekend zijn, kunt u nog een keer contact opnemen: kan de gemeente over bepaalde punten iets toezeggen? De kinderen moeten wel het idee hebben dat de wandeling iets oplevert! Bedenk dat er maar een beperkt aantal kinderen mee op stap kan. Die kinderen kunnen overigens later verslag uitbrengen aan de anderen. Maak het aantal knelpunten waar langs gegaan wordt niet te groot. Vergeet niet de (plaatselijke) krant op de hoogte te stellen van de actie. TIPS In de handleiding ‘Kinderen doen mee’ staan allerlei manieren beschreven om kinderen te betrekken bij verkeersveiligheid en hun meningen en ideeën naar buiten te laten brengen.

voor de raad ingediend voor de Nederlandse Jeugd Prijs 'Dat Kan Anders'. De prijsvraag, een onderdeel van het DoeBoek Verkeer, moest kinderen van de basisschool meer betrekken bij de kwaliteitsverbetering van de eigen leefomgeving. 'Dat Kan Anders' werd georganiseerd door De Nederlandse Jeugd Groep in samenwerking met Veilig Verkeer Nederland en Consument en Veiligheid. De leerlingen van groep 8 kregen voor het idee voor de raad een eervolle vermelding, maar geen prijs. Een ander project, dat wel een prijs kreeg, bleek niet uitvoerbaar. Daarom mocht de Jeugdverkeersraad toch worden opgezet. Zij kregen daar € 1361,00 voor. De verkeerswethouder was daar ook erg enthousiast over. De raad komt nu een paar keer per jaar bijeen en bespreekt verkeersknelpunten die door de leden worden aangedragen. De gemeente laat de kinderen ook meedenken over verkeersplannen. De wethouder stelde zelfs voor om bij nieuwe verkeerssituaties, waarover de raad heeft geadviseerd, een bordje te zetten met 'Goedgekeurd door de JVR'. De Jeugdverkeersraad is nu druk bezig om andere gemeenten te informeren. De raad in de Bilt heeft ook een eigen site: www.jeugdverkeersraad.nl.

NICOLETTE KÖLKER Verkeersouder van de Patioschool in De Bilt "Twee leerlingen van groep 8 zitten in de Jeugdverkeersraad. Ze zijn benoemd door hun klasgenoten. De JVR overlegt regelmatig met de gemeente over allerlei verkeerszaken in De Bilt. Bij onze school heeft de JVR voor elkaar gekregen dat er een stukje fietspad is aangelegd tussen de fietstunnel en de school. Dat scheelt de leerlingen twee keer oversteken. We hebben afgelopen jaar met onze JVRleden samengewerkt aan de Op Voeten en Fietsendag. De kinderen hebben een quiz gemaakt en de verkeersouders hebben een fiets- en parapluversierwedstrijd gehouden. We gaan binnenkort weer met de kinderen om tafel om plannen te maken voor de OVEF-dag van dit jaar."

BILTHOVEN: EEN PRAKTIJKVOORBEELD

Alle basisscholen van de Bilt zijn met twee leerlingen vertegenwoordigd in de Jeugdverkeersraad (JVR). Groep 8 van de Patioschool in De Bilt had het idee 31

leerlingen duidelijk maken hoe zij het verkeer ervaren. Voor de tentoonstelling worden uiteraard de ouders uitgenodigd, maar u kunt ook aan buurtbewoners denken. Laat kinderen zelf de uitnodigingen verzorgen. Eventueel kan de tentoonstelling nog in thema’s worden verdeeld, bijvoorbeeld: Hé, wij zijn kinderen! (Over wat kinderen wel en niet kunnen in het verkeer) Wat een drukte! (Over de veiligheid bij de schooluitgang) Mag het wat minder? (Over te hard rijden in sommige straten op de schoolroute). Oudere kinderen kunnen desgevraagd toelichting geven bij de verschillende onderdelen. Denk ook eens aan een leuke afsluiting van de tentoonstelling. Het organiseren van een tentoonstelling en het maken van producten ervoor kost best veel tijd. Uiteraard heeft u daarvoor de enthousiaste medewerking nodig van het schoolteam. OP DE RADIO

Wat kinderen vinden van het verkeersgedrag van automobilisten zouden ze ook kunnen vertellen op de lokale omroep. Er kan bijvoorbeeld aandacht zijn voor het te hard rijden in een bepaalde straat. Voor u ligt hier een taak om contact te leggen met de omroep en de nodige afspraken te maken. Wellicht wordt de omroep enthousiast en wil die geregeld een verkeersitem uitzenden dat in het teken van ‘kind en verkeer’ staat. Denk eens aan verkeerstips van kinderen door kinderen, kinderen vertellen over iets wat ze in het verkeer hebben meegemaakt of over een verkeersactie die ze hebben ondernomen. Elke uitzending kan ook in een bepaald thema worden gezet, gekoppeld aan de tijd van het jaar. Zo is het thema ‘Opvallen in het verkeer’ geschikt in de herfst en de winter. Ook het afnemen van het schriftelijk en praktisch verkeersexamen kan een thema zijn of het weer naar school gaan na de zomervakantie.

EEN TENTOONSTELLING OVER VERKEER

Kinderen laten vertellen wat ze vinden van het gedrag van volwassen verkeersdeelnemers kan ook in de vorm van een tentoonstelling. Op allerlei manieren - met tekeningen, verhaaltjes, muurkranten, posters en ruimtelijke zaken - kunnen de 32

DE CAMPAGNE ‘DE SCHOLEN ZIJN WEER BEGONNEN’

Al deze activiteiten passen uitstekend in de campagne ‘De scholen zijn weer begonnen’. Sinds het schooljaar 1996/1997 wordt geprobeerd kinderen zelf activiteiten te laten uitvoeren voor hun verkeersveiligheid. Kinderen worden zodoende ‘afzender’ van de campagne. Kijk ook eens in het ‘Verkeersactieboek voor kinderen’. Daarin staan activiteiten voor kinderen met een zgn. ‘positieve insteek’. Want het gaat er niet om anderen te irriteren. Het is juist de bedoeling dat kinderen op een positieve manier met hun ouders, automobilisten en overheden praten over het verkeer. Zodat dat uiteindelijk veiliger wordt voor kinderen. Kinderen, zeker oudere kinderen, kunnen heel goed werken aan de verbetering van hun eigen verkeersveiligheid. Ze willen dat ook, als ze serieus genomen worden. U als verkeersouder kunt hen daarbij helpen en contacten leggen als dat nodig is. Als het gaat om activiteiten die op school worden gedaan, kunt u met de leerkrachten overleggen over de aanpak. Als het gaat om ouders van de school kunt u hen uitleggen wat het belang is van kinderen die actief zijn voor hun eigen veiligheid. Als het gaat om mensen buiten de school - gemeente, politie, omroep, plaatselijke afdeling van Veilig Verkeer Nederland - kunt u de contacten leggen tussen deze instanties en de kinderen.

8

VOORBEELDEN OM TE KOPIËREN EN TE GEBRUIKEN

VOORBEELD 1: Een brief om u voor te stellen als verkeersouder

33

(briefhoofd van de school) (plaats en datum)

Beste ouders, Mag ik mij even voorstellen? Mijn naam is (naam). Sinds kort ben ik de verkeersouder van onze school. Op bijna 2200 scholen in Nederland zijn verkeersouders actief. Het aanstellen van verkeersouders is gebeurd op initiatief van Veilig Verkeer Nederland en de vier landelijke organisaties voor ouders in het onderwijs. In 1995 hebben zij afgesproken dat zij zich samen gaan inzetten om de veiligheid in het verkeer voor schoolgaande kinderen te vergroten. Waarom een verkeersouder? Onze kinderen nemen dagelijks deel aan het verkeer om naar school te gaan. Zij moeten leren zich veilig te gedragen en zij moeten zich veilig kunnen voelen in het verkeer. Onze school helpt daaraan mee door het geven van verkeerslessen. En wij als ouders proberen onze kinderen zo goed mogelijk te begeleiden in het verkeer. Verkeersveiligheid van kinderen is een zaak van de school, de ouders, de gemeente, de politie, de wijkraad,Veilig Verkeer Nederland en anderen. Als verkeersouder probeer ik meer aandacht te krijgen voor de verkeersveiligheid van onze kinderen.Voordat ik actie ga ondernemen, is het goed te weten wat u belangrijk vindt. Zodat we samen kunnen werken aan een veiliger verkeer voor onze kinderen. Daarom ontvangt u tegelijk met deze brief / binnenkort *) een enquêteformulier. Ik wil u vragen dit formulier volledig in te vullen en het voor (datum) weer op school in te leveren bij de leerkracht van uw zoon of dochter / in de speciale verkeersbrievenbus *). Ik breng u natuurlijk op de hoogte van de resultaten van de enquête. Werkgroep U begrijpt dat ik niet alles alleen kan doen. Uw inbreng en ideeën zijn dan ook van harte welkom! Het zou heel fijn zijn om met een aantal ouders een werkgroep verkeer te vormen. Misschien voelt u er wat voor? We kunnen in de werkgroep overleggen waar we mee beginnen. Uiteindelijk willen we allemaal dat onze kinderen elke dag weer veilig thuiskomen! Voor vragen en opmerkingen ben ik te bereiken op (dag/tijd/tel.nr. invullen) . Bij voorbaat hartelijk dank voor uw medewerking. Met vriendelijke groeten,

(naam) (adres) (telefoonnummer)

34

*) uitkiezen wat van toepassing is

VOORBEELD 2: Een enquête om erachter te komen wat ouders belangrijk vinden en welke problemen zij tegenkomen op weg naar school Zie ook: • hoofdstuk 2 ‘De verkeersouder’ op pag. 7; • hoofdstuk 3 ‘Verkeerseducatie’ op pag. 12; • hoofdstuk 3 ‘Ouders betrekken bij de verkeersveiligheid van hun kinderen’.

In plaats van de enquête kunt u ook door ouders de basisschoolomgevingsscan laten uitvoeren. De resultaten worden dan automatisch verwerkt. Zie: www.veiligverkeernederland.nl/ terplekkeactief

✄ enquête blad 1 A Vindt u de schoolroute van uw kind veilig? 1. In welke straat woont u? 2. Hoeveel kinderen hebt u op deze school? 3. Hoe gaan zij meestal naar school? 1e kind 2e kind lopen

lopen
fietsen
fietsen brengen

brengen
anders, nl.
anders, nl.

3e kind
lopen
fietsen
brengen
anders, nl.

4. Als ze worden gebracht, hoe worden ze gebracht?
auto
(brom)fiets
te voet
anders, nl. 5. Hoe groot is de afstand tussen uw huis en de school?
minder dan 500 meter
tussen de 500 meter en 1 kilometer
tussen de 1 en 2 kilometer
tussen de 2 en 4 kilometer
meer dan 4 kilometer 6. Zijn er gevaarlijke punten op de schoolroute?
ja, ga naar vraag 7
nee, ga naar vraag 10 7. Wilt u maximaal drie gevaarlijke punten op de route van huis naar school aangeven? U kunt eventueel een schets van de situatie maken. a. b. c. 35

enquête blad 2 Ruimte voor een schets bij vraag 7

8. Waarom vindt u het daar gevaarlijk? a. b. c.

9. Hebt u ideeën om de situatie te verbeteren? Zo ja, wilt u uw ideeën hieronder toelichten?

10. Hebt u problemen met de veiligheid voor de school?
ja, ga naar vraag 11
nee 11. Wat is het probleem voor de school?

12. Ruimte voor opmerkingen

36

enquête blad 3 B Ik vind het belangrijk dat de volgende onderwerpen in de verkeerslessen aan bod komen:














veilig buiten spelen als passagier in de auto achterop de fiets samen fietsen samen lopen lopen in de groep oversteken/fietsen oefenen op het schoolplein oversteken/fietsen oefenen op straat kijken bij moeilijke/gevaarlijke punten theoretisch verkeersexamen praktisch verkeersexamen fietsen bij grote voertuigen (dode hoek-lessen) verkenning van de schoolroute naar het voortgezet onderwijs

C Om thuis met mijn kind aandacht te besteden aan het verkeer heb ik behoefte aan informatie over de volgende onderwerpen:












veilig buiten spelen als passagier in de auto achterop de fiets samen fietsen samen lopen lopen in de groep oversteken/fietsen oefenen op het schoolplein oversteken/fietsen oefenen op straat kijken bij moeilijke/gevaarlijke punten theoretisch verkeersexamen praktisch verkeersexamen

D Ik wil meehelpen aan een verkeersveilige school Ik wil samen met de verkeersouder en andere ouders een werkgroep vormen.
Ik wil niet in een werkgroep, maar ik wil wel helpen bij praktische verkeerslessen of andere activiteiten. Naam ouder/verzorger


Adres en postcode Telefoon Naam/groep/leeftijd kind 1 Naam/groep/leeftijd kind 2 Naam/groep/leeftijd kind 3

37

VOORBEELD 3: Tips voor veilig halen en brengen Zie ook hoofdstuk 5 ‘Veilig halen en brengen’ op pag. 22

✄ U brengt en haalt uw kind met de auto? Rijd rustig in de buurt van de school. Parkeer uw auto niet voor de schoolingang. Parkeer niet dubbel. Parkeer zo dat het overige verkeer er nog door kan en voorkom onoverzichtelijke situaties voor andere ouders en kinderen. Parkeer uw auto het liefst op een parkeerplaats of op een veilige plek in een andere straat. Laat jonge kinderen niet alleen oversteken, maar doe dat samen en loop even mee naar het schoolplein. Komt u uw kind met de auto halen en parkeert u aan de overkant? Wacht dan niet in of bij de auto, maar loop naar het schoolplein.Wacht daar op uw kind en steek samen over. Laat kinderen uitstappen aan de stoepkant.

U brengt en haalt uw kind met de fiets? Zorg voor een veilig zitje en voetsteunen. Stop bij school op een veilige plaats. Laat uw kind op een veilige plaats afstappen, bijvoorbeeld op de stoeprand. Blokkeer de stoep niet met uw fiets, maar zet hem even weg. Maak afspraken met uw kind! • Niet wiebelen. U kunt gaan slingeren of zelfs vallen. • Voeten goed op de steunen houden.

Overweeg of u niet beter lopend of met de fiets uw kind naar school kunt brengen.

38

✄

✄

Maak afspraken met uw kind! • Doe altijd de veiligheidsgordel om. • Leid de bestuurder niet af, hij of zij moet op het verkeer letten. • Blijf van ramen en deuren af. • Stap pas uit als ik het zeg (jonge kinderen). • Kijk goed uit bij het openen van de autodeur (oudere kinderen).

U brengt en haalt uw kind lopend? Loop de route die uw kind later ook alleen moet (kunnen) lopen. Zo raakt uw kind gewend aan de verkeerssituatie onderweg. Vertel geregeld wat u doet en waarom. Kijk samen uit voor het oversteken. Stop daarbij voor de stoeprand of aan de kant van de weg.

STOP!

Wacht niet aan de overkant van de straat op het uitgaan van de school, maar haal uw kind op bij de uitgang van de school. Het zal dan niet onverwacht alleen oversteken. Maak afspraken met uw kind! • Niet vooruit hollen of treuzelen, maar bij u blijven. • Pas oversteken als u het zegt.

Samen fietsen

WIJ MOETEN WACHTEN TOT DAT HET STOPLICHT GROEN WORDT.

✄

✄

Zorg dat de fiets van uw kind in orde is. Laat uw kind aan de binnenkant fietsen. Steek bij een kruispunt pas over als er geen verkeer aankomt. Blokkeer de stoep niet met uw fietsen, maar zet ze in de stalling. Maak afspraken met uw kind! • Maak een stopafspraak. Als u STOP zegt, stopt uw kind direct aan de kant van de weg. (Dit doet u bij gevaar of als u iets uit wilt leggen.) • Steek het kruispunt pas over als ik het zeg. • Loop met je fiets aan de hand over de stoep naar de stalling. Let op andere kinderen.

39

VOORBEELD 4: Voor de verkeersrubriek in de schoolkrant Zie ook hoofdstuk 6 ‘Ouders betrekken bij de verkeersveiligheid van hun kinderen’

✄

E EREND T C E L DE REF ONZE RS ZIJN IN E STICK NBIEDING! AA

KIND EN VERKEER-TIP: Verkeersmode Gaat u binnenkort een nieuwe winterjas kopen met uw kind? Een warme jas is natuurlijk heel belangrijk, want wie het koud heeft, kan zich minder goed bewegen in het verkeer. Koopt u een jas met capuchon? Let er dan op dat die niet te wijd is, want dat is hinderlijk bij het om je heen kijken. En de kleur? Opvallende kleuren doen het nog het best. Uw kind moet vooral in het najaar opvallen voor andere verkeersdeelnemers. Sommige jassen hebben reflecterend materiaal. Er kan ook reflecterend materiaal gekocht worden, dat op de jas bevestigd wordt. In ieder geval geldt: goed opvallen met opvallend goed! 40

MORGEN WORDT WINDKRACHT 10 VERWACHT. DAAROM ZIJN ALLE BASISSCHOLEN VRIJ!!!

KIND EN VERKEER-TIP: Kijken naar het weerbericht In de herfst wisselen harde regen en storm elkaar af en het wil ook nog wel eens misten. U kunt uw kind (spelenderwijs) leren rekening te houden met dat steeds veranderende weer. Kijk eens samen naar het weerbericht op televisie of lees het weerbericht in de krant. Een paar voorbeelden van weer-en-verkeer-

gesprekjes in de huiskamer: ‘Hé, hoor je dat? Morgen gaat het hard stormen. Misschien moest je je fiets maar laten staan en gaan lopen.’ Of ‘Dat wordt een plensbui morgen. Pak zo meteen maar je regenpak. Hoef je morgenochtend niet te zoeken’. Of ‘Morgen mist het. Je moest maar wat eerder van huis gaan. En extra goed uitkijken.’

KIND EN VERKEER-TIP: Licht aan, allicht! ‘Waarom heb ik licht nodig? Ik zie toch nog genoeg.’ Je hoort het vaak van kinderen. Ze tillen niet zo zwaar aan een defecte verlichting of vinden het gewoon niet nodig hun fietslicht aan te doen bij slecht weer of in het donker. Inderdaad: de straatverlichting brandt, de lichten van de auto’s zijn aan, de etalages zijn verlicht... met licht aan ziet uw kind niet veel meer dan met licht uit. En bovendien: het trapt zo zwaar met die dynamo op het wiel. Kinderen snappen niet dat de functie van het fietslicht op de eerste plaats is om gezien te worden.Vooral auto’s moeten in verband met snelheid en remweg een fietser op grote afstand kunnen zien.

wat moeite kosten. Laat uw kind merken dat u het fietslicht belangrijk vindt. Door een geregelde controle en door het geven van een complimentje als het het fietslicht aandoet.

✄

✄ HÉ, DAT IS DE MEESTER!

Een ritje met de auto wil nog wel eens helpen. Laat uw kind ervaren hoe slecht fietsers zonder verlichting te zien zijn. Maak er een spelletje van:‘Probeer zo veel mogelijk fietsers te ontdekken zonder licht.’ Dat zal best 41

KIND EN VERKEER-TIP: Fietscontrole In het voorjaar worden de fietsen van het gezin meestal wat vaker gebruikt. Een uitstekend moment dus om ze eens grondig te controleren. Een wat ouder kind kunt u bij die controle betrekken. Leg eens uit waar alles voor is en wat er kan gebeuren als een onderdeel niet goed functioneert. Demonstreer eens een kleine reparatie, zoals het

repareren van het fietslicht. Kinderen kunnen veel zelf als het hun geleerd wordt: banden oppompen, de fiets schoonhouden, een drupje olie hier en daar. En is het niet reuzespannend zelf een band te plakken en af te wachten of-ie de volgende dag nog hard is? Fijne fietsdagen!

... DUS ALS DIT DRAADJE LOSZIT, IS DE STROOMKRING ONDERBROKEN!

ALS IE NOG LANG WERK HEEFT GAAT HET REGENEN.

KIND EN VERKEER-TIP: Schoolroute verkennen Deze keer een tip speciaal voor de ouders van groep 8. Uw kind gaat volgend jaar naar het voortgezet onderwijs. Het is nu een mooi jaargetijde om eens met uw kind op de fiets te stappen om de nieuwe schoolroute te verkennen.Wat is de beste route? Waar zijn de gevaarlijke punten? Hoe moet je je daar gedragen? Onderweg hebt u vast wel wat spannende verhalen over uw eigen middelbare schooltijd. Op de route last u natuurlijk ook een ijspauze in.Want fietsen met warm weer maakt dorstig. Ach, waarom niet meteen een picknick? Broodjes mee en onderweg op een gezellige plek opeten. Gewoon het nuttige met het aangename verenigen. Bezig zijn met verkeer kan best leuk zijn. 42

✄

✄

KIND EN VERKEER-TIP: Buiten spelen Het is weer voorjaar! Een goed moment om met uw kind af te spreken waar het mag spelen in de buurt en welke spelletjes er dan gedaan kunnen worden. U kunt zich daarbij een aantal vragen stellen. Zoals: kan mijn kind zelfstandig naar de speelplek of moet ik het brengen? Moet ik erbij blijven? Op welke manier komt mijn kind met verkeer in aanraking? Spelen in een erf is bijvoorbeeld iets anders dan op een drukke weg zonder stoepen. Hoe ouder uw kind, hoe zelfstandiger. Stoer gedrag onder invloed van de groep is geen uitzondering. Daar kunt u met uw kind over praten. Misschien kunt u hem of haar duidelijk maken dat anderen kunnen schrikken, bijvoorbeeld als een fietser vlak voor een auto langsschiet of uit het niets tevoorschijn komt. Misschien hebt u wel een voorbeeld

bij de hand van die keer dat uw kind bij u in de auto zat en dat uw hart driemaal oversloeg.‘Weet je nog, die keer dat dat groepje vlak voor ons overstak? Ik kon nog maar net op tijd remmen.’ Veel verkeerswijsheid toegewenst!

✄

AAN DE KANT, EEN AUTO!!!

43

In het zwembad is wel een kluisje te krijgen. Doen, want het zoeken naar een sleuteltje in zo’n complex is als het zoeken naar een speld in hooiberg. Overigens is het geen gek idee het fietssleuteltje te voorzien van een sleutelhanger met naam en adres. Geef uw kind een telefoonkaart mee. Het kan er in geval van nood mee naar huis bellen. Als het een lekke band heeft bijvoorbeeld. Maak een afspraak over hoe laat uw kind thuis moet zijn!

✄

KIND EN VERKEER-TIP: Bagage of ravage? Het is mooi weer en ze gaan er met een groepje zelfstandig op uit. Naar het zwembad, het recreatiegebied, het sportveld... Natuurlijk gaat er bagage mee. Zwemspullen of sportkleding, broodjes, drinken enz. Gebeurt dat wel veilig, dus: op de bagagedrager, onder niet doorgesleten snelbinders? Een rugzak kan natuurlijk ook. Bagage aan het stuur? Niet slim! De fiets wordt instabiel en de tas kan tussen de spaken komen. Benadruk bij uw kind dat de fiets op de plaats van bestemming op slot moet. Een fiets is sneller gepikt dan dat u er een koopt! Waar laat je het sleuteltje en andere waardevolle bezittingen?

44

✄

, T ZEG A D K E ALS I IET T N N E , P N P TO STEKE T I DUS S U ELING D S N T A O H L P ES JE NIET N E , NETJ IJDEN R D EN! R HA REMM

KIND EN VERKEER-TIP: Samen fietsen: gezellig! Maar denk aan veiligheid! Zomerzonnetje! Weekend! Mooi weer! Erop uit dus! Met het hele gezin een gezellig dagje op de fiets! Maar wordt het ook een veilig dagje? Natuurlijk zijn de fietsen picobello in orde. Voor de jongste is er een deugdelijk kinderzitje of een ruggesteun en voetsteunen. De bagage kan veilig achterop of worden meegenomen in een rugzak of in fietstassen. Weet u al welke route u gaat rijden? Ga dan eens na op welke punten u uw kinderen extra in de gaten moet houden.Van tevoren kunt u met uw kinderen ook afspraken maken.Wat jongere, ongeoefende kinderen fietsen aan de binnenkant naast hun ouders.

Gevorderde fietsers kunnen voor hun ouders uitrijden.Wat onveilig is: slingeren, stoeien met je broer of zus, te dicht naast elkaar rijden, vooruit sprinten, nodeloos plotseling remmen. Spreek ook af dat wanneer u ‘stop’ roept, uw kind direct stopt aan de kant van de weg. Mogelijke redenen: u wilt iets vertellen over de route, u ziet dat de bagage eraf valt, u wilt vertellen dat het brede fietspad zal versmallen en een tweerichtingenfietspad wordt enzovoort. Beter van tevoren bepraat, dan problemen op straat!

45

Colofon Projectleiding André de Wit Auteurs Paul Fenger, Gerry Lautenschlager, Mirella Mossel, Sylvia Vreugdenhil, Henriëtte Willink, Juul Schouten Organisatie en eindredactie Educatieve Dienstverlening Henriëtte Willink, Sneek Productiebegeleiding Hans van Drie Grafische productie Mediamind b.v., Culemborg Foto’s Teunis Versluis Illustraties Myra Bohnen Met dank aan de verkeersouders, die hun medewerking verleenden aan de samenstelling van dit boek.

9e druk, februari 2007 © Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Toestemming is niet nodig wanneer de verkeersouder kopieën maakt voor het gebruik in de eigen school.

46

Veilig Verkeer Nederland

Ln.v. Nieuw Oost Indië 277b 2593 BS ’s Gravenhage telefoon: 070-3850866 fax: 070-3351254

Postbus 125 3970 AC Driebergen telefoon: 0343-513434 fax: 0343-515556

Postbus 10241 1301 AE Almere telefoon: 036-5331500 fax: 036-5340464

Postbus 97805 2509 GE ’s-Gravenhage telefoon: 070-3282882 fax: 070-3248923

Huizermaatweg 600 Postbus 423 1270 AK Huizen Tel (035) 524 88 00 Fax (035) 524 88 99 Email [email protected] www.veligverkeernederland.nl