Postbus 36, 8900 AA Leeuwarden, telefoon: jaarrapportage

jaarrapportage 2011

2

3

Inhoudsopgave Voorwoord __________________________________________________________________________ 7 Jaarrapportage in één oogopslag _______________________________________________________ 8 Inleiding ___________________________________________________________________________ 11 1 Samenvatting _____________________________________________________________________ 13

4

2 Programmaverantwoording 2011 ___________________________________________________ 2.1 Waterveiligheid ______________________________________________________________ 2.1.1 Vooruitgang beleidsuitvoering primaire keringen ______________________________ 2.1.2 Voortgang beleidsuitvoering oevers en kaden ________________________________ 2.1.3 Voortgang beleidsuitvoering muskusrattenbestrijding _________________________ 2.1.4 Voortgang bestuursprogramma _____________________________________________ 2.1.5 Bestemmingsreserves waterveiligheid ________________________________________ 2.1.6 Financiën waterveiligheid __________________________________________________ 2.2 Voldoende water _____________________________________________________________ 2.2.1 Voortgang beleidsuitvoering _______________________________________________ 2.2.2 Voortgang bestuursprogramma _____________________________________________ 2.2.3 Bestemmingsreserves voldoende water ______________________________________ 2.2.4 Financiën ________________________________________________________________ 2.3 Schoon water ________________________________________________________________ 2.3.1 Voortgang beleidsuitvoering waterkwaliteit __________________________________ 2.3.2 Voortgang beleidsuitvoering waterketen _____________________________________

19 19 19 21 22 22 24 25 26 26 32 32 32 34 34 38

3 Paragrafen ________________________________________________________________________ 3.1 Ontwikkelingen in het verslagjaar _______________________________________________ 3.2 Incidentele lasten en baten ____________________________________________________ 3.3 Reserves en voorzieningen _____________________________________________________ 3.4 Waterschapsbelastingen _______________________________________________________ 3.5 Weerstandsvermogen _________________________________________________________ 3.6 Investeringsparagraaf _________________________________________________________ 3.6.1 Algemeen ________________________________________________________________ 3.6.2 Kredietportefeuille ________________________________________________________ 3.6.3 Verstrekte kredieten _______________________________________________________ 3.6.4 Afgeronde projecten _______________________________________________________ 3.6.5 Vervallen kredieten ________________________________________________________ 3.6.6 Uitgaven _________________________________________________________________

51 51 51 51 52 53 54 54 55 55 57 57 58

3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12

Financiering _________________________________________________________________ Emu-saldo ___________________________________________________________________ Bedrijfsvoering _______________________________________________________________ Verbonden partijen ___________________________________________________________ Integriteitsparagraaf __________________________________________________________ Begrotingsrechtmatigheid _____________________________________________________

59 63 63 63 64 64

Jaarrekening 2011 ___________________________________________________________________ 1.1 Balans Wetterskip Fryslân ______________________________________________________ 1.2 Exploitatierekening naar kosten en opbrengstsoorten _____________________________ 1.3 Exploitatierekening naar programma’s __________________________________________ 1.4 Exploitatierekening naar kostendragers en de toelichting __________________________ 1.5 Toelichting op de balans _______________________________________________________

67 67 68 69 70 71

Verklaring betreffende de jaarrekening _________________________________________________ 82 Bijlage 1 Bijlage 2

Verklaring over- en onderschrijdingen van de afgeronde projecten ______________ 84 Lijst met begrippen en afkortingen __________________________________________ 88

Fotoverantwoording: Cover: Tjongermolen bij Mildam Pagina 2-3: Hooglandgemaal in Stavoren Pagina 4-5: Fonejachtbrug over het Prinses Margrietkanaal tussen Leeuwarden en Drachten Pagina 6: opening van het nieuwe bezoekerscentrum van het ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer op 4 oktober door H.K.H. Prinses Margriet der Nederlanden Pagina 10: keersluis in Harlingen Pagina 12: dijk Ameland Pagina 18: de keermuur in Harlingen Pagina 30: sluis Dokkumer Nieuwe Zijlen Pagina 38: meten van de zwemwaterkwaliteit met een blauwalgenscanner Pagina 48: Ameland Pagina 50: dijk Hindeloopen Pagina 52: ondergelopen weiland tussen Warns en Stavoren Pagina 66: schaatsen langs het nieuwe gemaal Bûtefjild tussen Feanwâlden en Broeksterwâld dat op 27 mei 2011 werd geopend Pagina 81: medewerkers van Wetterskip Fryslân maken het gemaal in Wirdum ijsvrij Pagina 86: Beetgumermolen Pagina 90: de Tjonger bij Mildam

5

6

voorwoord Voor Wetterskip Fryslân was 2011 weer een jaar met tal van bijzondere gebeurtenissen en ontwikkelingen. We noemen enkele speciale openingen van uitgevoerde projecten. Op 26 mei gaf staatssecretaris Joop Atsma (Infrastructuur en Milieu) het startsein voor de ingebruikname van het volledig gereviseerde J.L. Hooglandgemaal in Stavoren, waarvan de capaciteit met 20% is vergroot. Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet der Nederlanden opende op 4 oktober het nieuwe bezoekerscentrum bij het ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer. En op 18 november nam Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Willem Alexander het nieuwe duurzame en innovatieve sanitatiesysteem Waterschoon in de wijk Noorderhoek in Sneek in gebruik.

Door het Bestuursakkoord Water neemt Wetterskip Fryslân een duidelijke verzwaring van taken waar. Een aantal watergerelateerde taken van Rijk en provincie is aan het waterschap overgedragen. Soms gaat het om de taak zelf, bijvoorbeeld grondwaterbeheer en beheer zandige kust. Soms alleen om de bekostiging, bijvoorbeeld wegvallen van de provinciale bijdrage muskusrattenbestrijding en invoeren van een waterschapsbijdrage in de bekostiging van de primaire keringen. Bij de taakoverdrachten wordt geen bijdrage in de kosten overgedragen. Ook de subsidiëring van werken voor de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en de integrale uitvoering van waterschapswerken staan onder druk vanwege het gewijzigde regeringsbeleid voor natuurontwikkeling. Wetterskip Fryslân gaat ervan uit dat de gevolgen daarvan door goede afspraken met provincie en maatschappelijke partners op basis van het in 2011 opgestelde Grien Manifest in ieder geval de eerste jaren beperkt van omvang zullen zijn en dat de gestelde doelen zoveel mogelijk worden gerealiseerd. Deze ontwikkelingen leiden tot een extra druk op de begroting en op de waterschapslasten. Desondanks zijn we er vooralsnog in geslaagd de tariefsontwikkeling binnen bestuurlijk aanvaardbare grenzen te laten verlopen. Dit heeft een directe relatie met onze voortdurende zoektocht naar een verdere efficiencyverbetering van onze organisatie.

Het jaar 2011 kan in financieel opzicht gunstig worden afgesloten. De begroting is nagenoeg gerealiseerd. De lasten in 2011 zijn € 1,1 miljoen lager uitgevallen, terwijl de belastingopbrengsten € 1,7 miljoen hoger zijn uitgevallen ten opzichte van de (gewijzigde) begroting. Met de beschikbare middelen zijn ook in 2011 weer vele noodzakelijke projecten op het gebied van veiligheid, waterkwantiteit of -kwaliteit uitgevoerd. Heel vaak in harmonieuze samenwerking met andere overheden en maatschappelijke partners. Al met al kijken we met trots terug op de geleverde prestaties in het jaar 2011.

In 2011 is Wetterskip Fryslân gestart met een nieuw bedrijfsmodel met een daarop gebaseerde organisatieontwikkeling. Hiermee zal het proces- en projectgericht werken stevig verankerd worden en geeft het waterschap ook in de toekomst op een efficiënte en innovatieve wijze inhoud aan zijn maatschappelijke taak. Er wordt echter betwijfeld of de kostenstijgingen als gevolg van de beschreven taakoverdrachten en andere ontwikkelingen telkens door verdere efficiencyverbeteringen opgevangen kunnen worden. Steeds nadrukkelijker zal het bestuur een discussie over taakversobering moeten voeren om de tariefstijging ook in de toekomst binnen de bestuurlijk gewenste gematigde grenzen te houden.

Ir. P.A.E. van Erkelens dijkgraaf

Drs. M.M. van Akkeren RC secretaris-directeur

7

Jaarrapportage In één oogopslag FINANCIËN KORT OVERZICHT VAN HET RESULTAAT OVER 2011

OPSTELLING EIGEN VERMOGEN 2011

(bedragen x € 1 miljoen)


De totale baten van het waterschap bedragen (pag. 68)

126,54

De totale lasten van het waterschap bedragen (pag. 68)

132,30

Het resultaat bedraagt dan (resultaat vóór bestemming)

-5,76

Op grond van de vastgestelde nota reserves en voorzieningen zijn er onttrekkingen en toevoegingen aan de reserves gedaan: Onttrekkingen bestemmingsreserves ter dekking van diverse uitgaven (par. 3.3)

3,96

Nog te bestemmen resultaat

-1,80

Het resultaat is als ‘nog te bestemmen resultaat’ afzonderlijk op de balans opgenomen.

8

Stand van de reserve per 1 januari

48,18

Gedurende het jaar aan de reserve onttrokken

-3,96

Nog te bestemmen resultaat bij vaststelling jaarrekening

-1,80

Totaal (‘resultaat vóór bestemming’)

-5,76

Stand per 31 december 2011

42,42

Gesplitst in: Algemene reserve (vrij aanwendbaar) Watersysteembeheer

6,00

Zuiveringsbeheer

4,00

Nog te bestemmen resultaat 2011

-1,80

Bestemmingsreserve voor tariefsegalisatie Watersysteembeheer (vrij aanwendbaar)

11,33

Bestemmingsreserve voor tariefsegalisatie zuiveringsbeheer (vrij aanwendbaar)

1,45

Overige bestemmingsreserves (niet vrij aanwendbaar)

21,44

Totaal

42,42

NETTO LASTEN PER PROGRAMMA

FINANCIEEL RESULTAAT PER TAAK



Programma

Begroting 2011

Begrotingswijzigingen

Gewijzigde Jaarbegroting rekening 2011 2011

1

2

3

4

Watersysteembeheer

Netto lasten

Begroting 2011

Gewijzigde begroting 2011

Jaarrekening 2011

-72,5

-72,9

-72,3

Waterveiligheid

16,3

-

-0,1

0,2

-

16,3

15,7

Netto belastingen

66,0

66,0

66,9

Voldoende water

39,4

0,5

-0,6

0,1

-0,1

39,4

40,5

Financieel resultaat

-6,5

-6,9

-5,4

Schoon water

45,8

-0,5

-0,4

0,5

-0,3

45,2

44,0

Onttrekking bestemmingsreserves

4,8

4,8

4,0

Organisatie

18,4

-

1,1

-0,8

-

18,6

18,2

Totaal resultaat

-1,7

-2,1

-1,4

119,9

-

-

-

-0,4

119,5

118,4


Jaarrekening 2011

Totaal

(bedragen x € 1 miljoen) 1 2 3 4

Invoering nieuw bedrijfsmodel (1e bestuursrapportage, AB 12 juli 2011) Diverse budgetmutaties zoals verlaging dividend en verlaging afschrijvingslasten (1e bestuursrapportage, AB 12 juli 2011) Overboeking budgetten nieuw beleid (voorstel nieuw beleid, AB 12 juli 2011) Verlaging budgetten watertoetsen en onderhoud transportstelsel (financiële voortgangsrapportage t/m sept 2011, AB 20 december 2011)

NETTO LASTEN PER TAAK

Zuiveringsbeheer

Begroting 2011

Netto lasten

-47,4

-46,6

-46,1

Netto belastingen

44,9

44,9

45,7

Financieel resultaat

-2,5

-1,7

-0,4

0,0

0,0

0,0

-2,5

-1,7

-0,4

Onttrekking bestemmingsreserves


Totaal resultaat Programma

Begroting 2011


Jaarrekening 2011

NETTO KREDIETPORTEFEUILLE INVESTERINGSWERKEN

Watersysteembeheer

72,5

72,9

72,3

Zuiveringsbeheer

47,4

46,6

46,1

119,9

119,5

118,4

Totaal

(bedragen x € 1 mln.) Zuiveringsbeheer


Jaarrekening 2011

Omvang per 01/01/11

82,8

85,5

Verstrekkingen in 2011

46,0

38,3

Saldo bij- en aframingen

VOORTGANG VAN DE bELEIDSMAATREGELEN

Afgeronde projecten

-4,2 -37,3

Vervallen kredieten

22%

1%

Omvang per 01/01/12

12%

-30,4 -0,2

91,5

89,0

65%

Behalen doestellingen op schema Behalen doelstellingen behoeft extra aandacht Doelstellingen wordt niet volgens begroting gerealiseerd Doestelling is gewijzigd in samenspraak met bestuur of vanuit andere overheid

9

10

InleIdIng U leest de jaarrapportage 2011 van Wetterskip Fryslân. Met deze jaarrapportage legt het waterschap verantwoording af over het gevoerde beleid. De jaarrapportage is net zoals de begroting 2011 opgebouwd rond de drie belangrijkste inhoudelijke programma’s van het waterschap. Deze drie programma’s zijn Waterveiligheid, Voldoende water en Schoon water. Naast deze primaire programma’s is ook het programma Organisatie opgenomen. Hieronder worden vooral de activiteiten verantwoord die te maken hebben met de bedrijfsvoering van Wetterskip Fryslân.

De inhoudelijke verantwoording van de drie programma’s vindt plaats aan de hand van de maatregelen die in de begroting 2011 zijn vastgesteld. Deze maatregelen zijn afkomstig uit het Meerjarenperspectief 2011-2015. In de begroting 2011 is per maatregel beschreven wat de doelstelling en het beoogde effect van de maatregel is. In deze jaarrapportage wordt aan de hand van de behaalde resultaten in 2011 beoordeeld of de beoogde prestatie gehaald is. Daarnaast wordt er per programma gerapporteerd over de realisatie van de speerpunten uit het Bestuursakkoord. In dit Bestuursakkoord zijn de belangrijkste elementen opgenomen die in de bestuursperiode 2009-2012 extra aandacht zullen krijgen. In de jaarrekening 2011 is het verslag over de financiële gang van zaken in het verslagjaar opgenomen. Wetterskip Fryslân kent twee wettelijke taken: watersysteembeheer en zuiveringsbeheer. Alle kosten die in de jaarrekening verantwoord zijn worden via een interne kostenverdeling toegerekend aan deze twee taken. De kosten die op deze manier zijn toegerekend aan de twee taken moeten worden gedekt door de geheven belastingen. Een eventueel resterend saldo wordt verrekend met de algemene reserves van de twee taken.

LEESWIjZER In hoofdstuk 1 van deze jaarrapportage vindt u het jaarverslag over het jaar 2011. In hoofdstuk 2 wordt de voortgang van de maatregelen die in de begroting zijn opgenomen beschreven. Deze maatregelen zijn allemaal gerelateerd aan de vier programma’s van het waterschap. De maatregelen zijn allemaal voorzien van een kleur die de voortgang aangeeft. De kleuren hebben de volgende betekenis: Groen: Behalen doelstelling op schema Geel: Behalen doelstelling behoeft extra aandacht Rood: Doelstelling wordt niet volgens begroting gerealiseerd Blauw: Doelstelling is gewijzigd in samenspraak met bestuur of vanuit andere overheid Hoofdstuk 3 is opgebouwd uit een aantal verplichte paragrafen. In deze paragrafen komen ondermeer de reserves en voorzieningen aan de orde. De financiering van het waterschap wordt nader toegelicht, mede in relatie tot de wettelijke regels die hiervoor zijn vastgelegd. Tenslotte is de jaarrekening opgenomen. De jaarrekening bestaat uit de balans en de bijbehorende toelichting. De resultaten over het jaar 2011 zijn op een aantal manieren weergegeven. Naar kosten- en opbrengstsoorten, naar programma’s en naar kostendragers. De kostendragers zijn de twee wettelijke taken van het waterschap: Watersysteembeheer en Zuiveringsbeheer. In de gewijzigde begrotingscijfers zijn de 4 wijzigingen naar aanleiding van de twee bestuursrapportages en de financiële rapportage tot en met september 2011 weergegeven. Tenslotte is het voorstel voor de resultaatbestemming en de controleverklaring van de onafhankelijke accountant opgenomen

11

12

1 samenvattIng Water, in al zijn facetten, blijft de basis van het werk van Wetterskip Fryslân. Maar het takenpakket wordt groter en complexer. Voor Wetterskip Fryslân betekent dat anticiperen en reageren op het groeiende pakket. Onder het motto ‘Wetter jout de romte kwaliteit’ (water geeft de ruimte kwaliteit) is Wetterskip Fryslân beheerder van het water in Fryslân en het Groninger Westerkwartier. Vanuit onze maatschappelijke verantwoordelijkheid werken wij aan creatieve, duurzame en innovatieve oplossingen voor de samenleving.

In 2011 heeft Wetterskip Fryslân bij haar werk op het gebied van waterveiligheid, voldoende water en schoon water extra ingezet op samenwerking met maatschappelijke partners en bedrijfsleven. Binnen de waterketen werkt Wetterskip Fryslân samen volgens het Fries Bestuursakkoord Waterketen met de Friese gemeenten, provincie en Vitens op basis van het gezamenlijk opgestelde uitvoeringsprogramma. Wetterskip Fryslân participeert met het werk aan primaire keringen in landelijk en noordelijk verband actief in het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). De mogelijkheden tot samenwerking met provincie en gemeenten en andere partners op bijvoorbeeld het gebied van belastingheffing, laboratoria, gegevensbeheer en projectenorganisatie zijn onderzocht. ONZE MISSIE De missie in het bestuursprogramma van Wetterskip Fryslân luidt als volgt. Wetterskip Fryslân: • is de regionale waterautoriteit voor Fryslân en het Groninger Westerkwartier; • verzorgt het integraal beheer, kwantitatief en kwalitatief, van de watersystemen, waterkeringen en waterzuiveringen; • doet dat milieubewust, klantgericht en tegen zo laag mogelijke kosten; • zorgt daarmee voor een veilig Fryslân en Westerkwartier in de zin van het voorkomen van overstromingen en wateroverlast; • draagt bij aan een duurzaam leefmilieu waarin goed gewoond, gewerkt en gerecreëerd kan worden en de kwaliteiten van natuur en landschap gediend worden; • dit wordt gedaan in interactie met publieke en private partners.

HOOGWATERbESCHERMINGSPROGRAMMA Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) is een belangrijk onderdeel van het programma Waterveiligheid. Dit programma omvat twaalf dijkverbeteringsprojecten voor een totaal investeringsbedrag van 117 miljoen. Deze projecten worden uiterlijk in 2015 afgerond, met uitzondering van Ameland dat later wordt opgeleverd. In 2011 moest het waterschap voor het eerst bijdragen aan het landelijke HWBP. In de jaarrekening is hiervoor een bedrag van € 2,9 miljoen verwerkt. PRIMAIRE WATERKERINGEN De dijken en sluizen maken deel uit van de primaire waterkeringen die Fryslân beschermen tegen overstromingen. Wij beheren en onderhouden deze keringen en inspecteren ze jaarlijks. In 2011 was er twee keer extra dijktoezicht als gevolg van hoogwater op de Waddenzee. HERSTELPROGRAMMA OEVERS EN KADEN In 2011 is opnieuw een deel van het Herstelprogramma oevers en kaden uitgevoerd. Het gaat om ruim 48 kilometer boezemkaden en oevers. De doelstelling is om alle kaden in 2029 op de vereiste hoogte te brengen. DELTAPROGRAMMA’S Het nationale Deltaprogramma verkent onder andere de veiligheid, zoetwatervoorziening, nieuwbouw en herstructurering van bebouwd gebied. Voor Wetterskip Fryslân zijn de gebiedsprogramma’s IJsselmeer, Waddengebied en Kust de belangrijkste. In de gebiedsprogramma’s worden de toekomstige veiligheidsopgave en de strategieën om aan de veiligheidsnorm te voldoen uitgewerkt.

Deze missie vindt zijn weerslag in het motto: ‘Wetter jout de romte kwaliteit’. De waterschapsverkiezingen die oorspronkelijk waren gepland in 2012, zullen niet plaatsvinden. Er ligt een wetsvoorstel om voor de waterschapsverkiezingen over te gaan op indirecte verkiezingen. Die zullen dan getrapt plaatsvinden met de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. De huidige bestuursperiode wordt daarmee verlengd. Het wetsvoorstel wordt medio april behandeld in de Tweede Kamer. Vanwege de verlenging van de bestuursperiode wordt het huidige bestuursprogramma geëvalueerd en aangepast.

WATERVEILIGHEID ALGEMEEN Het programma Waterveiligheid richt zich op het versterken en onderhouden van primaire keringen en boezemkaden. Het beheer bestaat uit onderhoudswerk en verbeterprojecten, toezicht en het verlenen van ontheffingen. Ook de muskusrattenbestrijding is een belangrijk onderdeel.

In het gebiedsprogramma Waddengebied wordt gekeken naar de effecten van de golfslag op de dijken van de eilanden en het vasteland. In dit programma Waddengebied wordt ook gekeken naar de effecten van platen en kwelders op de golven in de Waddenzee. Daarnaast wordt gekeken naar de toekomstige stijging van de zeespiegel in de Waddenzee. Voor het programma zoetwater is in de eerste fase een probleemanalyse voor Noord-Nederland uitgevoerd. Provincie, betrokken gemeenten en belanghebbende partijen werken samen aan de regio-uitwerking voor de Friese IJsselmeerkust. Wetterskip Fryslân heeft in april 2011 een rapportage voor de Friese IJsselmeerkust opgeleverd. Samen met de acht betrokken waterschappen langs de IJsselmeerkust zijn de waterhuishoudkundige effecten van een eventuele peilverandering op het IJsselmeer in kaart gebracht. De verkennende rapportages zijn gebruikt om de eerste fase van het zoetwaterprogramma in mei 2011 af te ronden. Eind 2011 is fase twee afgerond. In deze fase is de probleemanalyse voor Noord-Nederland verbeterd en zijn binnen het totale deltaprogramma mogelijke scenario’s ontwikkeld. 13

INNOVATIEF PROjECT ‘ZACHTE ZANDMOTOR’ IjSSELMEERKUST Een hoger waterpeil in het IJsselmeer, waarvoor plannen bestaan, bedreigt de Friese IJsselmeerkust en legt grote druk op de veiligheid van de kust. Om schade door het stijgende peil in de toekomst te beperken, vindt tot 2012 langs de Friese kust een aantal experimenten plaats met een innovatieve en natuurlijke aanpak. Dit project heet Zachte zandmotor Friese IJsselmeerkust en is een samenwerking van It Fryske Gea, EcoShape, Wetterskip Fryslân en Provincie Fryslân. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is medefinancier. Het project ‘Zachte zandmotor’ is een onderzoek naar het meegroeien van de buitendijkse natuurgebieden en oevers in het IJsselmeer. In het onderzoek wordt op drie locaties onder water extra zand aangebracht. Ook worden aan de kust invangconstructies (een palenrij net onder de waterlijn) gebouwd om de zogenaamde zandmotor op gang te brengen. Wind en water moeten verder het werk doen. Tot eind 2012 onderzoeken we het gedrag van het zand. MUSKUSRATTENbESTRIjDING Vanggebied Sinds 1 januari 2011 verricht Wetterskip Fryslân ook in het Groningse Wester kwartier de muskusrattenbestrijding. De vanggebieden in het Lauwersmeer die binnen de beheergrens van het waterschap Noorderzijlvest vallen, worden sinds die datum door Noorderzijlvest opgepakt. Aantal vangsten In het MP 2011-2015 is de doelstelling opgenomen om het aantal vangsten in 2011 te laten dalen tot 0,28 vangsten per uur (v/u) (dit komt overeen met ca. 18.000 vangsten). Het werkelijke aantal vangsten lag in 2011 op ca. 11.900, dit komt overeen met iets meer dan 0,20 v/u. Deze prestatie is gerealiseerd door het optimaal inzetten van medewerkers, het maken van een goede planning en het focussen op de gebieden met veel muskusratten. Er zijn nog wel elf vanggebieden, waarin het aantal vangsten per uur hoger ligt dan 0,25 v/u. Dit zijn voornamelijk natuurgebieden. Die liggen voor een belangrijk deel in het zuiden van de provincie. In 2011 is de bestrijding in die gebieden geïntensiveerd ten koste van de gebieden die lage vangcijfers lieten zien. Vergelijking met andere provincies De meeste provincies hebben een aanzienlijk hoger percentage vangsten per uur. De druk aan de zuiden oostgrens van de provincie is erg groot. Vooral in Groningen worden veel muskusratten gesignaleerd en gevangen. Het is daarom van belang dat er in Fryslân voldoende alert geanticipeerd wordt op het opveren van de populatie door instroom uit andere provincies. In het gedeelte Westerkwartier wordt hierop geanticipeerd door langs de grens extra vangmateriaal in te zetten. Herijking van de bestrijdingsmethodiek en –organisatie Het blijkt dat de traditionele vangstmethode met veel passieve (verdrinkingskooien) en weinig actieve vangmiddelen (klemmen) herijkt moet worden. Met het beter onder controle krijgen van de muskusrattenpopulatie moet er jaarrond bestreden worden met intensieve toepassing van klemmen. Dit is tevens bij andere bestrijdingsorganisaties met vergelijkbare vangsten te constateren. In alle vanggebieden met meer dan 0,25 vangsten per uur, is minstens eenmaal per jaar het gebied vlakdekkend afgespeurd.

14

Veldproef. Wetterskip Fryslân heeft in samenwerking met Waterschap Rivierenland een veldproef uitgevoerd met seizoensgebonden bestrijding van de muskusratten. In de proef vond intensievere bestrijding plaats in de winter en het vroege voorjaar in drie proefgebieden. In de zomer werden minder uren gemaakt. De hele studie duurde van week 3 tot week 44 in 2011. Het doel was te onderzoeken of met deze vorm van bestrijden er 10% efficiënter gewerkt kon worden. Uit de evaluatie bleek dat dit niet het geval was. De efficiencywinst was op generlei wijze haalbaar. De proef is daarom gestaakt. Efficiency In november 2010 is door het algemeen bestuur de businesscase muskusrattenbestrijding vastgesteld. In de businesscase wordt geconcludeerd dat de huidige kosten per kilometer watergang in Fryslân relatief laag zijn (Fryslân € 121 en provincies met vergelijkbare omstandigheden gemiddeld € 141). Ook blijkt de bestrijding in Fryslân effectief. In vergelijking met andere provincies is de populatie muskusratten aanzienlijk gedaald. De bestrijdingsstrategie is in 2011 gecontinueerd. Dit betekent een vlakdekkende jaarronde bestrijding en een transitie van een passieve (vangkooien e.d.) naar een actieve bestrijding (met klemmen), waarbij de quads maximaal worden toegepast en waarbij met een flexibele inzet van personeel wordt gewerkt. Omdat de vangsten een dalende trend lieten zien, is medio 2011 besloten om het aantal ingehuurde medewerkers te beperken. Financiën De begroting en de realisatie over het jaar 2011 zijn hieronder weergegeven. 2011 Kosten

begroting € 3.993.000

Realisatie € 3.712.000

Verschil € 281.000 Voordelig

De kosten voor de muskusrattenbestrijding zijn in 2011 lager uitgevallen doordat er minder gebruik gemaakt is van externen. Dit heeft geleid tot lagere inhuurkosten. Door de beperkte inhuur van derden zijn de kosten van voertuigen ook gedaald.

VOLDOENDE WATER ALGEMEEN Met het programma Voldoende water werkt Wetterskip Fryslân aan een robuust watersysteem dat de effecten van toekomstige klimaatveranderingen en bodemdaling kan opvangen. Dit programma richt zich op aanleg, beheer en onderhoud van zee- en poldergemalen, stuwen, inlaten, peilgebieden, hoofdwatergangen en spuisluizen. WATERGEbIEDSPLANNEN Het opstellen van watergebiedsplannen is een belangrijk onderdeel van het programma Voldoende water. Wetterskip Fryslân heeft het project Gewenst peilbeheer in overeenstemming met het Waterbeheerplan 20102015 verder ontwikkeld tot watergebiedsplannen. In 19 watergebiedsplannen wordt heel Fryslân en het Groninger Westerkwartier doorgelicht. Wetterskip Frysân stelt niet alleen het gewenste peilbeheer vast, maar onderzoekt ook de extreem natte en droge situaties, werkt de KRWmaatregelen uit en lost knelpunten in het waterbeheer op. Een watergebiedsplan wordt in samenspraak met het gebied uitgewerkt.

GEMAAL LAUWERSOOG

bAGGERbELEIDSPLAN

Voor de realisatie van gemaal Lauwersoog is een businesscase gestart. De businesscase ondersteunt het bestuur om een overwogen keuze te maken over de (neven)doelstellingen, risico’s, omvang en bron van financiering en het realisatieproces. De businesscase bestaat uit 3 fasen. In 2011 is fase 2 aan het algemeen bestuur gepresenteerd. In deze fase zijn de 3 mogelijke varianten geanalyseerd en beschreven.

In 2011 heeft het waterschap het baggerbeleidsplan geëvalueerd. In de evaluatie zijn de voortgang, kosten en effecten van het baggeren beschreven. Op basis van de evaluatie heeft het algemeen bestuur besloten het baggeren conform het baggerbeleidsplan voort te zetten tot en met 2015.

bELEIDSONTWIKKELINGEN VEENWEIDEGEbIED De verkenningen van de waterhuishoudkundige situatie veengebieden 2050 en 2100 en nadere beleidsvorming voor deelaspecten zijn afgerond. Deze verkenningen zijn belangrijk voor de visievorming op de toekomst van het veenweidegebied. Wetterskip Fryslân heeft een afspraak met de provincie gemaakt over de aanpak van het formuleren van een langetermijnvisie van de veenweidegebieden. Het waterschap heeft Gedeputeerde Staten in oktober 2011 een advies gestuurd over de startnotitie. Hierin wordt de eigen rol van Wetterskip Fryslân beschreven in de totstandkoming van de langetermijnvisie. Verder is de rapportage hogere zomerpeilen vastgesteld. OVERDRACHT WATERbEHEER bEbOUWD GEbIED In 2011 is het beleid voor de overdracht van het stedelijke waterbeheer van gemeenten naar waterschap aangepast. De overdracht van het waterbeheer in dorpen en steden is en wordt vastgelegd in overdrachtsovereenkomsten. Wetterskip Fryslân heeft in 2011 met tien gemeenten procesafspraken gemaakt over de overdracht. GRONDWATERbELEID Wetterskip Fryslân heeft de ontwerpnota Grondwaterbeleid opgesteld en ter inzage gelegd. De nota maakt duidelijk hoe wij het grondwaterbeheer vormgeven. Het beheer hebben we in 2010 overgenomen van de Provincie Fryslân.

bEHEREN WATERPEIL EN GRONDWATERSTAND Het voorjaar van 2011 was het droogste sinds het KNMI de meteogegevens registreert. Deze droge periode werd gevolgd door de natste zomer in de afgelopen 100 jaar. Drie weken eerder dan normaal begon het waterschap met het inlaten van IJsselmeerwater. Medio april zijn hogere waterstanden (ca. 5 cm) van de Friese boezem aangehouden. Door de hogere waterstand op de Friese boezem nam de inlaatcapaciteit naar de poldersystemen toe. Hierdoor kon door de rayonbeheerders voldoende water worden ingelaten ter compensatie van de droogte. In gebieden zonder wateraanvoer zijn sloten drooggevallen, omdat in lange tijd geen neerslag viel. Ook werd eerder begonnen met het zomeronderhoud om de wateraanvoer te borgen. DROOGTE-INSPECTIE In de laatste week van mei liep het neerslagtekort op tot boven de 150 mm. Daarom is Wetterskip Fryslân met de inspectie van de veenkaden gestart. Op drie locaties met sterke scheurvorming werden tijdig noodreparaties uitgevoerd. HOOGLANDGEMAAL Staatssecretaris Atsma van het ministerie van Infrastructuur en Milieu gaf op 26 mei het startsein voor de ingebruikname van het volledig gereviseerde J.L. Hooglandgemaal in Stavoren. De capaciteit is met 20% verhoogd. Hiermee is het Hooglandgemaal, één van de grootste Europese boezemgemalen, klaar voor de toekomst.

15

bEHEER, ONDERHOUD EN VERVANGING Wetterskip Fryslân heeft in 2011 de staat van het onderhoud van het watersysteem in kaart gebracht. Er zijn diverse knelpunten geconstateerd die waar nodig en mogelijk meteen zijn opgelost. Met meerjarige onderhoudsplannen gaan we de komende jaren werken aan een duurzaam beheer van het watersysteem in ons beheergebied. Voor de hoofdwatergangen van het waterschap zijn er beheer- en onderhoudsplannen afgerond. Het beheer en onderhoud wordt uitgevoerd volgens de Flora- en Faunawet. De planning en aansturing van de werkzaamheden zijn verbeterd. We werken aan een meerjarenonderhoudsplan. We hebben daarnaast nog 40 stuwen en 9 gemalen vervangen en/of gerenoveerd. In 2011 is in totaal 218 kilometer watergang gebaggerd. LEGGER KUNSTWERKEN In 2011 is gestart met het ter inzage leggen van de legger voor het onderdeel kunstwerken. Dit onderdeel van de legger wordt gefaseerd in vier gebieden ter inzage gelegd. Gebied Noordwest lag ter inzage van 8 november t/m 19 december 2011. De legger voor gebied Noordwest wordt vastgesteld in april 2012. De andere drie gebieden worden in 2012 ter inzage gelegd en vastgesteld.

SCHOON WATER

Professor Wubbo Ockels opent op 1 april 2011 de Demosite op de rioolwaterzuivering Leeuwarden.

ALGEMEEN Met het programma Schoon water streeft Wetterskip Fryslân naar een optimale waterkwaliteit. Hierbij is niet alleen de chemische kwaliteit (aanwezigheid van verontreinigende stoffen) belangrijk, maar ook de ecologische kwaliteit. Een goede ecologische kwaliteit betekent dat er goede leef-, voortplantings- en trekmogelijkheden zijn voor de waterflora en -fauna in het beheergebied. Voor het bereiken van een goede waterkwaliteit nemen wij maatregelen in het watersysteem en in de waterketen. In het watersysteem gaat het bijvoorbeeld om het tegengaan van emissies naar het oppervlaktewater en het nemen van inrichtingsmaatregelen zoals natuurvriendelijke oevers. Binnen de waterketen geven wij invulling aan onze zuiveringstaak. bELEID WATERKWALITEIT Wetterskip Fryslân investeert in het watersysteem voor de verbetering van de waterkwaliteit. Bijvoorbeeld in de vorm van het realiseren van vispassages en natuurvriendelijke oevers. In 2011 is de beleidsnota Ecologie en Vis opgesteld en ter inzage gelegd. Hierin zijn beleidsregels opgenomen voor de beoordeling van effecten van inrichtingsmaatregelen en lozingen. UITVOERING KRW-MAATREGELEN Het waterschap werkte in 2011 aan de realisatie van de KRW-maatregelen (Kaderrichtlijn Water). De stand van uitvoering is gerapporteerd aan het bestuur. De voortgang wordt in 2012 gebundeld door het Rijk en gerapporteerd aan de EU. De realisatie van KRW-maatregelen in de boezem en in de Kleine en Groote Wielen wordt conform afspraken, budget en kostenverdelingen gerealiseerd. De inrichting van natuurvriendelijke oevers is gestart. De uitvoering van een deel van de beekdalprojecten, voor zover gekoppeld aan landinrichtingsprojecten is ernstig vertraagd. Dit geldt eveneens voor maatregelen die gekoppeld zijn aan uitbreiding van de berging in deelsystemen.

16

effectieve wijze baggerspecie zoveel mogelijk nuttig gebruiken. Hierbij wordt rekening gehouden met de kwaliteit van de bagger en de functie van het ontvangende oppervlaktewater. ZWEMWATER In Fryslân zijn 31 officiële zwemlocaties. Het water van deze locaties wordt door het waterschap bemonsterd volgens de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn. Voor alle locaties zijn zwemwaterprofielen vastgesteld. Hierin zijn maatregelen genomen voor het verbeteren van de zwemlocatie. Dit zijn voor een groot deel watersysteemmaatregelen. De maatregelen zijn in 2011 geprogrammeerd. Vanaf 2012 worden deze planmatig uitgevoerd. OPVANG bLUSWATER Eén van onze brede maatschappelijke taken op het gebied van schoon water is voor een groot publiek zichtbaar geweest tijdens de brand bij snoepfabriek Astra Faam in Harlingen op 5 september. Wetterskip Fryslân heeft toen het bluswater van de brand opgevangen en veilig afgevoerd. Bovendien is het verontreinigde schoonmaakwater van het terrein door het waterschap apart afgevoerd, om te voorkomen dat het in het oppervlaktewater terechtkwam. Hiermee is mogelijke schade voor mens en milieu voorkomen. ONTWIKKELINGEN ZUIVERINGSbEHEER Wetterskip Fryslân verzorgt de aanleg, het beheer en onderhoud van rioolwaterzuiveringsinstallaties, persleidingen, persgemalen en slibontwateringsinstallaties. In 2011 is er een Taskforce gestart met als opdracht om een Integraal Zuiveringsplan op te leveren. In dit plan staan de uitgangspunten en de langetermijnvisie voor het beheren en investeren in de waterketen. Asset management maakt hier onderdeel van uit.

bELEID bAGGERSPECIE

ONDERZOEK SLIbVERWERKING

In 2011 heeft Wetterskip Fryslân beleid opgesteld voor het verspreiden van baggerspecie in oppervlaktewater. Met dit beleid kunnen we op kosten-

Het zuiveringsslib van de zuiveringsinstallaties wordt in de filterpers in Heerenveen ontwaterd en daarna verwerkt door een externe verwerker.

Op 31 december 2014 loopt het contract met de huidige verwerker af. Voor de verwerking van het slib vanaf 2015 zijn er diverse keuzes mogelijk waarbij (eigen) investeringen, samenwerking en ontwikkelingen in de slibmarkt een rol spelen. Het is van belang dat Wetterskip Fryslân vooraf over een heldere strategie beschikt. In 2011 is gestart met een brede oriëntatie op verwerkingsmogelijkheden van zuiveringsslib. Gezocht wordt naar de meest efficiënte en duurzame oplossing voor het verwerken van de ‘bouwstof’ zuiveringsslib. SAMENWERKING WATERKETEN Het Fries Bestuursakkoord Waterketen bevordert de waterketen samenwerking in Fryslân. In 2011 is het Fries Feiten Onderzoek opgesteld. In het landelijke ‘Bestuursakkoord Water’ wordt een doelmatigheidswinst van 450 miljoen euro in de waterketen nagestreefd, waarvan 380 miljoen bij waterschappen en gemeenten en 70 miljoen bij drinkwaterbedrijven. Hiervan zou Fryslân, omgerekend naar inwonertal, ongeveer 18 miljoen voor haar rekening moeten nemen. Het resultaat van het Fries Feiten Onderzoek is, dat tot 2020 ruim 12 miljoen kan worden bezuinigd en de overige 6 miljoen daarna. De grootste besparingen zitten in het rioolbeheer van de gemeenten. Het realiseren van deze besparingen vraagt om een gestructureerde samenwerking in 2012 en volgende jaren. DECENTRALE SANITATIE SNEEK In 2011 had Wetterskip Fryslân samen met enkele partners een wereldprimeur. In Sneek werd het nieuwe decentrale waterzuiveringssysteem ‘Waterschoon’ gepresenteerd. Ruim 200 woningen in een nieuw te bouwen woonwijk in Sneek gaan zelf energie opwekken uit afvalwater. Medicijnresten worden verwijderd en meststoffen teruggewonnen voor hergebruik. Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje Willem Alexander heeft op 18 november dit duurzame en innovatieve systeem geopend met aansluitend een landelijk symposium over waterzuivering.

ORGANISATIE ALGEMEEN De per 1 januari 2011 ingezette organisatieontwikkeling is in volle gang. Wetterskip Fryslân ontwikkelt zich de komende jaren tot een procesgerichte organisatie. Daarbij gaat het om het verbeteren van de efficiency en de kwaliteit en het vergroten van het werkplezier. Op 1 januari 2011 zijn we gestart met een nieuwe structuur volgens het in 2010 vastgestelde Bedrijfsmodel. De structuur richt zich op versterking van de samenwerking in de organisatie. In september is, na vaststelling van het programmaplan door het algemeen bestuur en een periode van voorbereiding, de organisatieontwikkeling van start gegaan.

RECHTMATIGHEID Rechtmatigheid houdt in dat voldaan moet worden aan in- en externe wet- en regelgeving. In 2011 zijn weer veel noodzakelijke Europese aanbestedingsprocedures afgerond. Het inkoopbeleid is inmiddels verankerd in de organisatie waarmee ook de rechtmatigheid is geborgd en Wetterskip Fryslan voldoet aan de criteria op dit punt. EDUCATIE De opening van het bezoekerscentrum bij het ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer en het ontwikkelen van educatiebeleid waren voor Wetterskip Fryslân in 2011 belangrijke speerpunten. Op 4 oktober, precies 90 jaar nadat koningin Wilhelmina het ir. D.F. Woudagemaal in gebruik nam, opende H.K.H. Prinses Margriet der Nederlanden dit nieuwe bezoekerscentrum. Het centrum informeert bezoekers over het waterbeheer in ons beheergebied o.a. met een 3D-film over de werking van het gemaal. Speciale animaties zorgen voor een magistrale beleving van stoom, water en architectuur voor jong en oud. Kinderen van basisscholen kunnen in het bezoekerscentrum een educatieve speurtocht doen. Wetterskip Fryslân wil graag dat alle basisschoolkinderen in Fryslân tenminste één keer een bezoek brengen aan het Woudagemaal. Zo leren ze hoe belangrijk het waterschapswerk is. In 2011 is het educatiebeleidsplan opgesteld. Dit beleid is een eerste bouwsteen in de arbeidsmarktcommunicatie van Wetterskip Fryslân. Het educatiebeleidsplan 2012-2017 is in april 2012 vastgesteld. INNOVATIE EN NIEUW bELEID Innovatie en duurzaamheid zijn speerpunten van het bestuursprogramma. In de begroting 2011 is een post van € 1 miljoen opgenomen voor nieuw beleid en innovatie. Het bestuur heeft in 2011 ingestemd met het uitvoeren van zestien innovatieprojecten. De belangrijkste thema’s zijn het verminderen van de kosten van slibverwerking door het terugwinnen van energie, het verbeteren van de kwaliteit van het effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties en het ontwikkelen van snelle en effectieve methoden voor het opsporen van waterverontreiniging en illegale dempingen. In 2011 is een aantal beleidsonderwerpen gefinancierd. Zoals het opstellen van beleid voor recreatief medegebruik van waterschapswerken en het deelnemen aan de realisering van de ‘zachte zandmotor’ voor de IJsselmeerkust. Op 1 april heeft professor Wubbo Ockels de Demosite op de rwzi in Leeuwarden officieel geopend. Met de Demosite bevordert Wetterskip Fryslân de ontwikkeling van innovatieve en duurzame waterzuiveringstechnieken. Dit kan uiteindelijk leiden tot kostenbesparing en/of een betere werking van de rwzi’s. INTERNATIONALE PROjECTEN

Het inkoopbeleid heeft ook in 2011 veel aandacht gekregen. Er zijn ca. 20 Europese aanbestedingen geweest waarbij duurzaamheid een belangrijk aandachtspunt was.

Sinds 2005 heeft Wetterskip Fryslân het Waterschap Breede Overberg in Zuid-Afrika ondersteund. Het lokale bestuur en kennis op het gebied van wateren waterzuivering zijn versterkt. In 2011 is dit project afgerond.

Voor Wetterskip Fryslân was het beperken van de tariefsstijging door bezuinigingen en het realiseren van efficiency een beduidend aandachtspunt. In 2011 heeft voor ca. € 3,9 mln. aan structurele ombuigingen plaatsgevonden waarvan € 1,2 mln. op personeelskosten.

In Mozambique werkt Wetterskip Fryslân mee aan de millenniumdoelstelling om meer mensen schoon water te geven en te zorgen voor sanitatie. In 2011 heeft Wetterskip Fryslân de projecten geleid en een bijdrage geleverd aan een aantal adviesmissies. Ook is er gestart met een project voor regionaal stroomgebiedbeheer. Hiervoor is een plan opgesteld en subsidie aangevraagd en toegekend.

DE PROjECTEN In 2011 zijn 56 projecten met een kredietwaarde van € 30,4 miljoen afgerond. Door meevallende aanbestedingen en het ontvangen van meer subsidies zijn de kosten lager uitgevallen dan eerder begroot. Dit is een bedrag van € 6,9 miljoen.

17

18

2 programmaverantwoordIng 2011

2.1

WATERVEILIGHEID

De bescherming van Fryslân tegen zee, IJsselmeer en het Friese boezemwater is een belangrijke waterschapstaak. In het programma Waterveiligheid wordt ruim 4.000 kilometer primaire keringen en boezemkaden beheerd om de veiligheid nu en in de toekomst te waarborgen. Het beheer bestaat uit onderhoudswerk, toezicht houden en het verlenen van ontheffingen. Daarnaast wordt de muskusrattenbestrijding uitgevoerd. Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) is een belangrijk onderdeel van het programma Waterveiligheid. Dit programma omvat twaalf dijkverbeteringsprojecten voor een totaal investeringsbedrag van € 117 miljoen. Deze projecten worden uiterlijk in 2015 afgerond met uitzondering van Ameland dat later wordt voltooid.

Onderwerp

PK 7: Deltaplan

Doelstelling

In de toekomst moeten wij veilig in ons land kunnen werken, wonen en recreëren (landelijke doelstelling Deltaplan op basis van advies van de commissie Veerman).

Maatregel MP

Formuleren van maatregelen voor de toekomstige waterveiligheid en zoetwatervoorziening binnen het Deltaprogramma. Dit gebeurt op een integrale en gebiedsgerichte wijze.

Prestatie 2011

Deelname aan de Deltaverkenningen.

Rapportage

Het Deltaprogramma kent een aantal beleidsverkenningen. Voor Wetterskip Fryslân zijn de belangrijkste: de generieke verkenningen zoetwatervoorziening en veiligheidsnormen, en de gebiedsprogramma’s IJsselmeer en Waddenzee. Een toelichting staat bij de voortgang bestuursprogramma (zie paragraaf 2.1.4).

Onderwerp

PK 8: Overdracht zandige kust Waddeneilanden

Doelstelling

Overname, onder voorwaarden, van het beheer en onderhoud van de primaire waterkeringen op de vier Friese Waddeneilanden.

Maatregel MP

Wetterskip Fryslân neemt het primaire waterkeringbeheer op de Friese Waddeneilanden over van het Rijk.

Prestatie 2011

Na verzoek van het Rijk tot overname, start Wetterskip Fryslân de voorbereiding.

Rapportage

Eerst wordt de ligging van de primaire waterkering op een eiland in de legger vastgesteld. Daarna wordt per eiland een planning gemaakt van de overdracht. Rijkswaterstaat en Wetterskip Fryslân stellen samen de overdrachtsovereenkomst op. Voor Ameland is de overdracht voor 2012 gepland. Voor de kop van de Afsluitdijk wordt in 2012 de overdracht geregeld van de primaire waterkering die deel uitmaakt van de dijkring om het vaste land van Fryslân. Voor Terschelling en Vlieland is de ligging van de kering nog niet duidelijk.

Het herstelprogramma oevers en kaden wordt over meer jaren uitgespreid dan in eerste instantie is afgesproken. De regionale boezemwaterkeringen worden tot en met 2029 op de vereiste hoogte gebracht en zijn opgenomen in een beheer- en onderhoudscyclus. 2.1.1

VOORUITGANG bELEIDSUITVOERING PRIMAIRE KERINGEN

Onderwerp

PK 3: Veiligheidstoetsing IV

Doelstelling

De primaire waterkeringen (incl. categorie C) toetsen aan de wettelijke veiligheidsnorm.

Maatregel MP

De vierde toetsingsronde wordt in 2011 gestart en afgerond in 2016.

Prestatie 2011

Starten met de voorbereiding van de vierde toetsingsronde.

Rapportage

In het bestuursakkoord Water staat dat de toetsing van eens in de zes jaar, naar eens in de twaalf jaar zal gaan. Hierbij worden de primaire waterkeringen die het oordeel ‘Nader onderzoek’ hebben gekregen, voorzien van een oordeel (voldoet of voldoet niet) in de verlengde derde toetsing. Wetterskip Fryslân wacht met uitvoering van de 4e toetsingsronde totdat het ministerie van I&A de definitieve criteria bekend heeft gemaakt. In de begroting 2012 is de maatregel conform gewijzigd.

Voortgang

Voortgang

Voortgang

19

20

Onderwerp

PK 10: Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWbP)

Onderwerp

PK 15: Legger primaire waterkeringen

Doelstelling

Het bieden van veiligheid aan allen die wonen, werken en recreëren in het beheergebied op basis van de veiligheidsnormen uit de Waterwet.

Doelstelling

Het beschikken over een vastgestelde legger voor de primaire waterkeringen.

Maatregel MP

Voorbereiding en uitvoering van de dijkverbeteringen aan de primaire waterkeringen (ca. 36 km) en aan kunstwerken (5 stuks) die in de tweede veiligheidstoetsing ‘onvoldoende’ scoorden.

Maatregel MP

Het opstellen van de legger voor de primaire waterkeringen, inclusief reserveringszones.

Prestatie 2011

De legger voor de primaire waterkeringen is in procedure gebracht.

Prestatie 2011

De planvorming van lopende HWBP-projecten wordt doorgezet; 0,4 kilometer havendam in Lemmer is verbeterd. De voorziene werken in de nazorgtermijn van het project Terschelling zijn uitgevoerd. Evenals de administratieve en financiële afronding ervan. De MER-procedure Ameland is doorlopen en het dijkversterkingplan wordt in procedure gebracht. De verbetering van de Johan Friso-sluis te Stavoren wordt in 2011 in uitvoering genomen.

Rapportage

De Unie van Waterschappen komt binnen afzienbare tijd met drie nieuwe modellen voor de legger, de Keur en de Algemene regels. Het dagelijks bestuur heeft in december 2011 besloten dat het efficiënter is om bij de leggerwijziging aan te sluiten bij deze nieuwe modellen. De terinzagelegging heeft daarom niet in 2011 plaatsgevonden, maar zal medio 2012 van start gaan. De bestuurlijke vaststelling van de legger in 2012 komt daarmee niet in gevaar.

Rapportage

Het HWBP(2) heeft de status ‘ Groot Project‘. Dit betekent dat de Tweede Kamer specifieke informatie opvraagt. De maatregelen voor het programma in Fryslân liggen op schema.

Onderwerp

PK 16: Legger primaire waterkeringen categorie C

Onderwerp

PK 12: Overige dijkverbeteringwerken

Doelstelling

Het beschikken over een vastgestelde legger voor de primaire waterkeringen categorie C.

Doelstelling

Het bieden van veiligheid aan allen die wonen, werken en recreëren in het beheergebied op basis van de Waterwet.

Maatregel MP

Het opstellen van de legger voor de primaire waterkeringen categorie C.

Maatregel MP

Uitvoeren van het dijkverbeteringproject Harlingen-Zuid.

Prestatie 2011

De legger voor de primaire waterkeringen categorie C is in procedure gebracht.

Prestatie 2011

De voorziene werken in de nazorgtermijn van het project, en de administratieve en financiële afronding ervan, worden uitgevoerd.

Rapportage

Rapportage

De laatste werkzaamheden zijn uitgevoerd en de administratieve afwikkeling met Rijkswaterstaat is afgerond.


Onderwerp

PK 13: Pilot distelbestrijding

Doelstelling

Minder gebruik van bestrijdingsmiddelen op de primaire waterkeringen.

Onderwerp

PK 17: Legger Lauwersmeerdijk

Maatregel MP

Het uitvoeren van een pilot met handmatige distelbestrijding.

Doelstelling

Het beschikken over een vastgestelde legger voor de Lauwersmeerdijk.

Prestatie 2011

De pilot distelbestrijding is geëvalueerd.

Maatregel MP

Het opstellen van de legger voor de Lauwersmeerdijk.

Rapportage

In 2011 zijn op vier momenten distels verwijderd. Daarmee zijn de werkzaamheden in dit jaar afgesloten. Eind 2011 is de evaluatie besproken met betrokkenen. De rapportage is in het eerste kwartaal van 2012 opgesteld en in maart 2012 aangeboden aan het bestuur. Vervolgens wordt besloten over continuering van de proef.

Prestatie 2011

De legger voor de Lauwersmeerdijk is in procedure gebracht.

Rapportage


Voortgang

Voortgang

Voortgang

Voortgang

Voortgang Voortgang

Onderwerp

PK 18: Actualiseren beheervisie primaire waterkeringen

Doelstelling

Een actuele beheervisie voor primaire waterkeringen.

Maatregel MP

Het ontwikkelen van een actuele beheervisie voor de primaire waterkeringen (exclusief duinwaterkeringen).

Prestatie 2011

Een vastgestelde beheervisie voor de primaire waterkeringen (exclusief duinen).

Rapportage

De beheervisie kon in 2011 niet worden opgeleverd omdat deze afhankelijk is van de inzichten vanuit het Rijksonderzoek Veiligheid Nederland in Kaart. Wetterskip Fryslan prioriteit gegeven aan het leveren van capaciteit aan dit onderzoek. Door het inhaken op deze landelijke ontwikkelingen worden de samengevoegde beheervisies waterkeringen niet eind 2011 maar in 2012 afgerond. De actualisatie van de beheervisie primaire waterkeringen is tevens samengevoegd met de actualisatie van de beheervisie regionale waterkeringen.

2.1.2

Voortgang

Onderwerp

OK 2: Kadeschouw

Doelstelling

Een efficiënte jaarlijkse visuele inspectie van de boezemkaden (kadeschouw).

Maatregel MP

Een digitale kadeschouw is in 2013 voor het gehele beheergebied mogelijk.

Prestatie 2011

Een vastgesteld inspectieplan is opgeleverd.

Rapportage

Alle kaden zijn digitaal geschouwd. Alle kaden zijn in het eerste kwartaal van 2011 geschouwd. De verwerking van alle gegevens is gereed en de rapportage van de kadeschouw is naar beide provincies verzonden. Het inspectieplan is opgeleverd. Uit ambtelijk provinciaal overleg is gebleken dat beide provincies het concept inspectieplan positief beoordelen.

Onderwerp

OK 3: Herstelprogramma oevers en kaden

Doelstelling

De regionale boezemwaterkeringen voldoen in 2029 aan de provinciale veiligheidsnormen uit het Waterhuishoudingsplan en de provinciale Waterverordening. De restopgave vanaf 2010 betreft ongeveer 630 km.

Maatregel MP

Het voorbereiden en uitvoeren van het herstelprogramma oevers en kaden.

Prestatie 2011

Herstel van 45 kilometer aan boezemkaden en oevers.

Rapportage

De doelstelling voor 2011 van 45 kilometer verbeterde kade is ruimschoots gehaald. In het gebied Zuidwest is in vier projecten 21 kilometer kade verbeterd. In het gebied Zuidoost is in vier projecten 27 km aan kadeverbetering gerealiseerd.

Onderwerp

OK 4: Legger boezemwaterkeringen

Doelstelling

Het beschikken over een vastgestelde legger boezemwaterkering.

Maatregel MP

Het opstellen van de legger voor de boezemwaterkeringen.

Prestatie 2011

Een conceptlegger voor alle boezemwaterkering is gereed voor inspraak.

Rapportage


VOORTGANG bELEIDSUITVOERING OEVERS EN KADEN

Onderwerp

OK 1: Veiligheidstoets en inspectie

Doelstelling

De regionale boezemkaden voldoen aan de provinciale veiligheidsnormen uit het Waterhuishoudingsplan en de provinciale Waterverordening.

Maatregel MP

In 2013 wordt de veiligheidstoetsing van de risicovolle boezemkaden volgens de Leidraad Toetsen Veiligheid Regionale Waterkeringen afgerond (gemiddeld 1/5 deel per jaar). De minder risicovolle boezemkaden worden geïnspecteerd en getoetst via de eenvoudigere geometrische toetsing.

Voortgang

Prestatie 2011

Onderzoek naar de vereenvoudiging van de veiligheidstoets en uitvoeren van de jaarlijkse inspectie.

Rapportage

Op 28 september 2010 heeft het algemeen bestuur besloten om, op basis van een uitgevoerde pilot, een andere werkwijze te volgen voor de technische veiligheidstoetsing van regionale waterkeringen. In 2010 en 2011 is een beperkt aantal profielen onderzocht, waarmee zoveel mogelijk wordt bijgedragen aan de landelijke kennisontwikkeling. Zodra er meer inhoudelijke duidelijkheid is, worden de benodigde financiële middelen voor 2012 en volgende jaren aangewend. Voor het onderdeel technische toetsingen wordt op basis van het nieuwe addendum van de STOWA (Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer) een bestuursvoorstel voorbereid. Hierin worden ook de kostenraming en de financiering verder uitgewerkt. In aansluiting daarop kunnen de noodzakelijke metingen en berekeningen voor meer proefprofielen worden opgepakt. Met de provincie is de doelstelling afgesproken om in 2013 de veiligheidstoetsing boezemkaden af te ronden. Begin 2012 wordt een nader voorstel hiervoor gedaan.

Voortgang

Voortgang

Voortgang

De visuele toetsing, in de vorm van de inspectie van de regionale waterkeringen, is uitgevoerd.

21

2.1.3

VOORTGANG bELEIDSUITVOERING MUSKUSRATTENbESTRIjDING

Onderwerp

MURA 1: Het stabiliseren van de muskusrattenpopulatie

Doelstelling

Het voorkomen van schade aan waterkeringen door het graven van muskusratten.

Maatregel MP

Het aantal vangsten in 2011 laten dalen tot 0,28 vangsten per uur. Dit is in totaal ca. 18.000 vangsten. Het niveau in 2009 was 0,35 vangsten per uur of wel 24.000 vangsten.

Prestatie 2011

Vangen van minder dan 18.000 muskusratten, ofwel 0,28 vangsten per uur.

Rapportage

In het beheergebied van de muskusratbestrijding wordt de doelstelling behaald. Over de hele provincie wordt iets meer dan 0,20 vangsten per uur gerealiseerd. Dit is een belangrijke stap voorwaarts in de verlaging van het aantal vangsten. In 1994 waren er nog 104.000 vangsten of wel 2,5 vangsten per uur. Hoewel de doelstelling voor het gehele beheergebied behaald wordt, zijn de vangsten in een aantal gebieden nog steeds hoog. In 2011 waren 10 van de 40 gebieden schoon. Het aantal ‘schone’ gebieden is een belangrijke indicator om het opveren te monitoren.

2.1.4

Voortgang

VOORTGANG bESTUURSPROGRAMMA

Met de overgang naar Groot Project zijn enkele wijzigingen doorgevoerd: • De projecten IJsselmeer kleibekleding en IJsselmeer piping zijn samengevoegd tot één project: IJsselmeer kleibekleding en piping. Dit betekent dat Wetterskip Fryslân per 30 juni 2011 geen twaalf maar elf projecten in het HWBP heeft. • Het project IJsselmeer steenbekleding gaat verder als IJsselmeer havendammen en steenbekleding Stavoren. Ameland De MER bevindt zich in een afrondende fase. Om duidelijkheid van Provincie Fryslân te krijgen over de Nb-wet moet het voorkeursalternatief relatief ver uitgewerkt worden, inclusief de uitvoeringsaspecten. Hiervoor loopt een aantal onderzoeken naar: 1. stikstofdepositie; 2. overgangsconstructie breuksteen – inspectieberm; 3. aanvoermogelijkheden en beperkingen van materiaal; 4. bekleding ter hoogte van de Veugelpolle. Eind november 2011 heeft afstemming plaatsgevonden met het programmabureau HWBP. De varianten en het voorkeursalternatief zijn besproken. Het voorkeursalternatief betreft een breuksteenoverlaging van het ondertalud, het licht omhoog brengen van de onderhoudsweg, het aanbrengen van een verborgen bekleding van open steenasfalt en een beperkte kruinverhoging.

Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWbP) De mate van kostenstijging van het landelijke programma was zodanig hoog dat de Tweede Kamer heeft besloten dat het HWBP de status ‘Groot project’ heeft gekregen. Dit betekent dat de Tweede Kamer specifieke informatie wenst over plannen en uitvoering, zodat zij scherper toezicht kan houden op de voortgang. De staatssecretaris heeft de basisrapportage d.d. 30 juni 2011 aangeboden aan de Tweede Kamer. Eind september hebben de waterschappen de aanvulling en actualisatie van de intentieverklaring ondertekend.

In 2011 is gestart met het opstellen van een concept-projectplan. Het jaar 2012 wordt gebruikt voor de projectplanprocedure. Volgens de planning start de uitvoering uiterlijk in het tweede kwartaal van 2014.

De tweede kwartaalrapportage is opgesteld (1 oktober - 31 december 2011). Deze rapportage vormt samen met de vorige kwartaalrapportage (tot 30 september 2011) de input voor de eerste voortgangsrapportage aan de Tweede Kamer.

johan Frisosluis De versterking van de Johan Frisosluis is op 4 november 2011 officieel opgeleverd.

Hieronder staat een samenvatting van de rapportage aan het HWBP-bureau. Onderstaande figuur geeft de voortgang van de elf HWBP-projecten weer. In de toelichting worden de afzonderlijke projecten benoemd.

Projecten

2009

1

Ameland

2

Terschelling

3

Johan Frisosluis

4

Waddenzeedijk

5

Riensluis Lemmer

6

Havendam Stavoren/Lemmer

7

Steenbekleding Stavoren

8

IJsselmeer kleibekleding & piping

9

Oude zeesluis Stavoren

2010

2011

2012

2013

Terschelling Het werk is afgerond. De laatste facturen van de aannemer zijn binnen. De financiële eindafrekening met het programmabureau is in 2011 ingediend.

De Johan Frisosluis is onderwerp van een pilot voor financiering door middel van één totaalbedrag. Naar aanleiding van het aanbestedingsresultaat is in juli 2011, conform gemaakte afspraken, een herziening van de beschikking aangevraagd.

2014

2015

2016

2017

10 Inlaat Tacozijl 11 Inlaat Teroelsterkolk Legenda:

22

Verkenning

Planstudie

Realisatie

n.b.: ‘verkenning’ en ‘planstudie’ vallen in HWBPtermen onder de ‘voorbereiding’.

Het ontwerp van de Johan Frisosluis gaat uit van de aanwezigheid van de havendammen. Zolang deze niet zijn versterkt, voldoet de sluis theoretisch nog niet aan de norm. Vanwege deze samenhang vindt de eindafrekening van de Johan Frisosluis plaats wanneer ook de versterking van de havendammen is gerealiseerd. Deze versterking vindt plaats in 2012. Waddenzeedijk Friese kust Vanuit het afstemmingsmoment (29 juni 2011) met het HWBP-bureau stond nog een actie open: het onderzoek naar de effecten van een benadering rekening houdend met risico’s en onzekerheden van de hydraulische randvoorwaarden. Dit is nodig om te voorkomen dat het ontwerp bij volgende toetsingen wordt afgekeurd. Deze toetsingen zullen namelijk worden uitgevoerd met de nieuwe, binnenkort vast te stellen, randvoorwaarden die rekening houden met risico’s en onzekerheden. Dit onderzoek is in 2011 afgerond, zodat er duidelijkheid is over de randvoorwaarden. Het afstemmingsmoment wordt begin 2012 formeel afgesloten. Daarna wordt verder gegaan met het ontwerp, het opstellen van een projectplan en een MER-beoordelingsnotitie.

Havendam Lemmer Het werk is in oktober 2011 opgeleverd. De eindafrekening staat gepland in het tweede kwartaal van 2012. Havendammen en steenbekleding Stavoren Het programmabureau verleent subsidie op basis van een zware steenbekleding. Het waterschap voert in werkelijkheid een lichte steenbekleding uit en de versterking van de havendammen, dit is afgestemd met het programmabureau. Deze uitvoering wordt gefinancierd met de bovengenoemde subsidie aangevuld met het restant van het budget van het project versterking Frisosluis, een bijdrage van de Provincie Fryslan en een eigen bijdrage van Wetterskip Fryslan. Het projectplan is gereed en heeft ter inzage gelegen. Er zijn in die periode geen zienswijzen binnengekomen. Het plan is door GS goedgekeurd op 21 december 2011. De subsidieaanvraag is eind december 2011 bij het programmabureau ingediend.

Riensluis Lemmer Eind 2011 is de projectplanprocedure afgerond met de goedkeuring op 27 oktober 2011 van het projectplan door Gedeputeerde Staten van Provincie Fryslân.

Het HWBP heeft het projectplan beoordeeld en akkoord gegeven. Hiermee weet het HWBP dat de havendammen veilig worden. Dit was een voorwaarde voor het kunnen aanvragen van de subsidie. De uitvoering staat gepland voor 2012.

Ook heeft de gemeente opdracht gegeven voor het mechaniseren van het buitenhoofd van de sluis. Het inbouwen van een vispassage in de sluis (ten behoeve van doelen uit de Kaderrichtlijn Water) gaat definitief door.

Ijsselmeer kleibekleding en piping maatregelen Naar aanleiding van het afstemmingsmoment op 7 september 2011 heeft Wetterskip Fryslân besloten als uitgangspunt een integraal ontwerp te maken. Hiervoor laat het waterschap een quick scan uitvoeren naar de toestand van de bestaande situatie onder ontwerpomstandigheden. Hierbij worden naast de bekleding en de piping nu ook de overige faalmechanismen beschouwd.

De subsidieaanvraag is verstuurd en de beschikking is ontvangen op 1 december 2011. Het uitvoeringskrediet is aangevraagd bij het algemeen bestuur en op 20 december 2011 toegekend. De aanbestedingen worden begin januari 2012 gehouden.

23

Bij de quick scan worden ook de naastliggende dijkvakken, die afgekeurd zijn in de 3e toetsronde, beschouwd. Het resultaat is een integraal oordeel over afgekeurde dijkvakken uit zowel de tweede als de derde toetsronde. Zo wordt geborgd dat voor de verbetering van de twee dijkvakken in het HWBP-2 een oplossing wordt gekozen die goed aansluit op de oplossing die later in het kader van het volgende HWBP voor de aansluitende dijkvakken wordt gekozen. Na oplevering van de conceptrapportages van de quick scan (verwacht eerste kwartaal 2012) volgt een nieuw afstemmingsmoment. Deltaprogramma Het Deltaprogramma kent een aantal generieke verkenningen: veiligheid, zoetwatervoorziening en nieuwbouw en herstructurering van bebouwd gebied. Voor Wetterskip Fryslân zijn de gebiedsprogramma’s IJsselmeer, Waddenzee en Kust de belangrijkste. In de commissievergadering van 24 oktober 2011 is een presentatie gehouden over de voortgang van de deltaprogramma’s en de samenhang daartussen. Veiligheid Eind 2011 heeft de staatssecretaris de onderzoeksrapporten over een nieuwe normering aan de Tweede Kamer gestuurd. Het gaat hier om een maatschappelijke kosten-batenanalyse en een slachtofferanalyse. In zijn brief aan de Tweede Kamer heeft de staatssecretaris aangegeven dat de keuze van uitgangspunten en scenario’s sterk bepalend is voor de uiteindelijke uitkomsten. Dit betekent dat de uitkomsten indicatief moeten worden beschouwd en een startpunt zijn voor de discussie over een nieuwe normering. In de regionale deltaprogramma’s worden de consequenties per regio verder in beeld gebracht en bediscussieerd. Zoetwatervoorziening Voor het Deltaprogramma zoetwater is in de eerste fase een probleemanalyse voor Noord-Nederland afgerond. Deze probleemanalyse is in april 2011 ingebracht in het landelijke programma. Momenteel is fase twee in uitvoering (oktober 2011 tot juni 2012). In deze fase wordt de probleemanalyse voor Noord-Nederland verbeterd en worden binnen het totale deltaprogramma mogelijke scenario’s ontwikkeld. Wetterskip Fryslân wil

in deze fase de kansen benutten om minder zoetwater te verspillen bij de Rijnmond. Zo kan meer zoet Rijnwater naar het IJsselmeer worden aangevoerd. Hiermee blijft een goede watertoevoer voor Fryslân behouden. Zowel ambtelijk als bestuurlijk is Wetterskip Fryslân actief bij deze fase betrokken. Nieuwbouw en herstructurering van bebouwde gebieden In 2010 is er een plan van aanpak vastgesteld, gericht op het raakvlak tussen waterveiligheid en ruimtelijke ordening. Wetterskip Fryslân is als agendalid betrokken bij dit programma. Ijsselmeer Provincie, betrokken gemeenten en belanghebbenden werken samen aan de regio-uitwerking voor de Friese IJsselmeerkust. In april 2011 is een rappor tage voor de Friese IJsselmeerkust opgeleverd. Voor Makkum buitendijks is een detailanalyse uitgevoerd van de effecten van peilverandering en compenserende maatregelen. Samen met de acht betrokken waterschappen langs de IJsselmeerkust zijn de waterhuishoudkundige effecten van een eventuele peilverandering op het IJsselmeer in kaart gebracht. De verkennende rapportages zijn gebruikt om de eerste fase in mei 2011 af te ronden. Eind 2011 is fase twee afgerond, waarin mogelijke strategieën zijn ontwikkeld. Zowel ambtelijk als bestuurlijk is Wetterskip Fryslân proactief bij deze fase betrokken. Daarnaast wordt een pilotproject uitgevoerd voor eco-dynamiek door zandsuppletie voor de kust. In het kader van innovatie participeert Wetterskip Fryslân hierin met een bedrag van € 0,2 miljoen verspreid over een paar jaar. De eerste resultaten van deze pilot worden in 2012 verwacht. Waddengebied De onderzoeken zijn ingedeeld in drie clusters; veiligheidsopgave, veiligheidstrategie en lange termijn ontwikkeling Waddenzee. De onderzoeken worden steeds verder uitgewerkt. De cluster Veiligheidsopgave zal de verdere uitwerking van de veiligheidsnormering uitvoeren. Wetterskip Fryslân levert een personele inspanning voor dit cluster. Voor de zomer van 2012 wordt een onderzoek gestart. Dit is gericht op het ontwikkelen van modellen die dichter bij de Waddenzeedijken toepasbaar zijn. Kust Het Deltaprogramma richt zich op de zandige kust langs de Noordzee. Het richt zich dus ook op de zandige Noordzeekust van de Friese Waddeneilanden. De provinciale kustvisie wordt in het voorjaar van 2012 in het Provinciaal Overleg Kust (POK) en Gedeputeerde Staten besproken. In de provinciale kustvisie wordt een aantal op de regio toegespitste onderzoeksvragen geschetst. Bijvoorbeeld: in welke mate gaat een primaire duinwaterkering samen met dynamisch kustbeheer óf is er behoefte aan een recreatieve basiskustlijn? Daarmee geeft de provinciale kustvisie input voor het Nationaal Kader Kust.

2.1.5

bESTEMMINGSRESERVES WATERVEILIGHEID

Schiermonnikoog Het beheer en onderhoud van de primaire kering op het eiland Schiermonnikoog is in 2008 overgenomen van Rijkswaterstaat. Bij deze overname is een afkoopsom ontvangen voor de extra kosten die met het beheer en onderhoud zijn gemoeid. Deze afkoopsom van € 925.000 valt in 10 jaar vrij om deze extra kosten te dekken. In 2011 is een bedrag van € 92.500 vrijgevallen uit de bestemmingsreserve ter dekking van de extra kosten voor het beheer en onderhoud van de primaire kering op Schiermonnikoog.

24

2.1.6

FINANCIëN WATERVEILIGHEID

(bedragen x € 1 miljoen) Programma

Waterveiligheid

Begroting 2011 16,3

Gewijzigde Jaarrekening begroting 2011 2011 16,3

15,7

Grootste afwijkingen (N) = nadelig t.o.v. gewijzigde begroting; (V) = voordelig t.o.v. gewijzigde begroting

Verschil

0,6 (V)

Afwijking ten opzichte gewijzigde begroting

Muskusrattenbestrijding De kosten voor de muskusrattenbestrijding zijn in 2011 lager uitgevallen doordat er minder gebruik gemaakt is van externen wat heeft geleid tot lagere inhuurkosten en lagere leasekosten van voertuigen. Daarnaast is de jaarlijkse bijdrage aan de Unie van Waterschappen voor de bever- en muskusrattenbestrijding lager uitgevallen dan in de begroting is opgenomen.

€ 0,3 (V)

Veiligheidstoets primaire keringen Voordat de toetsing uitgevoerd kan worden, moeten de criteria voor de toetsing bekend zijn. De criteria zijn in 2011 niet definitief door het ministerie van I en M vastgesteld. De voorbereiding van de veiligheidstoetsing is hierdoor vertraagd en het budget is hierdoor in 2011 niet besteed.

€ 0,2 (V)

Herzetten basalt Het voor 2011 voorgenomen werk herzetten basalt is aanbesteed en gegund. De werkzaamheden zijn te laat begonnen door de Europese aanbestedingstermijnen, terwijl na 1 oktober de werkzaamheden moesten worden gestaakt vanwege het stormseizoen. De beperkte capaciteit aan bekwaam personeel voor dit specifieke vakgebied is hierbij een belangrijke factor. Het budget 2011 is hierdoor niet benut.

€ 0,2 (V)

Er wordt voorgesteld om een bestemmingsreserve in te stellen om het werk dat in 2011 is gegund aan het aannemingsbedrijf in 2012 te kunnen uitvoeren. Het onderhoudsprogramma herzetten basalt voor de primaire keringen is gefocust op het kunnen blijven voldoen aan de voorwaarden voor de eerstvolgende veiligheidstoetsing. Het opschuiven van het programma met een jaar is daarom niet verstandig. beheervisie primaire waterkeringen De beheervisie kon in 2011 niet worden opgeleverd omdat deze afhankelijk is van de inzichten vanuit het Rijksonderzoek Veiligheid Nederland in Kaart. Wetterskip Fryslan heeft prioriteit gegeven aan het leveren van capaciteit aan dit onderzoek. Door het inhaken op deze landelijke ontwikkelingen worden de samengevoegde beheervisies waterkeringen niet eind 2011 maar in 2012 afgerond. De actualisatie van de beheervisie primaire waterkeringen is tevens samengevoegd met de actualisatie van de beheervisie regionale waterkeringen.

€ 0,1 (V)

Uitbesteding legger boezemwaterkeringen Door intensievere inzet van eigen medewerkers voor de legger boezemwaterkeringen, is bespaard op de uitbesteding.

€ 0,1 (V)

Onderhoud dijkmeubilair In 2011 is de onderhoudssituatie van het dijkmeubilair geïnventariseerd. Bij dijkmeubilair gaat het om hekken, gaaspalen, veeroosters, riolering etc. Bij de inventarisatie is achterstallig onderhoud gebleken. Daar waar dit tot risicovolle situaties (bijv. afscherming publiek, uitbreken vee etc.) leidt is het herstel terstond uitgevoerd.

€ 0,3 (N)

Totaal

€ 0,6 (V)

25

2.2

VOLDOENDE WATER

Binnen het programma Voldoende water werkt het waterschap aan een robuust watersysteem dat de effecten van toekomstige klimaatveranderingen en bodemdaling kan opvangen. Dit systeem is gericht op aanleg, beheer en onderhoud van zeegemalen, poldergemalen, stuwen, inlaten, peilgebieden, hoofdwatergangen en de spuisluizen. Het opstellen van watergebiedsplannen is een belangrijk onderdeel van het programma voldoende water. In een watergebiedsplan worden allerlei activiteiten in samenspraak met het gebied uitgewerkt. Het gaat om de uitvoering van Gewenst Peilbeheer, normering regionale wateroverlast, droogtebestrijding, maatregelen Kaderrichtlijn Water en knelpunten in beheer en onderhoud. Nadat een watergebiedsplan is vastgesteld wordt een grootschalig peilbesluit vastgesteld en wordt een uitvoeringsplan opgesteld met te treffen maatregelen. In totaal worden in de periode 2010-2015 negentien watergebiedsplannen opgesteld. Voor de realisatie van gemaal Lauwersoog is een businesscase gestart. De businesscase ondersteunt het bestuur om een overwogen keuze te maken over de doelstellingen, de risico’s, omvang en bron van financiering en het realisatieproces. De business case bestaat uit drie fasen en in 2011 is fase 2 aan het algemeen bestuur gepresenteerd. Het waterschap neemt in steeds meer gemeenten het waterbeheer in het stedelijk gebied over. In 2011 is het overdrachtsbeleid hiervoor verder uitgewerkt. Op basis daarvan wordt de overdracht van het waterbeheer in stad of dorp concreet uitgewerkt en in overdrachtsovereenkomsten vastgelegd. In 2011 is een notitie opgesteld met de visie en strategie voor een modern en slagvaardig grondwaterbeheer met als randvoorwaarde: sober en doelmatig beleid. Het beleid heeft met name betrekking op de regulering van grondwateronttrekkingen ten behoeve van beregening en bouwwerkzaamheden. De resultaten van het project hogere zomerpeilen veenweidegebieden zijn in 2011 bestuurlijk vastgesteld. Tevens is de inventarisatie en verkenning van de te verwachten waterhuishoudkundige situatie in het veenweidegebied in 2050 en 2100 in 2011 bestuurlijk afgerond ten behoeve van de uiteindelijk op te stellen integrale visie op het veenweidegebied. In 2011 is het baggerbeleidsplan geëvalueerd. De baggerwerkzaamheden worden sinds 2007 volgens dit beleid uitgevoerd. In de evaluatie zijn de 26

voortgang, kosten en effecten van het baggeren beschreven. Op basis van de evaluatie heeft het algemeen bestuur besloten het baggeren conform het baggerbeleidsplan voort te zetten tot en met 2015. Het uitvoeringsprogramma Waterbeheer in Fryslân voor het jaar 2011 is in maart 2011 ondertekend door de dijkgraaf en de gedeputeerde. Jaarlijks maken het waterschap en de provincie in het programma geactualiseerde afspraken over de uitvoering van maatregelen uit het waterbeheerplan. 2.2.1

VOORTGANG bELEIDSUITVOERING

Onderwerp

VO 4: Watergebiedsplannen

Doelstelling

Kwantificeren en lokaliseren van de beleidsopgaven per gebiedsblok.

Maatregel MP

Opstellen van watergebiedsplannen (samen met de streek) waarin Gewenst Peilbeheer en de verschillende wateropgaven integraal zijn uitgewerkt: normering regionale wateroverlast, droogtebestrijding, Kaderrichtlijn Water, knelpunten beheer en onderhoud.

Prestatie 2011

Eind 2011 zijn zeven watergebiedsplannen opgesteld.

Rapportage

In 2011 zijn de watergebiedsplannen grotendeels opgesteld.

Voortgang

Drie watergebiedsplannen (Schiermonnikoog, Koningsdiep-west en Ferwerderadiel-Leeuwarderadeel) zijn vastgesteld door het algemeen bestuur en verstuurd naar Gedeputeerde Staten ter goedkeuring. Het watergebiedsplan Vlieland is aan het einde van 2011 ter inzage gelegd. Het watergebiedsplan Koningsdiep-oost is opgesteld en wordt parallel aan de besluitvorming van de Natura 2000 gebieden Oordst Mersken en Wijnjeterperschar in 2012 in inspraak gebracht. De besluitvorming over watergebiedsplan Groote Wielen heeft enige vertraging opgelopen vanwege de voortgang Natura 2000 en een ingediende zienswijze, die in nader overleg met de provincie moet worden behandeld. Eind 2011 is het watergebiedsplan Dongeradielen opgesteld. Er is enige vertraging opgetreden in verband met nieuwe ontwikkelingen rond bodemdaling en omdat besloten is de herziening van het peilbesluit gelijktijdig met het watergebiedsplan in procedure te brengen. Hierdoor kan door belanghebbenden gelijktijdig worden gereageerd op beide plannen. Dit vindt plaats in 2012. De watergebiedsplannen voor Alde Feanen en Ameland zijn in een afrondende fase en worden in het voorjaar van 2012 ter inzage gelegd. Het watergebiedsplan Twijzel ondervindt enige vertraging.

Onderwerp

VO 9: Formuleren van grondwaterbeleid

Vaststellen grootschalige peilbesluiten met uitvoeringsplannen voor de realisatie van de beleidsopgaven.

Doelstelling

Formuleren van gebiedsspecifiek beleid bij overname van het grondwaterbeheer.

Maatregel MP

Vertalen van watergebiedsplannen in grootschalige peilbesluiten in combinatie met uitvoeringsplannen (incl. bestekken).

Maatregel MP

Er wordt gebiedsspecifiek beleid geformuleerd voor grondwaterbeheer.

Prestatie 2011

Voor drie watergebiedsplannen zijn grootschalige peilbesluiten opgesteld met bijhorende uitvoeringsplannen.

Prestatie 2011

Het grondwaterbeleid is in 2011 vastgesteld.

Rapportage

De grootschalige peilbesluiten voor Schiermonnikoog, Terschelling en Dongeradielen zijn opgesteld. De vaststellingsprocedure vindt plaats in 2012. Voor twee watergebiedsplannen, Schiermonnikoog en Koningsdiep-west, zijn uitvoeringsplannen opgesteld.

Rapportage

De ontwerpnota Grondwaterbeleid is op 24 oktober 2011 in de adviescommissie WF behandeld en heeft van 1 november tot en met 12 december ter inzage gelegen. Het beleid is op 7 februari 2012 vastgesteld door het algemeen bestuur.

Onderwerp

VO 10: Watertekort

Onderwerp

VO 8: Ontwikkelen integrale visie voor de Voortgang waterhuishoudkundige infrastructuur in veenweidegebieden

Doelstelling

Inzicht creëren in de toekomstige wateraanvoerbehoefte met het oog op klimaatveranderingen.

Maatregel MP

In 2010 en 2011 wordt een studie uitgevoerd naar de invloed van klimaatverandering op de wateraanvoerbehoefte van NoordNederland. Dit gebeurt samen met de provincies Groningen, Drenthe, Fryslân en de waterschappen Hunze en Aa’s en Noorderzijlvest.

Prestatie 2011

Rapport over de toekomstige wateraanvoerbehoefte waarover bestuurlijke besluitvorming kan plaatsvinden.

Rapportage

Voor het Deltaprogramma zoetwater is in de eerste fase een probleemanalyse voor Noord-Nederland afgerond. Deze probleemanalyse is in april 2011 ingebracht in het landelijke programma. Momenteel is fase twee in uitvoering (oktober 2011 tot juni 2012). In deze fase wordt de probleemanalyse voor Noord-Nederland verbeterd en worden binnen het totale deltaprogramma mogelijke scenario’s ontwikkeld. Zowel ambtelijk als bestuurlijk is Wetterskip Fryslân proactief bij deze fase betrokken. Zie verder ook de toelichting op het bestuursprogramma in paragraaf 2.1.4 over het deltaprogramma zoetwatervoorziening. Deze maatregel is ondergebracht bij dit deltaprogramma.

Onderwerp

VO 11: Opstellen gemeentelijke waterplannen

Doelstelling

Het gezamenlijk met gemeenten realiseren van de doelstellingen voor waterbeheer en gerelateerde beleidsvelden.

Maatregel MP

Heldere afspraken met gemeenten over planvorming en uitvoering in stedelijk gebied.

Prestatie 2011

Opstellen van een waterplan met de gemeente Littenseradiel.

Rapportage

In december is de opzet en inhoud van het waterplan bestuurlijk afgestemd met Littenseradiel. Het waterplan komt begin 2012 tot afronding.

Onderwerp

VO 5: Grootschalige peilbesluiten en uitvoeringsplannen

Doelstelling

Voortgang

Doelstelling

Een helder en transparant afwegingskader voor de besluitvorming over het waterbeheer in veenweidegebieden.

Maatregel MP

Er wordt een integrale visie ontwikkeld voor het waterbeheer in veenweidegebieden.

Prestatie 2011

Behandeling rapportage hogere zomerpeilen in het algemeen bestuur. Afgeronde verkenningen van waterhuishoudkundige situatie veengebieden 2050 en 2100, en nadere beleidsvorming voor deelaspecten op basis van deze Verkenningen. Afspraak met provincie over de aanpak van langetermijnvisie voor het veenweidegebied. Beleidsvorming over het beheer van hoogwatervoorzieningen.

Rapportage

1. De rapportage hogere zomerpeilen is op 8 februari 2011 in het algemeen bestuur vastgesteld. 2. De verkenningen zijn op 4 oktober 2011 samen met de startnotitie aangeboden aan het algemeen bestuur. De verkenningen vormen een belangrijke bouwsteen voor de visievorming op de toekomst van het veenweidegebied. 3. Het waterschap heeft Gedeputeerde Staten in oktober 2011 een advies gestuurd over de startnotitie. Hierin beschrijft het waterschap de eigen rol in de totstandkoming van de langetermijnvisie. Gedeputeerde Staten neemt het advies mee in de behandeling van de startnotitie in de Provinciale Staten. 4. In 2011 is een inventarisatie gestart naar het aantal en soort hoogwatervoorzieningen in ons beheergebied. Deze inventarisatie wordt gebruikt bij de beleidsvorming over het beheer van hoogwatervoorzieningen. Dit is onderdeel van de bredere visie over veenweidegebieden (2012). 5. Eind 2011 heeft het dagelijks bestuur een plan van aanpak vastgesteld voor het ontwikkelen van beleidsuitgangspunten. Deze uitgangpunten zijn van toepassing als er in het veenweidegebied knelpunten zijn bij het bedienen van de gebruiksfuncties. Het algemeen bestuur is hierover geïnformeerd. De uitvoering vindt plaats in 2012.

Voortgang

Voortgang

Voortgang

27

28

Onderwerp

VO 12: Verdrogingsbestrijding natuur

Doelstelling

Bijdragen aan de afname van het areaal verdroogde natuur.

Maatregel MP

Aanpassen van waterhuishoudkundige condities in en om gebieden met verdroging.

Prestatie 2011

Er is een begin gemaakt met de uitvoering van maatregelen voor bestrijding van verdroging, zoals overeengekomen met de provincie.

Rapportage

De verdrogingmaatregelen worden in de watergebiedsplannen opgenomen en vervolgens uitgevoerd via de daaruit voortvloeiende uitvoeringsplannen. Omdat de eerste watergebiedsplannen pas in 2011 zijn vastgesteld, zijn nog niet alle maatregelen van start gegaan. Op Schiermonnikoog is eind 2011 een begin gemaakt met het gebiedsuitvoeringsplan (GUP). Uitvoering is nog niet begonnen omdat de financiering nog niet helemaal rond is. De uitvoering van de verdrogingsmaatregelen voor twee deelgebieden is gepland medio 2012.

Voortgang

Onderwerp

VO 13: Stimulering hogere zomerpeilen veenweide-gebieden

Doelstelling

Beperken van de snelheid van maaivelddaling in veenweidegebieden, als daarmee belangen niet geschaad worden.

Maatregel MP

Er worden hogere zomerpeilen ingesteld voor 250 hectare per jaar.

Prestatie 2011

Instellen van hogere zomerpeilen voor 50 hectare.

Rapportage

De rapportage hogere zomerpeilen en de besluitvorming daarover heeft in februari 2011 synchroon in het algemeen bestuur en in Provinciale Staten plaatsgevonden. Provincie en Wetterskip Fryslân hebben daarmee het bestuurlijk kader vastgesteld. Opvolgend daaraan is er bestuurlijk voor gekozen om het tot stand brengen van de hogere zomerpeilen in de watergebiedsplannen vorm te geven. Dat biedt overzicht en inzicht voor de planvorming en zeker voor de ingelanden. Ook in de communicatie met de streek biedt het watergebiedsplan een eenduidig overlegplatform voor de ingelanden. Als eerste is in het concept watergebiedsplan Koningsdiep-west een plan van aanpak voor hogere zomerpeilen opgenomen. Met de uitvoering van de maatregelen zal tezijnertijd de instelling van de peilen plaatsvinden.

Voortgang

Onderwerp

VO 14: Experiment hogere peilen voor weidevogels

Doelstelling

Ervaring opdoen met het verhogen van het waterpeil in het voorjaar ten behoeve van de weidevogels.

Maatregel MP

Er wordt ervaring opgedaan met het op vrijwillige basis verhogen van het waterpeil in het voorjaar ten behoeve van weidevogels. Voor 200 hectare worden de noodzakelijke voorzieningen getroffen.

Prestatie 2011

Voor 30 hectare worden de noodzakelijke waterhuishoudkundige voorzieningen getroffen om het waterpeil voor de weidevogels te verhogen.

Rapportage

In 2011 zijn 126 plannen ingediend voor tijdelijke verhoging van de waterpeilen ten behoeve van weidevogels. Voor meer dan 100 ha zijn de waterpeilen daadwerkelijk verhoogd. Daarnaast is Wetterskip Fryslân bij diverse plannen betrokken om de omstandigheden voor weidevogels te verbeteren.

Onderwerp

VO 15: Stimuleringsfonds vervangen houten palen in veengebied

Doelstelling

Woningeigenaren in veengebied stimuleren om de houten palen onder hun woning te saneren. Zo kan het waterbeheer in die veenpolders vereenvoudigd worden.

Maatregel MP

Stimuleren vervanging houten palen.

Prestatie 2011

Bij een positief besluit over een waterschapsbijdrage, wordt een regeling vastgesteld waarin de uitvoering wordt vastgelegd.

Rapportage

De Provincie Fryslân heeft in december 2011 een regeling vastgesteld voor funderingsherstel. De provincie verzoekt het waterschap niet om een bijdrage aan deze regeling.

Voortgang

Voortgang

Onderwerp

VO 19: bergende oppervlakte Friese boezem

Om de gevolgen van de klimaatverandering - in de vorm van meer neerslag en een stijgende zeespiegel - voor te blijven, zijn in het Waterbeheerplan 2010-2015 maatregelen opgenomen voor Vasthouden, Bergen en Afvoeren van water.

Doelstelling


Maatregel MP

Voor 2030 wordt de capaciteit van de poldergemalen in een areaal van 20.000 hectare uitgebreid.

Maatregel MP

Tot 2030 wordt het bergende oppervlak van de Friese boezem uitgebreid met 1.400 hectare.

Prestatie 2011

Een meerjarenprogramma voor de uitvoering en monitoring is opgesteld. Voor 250 hectare polder wordt de gemaalcapaciteit verhoogd.

Prestatie 2011

Uitbreiding met 50 hectare extra bergend oppervlak in de Friese boezem.

Rapportage

Rapportage

Er is een meerjarenprogrogramma opgesteld met hierin een overzicht van de gemalen waar 10% capaciteitsuitbreiding mogelijk is. De 250 hectare is in 2011 niet daadwerkelijk gerealiseerd. Er zijn voorbereidingen getroffen bij gemalenbestekken die in 2012 in uitvoering komen. Tevens heeft de gemaalcapaciteit in de in ontwikkeling zijnde watergebiedsplannen de volle aandacht.

De doelstelling voor 2011 wordt ruimschoots gehaald. In gebied Zuidwest wordt in twee oevers & kaden-projecten twee ha extra boezemberging gerealiseerd. In gebied Zuidoost wordt in de oevers & kaden-projecten It Eilan West en Skipsleat/ Beetsterfeart 290 ha aan extra berging op de boezem toegevoegd.

Onderwer

VO 21: Realisatie van het gemaal Lauwersoog

Doelstelling

Om de gevolgen van de klimaatverandering - in de vorm van meer neerslag en een stijgende zeespiegel - voor te blijven, zijn in het Waterbeheerplan 2010-2015 maatregelen opgenomen voor Vasthouden, Bergen en Afvoeren van water .

Maatregel MP

Het uitwerken van het programma van eisen voor het gemaal Lauwersoog, op basis van de overeenkomst 2009.

Prestatie 2011

Een uitgewerkte businesscase voor het gemaal Lauwersoog.

Rapportage

De business case kent drie fasen. Fase 1 van de business case is afgerond op 30 maart 2011. Dit bestaat uit een functioneel en technisch programma van eisen. Fase 2 is afgerond en gepresenteerd aan het algemeen bestuur van beide waterschappen. Fase 3 spitst zich toe op haalbaarheid en betaalbaarheid, en op de bepaling van een voorkeursvariant. De afwikkeling met de externe partijen en het uitwerken van het eindrapport vragen meer tijd. In overleg met de stuurgroep zijn afronding en besluitvorming gepland in het tweede kwartaal van 2012.

Onderwerp

VO 25: Gemaal te Vijfhuizen

Doelstelling

Om de gevolgen van de klimaatverandering - in de vorm van meer neerslag en een stijgende zeespiegel - voor te blijven, zijn in het Waterbeheerplan 2010 -2015 maatregelen opgenomen voor Vasthouden, Bergen en Afvoeren van water.

Maatregel MP

In Vijfhuizen wordt een gemaal gebouwd met een capaciteit van 4,2 m³/s.

Prestatie 2011

Een definitief ontwerp voor het nieuwe gemaal Vijfhuizen is opgesteld.

Rapportage

De doelstelling voor 2011 is gehaald, het definitieve ontwerp is gereed.

Onderwerp

VO 16: Poldergemaalcapaciteit uitbreiden

Doelstelling

Voortgang

De uitbreiding van de gemaalcapaciteit in de Westerhornermolenpolder is afhankelijk van de subsidieverstrekking. In verband met het aanvragen van Europese subsidie (POP) worden de werken in de Westerhornermolenpolder (440ha) niet uitgevoerd in 2011, maar in 2012/2013.

Onderwerp

VO 17: Automatisering bestaande stuwen

Doelstelling


Voortgang

Maatregel MP

Tot 2030 worden bestaande stuwen geautomatiseerd voor 40.000 hectare aan watersysteem.

Prestatie 2011

Voor 200 hectare watersysteem worden stuwen geautomatiseerd.

Rapportage

De werkzaamheden aan twee stuwen (Stokersverlaat en Bovenstverlaat) zijn in 2011 gestart en de stuwen zijn inmiddels in bedrijf genomen. Deze automatisering heeft betrekking op ca. 285 ha.

Onderwerp

VO 18: Realiseren oppervlaktewater

Doelstelling


Maatregel MP

Tot 2030 wordt 1.650 hectare extra oppervlaktewater gecreëerd in deelsystemen in stedelijk en landelijk gebied.

Prestatie 2011

Realisatie van 35 hectare extra oppervlaktewater in deelsystemen.

Rapportage

Door het gewijzigde regeringsbeleid voor natuurontwikkeling staat er spanning op het realiseren van de VBA- en KRWmaatregelen. Hierdoor verloopt het realiseren van meer oppervlaktewater in deelsystemen moeizaam. Dit probleem wordt in de evaluatie van het veiligheidsplan meegenomen. Het creëren van extra oppervlaktewater in deelsystemen wordt voornamelijk uitgewerkt in de watergebiedsplannen. Daarnaast worden kansen benut die zich voordoen in lopende plannen en projecten op het gebied van verbetering van de waterbeheersing. In het project Lions-Hilaard is in 2011 2 hectare oppervlakte gerealiseerd en in de uitvoeringsmodule van It Bûtenfjild 57 ha. In totaal is er in 2011 65 ha berging in deelsystemen gerealiseerd.

Voortgang

Voortgang

Voortgang

Voortgang

29

30

Onderwerp

VO 26: Doorvoercapaciteit Ropta

Doelstelling


Maatregel MP

De doorvoercapaciteit van de Friese boezem wordt via het gebied Ropta uitgebreid met 3 m³/s. De doorvoercapaciteit is in 2013 gerealiseerd.

Prestatie 2011

Het definitieve ontwerp is in 2011 gereed.

Rapportage

Deze maatregel is ondergebracht in het gebiedsplan Franekeradeel-Harlingen en is daarmee afhankelijk van het voortgangstempo van dat plan. De uitwerking heeft in 2011 geruime tijd stilgelegen door de bodemdalingontwikkelingen. Eind 2011 is overeenstemming bereikt over de verplaatsing van de zoutwinning door Frisia Zout B.V. naar de Waddenzee, met een overgangsperiode van de winning op het land. In 2012 zal het gebiedsplan naar verwachting weer op gang komen en kan in de loop van 2012 het definitieve ontwerp voor de uitbreiding van de doorvoercapaciteit Ropta gereed zijn.

Onderwerp

VO 27: Vervanging kunstwerken

Doelstelling

De waterhuishoudkundige infrastructuur op peil houden.

Maatregel MP

Jaarlijks wordt groot onderhoud gepleegd of worden waterhuishoudkundige kunstwerken vervangen.

Prestatie 2011

Gemiddeld 85 peilregulerende kunstwerken per jaar.

Rapportage

Naast het reguliere onderhoud aan een groot aantal kunstwerken, zijn 15 gemalen gerenoveerd en 14 gemalen compleet vervangen. Tevens zijn er 40 grote klepstuwen en 9 kleinere stuwen vervangen. In de realisatie van minigemalen is vertraging opgetreden. Er zijn maatregelen getroffen om de opgelopen achterstand in 2012 in te lopen. Naar verwachting komen hiervan in 2012 ca. 30 gereed. Daarnaast is de renovatie en/of vervanging van een aantal gemalen in voorbereiding dan wel in uitvoering.

Voortgang

Voortgang

Onderwerp

VO 30: Schouwwateren in schouwbare staat brengen

Doelstelling

Schouwwateren in schouwbare staat brengen.

Maatregel MP

Schouwwater in schouwbare staat brengen.

Prestatie 2011

5 kilometer schouwwater in schouwbare staat brengen.

Rapportage

Van de 5 kilometer is 3,2 km schouwwater in schouwbare toestand gebracht. De voorbereiding van de werkzaamheden heeft meer inspanning gevraagd dan vooraf ingeschat. Hierdoor heeft de uitvoering van een aantal tracés vertraging opgelopen. Deze tracés worden alsnog in 2012 uitgevoerd.

Voortgang

Onderwerp

VO 29: Onderhoud aan bruggen overdragen aan ingelanden

Doelstelling

Onderhoud aan bruggen overdragen aan ingelanden.

Onderwerp

VO 34: baggeren hoofdwatergangen

Maatregel MP

Bruggen in goede onderhoudstoestand brengen en het onderhoud overdragen aan ingelanden.

Doelstelling

Op diepte houden van de hoofdwatergangen voor de wateraanvoer en waterafvoer en voor de waterkwaliteit.

Prestatie 2011

Overdragen van vier bruggen aan ingelanden.

Maatregel MP

Diverse hoofdwatergangen worden gebaggerd.

Rapportage

Het onderhoud van de bruggen is vastgelegd in de legger kunstwerken die in 2012 wordt vastgesteld. Op basis van dit document kan de overdracht plaatsvinden. De onderhoudstoestand van de bruggen moet dan als ‘goed’ worden beoordeeld. In 2011 is daarom de onderhoudstaat van alle 110 bruggen geïnventariseerd. Deze verkenning laat zien dat er in een aantal gevallen achterstallig onderhoud is. Voor het onderhoud aan de bruggen zijn, binnen de bestaande raamcontracten, offertes aangevraagd. Volgens planning zal het herstel van de vier bruggen en de overdracht in 2012 plaatsvinden.

Prestatie 2011

In 2011 wordt het baggeronderhoudsplan uitgevoerd en wordt circa 600 kilometer hoofdwatergang gebaggerd.

Rapportage

In 2011 is op basis van het baggeruitvoeringsplan 520 km hoofdwatergangen onderzocht. Er is na overleg met betrokken agrariërs besloten om één baggercluster niet in 2011 te baggeren maar door te schuiven naar 2012. Op basis van de meetresultaten en de toetsing aan de legger, is in de twee resterende clusters 218 km gebaggerd. Projectmatig zijn de Dyksfeart (Hindeloopen - Workum) en ook de vaart in Nij Beets gebaggerd. De vaart naast de Doarpsstrjitte in Nij beets is gereed, de Dyksfeart in Hindeloopen is voor een deel gereed. In 2011 stond het baggeren van de Skoatterlânske Kompanjonsfeart gepland. Dit wordt doorgeschoven naar 2012. Het bestuurlijke overleg met de gemeente Heerenveen over dit werk vergt meer tijd dan was voorzien.

Voortgang

Voortgang

Onderwerp

VO 35: Overdracht waterbeheer in bebouwd gebied

Doelstelling

Overdracht van het waterbeheer in de bebouwde gebieden van de gemeenten.

Maatregel MP

Er worden afspraken gemaakt met gemeenten over de overdracht van het waterbeheer in bebouwd gebied.

Prestatie 2011

Heroverweging van vigerend beleid is vastgesteld en met partners gedeeld.

Rapportage

Op 29 maart 2011 heeft het algemeen bestuur ingestemd met de actualisatie van de beleidsnota waterbeheer in bebouwd gebied. In mei is vervolgens een voorlichtingsbijeenkomst gehouden voor de gemeenten. Ook in het Provinciaal Bestuurlijk Overleg Water (PBOW) is de beleidsnota besproken. De overdracht van het waterbeheer aan de gemeenten krijgt een programmatisch vervolg. Het programmaplan is inmiddels gereed en wordt uitgevoerd. Wetterskip Fryslân heeft in 2011 met tien gemeenten procesafspraken gemaakt over de overdracht van het waterbeheer in het bebouwd gebied. Het streven is om in 2012 met deze gemeenten overdrachtsovereenkomsten af te sluiten. Daarnaast wordt gestart met de implementatie van de maatregelen die volgen uit de al gesloten overdrachtsovereenkomsten.

Voortgang

Onderwerp

VO 36: Overdracht waterbeheer in bebouwd gebied

Doelstelling

Overdracht van het waterbeheer in de bebouwde gebieden van de gemeenten.

Maatregel MP

Het achterstallig baggeronderhoud in bebouwd gebied wordt voor eind 2020 weggewerkt.

Prestatie 2011

Opstellen van baggeronderhoudsplannen voor de bebouwde gebieden van twee gemeenten in 2011.

Rapportage

Het baggerplan voor de gemeente Menaldumadeel is gereed. Met de gemeente Dongeradeel wordt gewerkt aan de afronding van het baggerplan.

Voortgang

Onderwerp

VO 37: Legger kunstwerken

Doelstelling

Een vastgestelde legger en beheerregister voor de kunstwerken.

Maatregel MP

Het opstellen van de legger voor het landelijk gebied wordt in 2010 afgerond.

Prestatie 2011

In 2011 wordt de legger voor de kunstwerken gereed gemaakt voor inspraak.

Rapportage

De nieuwe modellen van de Unie van Waterschappen hebben geen invloed op de legger voor de kunstwerken. Het dagelijks bestuur heeft deze legger inspraakrijp verklaard. De legger wordt gefaseerd in vier gebieden ter inzage gelegd. De bestuurlijke vaststelling vindt (gefaseerd) in 2012 plaats.

Onderwerp

VO 39: Alle peilvakken voorzien van geijkte peilschalen

Doelstelling

Alle peilvakken voorzien van peilschalen en eens in de vijf jaar de peilschalen ijken.

Maatregel MP

Alle peilvakken worden voorzien van geijkte peilschalen.

Prestatie 2011

Plaatsen en ijken van 1300 peilschalen.

Rapportage

In 2011 zijn 1.300 peilschalen geplaatst en geijkt.

Onderwerp

VO 40: Watertoets

Doelstelling

Een pro-actieve opstelling ten aanzien van de watertoets om hiermee de afstemming te bevorderen tussen waterbeheer en ruimtelijke ordening.

Maatregel MP

Het waterschap adviseert gemeenten en provincies over alle ruimtelijke plannen, conform de procedures van de watertoets. Van de aanvragen wordt 80 procent binnen acht weken afgehandeld. De overige aanvragen worden afgehandeld in overleg met de indienende instantie.

Prestatie 2011

300 afgehandelde aanvragen inzake de watertoets.

Rapportage

Aan het eind van 2011 zijn ca. 400 watertoetsen afgehandeld, binnen de daarvoor geldende termijnen.

Onderwerp

VO 41: Aantal illegale dempingen terugdringen

Doelstelling

Het verbeteren van het naleefgedrag van de verbodsregels op dempingen.

Maatregel MP

Door voorlichting en handhaving wordt het aantal illegale dempingen teruggedrongen.

Prestatie 2011

Implementeren van het instrument stereoluchtfotografie, voor toezicht op illegale dempingen in vier rayons.

Rapportage

In fase 1 van het project zijn de luchtfoto’s van vier rayons in twee verschillende jaren vergeleken op dempingen. Deze fase is in december afgerond. De vervolgstap moet nog plaatsvinden. Hierin wordt beoordeeld of de geconstateerde dempingen illegaal zijn.

Voortgang

Voortgang

Voortgang

Voortgang

31

Onderwerp

VO 42: Grondwaterbeheer

Doelstelling

Adequate uitvoering van vergunningverlening en handhaving m.b.t. ondiep grondwaterbeheer.

Maatregel MP

Vanaf 2010 wordt het grondwater beheerd.

Prestatie 2011

100% afhandeling van de vergunningaanvragen en meldingen.

Rapportage

Per 31 december 2011 zijn alle 175 ingediende aanvragen en meldingen afgehandeld. Het aantal aanvragen/meldingen is ten opzichte van 2010 toegenomen met 15%.

Voortgang

2.2.3

bESTEMMINGSRESERVES VOLDOENDE WATER

Watergebiedsplannen met gewenst peilbeheer Op grond van het Nationaal Bestuursakkoord Water moet Wetterskip Fryslân het Gewenst Peilbeheer voor het hele gebied vaststellen. Voor de integrale aanpak is in 2009 een plan van aanpak vastgesteld. De financiering voor de watergebiedsplannen en het daaraan gekoppelde gewenst peilbeheer ziet er als volgt uit: Bijdrage provincie

€ 0,3 mln

Bestemmingsreserve

€ 0,9 mln

Reguliere budgetten Onderwerp

WbP 2: Uitvoeringsprogramma waterbeheer provincie en waterschap

Doelstelling

Afspraken tussen provincie en waterschap over de resultaten van het waterbeheer.

Voortgang

Maatregel MP

Provincie en waterschap stellen jaarlijks een prestatieovereenkomst op voor waterbeheer.

Prestatie 2011

Een ondertekende prestatieovereenkomst voor 1 februari 2011.

Rapportage

Op 1 maart 2011 is het uitvoeringsprogramma vastgesteld in het dagelijks bestuur. De ondertekening heeft plaatsgevonden na instemming van Gedeputeerde Staten op 10 mei. Over de voorgestelde temporisering van een aantal maatregelen, zoals het herstelprogramma oevers en kaden, zijn afspraken gemaakt met de provincie. Deze afspraken hebben geleid tot instemming met de temporisering tot en met de jaren 2011 en 2012. Afgesproken is dat vóór de ondertekening van het volgende uitvoeringsprogramma, Wetterskip Fryslân inzichtelijk maakt welke oever- en kadetrajecten na 2019 nog moeten worden uitgevoerd. Vervolgens worden, op basis van die informatie, afspraken gemaakt over de verdere uitvoering van het herstelprogramma oevers en kaden.

2.2.2


Bij de behandeling van het MeerjarenPerspectief 2013-2017 (voorjaar/ zomer 2012) wordt besloten over het vervolg van dit beleid. Toekomst veenweidegebied De focus voor 2011 lag op het afronden van de Verkenningen waterhuishoudkundige situatie veengebieden 2050 en 2100, evenals beleidsvorming over deelaspecten, met name het beheer van hoogwatervoorzieningen. Uit die Verkenningen zijn belangrijke conclusies getrokken, die bouwstenen zijn voor de visievorming op de toekomst van het veenweidegebied. Het algemeen bestuur heeft Gedeputeerde Staten geadviseerd over de gewenste aanpak van een langetermijnvisie voor het veenweidegebied. Het dagelijks bestuur heeft een plan van aanpak vastgesteld voor de korte termijn. Er worden richtlijnen opgesteld voor de aanpak van knelpunten in de functiebediening in het veenweidegebied.

32

€ 0,3

2012

€ 0,2

2013

€ 0,2

2014

€ 0,2 € 0,9 mln

TOTAAL

€ 2,1 mln

In 2008 is bij de bestemming van het resultaat een bedrag van € 900.000 bestemd voor het realiseren van het project Gewenst Peilbeheer. In 2010 is het bedrag van € 0,3 miljoen van de provincie ontvangen en daarnaast zijn in 2010 de extra kosten van € 245.000 ten laste gebracht van de bestemmingsreserve. In 2011 is een bedrag van € 336.000 ten laste van de reserve gebracht. Voor jaren 2012 t/m 2014 is aan reguliere budgetten een bedrag beschikbaar van € 600.000, terwijl daarnaast nog een bedrag van € 319.000 vanuit de bestemmingsreserve beschikbaar is. 2.2.4

FINANCIëN

Netto lasten programma Voldoende water (bedragen x € 1 miljoen) Programma

Inrichting Friese boezem Bij de besluitvorming over het onderzoek naar invoering van een zomeren winterpeil op het Friese boezemwater, heeft het algemeen bestuur opdracht gegeven voor een vervolgonderzoek. Dit moet inzicht bieden in de onderhoudstoestand van de zogenoemde ‘paalschotbeschoeiingen’. Op basis van het rapport van Deltaris (6 september 2010) en een gedeeltelijke inventarisatie ter plaatse in 2011 kunnen er in 2012 conclusies worden getrokken.

2011

Voldoende water

Begroting 2011 39,4


40,5

Verschil

1,1 (N)

(bedragen x € 1 miljoen) Grootste afwijkingen (N) = nadelig t.o.v. gewijzigde begroting; (V) = voordelig t.o.v. gewijzigde begroting


baggeren Het baggeren van overgedimensioneerde watergangen (eens per 27 jaar), volgens het baggeruitvoeringsplan 2007 - 2015, wordt in 2012 uitgevoerd in plaats van in 2011. Tevens vergde de bestuurlijke afstemming rondom het baggeren van de Skoatterlânske Kompanjonsfeart meer tijd dan voorzien, De uitvoering schuift door naar 2012. Hierdoor wordt de bestemmingsreserve ‘baggeren onderhoudsfonds’ (€ 0,7 miljoen) niet aangewend. Daarnaast is het baggeren in één gebied in overleg met de betrokken agrariërs doorgeschoven naar 2012. Tot slot vallen, door het verplaatsen van de baggerwerkzaamheden, de schadevergoedingen aan grondeigenaren en de bijdragen aan eigenaren voor de opslag van baggerspecie op de wal dus ook lager uit dan is begroot. Voorgesteld wordt daarom om de bestaande bestemmingsreserve baggeren van € 0,7 miljoen aan te vullen met € 0,4 miljoen uit het budget wat overblijft in 2011 om de uitvoering in 2012 te kunnen realiseren.

€ 1,4 (V)

Peilbesluiten en overname stedelijk waterbeheer De peilbesluiten die in 2011 zijn opgesteld, waren relatief klein van omvang. Hierdoor zijn deze voor het grootste deel in eigen beheer opgesteld in plaats van deze uit te besteden waardoor er in 2011 minder kosten zijn gemaakt.

€ 0,2 (V)

Begin 2011 is de actualisatie van de beleidsnota waterbeheer in stedelijk gebied vastgesteld en is het programmaplan voor het opstellen van de overnames van gemeenten en de implementatie ervan vastgesteld. Door de tussenstap actualisatie van het beleid, is de uitvoering van de overnameactiviteiten gestagneerd en daardoor is het budget voor 2011 niet volledig benut. Innovatieprojecten innovatieplan 2011 Vanwege afstemming met derden of het vinden van geschikte locaties is een aantal innovatieprojecten uit het innovatieplan 2011 vertraagd. Ook het opstarten van enkele projecten vergde meer tijd dan gepland. Hierdoor schuift een deel van de voor 2011 geplande projectuitgaven door naar 2012. Dit geldt voor de programma’s voldoende water en schoon water.

€ 0,1 (V)

Onderhoud duikers In 2011 is een inventarisatie gedaan van de problemen bij duikers in verband met de doorstroming van het watersysteem. Om in de ‘natte periodes’ overlast te voorkomen zijn de belangrijkste deelsystemen (een cluster van duikers) aangepakt. Het gaat daarbij vooral om schoonmaken en doorspuiten van duikers. Om verplaatsing van het probleem te voorkomen moet het hele subsysteem worden aangepakt. Dit heeft tot meer inspanning geleid dan voorzien.

€ 0,1 (N)

Elektriciteitskosten gemalen Het budget voor de elektriciteit van de gemalen is gebaseerd op een gemiddeld jaar. Door de natte zomer en natte winter is er veel stroom verbruikt om al het regenwater weg te pompen. Het droge voorjaar en de droge herfst hebben dit onvoldoende kunnen compenseren waardoor de jaarkosten in 2011 hoger zijn uitgekomen dan het budget.

€ 0,2 (N)

Onderhoud rijdammen Het onderhoud van de rijdammen is vanaf 2012 via het raamcontract groenvoorziening georganiseerd. Om de komende jaren meerwerk te voorkomen zijn in 2011 alle rijdammen naar een uniforme start situatie gebracht. Vanuit deze startsituatie zullen de contractpartners het onderhoud aan de rijdammen gaan uitvoeren.

€ 0,2 (N)

Onderhoud waterlopen In 2011 kwamen, na eerdere pogingen tot het oplossen van de problematiek van het afkalven van de oevers in de Feansterfeart, (een opvaart van het Prinses Margriet kanaal) wederom klachten binnen. Daarbij werden ook veiligheidsrisico’s in de kades geconstateerd, de beschoeiing was op veel plaatsen beschadigd en zelfs weggeslagen door de zuigende kracht van passerende schepen. Het oplossen van dit structurele knelpunt in deze vaart is daarom naar voren gehaald. Door de flora en fauna en wetgeving kon niet eerder dan in het najaar van 2011 met deze klus worden gestart. Het werk is in de winter van 2011/2012 uitgevoerd.

€ 0,2 (N)

Ir. D.F. Woudagemaal In verband met het renovatieplan onderbouw Ir. D.F. Woudagemaal is diepgaand bouwkundig onderzoek gedaan naar de onderhoudsstaat. In de onderste kelders is daarbij oude olievervuiling aangetroffen. Om te voorkomen dat dit bij het drooghouden van diezelfde kelders zou leiden tot olievervuiling van het oppervlaktewater moest dit worden gesaneerd.

€ 0,3 (N)

Watergebiedsplannen De complexiteit van de onderwerpen in de watergebiedsplannen, de integrale afweging daarvan en het intensieve communicatieve traject met de ingelanden heeft geleid tot meerwerk bij het opstellen van de meeste watergebiedsplannen.

€ 0,3 (N)

Afkoppelen verhard oppervlak In 2011 is de laatste € 0,3 miljoen aan subsidiegeld aan gemeenten uitbetaald in het kader van afkoppelen verhard oppervlak. Deze uitbetaling wordt verricht vanuit de bestemmingsreserve waterketen. Er zijn meer bijdragen verstrekt maar omdat er ook extra uit de bestemmingsreserve wordt onttrokken, is het effect op het resultaat per saldo nul.

€ 0,3 (N)

Civiel onderhoud gemalen / stuwen / inlaten In 2011 zijn de knelpunten (stuwen, inlaten, dammen en duikers) binnen het watersysteem in beeld gebracht. Het aantal knelpunten bleek groter dan verwacht. Daarbij zijn situaties geconstateerd waar verder uitstel uit oogpunt van beheersing van de waterhuishouding niet gewenst was en het onderhoud op enkele plaatsen niet kon worden uitgesteld. Deze zijn in 2011 voortvarend aangepakt. Voor de komende jaren wordt met een meerjarig onderhoudsplan verdere invulling gegeven aan het structureel op orde brengen van de kunstwerken, al dan niet via raamcontracten.

€ 0,3 (N)

Handhaving keur preventief en kadeschouw Na vaststelling van het schouwbeleid in 2009, is de urenbesteding aan het reguliere schouwen aanzienlijk verminderd. Het extreem droge voorjaar van 2011 heeft echter voor verstoring van deze uitgangspunten gezorgd. Op basis van ervaringen elders, onder andere de dieptescheuren in de veenkades (Wilnis), zijn er aangepaste modellen gemaakt om problemen bij grote droogte en hoog water vroegtijdig te signaleren en de risico’s te beperken. De uitkomst hiervan is dat meer uren moeten worden besteed aan de preventieve schouw in verband met het zeer droge voorjaar. Tevens zijn door mistige omstandigheden veel schouwvluchten met de helikopter afgelast, waardoor in een groot aantal gebieden alsnog volgens de (intensievere) ‘schouw te voet’ moest worden gecontroleerd

€ 0,3 (N)

Onderhoud opschot Op basis van het onderhoudsplan rietmaaien, wat in 2010 is opgesteld en gegund in november van datzelfde jaar, is een start gemaakt met de gestructureerde aanpak van het rietonderhoud. Hierbij is geconstateerd dat er vanwege achterstallig onderhoud veel opschot van wilgen, berken ed. aanwezig was, welke niet meer met klepelen verwijderd konden worden. Om de beheersbaarheid en de veiligheidsrisico’s te minimaliseren zijn extra inspanningen gepleegd om het opschot te verwijderen. Door deze werkzaamheden in 2011 uit te voeren is een basis gelegd voor efficiënt onderhoud in de komende jaren.

€ 0,4 (N)

Diverse overige kleine afwijkingen Diverse kleine positieve en negatieve afwijkingen zorgen gezamenlijk voor een nadelig verschil van € 0,2 miljoen.

€ 0,2 (N)

Totaal

€ 1,1 (N)

33

Op 19 mei 2011 wordt de vernieuwde rioolwaterzuiveringsinstallatie van Oosterwolde officieel geopend.

2.3

SCHOON WATER

Met het programma Schoon water streeft het waterschap naar een goede chemische en ecologische waterkwaliteit in het beheergebied. Het gaat hierbij niet alleen om oppervlaktewater, maar ook om grondwater en waterbodems. Maatregelen hiervoor worden genomen in de waterketen en in het watersysteem. Binnen de waterketen heeft het waterschap de zorg voor het transporteren en zuiveren van afvalwater. Dit doen wij met onze rioolwaterzuiveringsinstallaties, persleidingen, persgemalen en slibontwateringsinstallaties. In 2011 zijn onder andere de vernieuwde zuiveringsinstallatie Oosterwolde geopend, is het innovatieproject Water Schoon in de wijk Noorderhoek in Sneek gerealiseerd en zijn open dagen op de zuiveringsinstallaties in Franeker, Sloten en Oosterwolde gehouden. In 2011 is een start gemaakt met het opstellen van een nieuw beleid voor de zuiveringstaak in de vorm van een Integraal Zuiveringsplan. Dit plan komt in 2012 gereed. Voor een optimale waterketen, qua kosten en prestaties, is samenwerking met de waterketenpartners (gemeenten, Vitens, Provincie) belangrijk. De intenties en aanpak van de samenwerking zijn vastgelegd in het Fries Bestuursakkoord Waterketen (2010). Dit bestuursakkoord is uitgewerkt in een Uitvoeringsprogramma. De uitvoering van dit programma is in 2011 van start gegaan. De haalbare doelmatigheidswinst in de waterketen is concreet in beeld gebracht in het Fries feitenonderzoek doelmatig waterketenbeheer. In het watersysteem zijn veel maatregelen genomen voor het verbeteren van de waterkwaliteit zoals het aanleggen van natuurvriendelijke oevers, het baggeren van waterbodems en het vispasseerbaar maken van gemalen. Over het verslagjaar 2011 wordt een integrale waterrapportage opgesteld. Deze rapportage zal inzicht geven in de waterkwaliteit en waterkwantiteit van het oppervlaktewater én grondwater. In 2011 voldeed de monitoring van het zwemwater volledig aan de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn en landelijke afspraken. Om meer inzicht te krijgen in de aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater is hiernaar in 2011 projectmatig onderzoek gedaan. In samenwerking met de VROM-inspectie en VWA wordt de verkoop van niet toegelaten middelen aangepakt. Verder is ook weer in 2011 gebleken dat vergunningverlening en handhaving belangrijke instrumenten zijn om emissies te reguleren. 34

2.3.1

VOORTGANG bELEIDSUITVOERING WATERKWALITEIT

Onderwerp

WK 3: Integrale waterrapportage

Doelstelling

Inzicht in de toestand en ontwikkeling van de waterkwaliteit en -kwantiteit van het oppervlakte- én grondwater.

Maatregel MP

Het opstellen van een integrale waterrapportage.

Prestatie 2011

Een integrale rapportage over de toestand van oppervlakte- en grondwatersystemen is opgesteld.

Rapportage

Gezien de samenhang met de jaarrekening heeft het bestuur ervoor gekozen de integrale waterrapportage tegelijkertijd aan te bieden met de jaarrekening 2011. Dit gebeurt in het voorjaar van 2012.

Onderwerp

WK 5: Inrichting en waterbeweging

Doelstelling

Inzicht in de invloed van inrichting en waterbeweging op de ecologische toestand van oppervlaktewateren.

Maatregel MP

Het opzetten van een monitoringstrategie en het inrichten van een meetnet voor hydromorfologie.

Prestatie 2011

Het meetnet voor hydromorfologie is ingericht.

Rapportage

Het meetnet voor de hydromorfologie is landelijk in discussie. Wetterskip Fryslân heeft inbreng in deze discussie. Landelijk worden de parameters bepaald op basis waarvan het meetnet moet worden ingericht. Afhankelijk van de snelheid waarmee er duidelijkheid komt over de te monitoren parameters, kan het meetnet zijn beslag krijgen. In verband met de maatregelen uit de Kaderrichtlijn Water kan niet gewacht worden op meetresultaten. Daarom is Wetterskip Fryslân gestart met twee pilots. Op basis van een landelijk vastgesteld handboek voor de hydromorfologie, is de watervegetatie in een deel van de oevers en waterlichamen in beeld gebracht. Op basis van deze pilots wordt een monitoringsstrategie opgesteld. Wetterskip Fryslân brengt de resultaten in in de landelijke overleggremia. Daarnaast zal het waterschap bevorderen dat er duidelijkheid komt over de te monitoren parameters. In het voorjaar van 2012 wordt een voorstel gedaan hoe het meetnet voor hydromorfologie vorm gaat krijgen.

Voortgang

Voortgang

Onderwerp

WK 6: Emissieanalyse en waterkwaliteitsmodellering

Voortgang

Onderwerp

WK 9: Water buiten waterlichamen (kleine wateren)

Voortgang

Doelstelling

Inzicht in de omvang van emissies naar het watersysteem vanuit verschillende bronnen.

Doelstelling

Er zijn waterkwaliteitsnormen voor alle wateren in het beheergebied.

Maatregel MP

Eenmaal per zes jaar uitvoeren van een emissieanalyse. Het doorrekenen van de invloed van de rioolwaterzuiveringsinstallaties op de waterkwaliteit.

Maatregel MP

Waterkwaliteitsnormen opstellen voor (kleine) wateren, waarvoor geen eisen bestaan vanuit de Kaderrichtlijn Water.

Prestatie 2011

De emissieanalyse is gereed en de bijdrage van de rioolwaterzuiveringsinstallaties is in beeld gebracht.

Prestatie 2011

Bijdragen aan de ontwikkeling van een landelijk systeem voor de normstelling voor de wateren.

Rapportage

Rapportage

De emissieanalyse is gereed en de invloed van de rioolwaterzuiveringsinstallaties op de waterkwaliteit is doorgerekend. De informatie wordt gebruikt bij het opstellen van het emissiebeheerplan en bij de vergunningverlening.

Onderwerp

WK 7: Monitoring gewasbeschermingsmiddelen

De beleidsnota Ecologie en Vis is 20 december 2011 in het dagelijks bestuur behandeld en wordt behandeld in het algemeen bestuur van 3 april 2012. Landelijk wordt gewerkt aan een methodiek om het vaststellen van ecologische doelen voor 'overige wateren' te harmoniseren. De resultaten daarvan zullen pas in de loop van 2012 bekend zijn. Het is vervolgens aan de provincie om desgewenst doelen voor regionale wateren uit te werken. Of om de richtlijnen van het waterschap vast te stellen als doelen met inspanningsverplichtingen.

Doelstelling

Inzicht in de aanwezigheid van (resten van) gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater.

Onderwerp

WK 10: Zwemwaterprofielen

Maatregel MP

Het systematisch onderzoeken van oppervlaktewater op aanwezigheid van (resten van) gewasbeschermingsmiddelen.

Doelstelling

Prestatie 2011

De monitoring van gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewateren is uitgevoerd. In 2011 wordt ook gemeten in de bebouwde omgeving.

De waterkwaliteit bij officiële zwemlocaties in het beheergebied voldoet aan de eisen van de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn.

Maatregel MP

Wetterskip Fryslân stelt zwemwaterprofielen op en formuleert eventueel maatregelen.

Rapportage

De monitoring van de gewasbeschermingsmiddelen van 2011 is afgerond. De resultaten worden begin 2012 met de doelgroep, waaronder LTO, besproken.

Prestatie 2011

Van drie zwemwaterlocaties is een zwemwaterprofiel opgesteld.

Rapportage

De laatste drie zwemwaterprofielen zijn in februari 2011 door het dagelijks bestuur vastgesteld. De overige zwemwaterprofielen zijn in 2009 en 2010 vastgesteld.

Voortgang

Onderwerp

WK 8: Stroomgebiedbeheerplan (SGbP)

Doelstelling

Inzicht in de aard, omvang en voortgang van de maatregelen uit de Kaderrichtlijn Water (KRW).

Maatregel MP

Het bijhouden van de aard, omvang en voortgang van de KRWmaatregelen. Rapportage hierover aan provincie, Rijk en de Europese Unie.

Prestatie 2011

De tussenrapportage over de voortgang van de KRW-maatregelen is opgesteld. Er is een plan van aanpak opgesteld voor de herziening van de factsheets voor de KRW (nu de nota Status, toestand etc. KRWwaterlichamen).

Rapportage

De aard, omvang en voortgang van de KRW-maatregelen is bijgehouden. Op landelijk niveau is een opzet gemaakt voor de rapportages aan het Rijk en de Europese Unie. In 2011 is voor het eerst gerapporteerd, via de provincie, aan het Rijk. Deze rapportage is op 1 maart in het dagelijks bestuur vastgesteld en ter informatie voorgelegd aan de commissie WF van het algemeen bestuur. De planning voor de KRW-rapportage en planvorming (bijstelling factsheets KRW) is gereed. Deze is in juni ter kennisname aan het dagelijks bestuur aangeboden. In 2011 is tevens een pilot uitgevoerd om een gedetailleerd inzicht te krijgen in de huidige toestand van de oevers en vegetatie in waterlichamen. Hiermee kan worden berekend: • of de inrichting al aan de KRW-doelen voldoet; • wat de potenties zijn voor het verbeteren van de oeverinrichting; • welke specifieke KRW-maatregelen nog nodig zijn om de KRWdoelen voor vegetatiebedekking te halen. Om meer zekerheid te krijgen over een tijdige uitvoering van de KRW-maatregelen (vóór eind 2015) is ook een strategie ontwikkeld voor de uitvoering van de nog resterende KRW-maatregelen. Deze strategie heeft het dagelijks bestuur in oktober 2011 vastgesteld.

Voortgang

Voortgang

35

36

Onderwerp

WK 11: Natura 2000

Onderwerp

WK 15: Waterbodemsanering

Doelstelling

Voldoen aan de waterkwaliteitseisen die gelden voor Natura 2000 gebieden.

Doelstelling

De waterbodems in het beheergebied hebben geen negatieve invloed op de waterkwaliteit.

Maatregel MP

Formuleren van waterkwaliteitsmaatregelen voor Natura 2000 gebieden.

Maatregel MP

Ernstig vervuilde baggerspecie verwijderen volgens de landelijke instructies.

Prestatie 2011

De bijdrage van het waterschap aan het beheerplan voor de Âlde Feanen is gereed.

Prestatie 2011

De saneringen in Lemmer en Akkrum zijn uitgevoerd.

Rapportage

Wetterskip Fryslân heeft een inhoudelijke bijdrage geleverd aan het planproces van het beheerplan voor de Alde Feanen. De afronding van de beheerplannen is afhankelijk van de landelijke discussie over het ammoniakvraagstuk. Vervolgens vindt bestuurlijke behandeling plaats van het beheerplan, afgestemd op het besluitvormingstraject van het watergebiedsplan. De vertraging van de besluitvorming van enkele N2000 beheerplannen heeft ook gevolgen voor de besluitvorming van enkele watergebiedsplannen.

Rapportage

De waterbodemsanering in Lemmer is uitgevoerd. De sanering in Akkrum wordt in de tweede helft van 2012 in uitvoering gebracht. Deze werkwijze wordt gevolgd omdat een efficiënte combinatie mogelijk bleek met de naastliggende bodemsanering. Verwacht wordt dat deze sanering voor het vaarseizoen van 2013 is afgerond.

Onderwerp

WK 16: Inrichtingsmaatregelen Kaderrichtlijn Water

Onderwerp

WK 12: Aanpak diffuse bronnen

Doelstelling

De chemische en ecologische waterkwaliteit voldoet aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water.

Doelstelling

Beperken van de invloed van diffuse bronnen op de chemische en ecologische toestand van oppervlakte- en grondwater.

Maatregel MP

Het realiseren van natuurvriendelijke oevers.

Maatregel MP

De regionale aanpak van diffuse bronnen baseren op het emissiebeheerplan en het actieprogramma diffuse bronnen.

Prestatie 2011

Er wordt zes hectare aan natuurvriendelijke oevers gerealiseerd.

Prestatie 2011

Het emissiebeheerplan is geactualiseerd.

Rapportage

Rapportage

Het emissiebeheerplan is op 29 maart 2011 door het algemeen bestuur vastgesteld.

De doelstelling voor 2011 wordt ruimschoots gehaald. In het gebied Zuid West wordt in twee oever- en kadeprojecten 0,6 hectare natuurvriendelijke oever aangelegd. In het gebied Zuid Oost wordt in de oever- en kadeprojecten it Eilân west en Nije feart in totaal 8,1 hectare gerealiseerd.

Onderwerp

WK 14: Diffuse bronnen

Onderwerp

WK 17: Vispassages

Doelstelling

Minder emissies vanuit diffuse bronnen.

Doelstelling

Maatregel MP

Emissies reduceren door stimulering en voorlichting.

Een evenwichtige vispopulatie als onderdeel van een gezonde ecologische waterkwaliteit.

Prestatie 2011

Twee projecten en een voorlichtingsactie zijn uitgevoerd.

Maatregel MP

Het aanleggen van vispassages bij de renovatie en nieuwbouw van gemalen en andere kunstwerken, conform het Waterbeheersplan. In totaal zullen in de planperiode 43 vispassages worden gerealiseerd.

Rapportage

Wetterskip Fryslân heeft op Boot Holland (februari 2011) actief meegewerkt aan de voorlichting aan de recreatievaart. Ook is er met medewerking van het waterschap een nieuw type vuilwaterinzamelsysteem voor de recreatievaart gerealiseerd. Daarnaast is mede invulling gegeven aan de campagne ‘Stop lozing afvalwater, lekker fri(e)s'. Naar aanleiding van monitoringsgegevens van gewasbeschermingsmiddelen zijn er bijeenkomsten geweest met akkerbouwers. Tevens is een speciale agrarische nieuwsbrief uitgebracht over bestrijdingsmiddelen. Voor gemeentemedewerkers en bouwbedrijven zijn er twee voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd over erfafspoeling (zie ook WK 23).

Prestatie 2011

De vispassages zijn aangelegd in overeenstemming met de programmering in het actieplan, dat wil zeggen acht stuks.

Rapportage

Het actieplan vismigratie is gereed. De programmering is in 2011 geconcretiseerd via uit te werken meerjarenplanningen. De verwachting, mede gebaseerd op de huidige stand van zaken, is dat de totale doelstelling in 2016 zal worden gerealiseerd. Vooruitlopend op concrete meerjarenplanningen wordt elk te renoveren of nieuw te bouwen gemaal getoetst aan het actieplan. De daadwerkelijke realisatie in 2011 bedraagt 12 stuks.

Voortgang

Voortgang

Voortgang

Voortgang

Voortgang

Voortgang

Onderwerp

WK 18: Maatregelen zwemwater

Doelstelling

De waterkwaliteit bij officiële zwemlocaties in het beheergebied voldoet aan de eisen van de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn.

Maatregel MP

Het uitvoeren van waterbeheermaatregelen in de zwemwaterprofielen voor een betere zwemwaterkwaliteit.

Prestatie 2011

Maatregelen geformuleerd in zwemwaterprofielen zijn uitgevoerd met het beschikbare jaarlijkse budget.

Rapportage

De laatste drie zwemwaterprofielen zijn begin 2011 vastgesteld. Er zijn nog geen maatregelen uitgevoerd. Het totale maatregelenpakket voor alle zwemwaterlocaties is in een integraal plan van aanpak uitgewerkt met een prioritering. Op basis van dit plan van aanpak wordt de uitvoering van maatregelen vanaf 2012 planmatig opgepakt.

Onderwerp

WK 19: Visstandbeheer

Doelstelling

Een evenwichtige vispopulatie als onderdeel van een gezonde ecologische waterkwaliteit.

Maatregel MP

Het uitvoeren van een pilot visstandbeheer in de Friese boezem.

Prestatie 2011

De pilot visstandbeheer is uitgevoerd.

Rapportage

De intentie was om een pilot visstandbeheer uit te voeren in De Leijen. Daartoe is in het najaar van 2011 de visstand geïnventariseerd. Inmiddels heeft een aanvullend haalbaarheidsonderzoek uitgewezen dat de slagingskans van een pilot in de Leijen gering is. Dit komt omdat de belasting met voedingstoffen nog te groot is. Daarom is besloten deze pilot niet uit te voeren. Bestuurlijk is besloten om te onderzoeken of het breder toepassen van beheervisserij op termijn kansrijk is als maatregel om de waterkwaliteit te verbeteren. Indien het antwoord op deze vraag positief is, wordt gezocht naar een alternatieve, kansrijke locatie voor de pilot visstandbeheer, zo niet, dan zullen alternatieve maatregelen moeten worden onderzocht.

Voortgan

Voortgang

Onderwerp

WK 21: Vergunningverlening

Doelstelling

Actief inzetten van beschikbare instrumenten voor de doelmatige werking van de waterzuiveringstechnische werken.

Maatregel MP

De vergunningverlening en handhaving zijn aangepast aan de nieuwe wetgeving.

Prestatie 2011

De vergunningverlening en handhaving worden uitgevoerd conform de nieuwe wetgeving en de samenwerkingsovereenkomsten Wabo (Wet algemene bepaling omgevingsrecht).

Rapportage

Sinds oktober 2010 wordt met gemeenten en provincies samengewerkt op basis van de samenwerkingsovereenkomsten Wabo. Onder regie van de provincie is dit in de maand mei 2011 geëvalueerd. Daaruit is naar voren gekomen dat de samenwerking succesvol verloopt.

Voortgang

Onderwerp

WK 22: Handhaving

Doelstelling

Goed naleefgedrag van wet- en regelgeving voor verontreinigende activiteiten.

Maatregel MP

Handhaving uitvoeren volgens prioriteiten en doelstellingen in de Beleidsnota Handhaving 2009-2012.

Prestatie 2011

De handhavingscontroles zijn conform planning uitgevoerd. Er is een rapportage opgesteld over het onderzoek naar instrumenten voor naleefgedrag en het meten van de effectiviteit daarvan.

Rapportage

In 2011 zijn de geplande controles grotendeels uitgevoerd. Voor de rapportage over het onderzoek naar instrumenten voor naleefgedrag wordt aangesloten bij een provinciaal samenwerkingsproject dat in 2012 uitgevoerd gaat worden.

Onderwerp

WK 23: Voorlichting

Doelstelling

Goed naleefgedrag van wet- en regelgeving voor verontreinigende activiteiten.

Maatregel MP

Voorlichting inzetten voor beter naleefgedrag.

Prestatie 2011

De communicatieactiviteiten die de landelijke werkgroep Erfafspoeling gepland heeft, zijn binnen het beheersgebied uitgevoerd.

Rapportage

De voorlichtingsactiviteiten zijn, op advies van de landelijke werkgroep Erfafspoeling, tijdelijk opgeschort. Dit komt door vertraging in het wetgevingstraject. Ook is onduidelijk in welke vorm de regels over Erfafspoeling in het activiteitenbesluit komen.

Voortgang

Voortgang

37

2.3.2

38

VOORTGANG bELEIDSUITVOERING WATERKETEN

Onderwerp

WAK 1: Optimalisatiestudies en afvalwaterakkoorden

Doelstelling

Een duurzame afvalwaterketen tegen de laagste maatschappelijke kosten.

Maatregel MP

Wetterskip Fryslân voert samen met gemeenten optimalisatiestudies uit. Daaruit volgen afvalwaterakkoorden.

Prestatie 2011

Vijf optimalisatiestudies zijn uitgevoerd. Vijftien afvalwaterakkoorden zijn gesloten. Er is een alternatief samenwerkingsplan voor twaalf zuiveringskringen.

Rapportage

In 2011 zijn zes optimalisatiestudies afgerond. Twee studies zijn voor meer dan 50% gereed. Er is één afvalwaterakkoord afgesloten. De overige afvalwaterakkoorden verkeren wel in een vergevorderde fase, maar de ondertekening schuift door naar begin 2012. Een aantal afvalwaterakkoorden schuift door omdat de optimalisatiestudie langer duurde. Dit kwam doordat tijdens de studie nieuwe inhoudelijke vraagstukken naar boven kwamen. Een ander deel schuift door omdat de onderhandelingen over de financiële verdeling van de afspraken meer tijd hebben gekost. Voor zeven van de twaalf zuiveringskringen waarvoor een alternatief samenwerkingsplan zou worden opgesteld, is alsnog gekozen voor een afvalwaterakkoord. Voor de overige vijf zuiveringskringen schuift het opstellen van een alternatief samenwerkingsplan door naar begin 2012.

Onderwerp

WAK 2: Samenwerking beheer en onderhoud

Doelstelling

Een duurzame waterketen tegen de laagste maatschappelijke kosten.

Maatregel MP

Wetterskip Fryslân werkt nauwer samen op het gebied van beheer en onderhoud met gemeenten en Vitens.

Prestatie 2011

amenwerking conform de afspraken uit afvalwaterakkoorden. Deelname aan (ten minste) twee Fryslân-brede pilots.

Rapportage

De maatregelen uit afvalwaterakkoorden zijn conform afspraken uitgevoerd. Als onderdeel van het Fries bestuursakkoord waterketen zijn vijf pilots gestart op het gebied van beheer en onderhoud.

Onderwerp

WAK 5: De betrokken burger

Doelstelling

Minder schoon water (regenwater) en minder giftige stoffen en rommel naar het riool.

Maatregel MP

We willen burgers stimuleren om bij te dragen waar zij kunnen: water en energie besparen, en vervuiling voorkomen door verstandig gebruik van water en riolering.

Prestatie 2011

De maatregelen zijn conform het gezamenlijk projectplan communicatie uitgevoerd. Er is een plan opgesteld om kosten in de waterketen transparant te maken.

Rapportage

Op 19 mei is de rioolwaterzuiveringsinstallatie Oosterwolde geopend en op 21 mei waren de open dagen op de rioolwaterzuiveringsinstallaties Oosterwolde en Sloten. Op 10 september was de open dag op de rioolwaterzuiveringsinstallatie Franeker. In Noorderhoek in Sneek zijn de bewoners heel direct betrokken bij de invoering van het nieuwe sanitatiesysteem. Wanneer de bewoners hiermee bewust omgaan, is optimale besparing van water en energie mogelijk. Er is geen apart plan opgesteld om de kosten in de waterketen transparant te maken. Het transparant maken van waterketenkosten maakt onderdeel uit van het project ‘Betrokken Burger’. Dit heeft tot doel om de burger te stimuleren duurzaam om te gaan met de waterketen (watergebruik, afkoppelen, wat hoort niet in het riool thuis).

Voortgang

Voortgang

Voortgang

Onderwerp Doelstelling

Maatregel MP

WAK 6: Programma waterzuiveringstechnische werken

Voortgang

De zuiveringsinstallaties voldoen aan wet- en regelgeving. Ze hebben ook voldoende capaciteit om de hoeveelheid rioolwater af te nemen zoals afgesproken met de gemeenten. Wetterskip Fryslân voert het investeringsprogramma waterzuiveringtechnische werken uit, waarin de planning en de meerjarige programmering zijn opgenomen.

Prestatie 2011

De geplande investeringen voor 2011 en de maatregelen uit het Energie Efficiency Plan zijn uitgevoerd.

Rapportage

Over de realisatie van het investeringsprogramma 2011 wordt gerapporteerd in het hoofdstuk investeringen. De maatregelen voor 2011 in het Energie Efficiency Plan zijn grotendeels uitgevoerd. In het meerjarenperspectief en de begroting 2011 zijn de volgende maatregelen geparkeerd in verband met de tariefmatiging. Het betreft de projecten: • Bellenbeluchting rioolwaterzuiveringsinstallatie Kootstertille; • Verkleinen aeratietank rioolwaterzuiveringsinstallatie Harlingen; • Toepassen ammoniumregeling diverse rioolwaterzuiveringsinstallaties.

Onderwerp

WAK 9: Energie-efficiency zuiveringstechnische werken

Doelstelling

Besparing van energieverbruik en productie van duurzame energie bij zuiveringsinstallaties en rioolgemalen.

Maatregel MP

Uitvoeren van de maatregelen van het Energie Efficiency Plan (EEP) 2009-2012 in het kader van de ondertekende MJA-3 (meerjarenafspraak energie-effiency).

Prestatie 2011

De ammoniumregeling uit het EEP 2009-2012 wordt gerealiseerd bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Heerenveen.

Rapportage

De ammoniumregeling op de rioolwaterzuiveringsinstallatie Heerenveen is gerealiseerd. Uit de resultaten bleek dat de toegepaste meetapparatuur niet bestand is tegen bepaalde stoffen in het influent van deze zuivering. De proef is op de rioolwaterzuiveringsinstallatie van Burgum voortgezet. In 2012 worden de resultaten van de proef opgeleverd.

Voortgang

Onderwerp

WAK 10: Asset management

Doelstelling

De operationele beschikbaarheid van te onderhouden duurzame goederen van Wetterskip Fryslân maximaliseren en de levenscyclus verlengen, door het optimaliseren van het onderhoud.

Maatregel MP

Wetterskip Fryslân kiest een onderhoudsstrategie die gebaseerd is op een afweging van risico’s en gevolgen.

Prestatie 2011

Een basismatrix FMEA (Failure Mode Effect Analysis) is gerealiseerd.

Rapportage

De inventarisatie om de basismatrix FMEA in beeld te brengen, is gestart en afgerond voor de rioolwaterzuiveringsinstallatie Leeuwarden. In 2012 zullen de overige rioolwaterzuiveringsinstallaties geïnventariseerd worden voor de matrix.

Voortgang

Onderwerp

WAK 11: Energiefabriek (slibketenoptimalisatie)

Doelstelling

Doelmatige en duurzame slibketen.

Maatregel MP

Door het slib dat vrijkomt bij het zuiveringsproces op één locatie centraal te vergisten, kan door het geproduceerde biogas energie worden opgewekt. Zo wordt de hoeveelheid slib gereduceerd. Er ontstaat een zogenoemde Energiefabriek.

Prestatie 2011

Uitgewerkte business case voor de Energiefabriek gereed voor besluitvorming.

Rapportage

Prestatie-indicator is bijgesteld: Op 28 juni 2011 heeft het dagelijks bestuur ingestemd met het opstellen van een slibstrategie. De slibstrategie wordt in juli 2012 ter goedkeuring aangeboden aan het algemeen bestuur. Voor de slibstrategie worden verschillende alternatieven met elkaar vergeleken, waaronder de Energiefabriek.

2.3.3

Voortgang


Waterketen en stedelijke wateropgave Eind 2010 is het Uitvoeringsprogramma Fries Bestuursakkoord Waterketen (FBWK) 2011-2015 naar alle Friese partijen gestuurd, met het verzoek voor 1 april 2011 in te stemmen met de aanpak en de eigen bijdrage. In het uitvoeringsprogramma staat wat het waterschap concreet gaat doen, wat het kost (tijd, geld) en hoe de kosten worden verdeeld. Wetterskip Fryslân, Provincie Fryslân en bijna alle gemeenten hebben het uitvoeringsprogramma vastgesteld: alleen Sûdwest Fryslân nog niet. Deze gemeente heeft vertraging opgelopen vanwege de herindeling, maar zal binnenkort instemmen. Ook Vitens heeft ingestemd met het programma, met uitzondering van het onderdeel betrokken burger. De projectgroepen zijn inmiddels nagenoeg compleet en gestart met de uitvoering. Ook hebben zich verschillende wethouders aangemeld om als ambassadeur op te treden voor één van de projecten. Zo kunnen zij het (bestuurlijk) draagvlak voor de projecten vergroten. Samenwerken in de Friese waterketen: wat levert het op? Het Fries Bestuursakkoord Waterketen werkt aan drie doelen: doelmatiger, duurzamer en klantgerichter. De voortgang hiervan wordt met het project ‘Vinger aan de pols’ bijgehouden. • V oor het thema duurzamer wordt de klimaatvoetafdruk voor de Friese waterketen ontwikkeld. Deze is voor Wetterskip Fryslân inmiddels in concept gereed. Vitens heeft deze al langer voor haar hele werkgebied en heeft ‘ingezoomd’ op Fryslân. Ook de gemeenten hebben informatie aangeleverd. • Voor het thema klantgerichter wordt binnenkort een nulmeting gehouden naar kennis, houding en gedrag van de Friese burger. • Voor het thema doelmatiger heeft de stuurgroep FBWK een Fries Feitenonderzoek opgestart. Dit onderzoek moet aantonen wat het besparingspotentieel is in de Friese waterketen. Dit is een belangrijke stap om de juiste verwachtingen in beeld te brengen. Stedelijke wateropgave (wateroverlast in stedelijk gebied) Op basis van de in 2008 uitgevoerde inventarisatie, heeft Wetterskip Fryslân afspraken gemaakt met gemeenten over maatregelen om wateroverlast te voorkomen. Op 8 februari 2011 heeft het algemeen bestuur kredieten vrijgegeven om - in samenwerking met de betrokken gemeenten - een aantal knelpunten op te lossen in Dokkum, Joure en Sneek. De projecten in Joure en Sneek zijn in uitvoering en voor Dokkum is de voorbereiding in volle gang. 39

2.3.4

bESTEMMINGSRESERVES SCHOON WATER

Waterketen In 2011 zijn bedragen uitbetaald aan gemeenten in verband met het afkoppelen van verhard oppervlak. Daarnaast is een bijdrage verleend voor de plaatsing en inwerking stelling van een aantal IBA´s. Hiermee was een bedrag gemoeid van circa € 0,7 miljoen. Deze bedragen zijn in mindering gebracht op de bestemmingsreserve. Na deze onttrekking resteert nog een bedrag van € 0,3 miljoen. Het waterschap heeft nog verplichtingen ter grootte van € 0,2 miljoen. Omdat een aantal verplichtingen zijn vervallen zal bij de resultaatbestemming voorgesteld worden om een bedrag van € 0,1 miljoen vrij te laten vallen. 2.3.5

FINANCIëN

Netto lasten programma Schoon water (bedragen x € 1 miljoen) Programma

Schoon water

40

Begroting 2011 45,8


44,0

Verschil

1,2 (V)



Elektriciteitskosten zuiveringstechnische werken Het toepassen van de bellenbeluchting heeft tot lagere verbruikskosten geleid. Verder hebben vooral het droge voorjaar en de droge herfst als effect dat minder regenwater verpompt hoefde te worden en de energiekosten lager zijn uitgevallen. Omdat het stelsel een maximale capaciteit heeft, hebben de natte zomer en natte winter dit voordeel niet volledig teniet gedaan.

€ 0,3 (V)

Opbrengsten slib en afvalwater Door de toename van het aanbod van slib en afvalwater van derden op de zuiveringen zijn de opbrengsten voor het zuiveren hoger. Deze inkomsten zijn niet geraamd en ook niet structureel.

€ 0,3 (V)

IbA subsidies Bij de aanleg van een aantal recreatiewoningen in de Alde Feanen worden de nutsvoorzieningen en de IBA’s in samenwerking met de nutsbedrijven gezamenlijk opgepakt. Het werk komt enigszins later gereed. Hierdoor zal de uitbetaling van bijdragen aan gemeenten doorschuiven naar 2012 (gedekt vanuit de bestemmingsreserve waterketen) terwijl de uitbetaling voor 2011 begroot was. Ook het aantal nieuwe IBA’s bij de andere uitbetalingen is kleiner dan verwacht.

€ 0,3 (V)

Waterketen en afvalwaterakkoorden De samenwerking in de waterketen heeft bij verschillende gemeenten al vorm gekregen door uitwisseling van kennis. Omdat het vooral om de eigen kennis van de waterketenpartners gaat, is dit jaar minder kennis / advies van derden ingekocht. Met betrekking tot de afvalwaterakkoorden schuift in Akkrum de geplande herinrichting door naar 2013. Hierdoor vertragen de maatregelen uit het afvalwaterakkoord Akkrum. Voor ons waterschap betekent dat, dat onze bijdrage in het afkoppelen van hemelwater opschuift naar 2013. Daarnaast heeft de gezamenlijke planvorming met de gemeente voor afvalwaterakkoord Wolvega meer tijd gekost.

€ 0,3 (V)

Monitoring Door prioritering in de werkzaamheden zijn er minder diensten verleend met betrekking tot rapportages op het gebied van monitoring van de waterkwaliteit. Deze verminderde dienstverlening heeft geresulteerd in een verminderde aanlevering van gegevens en rapporten door derden waardoor het budget voor uitbesteding niet volledig is benut.

€ 0,2 (V)

RWZI advisering Het in de begroting geraamde bedrag voor advisering is niet benut omdat alle benodigde advisering door cluster projectondersteuning gedaan is.

€ 0,1 (V)

Afzet slib Omdat er minder slib is aangevoerd, is er ook minder slib verwerkt en afgevoerd.

€ 0,1 (V)

Innovatieprojecten innovatieplan 2011 Zie toelichting bij programma voldoende water.

€ 0,1 (V)

Onderhoud RWZI’s Op diverse RWZI’s zijn in de laatste maanden van 2011 circuitmetingen uitgevoerd. Hieruit is gebleken dat het zandniveau dermate hoog was dat er een verhoogd risico ontstond op slibuitspoeling. Om de bedrijfsvoering te borgen en te voldoen aan de wet- en regelgeving is gekozen om extra onderhoud uit te voeren en het zand direct uit het zuiveringssysteem te verwijderen.

€ 0,2 (N)

ARbO Op basis van een RI&E inventarisatie en de daarop volgende veiligheidsrondgang op de RWZI lokaties, zijn de urgente zaken direct uitgevoerd, op basis van de ARBO en de zorgplicht van WF als werkgever. Naast persoonlijke beschermingsmiddelen als gasdetectie en veiligheidsharnassen, was het ook noodzakelijk om op de zuiveringslocaties zelf aanpassingen uit te voeren. Dat betreft dan verhoging van relingen, valbeveiliging aansluitpunten en afzuigkasten.

€ 0,4 (N)

Diverse overige kleine afwijkingen Diverse kleine positieve en negatieve afwijkingen zorgen gezamenlijk voor een voordelig verschil van € 0,1 miljoen.

€ 0,1 (V)

Totaal

€ 1,2 (V)

2.4

ORGANISATIE

Wetterskip Fryslân voert een transparant en maatschappelijk aanvaardbaar financieel beleid. Het zorgt voor een optimale inzet van mensen en middelen om de hiervoor genoemde kerntaken effectief en efficiënt te kunnen uitvoeren. Daarom kan het waterschap niet zonder een goede bedrijfsvoering. Het programma organisatie gaat over alle organisatieonderdelen, projecten en ontwikkelingen die bijdragen aan een goede bedrijfsvoering. Onder dit programma zijn ook de ontwikkeling van de rentekosten en kosten voor heffing en invordering opgenomen. Een belangrijke ontwikkeling in 2011 is de verkenning en voorbereiding van samenwerking met gemeenten en andere waterschappen. Bijvoorbeeld op het gebied van belastingen, maar ook binnen de waterketen. Kansrijke onderwerpen worden in een business case uitgewerkt. Wetterskip Fryslân heeft met het visiedocument ‘Samenstromen’ de ontwikkeling ingezet tot een proces- en projectgerichte organisatie. Vanaf 2011 werkt Wetterskip Fryslân met een aangepaste organisatiestructuur, conform het in 2010 vastgestelde bedrijfsmodel. In 2011 werd een volgende stap gezet met de invoering van proces- en projectgericht werken. De kwaliteit en betrokkenheid van medewerkers is cruciaal voor het behalen van de organisatiedoelstellingen. Daarom is in 2011 geïnvesteerd in het voorbereiden van het Individueel Keuze Budget (IKB), het competentie woordenboek en het bemensingsinstrument voor de processen. Vanaf 2010 is een stevige impuls gegeven aan inkoop en aanbesteden, omdat het waterschap doelmatig en rechtmatig wil inkopen. Sindsdien zijn ca. 30 Europese aanbestedingen voor goederen en diensten uitgevoerd, die hebben geresulteerd in nieuwe (raam)contracten. 2011 stond in het teken van ‘Vasthouden en uitbouwen’, zodat de inkoopfunctie definitief een centrale plek krijgt in het waterschap. In 2010 is een innovatieplan opgesteld. Het plan benoemd de innovatiethema’s die door het Wetterskip worden opgepakt. Met de uitvoering daarvan is in 2011 begonnen. In het beleid voor recreatief medegebruik geeft het waterschap aan hoe het omgaat met het medegebruik van eigendommen van het waterschap door recreanten. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het wandelen over zeekeringen, zwemmen en varen. Onze samenleving verandert en vraagt steeds vaker om mogelijkheden. Het uitgangspunt van Wetterskip Fryslân bij verzoeken uit de omgeving is ‘ja, mits’. We werken mee, mits het de kerntaken (veilig, schoon en voldoende water) niet aantast en het Wetterskip Fryslân niet structureel geld kost. Het waterschapswerk kan aan recreanten worden verteld en Recreatief medegebruik biedt kansen voor het waterschap. Een mooi voorbeeld daarvan is het op 4 oktober door H.K.H. Prinses Margriet der Nederlanden geopende nieuwe bezoekerscentrum van het ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer. Op de primaire keringen is het beleid terughoudender.

2.4.1

VOORTGANG bELEIDSUITVOERING ORGANISATIE

Onderwerp

WAK 3: Innovatie

Doelstelling


Maatregel MP

Wetterskip Fryslân voert in samenwerking met partners een innovatieprogramma uit voor de waterketen.

Prestatie 2011

Afronding van zes innovatieprojecten conform het innovatieprogramma waterketen.

Rapportage

De demosite in Leeuwarden is geopend en de andere vijf innovatieprojecten werden met name in het derde en vierde kwartaal uitgevoerd. Deze projecten zijn onderdeel van het innovatieplan van het waterschap.

Onderwerp

WAK 4: Duurzaamheid

Doelstelling


Maatregel MP

Begin 2011 wordt een afwegingskader voor duurzaamheid voorgelegd aan het algemeen bestuur. Bestuur en management betrekken dit afwegingskader bij het maken van keuzes. Hierdoor worden, naast doelmatigheid, ook doelstellingen voor duurzaamheid meegenomen. Wetterskip Fryslân voert diverse projecten uit om de duurzaamheidsdoelen uit het waterbeheerplan te realiseren.

Prestatie 2011

Een helder afwegingskader voor duurzaamheid. In alle bestuursvoorstellen voor de waterketen wordt duurzaamheid meegewogen

Rapportage

Het afwegingskader is in de begroting 2012 opgenomen om in dat jaar samen met de bestuursorganen te gaan ontwikkelen. Dit zogenaamde duurzaamheidsstatement is leidend voor alle activiteiten van Wetterskip Fryslân.

Onderwerp

Opleggen zuiveringsheffing

Doelstelling

Waarborgen naleving van heffingsverordening.

Maatregel MP

Uitvoeren van handhaving volgens de Beleidsnota Handhaving 2009-2012.

Prestatie 2011

Opstellen risicoanalyse meetbedrijven en de prioriteit van werkzaamheden bij meetbedrijven hierop laten aansluiten.

Rapportage

De risicoanalyse is opgesteld en gevuld. De prioritering van werkzaamheden is hierop gebaseerd.

Voortgang

Voortgang

Voortgang

41

Onderwerp

IS 1: breede-Overberg Catchment Management Agency

Doelstelling

Kennisontwikkeling en kennisuitwisseling door structurele samenwerking met Breede Overberg Catchment Management Agency in Zuid-Afrika.

Maatregel MP

Samenwerking met Breede Overberg Catchment Management Agency in Zuid-Afrika.

Prestatie 2011

Een aantal uitwisselingen en trainingen. Afronding van dit project eind 2011.

Rapportage

Het project is eind 2010 geëvalueerd. Het dagelijks bestuur heeft op 29 maart 2011 de evaluatie en een voorstel voor het vervolg goedgekeurd. Besloten is om in 2011 drie activiteiten uit te voeren en het project in 2011 af te ronden. De eerste uitwisseling op het gebied van innovatie heeft in juni plaatsgevonden. De tweede, een training op het gebied van riolering en zuiveringen, is begin november uitgevoerd. Een laatste uitwisseling op het gebied van waterbeheer en ruimtelijke ordening is begin december afgerond. Begin 2012 zal het eindrapport aan het dagelijks bestuur worden aangeboden. Daarna wordt aangesloten bij Water Mondiaal en wordt gefocust op een waterschap in Mozambique. Hierin ligt een mooie combinatie met het lopende project in Mozambique (IS 2). In de tweede helft van 2011 hebben Wetterskip Fryslân en ARA-Sul gewerkt aan de voorbereidingen van een samenwerkingsovereenkomst en een projectvoorstel. Begin 2012 worden nadere voorstellen voor verdere samenwerking aan het dagelijks bestuur voorgelegd.

Onderwerp

IS 2: Millenniumdoelstelling schoon water en sanitatie in Mozambique

Doelstelling

Verbeteren van toegang tot schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen in Mozambique

Maatregel MP

Samenwerking van Wetterskip Fryslân met een groot aantal Friese gemeenten, Provincie Fryslân, Vitens en de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Er worden sanitaire en drinkwatervoorzieningen gebouwd bij scholen en publieke gebouwen, Daarnaast wordt bijgedragen aan trainingsactiviteiten en organisatieontwikkeling.

Prestatie 2011

Wetterskip Fryslân levert de projectleiding en een bijdrage aan een aantal adviesmissies. Wetterskip Fryslân is de contractpartner voor externe partijen die financieel bijdragen (DGIS, ministerie van BuZa).

Rapportage

42

Voortgang

Voortgang

Dit project levert een bijdrage aan de toegang tot schoon water en sanitaire voorzieningen voor 1,8 miljoen mensen. In 2011 zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: • In maart 2011 is een presentatie over het project gehouden in het dagelijks bestuur en de commissie van het algemeen bestuur. • De concept-subsidieaanvraag 2012-2013 is in november met DGIS besproken. DGIS heeft het verzoek gedaan de aanvraag uit te breiden, zowel in omvang als in tijd. Eind januari 2012 beslist de Stuurgroep over de herziene aanvraag, waarna deze wordt ingediend. Bijzonder is dat DGIS inmiddels al een bedrag van € 3 miljoen als bijdrage heeft gereserveerd. • De jaarrapportage over 2010 is afgerond en verzonden aan DGIS. • In april is een stagecontract afgesloten met een student van de NHL die een bijdrage levert aan het project in Mozambique. • In april is de accountantstoets afgerond. • In september hebben Mozambicaanse bestuurders een bezoek gebracht aan Fryslân. • Op 7 oktober is een presentatie gegeven over het project aan het Provinciaal Bestuurlijk Overleg Water.

2.4.2


Innovatie en nieuw beleid Innovatie is een speerpunt van het bestuursprogramma. Omdat innovatie gefinancierd wordt vanuit nieuw beleid wordt hierover gezamenlijk gerapporteerd. In de begroting is een post van € 1,0 miljoen geraamd voor nieuw beleid en innovatie. Voor de projecten innovatie en nieuw beleid is € 0,8 miljoen beschikbaar gesteld. Innovatie Het bestuur heeft in 2011 ingestemd met het uitvoeren van zestien innovatieprojecten. De belangrijkste thema’s zijn het verminderen van de kosten van slibverwerking door het terugwinnen van energie, het verbeteren van de kwaliteit van het effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties en het ontwikkelen van snelle en effectieve methoden voor het opsporen van waterverontreiniging en illegale dempingen. Nieuw beleid In 2011 is uit het budget voor nieuw beleid naast innovatieprojecten ook een aantal beleidsonderwerpen gefinancierd. Deze onderwerpen zijn: • Deltaprogramma IJsselmeergebied (zandmotor) • Recreatief medegebruik • Visie veenweidegebied • Beleid hoogwatercircuits • Sanitatie Noorderhoek in Sneek Het Deltaprogramma is voor Wetterskip Fryslân van groot belang. Er worden beleidskeuzes voor de lange en middellange termijn voor de veiligheid en het bewoonbaar houden van Nederland voorbereid. De beleidsnotitie recreatief medegebruik is op 4 oktober 2011 door het algemeen bestuur vastgesteld. Besloten is samen met de Provincie Fryslân een visie op het veenweidegebied te ontwikkelen waarbij ook het omgaan met de hoogwatervoorzieningen wordt betrokken In de wijk Noorderhoek te Sneek is samen met partners een duurzaam en innovatief sanitatiesysteem aangelegd. Dit is op 18 november 2011 door Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje geopend. Voor deze beleidsonderwerpen is in totaal € 0,3 miljoen beschikbaar gesteld. 2.4.3

VOORTGANG ORGANISATIE

Organisatieontwikkeling De organisatieontwikkeling is in 2011 van start gegaan met als doel te groeien naar een organisatie die goedkoper kan werken bij gelijkblijvende kwaliteit, die beter kan inspelen op veranderingen vanuit de omgeving en waar medewerkers in onderlinge verbinding en met plezier samenwerken. Het programmaplan ‘Wetterskip Fryslân op koers!’ is in het voorjaar bestuurlijk vastgesteld. Na een periode van voorbereidingen en opleidingen is de uitvoering van het programmaplan in de 2e helft van 2011 volop op stoom gekomen. Gedurende het jaar 2011 is veel aandacht gegeven aan de cultuurkant, waarbij de organisatie zich de doelstellingen van de organisatieontwikkeling heeft eigen gemaakt en vertaald naar het dagelijkse werk. Resultaten hiervan zien we terug in intensiveringen op het terrein van: verbinding zoeken tussen verschillende clusters, het nemen van verantwoordelijkheden voor organisatorische resultaten en het mobiliseren van diverse verbeterinitiatieven. Ook zijn er in 2011 diverse verbeteringen doorgevoerd op het vlak van slimmer en efficiënter werken. Daarmee is invulling gegeven aan een besparing op de personeelskosten van € 1,2 miljoen.

Wetterskip Fryslân werkt graag mee om de ijspret in de provincie te bevorderen.

Er is een start gemaakt met het uitwerken van de eerste processen: Aanleggen en renoveren van primaire keringen; Aanleggen en renoveren van waterzuiveringssystemen; Inrichten/ renoveren van watersystemen; Inkopen van Goederen en Diensten en Inkopen van Werken. In juni 2012 zijn de Proces Implementatieplannen voor de eerste 5 hoofdprocessen klaar en kan na besluitvorming met implementatie worden begonnen. Kosten De kosten van het programmaplan Organisatieontwikkeling zijn in het jaar 2011 beperkt gebleven tot € 0,6 miljoen daar waar een budget van €1,0 miljoen beschikbaar was. Met bestuurlijke vaststelling van het programmaplan is in april het budget vrijgegeven. Daarna is onmiddellijk gestart met het voorbereidende deel van het programmaplan (voorbereiding en opleidingen). Het kostenintensieve deel van de organisatieontwikkeling is gestart per 1 september 2011. Hierdoor hebben we later dan verwacht externen hoeven inhuren ter vervanging van onze eigen medewerkers die zijn vrijgemaakt voor het leveren van inzet in de organisatieontwikkeling. Opbrengsten In 2011 zijn kostenbesparingen gerealiseerd op de personeelskosten en in goederen en dienstenbudgetten. In onderstaande tabel zijn de opbrengsten van de organisatieontwikkeling zoals opgenomen in het programmaplan afgezet tegen de realisatie.

Opbrengsten organisatieontwikkeling (bedragen x € 1 miljoen) Volgens Jaarrekening programma2011 plan

Verschil

1. Personele kostenbesparingen

0,6

1,2

0,6

2. Overige kostenbesparingen

0,3

0,6

0,3

Totaal

0,9

1,8

0,9

1. Personele kostenbesparingen In het programmaplan Organisatieontwikkeling zijn besparingen op personeel becijferd op € 0,6 miljoen. Deze besparing is met de begroting 2011 al gerealiseerd. Doordat de bruto personele lasten op € 39,4 miljoen zijn bevroren, is er ten opzichte van het Meerjarenperspectief 2011-2015 een totale bezuiniging op personele lasten doorgevoerd van € 1,2 miljoen. Deze € 1,2 miljoen is ingevuld met diverse maatregelen op gebied van slimmer en efficiënter werken. 2. Overige kostenbesparingen Een belangrijk element in de organisatieontwikkeling is kostenbewustzijn en het scherp specificeren van de behoefte afgezet tegen het te bereiken

43

Medewerkers van Wetterskip Fryslân inspecteren de kade op het eiland De Burd in Grou.

resultaat. Hiermee zijn onze inkoopprocessen aangescherpt waarbij ook de wijze waarop de markt wordt benaderd en schaalvoordeel valt te bereiken is verbeterd. Daarmee zijn voordelen in de aanbestedingen behaald. In 2011 hebben we € 0,6 miljoen aan besparingen op de goederenen dienstenbudgetten gerealiseerd. Het betreft hier onder meer het rietmaaien van oevers (zie 1e bestuursrapportage; inmiddels in begroting verwerkt), postbezorging, stortsteen en arbodienstverlening. Ook op het onderhoud waterlopen (hekkelen) zijn omvangrijke aanbestedingsvoordelen behaald en zijn de watertoetsen efficiënter opgesteld. Daarnaast is ook het wagenpark gunstiger aanbesteed. De besparingen worden structureel gemaakt in de eerst volgende begroting. Overige ontwikkelingen in de bedrijfsvoering Duurzaam inkopen Het waterschap onderzoekt bij elke aanbesteding welke duurzaamheideisen gesteld kunnen worden aan de leverancier en het product. Als voor het in te kopen product duurzaamheidcriteria ontwikkeld zijn, dan worden deze vrijwel altijd toegepast. Ontbreken dergelijke landelijke criteria, dan wordt onderzocht op welke wijze duurzaamheid toch kan worden meegenomen in de aanbesteding. De doelstelling van de Nederlandse waterschappen is om in 2015 100% duurzaam in te kopen. Het waterschap ontwikkelt daartoe een plan van aanpak en dit jaar zijn de eerste stappen hierin gezet. In 2011 zijn verdergaande acties uitgevoerd in het kader van rechtmatige en doelmatige inkoop. Zo wordt een basistraining inkoop gegeven en is een inkoopplatform opgericht. Daarnaast is een centraal contractregister ontwikkeld wat de naleving en uitvoering van contracten bevordert. Inkoop en Facilitair Beheer hebben dit jaar ruim 20 Europese aanbestedingen onder handen gehad. Belangrijke aanbestedingen waren bijvoorbeeld het wagenpark, onderhoud gebouwen, bedrijfskleding, bind- en drukwerk, vormgeving en het nieuwe meubilair. Het nieuwe leasecontract levert substantiële inkoopvoordelen op in combinatie met duurzamere auto’s. Bij de aanschaf van het (gebruikte) meubilair is al een voorschot genomen op het flexibel inzetten van het meubilair voor meerdere doeleinden. In het kader van de organisatieontwikkeling is in de 2e helft van 2011 volop gewerkt aan de vormgeving en verbetering van het proces inkopen goederen en diensten. Dit zal tot verdere verbeteringen in de inkoopfunctie leiden.

44

Onderhoud ICT infrastructuur In 2011 is veel aandacht besteed aan het onderhoud van de ICT infrastructuur: 1. Het netwerk is gemoderniseerd door vervanging van alle netwerkcomponenten op het hoofdkantoor en Crystalic. 2. De beveiliging is verbeterd door de implementatie van een nieuwe firewall en een upgrade van de antivirussoftware. 3. Het serverpark is op orde gebracht doordat systemen die niet meer in het onderhoud zitten voor het grootste gedeelte vervangen zijn. De overige systemen worden meegenomen met de geplande vernieuwing van de kantoorautomatisering. 4. De inrichting van de back-up is afgerond; daarbij is geregeld dat er dagelijks een back-up buiten het pand opgeslagen wordt. 5. Het configuratiemanagement is volledig up-to-date gebracht, waarmee Wetterskip Fryslân voldoet aan de rechtmatigheidseisen. In 2012 staat onder andere de vernieuwing van de kantoorautomatisering op de planning. Hiervoor zijn de nodige voorbereidende activiteiten uitgevoerd. Inmiddels is de Europese aanbesteding voor een raamovereenkomst Levering standaardsoftware afgerond. Hiermee wordt het inkoopproces voor deze producten efficiënter. Levering van de nieuwe kantoorautomatiseringsoftware zal als eerste via dit raamcontract verlopen. Documentaire informatievoorziening In het kader van het Masterplan Archieven is ca. 70 m1 archiefstukken geïnventariseerd. Het gemakkelijker terug kunnen vinden van archiefstukken is procesversnellend voor de interne klant en verbetert de dienstverlening aan de externe klant. Om de toegankelijkheid voor de klant nog verder te verbeteren, is er gewerkt aan een kaart waarop ingezoomd kan worden op alle (ruim 500) voorlopers van Wetterskip Fryslân. Door daar de inventarissen aan te koppelen, maken we het de klant mogelijk heel efficiënt in de archieven van deze waterschappen te zoeken. Deze inzoomkaart zal in 2012 in gebruik genomen worden. De nieuwe landelijke selectielijst voor waterschapsarchieven is goedgekeurd. In deze lijst, waar Wetterskip Fryslân een belangrijke bijdrage aan

geleverd heeft, wordt al een voorschot genomen op het procesgericht werken. Verkoop eigendommen Eén van de voormalige dienstwoningen is verkocht. Daarnaast worden, zoveel als mogelijk is, geleidelijk de erfpacht- en/of opstalpercelen en bermpercelen aan de Oude- en Nieuwebildtdijk, verkocht. In 2011 is de opbrengst daarvan ruim € 70.000. Planning en Control In 2011 zijn verbeteringen doorgevoerd in de planning en controlcyclus. Vanaf 2011 wordt het Meerjarenperspectief op hoofdlijnen ingericht hetgeen leidt tot efficiënter bestuurlijk en ambtelijk proces. Er zijn maatregelen getroffen om het proces van open vaststellen van de jaarrekening te versnellen. Dit heeft ertoe geleid dat de jaarrapportage 2010 twee maanden eerder gereed is gekomen dan in voorgaande jaren. Beide instrumenten zijn vastgesteld in de vergadering van het algemeen bestuur van mei 2011. In 2011 is de financiële voortgangsrapportage voor het bestuur geïntroduceerd. De financiële voortgangsrapportage leidt er toe dat de informatie die voorheen was opgenomen in de bestuursrapportage sneller, efficiënter en beknopter ter beschikking komt. Tevens is de frequentie van rapporteren verhoogd van twee naar drie maal per jaar. Op gebied van projectcontrol zijn maatregelen getroffen om de beheersing van de projecten verder te verbeteren. Projectcontrol is een specifiek en gespecialiseerd aandachtsgebied geworden. De wijze van tot stand komen van einde werkprognoses en cash flow ramingen is verbeterd. Ook de wijze waarop de ramingen voor begroting en meerjarenprognoses tot stand komen zijn aangepakt. Met het verder ontwikkelen van de programmering wordt de meerjarenraming accurater gemaakt. De rechtmatigheid is geborgd door het verder inrichten van interne contromaatregelen in het inkoopproces. Daarmee is het oordeel van de accountant over de totale rechtmatigheid positief.

Kwijtscheldingsbeleid In december 2011 is het nieuwe kwijtscheldingsbeleid door het bestuur vastgesteld. Het kwijtscheldingsbeleid is met ingang van 1 januari 2012 verruimd. Voor ondernemers die onder de bijstandsnorm dreigen te geraken is het voortaan mogelijk om kwijtschelding aan te vragen voor hun privé belastingaanslag. Sinds 1 april 2011 is de Uitvoeringsregeling Invorderingswet aangepast die deze verruiming mogelijk maakt. Het kwijtscheldingsbeleid komt in 2012 weer aan de orde als de Unie komt met een advies over een uniform kwijtscheldingsbeleid voor de waterschappen en er meer duidelijkheid is over de nieuwe ministeriële uitvoeringsregeling waarin nadere regels worden opgesteld hoe in de praktijk met verruimingen om moet worden omgegaan. Laboratorium In het afgelopen zwemseizoen is de blauwalgenscanner actief ingezet, mogelijk gemaakt door het landelijke blauwalgenprotocol. Door de inzet van deze scanner is een goed en vooral snel inzicht van de blauwalgdichtheid op zwemlocaties verkregen. Binnen één werkdag is bekend of blauwalgen een risico voor de zwemmer vormen. De tijdrovende celtellingen konden het afgelopen zwemseizoen achterwege blijven. Het ingebruiknemen van de ICP-MS en discreet analyser hebben er voor gezorgd dat er een flinke efficiencywinst is bereikt bij de analyses van zware metalen en nutriënten. De kostprijzen van deze analyses zijn met 20 % afgenomen en dit heeft tot verdere efficiencyverbetering geleid. Er heeft een forse uitbreiding plaatsgevonden binnen de analyse(s) van bestrijdingsmiddelen. Vanaf mei zijn vrijwel alle bestrijdingsmiddelen analyses in eigen beheer uitgevoerd. Hiermee is invulling gegeven aan de besparing die er op dit onderzoek was ingeboekt. Vanaf 1 juli zijn drie bestaande analyses voor vluchtige verbindingen samengevoegd tot één analyse. Hiermee is een flinke efficiencywinst behaald voor de analyse van vluchtige verbindingen. De nieuwe analyse is met succes toegepast bij o.a. het afvalwater onderzoek naar aanleiding van de brand in de fabriek van Astra Faam in Harlingen. In 2011 is een groep van vijf waterschapslaboratoria bijeengebracht om nadere samenwerking te onderzoeken. Het betreft de laboratoria van de waterschappen Groot Salland, Fryslân, Hunze & Aa’s, Regge en Dinkel en

45

de Stichting Waterproef (Noord-Holland). Gezamenlijk bedienen deze laboratoria alle waterschappen in Oost, Noord en Noordwest Nederland. In het najaar van 2011 is gestart met de voorbereiding van een businesscase waarin wordt onderzocht welke winst het fuseren van de vijf betrokken laboratoria tot één laboratorium-organisatie oplevert. HRM Naast de reguliere werkzaamheden van HRM is in 2011 gewerkt aan de invoering van de CAO afspraken. Vanuit de CAO afspraken is Arbeids Duur Verkorting (ADV) vervangen door de plus- en minuren regeling. Ook is er dit jaar veel gedaan aan de voorbereiding van het Individueel Keuze Budget dat in 2012 van start gaat. Januari 2011 was de start van de elektronische registratie van verlof. Voor het organisatie ontwikkelingsprogramma is het Wetterskip Fryslân competentie woordenboek ontwikkeld en in december is de laatste hand gelegd aan een bemensingsinstrument voor de processen. Daarnaast is gewerkt aan de verbinding tussen de strategische doelen van Wetterskip Fryslân en de HR-thema’s die deze doelstellingen ondersteunen. Kijkend naar de strategische doelstellingen van Wetterskip Fryslân zijn HR thema’s waaronder innovatie, kennis, vakmanschap, leren, verbinding, reflectie en efficiëntie van belang. In 2012 wordt met behulp van onderstaand schema de verbinding tussen de strategische doelstellingen van Wetterskip Fryslân en de HR activiteiten gemaakt.

HR Activiteiten HR Opgaven Mensvraagstukken Strategische doelstellingen

Communicatie De corporate communicatiestrategie is vol in ontwikkeling. Aan de hand van deze strategie worden in 2012 onderwerpen vastgesteld die de volle aandacht krijgen bij de externe profilering van bestuur en organisatie. In 2011 is binnen ons waterschap het educatiebeleidsplan ontwikkeld. Dit komt in het eerste kwartaal van 2012 ter besluitvorming in het algemeen bestuur. Met de succesvolle opening van het bezoekerscentrum van het Woudagemaal, op 4 oktober 2011, is een gedegen basis gelegd voor educatiebeleid en arbeidsmarktcommunicatie. Het educatiebeleid richt zich met het bezoekerscentrum op basisscholen, met het streven om elke basisschoolleerling in Fryslân te laten kennismaken met het werk van Wetterskip Fryslân. Veel corporate uitgaven zijn in 2011 niet meer gedrukt maar digitaal geprint. De kwaliteit van de uitgaven is gelijk gebleven, terwijl de drukkosten gedaald zijn. Deze werkwijze wordt in 2012 doorgezet naar vrijwel alle papieren communicatiemiddelen. Met de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s wordt samengewerkt aan de productie van de belastingbijsluiter. Veel teksten blijken voor deze drie waterschappen overeen te komen. Daarnaast is samengewerkt in de vormgeving, het gebruik van foto’s. Het drukken en verspreiden is gezamenlijk ingekocht. Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO) In 2009 hebben het Rijk, de VNG en het IPO afspraken gemaakt over het oprichten van een landsdekkend systeem van Regionale Uitvoerings Diensten (RUD’s). In Fryslân wordt onder regie van de Provincie en op basis van vrijwillige afspraken tussen 27 gemeenten, Wetterskip Fryslân en Provincie Fryslân getracht te komen tot een Regionale Uitvoeringsdienst Friesland: de Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO). In juni 2011 hebben de Provincie Fryslân, het Wetterskip Fryslân en 24 gemeenten een intentieverklaring gesloten om een uitvoeringsdienst, de FUMO, op te richten en het vervolgtraject in te gaan. Drie gemeenten hebben voorbehouden gemaakt. Het Wetterskip is voornemens toezicht en vergunningadvisering bij indirecte lozingen onder te brengen bij de FUMO. Voor de zomer 2012 zal door het algemeen bestuur besloten worden over het aangaan van de Gemeenschappelijke Regeling FUMO. 2.4.4

Permanente expositie in bezoekerscentrum Woudagemaal in Lemmer.

46

bESTEMMINGSRESERVES ORGANISATIE

Internationale betrekkingen Wetterskip Fryslân draagt zijn kennis over waterbeheer en waterzuivering over door middel van uitwisselingsbezoeken en trainingen. Deze kennisoverdracht gebeurt ook in internationaal verband. Voor deze kennisoverdracht wordt ook samengewerkt met andere waterschappen en gemeenten. In 2009 en 2010 zijn subsidies ontvangen voor toekomstige kosten die gemoeid zijn met de trainingen en uitwisselingsbezoeken. De kosten die in 2011 zijn gemaakt bedroegen ruim € 63.000. Deze kosten zijn nagenoeg geheel gedekt door onttrekking uit de bestemmingsreserve. Het saldo van de reserve is aan het eind van 2011 nihil. In 2012 zullen de internationale betrekkingen via een nieuw project, genaamd ARA-Sul, verder vorm worden gegeven.

2.4.5

FINANCIëN

Netto lasten programma Organisatie (bedragen x € 1 miljoen) Programma

Organisatie

Begroting 2011 18,4


18,2


Verschil

0,4 (V)


Organisatieontwikkeling Na de bestuurlijke behandeling en besluitvorming over de uitwerking van het programma in het voorjaar van 2011 zijn, na een intensieve periode van voorbereiding, de workshops voor de procesinrichting in september gestart. Het budget van € 1,0 miljoen was voor het volle jaar berekend en door de latere start zijn de uitgaven in 2011 uitgekomen op € 0,6 miljoen (waarvan € 0,5 miljoen personeelskosten; zie ook paragraaf 2.4.6.)

€ 0,4 (V)

Hefpunt De organisatiekosten voor Hefpunt zijn voor 2011 meegevallen waardoor de bijdrage van Wetterskip Fryslân lager is uitgevallen dan begroot. Dit komt met name door lager dan begrote personele lasten en hoger dan begrote opbrengsten uit onder andere vervolging, dienstverlening kwijtschelding en overige inkomsten.

€ 0,3 (V)

Rente De lagere rentekosten zijn veroorzaakt door lagere investeringsuitgaven en de omstandigheid dat de investeringsuitgaven zich vooral in de 2e helft van 2011 hebben voorgedaan. De noodzaak om kortlopende leningen aan te gaan is verminderd (zie investeringsparagraaf). Via een begrotingswijziging is al een rentevoordeel van € 0,3 miljoen als budgetverlaging verwerkt.

€ 0,4 (V)

Incidentele baten De belastingdienst heeft over de jaren 2009 en 2010 een correctie toegepast over de afgedragen sociale lasten. Een wijziging in de systematiek van berekenen van de opslag kinderopvang is in deze jaren niet correct verwerkt. Daarnaast zijn overige incidentele baten gerealiseerd zoals een voordelige afrekening van de stichting Waterschapshuis over de jaren 2008 t/m 2010, diverse schade uitkeringen en een voordelige afrekening van de opheffing van de Waterlandstichting.

€ 0,3 (V)

Nieuw beleid Het totale budget van € 1 miljoen is in 2011 grotendeels benut, doordat er voor € 800.000 projecten is opgestart.

€ 0,2 (V)

Onvoorzien De post onvoorzien (€ 0,3 miljoen) is binnen dit programma begroot. Onderstaand zijn de posten toegelicht welke in 2011 via onvoorzien zijn gedekt en binnen dit programma vallen: • Bezoekerscentrum Woudagemaal (€ 0,1 miljoen): voor de feestelijke opening van het bezoekerscentrum van het Woudagemaal en de opstart van het centrum was in de begroting onvoldoende budget opgenomen. • Aanpassing huisvesting (€ 0,1 miljoen): in navolging van de huisvestingsoperatie in 2010 zijn in 2011 nog enige aanpassingen in het hoofdkantoor doorgevoerd. Omdat dit niet was begroot, is dekking uit onvoorzien gezocht.

€ 0,1 (V)

Van de post onvoorzien is dus € 0,1 miljoen niet ingezet. Waterschapshuis Vanwege heroverweging van het nieuwe belastingsysteem van het Waterschapshuis hoeft Wetterskip Fryslân dit jaar nog geen bijdrage te leveren in het beheer van het nieuwe systeem.

€ 0,1 (V)

47

48

Resultaat deelnemingen Wetterskip Fryslân neemt via Wetterskip Fryslân deelnemingen BV deel in een aantal vennootschappen. In 2011 hebben deze bedrijven gezorgd voor een positief resultaat.

€ 0,1 (V)

Huurperiode meubilair Het meubilair is langer gehuurd door het langere inkooptraject.

€ 0,1 (N)

Toevoeging personele voorzieningen Het rentepercentage wat gebruikt wordt bij de berekening van de pensioenvoorziening van oud- bestuursleden is gewijzigd naar het huidige, lage niveau. Hierdoor wordt er in de komende jaren minder rente toegevoegd aan de voorziening. Om de verplichtingen ten aanzien van de pensioenen in de toekomst toch te kunnen garanderen is er in 2011, in overleg met de accountant, een extra dotatie gedaan aan de voorziening.

€ 0,3 (N)

Verkoop grond / goederen Om een zo hoog mogelijke opbrengst te genereren uit de verkoop van het terrein in de Hommerts wordt een procedure voor wijziging van het bestemmingsplan doorlopen. Dit leidt ertoe dat het terrein pas in 2012 verkocht kan worden. Daarnaast is een woning verkocht voor het bedrag, dat op basis van twee onafhankelijke taxaties is vastgesteld. In de begroting was met een hogere opbrengst rekening gehouden. Een tweede woning is niet verkocht,omdat deze binnen de beschermingszone van het Unesco object Woudagemaal staat. De erfpachtpercelen worden in een periode van enkele jaren verkocht terwijl de totale opbrengst in de begroting 2011 was aangenomen. Via een begrotingswijziging is al een deel van deze lagere opbrengsten gecompenseerd.

€ 0,2 (N)

bouwrente Een gedeelte van de rente in exploitatie wordt aan de investeringsprojecten toegerekend en geactiveerd (bouwrente). Het gemiddelde uitstaande bedrag aan lopende investeringen (onderhandenwerk positie) is bepalend voor deze activering en deze gemiddelde positie was in 2011 beduidend lager dan begroot. De lagere toerekening van bouwrente is vooral het gevolg van: een lagere beginstand van het onderhandenwerk en de omstandigheid dat de (netto) investeringsuitgaven, na de voorbereiding in de 1ste helft van 2011, vooral in de 2de helft van het jaar zijn gerealiseerd.

€ 0,7 (N)

Diverse overige kleine afwijkingen Diverse kleine positieve en negatieve afwijkingen zorgen gezamenlijk voor een nadelig verschil van € 0,2 miljoen.

€ 0,2 (N)

Totaal

€ 0,4 (V)

2.4.6

PERSONEELSLASTEN

bruto en netto personeelslasten Personeelslasten (bedragen x € 1 miljoen) Programma

Begroting 2011

Jaarrekening 2011

Verschil

Totaal personeelslasten

39,6

40,6

1,0

Personeelslasten gedekt door bestemmingsreserves

-0,2

-0,2

0,0

Omzetting G&D (organisatieontwikkeling)

-

-0,5

-0,5

Omzetting G&D (doelmatigheid)

-

-0,2

-0,2

Extra dotatie verlofdagen EP 2011

-

-0,6

-0,6

Bruto personeelslasten (plafondafspraak)

39,4

39,1

-0,3

Geactiveerde uren

-4,0

-3,7

0,3

Diensten aan derden

-0,1

-0,3

-0,2

Uitleen/overige baten personeel

-0,1

-0,3

-0,2

Netto personeelslasten

35,2

34,8

-0,4

De afwijkingen ten opzichte van de primaire begroting zijn: Omzetting G&D (organisatieontwikkeling, € 0,5 miljoen): na het bestuurlijke besluit over de uitwerking van het programma in het voorjaar van 2011 zijn, na een intensieve periode van voorbereiding, de workshops voor de procesinrichting in september gestart. Het budget van € 1,0 miljoen, wat in de begroting 2011 was opgenomen als een budget voor overige goederen en diensten, was voor het volle jaar berekend en door de latere start zijn de personele uitgaven nu beperkt tot € 0,5 miljoen. Het programma zal hierdoor dus ook langer doorlopen; de kosten volgen het proces.

Omzetting G&D (doelmatigheid, € 0,2 miljoen): uit bedrijfseconomische overwegingen is besloten om: 1. het onderzoek naar gewasbeschermingsmiddelen uit te laten voeren door ons eigen laboratorium en deze werkzaamheden niet uit te besteden (zie tevens 1e bestuursrapportage 2011); 2. het programmamanagement voor de overdracht van het stedelijk waterbeheer via een detacheringsconstructie met een collega waterschap te laten verlopen. Dit is significant goedkoper dan wanneer het werk wordt uitbesteed. Extra dotatie verlofdagen eigen personeel 2011 (€ 0,6 miljoen): de extra dotatie aan de financiële verplichting verlofdagen van het eigen personeel is het gevolg van een stelselwijziging van de verlofsystematiek. In de CAO is het ADV systeem omgezet naar een plus- en minuren systematiek. Deze maatregel is halverwege 2011 ingegaan. 2011 was daarmee een overgangsjaar naar de nieuwe regeling. Het effect hiervan is dat medewerkers alle extra gewerkte uren gaan opboeken als plusuren (gaan klokken) terwijl dat met de oude systematiek veel minder het geval was. In 2011 is het aantal restant verlofuren 65.000 terwijl het aantal verlofuren eind 2010 43.000 was. Deze extra verlofdagen moeten conform de comptabiliteitsvoorschriften (sinds 2009) financieel als verplichting worden opgenomen. Dit is een eenmalig effect. Plusuren moeten binnen het jaar worden gecompenseerd waardoor we voor 2012 weer terugvallen op het normale niveau aan verlofuren. De extra dotatie van 2011 valt dan bij de jaarrekening 2012 weer vrij ten gunste van het resultaat.

zoals de sanering Lemmer, de ophoging van lage kaden (exploitatie) en regulier baggerwerk. Daarnaast waren in de begroting 2011 uren opgenomen voor de nieuwbouw van minigemalen. Omdat het ontwerp van deze minigemalen volgens de standaard een langere voorbereidingstijd vereist, zijn er in 2011 minder gemalen gebouwd. De vrijgevallen uren zijn ingezet voor onderhoudswerkzaamheden. Diensten aan derden (€ 0,2 miljoen V): Onder de diensten aan derden worden verstaan de werkzaamheden die Wetterskip Fryslân verricht voor gemeenten en de provincie. De extra uren die in 2011 in rekening zijn gebracht bij derden betreffen vooral extra werkzaamheden voor de provincie (vervanging binnendeur sluis Workum, technisch onderzoek verstalen brugdekken). Uitleen/overige baten personeel (€ 0,2 miljoen V): In het kader van de doorstroming van medewerkers, de juiste medewerker op de juiste plaats, wordt veel aandacht besteed aan mobiliteit. In het kader van deze mobiliteit zijn detacheringovereenkomsten afgesloten voor vijf medewerkers waarbij deze medewerkers bij andere bedrijven ervaring opdoen.

Geactiveerde uren (€ 0,3 miljoen): het activeren van uren is op grond van de waterschapswet vanaf 2009 verplicht. Wetterskip Fryslan is een goede inschatting van deze uren aan het inregelen. Bij het opstellen van de begroting 2011 waren de ervaringscijfers van 2010 derhalve nog niet bekend. De afwijking is ca 7,5% ten opzichte van de raming. Met het beschikbaar komen van meer ervaringsijfers en de verdere professionalisering van de programmering van de investeringsprojecten zal deze afwijking steeds kleiner worden. Een deel van de afwijking wordt verklaard doordat een aantal projectleiders heeft gewerkt aan projecten die in de exploitatie worden verantwoord,

49

50

3 paragrafen

3.1

ONTWIKKELINGEN IN HET VERSLAGJAAR

van berekenen van de opslag kinderopvang is in deze jaren niet correct verwerkt.

De ontwikkelingen in 2011 zijn in hoofdstuk 2 per programma aan de hand van de beleidsmaatregelen uitgebreid beschreven. In hoofdstuk 2 zijn per programma de belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen in het verslagjaar 2011 weergegeven.

3.2

In 2011 is de gecombineerde jaarrekening van het Waterschapshuis over de jaren 2007 tot en met 2009 vastgesteld. Op grond van de definitieve cijfers heeft het waterschap een bedrag terug ontvangen wat als een te hoog voorschot was betaald.

INCIDENTELE LASTEN EN BATEN

Gedurende het jaar 2011 zijn er in financiële zin een aantal mee- en tegenvallers geweest. In deze paragraaf wordt een overzicht en een korte toelichting gegeven op de diverse incidentele lasten en baten. In 2011 is een bedrag van € 498.700 aan incidentele lasten verantwoord. Incidentele lasten Sanering Woudagemaal

295.800

Subsidiebijdrage bezoekerscentrum Woudagemaal

61.800

Naheffing sociale lasten

49.600

Claim ZRW Franeker

46.200

Diversen

45.300

Bij het onderhoud aan het Woudagemaal zijn diverse olieverontreinigingen aangetroffen die gesaneerd zijn. Deze kosten zijn als een incidentele last verantwoord. In 2011 zijn door diverse medewerkers van Wetterskip Fryslan uren besteed aan de voorbereiding en begeleiding van de bouw van het bezoekerscentrum bij het Woudagemaal. De kosten die gemoeid zijn met deze werkzaamheden zijn als een incidentele last geboekt. Op basis van een controle door het ABP is een naheffing opgelegd over voorgaande jaren. Deze naheffing is in 2011 betaald en verantwoord. In 2011 is een bedrag van € 327.600 als incidentele baten verantwoord. Incidentele baten Teruggaaf werkgeverspremie 2009 en 2010

Voor de advisering in een aantal gerechtelijke procedures heeft Wetterskip Fryslân gebruik gemaakt van externen. De kosten van deze externe adviseurs zijn vergoed op grond van de hiervoor afgesloten verzekering.

171.800

Schadeuitkeringen

81.700

Afrekening waterschapshuis 2007-2009

40.100

Diversen, o.a. afrekening energiekosten voorgaande jaren

34.000

De belastingdienst heeft over de jaren 2009 en 2010 een correctie toegepast over de afgedragen loonheffing. Een wijziging in de systematiek

3.3

RESERVES EN VOORZIENINGEN

In 2009 is het beleid voor de reserves en voorzieningen geactualiseerd en opnieuw vastgesteld. Voor de algemene reserve van de taak watersysteembeheer is een minimumniveau vastgesteld van € 3,0 miljoen. Voor de taak waterzuivering is het minimum op € 2,0 miljoen vastgesteld. In 2011 is een herijking van het benodigde weerstandsvermogen uitgevoerd. Uit deze herijking blijkt dat de huidige minimale normen voldoende zijn. Op grond van het in 2009 vastgestelde beleid zijn de volgende onttrekkingen en toevoegingen in de jaarrekening 2011 verwerkt. Omschrijving Categorale reserve gebouwd Categorale reserve ongebouwd

Onttrekking 2.334.019 482.386

Categorale reserve natuur

-36.392

Waterketen

687.695

Watergebiedsplannen met gewenst peilbeheer

335.974

Beheer en onderhoud Schiermonnikoog

92.500

Internationale betrekkingen

62.595

Totaal onttrekkingen / toevoegingen

Toevoeging

3.958.777

In de toelichting op de balans zijn de bestemmingen en de saldo’s van de afzonderlijke reserves beschreven en nader toegelicht. Het waterschap heeft acht voorzieningen. De voorzieningen zijn voor het merendeel voorzieningen die arbeidsgerelateerd zijn. Aan het eind van 2011 bedroeg het saldo van de diverse voorzieningen gezamenlijk € 5,5 miljoen. In 2011 zijn de onttrokken bedragen rechtstreeks ten laste van de voorzieningen gebracht. In totaal is een bedrag van € 1,0 miljoen onttrokken aan de voorzieningen. Aan het eind van 2011 zijn de diverse voorzieningen geactualiseerd en is een bedrag van € 0,5 miljoen aan de arbeidsgerelateerde voorzieningen toegevoegd. Aan de voorziening verkiezingen is een bedrag van € 0,3 miljoen toegevoegd. De voorzieningen 51

zijn door de onttrekkingen en toevoegingen per saldo afgenomen met € 0,2 miljoen. Het bedrag aan het eind van 2011 is voldoende om de toekomstige kosten te dekken. Een totaaloverzicht en beschrijving van de voorzieningen is opgenomen in de toelichting op de balans.

3.4

WATERSCHAPSBELASTINGEN

HEFFING EN OMSLAGEN 2011 In het jaar 2011 zijn de diverse aanslagen opgelegd op basis van de hierna volgende tarieven. Heffingsplichtigen

Eenheid

Tarief 2011

Watersysteembeheer Watersysteemheffing Ingezetenen

Woonruimte

€ 67,88

• Binnendijks

% WOZ waarde

0,04762%

• Buitendijks

% WOZ waarde

0,01191%

OMSLAG WATERSYSTEEMbEHEER De omslag watersysteembeheer bestaat uit een vijftal componenten: • ingezetenenomslag; • omslag eigenaren gebouwd; • omslag eigenaren ongebouwd; • natuur; • verontreinigingsheffing (directe lozers op oppervlaktewater). Het belastinggebied omvat de Provincie Fryslân, inclusief de Friese waddeneilanden, en het Groninger Westerkwartier. OMSLAG ZUIVERINGSHEFFING De zuiveringsheffing wordt op grond van de Wet Verontreiniging Oppervlaktewater geheven van gebruikers van woningen of bedrijfspanden die indirect afvalwater lozen op het oppervlaktewater. Deze heffing wordt opgelegd aan alle gezinnen en bedrijven op basis van het aantal Vervuilingseenheden (VE). Het belastinggebied omvat de Provincie Fryslân, inclusief de Friese waddeneilanden en het Groninger Westerkwartier.

Gebouwd

TOTALE bELASTINGOPbRENGST 2011 PER TAAK (bedragen x € 1 miljoen) Begroting 2011

Ongebouwd • Buitendijks onbemalen

Hectare

€

9,05

• Buitendijks bemalen

Hectare

€ 27,14

• Binnendijks onbemalen

Hectare

€ 36,18

• Binnendijks bemalen

Hectare

€ 54,28

Natuur

Hectare

€

4,94

Verontreinigingsheffing Woningen en bedrijven die rechtstreeks op het oppervlaktewater lozen

Vervuilingseenheid

€ 53,74

Woonruimte

€ 53,74

Zuiveringsbeheer Zuiveringsheffing Woningen en bedrijven (forfaitair, tabel en meetplichtige)

Gewijzigde Jaarrekening begroting 2011 2011

Verschil

Watersysteembeheer

66,0

66,0

66,9

0,9

Zuiveringsheffing

44,9

44,9

45,7

0,8

110,9

110,9

112,6

1,7

Totaal

De opbrengst van de waterschapslasten is zowel voor de taak watersysteembeheer als de taak zuiveringsbeheer in 2011 hoger dan begroot. In de financiële rapportage was al rekening gehouden met een hogere opbrengst. Op grond van het reservebeleid wordt een opbrengst die meer dan 3% afwijkt van het begrote bedrag toegevoegd aan de categorale reserve. Er zijn categorale reserves voor de categorieën ingezetenen, gebouwd, ongebouwd en natuur. Deze toevoeging kan zowel positief als negatief zijn. Deze categorale reserves gelden alleen voor de taak watersysteembeheer. Hierna is per categorie aangegeven hoeveel de 3%-norm bedraagt en het bedrag wat wordt toegevoegd aan de diverse categorale reserves. De verschillen blijven in 2011 bij alle categorieën binnen de 3%-norm en er zijn dan ook geen bedragen aan de categorale reserves toegevoegd. WATERSYSTEEMbEHEER Categorie

Begroting 2011

Ingezetenen

18.395.480

18.282.460

-113.020

551.864

0

Gebouwd

32.620.132

33.390.412

770.280

978.589

0

Ongebouwd

14.098.761

14.242.708

143.947

422.963

0

240.825

237.869

-2.956

20.000

0

1.356.444

1.574.691

218.247

-711.100

-793.122

-82.022

66.000.542

66.935.018

934.476

Natuur Verontreinigingsheffing Kwijtschelding/ oninbaar Totaal

52

Jaarrekening Verschil 3% norm Naar 2011 categorale reserve

Ingezetenen De aanslagen voor de categorie ingezetenen zijn voor het grootste gedeelte in 2011 opgelegd. Een klein gedeelte zal in het eerste kwartaal van 2012 worden opgelegd. In 2010 was een balanspost opgenomen voor nog op te leggen aanslagen over de jaren 2009 en 2010. De werkelijk opgelegde aanslagen zijn echter lager dan geraamd. Het verschil is afgeboekt ten laste van de opbrengst 2011. Het verschil met het begrote bedrag blijft binnen de 3% norm. Er vindt, conform voorgaande jaren, geen toevoeging plaats aan de categorale reserve. Gebouwd De balanspost aan het eind van 2010 was te hoog ingeschat. De aanslagen konden niet allemaal worden opgelegd. Het verschil is in 2011 afgeboekt. Daarnaast was de opbrengst over het jaar 2011 hoger dan begroot door een hogere WOZ-waarde. Per saldo is de opbrengst ten opzichte van de begroting € 771.000 hoger. Dit is minder dan 3% van het begrote bedrag. Er vindt daarom geen toevoeging plaats aan de categorale reserve Ongebouwd De opbrengst van de omslag ongebouwd over het jaar 2011 is conform de begroting. Door het alsnog opleggen van aanslagen over voorgaande jaren is een meeropbrengst gerealiseerd ten opzichte van de begroting. De meeropbrengst bedraagt plusminus 1%. Natuur De opbrengst van de categorie natuur is conform de begroting. Verontreinigingsheffing Over de jaren 2009 en 2010 zijn nog aanslagen verontreinigingsheffing opgelegd. De opbrengst daarvan was hoger dan waarmee rekening was gehouden bij de bepaling van de balanspost aan het eind van 2010. De hogere opbrengst over voorgaande jaren bedroeg € 45.000. In 2011 is € 173.000 meer verontreinigingsheffing opgelegd. Dit wordt veroorzaakt door een hogere vervuilingswaarde bij een vrij lozend bedrijf, omdat de zuiveringsinstallatie minder goed heeft gewerkt dan verwacht. ZUIVERINGSHEFFING Categorie

Begroting 2011

Jaarrekening 2011

Verschil

Bedrijven + woningen

46.971.938

47.962.584

990.646

Kwijtschelding/oninbaar

-2.023.900

-2.257.348

-233.448

Totaal

44.948.038

45.705.236

757.198

Over de jaren 2008 t/m 2010 is nog een bedrag aan zuiveringsheffing opgelegd. In de balanspost aan het eind van 2010 was hier onvoldoende rekening mee gehouden. De meeropbrengst van € 157.000 is in 2011 verantwoord. Over het jaar 2011 is aan bedrijven € 759.000 meer aan zuiveringsheffing opgelegd. Dit is het gevolg van uitstel van een bedrijfssluiting en het uitstel van de plaatsing van een voorzuivering. De opbrengst van de woningen is 0,2% (€ 75.000) hoger dan begroot. KWIjTSCHELDING/ONINbAAR Kwijtschelding De kwijtschelding over het jaar 2011 is vrijwel conform het begrote bedrag. In de jaarrekening 2011 is daarnaast ook nog een bedrag geboekt aan kwijtschelding over voorgaande jaren. Hiervoor was aan het eind van 2010 een balanspost opgenomen. Deze balanspost was te hoog ingeschat. Het voordelig saldo van deze balanspost is in 2011 verantwoord. Door dit voordelig

saldo is het totaalbedrag aan kwijtschelding in 2011 € 176.000 lager dan begroot. Oninbaar Aan het eind van 2011 zijn de openstaande posten beoordeeld op hun inbaarheid. Uit deze beoordeling bleek dat van een deel van de openstaande posten de kansen op inning nihil is. Deze posten zijn voor 100% toegevoegd aan de voorziening dubieuze debiteuren. Voor de overige posten die nog openstaan en ondergebracht zijn bij een incassobureau is rekening gehouden met een oninbaarheid van 75%. In 2011 is een bedrijf failliet verklaard wat een extra verliespost opleverde van ruim € 400.000. Hierdoor is de post oninbaar € 492.000 hoger dan begroot. bEZWAREN Naar aanleiding van de aanslagen 2009 is een aantal bezwaren ingediend tegen de afbakening natuur en ongebouwd. In 2010 is intensief overleg gevoerd tussen de Unie van Waterschappen en het Bosschap om tot een gezamenlijke oplossing te komen. Dit overleg heeft uiteindelijk niet de gewenste oplossing opgeleverd. Tegen een aantal aanslagen 2010 is op grond van dezelfde afbakening bezwaar aangetekend. Met de behandeling van de bezwaarschriften is via tussenkomst van een belastingadviesbureau in 2011 een aanvang gemaakt. De door de waterschappen op bezwaar genomen en nog te nemen besluiten zullen in 2012 als uitgangspunt dienen voor een daarover in 2012 te voeren proefproces.

3.5

WEERSTANDSVERMOGEN

In de vergadering van 15 december 2009 heeft het algemeen bestuur het geactualiseerd beleid ten aanzien van de reserves en voorzieningen voor de periode 2010-2014 vastgesteld. Op grond van dit besluit kent Wetterskip Fryslân de volgende reserves: 1. Algemene reserves 2. Bestemmingsreserves voor tariefegalisatie 3. Overige bestemmingsreserves Algemene reserves dienen om toekomstige financiële tegenvallers risico’s/ calamiteiten van algemene aard op te kunnen vangen en om een jaarrekening, die met een tekort sluit, in evenwicht te kunnen brengen. We kennen een algemene reserve voor de taak watersysteembeheer en één voor de taak zuiveringsbeheer. In 2008 heeft een actualisatie plaatsgevonden van de risico’s die het waterschap loopt. Op grond van het uitgebrachte rapport wordt een algemene reserve van € 5.100.000 voldoende geacht. Dit bedrag van € 5.100.000 is op basis van een risicobenadering over de twee taken verdeeld. In 2011 is het benodigde weerstandsvermogen getoetst door een extern bureau. Uit deze toetsing blijkt dat het weerstandsvermogen van € 5.100.000 voldoende is. Voor het watersysteembeheer wordt een minimumbedrag van afgerond € 3,0 miljoen voldoende geacht. Het maximum van deze reserve is bepaald door bovengenoemd bedrag te verhogen met 4% van de omslag. De maximumnorm wordt op deze manier bepaald op afgerond € 6,0 miljoen. Voor de taak zuiveringsbeheer wordt een minimumbedrag van afgerond € 2,0 miljoen voldoende geacht. Het maximum van deze reserve is bepaald door bovengenoemd bedrag te verhogen met 3% van de omslag. De maximumnorm wordt op deze manier bepaald op afgerond € 4,0 miljoen. Indien de reserves stijgen tot boven de maximumnorm wordt het meerdere overgeboekt naar de bestemmingsreserves voor tariefsegalisatie. Deze reserves kunnen gebruikt worden om in de komende 5 jaren een zo 53

gelijkmatig mogelijke tariefstijging te bewerkstelligen. Aan het eind van 2011 hadden de algemene reserves de maximale norm. De bestemmingsreserve voor tariefsegalisatie bedroeg voor de taak watersysteembeheer € 11,33 mln. en voor de taak zuiveringsbeheer € 1,45 mln. Deze bedragen zullen in de toekomst worden gebruikt om ongewenste tariefschommelingen op te vangen.

• V oor het HWbP (HoogWaterbeschermingsProgramma) is vooral aan de voorbereiding van de dijkverbeteringswerken gewerkt. Zo is voor het project Ameland de MER procedure in een afrondende fase gekomen en is gestart met het opstellen van het concept-projectplan. De havendamwerken Lemmer zijn afgerond. Het project Riensluis Lemmer is aanbestedingsgereed gemaakt.

Een bijzondere vorm van bestemmingsreserves zijn de categorale reserves. Categorale reserves ontstaan als in een jaar de belastingopbrengst van een categorie 3% of meer afwijkt van de begrote opbrengst. Deze meer- of minderopbrengst wordt dan geheel overgeboekt naar de categorale reserve en in de jaren daarna verrekend met de betreffende categorie door aanpassing van het tarief. Wetterskip Fryslân kent de volgende categorale reserves: • Ingezetenen • Gebouwd • Ongebouwd • Natuur

• D e versterking van de johan Friso sluis maakt deel uit van het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma. Binnen het project zijn de houten sluisdeuren in het binnenhoofd vervangen door stalen deuren, is de betonconstructie versterkt en zijn de vleugelwanden aan het buitenhoofd aangepast. Tevens is de steenbestorting voor het benedenhoofd van de sluis verzwaard. De versterking van de Johan Frisosluis is op 4 november 2011 opgeleverd.

Het algemeen bestuur kan bij de bestemming van het resultaat besluiten tot het instellen en toevoegen van bedragen aan bestemmingsreserves. Deze reserves kennen een specifieke bestemming voor bepaalde doeleinden. Voorwaarde voor het vormen van een bestemmingsreserve is dat er een duidelijk plan van aanpak of projectbeschrijving ten grondslag ligt aan de bestemming. De hoogte van de bestemmingsreserve dient gebaseerd te zijn op een deugdelijke raming. Voor een toelichting per reserve wordt verwezen naar de toelichting op de balans.

3.6

INVESTERINGSPARAGRAAF

3.6.1

ALGEMEEN

Een belangrijk onderdeel van het werk van Wetterskip Fryslân wordt gerealiseerd in de vorm van investeringswerken. De investeringswerken hebben betrekking op de infrastructuur voor het watersysteem inclusief de waterkeringen, op die voor transport en zuivering van afvalwater en op investeringen in het kader van de bedrijfsvoering van het waterschap. Deze werken worden gerealiseerd door projecten uit te voeren op het gebied van de programma’s waterveiligheid, voldoende water, schoon water en organisatie en belastingen. Enkele opvallende in 2011 voltooide of in voorbereiding zijnde investeringswerken zijn:

• I n het kader van het Herstelprogramma oevers en kaden zijn er in 2011 48 kilometer aan werken uitgevoerd. Tevens is er met de provincie een overleg opgestart om dit programma te gaan temporiseren in verband met de druk die dit programma uitoefent op de afschrijvingsen rentelast in de exploitatie van het waterschap. • B innen het project Skipsleat ten zuidwesten van Beetsterzwaag is ongeveer 200 ha waterberging in combinatie met kade- en oeverwerken, kavelruil en kavelinrichtingswerken in de benedenloop van de laaglandbeek Koningsdiep gerealiseerd. Met de integrale aanpak van de kadeophoging kon in één werk een aanzienlijk deel van de totale geplande 700 hectare retentiepolder gerealiseerd worden. Dit past in de VBA visie: Vasthouden, Bergen, Afvoeren en het Waterbeleid 21e eeuw. Volgens de notitie ‘Beleidsregels voor waterberging’ van Wetterskip Fryslân heeft de functie natuur de voorkeur voor gestuurde berging zoals het geval is bij inzet van een polder zoals deze als retentiegebied. Door het project verder integraal op te pakken en ook een deel van de oude loop van het Koningsdiep weer op boezempeil te brengen, is binnen het project als geheel niet alleen werk met werk gemaakt maar ook een stukje natuurontwikkeling gerealiseerd. • H et project Lytse jerden bij Sloten is één van de oever- en kadeprojecten (3,5 km) dat in 2011 is gerealiseerd. Het gaat hier om de waterkering langs de oostkant van het Wijckelerhop, langs de zuidzijde van de Sleattemermar, en langs het Sleattergat (het Sleattergat is de toegang over het water naar Sloten). Over een gedeelte is een zeer slechte damwand vervangen door een natuurvriendelijke oever, met als nevenresultaat een uitbreiding van de Friese boezem. In het project zijn met de stichting Zwem- en surfgelegenheid de Jerden afspraken gemaakt om de zwemgelegenheid goed in stand te houden en in te passen in het oever- en kadeproject. • H et project renovatie onderbouw van het Ir. D.F. Woudagemaal is voorbereid en deels in uitvoering genomen. Er is € 1,8 miljoen subsidie toegezegd door het Rijk. • O p het gebied van zuiveringstechnische werken is een aantal persleidingen vervangen en is een variantenstudie uitgevoerd voor het project aanpassing rioolwaterzuivering Wolvega. De kredietaanvraag voor de renovatie van de RWZI Wolvega, begroot op € 6.745.000, maakt het grootste deel uit van de lager dan begrote kredietaanvraag. In paragraaf 3.6.2. is de voortgang van dit project toegelicht.

54

Eind 2011 zijn twee weegbruggen bij de slibontwateringsinstallatie (SOI) te Heerenveen geplaatst en is het project afgerond. Vanuit de 24 rioolwaterzuiveringen op het vaste land en 4 rioolwaterzuiveringen op de eilanden wordt het natte slib met tankwagens respectievelijk per schip vervoerd naar de SOI in Heerenveen. Bij elk transport van afvalstoffen, dus ook zuiveringsslib, moet een juiste en volledige begeleidingsbrief aanwezig zijn. Naast de standaard papieren begeleidingsbrief zijn er mogelijkheden voor het gebruik van een elektronische variant. Binnen het waterschap bestond de wens om het transport van zuiveringsslib digitaal te registreren. Op deze wijze is er continu inzicht in de vervoerde hoeveelheid nat slib tussen de RWZI’s en de slibontwateringsinstallatie. Een en ander geeft een besparing op de administratieve kosten en de transportkosten. 3.6.2

KREDIETPORTEFEUILLE

Het totaal van het aantal door het algemeen bestuur beschikbaar gestelde kredieten voor projecten is de kredietportefeuille. Het onderstaande overzicht geeft de ontwikkelingen in de portefeuille ultimo 2011 weer. (Netto) kredietportefeuille (bedragen x € 1 miljoen) Begroting 2011

Met ruim 600 bezoekers is de open dag van het Hooglandgemaal in Stavoren op 28 mei 2011 een succes.

Jaarrekening 2011

Water veiligheid

Voldoende water

Schoon water

Organisatie

Omvang per 01/01/11

82,8

85,5

43,7

28,7

11,8

1,3

Verstrekkingen in 2011

46,0

38,3

17,7

15,3

3,5

1,9

-4,2

-2,3

-1,7

-0,2

-0,1

-30,4

-17,7

-7,1

-3,7

-2,0

-0,2

0,0

-0,1

0,0

0,0

89,0

41,4

35,1

11,4

1,1

Saldo bij- en aframingen Afgeronde projecten

-37,3

Vervallen kredieten Omvang per 01/01/12

91,5

* = door afrondingsverschillen kan de optelling niet aansluiten.

De realisatie van de kredietaanvragen wijkt licht af van de begroting. De oorzaken van de afwijkingen in de verstrekte, afgeronde, vervallen kredieten en het saldo van de bij- en aframingen worden in de volgende paragrafen uiteengezet. 3.6.3

VERSTREKTE KREDIETEN

Het totaal aan verstrekte kredieten voor nieuwe projecten in 2011 valt € 7,7 miljoen lager uit dan begroot. Het investeringskrediet voor aanpassing van RWZI Wolvega is in 2011 niet aangevraagd (€ 6,7 miljoen). Er is een variantenstudie in gang gezet, die inmiddels is afgerond. Door het externe adviesbureau afgegeven ramingen van kosten voor de diverse varianten leiden wel tot een hoger bedrag dan in de begroting is voorzien. Nadere uitwerking is daarom noodzakelijk om in 2012 een realistische kredietaanvraag bij het bestuur te kunnen indienen. Ook de kredietaanvraag voor het gebiedsplan Franekeradeel-Harlingen (€ 0,9 miljoen) is uitgesteld naar 2012, omdat bodemdalingsontwikkelingen tot vertraging hebben geleid. Eind 2011 is overeenstemming bereikt over de verplaatsing van de zoutwinning richting Waddenzee, zodat naar verwachting het gebiedsplan in 2012 kan worden uitgewerkt. Daarnaast is er voor € 4,2 miljoen euro afgeraamd. Dankzij meevallende aanbestedingen zijn projecten tegen lagere kosten gerealiseerd. Dat is in de bestuursrapportages reeds medegedeeld.

De grootste projecten waarvoor krediet is verstrekt in 2011 worden hieronder per programma weergegeven. De grootste projecten omvatten een kredietverstrekking van € 1 miljoen of hoger. Programma Waterveiligheid Hoogwaterbeschermingsprogramma Activeerbare bijdrage Landelijk HWBP programma (€ 2.931.563) Deze bijdrage aan het landelijke programma is conform afspraken met het Rijk in 2011 voor het eerst afgedragen. Oevers en kaden Tsjommer Feart (€ 3.100.000) Via dit project wordt in totaal 26 km kade versterkt, waarvan 9 km natuurvriendelijk wordt ingericht. Verder worden in dit project 2 zomerpolders ingericht met een totaal oppervlak van 10 hectare. Tytsjerksterfeart (€ 1.140.000) In dit project wordt in totaal 3,1 km kade versterkt. Hier zijn geen KRW- en VBA-doelen aan de orde. Houkesleat East e.o. (€ 3.030.000) Hier wordt 11,5 km oevers en kaden versterkt, waarbij 1 hectare natuurvriendelijke oever (KRW) wordt ingericht. In dit project wordt ook 1 hectare extra boezemberging gerealiseerd.

55

Een grote kraan licht in september 2011 één van de acht vloeddeuren van het Woudagemaal in Lemmer voor herstel van het houtwerk.

De Potten (bij Sneek) ( € 3.239.275) Er wordt 6,8 km polderkade versterkt. Wat de KRW-doelen betreft, gaat het om 3,8 hectare natuurvriendelijke oever langs de kade en 1,4 hectare natuurvriendelijke oever in de polder. Frjentsjerterfeart ( € 2.600.000) Hier wordt 13 km kade verbeterd. Over 46 km worden hoge gronden gebruikt als waterkerend systeem. Grondgebruikers geven hier de voorkeur aan in plaats van het aanleggen van een kade, omdat de bedrijfsvoering nauwelijks wordt beïnvloed. Verder wordt in dit gebied aan de KRW-doelstelling voldaan door het aanleggen van 5 km natuurvriendelijke oever. Er wordt een zomerpolder van 6 hectare ingericht, zodat in de winter de capaciteit van de boezemberging met deze hectares wordt uitgebreid. Hiermee wordt voldaan aan de VBA-doelstelling. Programma Voldoende Water Renovatie Woudagemaal (€ 2.150.000) De renovatie heeft betrekking op meerdere onderdelen van het historische gemaal, doch voornamelijk op het herstel van de houten sluisdeuren uit 1917 en het verhelpen van diverse ouderdomschades aan de bouwkundige en andere onderdelen van de onderbouw van het gemaal. Inmiddels is de uitvoering van de renovatie gestart. Van het Rijk is inmiddels een RCEsubsidie (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed) van € 1,88 miljoen verkregen. Gemalen Nieuwbouw 2011 (€ 4.900.000) Met dit verzamelkrediet worden 8 gemalen met een totale capaciteit van 185 m3 per minuut gerealiseerd op plaatsen, waar de oude voorzieningen niet langer functioneel waren. Waar mogelijk vindt voor de realisatie een afweging plaats tussen het vergroten van de bergende capaciteit van het bemalingsgebied (om diverse redenen een voorkeursoptie) tegenover het vergroten van de gemaalcapaciteit. De gemalen worden duurzaam en energiezuinig uitgevoerd en voldoen aan alle relevante normen. Voorzien is dat aanzienlijk kan worden bespaard op het onderhoud vergeleken met de oude situatie. Inpassing in het landschap en de lokale situatie is een aandachtspunt. 56

Gemalen renovatie 2011 (€ 1.459.000) Met dit verzamelkrediet worden 9 gemalen vervangen en gerenoveerd met een totale capaciteit van ruim 380 m3 per minuut. Het krediet is nodig om de noodzakelijke gemaalcapaciteit met daarbij het gewenste waterpeil en het bestrijden van wateroverlast over een langere periode in stand te houden. Bij de renovatie wordt rekening gehouden met vermindering van het energieverbruik en het vergroten van de duurzaamheid en wordt de storingsgevoeligheid verminderd, zodat de beheerskosten zullen afnemen. Het gemaal De Valom zal vispasseerbaar worden gemaakt. Nieuwbouw gemaal Vijfhuizen ( € 1.175.667) Dit nieuwe gemaal met een capaciteit van 250 m3 per minuut zal worden uitgerust met een vispassage, waarmee ook een KRW-doel is gemoeid. Het gemaal voorziet in voldoende maalcapaciteit voor 1200 hectare polder. De bouw van het gemaal is een complexe opgave gezien de ligging aan de Waddenzeedijk. De aanpassing van het watertoevoersysteem naar het gemaal wordt geregisseerd door DLG in het kader van de gebiedsontwikkeling ter plaatse. Het grondverwervingsproces loopt, maar is nog niet succesvol afgerond. Gemaal Alde Lune ( € 1.450.000) Dit gemaal zal een capaciteit krijgen van 110 m3 per minuut en zal door de keuze van vijzels eenzijdig vispasseerbaar worden gemaakt. Programma Schoon Water Verruimen persleiding Surhuisterveen – RWZI Kootstertille ( € 1.910.000) De totale lengte van deze persleiding is ca. 6.400 meter. In het project wordt de bestaande leiding tussen Surhuisterveen en Harkema vervangen door een leiding met een diameter van 400 mm. Het tweede deel, vanaf het rioolgemaal in Harkema naar de RWZI te Kootstertille, wordt vervangen door een leiding met een diameter van 500 mm. Twee rioolgemalen worden omgebouwd: Gemaal Surhuisterveen en Gemaal Harkema. Beide gemalen voldoen na de uitvoering van het project aan de waterschapsnormen en zijn duurzaam en energiezuinig.

De vervanging van deze persleidingen en het aanpassen van de gemalen dragen bij aan een efficiënt transport van het afvalwater en een vergroting van de bedrijfszekerheid van de leidingen. Tevens zijn de gemalen na de uitvoering duurzaam en energiezuinig.

Programma Voldoende Water Voor het programma Voldoende Water is € 8,1 miljoen aan projecten afgerond. De grootste projecten die zijn afgerond worden hieronder toegelicht.

3.6.4

Renovatie gemalen en opmalingen 2009 Een 15 tal gemalen werden in de loop van 2009/2010 en 2011 in het kader van dit programma gerenoveerd.

AFGERONDE PROjECTEN

In 2011 zijn 56 projecten met een kredietwaarde van € 30,4 miljoen afgerond. Dat is € 6,9 miljoen lager dan begroot. De verklarende factoren hiervoor zijn als volgt: • Door meevallende aanbestedingen zijn projecten tegen lagere kosten afgerond dan begroot. • Er is onverwacht meer subsidie ontvangen voor projecten wat ook zorgt dat de projecten tegen lagere kosten worden afgerond. • Ook lopen enkele grote projecten, waarvan afronding voor 2011 was voorzien, door in 2012 vanwege vertraging door bijvoorbeeld vergunningprocedures, subsidieprocedures, grondverwerving, afhankelijkheid van derden of uitbreiding van de scope van projecten. Voorbeelden hiervan zijn de waterbeheersingswerken Westerhornermolenpolder, gemaal Rijsterpolder en enkele werkzaamheden aan een aantal RWZI’s. Bovenstaande ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat afronding van projecten lager uitvalt dan begroot. • Ook zijn er enkele projecten die eerder (nog in 2010) afgerond zijn, waar in de begroting 2011 op is gerekend. Een voorbeeld daarvan is de grondaankoop voor het gebiedsproces Noordwest Fryslân en de ruilverkaveling Doniawerstal. In bijlage 1 worden verschillen per project nader verklaard. De afwijkingen tussen het netto beschikbaar gestelde krediet en de werkelijke realisatie worden daar verklaard. De afgeronde projecten met een overschrijding van meer dan 5% op het krediet worden in deze bijlage extra toegelicht. Met de verordening beleids- en verantwoordingsfunctie Wetterskip Fryslan is vastgelegd dat een investeringskrediet voor een project met slechts 5% tot een maximum van € 0,1 miljoen mag worden overschreden.

Programma Schoon Water Voor het programma Schoon Water is € 3,7 miljoen aan projecten afgerond. De grootste projecten die zijn afgerond worden hieronder toegelicht. Persleiding beetsterzwaag Gorredijk verlenging De vervanging van deze persleidingen van 6400 meter en het aanpassen van de gemalen dragen bij aan een efficiënt transport van het afvalwater en een vergroting van de bedrijfszekerheid van de leidingen. Tevens zijn de gemalen na de uitvoering duurzaam en energiezuinig. RWZI Oosterwolde Dit project is in 2010 voor het grootste deel afgerond. In 2011 is nazorg gepleegd waarmee het project volledig is afgerond. Groot onderhoud RWZI Harlingen en Drachten In Drachten is groot onderhoud gepleegd aan de WKC en RWZI Harlingen is ruimerwerk gerenoveerd. 3.6.5

VERVALLEN KREDIETEN

In 2011 is voor € 0,2 miljoen aan krediet vervallen. In het onderstaande overzicht worden de vervallen projecten weergegeven. (bedragen in €)

Hieronder is per programma een toelichting op hoofdlijnen van enkele groot afgeronde projecten (netto kredieten) opgenomen. Programma Waterveiligheid Totaal is er voor het programma Waterveiligheid € 16,8 miljoen aan projecten afgerond. Primaire keringen In totaal is er voor de primaire keringen voor € 8,7 miljoen aan projecten afgerond. Hierin is opgenomen een landelijke bijdrage voor het HoogWaterBeschermingsProgramma van € 2,9 miljoen. Het project Harlingen Zuid is afgerond zoals vorig jaar in de jaarrapportage aangegeven. Oevers en Kaden Bij Oevers en Kaden is in totaal € 7,7 miljoen aan projecten afgerond. Het grootste project was het Prinses Margrietkanaal-Noord. Overig Aan overige primaire keringen projecten is in 2011 € 0,4 miljoen afgerond.

Totaal netto Gemaal Woudfennen

Water Voldoende Schoon veiligheid water water

120.000

Organisatie

120.000

Software Digitaal Archief

15.000

15.000

Ontsluiten archief via internet

15.000

15.000

RWZI Harlingen groot onderhoud influentwerk

25.000

Totaal vervallen

175.000

25.000 -

120.000

25.000

30.000

Hieronder wordt de oorzaak van het vervallen van de projecten per programma uiteengezet. Programma Voldoende Water Vervanging gemaal Woudfennen De vervanging van gemaal Woudfennen is uitgesteld door planvormende en juridische procedures bij de gemeente, die leiden tot vertraging in de uitwerking van de inrichting van het gebied. De aanpak van het gemaal is op dit moment niet realiseerbaar en het is onduidelijk wanneer het gemaal vervangen kan worden. Besloten is daarom het project (voorlopig) te laten vervallen en opnieuw een krediet aan te vragen wanneer de gemeentelijke plannen definitief zijn. 57

Programma Schoon Water Groot onderhoud influentwerk RWZI Harlingen Het project groot onderhoud aan het influentwerk van de RWZI Harlingen is stopgezet, in afwachting van de uitkomsten van de optimalisatiestudie (OAS) van de zuiveringskring Sint Annaparochie en de bestuurlijke besluitvorming van gemeente en Wetterskip hierover. Afhankelijk hiervan kan de investering in het influentwerk Harlingen mogelijk op een efficiëntere wijze worden gerealiseerd. Programma Organisatie Software Digitaal Archief en ontsluiten archief via internet De kredieten voor Software digitaal archief en Ontsluiten archief via internet zijn destijds opgevoerd om gedigitaliseerde archiefstukken en archieven op Internet te kunnen presenteren. Uit onderzoek in 2011 is echter gebleken dat er goedkopere alternatieven bestaan om dit te realiseren, bijvoorbeeld via de eigen website. De uitgaven zijn daarmee onder de grens van activeren van € 10.000 gebleven en vallen direct in de exploitatie. De kredieten zijn niet meer nodig. 3.6.6

UITGAVEN

Deze paragraaf gaat over de uitgaven die in 2010 aan de investeringsprojecten zijn gedaan. Deze uitgaven bestaan uit de kosten, de activeerbare uren en de bouwrente. De netto uitgaven bestaan uit de bruto kosten minus de ontvangen subsidies. Onderstaand overzicht geeft de begrote netto uitgaven, de werkelijke uitgaven en het verschil in 2011 weer. (bedragen x € 1 miljoen) Programma / Project

Jaarrekening 2011

9,5

14,0

4,5

HWBP Dijkverbetering Terschelling

0,1

1,6

1,5

HWBP Steenbekleding Waddenzeedijk

-2,7

0,2

2,9

Harlingen Zuid primaire kering

-1,9

0,5

2,4

O&K It Heidenskip

3,9

1,7

-2,2

O&K IJlst

2,5

0

-2,5

Waterveiligheid overige projecten

7,6

10

2,4

14,2

7,6

-6,6

0

-2,1

-2,1

Gemalen Lytse Bouhoeke

2,1

0,3

-1,8

Gemaal Graverijpolder

1,0

0

-1,0

11,1

9,4

-1,7

Schoon water

7,9

4,3

-3,6

Organisatie

2,3

2,0

-0,3

33,9

27,9

-6,0

Gemaal Vijfhuizen

Voldoende water overige projecten

Totaal

Oorzaak lagere uitgaven

Bedrag x € 1 miljoen

Ontvangen subsidie

-5,3

Van een groot aantal projecten is subsidie (eerder) binnengekomen of toch toegekend. Daarentegen zijn voor HWBP projecten subsidies in 2010 binnengekomen en de uitgaven daarvoor in 2011 gedaan.

Aanbestedingsvoordeel

-4,8

Door gunstige aanbestedingen zijn kosten lager uitgevallen waardoor bijvoorbeeld de kosten van het project O&K It Heidenskip € 2,2 miljoen lager uitvalt in 2011.

Verschuiving naar volgende jaren

-6,9

Door prioritering en vertraging door bijvoorbeeld grondverwerving en vergunningverlening vallen de diverse uitgaven in latere jaren.

Afhankelijk van derden

2,4

Bij sommige projecten is Wetterskip Fryslan afhankelijk van derden voor de doorloop en/of financiën van een project.

Overig

8,6

Voor diverse projecten vielen uitgaven hoger uit door prioritering, afromen HWBP voorbereidingssubsidies en niet begrote uitgaven

Totaal

-6,0

Verschil

Waterveiligheid

Voldoende water

58

Begroting 2011

Algemeen Op totaalniveau valt de realisatie van investeringen € 6,0 miljoen lager uit dan begroot. Dat is een aanzienlijke verbetering van € 32,3 miljoen ten opzichte van vorige jaar toen de uitgaven € 38,3 miljoen lager uitvielen. De onderschrijding wordt veroorzaakt door de volgende factoren:

Dankzij meevallende aanbestedingen zijn projecten tegen lagere kosten gerealiseerd. In de begrotingscijfers was voorzichtigheidshalve geen rekening gehouden met meevallende aanbestedingen. De marktsituatie in 2011 en het inkoopbeleid van Wetterskip Fryslân hebben enkele miljoenen besparing opgeleverd. Daarnaast is in 2011 meer subsidie ontvangen dan was begroot en zijn de werkzaamheden van enkele projecten doorgeschoven naar 2012 vanwege vertraging door besluitvorming van gemeenten en meer projecten die integraal worden uitgevoerd hetgeen meer tijd kost. Daarentegen zijn voor een aantal primaire keringsprojecten subsidie-inkomsten in 2010 uitgekeerd waarvoor de uitgaven in 2011 zijn gemaakt. De projectdoelen zijn bereikt, de uitvoeringskosten zijn door de hiervoor genoemde oorzaken lager uitgevallen dan begroot. De verschillen uit bovenstaand overzicht worden verder hieronder per programma/project verklaard. Programma Waterveiligheid Binnen het programma waterveiligheid zijn voor de primaire keringen al in 2010 forse subsidies ontvangen waarop in 2011 was gerekend. Hierdoor vallen de netto uitgaven voor de primaire keringen in 2011 juist hoger uit dan in de begroting was voorzien. Hieruit is het verschil in netto-uitgaven van € 2,4 miljoen voor het project HWBP/Harlingen Zuid te verklaren. De netto uitgaven met betrekking tot de oevers en kaden zijn lager dan begroot, maar ook hier speelt een groot seizoenseffect. Gunstige aanbestedingsresultaten reduceren de uitgaven, maar ook vergunningen en omgevingsmanagement vragen meer tijd dan gepland. Voor de integrale kadeprojecten It Heidenskip, IJlst, Hooivaart en Joure Zuid e.o. wordt minder aan uitgaven gerealiseerd. Daar staat tegenover dat de realisatie

van de projecten Nije Feart, Houkesleat East, Langesleat, De Potten en Noordelijke Elfstedenvaarroute sneller verloopt dan gepland. Programma Voldoende Water Binnen het programma voldoende water vallen de uitgaven vooral lager uit door het subsidie-effect en vertraging in de uitvoering. Voor het programma voldoende water is meer subsidie verkregen dan was begroot voor bijvoorbeeld het gemaal Vijfhuizen, waardoor de netto uitgaven lager uitvallen. In een aantal gevallen hebben de grondverwerving en vergunningverlening langer geduurd dan was voorzien, waardoor vertraging is opgetreden. Zo is voor de realisatie van de gemalen Lytse Bouhoeke, Alde Lune en Graverijpolder voor € 3,7 miljoen minder uitgegeven in 2011. Dit heeft echter geen gevolgen voor het tijdig gereed komen van deze projecten in 2012 en 2013. Daarnaast zijn diverse waterbeheersingprojecten meer integraal opgepakt waardoor de planvorming meer tijd kost en de uitvoering later van start gaat. Programma Schoon Water Door het integraal oppakken/samenvoegen van verschillende projecten en vertraging in de uitvoering verschuift een deel van de uitgaven naar 2012. Daarnaast zorgen aanbestedingsvoordelen bij het programma schoon water voor een lager uitgavenniveau dan begroot. Het uitstellen van de vervanging van het influentwerk op RWZI Harlingen (integratie met uitkomsten van de optimalisatiestudie (OAS)) verklaart een deel van de verschuiving van de uitgaven. Ook de voorbereiding van renovatie van RWZI Warns wordt later ter hand genomen omdat de OAS heeft uitgewezen dat meer meetgegevens moeten worden verzameld om de voorbereiding ter hand te kunnen nemen. Mede om deze reden is prioriteit gegeven aan de koppeling van RWZI Wijnjewoude met RWZI Drachten, eventuele koppeling RWZI Sint Annaparochie met RWZI Harlingen en de waarschijnlijke koppeling van RWZI Akkrum met RWZI Heerenveen. Met het Integraal ZuiveringsPlan dat in voorbereiding is, kan de verdere planning van uitvoeringsactiviteiten eind 2012 gerichter ter hand worden genomen.

Duikers inspecteren de betonnen perskokers van het zeegemaal Roptazijl.

3.7

FINANCIERING

Het doel van financieringsmanagement is het bevorderen van een solide financiering en kredietwaardigheid van Wetterskip Fryslân. De ‘Wet Financiering Decentrale Overheden’(Wet Fido) is van toepassing en een van de verplichtingen die hieruit voortvloeit, is dat een financieringsparagraaf in de jaarrekening moet worden opgenomen. De financieringsparagraaf in de jaarrekening 2011 bestaat uit: • Toetsen van het treasurybeleid en uitvoering geven aan de treasuryfunctie • Staat van Herkomst en Besteding van Middelen • Kasstroomoverzicht • Opbouw en verloop langlopende schuld • Opbouw en verloop korte schuld • Rente TOETSEN VAN HET TREASURYbELEID EN UITVOERING GEVEN AAN DE TREASURYFUNCTIE Om een goede uitvoering te kunnen geven aan een professionele uitoefening van de treasuryfunctie is in 2011 een nieuw treasurystatuut vastgesteld door het algemeen bestuur. Door het vaststellen van het treasurystatuut wordt een noodzakelijk, strak omkaderde, bewegingsruimte verstrekt. Het treasurystatuut fungeert tevens als referentiepunt om de gepleegde activiteiten te toetsen en te verantwoorden. Door afstemming met Hefpunt zijn de opbrengsten in de liquiditeitsprognoses goed in beeld. Kasstromen die voortvloeien uit investeringen zijn per definitie met de nodige onzekerheid omgeven en kunnen daardoor de werkelijke ontwikkeling van de financieringsbehoefte fors beïnvloeden. In voorgaande jaren bleven de jaarlijkse uitgaven altijd achter op de begrote bedragen. Voor 2011 was dit opnieuw het geval. De investeringsuitgaven waren in 2011 begroot op € 33,8 miljoen tegenover een realisatie van € 27,9 miljoen. De financieringsbehoefte is deels opgevangen door gedurende het jaar gebruik te maken van de kasgeldlimiet bij de NWB Bank en een drietal kasgeldleningen met een looptijd van een maand. Hierdoor is geprofiteerd van de lage geldmarktrente. Om in de financieringsbehoefte te kunnen voorzien zijn er voor het jaar 2011 twee leningen aangetrokken ieder met een hoofdsom van € 10 miljoen Het betreft een 7-jarige lening tegen een rente van 3,865% en een 10-jarige lening tegen een rente van 4,205%. Tevens zijn, op basis van het meerjarenperspectief 2012-2015, drie leningen aangetrokken voor de jaren 2012 – 2014 voor een totaal bedrag van € 55 miljoen tegen rentepercentages van gemiddeld 4,49%. Deze leningen zijn aangetrokken ter herfinanciering van eindaflossing van bestaande leningen. Onderstaand zijn de belangrijkste modaliteiten van de nieuwe leningen opgenomen. Dealcode

Tegenpartij

Rente %

Hoofdsom

Looptijd

Strorting

LBBT003676

NWB Bank

4,50% 15.000.000

28,1 17/12/’12

LBBT003677

NWB Bank

4,46% 20.000.000

29,1 03/04/‘13

LBBT003678

NWB Bank

4,50% 20.000.000

29,5 24/03/‘14

59

Omdat de rentetypische looptijd (duration) van Wetterskip als te laag werd beoordeeld (circa 5,1 op moment van afsluiten van de nieuwe leningen) was er de wens om de herfinanciering in te regelen met lange (rente)looptijden. De ‘traditionele’ leningen kwamen hier niet voor in aanmerking omdat de NWB Bank tien jaar als maximum periode hanteerde. Wel waren de zogenaamde basisrenteleningen een goed alternatief. Dit betreft een leningproduct waarbij de prijs bestaat uit twee componenten: de basisrente en de liquiditeitsopslag. Deze componenten kunnen voor verschillende periodes overeengekomen worden. Zo is de basisrente van de eerste lening (LBBT 003676) voor 28 jaar overeengekomen op 4,18% terwijl overeengekomen wordt dat hier voor de eerstkomende vijf jaar 0,32% liquiditeitsopslag bijgeteld wordt. Over vijf jaar (2/1/2017) dient opnieuw een liquiditeitsopslag overeengekomen te worden. Door deze transacties is de duration verhoogd naar circa 9,1 per jaarultimo.

KASSTROOMOVERZICHT.

De treasurycommissie is in 2011 vijfmaal bijeen geweest. Het instellen van een treasurycommissie vergroot de kwaliteit van de besluitvorming van treasuryactiviteiten. In deze commissie worden transactievoorstellen behandeld, treasuryparagrafen beoordeelt en prognoses besproken. Verder worden de marktontwikkelingen op de voet gevolgd. De treasurycommissie wordt ondersteund door een externe treasuryadviseur.

Afname van de vorderingen

De mutatie van de netto vlottende financiering in 2011 met € 17,2 miljoen kan worden verklaard in de navolgende staat van herkomst en besteding van middelen. (bedragen x € 1 miljoen)

• desinvesteringen

Herkomst

Besteding

Mutatie

5,8 22,3 0,1

• investeringen

0,2

-5,8

Afschrijving vaste activa

22,3

Mutatie reserves en voorzieningen

-0,2

Bruto kasstroom uit operaties

16,3

Exploitatie

• afname langlopende leningen

5,7

Toename kortlopende schulden

17,4

Toename voorraad

-0,2

Kasstroom uit operationele activiteiten

19,9

Investeringsuitgaven

27,9

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-27,9

Kapitaalstortingen

22,4

-25,7

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

-5,7

Toename liquiditeiten

2,6

39,6

Vreemd vermogen -17,2

Langlopende schuld op 1 januari • Af: Normale aflossingen

18,0

26,7

20,2

20,0

20,0

10,0

274,0

272,0

278,7

11,3

11,7

12,4

4,3

Langlopende schuld op 31 december

• toename overlopende passiva

9,3

Rentelast langlopende leningen

• toename liquide middelen

2,6

2009 288,9

• toename crediteuren

0,2

2010 278,7

• Bij: Nieuwe geldleningen

• toename voorraden

2011 272,0

3,7

In 2011 is er voor een totaal bedrag van € 18,0 miljoen afgelost. Hiertegenover staat dat € 20 miljoen is gestort aan nieuwe leningen. Per saldo is de langlopende schuld toegenomen met € 2,0 miljoen.

3,5

• toename overlopende activa

20,0

Aflossingen leningen

• toename schulden aan kredietinstellingen

Mutatie Netto Vlottende financieringsmiddelen

2,7


Vlottende financieringsmiddelen

60

Resultaat

OPbOUW EN VERLOOP LANGLOPENDE SCHULD

• voorzieningen

• afname debiteurensaldo

2011

Met betrekking tot de opbouw en het verloop van de langlopende schuld van Wetterskip Fryslân in 2011 volgen hieronder enkele kerngegevens.

27,9

Vreemd vermogen lang

Financieringsmutatie

Kasstroomoverzicht

Opgenomen leningen

Resultaat 2011 • afschrijvingen


Investeringen

STAAT VAN HERKOMST EN bESTEDING VAN MIDDELEN 2011.

Omschrijving

De toename van het saldo van liquide middelen van € 2,6 miljoen wordt verklaard in het navolgende kasstroomoverzicht.

0,8 20,8

3,6

17,2

64,4

64,3

0,0

De gemiddelde rente van de leningenportefeuille o/g bedraagt per ultimo 2011 ongeveer 4,06% (exclusief kasgeldlimiet).

OPbOUW EN VERLOOP KORTLOPENDE SCHULD Wetterskip Fryslân mag zijn activiteiten binnen de kasgeldlimiet financieren met korte middelen. De limiet is bepaald op 23% van het begrotingstotaal (€ 133 miljoen) en bedraagt voor 2011 € 30,6 miljoen. Elk kalenderkwartaal wordt de gemiddelde kortgeldschuld van de betreffende maanden getoetst aan de limiet. (bedragen x € 1 miljoen) Vordering/ schuld

Kortlopende vordering/schuld t.o.v. kasgeldlimiet

Kasgeld limiet

1e kwartaal

-34,1

-30,6

2e kwartaal

-24,7

-30,6

3e kwartaal

3,6

-30,6

4e kwartaal

-3,4

-30,6

Zoals blijkt uit de tabel is de kasgeldlimiet in het eerste kwartaal ‘licht’ overschreden. Om deze overschrijding niet twee opeenvolgende kwartalen te hebben, zijn twee leningen met een totale hoofdsom van € 20 miljoen gestort op 21 april 2011. Doordat belastingopbrengsten vanaf het tweede kwartaal binnen komen, is te zien dat er in het derde kwartaal tijdelijk een ‘lichte’ positieve bankstand was.

RENTEOMSLAG 2011 bedragen x € 1 miljoen

Het jaar 2011 is afgesloten met een negatief saldo in rekeningcourant van € 23,1 miljoen.

Renteomslagberekening

RENTE

Materiele vaste activa per 1 januari

279,3

279,3

Geactiveerde werken per 1 januari

49,0

49,0

Overige investeringen/desinvesteringen

-0,1

0,0

Afschrijvingen

-22,3

-11,2

subtotaal

305,9

317,1

Uitgaven op onderhanden werk per 1 januari

66,6

66,6

Geactiveerde werken per 1 januari

-49,0

-49,0

Uitgaven op onderhanden werk in 2011

27,9

13,9

subtotaal

45,5

31,6

In onderstaande tabel worden de rentekosten weergegeven. (bedragen x € 1 miljoen) Rentekosten 2011

Begroting Gewijzigde JaarVerschil in € 2011 begroting rekening 2011 2011 A

Rentelasten langlopende verplichtingen Rentelasten rekening courant/kasgeld Totaal rentekosten

B

C

C-B

11,7

11,4

11,3

-0,1

0,4

0,4

0,1

-0,3

12,1

11,8

11,4

-0,4

Verschil in % C–B

-3,0

totaalbedrag gemiddeld

Materiele vaste activa

Onderhanden werk

Financiële vaste activa

RENTE LANGLOPENDE FINANCIERING

Financiële vaste activa per 1 januari

1,0

1,0

Doordat er minder langlopende leningen zijn aangetrokken en dat daarnaast het rentepercentage op de wel aangetrokken leningen lager was dan het begrote rentepercentage, vallen de werkelijke rentelasten lager uit dan begroot.

subtotaal

1,0

1,0

Gemiddeld geïnvesteerd bedrag in 2011

RENTE REKENING-COURANT/KASGELD RENTE

Rentekosten

11,4

De rentelasten over het rekening-courant saldo/kasgeld leningen zijn in 2011 eveneens lager dan begroot. Dit komt doordat de schuld in rekeningcourant/kasgeld en het rentepercentage lager uitvallen dan begroot.

Totaal betaalde rente in 2011

11,4

349,6

Rente

Renteomslagpercentage

11,4

3,27%

1% van 349,6

61

RENTERISICO In de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet Fido) is een renterisiconorm voor decentrale overheden vastgelegd. Voor waterschappen is deze norm gesteld op 30% van het begrotingstotaal. Dit betekent dat het totaal aan aflossingen en renteconversies in een jaar dus maximaal 30% van het begrotingstotaal mag bedragen. Voor Wetterskip Fryslân ziet het renterisico op deze manier bepaald, er als volgt uit: 20.000

10.000

0

(x € 1.000)

-10.000

-20.000

-30.000

-40.000

-50.000 ’12

’14

’16

norm

’18

’20

aflossingen

’22

’24

’26

’28

stortingen

’30

’32

’34

’36

opslagherziening BR

’38

’40

’42

’44

’46

’48

’50

’52

’54

’56

totaal

Bovenstaande grafiek laat het renterisico zien dat voortvloeit uit de huidige leningenportefeuille. De norm (volgens de wet Fido) ligt zoals gezegd op 30% van het begrotingstotaal voor waterschappen. Deze norm is ook in het treasurystatuut opgenomen. In dit geval betekent dit dat de norm op circa € 40 miljoen ligt (30% van € 133 mln.). In geen enkel jaar wordt de risiconorm overschreden. Het renterisico wordt veroorzaakt door aflossingen en opslagherzieningen van basisrenteleningen. Tegenover de aflossingen staan de stortingen van de aangetrokken leningen. Deze worden weergegeven door middel van de lichtblauwe balken. De aflossingen op langere termijn (2041 t/m 2043) betreffen de eindaflossingen van de basisrenteleningen. RENTEONTWIKKELING EN VISIE (DATERING 16 FEbRUARI 2012) In de hierna volgende grafiek is het verloop van de 3-maands Euribor (benchmark korte rente) en de 10-jaars swaprente (benchmark lange rente) in 2011 weergegeven. 4,5% 4,0%

3,5%

3,0%

2,5% 2,0%

1,5%

1,0%

0,5% 01-01-11

01-02-11 01-03-11

10-jaars Swaprente

62

01-04-11

01-05-11

3-maands Euribor

01-06-11

01-07-11

01-08-11

01-09-11

01-10-11

01-11-11

01-12-11

01-01-12

Renteontwikkelingen De 3-maands Euribor ligt op 1,04%. In april en juli 2011 achtte de ECB het, vanwege de oplopende inflatie, noodzakelijk de Refi-rente te verhogen tot een niveau van 1,50%. Doelstelling van de ECB is immers het beteugelen van inflatie, waarbij een niveau van 2,00% als bovengrens geldt. In december 2011 lag de inflatie in Europa op 2,8%. De economische vooruitzichten zijn echter somber, waardoor de ECB, onder leiding van de in 2011 aangetreden president Mario Draghi, begin november heeft besloten de Refi-rente met 0,25% te verlagen tot 1,25%. Vervolgens heeft zij in december opnieuw besloten tot een verlaging met 0,25%. Daarmee is het niveau weer terug op 1,00%, waarop het tot april 2011 geruime tijd heeft gestaan. De 10-jaars swaprente (interbancaire rente) is de afgelopen maanden, als gevolg van de problemen in o.a. Griekenland en Italië, laag gebleven. Deze schommelt de laatste weken rond de circa 2,3%. Het lage niveau wordt vooral veroorzaakt door de ‘vlucht naar kwaliteit’ door beleggers, die risicovol papier van landen als Spanje en Italië verkopen en hiervoor Duitse Bunds, Zwitserse en Nederlandse staatsleningen terugkopen. Gevolg is dat de rente in de veilig geachte (Euro)landen Duitsland, Nederland en Zwitserland daalt. Gezien de economische malaise en het gebrek aan oplossend vermogen van politici in Europa, is een langere periode met lage renteniveaus (exclusief bankopslagen) niet ondenkbaar. bankopslagen (of liquiditeitsopslagen) Door de schuldencrisis in Europa hebben banken weinig vertrouwen in elkaar. Ze durven, uit angst voor wanbetaling, nauwelijks meer financiering aan elkaar te verstrekken. Hierdoor loopt de inkoopprijs van geld voor banken (spread) op. De toch al hoge liquiditeitsopslagen zijn hierdoor opgelopen. Voor een 10-jaars lening bedraagt de opslag nog altijd circa 90 basispunten. Reguliere fixe leningen met zeer lange looptijden (tot 30 jaar) worden nauwelijks verstrekt.

3.8

EMU-SALDO

In onderstaand overzicht wordt het begrote saldo afgezet tegen de realisatie. (bedragen x € 1 miljoen) EMU-saldo 1. EMU/exploitatiesaldo

Begroot

Realisatie

Verschil

-8,9

-5,8

-3,1

-33,8

-37,9

4,1

10,0

-10,0

22,8

22,3

0,5

0,8

0,8

0,0

-1,0

1,0

-11,6

-7,5

2. Invloed investeringsuitgaven -/- bruto investeringsuitgaven + investeringssubsidies + afschrijvingen 3. Invloed voorzieningen + toevoegingen aan voorzieningen t.l.v. exploitatie -/- onttrekkingen rechtstreeks uit voorzieningen EMU saldo Referentiewaarde (toelaatbaar EMU tekort)

-19,1 -14,8

3.9

BEDRIJFSVOERING

Voor de ontwikkelingen op het gebied van de bedrijfsvoering wordt verwezen naar het programma organisatie in paragraaf 2.4.1

3.10 VERBONDEN PARTIJEN Wetterskip Fryslân Deelnemingen bV Wetterskip Fryslân Deelnemingen BV is een zuivere holdingmaatschappij. De activiteiten van de holding bestaan voornamelijk uit het deelnemen in, zich financieel interesseren bij, toezicht uitoefenen op en het bestuur voeren uitsluitend over andere ondernemingen en vennootschappen met bepaalde doelen. De vennootschappen waar de holding in 2011 in deel nam waren Aquario Watermanagement BV voor 50% en de Voorzuivering Zuivelafvalwater Workum V.O.F. voor 50%. Aquario Watermanagement bV Aquario watermanagement BV is in 2001 opgericht door Wetterskip Fryslân en Vitens. Deze twee bedrijven nemen elk voor 50% deel in de besloten vennootschap. Het doel van Aquario is om in samenwerking met de deelnemende organisaties en gemeenten een nutsbedrijf voor het rioolbeheer in Friesland te ontwikkelen. Voorzuivering zuivelfabriek Workum VOF De vennootschap onder firma is een samenwerkingsverband tussen Frico Cheese Workum (FCW) en Wetterskip Fryslân Deelnemingen BV. De partners nemen ieder deel voor 50%. Het samenwerkingsverband is aangegaan in het kader van de afhaakproblematiek. Waterkwaliteitsbeheerders werden geconfronteerd met grote bedrijven die het voornemen hadden om zelf hun afvalwater te zuiveren. Dit kan de effectiviteit van de zuivering flink verminderen. De samenwerking is erop gericht om zowel een structurele overbelasting (als FCW al zijn afvalwater laat zuiveren door Wetterskip Fryslân ) als een rest capaciteit (als FCW al zijn afvalwater zelf gaat zuiveren) te voorkomen. Wetterskip Fryslân Leasing bV Wetterskip Fryslân Leasing BV is opgericht in 1998. Deze BV was opgericht in het kader van het afsluiten van een Cross Border Lease-transactie voor onze rioolwaterzuiveringsinstallaties met een Amerikaanse investeerder. Het gebruiksrecht van 23 van onze RWZI’s werd volgens deze lease-inlease-out-constructie gehuurd. Wetterskip Leasing I BV was verantwoordelijk voor de betaling van de huur die verschuldigd is aan de Amerikaanse investeerder. In 2009 is, mede onder invloed van de wereldwijde kredietcrisis, een verzoek ontvangen van de Amerikaanse investeerder om de lease constructie te beëindigen. Omdat door beëindiging van de leaseconstructie Wetterskip Fryslân ook weer de volledige zeggenschap over de rioolwaterzuiveringsinstallaties zou krijgen, is besloten om de overeenkomst te ontbinden en de vennootschap op te heffen. De opheffing van de vennootschap is in 2011 in gang gezet en in februari 2012 definitief afgerond. Stichting ir. D.F. Woudagemaal Het ir. D.F. Woudagemaal is een groot en erg fraai stoomgemaal uit 1920, dat nog steeds een cruciale functie heeft in het droog houden van Friesland. Wetterskip Fryslân is eigenaar/beheerder van het Woudagemaal in Lemmer. De Stichting heeft als doel voorwaarden te scheppen om een breed publiek in de gelegenheid te stellen op een cultureel verantwoorde wijze kennis te maken met het ir. D.F. Woudagemaal te Lemmer. Het gemaal is door de Unesco aangewezen als Werelderfgoed Monument. 63

Om de educatieve en recreatieve functie van het Woudagemaal nog beter tot zijn recht te laten komen is in 2010 en 2011 een bezoekerscentrum bij het gemaal gerealiseerd. De bouw van het centrum is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Wetterskip Fryslân, Provinsje Fryslân en diverse sponsoren. Op 4 oktober 2011 is het bezoekerscentrum feestelijk geopend door H.K.H. Prinses Margriet der Nederlanden. Stichting Waterschapserfgoed De Stichting Waterschapserfgoed heeft als doel de instandhouding van onroerend waterschapserfgoed. Voornamelijk de monumenten die beschermd zijn op grond van de monumentenwet van 1988. In totaal heeft de Stichting 23 objecten in beheer. Een aantal daarvan verkeert in slechte staat. Het stichtingsbestuur heeft de verplichting op zich genomen zich in te spannen middelen te verkrijgen voor het kunnen restaureren van de objecten die in slechte staat verkeren en zich lenen voor een restauratie. Wetterskip Fryslân verleent ondersteunende diensten aan de stichting waterschapserfgoed. Hefpunt Hefpunt is het samenwerkingsverband op belastinggebied tussen Wetterskip Fryslân, Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s. De samenwerking is juridisch vormgegeven door een gemeenschappelijke regeling en is per 1 september 2007 opgericht. De standplaats van Hefpunt is Hoogkerk. De samenwerking leidt ertoe dat de totale werkzaamheden door de schaalvergroting op een efficiëntere en effectievere wijze wordt uitgevoerd, met het uiteindelijke doel lagere perceptiekosten voor de deelnemende waterschappen. Het Waterschapshuis In 2010 heeft het waterschap besloten om deel te nemen in de gemeenschappelijke regeling Het Waterschapshuis. Het waterschapshuis is een samenwerkingsverband van waterschappen op het gebied van het ontwikkelen, beheren en beheersen van ICT-producten, ICT-diensten, ICTondersteunende werkprocessen en middelen. Van 2005 vond deze samenwerking plaats binnen de stichting Waterschapshuis. Om meer grip en controle te krijgen op de werkzaamheden en de financiën van Het Waterschapshuis is besloten om de stichting om te vormen naar een gemeenschappelijke regeling. De formele transitie heeft nog niet plaatsgevonden. Vereniging van waterschappen en waterbedrijven In Leeuwarden is het vooraanstaande onderzoeksinstituut op het gebied van water, Wetsus, gevestigd. Het onderzoekswerk wordt ondersteund door nationale en internationale universiteiten. Het zal uiteindelijk resulteren in innovatieve en duurzame technologieën, die bijdragen leveren in het oplossen van (mondiale) watervraagstukken en zuiveringstechnieken. Samen met de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s, de waterleidingbedrijven uit Groningen en Drenthe en het Waterlaboratorium Noord is een vereniging opgericht om te participeren in Wetsus. Door deze participatie wordt mede invulling gegeven aan het speerpunt innovatie uit het bestuursprogramma.

3.11 INTEGRITEITSPARAGRAAF Wetterskip Fryslân voert een integriteitbeleid. Op basis van dit beleid kunnen (vermoedens van) integriteitschendingen worden gemeld. Er zijn zes meldingen gedaan van (vermoedens van) integriteitschendingen. Vier meldingen kwamen voort uit mogelijke misdragingen in privé-tijd 64

waarnaar een justitieel onderzoek is ingesteld. Daarbij doet de vraag zich voor of een dergelijke misdraging het imago van het ambt en/of het waterschap schaadt. In drie gevallen is (nog) geen integriteitonderzoek ingesteld, in afwachting van de gerechtelijke uitspraak. De vierde kwestie is onderzocht en heeft geleid tot de conclusie dat er geen sprake is van een integriteitschending. De andere twee meldingen betroffen vermoedens van belangenverstrengeling. Uit het integriteitonderzoek naar aanleiding van deze meldingen is gebleken dat er in beide situaties geen regels van het integriteitbeleid zijn geschonden. Voor nieuwe medewerkers zijn bijeenkomsten gehouden voor het afleggen van de eed of belofte.

3.12 BEGROTINGSRECHTMATIGHEID In de verordening beleids- en verantwoordingsfunctie Wetterskip Fryslân is in artikel 8, lid 2 het volgende aangegeven: Het dagelijks bestuur is bevoegd de netto-kosten van een programma met 5% van de netto-kosten met een maximum van € 500.000 te overschrijden zonder toestemming vooraf van het algemeen bestuur indien de middeleninzet past binnen het vastgestelde beleid en indien de hiervoor benodigde financiële ruimte elders binnen de begroting kan worden gevonden. Een dergelijk feit wordt achteraf aan het algemeen bestuur gerapporteerd. Overschrijdingen kleiner dan € 100.000 behoeven niet aan het algemeen bestuur te worden gemeld. Tijdens de beleidsuitvoering is de hoofdregel dat budgetoverschrijdingen (beleidsmatig en/of financieel) autorisatie door het algemeen bestuur behoeven en dat begrotingswijzigingen vooraf door het dagelijks aan het algemeen bestuur worden voorgelegd ter autorisatie. Hiermee wordt toestemming gevraagd voor het te realiseren beleid en voor de besteding van het benodigde bedrag. Slechts indien de omstandigheden een autorisatie vooraf niet mogelijk maken, zal achteraf een voorstel voor een begrotingswijziging moeten worden voorgelegd. Indien het algemeen bestuur daarmee instemt, wordt de besteding alsnog geautoriseerd. Om te voldoen aan het bepaalde in dit artikel zijn gedurende 2011 vier begrotingswijzingen door het algemeen bestuur vastgesteld. 1. De 1e begrotingswijziging betrof een technische begrotingswijzing naar aanleiding van de ingevoerde organisatiestructuur per 1 januari 2011. Dit veroorzaakte een verschuiving over de programma’s die groter was dan de aangegeven € 100.000. 2. De 2e begrotingswijziging betrof een wijziging als gevolg van een afwijking van meer dan 5% op het programma organisatie. 3. Door middel van de 3e begrotingswijzing is het beschikbare budget voor nieuw beleid verdeeld over de programma, dit betrof een verschuiving groter dan € 100.000. 4. Bij de financiële rapportage tot en met september zijn budgetten verlaagd met bedragen die groter waren dan € 100.000. Voor deze wijziging is de 4e begrotingswijziging aangeboden aan het algemeen bestuur. Ondanks de doorgevoerde begrotingswijzigingen bij de financiële voortgangsrapportages bij de jaarrekening 2011 blijkt dat binnen het programma Voldoende water de gerealiseerde kosten 2,8% (€ 1,1 miljoen) boven de gewijzigde begroting uitkomen. Van dit bedrag is € 0,6 miljoen in de laatste maanden ontstaan en niet voorzien geweest. Hierdoor blijft de overschrijding (€ 0,5 miljoen) binnen de marges van de begrotingsrechtmatigheid. De overschrijdingen betreffen:

Elektriciteit (€ 0,2 miljoen): Doordat december een extreem natte maand is geweest, is er door de gemalen in het laatste kwartaal 1,5 x zoveel energie gebruikt dan normaal, waarmee in de prognose rekening is gehouden. Dit heeft tot extra elektriciteitskosten geleid. De prognoses waren gebaseerd op het meerjarig gemiddelde van het laatste kwartaal. Hoewel het jaar 2011 de boeken ingaat als een vrij droog jaar, zijn juist door de extreem natte perioden van dat jaar én de maalstop in heel december 2010 (vorst) relatief veel draaiuren gemaakt in januari, juni, juli, augustus en december. Alleen al in december heeft bijvoorbeeld het Hooglandgemaal bij elkaar opgeteld 18 volledige draaidagen gedraaid om de overtollige neerslag af te voeren ten opzichte van normaal 6 tot 8 draaidagen. Najaarsschouw (€ 0,1 miljoen): De begroting is gebaseerd op inzet van een helikopter bij deze schouw (hiermee is destijds een forse besparing gerealiseerd). Door de weersomstandigheden (mist) heeft de helikopter maar zeer beperkt kunnen vliegen en is de schouw alsnog vanaf de grond gedaan. Dit heeft tot meer inzet van medewerkers geleid dan oorspronkelijk begroot. Zoals onlangs in de ‘rapportage kentallen schouw’ is geconcludeerd, is de schouw, gegeven de opgetreden weersomstandigheden op zich goed verlopen. Er zijn ten opzichte van voorgaande jaren o.a. weer minder uren besteed

en minder foutieve aanschrijvingen geweest. Bij de prognose is uitgegaan van het maximaal kunnen benutten van alle efficiencymaatregelen. Dat heeft zich vertaald naar een corresponderende lage raming van uren. Hierdoor konden tegenslagen niet meer worden opgevangen. De praktijk leert dat nog efficiëntere uitvoering van de schouw de grens van het maximaal haalbare heeft bereikt. Afkoppelsubsidie (€ 0,2 miljoen): In november en december zijn nog subsidies verstrekt aan gemeenten ten behoeve van het afkoppelen van verhard oppervlakte van de zuivering. Deze zijn conform de bepalingen van subsidieverordeningen verstrekt en gedekt uit de bestemmingsreserve waterketen. In totaal is in de maanden november en december en bedrag van € 0,22 miljoen aan subsidies verstrekt aan 4 gemeenten Olieverontreiniging (€ 0,1 miljoen): De sanering van de olieverontreiniging Ir. D. F. Woudagemaal is in de financiële rapportage tot en met september voor € 0,2 miljoen verantwoord. Uiteindelijk is gebleken dat de sanering € 0,3 miljoen heeft gekost.

65

66

JaarrekenIng 2011 1.1

BALANS WETTERSKIP FRySLÂN

(Bedragen x € 1.000) Activa

2011

2010

Vaste activa Materiële vaste activa

357.330

349.101

Financiële vaste activa

1.107

993 358,437

350.094

Vlottende activa Voorraden

679

483

Kortlopende vorderingen

11.123

14.630

Overlopende activa

2.590

1.919

Liquide middelen

3.595

1.007

Passiva

17.987

18.039

376.424

368.133

2011

2010

Vaste passiva Eigen vermogen Algemene reserves

10.000

24.445

Egalisatiereserves

12.782

9.063

Bestemmingsreserves

21.440

10.718

Nog te bestemmen resultaat

-1.802

3.954 42.420

48.181

5.501

5.678

248.236

254.014

Voorzieningen

Vaste schulden

Vlottende passiva Vlottende schulden

36.552

28.623

Overlopende passiva

43.715

31.637 80.267

60.260

376.424

368.133

67

1.2

ExPLOITATIEREKENING NAAR KOSTEN EN OPBRENGSTSOORTEN

(Bedragen x € 1.000) Omschrijving van de kostensoorten

Jaarrekening 2011

Begroting 2011


Rente

11.447

12.130

11.799

11.793

Afschrijvingen

22.387

22.782

22.306

20.418

Personeelslasten

Onderhoud door derden

Goederen en diensten derden

40.604

15.111

38.809

39.553

14.489

39.956

39.553

14.039

39.220

Omschrijving van de opbrengstsoorten

Dotatie voorzieningen

Onvoorzien

68


1.494

2.300

1.300

2.436

Personeelsbaten

245

10

10

113

Goederen en diensten aan derden

2.960

2.089

1.668

3.559

Bijdragen van derden

1.512

218

218

3.724

115.691

113.684

113.684

113.977

Kwijtschelding en oninbaarverklaring

-3.050

-2.735

-2.735

-3.062

Geactiveerde lasten

7.636

8.525

8.525

8.214

55

0

0

34

0

0

0

0

126.543

124.091

122.670

128.995

5.761

8.940

8.590

132.304

133.031

131.259

39.960

11.110

38.217

3.130

3.288

3.510

3.675

816

532

5 32

914

0

300

300

0

Onttrekking aan voorzieningen

Onttrekking aan bestemmingsreserves

Voordelig resultaat

Begroting 2011

Financiële baten

Waterschapsbelastingen Bijdragen aan derden

Jaarrekening 2011

132.304

133.031

131.259

126.087

0

0

0

2.908

132.304

133.031

131.259

128.995

Nadelig resultaat

128.995

1.3

ExPLOITATIEREKENING NAAR PROGRAMMA’S

NETTO LASTEN PER PROGRAMMA NAAR TAAK. Bedragen x € 1 miljoen Watersysteembeheer Programma

Begroting 2011


Jaarrekening 2011

Verschil begroting - /rekening

Verschil gewijz. begroting - /rekening

A

B

C

A–C

B–C

Waterveiligheid

16,3

16,3

15,7

0,6

0,6

Voldoende water

39,1

39,2

40,0

-0,9

-0,8

6,7

6,2

5,6

1,1

0,6

10,4

11,2

11,0

-0,6

0,2

72,5

72,9

72,3

0,2

0,6

Schoon water Organisatie

Zuiveringsbeheer Programma

Begroting 2011


Jaarrekening 2011



A

B

C

A–C

B–C

Waterveiligheid

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Voldoende water

0,3

0,2

0,5

-0,2

-0,3

39,1

39,0

38,4

0,7

0,6

8,0

7,4

7,2

0,8

0,2

47,4

46,6

46,1

1,3

0,5

Schoon water Organisatie Totaal

Totaal Programma

Begroting 2011


Jaarrekening 2011



A

B

C

A–C

B–C

Waterveiligheid

16,3

16,3

15,7

0,6

0,6

Voldoende water

39,4

39,4

40,5

-1,1

-1,1

Schoon water

45,8

45,2

44,0

1,8

1,2

Organisatie

18,4

18,6

18,2

0,2

0,4

119,9

119,5

118,4

1,5

1,1

Totaal

69

1.4

ExPLOITATIEREKENING NAAR KOSTENDRAGERS EN DE TOELICHTING

Bedragen x € 1 miljoen WATERSYSTEEMbEHEER Programma

Begroting 2011


Jaarrekening 2011


Lasten Netto kosten

67,5

67,1

66,7

0,4

Onvoorzien

0,2

0,2

0,0

0,2

Dividenden en overige algemene opbrengsten

4,8

5,6

5,6

0,0

72,5

72,9

72,3

0,6

Belastingen

66,7

66,7

67,7

-1,0


-0,7

-0,7

-0,8

0,1

Subtotaal baten

66,0

66,0

66,9

-1,0

Resultaat voor bestemming

-6,5

-6,9

-5,4

-1,5

Mutaties bestemmingsreserves

4,8

4,8

4,0

0,8

Nog te bestemmen resultaat watersysteembeheer

-1,7

-2,1

-1,4

-0,7

Subtotaal lasten Baten

ZUIVERINGSbEHEER Programma

Begroting 2011


Jaarrekening 2011


Lasten Netto kosten

41,9

41,7

41,4

0,3

Onvoorzien

0,2

0,2

0,0

0,2

Dividenden en overige algemene opbrengsten

5,3

4,7

4,7

-0,0

47,4

46,6

46,1

0,5

Belastingen

47,0

47,0

48,0

-1,0


-2,0

-2,0

-2,3

0,3

Subtotaal baten:

44,9

44,9

45,7

-0,7

Resultaat voor bestemming

-2,5

-1,7

-0,4

-1,3

0,0

0,0

0,0

0,0

-2,5

-1,7

-0,4

-1,3

-4,2

-3,8

-1,8

-2,0

Subtotaal lasten Baten

Mutaties bestemmingsreserves Nog te bestemmen resultaat zuiveringsbeheer

TOTAAL Totaal nog te bestemmen resultaat

70

Voor een toelichting op de verschillen tussen de begroting en de realisatie wordt verwezen naar de financiële analyse per programma. Op de post onvoorzien worden geen directe kosten verantwoord. Indien er in de loop van het jaar voorstellen worden gedaan om onvoorziene kosten te dekken vanuit deze post worden deze kosten op de betreffende kostensoort geboekt. De post dividenden en overige algemene opbrengsten heeft betrekking op de netto rentelasten en de resultaten van de ondersteunende clusters. De post kwijtschelding vertoonde de laatste jaren een dalende trend. Deze dalende trend heeft zich in 2011 niet voortgezet. In 2011 is de post kwijtschelding en oninbaar hoger dan het begrote bedrag. Hefpunt verwacht dat deze post de komende jaren verder zal stijgen als gevolg van autonome ontwikkeling en een tijdelijk te verwachten stijging als gevolg van de economische crisis. Voor een toelichting op de opgelegde belastingen wordt verwezen naar paragraaf 3.4 De mutaties in de bestemmingsreserve zijn toegelicht in de toelichting op de balans. Voor de verdeling van het totaal nog te bestemmen resultaat wordt verwezen naar de resultaat-bestemming

1.5

TOELICHTING OP DE BALANS

ONTWIKKELINGEN NA bALANSDATUM Na het afsluiten van het boekjaar 2011 hebben zich geen ontwikkelingen voorgedaan die de hoogte en de samenstelling van de balans per balansdatum aanzienlijk beïnvloeden. GRONDSLAGEN VAN WAARDERING EN bEPALING VAN HET RESULTAAT. Consolidatie In de jaarrekening 2011 heeft geen consolidatie plaatsgevonden van de balansen van Wetterskip Fryslân en Wetterskip Fryslân Deelnemingen. Op grond van de wettelijke verslaggevingsregels dient er geen consolidatie plaats te vinden. In voorgaande jaren was de toelichting op de balans geba-

seerd op de geconsolideerde balans. De hierna gepresenteerde cijfers zijn voor wat betreft de stand per 1-1-2011 gecorrigeerd voor de bedragen die op 1-1-2011 vanuit Wetterskip Fryslân Deelnemingen BV in de geconsolideerde balans waren opgenomen. Materiële vaste activa Materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen gebaseerd op de economische levensduur en rekening houdend met eventuele restwaarde. Afschrijvingen vinden lineair plaats vanaf het jaar na ingebruikname. Overboeking van gereedgekomen werken vanuit onderhanden werk naar investeringen vindt plaats op 1 januari van dat jaar. Op terreinen wordt niet afgeschreven. De historische kostprijs betreft de aanschaf- dan wel vervaardigingprijs onder aftrek van ontvangen subsidies, bijdragen van derden en bijdragen uit reserves en/of voorzieningen. Investeringen waarvan de waarde lager is dan € 10.000, worden niet geactiveerd maar rechtstreeks in de exploitatierekening verantwoord. Financiële vaste activa De financiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor zover sprake is van kortlopende leningen en voorschotten worden deze opgenomen onder de vlottende activa. Voorraden Voorraden bestaan uit gronden hulpstoffen en worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs dan wel lagere marktwaarde onder aftrek van een voorziening wegens incourantheid. Deze voorziening is bepaald door individuele beoordeling van de voorraden per balansdatum. Activering vindt plaats indien toekenning van een materiële waarde mogelijk is. Dit houdt in dat zogenaamde ‘grijpvoorraden’ niet geactiveerd worden. Overige activa en passiva Activa en passiva worden, voor zover niet anders vermeld, gewaardeerd tegen nominale waarde. Op vorderingen wordt, indien noodzakelijk, een voorziening wegens oninbaarheid in mindering gebracht. Resultaatbepaling Baten en lasten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Verliezen worden als last genomen zodra zij voorzienbaar zijn. Baten worden verantwoord voor zover ze zijn gerealiseerd.

71

TOELICHTING OP DE ONDERSCHEIDEN POSTEN VAN DE bALANS MATERIëLE VASTE ACTIVA De post materiele vaste activa bevat de activa van Wetterskip Fryslân. Het verloop van de materiële vaste activa is als volgt: (bedragen x € 1.000) Materiële vaste activa Gronden

Boekwaarde 01-01-2011

Investering/ desinvestering

Bijdragen van derden

Afwaarderingen

Afschrijvingen

Boekwaarde 31-12-2011

179

2.304

Vervoermiddelen en Werktuigen

2.964

912

636

3.240

Overige bedrijfsmiddelen

1.799

1.000

1.045

1.754

Kantoren en werkplaatsen

13.250

124

488

12.886

Primaire waterkeringen

15.951

245

848

15.348

Oevers en kaden

71.608

6.495

3.794

74.309

Watergangen en kunstwerken

45.186

2.891

3.240

44.837

Gemalen waterkwantiteit

15.580

12.415

2.336

25.659

112.457

22.576

9.945

125.088

55

243

Zuiveringsinstallaties Wegen Onderhanden werk

2.483

298 69.829

-11.115

7.231

349.101

37.847

7.231

51.483 22.387

357.330

Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar de investeringsparagraaf. Het bedrag aan gereedgekomen projecten dat per 1 januari 2012 overgeboekt wordt naar investeringen bedraagt € 28,8 miljoen. FINANCIëLE VASTE ACTIVA De post financiële vaste activa is als volgt samengesteld: (bedragen x € 1.000) Financiële vaste activa

Stand 01-01-2011

+

Stand 31-12-2011

-/-

Deelneming Wetterskip Fryslân Deelnemingen BV

547

131

Aandelen Waterschapsbank

413

-

678 -

413

18

0

Deelneming Wetterskip Leasing BV

18

Lening u.g. aan ambtenaren

15

20

18

17

993

151

36

1.107

Totaal

Deelneming Wetterskip Fryslân Deelnemingen bV Wetterskip Fryslân neemt via deze BV deel in een tweetal ondernemingen die werkzaamheden verrichten op het gebied van waterkwaliteit. Deze ondernemingen zijn de VOF voorzuivering Workum en Aquario BV.

72

Aandelen Waterschapsbank Wetterskip Fryslân is in het bezit van 3.409 aandelen van de Nederlandse Waterschapsbank. De aandelen zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs.

VOORRADEN

Voorziening oninbare belastingvorderingen Op basis van ervaringscijfers is een voorziening gevormd voor dubieuze debiteuren die in behandeling zijn bij Intrum Justitia. Daarnaast is door Hefpunt een inschatting gemaakt van de dubieuze debiteuren die niet bij Intrum in behandeling zijn. De voorziening is bepaald door een percentage van de openstaande post als oninbaar te beschouwen. De verwachting is dat een bedrag van € 2,2 miljoen van de totale belastingvordering oninbaar zal blijken. De voorziening is in mindering gebracht op de belastingdebiteuren. De gemiddelde stand van de voorziening bedraagt over de afgelopen 5 jaar € 1,8 miljoen De voorziening in 2011 is gelijk aan die aan het eind van 2010. De verwachting is dat de voorziening in de komende jaren afneemt door afboeking en afhandeling.

De voorraden betreffen stook-, gasolie en smeermiddelen, elektrotechnische materialen, hulpmaterialen en onderhanden werk.

Nog vast te stellen aanslagen zuiveringsheffing

Deelneming Wetterskip Leasing bV De deelneming in Wetterskip leasing is in 2011 beëindigd. Lening u.g. aan ambtenaren Dit betreft leningen verstrekt aan ambtenaren in het kader van het fietsplan.

(bedragen x € 1.000) Voorraden

Balans ultimo 2011 1-1-2011 31-12-2011

Balans ultimo 2010

Tarief

VE’s

Bedrag x € 1.000

VE’s

Bedrag x € 1.000

Voorraad brandstof gemalen

210

316

Lopend boekjaar

53,74

32.713

1.758

37.177

1.960

Voorraad materialen Technische Dienst

272

362

Vorig boekjaar

52,72

5.159

272

3.812

198

1

1

483

679

Overige Totaal

KORTLOPENDE VORDERINGEN Met betrekking tot debiteuren kan de volgende onderverdeling worden gemaakt:

Voorgaande jaren Totaal

115

356

2.145

2.514

Nog vast te stellen integrale nota belastingen Voor 2011 is een klein gedeelte van de integrale nota als gevolg van de hertaxatie en blokkering nog niet opgelegd. Deze aanslagen zijn in de eerste maanden van 2012 opgelegd.

(bedragen x € 1.000) Balans ultimo 2011 Kortlopende vorderingen

1-1-2011 31-12-2011

Belastingdebiteuren

7.465

6.985

Nog vast te stellen aanslagen zuiveringsheffing

2.514

2.145

913

542

3.738

1.451

14.630

11.123

Nog vast te stellen integrale nota belastingen Overige debiteuren Totaal

belastingdebiteuren Het openstaande saldo belastingdebiteuren is ten opzichte van vorig jaar afgenomen met een bedrag van € 0,5 miljoen De integrale nota’s voor 2011 zijn in het begin van het jaar opgelegd en waren aan het eind van het jaar bijna geheel voldaan. De aanslagen zuiveringsheffing over 2011 en voorgaande jaren zijn in de loop van het jaar opgelegd. De gemiddelde hoogte van de post belastingdebiteuren bedroeg over de afgelopen 5 jaar € 6,8 miljoen (bedragen x € 1.000) Belastingdebiteuren Voorziening voor dubieuze debiteuren

7.532 - 2.201

Nog af te dragen ontvangsten door Hefpunt

1.654

Totaal

6.985

Gebouwd

Balans ultimo 2010

Bedrag x € 1.000

Bedrag € 1.000

327

623

Ongebouwd

23

Ingezetenen

25

211

Verontreinigingsheffing

167

79

Totaal

542

913

Uit voorgaande tabellen blijkt dat Hefpunt over de jaren 2011 en 2010 nog voor een bedrag van € 2.687.000 aan aanslagen moet opleggen. Dit bedrag ligt iets onder het gemiddelde bedrag van de afgelopen 6 jaar. Het bedrag voor de zuiveringsheffing ligt € 145.000 boven het door de accountant normaal geachte niveau van € 2,0 miljoen. De hogere post aan het eind van 2011 wordt veroorzaakt door problemen met de aanlevering van de juiste gegevens door het waterleidingbedrijf en de geautomatiseerde verwerking van deze gegevens. De hoogte van de overige nog op te leggen aanslagen past bij een organisatie van de omvang van Wetterskip Fryslân, zeker in relatie tot de totale omzet van de heffingen. Overige debiteuren De post debiteuren heeft voornamelijk betrekking op nog te ontvangen bedragen in verband met bijdragen in verband met bodemdaling, het verwerken van afvalwater voor derden en uitgevoerd onderhoud aan bruggen van gemeenten.

73

OVERLOPENDE ACTIVA

LIqUIDE MIDDELEN

(bedragen x € 1.000)

(bedragen x € 1.000)

Overlopende activa Nog te ontvangen subsidies

1-1-2011 31-12-2011 1.029

1.664

Afrekening exploitatie Hefpunt

353

312

Afrekening energiekosten

162

Nog te factureren diensten voor derden Diverse vooruitbetaalde bedragen Diversen Totaal

1-1-2011 31-12-2011

Kas

2

2

Waterschapsbank

0

0

0

Rabobank

1

1

125

0

Friesland Bank

4

2

90

471

Deposito’s

1.000

0

160

143

Rekening schatkistbankieren

0

3.590

1.919

2.590

1.007

3.595

De post vooruitbetaalde bedragen bestaat uit vooruitbetaalde onderhoudscontracten, een betaald voorschot voor zuivering van afvalwater door een ander waterschap en een bedrag voor levering van breuksteen.

De vishevel en het gemaal Roptazijl zijn op 14 mei 2011 geopend voor publiek.

74

Liquide middelen

Totaal

Het ontvangen subsidiebedrag voor het gemaal Vijfhuizen is gestort op een speciale bankrekening in het kader van schatkistbankieren.

EIGEN VERMOGEN (bedragen x € 1.000) Eigen vermogen

Balans per

Resultaatbestemming

Balans per

31-12-2010

2010

1-1-2011

Mutatie 2011 vermindering

Balans per

vermeerdering

31-12-2011

Algemene reserves Algemene reserve watersysteembeheer Algemene reserve zuiveringsbeheer Subtotaal algemene reserves

20.321

20.321

14.321

6.000

4.124

4.124

124

4.000

14.445

10.000

24.445

0

24.445

Watersysteembeheer

2.110

-2.110

0

-1.403

-1.403

Zuiveringsbeheer

1.844

-1.844

0

-399

-399


3.954

-3.954

0

-1.802

-1.802

9.063

1.748

10.811

14.321

11.332

-

1.326

1.326

124

1.450

9.063

3.074

12.137

14.445

12.782

13.800

13.800


bestemmingsreserve voor tariefsegalisatie Egalisatiereserve watersysteembeheer Egalisatiereserve zuiveringsbeheer Subtotaal tariefsegalisatie reserves

13.800

13.800

Overige bestemmingsreserves Reserve extra dividend

0

0

Categorale reserve gebouwd

4.749

4.749

2.334

2.415

Categorale reserve ongebouwd

1.184

1.184

482

702

- 73

- 73

1.246

1.246

1.246

Opwaarderen serviceniveau gegevensbeheer

730

730

730

Watergebiedplannen / Gewenst peilbeheer

655

655

336

319

Beheer en onderhoud Schiermonnikoog

740

740

93

647

Baggeren Onderhoudsfonds

725

725

Waterketen

500

Muskusrattenbestrijding

200

200

62

62

Categorale reserve natuur Bodemdaling door zoutwinning

Internationale betrekkingen

455

955

36

-37

725 688

267 200

62

0

Renovatie sluizen Lauwersoog

300

300

300

Ouderenbeleid

125

125

125

Subtotaal overige bestemmingsreserves

10.718

880

11.598

3.995

13.836

21.440

Totaal

48.180

0

48.180

32.240

26.479

42.420

75

ALGEMENE RESERVES Algemene reserve watersysteembeheer Het beleid ten aanzien van reserves en voorzieningen is in 2009 geactualiseerd en vastgesteld in de vergadering van het algemeen bestuur van 15 december 2009. In dit besluit is een bedrag van € 6,0 miljoen aangemerkt als de maximale algemene reserve van de taak watersysteembeheer. Door de toevoeging van de bestemmingsreserve extra dividend was de reserve gestegen naar een bedrag van € 20,3 miljoen. Bij de vaststelling van de jaarrapportage 2010 op 24 mei 2011 is besloten om het gedeelte boven de maximale norm van € 6,0 miljoen over te boeken naar de egalisatiereserve watersysteembeheer. Algemene reserve zuiveringsbeheer In 2009 is de minimale en maximale norm vastgesteld op respectievelijk € 2,0 en € 4,0 miljoen. De stand aan het begin van 2011 was iets boven het vastgestelde maximum. Bij de vaststelling van de jaarrapportage 2010 op 24 mei 2011 is besloten om het bedrag boven de maximale norm van € 4,0 miljoen over te boeken naar de egalisatiereserve. bESTEMMINGSRESERVES Egalisatiereserve watersysteembeheer Deze reserve is bestemd om tariefschommelingen op te kunnen vangen. Een besluit om de reserve in te zetten zal worden genomen bij de vaststelling van het meerjarenperspectief of de begroting. Bij de vaststelling van het MP 2012-2016 is besloten om een bedrag van € 13,8 miljoen over te hevelen van de egalisatiereserve watersysteembeheer naar een bestemmingsreserve dividend om gedurende een periode van 6 jaar de tegenvallende dividendbaten op te vangen door een vrijval vanuit deze bestemmingsreserve. Reserve extra dividend In 2011 is bij de vaststelling van het Meerjarenperspectief 2012-2016 besloten om een bedrag van € 13,8 miljoen toe te voegen aan deze bestemmingsreserve. Door de strengere regels voor banken ten aanzien van het eigen vermogen heeft de Nederlandse Waterschapsbank besloten om in de komende jaren geen dividend meer uit te keren aan de aandeelhouders. De jaarlijkse dividenduitkering aan Wetterskip Fryslân bedroeg € 2,3 miljoen. Het bedrag van € 13,8 miljoen is voldoende om gedurende een periode van 6 jaar de tegenvallende dividendbaten op te vangen. Categorale reserve gebouwd watersysteembeheer Door een hogere WOZ-waarde in 2009 is er meer belasting van de categorie gebouwd geheven. Het verschil ten opzichte van het begrote bedrag bedroeg meer dan 3%. Bij het bestemmen van het resultaat over 2009 is op 76

grond van het vastgestelde beleid het meerdere geheven bedrag toegevoegd aan de categorale reserve gebouwd. Het teveel geheven bedrag van 2009 is in 2011 met de heffingsplichtigen van de categorie gebouwd verrekend. Dit is een bedrag van € 2,3 miljoen. De afwijking tussen de opgelegde aanslagen in 2011 en het begrote bedrag was minder dan 3%. In 2011 vindt dan ook geen toevoeging plaats aan de categorale reserve. Categorale reserve ongebouwd watersysteembeheer Door een groter aantal hectares dat wordt aangeslagen voor de categorie ongebouwd is er in 2009 een hogere belastingopbrengst dan begroot. Het gaat om een bedrag van ruim € 482.000. Dit bedrag is op grond van het reservebeleid in 2009 toegevoegd aan de categorale reserve ongebouwd. Dit bedrag is in 2011 verrekend met de categorie ongebouwd. Het resterende bedrag van de reserve wordt in 2012 verrekend met de categorie ongebouwd. In 2011 vindt geen toevoeging plaats aan de reserve omdat de afwijking van de realisatie binnen de vastgestelde norm van 3% blijft. Categorale reserve natuur watersysteembeheer Na de definitieve afbakening van de oppervlakte die aangeslagen is voor de categorie natuur bleek dat er minder hectares aangeslagen werden voor deze categorie dan begroot. Door het kleiner aantal omslageenheden is de opbrengst in 2009 lager dan begroot. Het verschil bedroeg meer dan 3%. Het bedrag dat in 2009 te weinig is opgelegd is in 2011 alsnog bij de categorie natuur in rekening gebracht. Ook in 2010 was het aantal hectares lager dan het begrote aantal. Hierdoor is in 2010 een bedrag van € 37.000 te weinig opgelegd. Dit negatieve bedrag is aan de bestemmingsreserve toegevoegd. De opgelegde omslag was in 2011 vrijwel gelijk aan het begrote bedrag. Er vindt daarom geen toevoeging plaats aan de reserve. bodemdaling door zoutwinning Met Frisia Zoutchemie is in 2001 een overeenkomst gesloten over de hoogte en de wijze van afwikkeling van de kosten, om de te verwachten bodemdaling door zoutwinning ter plaatse van de Waddenzeedijk bij Sexbierum te compenseren. De afkoopsom van € 0,4 miljoen die Frisia Zoutchemie in 2001 heeft betaald, is gereserveerd voor de kosten die worden gemaakt op het moment dat tot dijkverhoging wordt overgegaan. Daarnaast is door Frisia Zoutchemie in 2003 aan het voormalig Wetterskip De Waadkant een afkoopsom betaald van € 0,8 miljoen. Opwaarderen serviceniveau gegevensbeheer Om het serviceniveau van het cluster gegevensbeheer op een hoger peil te brengen is bij de vaststelling van de jaarrapportage 2008 besloten om

van het resultaat over 2008 een bedrag van € 1,0 miljoen te bestemmen voor de dekking van extra kosten die verbonden zijn aan het opwaarderen van het serviceniveau van de cluster. De extra kosten in 2010 waren € 190.685. Deze extra kosten zijn ten laste gebracht van de voor dit doel ingestelde bestemmingsreserve. In 2011 zijn er geen extra kosten ten laste van deze reserve geboekt. Watergebiedsplannen / Gewenst peilbeheer In 2012 moet voor het hele beheergebied van Wetterskip Fryslân het Gewenst Peilbeheer zijn vastgelegd. Dit omvangrijke werk wordt integraal uitgevoerd. Naast het gewenst peilbeheer worden ook de beleidsopgaven voor extreme neerslag, droogte, waterkwaliteit en beheer en onderhoud meegenomen. Bij de vaststelling van de jaarrapportage 2008 is een bedrag van € 0,9 miljoen voor dit doel via een bestemmingsreserve gereserveerd. In 2011 is hard gewerkt aan de totstandkoming van watergebiedplannen waarin ook het gewenst peilbeheer wordt opgenomen. In 2011 is een bedrag van € 335.974 ten laste van de reserve gebracht. Voor de realisatie van de watergebiedsplannen / gewenst peilbeheer is voor komende jaren vanuit deze reserve nog een bedrag van € 319.000 beschikbaar. beheer en onderhoud Schiermonnikoog In 2008 heeft Wetterskip Fryslân het beheer en onderhoud van de primaire kering op Schiermonnikoog overgenomen van Rijkswaterstaat. In 2008 is voor de overname en uitbreiding van taken een afkoopsom ontvangen van € 925.000. Besloten is om dit bedrag in een periode van 10 jaar vrij te laten vallen ten gunste van het resultaat. In 2011 valt een bedrag van € 92.500 vrij. baggeren onderhoudsfonds Het dagelijks bestuur is in 2007 akkoord gegaan met het baggeruitvoeringsplan 2007-2015. De bestemmingsreserve dient als egalisatie van de kosten die worden gemaakt in de planperiode om ook de categorie 3 watergangen (watergangen waarvan het profiel beduidend groter is dan het leggerprofiel) te kunnen baggeren. In 2011 heeft geen onttrekking plaatsgevonden uit deze bestemmingsreserve.

van de bestemmingsreserve voor tariefsegalisatie watersysteembeheer. Het resterende bedrag van € 153.000 is voldoende voor de dekking van de nog resterende verplichtingen. Muskusrattenbestrijding In 2009 viel de bestrijding van de muskusrattenbestrijding, ondermeer door een éénmalige bate, gunstig uit. Het voordeel van € 200.000 ten opzichte van de begroting is via de resultaatbestemming toegevoegd aan de bestemmingsreserve. In 2011 is geen gebruik gemaakt van deze reserve. Internationale betrekkingen Aan het eind van 2009 was er ten behoeve van het Zuid-Afrika project nog een positief saldo van ruim € 81.000. Dit bedrag is bestemd voor het geven van trainingen en opleidingen aan stafleden en bestuursleden van gemeenten en waterschappen in het kader van bovengenoemd project. In 2010 zijn trainingen, opleidingen en een uitwisseling in het kader van dit project georganiseerd. Het saldo van de kosten van deze activiteiten bedroeg € 19.028 en is afgeboekt van de reserve. In 2011 is het resterende bedrag besteed aan de opleidingsactiviteiten. De kosten hiervan zijn afgeboekt van de reserve waardoor het saldo aan het eind van 2011 nihil is. Renovatie sluizen Lauwersoog Bij de resultaatbestemming van 2010 is een bedrag van € 300.000 gereserveerd voor de renovatie van de sluizen op Lauwersoog. In 2010 was voor deze renovatie een budget opgenomen, maar de renovatie is in 2011 begonnen en zal in 2013 worden afgerond. De bedragen die met de renovatie gemoeid zijn worden gedekt vanuit deze reserve. Ouderenbeleid Het kabinet stimuleert het langer doorwerken van oudere werknemers, ondermeer door een premiekorting voor werknemers van 62 tot 65 jaar. Bij de resultaatbestemming 2010 is het bedrag wat bespaard is door de premiekorting gereserveerd voor structurele maatregelen om de inzetbaarheid en vitaliteit van deze oudere werknemers te verhogen. In de komende jaren zullen de maatregelen nader worden geconcretiseerd.

Waterketen Voor de dekking van de lopende verplichtingen op grond van de regeling stimuleringbijdrage rioleringswerken en kleinschalige zuiveringssystemen is in 2008 de bestemmingsreserve waterketen gevormd. In 2011 zijn een flink aantal verplichtingen afgehandeld. De kosten, ter grootte van € 687.695, zijn ten laste gebracht van de reserve. Na deze onttrekking resteert een saldo van € 267.000. De lopende verplichtingen die nog ten laste van deze reserve komen bedragen € 153.00. Bij de resultaatbestemming zal worden voorgesteld om een bedrag van € 114.305 vrij te laten vallen ten gunste 77

VOORZIENINGEN (bedragen x € 1.000) Verloopoverzicht van de voorzieningen

Balans 31-12-2010

Interne vermeerderingen Rente

Externe verminderingen

Overige

Balans 31-12-2011

Voorzieningen voor arbeidsgerelateerde verplichtingen Pensioenvoorziening voormalig bestuur

3.163

72

369

264

3.340

69

103

Wachtgeld voormalig bestuur

172

Voorziening integratiekosten fusie 2004

621

-55

286

280

Integratiekosten 2007

79

40

119

0

Voormalig personeel

379

33

103

309

Jubilea gratificatie

732

25

1

96

662

5.146

97

388

937

4.694

Verkiezingen

532

0

275

0

807

Subtotaal overige voorzieningen

532

0

275

0

807

5.678

72

688

937

5.501

Subtotaal arbeidsgerelateerde voorzieningen

Overige voorzieningen

Totaal voorzieningen

Voorzieningen voor arbeidsgerelateerde verplichtingen Pensioenvoorziening voormalig bestuur De pensioenen van de (oud) bestuursleden zijn in eigen beheer bij het waterschap. Dat betekent dat de kosten van de pensioenen ten laste komen van het waterschap. Voor deze toekomstige, contant gemaakte, verplichtingen is een voorziening gevormd. Als basis voor deze voorziening dient de actuariële berekening, waarmee de pensioenrechten zijn berekend. De voorziening is getroffen voor de voormalige bestuursleden (ook voor de voormalige bestuursleden die de 65-jarige leeftijd nog niet hebben bereikt). De uitbetaalde pensioenuitkeringen ter grootte van € 264.500 zijn in 2011 rechtstreeks in mindering gebracht op de voorziening. Aan het eind van 2011 zijn de pensioenaanspraken geactualiseerd. Bij deze actualisatie is ook het rentepercentage aangepast aan het huidige lage niveau. In voorgaande jaren werd gerekend met een jaarlijkse rentetoevoeging op basis van een percentage van 4%. Dit is, in navolging van bijna alle pensioenfondsen, verlaagd naar 2,5% Deze actualisatie resulteerde in een toevoeging van € 441.500. De voorziening is gewaardeerd op de netto contante waarde. Voorziening wachtgeld voormalig bestuur Bij de verkiezingen aan het eind van 2008 zijn een aantal bestuursleden niet herkozen. De leden van het dagelijks bestuur die niet terugkeren in het dagelijks bestuur hebben recht op wachtgeld. Hiervoor is een voorziening getroffen. De bedragen die zijn uitgekeerd zijn ten laste van deze voorziening geboekt. Bij de jaarlijkse actualisatie bleek de voorziening op peil te zijn. Er hoefde in 2011 geen toevoeging plaats te vinden. De voorziening is gewaardeerd op de nominale waarde. Voorziening integratiekosten fusie 2004 De integratiekosten hebben betrekking op de gevolgen van het sociaal statuut fusieproces, wachtgeldregelingen ten behoeve van de bestuurders, de pré-FPU regeling en de Deel-non-activiteit regeling als gevolg van de fusie per 1 januari 2004. In 2011 is een bedrag van € 285.700 ten laste 78

gebracht van de voorziening. De voorziening is gewaardeerd op de nominale waarde. Omdat een aantal medewerkers eerder met pensioen ging dan gedacht is in 2011 een bedrag van € 54.900 van deze voorziening vrij gevallen ten gunste van het resultaat. Integratiekosten 2007 In verband met de reorganisatie, die in 2007 heeft plaatsgevonden, is er een sociaal statuut vastgesteld. In dit statuut is ondermeer geregeld hoe de reorganisatie salaristechnisch moet worden afgehandeld. In verband met afbouw van diverse regelingen, o.a. de inconveniëntenregeling en het treffen van een aantal individuele regelingen, is er in 2006 een voorziening gevormd. In 2011 zijn de laatste uitkeringen ten laste van deze voorziening gedaan. De stand van de voorziening aan het eind van 2011 was nihil. Voormalig personeel In het verleden is met een aantal medewerkers in het kader van de verdere ontwikkeling en professionalisering van de organisatie een vertrekregeling getroffen. De ontstane WW-aanspraken zijn in een voorziening tot uitdrukking gebracht. In 2011 is een bedrag van € 102.600 uitgekeerd ten laste van de voorziening, terwijl, op basis van een actualisatie, een bedrag van € 32.800 is toegevoegd. De toekomstige uitgaven worden gedekt uit deze voorziening.

VLOTTENDE SCHULDEN MET LOOPTIjD KORTER DAN ÉÉN jAAR (bedragen x € 1.000) 1-1-2011 31-12-2011 Negatief banksaldo

22.913

26.668

Schulden aan leveranciers

3.664

7.791

Belastingen en sociale verzekeringspremies

2.046

2.093

28.623

36.552

Totaal

Negatief banksaldo Het waterschap heeft een rekening-courant overeenkomst met de Nederlandse Waterschapsbank. Aan het eind van 2011 had deze rekening een negatief saldo van € 26,7 miljoen Conform de voorschriften is het negatieve saldo gepresenteerd onder de kortlopende schulden. OVERLOPENDE PASSIVA Dit betreft kosten (verplichtingen) die betrekking hebben op 2011, waarvan de betaling in 2012 gaat plaatsvinden. Ook zijn er enkele bedragen opgenomen die betrekking hebben op 2012, maar in 2011 vooruit zijn betaald. (bedragen x € 1.000)

Voorziening jubilea gratificatie Dit is een voorziening voor alle uit hoofde van de geldende arbeidsvoorwaarden opgebouwde rechten van werknemers en bestuursleden op jubilea-uitkeringen. De voorziening is bepaald voor de huidige werknemers en bestuurders, waarbij rekening is gehouden met kans op vertrek. De zo ontstane geschatte kasstromen zijn vervolgens contant gemaakt (teruggerekend naar het heden). In 2011 is een bedrag van € 96.200 rechtstreeks ten lasten gebracht van de voorziening. In verband met de actualisatie en toevoeging van rente is de voorziening verhoogd met een bedrag van € 26.200. Overige voorzieningen Voorziening verkiezingen Om de verkiezingen voor het waterschapsbestuur te kunnen bekostigen, is een voorziening gevormd. De volgende verkiezingen zullen waarschijnlijk in 2014 worden gehouden . Voor deze verkiezingen wordt een voorziening gevormd van € 1,1 miljoen. Per jaar wordt tot en met 2011 een bedrag van € 275.000 per jaar aan de voorziening toegevoegd. Omdat de verkiezingen zijn uitgesteld is in de komende jaren rekening gehouden met een lagere dotatie aan de voorziening. De hoogte van de voorziening aan het eind van 2011 bedroeg € 806.900. De voorziening is op nominale waarde bepaald. VASTE SCHULDEN MET LOOPTIjD LANGER DAN ÉÉN jAAR (bedragen x € 1.000) 2011 Leningen van binnenlandse banken 1-1-2011

254.014

Af te lossen in 2012

-25.778

Nieuw afgesloten leningen in 2011

20.000

Totaal Rentelast langlopende leningen

248.236 11.306

Geldleningen

25.886

Vooruitontvangen subsidies investeringsprojecten

5.875

Rente

4.536

Vakantiedagen

1.786

Vakantiegeld

1.116

Investeringen Primaire Keringen

980

Investeringen Zuiveringen

545

Energiekosten

510

Slibverwerking

435

Vooruitontvangen bedragen

430

Kwijtschelding

202

Investeringen oevers en kaden

330

Investeringen bedrijfsvoering

297

Onderhoudskosten

282

Diversen

213

Investeringen gemalen

128

Bijdragen aan overheden

127

Inhuur

37

Totaal

43.715

GARANTSTELLINGEN Voorzuivering Zuivelafvalwater Workum VOF Wetterskip Fryslân staat garant voor een periode van 10 jaar (2002-2012), via Wetterskip Fryslân Deelnemingen BV, voor een eventueel verlies van Voorzuivering Zuivelafvalwater Workum VOF tot een bedrag van maximaal € 113.445 per jaar. Deze garantstelling is tevens verstrekt aan de bank waar de financiering is ondergebracht. 79

NIET UIT DE bALANS bLIjKENDE VERPLICHTINGEN (bedragen x € 1.000) Verplichting

Niet uit de balans blijkende verplichtingen 2012

2013

Friesland Lease (leaseauto's)

569

Subsidies IBA's

135

361

2015 223

Subsidies afkoppelen verhard oppervlak

18

Canon Nederland N.V. (huur printers)

80

20

Sipkema Beheer B.V. (huur Crystalic)

728

621

227

Garantstelling waterschapshuis

845 1.002

450

Totaal NUbbV

2.375

Waterschapshuis Het Waterschapshuis is een gezamenlijk ICT-dienst waarin de waterschappen hun ICT-inspanningen bundelen. Door het Waterschapshuis worden verschillende ICT-toepassingen voor de waterschappen ontwikkeld. De ontwikkeling van de toepassingen worden voor 100% gefinancierd door de waterschappen. Ieder jaar wordt de begroting van Waterschapshuis aan de deelnemende waterschappen voorgelegd. In 2008 is aan de waterschappen verzocht om garant te staan voor een aantal te financieren investeringen door het waterschapshuis. In de vergadering van 24 juni 2008 heeft het algemeen bestuur ingestemd met deze garantstelling. bESTEMMING VAN HET RESULTAAT De jaarrekening over 2011 van Wetterskip Fryslân sluit met een saldo van -€ 5.760.718. Na de toevoegingen en onttrekkingen aan de bestemmingsreserves resteert een resultaat van -€ 1.801.941. Dit resultaat is als volgt over de twee taken van het waterschap verdeeld: Taak Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer Totaal financieel resultaat

Jaarresultaat -5.362.151

Bestemmingsreserve 3.958.777

-398.567 -5.760.718

Totaal -1.403.374 -398.567

3.958.777

-1.801.941

WATERSYSTEEMbEHEER Van het nog te bestemmen resultaat van de taak watersysteembeheer een bedrag van: € 160.000 te bestemmen voor het herzetten van basalt; € 383.000 te bestemmen voor het baggeren van categorie 3 watergangen; € 50.000 te bestemmen voor de uitvoering van innovatieplannen 2011; € 1.996.374 te onttrekken aan de bestemmingsreserve voor tariefsegalisatie watersysteembeheer bestemmingsreserve herzetten basalt Het voor 2011 voorgenomen exploitatiewerk herzetten basalt is aanbesteed en gegund. De werkzaamheden zijn later begonnen door de Europese aanbestedingstermijnen, terwijl na 1 oktober de werkzaamheden moesten worden gestaakt vanwege het stormseizoen. De beperkte capaciteit aan bekwaam personeel voor dit specifieke vakgebied is hierbij een belangrijke factor. Het budget 2011 is hierdoor niet benut. De bestemmingsreserve 80

2014

2016

2017

69

22

69

22

wordt ingesteld om het werk dat in 2011 is gegund aan het aannemingsbedrijf in 2012 te kunnen uitvoeren. Het onderhoudsprogramma herzetten basalt voor de primaire keringen is gefocust op het kunnen blijven voldoen aan de voorwaarden voor de eerstvolgende veiligheidstoetsing. Het verder opschuiven van het programma met een jaar is daarom niet verstandig. bestemmingsreserve baggeren Het dagelijks bestuur is op 23 januari 2007 akkoord gegaan met het bagger uitvoeringsplan 2007-2015 wat vervolgens heeft geleid tot het instellen van een bestemmingsreserve van € 0,7 mln. Dit is gedaan om tijdens de planperiode ook de categorie 3 watergangen (watergangen waarvan het werkelijke profiel beduidend groter is dan het leggerprofiel) te kunnen baggeren zonder grote ruimtevragers en bieders op te hoeven voeren bij de verschillende begrotingen. In 2011 is het baggerbeleid geëvalueerd en is besloten om het bestaande beleid te continueren. De bestemmingsreserve wordt gevoed met de overschotten op de exploitatie van het beleidsproduct baggeren zoals blijkt uit de jaarrekening. bestemmingsreserve innovatieprojecten In het jaar 2011 is door het algemeen bestuur het Innovatieplan 2011 goedgekeurd. Op basis van dit plan zijn 16 projecten van start gegaan. Omdat de projecten pas in de loop van 2011 van start zijn gegaan, zijn ze in 2011 niet allemaal afgerond en lopen de kosten door in de eerste maanden van 2012. In 2011 is voor de uitvoering van deze projecten een bedrag beschikbaar gesteld ter grootte van € 511.800 waarvan in 2011 € 317.375 daadwerkelijk is uitgegeven. Een deel van de uitgaven op de innovatieprojecten van 2011 vindt plaats in 2012. Bij de behandeling van de begroting 2012 is het voornemen uitgesproken om bij de jaarrekening over 2011 het eventuele resterende innovatiebudget van 2011, dat gelabeld is, te bestemmen voor de dekking van de kosten van de projecten die doorlopen in het jaar 2012. Om deze projecten goed te kunnen afronden, wordt uit het resultaat van 2011 een bestemmingsreserve van € 200.000,- gevormd om de doorlopende kosten te dekken (WS € 50.000 / ZB € 150.000). In de begroting van 2012 is rekening gehouden met het vormen van deze bestemmingsreserve. ZUIVERINGSbEHEER Van het nog te bestemmen resultaat van de taak zuiveringsbeheer een bedrag van: € 150.000 te bestemmen voor de uitvoering van innovatieplannen 2011 € 548.567 te ontrekken aan de bestemmingsreserve voor tariefsegalisatie zuiveringsbeheer

81

verklarIng betreffende de JaarrekenIng Wij hebben de in deze jaarrapportage op de pagina’s xx tot en met xx opgenomen jaarrekening 2011 van Wetterskip Fryslân te Leeuwarden gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2011 en de exploitatierekeningen naar programma’ s, naar kostendragers en naar kosten- en opbrengstsoorten over 2011 met de toelichtingen, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. VERANTWOORDELIjKHEID VAN HET DAGELIjKS bESTUUR Het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaar-rekening, alsmede voor het opstellen van de programmaverantwoording en de paragrafen, in overeenstemming met hoofdstuk 4 van het in Nederland geldende Waterschapsbesluit.

Deze financiële rechtmatigheidscriteria zijn vastgesteld met het normenkader door het dagelijks bestuur op 25 oktober 2011 en de operationalisering van het normenkader voor rechtmatigheid in de beheersorganisatie van het waterschap.

Deze verantwoordelijkheid houdt onder meer in dat de jaarrekening zowel de baten en lasten als de activa en passiva getrouw dient weer te geven en dat de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Rechtmatige totstandkoming betekent in overeenstemming met de begroting en met de relevante wet- en regelgeving, waaronder verordeningen van het waterschap zelf.

De bij onze controle toegepaste goedkeuringstolerantie bedraagt voor fouten 1% en voor onzekerheden 3% van de totale lasten en toevoegingen aan reserves. Op basis van artikel 5.2, lid 7 Waterschapsbesluit is deze goedkeuringstolerantie door het algemeen bestuur vastgesteld.

Het dagelijks bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige inteme beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de rechtmatige totstandkoming van baten, lasten en balansmutaties mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. VERANTWOORDELIjKHEID VAN DE ACCOUNTANT Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit en het door uw bestuur vastgestelde protocol accountantscontrole voor 2011. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’ s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, alsmede voor de rechtmatige totstandkoming van baten, lasten en balansmutaties, gericht op het

82

opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van het waterschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en de gebruikte financiële rechtmatigheidscriteria en van de redelijkheid van de door het dagelijks bestuur van het waterschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. OORDEEL bETREFFENDE DE jAARREKENING Naar ons oordeel geeft de jaarrekening van Wetterskip Fryslân een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van zowel de baten en lasten over 2011 als van de activa en passiva per 31 december 2011 in overeenstemming met hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties over 2011 in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met relevante wet- en regelgeving waaronder de verordeningen van het waterschap zelf. VERKLARING bETREFFENDE OVERIGE bIj OF KRACHTENS DE WET GESTELDE EISEN Ingevolge artikel 109, lid 3 onder d Waterschapswet vermelden wij dat de programmaverantwoording en de paragrafen, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar zijn met de jaarrekening. Leeuwarden, 23 april 2012 Deloitte Accountants B.V. was getekend: J.S. Huizinga RA

ondertekenIng

Aldus opgemaakt door het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân d.d. 10 april 2012

ir. P.A.E. van Erkelens, dijkgraaf

drs. M.M. van Akkeren RC, secretaris-directeur

Aldus vastgesteld door het algemeen bestuur van Wetterskip Fryslân d.d. 22 mei 2012

ir. P.A.E. van Erkelens, dijkgraaf

drs. M.M. van Akkeren RC, secretaris-directeur

83

bIJlagen BIJLAGE 1

VERKLARING OVER- EN ONDERSCHRIJDINGEN VAN DE AFGERONDE PROJECTEN

In onderstaande tabellen zijn de afgeronde projecten weergegeven. De projecten met een onder- of overschrijding van 5% of € 100.000 of meer zijn toegelicht.

WATERVEILIGHEID Project

Jaar van aanvraag krediet

Subtotaal waterveiligheid

Bruto krediet

Netto krediet

Werkelijke netto uitgaven

Netto verschil (in €)

65.766.523

16.808.563

16.006.656

801.907-

Netto verschil (in %)

Toelichting afwijking

Oevers en kaden Prinses Margrietkanaal-Noord e.o.

2008

3.000.000

3.000.000

2.746.685

253.315-

-8,4%

A

Skipsleat / Beetsterzwaag

2008

1.000.000

1.000.000

1.056.506

56.506

5,7%

B

ymedaam Krúsfeart

2009

1.100.000

1.100.000

901.401

198.599-

-18,1%

C

Nije Feart

2010

1.000.000

1.000.000

942.180

57.820-

-5,8%

D

Lytse Jerden (Sleatermar)

2009

920.000

920.000

789.507

130.493-

-14,2%

E

PM Brug Uitwellingerga-Kûfurd

2010

510.000

510.000

386.556

123.444-

-24,2%

F

Boarn zuidzijde (Aldeboarn)

2010

165.000

165.000

135.310

29.690-

-18,0%

G

HWBP - Dijkverbetering Terschelling

2009

8.812.945

-

-

-

0,0%

HWBP - bijdrage landelijke HWBP programma 2011

2011

2.931.563

2.931.563

2.941.726

10.163

0,3%

HWBP - Verbetering Johan Frisosluis

2007

2.179.108

-

-

-

0,0%

HWBP - Havendam Lemmer

2010

1.215.907

-

-

-

0,0%

Harlingen Zuid / voorbereiding

2005

42.550.000

5.800.000

5.830.880

30.880

0,5%

Slijtlaag glooiing Westerstek-Paesens

2010

121.000

121.000

54.702

66.298-

-54,8%

H

IJsselmeerkering steenbestorting 2011

2011

102.000

102.000

95.619

6.381-

-6,3%

I

Vervangen waterleidingsysteem nabij Paesumerlannen

2009

98.000

98.000

68.038

29.962

-30,6%

J

Vervangen afrasteringen Terschelling

2011

61.000

61.000

57.545

3.455

-5,7%

I

Overig

Op diverse oever- en kadeprojecten is een onderschrijding van het krediet gerealiseerd. A) Het project Prinses Margrietkanaal Noord is onderdeel van een veel groter provinciaal project. Omdat er veel minder grond uit het kanaal beschikbaar is gekomen dan in het bestek was verondersteld, is aanvullend krediet toegekend. De claim voor de extra grondhoeveelheden kon dankzij een goede projectadministratie grotendeels worden afgewezen. Er resteert een geschil over het gebruik van rijplaten. B) Voor het project Skipsleat beetstersweach is in de bestuursrapportage € 0,3 miljoen aanbestedingsvoordeel en een subsidiemeevaller afgeroomd. Tijdens het werk bleek deze afronding te rigoreus te zijn doorgevoerd, vanwege ongewissen verrekenbare posten zoals grondaanvoer in het bestek. C) Het kadeproject Ymedaam Krúsfeart is in een bestuursrapportage neerwaarts bijgesteld dankzij een aanbestedingsvoordeel. Gedurende het project bleef de verrekenbare hoeveelheid grond een risicofactor. Met een degelijke hoeveelhedenadministratie door de toezichthouder zijn dit risico en deze meerkosten vermeden. 84

D) Het kadetraject langs de Nije Feart is in overleg met het dagelijks bestuur verlengd. De projectkosten zijn effectief beheerst. E) Op het bestek voor de kade Lytse jerden Sleatermar is minderwerk gerealiseerd. Daarnaast zijn de uitgekeerde gebruikersvergoedingen lager dan geraamd. F) Het project Prinses Margrietkanaal Koufurd Uitwellingerga is financieel succesvol verlopen omdat de aannemer het werk voortvarend heeft opgepakt in relatie tot de natuurwetgeving. Hierdoor zijn in het natte terrein gunstige uitvoeringsmomenten gekozen, waardoor nog voor de winter kon worden opgeleverd. G) De onderschrijdingen op het relatief kleine project boarn zuidzijde (Aldeboarn) doen zich voor op diverse kosten: grondaankoop, aanneemsom, bouwrente. H) Een gedeelte van het traject Slijtlaag Westerstek - Paesens was gelegen op een lokatie waar binnenkort ook werkzaamheden in het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma moeten worden uitgevoerd, derhalve is op een kleiner oppervlak dan eerder begroot een slijtlaag aangebracht.

I)

De kosten voor de projecten steenbestorting Ijsselmeerkering en vervangen afrasteringen Terschelling zijn lager dan begroot omdat de aanbesteding gunstig is verlopen en meerwerk zoveel mogelijk is voorkomen.

J)

Het project waterleidingsysteem Paesumerlannen was in samenwerking met het Fryske Gea gestart. Het Fryske Gea heeft zich later uit dit project om moverende redenen teruggetrokken en derhalve zijn de werkzaamheden anders uitgevoerd dan eerder voorzien. Daarnaast speelde een aanbestedingsvoordeel.

VOLDOENDE WATER Project


Subtotaal voldoende water

Bruto krediet

Netto krediet



9.208.307

8.145.807

7.496.091

649.716-



Project It Bûtenfjild

2003

1.722.510

1.722.510

1.570.626

151.884-

-8,8%

K

Landinrichting Swette de Burd 2e module

2008

1.550.000

1.550.000

1.402.366

147.634-

-9,5%

L

Renovatie gemalen en opmalingen 2009

2010

1.072.197

1.072.197

1.072.197

-

0,0%

Waterbeheersing Lions-Hilaard

2010

918.000

510.000

510.000

-

0,0%

ROM-Ruimte voor water

2005

875.000

537.500

554.894

17.394

3,2%

It Eilân West

2004

617.000

525.000

486.471

38.529-

-7,3%

M

Tankenpark Woudagemaal

2011

400.000

400.000

328.469

71.531-

-17,9%

N

Gemaal Kroezewijk

2010

388.000

388.000

362.405

25.595-

-6,6%

O

Verbetering waterhuishouding Terschelling 2009

2009

382.000

157.000

125.700

31.301-

-19,9%

P

Noordwest Tangent

2005

379.500

379.500

397.477

17.977

4,7%

Aanleg beweegbare stuwen

2009

210.000

210.000

185.122

24.878-

-11,8%

Project Waddenglas Sexbierum

2010

163.100

163.100

156.785

6.315-

-3,9%

Hoogwatercircuits 2011

2011

135.000

135.000

70.752

64.248-

-47,6%

Gemaal De Scheen, Joure

2011

130.000

130.000

132.247

2.247

1,7%

Gemaal Woudfennen

2009

120.000

120.000

-

120.000-

Vervallen

Project Sûd Ie, 2e tranche

2007

86.000

86.000

84.851

1.149-

-1,3%

Gemaal LSC Sneek

2011

60.000

60.000

55.727

4.273-

-7,1%

De oorzaken voor de onderschrijdingen op bovenstaande investeringsprojecten zijn: K) Door een scherpe inschrijving, meevallende aanbesteding en geen extra uitgaven voor meer- en minderwerk zijn de kosten voor It bûtenfjild lager uitgevallen. L) Een meevallende aanbesteding heeft bij Landinrichting Swette de burd geleid tot lagere uitgaven. M) De projectscope van It Eilan West is in de loop der jaren gewijzigd en integraal in ruilverkavelingsverband uitgevoerd, wat geleid heeft tot besparingen op de totale projectomvang. N) Een uitermate scherpe inschrijving heeft geleid tot deze forse onderschrijding van het krediet voor Tankenpark Woudagemaal. O) Voorzien was een renovatie van het Gemaal Kroezewijk als onderdeel van een serie te renoveren gemalen. In een later stadium, na nadere technische uitwerking, is besloten een nieuw gemaal te bouwen, wat uiteindelijk de goedkoopste oplossing bleek te zijn.

Q

R

S

P) De opgave GGOR Terschelling (Verbetering waterhuishouding Terschelling) is slechts voor een deel uitgevoerd. Zodra de restopgave GGOR Terschelling uitvoeringsgereed is, zal hiervoor opnieuw krediet worden aangevraagd. Q Door meevallende aanbesteding en ongestoorde realisatie zijn de kosten voor Aanleg beweegbare stuwen lager uitgevallen. R) De werkzaamheden aan de Hoogwatercircuits 2011 zijn kostenefficiënt door de eigen dienst uitgevoerd, waardoor is bespaard op voorbereidings-, aanbestedings- en toezichtskosten. S) Met betrekking tot het Gemaal LSC Sneek is de inkoopprijs van materialen meegevallen.

85

SCHOON WATER Project


Subtotaal schoon water

Bruto krediet

Netto krediet


3.654.610

3.654.610

3.464.685

189.925-



Rioolgemaal Beetsterzwaag

2007

295.000

295.000

308.756

13.756

4,7%

Persleiding Beetsterzwaag Gorredijk verlenging

2007

630.000

630.000

637.703

7.703

1,2%

Persleiding Kleine Wielen

2011

240.000

240.000

169.269

70.731-

-29,5%

T

Persleiding Leeuwarden Drachtsterbrug omleiding

2010

265.000

265.000

244.521

20.479-

-7,7%

U

RWZI Oosterwolde uitbreiding hydraulische capaciteit (restant)

2005

400.000

400.000

396.864

3.136-

-0,8%

SOI weegbrug

2010

252.000

252.000

258.315

6.315

2,5%

KAM maatregelen RWZI's

2010

97.610

97.610

97.607

3-

0,0%

Groot onderhoud RWZI Harlingen influentwerk

2010

25.000

25.000

-

25.000-

Vervallen

400.000

400.000

364.873

60.127-

-8,8%

Groot onderhoud RWZI Harlingen ruimerwerk en RWZI Drachten WKC Rioolgemalen Nes Ameland, Zwaagwesteinde, Scharsterbrug Noardburgum

2010

800.000

800.000

768.590

-31.410

-3,9%

RWZI influentwerken Warns en Lemmer aanpassen

2009

250.000

250.000

218.188

31.813-

-12,7%

T) In de raming van Persleiding Kleine Wielen was rekening gehouden met het opruimen van de vervallen persleiding. De vruchtbare samenwerking met de gemeente Leeuwarden heeft opgeleverd dat de gemeente deze leiding over heeft genomen voor hergebruik als mantelbuis voor kabels. U) Door scherp onderhandelen zijn de uiteindelijke meerwerkkosten van de Persleiding Drachtsterbrug meegevallen. V) De onderschrijding op Groot onderhoud RWZI’s is met name ontstaan door kostenefficiënte uitvoering van het groot onderhoud aan de warmtekrachtcentrale op RWZI Drachten door de eigen technische dienst. W) Doordat ervaring is opgedaan met acht influentwerken, zijn de laatste twee tegen lagere kosten gerealiseerd dan was geraamd.

86


V

W

ORGANISATIE Project


Subtotaal organisatie

Bruto krediet

Netto krediet



1.970.839

1.970.839

1.910.589

60.250-



Aanschaf gebruikt meubilair

2011

190.000

190.000

194.945

4.945

2,6%

Ontsluiten archief via internet

2007

15.000

15.000

-

15.000-

Vervallen

Software Digitaal Archief

2006

15.000

15.000

-

15.000-

Vervallen

Vervanging Software ICT 2008 (restant)

2008

31.083

31.083

28.865

2.218-

-7,1%

Vervanging software 2010

2010

75.000

75.000

77.317

2.317

3,1%

Vervanging software 2011

2011

323.516

323.516

323.516

0-

0,0%

Vervanging hardware 2011

2011

198.000

198.000

197.941

59-

0,0%

Vervanging hardware ICT 2010 (restant)

2010

181.240

181.240

181.259

19

0,0%

Vervangings investeringen Laboratorium 2010

2010

235.000

235.000

239.895

4.895

2,1%

LAB Blauwalgenscanner

2011

30.000

30.000

29.750

250-

-0,8%

LAB TOC analyser

2011

50.000

50.000

51.187

1.187

2,4%

Vervanging overig materieel 2011

2011

50.000

50.000

44.043

5.957-

-11,9%

Bedrijfsauto's vervanging 2011 Technisch onderhoud

2011

290.000

290.000

283.157

6.843-

-2,4%

Vervanging vrachtauto inclusief kraan

2011

225.000

225.000

192.780

32.220-

-14,3%

y

Bedrijfsauto Laboratorium

2010

40.000

40.000

43.930

3.930

9,8%

Z

Vervanging Quads (2 x) 2011 MURA

2011

22.000

22.000

22.003

3

0,0%

x

x

Verklaringen: x) De onderschrijdingen op Software ICT 2008 en vervanging overig materieel hebben te maken met de nauwkeurigheid van de raming. De offerteprocedure kon pas worden uitgevoerd na toekenning van het krediet. y) Door meevallende aanbesteding is de opbouw van de vrachtwagen (vervanging vrachtauto incl. kraan) goedkoper uitgevallen dan geraamd. Z) Vanwege strengere kwaliteitseisen door de Raad voor Accreditatie moest er een extra grote koelunit geplaats worden op de bedrijfsauto van het laboratorium waardoor de kosten hoger zijn uitgevallen dan van tevoren was ingeschat.

87

BIJLAGE 2

LIJST MET BEGRIPPEN EN AFKORTINGEN

ALGEMEEN Antifouling ARbO bbP bCC bDE bTW CbL CbS DO DOC EbP ECb EMU FCW Ffw Fte G&D GbO GGOR HRM HWbP IbA ICT ILG Inundatiezone IRS Keur KRW Legger

MER Ministerie van I&M MP Nb-wet NOFA OHW OLO Refi-rente ROM RVK Rwzi SMP TOC UvW VbA Ve VWA WAbO WbP WHP WOZ Wvo WW 88

Antifouling is een onderwaterverf dat een schip beschermd. Arbeidsomstandigheden bruto binnenlands product burger contact centrum bromo Difenyl Ether. broomhoudende brandvertrager belasting over de toegevoegde waarde Cross border Lease Centraal bureau voor de statistiek Directieoverleg Dissolved Organic Carbon. Opgelost organisch koolstof Emmissiebeheerplan Europese Centrale bank Economische en monetaire unie Frico Cheese Workum Flora- en faunawet Fulltime equivalent Goederen en Diensten Gebiedsontwikkeling Gewenste gronden oppervlaktewaterregiem Human Resource Management Hoogwaterbeschermingsprogramma Individuele behandeling van Afvalwater (installatie bij particulieren in landelijk gebied) Informatie en communicatie technologie Investeringsbudget landelijk gebied Een gebied welke is ingericht om bij wateroverlast de bergende oppervlakte te vergroten. Interest rate swap Een verordening met de regels die een waterschap hanteert bij de bescherming van waterkeringen, watergangen en bijbehorende kunstwerken. Europese Kaderrichtlijn Water Instrument, waarin alle afmetingen en technische eigenschappen van de waterstaatkundige werken (watergangen, gemalen en andere kunstwerken) worden vastgelegd, die van belang zijn voor het goed functioneren van het watersysteem. Milieu Effect Rapportage Ministerie van Infrastructuur en Milieu Meerjaren Perspectief (nieuwe naam SMP) Natuurbeschermingswet 1998 De Noordoost Friese Aanpak is het samenwerkingsverband tussen vier gemeenten in noordoost Friesland. Onder handen werk; de lopende projecten Omgevingsloket online Herfinancieringrente vastgesteld door de Europese Centrale bank. Ruimtelijke Ordening en Milieu Ruilverkaveling Rioolwaterzuiveringsinstallatie Strategisch Meerjaren Perspectief Total Organic Carbon. Totaal organisch koolstof Unie van Waterschappen Vasthouden, bergen en Afvoeren Vervuilingseenheid Voedsel en warenautoriteit Wet Algemene bepalingen Omgevingsrecht Waterbeheerplan Waterhuishoudingsplan Wet waardering onroerende zaken Wet verontreiniging oppervlaktewater Waterwet

INVESTERINGEN krediet netto krediet onderhanden werk (positie)

begroot vrij te geven krediet vrijgegeven krediet uitgaven (kasstromen) eindewerkinschatting

beschikbaar geldbedrag voor investeringswerken verleend door het Algemeen bestuur Het krediet waar de subsidie op in mindering is gebracht betreft de omvang van alle verstrekte kredieten op een bepaald moment. De omvang wordt als volgt berekend: beginstand: Het totaal aan verstrekte kredieten (netto) door het Algemeen bestuur, waaraan gewerkt wordt op 1 januari + het totaal aan (nieuw) verstrekte kredieten in de loop van het jaar het totaal aan krediet van gereed gekomen en vervallen projecten Eindstand: het totaal krediet waaraan gewerkt wordt op 31 december (= onderhanden) In de begroting opgenomen kredieten, die naar verwachting in het betreffende jaar worden aangevraagd en verstrekt (bij/door het Algemeen bestuur). Deze projectkredieten zijn in het verslagjaar door middel van bestuursvoorstellen werkelijk door het bestuur verstrekt. bedragen, die uitgegeven zijn op onderhanden projecten De verwachting wat de uiteindelijke totale kosten van een project zullen zijn.

Ir. D.F. Woudagemaal met bezoekerscentrum in Lemmer.

89

COLOFON REDACTIE Afdeling Bedrijfsvoering, cluster Financiën Stafafdeling Communicatie ADRESGEGEVENS Harlingerstraatweg 113 8914 AZ Leeuwarden Postbus 36, 8900 AA Leeuwarden Telefoon 058 - 292 22 22 www.wetterskipfryslan.nl VORMGEVING & OPMAAK Okkinga Communicatie, Bolsward FOTOGRAFIE Meindert van Dijk Fotobureau Hoge Noorden Wetterskip Fryslân Arthur Smeets Daniël Hartog Tom van der Laan Frans Andringa Rob Severein FOTO OMSLAG Daniël Hartog

90

91

Postbus 36, 8900 AA Leeuwarden, telefoon: 058 - 292 22 22 [email protected] - www.wetterskipfryslan.nl

Postbus 36, 8900 AA Leeuwarden, telefoon: jaarrapportage

Recommend Documents