Politici zenden tegenstrijdige boodschappen uit naar jonge gezinnen en jonge mensen die graag een gezin willen stichten. Uitstel van gezinsvorming, teruggang in besteedbaar inkomen per persoon na de komst van kinderen en de tijdsdruk die jonge ouders ondervinden, vormen de motivatie voor een nieuw en goed ge-
z N
coordineerd financieel gezinsbeleid. Binnen zo'n beleid client de financieel-economische positie van jonge gezinnen verbeterd te worden. Bestaande regelgeving moet hiertoe worden geevalueerd en indien nodig aangepast. Daarnaast moet nieuwe regelgeving
z
w
worden ingevoerd.
D
e voorkcur om in de na-
financieel gezinsbelcid
bijc tockomst
In Nederland is tot op he-
ccn gunlltiger
den gecn consequent be-
welvaartsvcr·
leid
gevoerd
vanuit
de
deling tc bereiken voor
gedachte
gczinnen met kinderen is
leefvorm te stimuleren ot
ecn
bepaalde
een politieke keuzc. Zo'n
pcrsonen te onderstcuncn
voorkeur kan zich uiten in
die zich in een bcpaalde
gczinsbeleid Een duidelij-
levenstasc bevinden. Wei
ke politickc keuze hier-
b6nvloeden vclc wetten
voor is goed
te recht-
en rcgels de relatieve h-
vaardigen Een belangrijk
nanciele bevoordeling van
onderdccl van gezinsbeleid is goed te rechtvaardi-
bcpaalde ledvormen. Zo
Dr. H A Pott-Ruter
worden bijvoorbeeld kost-
gen onder andere de verbctcring van de
winners bevoordeeld in het belasting-
hnanciecl-economische positie van jon-
stelsel en bij de volksverzekeringen en
ge gezinnen. Het uitstel van gezinsvor-
alleenstaanden in de uitvoering van de
ming, de teruggang in besteedbaar
Algemene l3ijstandswet
inkomen per persoon na de komst van
Om financieel gezinshelcid en de ge-
kinderen en de tijdsdruk die jonge ou-
noemde verhetering voor gezinnen met
ders ondervinden, vormen de motivatie
kinderen tc rcaliscren. moet hestaande
voor een nieuw en goed gecoiirdincerd
regelgeving worden gecvalueerd en he-
([JV7k'!h
oordccld op comcquentics voor jonge
Beleid ter stimulering van particuliere
gczinncn. lndicn nodig moet zc wor·
regelingen
den JJngepJst. I )aarnJJSl moct nieuwc
llij dit bclcid valt tc denken aan hct zeit
rcgclgcv1ng \vordcn ingevocrd.
Iaten sparen door potcntiele ouders a]. voren<, ccn gezin te stichten. mecr of
lliJ de hcoordcling van maatrcgelen is
minder gestimulecrd door de overheid.
het zinvol de volgendc vragen te stel·
Ook kan worden gedacht aJn het sti·
len:
muleren om bcpaalde verzekcringen
m
Werkt de maJtregel via de oudcr<, (vcr·
vom kindercn af te sluitcn, ol dan niet
zorgcrs). de vader ol de rnoedcr ol
via part1culierc vcrzekcringsmaJtschap·
m
komt hct direct aan het kind ten goedec
pijen of hankcn.
z
Hoc staJt her met de uitvoering van de mJalregel. de controle, de cffectiviteitJ
Op al deze tcrreinen bestaan reeds rc·
Hoc wordt de maJtrcgel gdinancierd?
gelingcn. Door uitbreiding, coiirdinatie en combinatic van maatregelen en door
Verbetcring van de financieel·economi·
ondcrlinge afstemming van bcleid kan
<,chc positic von jonge gezinnen kan op
echter vee! mcer worden bereikt voor
vcrschillcnde mJnieren. Hoewcl tus·
de doelgrocp van jonge gezinnen.
m
N
z
scnvormen en combinJties mogelijk zijn, kan het helcid grofweg a]<, volgt worden ingedccld
Beoordeling, voor- en nadelen vormen van beleid
lnkomensbeleid
lnkomensbeleid
lnkorncn<,bclcid wil zeggen dat inko·
Het grotc voordcel van inkomensbeleid
menscompensatie wordt gegeven van·
boven prij'>heleid is dat de ouders/vcr·
uit de wens ouders te compensercn
zorgers zelf kunnen bcslissen hoe ze
voor de daling van bet be<,tccdbaar in·
hct extra budget uit de inkomensover·
komen na de gehoorte van kindcren.
drachtcn kunncn be'>tcden Hct nadeel
Dit kan in de sociale zckerhcid (bij·
is dat niet zckcr is of dat budget wei bij
voorbeeld voor de uitgaven aJn kinde·
de kindcrcn terechtkomt.
rcn in de vorm van kindcrbij'>log en
Van de reeds bestaande maatregelen
toeslagen
binnen het inkomensbeleid, komen a].
op
minimumuitkcringen)
en/of in de helastingen lbijvoorbceld
leen de kinderbijslag en de aftrek kin·
door vcrhoging van de belastingvrijc
dcropvang uitsluitend aan gezinncn
som bij de aanwezigbeid van kindcren
met kinderen ten goede. (lnkomcns·
of bela'>tingoltrek bij bepaalde uitgaven,
overdrachten via de Toeslagcnwet en
zoals van kindcropvang).
de overdraagbare belastingvrije som voor het hebben von een afhankelijke
Prijsbeleid
partner geldcn ook voor huishoudens
Prijsbclcid houdt in dat prijzcn van
zonder kinderen )
goedcren of dienstcn voor kindercn door de ovcrheid worden vastgestcld of
Prijsbeleid
worden b6nvlocd door verlcning van
Een voordcel van prijsbelcid is dat het
subsidies, zoals biJVtlOrbccld bij kinder·
gebruik van hc-t betrcftendc goed of
opvong, onderwijs, gczondheidszorg
dicnst wordt gestimuleerd en het voor·
en huiwcsting.
dccl direct Jan de gcbruikcr ten goedc
( llV 7 H '!I>
r m v
komt. Dus het gratis of tegen een gereducccrdc prijs beschikbaar stellen van consultatiebureaus,
z N
z
kinderopvang
Geen inkomensafhankelijke kinderbijslag
of
Kinderbij'>lag is bedoeld om een deel
schoolmelk komt aile gebruikers ten
van de uitgaven aan lcvensondcrhoud
goede. Ecn mdccl is dat ouders/verzor-
van de kinderen te vergoeden Het an-
gers/kinderen die daarvan geen gebruik
dere dee] is de eigcn verantwoordelijk-
kunnen of willcn maken niet van de re-
heid van de ouders. Welk dee] naast de
geling prohtercn.
eigcn vcrantwoordelijkheid blijft be-
Hoc mecr de overheid wenst dat gc-
staan, verschilt van jaar tot jaar, van pe-
bruik van het gocd of dienst wordt ge-
riodc tot periode en is onder andere
maakt, hoe meer het voor de hand ligt
afhankelijk van tocvailigheden als lccf-
prijsbeleid toe tc passcn. Een inventari-
tijd, geboortedatum en rangorde van
satic van bestaande regelingen en in-
dat kind. Voor ecn kind jonger dan 6
consistenties (schoolplicht en school-
jaar bedraagt de kindcrbijslag sinds ja-
geld) en afstcmming tussen de departe-
nuari 1996:
mcnten is aan te bevelen.
minder dan
f f
290.57 per kwartaal, dus I 00,- per maand. Dat is
niet genoeg om in het levensonderParticuliere regelingen
houd van het kind te voorzien. Oudcrs
Evcnals op de eerdcr genoemde beleids-
worden geacht tenminste
terreincn kunnen op dit gcbied vee!
maand aan het kind uit te geven om
maatrcgelen worden bedacht. Ecn groot
voor de kinderbijslag in aanmerking te
nadcel om jonge mensen - nog meer
komcn, vanwege de zogcnaan1dc on-
f
200.- per
f
dan nu reeds het geval is - zelf te Iaten
derhoudseis van tenminste
sparen voor de periodc van (kleine) kin-
week. Het dee] van de uitgaven die ou-
dcren, is dat daarmee een nog verder
ders zelf voor hun rekening moeten ne-
65,- per
uitstel van ouderschap plaats vindt In
mcn, is de eigen vcrantwoordelijkheid
Nederland is de gemiddelde leeftijd van
van de ouders. Voor ouders met hoge
de moeder nu al het hoogste van de he-
inkomcns vormt dat geen probleem,
le wereld en blijkt het percentage kin-
voor de ouders met lagc inkomens wei.
derloze vrouwen relaticl hoog. Verder
Vooral voor ouders in de bijstand is dat
uitstel van moederschap doen de pro-
ecn groot probleem. Ecnoudergczinnen
blemen met het realiseren van de kin-
kunnen een maximalc toeslag van
dcrwens en aile daaraan verbonden
f
i medi.,che en psychische) kosten verder toenemen. Nu al kampt de helft van aile vrouwen hoven de 32 Jaar met matige tot ernstige problemen met de fertiliteit. De medische nadelcn voor laat vader-
oudergezinnen
schap zijn minder eenduidig, maar niet-
ders met cen inkomcn net hoven hct
365,29 per maand ontvangen, twee-
nict
(de
Algemenc
l3ijstandswet ondermiJnl hier nog meer dan
biJ
samenwonenden/echtparen
zonder kindcren de motivatie om bij elkaar te blijven wonenl. Voor aile ou-
tcmin aanwezig. Alternatieve '>trate-
minimum blijlt hct probleem be'>laan.
giecn zijn in Nederland dringend ge-
terwi)i voor ouders met ccn hoog inko-
f
wcnst
men
lk bcperk me hieronder tot kantteke-
voor lcvensonderhoud eigenlijk nicl
I 00,- extra uitgaven per maand
ningen bij be,taandc regelingen zoals
vecl uitmaakt. Om aan die algcmcen als
de kinderbijslag en enkele algemene
onrcchtvaardig gevonden situatie een
opmerkingen over nieuw beleid.
eind te make11 wordt dikwi)i'> voorge-
C'I)V 7 k
<)()
steld ecr1 inkornemafhankelijke kinder-
juist wei mee aan de kinderhijslag Dat
bijslag in te vocren.
een klein dee! daarvan terugkomt in de
lnkomensalhankelijke kinderbijslag is
huishoudens met kinderen, kan men
echter ccn onver<,tandige op!o.,sing.
opvatten als een herverdeling tussen de
Wic dat wil. kan bcter de kindcrbijslag
meer welgestelde niet-ouders en ou-
helemaal alschaHen
ders. Bovendien blijkt uit onderzoek
Urtcraard wordt
hij alhankeli)khcid van het inkomen op
dat vrijwel aile ouders bij inkomensstij-
de kinderhqslag aan de rniljonair be-
ging een evenredig dee! aan de kinde-
spaard, maar die he-,paring gaat op aan
ren
uitvoeringskosten, bureaucratie, erger-
kinderbijslagsystecm nivcllerend werkt.
hesteden.
zodat
het
r m
huidige
nis. nahcffingen, late alrckeningcn en-
Een andere zeer belangrijke reden orn
zovoort.
geen
inkorncnsafhankelijkheid in
te
z
vocren is dat dit de problemen versterkt Nret voor nict<; is in I 980
-----------
van aile andere reeds be-
de krnderbij<,lag onafhan-
Aan de negatieve
staande inkomensafhanke-
kclijk van het inkomen van de oudcrs/vcrzorgers gernaakt.
De
controle
gevolgen van laat moederschap
en
vaststclling van het inkovan de kinderbijslag, vooral donrdat in tocncrnendc rnatc de rnoeckr nok een
regclingen,
huursubsidie
en
zoals (eigen)
bijdragen voor de kcrk, (muziek)schnlen
of geen
mcn voor de herekening
lijkc
en
zinsvcrzorging, die juist in gezinnen
nauwelijks aandacht
mecr voorkomen. Die rc-
met
kindercn
gclingen vormen een rcn1
be steed.
op het verwervcn van ad-
drkwijl., jaren later tot tc-
ditioneel
huishoudinko-
rugvordcringcn van of aanvullingen op
men
de kinderhiislag Die kinderbijslag was
inspanning zowel van de vader of de
dan allang uitgcgevcn of nict meer no-
moedcr.
dig
Hct huidigc systccm
en
meer
lbetaaldc)
arbeids-
is doel-
trcltcnd en ecnvoudig uit te voeren.
Een groot voordeel van een ongebon-
Hoc cenvoudiger de uitvoering, hoe
den inkomensoverdracht als de kinder-
rninder fraudegevoclig.
bijslag is de welvaartsvcrbetering van
Het systeem kan nog verdcr worden
gezinnen. Ecn nadecl i'> echter, zeker
vcrecnvoudigd door hijvoorhccld een
met financiering uit de algemcne mid-
linriet te stelkn aan het aantal kindcrcn
delen, de invlocd op de collcctieve las-
dat die kindcrbij.,[ag ontvangt, of door
tendruk. De huidige trend is verlaging
die
van
van die druk met aile consequentics
lcdtijd en/ol rangorde tc makcn.
daarvan voor de hoogte van de kinder-
De financicring van de kinderhijslag
bijslag 1\lijns inziens moel verdcre ver-
gc~.,chicdt tcgcnwoordig uit de algcnlc-
laging worden voorkomen door lange
kinderbijslag
onafhankelijk
z
gc-
moederschap wordt
inkomen verwicd, lcidde
m
N
ne middelcn en niet uit prcmiehdfing.
termijnaf.,praken.
Dit betckent dat huishoudcns met lage-
De enige reden om de kinderbijslag te
rc inkomens wei kinderbijslag ontvan-
verlagcn of af te schaffen. is indien men
gen a[., ze kinderen verzorgcn. maar
kan aantonen dat andere regclingen de
daar vrqwcl nict aan mcc hetalcn. De
lasten van jongc gczinncn rneer vcrlich-
mcnsen met hogerc inkomens hetalen
ten.
m
r
I,
(';
ke ontplooi1ng, hnanciclc zclfstandigheid, wees op je toekomst voorbereid,
vrije som is qua onwang als rcgcl bc-
offer je nict op, doe nict zoals je vader
-l
langrijker dan de kinderbij.,!ag, medc
of moeder staan haah op de hchodte
l.lJ
omdat deze ook voor partners geldt die
aan geborgenheid en genegenheid in
gcen kindcren (meer) vcrzorgcn. Een
stabiele relaties. Voor het in stand hou-
nadeel h1crvan - en van aile regclingcn
den van zulkc relaties is het erg belang-
I. 'I
Belastingen De overdraaghaarhcid van de he!a,ting-
'-'-1
"" Vl
z N l.lJ
v
z u..;
u..;
die het te hetalcn belastingbedrag vcr-
rijk wei rekening met de ander te
lagen - is dat de vermindering voor ho-
houdcn. In een liddevolle opvoeding
gere inkomens in guldens groter is.
van kinderen zi1n opotfering, mcdedo-
Andere nadelen zijn dat de belasting-
gcn, je eigcn
vermindering veelal de vader tockomt
van cruciaal belang om zc grout te
en indirect de verzorger/opvoeder van
hrengen tot onzeltzuchtige volwa<;<;e-
gcnocgen~
opzij zcttcn
het kind en/ot het kind zeit en dat niet
nen met maahchappeliJk hoog gewaar-
altijd zichtbaar ot duidelijk is hoeveel
decrdc normen en waarden. Een ander
hct belastingvoordccl bedraagt
voorheeld, JOnge meisJes wordt inge-
[en
groot voordeel is echter dat de collec-
prent vooral eerst een goede beroeps-
tieve lastendruk wordt vcrlaagd
opleiding tc volgen en biJ voorkeur een
Voor- en nadelen van bepaalde maatre-
carriere op te houwen alvorens aan kill-
gclen in de hela<;tingsfeer ZIJn te com-
deren tc hcginnen. Aan de negatieve
plex
gevolgcn van laat mocdcrschap of gccn
om
111
enkele
zinnen
te
verwoordcn. Wei pleit ik crvoor ook
mocdel·.,chap wordt nauwe!l]ks aan-
hier niet achtcrom te kiJken en bijvoor-
dac h t bes teed.
beeld niet opnieuw hct splihingstelscl
Kortum, bij ecn integraal gezinsbeleid
in te vocren, dat in kite. zij het niet
hoort een samenhangende visie hoc de
onder dcze naam en in de meest zuive-
burgers van de toekomst in een goede
re
infrastructuur voor gczinncn kunnen
vorm,
van
1941
tot
1973
in
Nederland heeft be<,taan Het is daar-
opgroe1cn
cntegen aan tc bevelen een fundamentele di'>LLISSJe te startcn over draag-
Dr H. A Pott-Hutcr is 11111PersltrJir docc11tlnj de
kracht-, prohjt- en schadeheginselen
l'llkr}mefl ;\/ijmreill EcoiiOIIIil Facultcit dcr
tussen gezinnen met kindcren en huis-
Eco11omisc he \Fcte11scha fl/>111
houdvormen zonder kinderen en de
111111
111
EcoiiOiilclrie
de Llllil'crsiteit """ A11rstcrdam
vcrdeling tu<;<;en bijvoorbeeld consumptie- en produktie, en wei ot geen tax cre-
dits.
Tot slot l'olitici zijn zich hij het formuleren van maatrcgelen veelal nict bewust van de tegenstrijdige boodschappen die daarbij worden uitgezonden. Voor jongc gczinnen en jongc n1ensen die graag
een gezin willen stichten zijn die tegemtrijdighcden
volop
aanwez1g.
lloodschappen als zorg voor persoonlij-
CllV 7 H%
